Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

libérale

  • 1 liberalis

    , liberale (m = f,n)
      свободный, достойный свободного человека, подобающий свободному; щедрый, благородный

    Dictionary Latin-Russian new > liberalis

  • 2 liberalis

    [st1]1 [-] libĕrālis, e: a - relatif à une personne de condition libre.    - liberalis causa, Cic. Flacc. 40: affaire où la condition d'h. libre est en jeu. --- [v. Liv. 3, 44 sqq]. b - noble, gracieux, bienséant.    - Plaut. Mil. 63 ; 963 ; Ter. Hec. 863 ; Phorm. 896 ; Eun. 682. c - noble, honorable, généreux.    - Ter. Hec. 164 ; Ad. 683. d - libéral, bienfaisant.    - Cic. Leg. 1, 48 ; Off. 2, 56 ; Lael. 31 ; etc.    - liberalis in aliquem, Cic. Planc. 63: très libéral envers qqn.    - avec gén. pecuniae liberalis, Sall. C. 7, 6: libéral sous le rapport de l'argent, généreux de sa fortune. d - [en parl. de choses].    - liberalissima studia, Cic. Arch. 4: les plus nobles études.    - liberales artes: les arts libéraux, les belles-lettres (dignes d'un homme libre). --- Cic. Inv. 1, 35 ; de Or. 3, 3, 127 ; Tusc. 2, 27.    - liberale responsum, Cic. Att. 3. 15, 4: réponse généreuse.    - liberalior fortuna, Liv. 22, 26, une condition plus honorable, plus belle.    - spes liberalioris fortunae, Liv. 22, 26: espoir d'une condition plus digne. d - donné libéralement, copieux, abondant.    - largum et liberale viaticum, Cic. Fl. 6, 14: frais de voyage accordé avec une grande générosité.    - liberalius alimentum, Cels. 8, 10, 7: nourriture plus abondante. --- Cels. 3, 6. 2 - Libĕrālis, is, m. Libéralis (nom d'homme).    - Liberalis noster nunc tristis est nuntiato incendio quo Lugdunensis colonia exusta est, Sen. Ep. 14, 91: notre Libéralis est bien triste en ce moment: on lui a annoncé qu'un incendie a détruit entièrement la colonie de Lyon.
    * * *
    [st1]1 [-] libĕrālis, e: a - relatif à une personne de condition libre.    - liberalis causa, Cic. Flacc. 40: affaire où la condition d'h. libre est en jeu. --- [v. Liv. 3, 44 sqq]. b - noble, gracieux, bienséant.    - Plaut. Mil. 63 ; 963 ; Ter. Hec. 863 ; Phorm. 896 ; Eun. 682. c - noble, honorable, généreux.    - Ter. Hec. 164 ; Ad. 683. d - libéral, bienfaisant.    - Cic. Leg. 1, 48 ; Off. 2, 56 ; Lael. 31 ; etc.    - liberalis in aliquem, Cic. Planc. 63: très libéral envers qqn.    - avec gén. pecuniae liberalis, Sall. C. 7, 6: libéral sous le rapport de l'argent, généreux de sa fortune. d - [en parl. de choses].    - liberalissima studia, Cic. Arch. 4: les plus nobles études.    - liberales artes: les arts libéraux, les belles-lettres (dignes d'un homme libre). --- Cic. Inv. 1, 35 ; de Or. 3, 3, 127 ; Tusc. 2, 27.    - liberale responsum, Cic. Att. 3. 15, 4: réponse généreuse.    - liberalior fortuna, Liv. 22, 26, une condition plus honorable, plus belle.    - spes liberalioris fortunae, Liv. 22, 26: espoir d'une condition plus digne. d - donné libéralement, copieux, abondant.    - largum et liberale viaticum, Cic. Fl. 6, 14: frais de voyage accordé avec une grande générosité.    - liberalius alimentum, Cels. 8, 10, 7: nourriture plus abondante. --- Cels. 3, 6. 2 - Libĕrālis, is, m. Libéralis (nom d'homme).    - Liberalis noster nunc tristis est nuntiato incendio quo Lugdunensis colonia exusta est, Sen. Ep. 14, 91: notre Libéralis est bien triste en ce moment: on lui a annoncé qu'un incendie a détruit entièrement la colonie de Lyon.
    * * *
        Liberalis, pen. prod. Adiectiuum. Franc et liberal. cui contrarium est Parcus.
    \
        Liberalis causa. Plaut. Un procez où il est question de la liberté ou servage d'aucun.
    \
        Liberale coniugium. Terentius. Quand le parti qu'on ha est honneste.
    \
        Liberalis vxor. Terent. Engendree de parents francs.
    \
        Liberalis forma. Plaut. Beaulté d'homme ou femme libere.
    \
        Liberale ingenium. Terent. Un franc courage, et bonne nature.
    \
        Liberales ioci. Plin. iunior. Parolles recreatives dignes d'une honneste homme.

    Dictionarium latinogallicum > liberalis

  • 3 Liberalis

    1.
    lībĕrālis, e, adj. [1. liber], of or belonging to freedom, relating to the freeborn condition of a man.
    I.
    Lit.: liberalis causa or liberale judicium, a suit concerning a person's freedom, v. Dig. 40, 12, 1 sqq.; Paul. Sent. 5, 1, 1 sqq.:

    si quisquam hanc liberali caussa manu adsereret,

    Plaut. Curc. 4, 2, 4; cf.

    5, 2, 68: manu eas adserat liberali causa,

    id. Poen. 4, 2, 84:

    nam ego liberali illam assero causa manu,

    I formally assert that she is freeborn, Ter. Ad. 2, 1, 40:

    judicium,

    Quint. 6, 3, 32:

    liberale conjugium,

    a marriage between persons of free condition, Ter. And. 3, 3, 29.—Pleon.:

    ego te hoc triduom numquam sinam in domo esse, quin ego te liberalem liberem,

    Plaut. Curc. 1, 3, 53.—
    II.
    Transf., befitting a freeman, gentlemanly, noble, noble-minded, honorable, ingenuous, gracious, kind (syn.: generosus, ingenuus).
    A.
    In gen.:

    ingenium,

    Plaut. Capt. 2, 3, 59; id. Ep. 1, 1, 41:

    artes liberales,

    befitting a freeman, Cic. Inv. 1, 25, 35; cf.: liberalia studia accipimus, quae Graeci eleutheria mathêmata appellant;

    rhetores continebuntur, grammatici, geometrae,

    Dig. 50, 13, 1:

    hae artes, quibus liberales doctrinae atque ingenuae continerentur, geometria, musica, litterarum cognitio et poëtarum, etc.,

    Cic. de Or. 3, 32, 127; cf.:

    omnis liberalis et digna homine nobili doctrina,

    id. Ac. 2, 1, 1:

    de artificiis et quaestibus, qui liberales habendi, qui sordidi sint,

    id. Off. 1, 42, 150:

    liberalissima studia,

    id. Arch. 3, 4; id. Cael. 21 52; id. Rep. 1, 5, 9:

    spes liberalioris fortunae,

    of a higher, more respectable station, Liv. 22, 26:

    responsum,

    kind, gracious, Cic. Att. 3, 15, 4; so, liberalibus verbis permulceri, Sall. Fragm. ap. Prisc. p. 871 P.—
    B.
    In partic.
    1.
    Bountiful, generous, munificent, liberal (syn. munificus):

    liberales (sunt), qui suis facultatibus aut captos a praedonibus redimunt, aut aes alienum suscipiunt amicorum, etc.,

    Cic. Off. 2, 16, 56:

    benefici liberalesque,

    id. Lael. 9, 31; cf.:

    liberalissimi et beneficentissimi,

    id. ib. 14, 51:

    liberalissimus munificentissimusque,

    id. Rosc. Com. 8, 22:

    virtus munifica et liberalis,

    id. Rep. 3, 8, 12:

    largus, beneficus, liberalis,

    id. Deiot. 9, 26.—
    * (β).
    With gen.:

    laudis avidi, pecuniae liberales erant,

    Sall. C. 7, 6.—
    (γ).
    With in and acc.:

    in omne genus hominum liberalissimus,

    Suet. Vesp. 7. —
    b.
    Of things, plentiful, copious, abundant:

    largum et liberale viaticum,

    Cic. Fl. 6, 14:

    potio,

    Cels. 3, 6:

    liberalius alimentum,

    id. 8, 10, 7.—
    2.
    Noble, engaging, beautiful (ante-class.):

    illarum altera pulcer est et liberalis,

    Plaut. Mil. 1, 1, 60:

    lepidā et liberali formast,

    id. ib. 4, 1, 20; id. Ep. 5, 1, 41; id. Pers. 1, 3, 50:

    species,

    id. ib. 4, 3, 76; cf.: liberales dicuntur non solum benigni, sed etiam ingenuae formae homines, Paul. ex Fest. p. 121 Müll.—Hence, adv.: lībĕrālĭter, in a manner befitting a freeman, nobly, ingenuously, kindly, courteously, graciously.
    1.
    In gen.:

    homo liberaliter educatus,

    Cic. Fin. 3, 17, 57:

    eruditi,

    id. Tusc. 2, 2, 6:

    vivere,

    id. Lael. 23, 86:

    servire,

    i. e. properly, Ter. And. 1, 1, 11:

    respondere,

    kindly, courteously, Caes. B. G. 4, 18:

    oratione aliquem prosequi,

    id. ib. 2, 5.—
    2.
    In partic., bountifully, profusely, generously, liberally:

    benigne ac liberaliter,

    Cic. Verr. 2, 3, 85, § 196:

    large et liberaliter,

    id. ib. 2, 3, 88, §

    204: instructus,

    Caes. B. C. 3, 61.— Comp.:

    vivo paulo liberalius,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 3:

    nec potui accipi liberalius,

    id. Att. 16, 6, 1:

    ille (sal) in cibis paulo liberalius aspersus,

    Quint. 6, 3, 19:

    ubi liberalius malos odimus,

    more abundantly, more heartily, Plin. Pan. 68, 7.— Sup.:

    dotem largiri liberalissime,

    App. M. 10, p. 250, 13:

    liberalissime polliceri,

    Cic. Att. 5, 13, 2.
    2.
    Lībĕrālis, e, adj., of or belonging to Liber or Bacchus: ludi, a festival in honor of Bacchus, = Liberalia (v. infra), Naev. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll.—Hence, subst.: Lībĕrālĭa, ĭum, n., a festival in honor of Liber, celebrated on the 17 th of March, the day on which youths received the manly toga, Ov. F. 3, 713:

    Liberalium dies, a pontificibus agonium martiale appellatur,

    Macr. S. 1, 4, § 15:

    sacra,

    id. ib. 1, 18, § 22; Calend. Maff. ap. Inscr. Orell. II. p. 411:

    Liberalia tu accusas,

    Cic. Att. 14, 10, 1:

    Liberalibus litteras accepi tuas,

    id. Fam. 12, 25, 1.—Called also: ludi Liberales: Liberalia Liberi festa, quae apud Graecos dicuntur Dionusia. Libera lingua loquemur ludis Liberalibus, Naev. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll.; Com. Rel. v. 113 Rib.

    Lewis & Short latin dictionary > Liberalis

  • 4 liberalis

    1.
    lībĕrālis, e, adj. [1. liber], of or belonging to freedom, relating to the freeborn condition of a man.
    I.
    Lit.: liberalis causa or liberale judicium, a suit concerning a person's freedom, v. Dig. 40, 12, 1 sqq.; Paul. Sent. 5, 1, 1 sqq.:

    si quisquam hanc liberali caussa manu adsereret,

    Plaut. Curc. 4, 2, 4; cf.

    5, 2, 68: manu eas adserat liberali causa,

    id. Poen. 4, 2, 84:

    nam ego liberali illam assero causa manu,

    I formally assert that she is freeborn, Ter. Ad. 2, 1, 40:

    judicium,

    Quint. 6, 3, 32:

    liberale conjugium,

    a marriage between persons of free condition, Ter. And. 3, 3, 29.—Pleon.:

    ego te hoc triduom numquam sinam in domo esse, quin ego te liberalem liberem,

    Plaut. Curc. 1, 3, 53.—
    II.
    Transf., befitting a freeman, gentlemanly, noble, noble-minded, honorable, ingenuous, gracious, kind (syn.: generosus, ingenuus).
    A.
    In gen.:

    ingenium,

    Plaut. Capt. 2, 3, 59; id. Ep. 1, 1, 41:

    artes liberales,

    befitting a freeman, Cic. Inv. 1, 25, 35; cf.: liberalia studia accipimus, quae Graeci eleutheria mathêmata appellant;

    rhetores continebuntur, grammatici, geometrae,

    Dig. 50, 13, 1:

    hae artes, quibus liberales doctrinae atque ingenuae continerentur, geometria, musica, litterarum cognitio et poëtarum, etc.,

    Cic. de Or. 3, 32, 127; cf.:

    omnis liberalis et digna homine nobili doctrina,

    id. Ac. 2, 1, 1:

    de artificiis et quaestibus, qui liberales habendi, qui sordidi sint,

    id. Off. 1, 42, 150:

    liberalissima studia,

    id. Arch. 3, 4; id. Cael. 21 52; id. Rep. 1, 5, 9:

    spes liberalioris fortunae,

    of a higher, more respectable station, Liv. 22, 26:

    responsum,

    kind, gracious, Cic. Att. 3, 15, 4; so, liberalibus verbis permulceri, Sall. Fragm. ap. Prisc. p. 871 P.—
    B.
    In partic.
    1.
    Bountiful, generous, munificent, liberal (syn. munificus):

    liberales (sunt), qui suis facultatibus aut captos a praedonibus redimunt, aut aes alienum suscipiunt amicorum, etc.,

    Cic. Off. 2, 16, 56:

    benefici liberalesque,

    id. Lael. 9, 31; cf.:

    liberalissimi et beneficentissimi,

    id. ib. 14, 51:

    liberalissimus munificentissimusque,

    id. Rosc. Com. 8, 22:

    virtus munifica et liberalis,

    id. Rep. 3, 8, 12:

    largus, beneficus, liberalis,

    id. Deiot. 9, 26.—
    * (β).
    With gen.:

    laudis avidi, pecuniae liberales erant,

    Sall. C. 7, 6.—
    (γ).
    With in and acc.:

    in omne genus hominum liberalissimus,

    Suet. Vesp. 7. —
    b.
    Of things, plentiful, copious, abundant:

    largum et liberale viaticum,

    Cic. Fl. 6, 14:

    potio,

    Cels. 3, 6:

    liberalius alimentum,

    id. 8, 10, 7.—
    2.
    Noble, engaging, beautiful (ante-class.):

    illarum altera pulcer est et liberalis,

    Plaut. Mil. 1, 1, 60:

    lepidā et liberali formast,

    id. ib. 4, 1, 20; id. Ep. 5, 1, 41; id. Pers. 1, 3, 50:

    species,

    id. ib. 4, 3, 76; cf.: liberales dicuntur non solum benigni, sed etiam ingenuae formae homines, Paul. ex Fest. p. 121 Müll.—Hence, adv.: lībĕrālĭter, in a manner befitting a freeman, nobly, ingenuously, kindly, courteously, graciously.
    1.
    In gen.:

    homo liberaliter educatus,

    Cic. Fin. 3, 17, 57:

    eruditi,

    id. Tusc. 2, 2, 6:

    vivere,

    id. Lael. 23, 86:

    servire,

    i. e. properly, Ter. And. 1, 1, 11:

    respondere,

    kindly, courteously, Caes. B. G. 4, 18:

    oratione aliquem prosequi,

    id. ib. 2, 5.—
    2.
    In partic., bountifully, profusely, generously, liberally:

    benigne ac liberaliter,

    Cic. Verr. 2, 3, 85, § 196:

    large et liberaliter,

    id. ib. 2, 3, 88, §

    204: instructus,

    Caes. B. C. 3, 61.— Comp.:

    vivo paulo liberalius,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 3:

    nec potui accipi liberalius,

    id. Att. 16, 6, 1:

    ille (sal) in cibis paulo liberalius aspersus,

    Quint. 6, 3, 19:

    ubi liberalius malos odimus,

    more abundantly, more heartily, Plin. Pan. 68, 7.— Sup.:

    dotem largiri liberalissime,

    App. M. 10, p. 250, 13:

    liberalissime polliceri,

    Cic. Att. 5, 13, 2.
    2.
    Lībĕrālis, e, adj., of or belonging to Liber or Bacchus: ludi, a festival in honor of Bacchus, = Liberalia (v. infra), Naev. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll.—Hence, subst.: Lībĕrālĭa, ĭum, n., a festival in honor of Liber, celebrated on the 17 th of March, the day on which youths received the manly toga, Ov. F. 3, 713:

    Liberalium dies, a pontificibus agonium martiale appellatur,

    Macr. S. 1, 4, § 15:

    sacra,

    id. ib. 1, 18, § 22; Calend. Maff. ap. Inscr. Orell. II. p. 411:

    Liberalia tu accusas,

    Cic. Att. 14, 10, 1:

    Liberalibus litteras accepi tuas,

    id. Fam. 12, 25, 1.—Called also: ludi Liberales: Liberalia Liberi festa, quae apud Graecos dicuntur Dionusia. Libera lingua loquemur ludis Liberalibus, Naev. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll.; Com. Rel. v. 113 Rib.

    Lewis & Short latin dictionary > liberalis

  • 5 liberaliter

    1.
    lībĕrālis, e, adj. [1. liber], of or belonging to freedom, relating to the freeborn condition of a man.
    I.
    Lit.: liberalis causa or liberale judicium, a suit concerning a person's freedom, v. Dig. 40, 12, 1 sqq.; Paul. Sent. 5, 1, 1 sqq.:

    si quisquam hanc liberali caussa manu adsereret,

    Plaut. Curc. 4, 2, 4; cf.

    5, 2, 68: manu eas adserat liberali causa,

    id. Poen. 4, 2, 84:

    nam ego liberali illam assero causa manu,

    I formally assert that she is freeborn, Ter. Ad. 2, 1, 40:

    judicium,

    Quint. 6, 3, 32:

    liberale conjugium,

    a marriage between persons of free condition, Ter. And. 3, 3, 29.—Pleon.:

    ego te hoc triduom numquam sinam in domo esse, quin ego te liberalem liberem,

    Plaut. Curc. 1, 3, 53.—
    II.
    Transf., befitting a freeman, gentlemanly, noble, noble-minded, honorable, ingenuous, gracious, kind (syn.: generosus, ingenuus).
    A.
    In gen.:

    ingenium,

    Plaut. Capt. 2, 3, 59; id. Ep. 1, 1, 41:

    artes liberales,

    befitting a freeman, Cic. Inv. 1, 25, 35; cf.: liberalia studia accipimus, quae Graeci eleutheria mathêmata appellant;

    rhetores continebuntur, grammatici, geometrae,

    Dig. 50, 13, 1:

    hae artes, quibus liberales doctrinae atque ingenuae continerentur, geometria, musica, litterarum cognitio et poëtarum, etc.,

    Cic. de Or. 3, 32, 127; cf.:

    omnis liberalis et digna homine nobili doctrina,

    id. Ac. 2, 1, 1:

    de artificiis et quaestibus, qui liberales habendi, qui sordidi sint,

    id. Off. 1, 42, 150:

    liberalissima studia,

    id. Arch. 3, 4; id. Cael. 21 52; id. Rep. 1, 5, 9:

    spes liberalioris fortunae,

    of a higher, more respectable station, Liv. 22, 26:

    responsum,

    kind, gracious, Cic. Att. 3, 15, 4; so, liberalibus verbis permulceri, Sall. Fragm. ap. Prisc. p. 871 P.—
    B.
    In partic.
    1.
    Bountiful, generous, munificent, liberal (syn. munificus):

    liberales (sunt), qui suis facultatibus aut captos a praedonibus redimunt, aut aes alienum suscipiunt amicorum, etc.,

    Cic. Off. 2, 16, 56:

    benefici liberalesque,

    id. Lael. 9, 31; cf.:

    liberalissimi et beneficentissimi,

    id. ib. 14, 51:

    liberalissimus munificentissimusque,

    id. Rosc. Com. 8, 22:

    virtus munifica et liberalis,

    id. Rep. 3, 8, 12:

    largus, beneficus, liberalis,

    id. Deiot. 9, 26.—
    * (β).
    With gen.:

    laudis avidi, pecuniae liberales erant,

    Sall. C. 7, 6.—
    (γ).
    With in and acc.:

    in omne genus hominum liberalissimus,

    Suet. Vesp. 7. —
    b.
    Of things, plentiful, copious, abundant:

    largum et liberale viaticum,

    Cic. Fl. 6, 14:

    potio,

    Cels. 3, 6:

    liberalius alimentum,

    id. 8, 10, 7.—
    2.
    Noble, engaging, beautiful (ante-class.):

    illarum altera pulcer est et liberalis,

    Plaut. Mil. 1, 1, 60:

    lepidā et liberali formast,

    id. ib. 4, 1, 20; id. Ep. 5, 1, 41; id. Pers. 1, 3, 50:

    species,

    id. ib. 4, 3, 76; cf.: liberales dicuntur non solum benigni, sed etiam ingenuae formae homines, Paul. ex Fest. p. 121 Müll.—Hence, adv.: lībĕrālĭter, in a manner befitting a freeman, nobly, ingenuously, kindly, courteously, graciously.
    1.
    In gen.:

    homo liberaliter educatus,

    Cic. Fin. 3, 17, 57:

    eruditi,

    id. Tusc. 2, 2, 6:

    vivere,

    id. Lael. 23, 86:

    servire,

    i. e. properly, Ter. And. 1, 1, 11:

    respondere,

    kindly, courteously, Caes. B. G. 4, 18:

    oratione aliquem prosequi,

    id. ib. 2, 5.—
    2.
    In partic., bountifully, profusely, generously, liberally:

    benigne ac liberaliter,

    Cic. Verr. 2, 3, 85, § 196:

    large et liberaliter,

    id. ib. 2, 3, 88, §

    204: instructus,

    Caes. B. C. 3, 61.— Comp.:

    vivo paulo liberalius,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 3:

    nec potui accipi liberalius,

    id. Att. 16, 6, 1:

    ille (sal) in cibis paulo liberalius aspersus,

    Quint. 6, 3, 19:

    ubi liberalius malos odimus,

    more abundantly, more heartily, Plin. Pan. 68, 7.— Sup.:

    dotem largiri liberalissime,

    App. M. 10, p. 250, 13:

    liberalissime polliceri,

    Cic. Att. 5, 13, 2.
    2.
    Lībĕrālis, e, adj., of or belonging to Liber or Bacchus: ludi, a festival in honor of Bacchus, = Liberalia (v. infra), Naev. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll.—Hence, subst.: Lībĕrālĭa, ĭum, n., a festival in honor of Liber, celebrated on the 17 th of March, the day on which youths received the manly toga, Ov. F. 3, 713:

    Liberalium dies, a pontificibus agonium martiale appellatur,

    Macr. S. 1, 4, § 15:

    sacra,

    id. ib. 1, 18, § 22; Calend. Maff. ap. Inscr. Orell. II. p. 411:

    Liberalia tu accusas,

    Cic. Att. 14, 10, 1:

    Liberalibus litteras accepi tuas,

    id. Fam. 12, 25, 1.—Called also: ludi Liberales: Liberalia Liberi festa, quae apud Graecos dicuntur Dionusia. Libera lingua loquemur ludis Liberalibus, Naev. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll.; Com. Rel. v. 113 Rib.

    Lewis & Short latin dictionary > liberaliter

  • 6 benignus

    bĕnignus, a, um (contr. pour *benigenus) [bonus + genus] [st1]1 [-] bon, bienveillant, amical.    - comes benigni, faciles, suaves homines esse dicuntur, Cic. Balb. 36: on appelle comes (obligeants), les hommes bienveillants, complaisants, agréables.    - homines benigno vultu ac sermone, Liv. 28, 26, 6: des hommes ayant un air et des propos bienveillants.    - benignus alicui, Plaut. Pers. 583, etc. ; Hor. O. 3, 29, 52: bienveillant à l'égard de qqn.    - benignus erga aliquem, Plaut. Mil. 1230: bienveillant à l'égard de qqn.    - benignus adversus aliquem, Sen. Ep. 120, 10: bienveillant à l'égard de qqn. [st1]2 [-] bienfaisant, libéral, généreux.    - qui benigniores esse volunt quam res patitur, Cic. Off. 1, 44: ceux qui veulent être plus généreux que leurs moyens ne le permettent.    - fortuna... nunc mihi, nunc alii benigna, Hor. O. 3, 29, 52: la fortune est libérale tantôt pour moi, tantôt pour un autre.    - ego dum illo licitumst usa sum benigno et lepido et comi, Ter. Hec. 837: tant que cela lui a été permis, j'ai trouvé en lui un homme généreux, charmant, aimable.    - poét. vini somnique benignus, Hor. S. 2, 3, 3: trop ami du vin et du sommeil. [st1]3 [-] poét. = faustus: favorable, propice.    - Stat. S. 5, 1, 108; id. Th. 10, 216. [st1]4 [-] qui produit généreusement, riche, abondant, fécond.    - ingeni benigna vena, Hor. O. 2, 18, 10: une veine généreuse de talent.    - benigna materia gratias agendi, Liv. 42, 38, 6: abondante matière de remerciements.    - terra benigna, Tib. 3, 3, 3: terre fertile. --- Ov. Am. 1, 10, 56; Plin. 18, 1; Hor. Ep. 1, 16, 8; O. 1, 17, 15.
    * * *
    bĕnignus, a, um (contr. pour *benigenus) [bonus + genus] [st1]1 [-] bon, bienveillant, amical.    - comes benigni, faciles, suaves homines esse dicuntur, Cic. Balb. 36: on appelle comes (obligeants), les hommes bienveillants, complaisants, agréables.    - homines benigno vultu ac sermone, Liv. 28, 26, 6: des hommes ayant un air et des propos bienveillants.    - benignus alicui, Plaut. Pers. 583, etc. ; Hor. O. 3, 29, 52: bienveillant à l'égard de qqn.    - benignus erga aliquem, Plaut. Mil. 1230: bienveillant à l'égard de qqn.    - benignus adversus aliquem, Sen. Ep. 120, 10: bienveillant à l'égard de qqn. [st1]2 [-] bienfaisant, libéral, généreux.    - qui benigniores esse volunt quam res patitur, Cic. Off. 1, 44: ceux qui veulent être plus généreux que leurs moyens ne le permettent.    - fortuna... nunc mihi, nunc alii benigna, Hor. O. 3, 29, 52: la fortune est libérale tantôt pour moi, tantôt pour un autre.    - ego dum illo licitumst usa sum benigno et lepido et comi, Ter. Hec. 837: tant que cela lui a été permis, j'ai trouvé en lui un homme généreux, charmant, aimable.    - poét. vini somnique benignus, Hor. S. 2, 3, 3: trop ami du vin et du sommeil. [st1]3 [-] poét. = faustus: favorable, propice.    - Stat. S. 5, 1, 108; id. Th. 10, 216. [st1]4 [-] qui produit généreusement, riche, abondant, fécond.    - ingeni benigna vena, Hor. O. 2, 18, 10: une veine généreuse de talent.    - benigna materia gratias agendi, Liv. 42, 38, 6: abondante matière de remerciements.    - terra benigna, Tib. 3, 3, 3: terre fertile. --- Ov. Am. 1, 10, 56; Plin. 18, 1; Hor. Ep. 1, 16, 8; O. 1, 17, 15.
    * * *
        Benignus, Adiectiuum a Bono, dicitur liberalis, beneficus, clemens. Liberal et qui donne voluntiers, et fait plaisir. Benin, Clement, Gratieux, Doulx, Courtois.
    \
        Ager benignus. Ouid. Qui rapporte et produit beaucoup de fruict.
    \
        Oratio benigna. Cic. Benigne, Gratieuse.
    \
        Tellus benigna. Plinius. Qui rend beaucoup au laboureur.
    \
        Terra benigna. Tibul. Fertile, De grand rapport.
    \
        Vini, somnique benignus. Horat. Bien beuvant, et bien dormant.

    Dictionarium latinogallicum > benignus

  • 7 ingenue

    ingĕnŭē, adv. [st1]1 [-] en homme libre.    - ingenue educatus, Cic. Fin. 3, 38: qui a reçu une éducation libérale. [st1]2 [-] franchement, sincèrement.    - Cic. Att. 13, 27, 1; Fam. 5, 2, 2 ; Quint. 12, 3, 3.
    * * *
    ingĕnŭē, adv. [st1]1 [-] en homme libre.    - ingenue educatus, Cic. Fin. 3, 38: qui a reçu une éducation libérale. [st1]2 [-] franchement, sincèrement.    - Cic. Att. 13, 27, 1; Fam. 5, 2, 2 ; Quint. 12, 3, 3.
    * * *
        Ingenue, Aduerbium. Librement, Franchement et sans crainte.
    \
        Ingenue educatus. Cic. Bien appris et nourri en enfant de bonne maison.

    Dictionarium latinogallicum > ingenue

  • 8 ingenuus

    [st1]1 [-] ingĕnŭus, a, um.: a - né dans le pays, indigène.    - Lucr. 1, 230 ; Juv. 3, 20. b - inné, naturel, apporté au monde en naissant.    - Plaut. Mil. 632; Prop. 1, 4, 13. d - né libre [de parents libres], bien né, de bonne famille.    - est hominis ingenui et liberaliter educati velle... Cic. Fin. 3, 57: c'est le fait d'un homme bien né et d'éducation libérale que de vouloir...    - cf. Cic. Fin. 4, 23; Br. 261 ; Flac. 84 ; Phil. 3, 31 ; Hor. S. 1, 6, 91; Liv. 10, 8, 10.    - ingenuus, i, m.: un homme libre.    - cf. Cic. Verr. 2, 58 ; Pis. 67 ; Cat 4, 15 ; Gaius, 1, 11.    - ingenua, ae, f.: une femme libre.    - cf. Plaut. Mil. 784, 961; Gaius, 1, 194. g - digne d'un h. libre, d'un h. bien né, noble.    - artes ingenuae, Cic. Fin. 3, 4: arts libéraux.    - ingenua studia, Cic. Fin. 5, 48: occupations libérales.    - ingenuae disciplinae, Cic Fin, 2, 68: études libérales.    - genus jocandi ingenuum, Cic. Off. 1, 103: plaisanterie d'un homme bien né, de bon ton, de bonne compagnie.    - cf. Cic. Off. 1, 104 ; Phil. 10, 18 ; Fam. 5, 21, 3.    - masc. pris substt aperte odisse magis ingenui est quam, Cic. Lael. 65: il y a plus de noblesse à haïr ouvertement que. h - [poét.] faible, tendre, délicat.    - Ov. Tr. 1, 5, 72. [st1]2 [-] Ingĕnŭus, i, m.: un des 30 tyrans, empereur en 260 ap. J.-C. --- Treb.
    * * *
    [st1]1 [-] ingĕnŭus, a, um.: a - né dans le pays, indigène.    - Lucr. 1, 230 ; Juv. 3, 20. b - inné, naturel, apporté au monde en naissant.    - Plaut. Mil. 632; Prop. 1, 4, 13. d - né libre [de parents libres], bien né, de bonne famille.    - est hominis ingenui et liberaliter educati velle... Cic. Fin. 3, 57: c'est le fait d'un homme bien né et d'éducation libérale que de vouloir...    - cf. Cic. Fin. 4, 23; Br. 261 ; Flac. 84 ; Phil. 3, 31 ; Hor. S. 1, 6, 91; Liv. 10, 8, 10.    - ingenuus, i, m.: un homme libre.    - cf. Cic. Verr. 2, 58 ; Pis. 67 ; Cat 4, 15 ; Gaius, 1, 11.    - ingenua, ae, f.: une femme libre.    - cf. Plaut. Mil. 784, 961; Gaius, 1, 194. g - digne d'un h. libre, d'un h. bien né, noble.    - artes ingenuae, Cic. Fin. 3, 4: arts libéraux.    - ingenua studia, Cic. Fin. 5, 48: occupations libérales.    - ingenuae disciplinae, Cic Fin, 2, 68: études libérales.    - genus jocandi ingenuum, Cic. Off. 1, 103: plaisanterie d'un homme bien né, de bon ton, de bonne compagnie.    - cf. Cic. Off. 1, 104 ; Phil. 10, 18 ; Fam. 5, 21, 3.    - masc. pris substt aperte odisse magis ingenui est quam, Cic. Lael. 65: il y a plus de noblesse à haïr ouvertement que. h - [poét.] faible, tendre, délicat.    - Ov. Tr. 1, 5, 72. [st1]2 [-] Ingĕnŭus, i, m.: un des 30 tyrans, empereur en 260 ap. J.-C. --- Treb.
    * * *
        Ingenuus, Adiectiuum. Boethius. Qui est de franche condition, et qui ne fut jamais serf selon les loix de son pays.
    \
        Artes ingenuae. Cic. Arts liberaux, Sciences qu'on apprenoit seulement aux gens libres et de franche condition.
    \
        Corpus ingenuum. Ouid. Libre, Franc, De franche condition.
    \
        Crines ingenui. Stat. Beaulx, et tels qu'il appartient à un enfant de bonne maison.
    \
        Crux ingenua. Martial. Travail voluntaire, librement et voluntairement enduré par celuy qui est de libre condition, ou Travail donné aux nobles.
    \
        Facies ingenua. Plaut. Belle, Noble.
    \
        Facta ingenua. Plaut. Nobles faicts.
    \
        Genae ingenuae. Ouid. Belles.
    \
        Ingenua gula, ironice. Martial. Non minus ingenua est et mihi Marce gula. Je n'ay non plus bouche de vilain, que vous.

    Dictionarium latinogallicum > ingenuus

  • 9 liberaliter

    lībĕrālĭtĕr, adv. [st1]1 [-] comme il convient à un homme libre, courtoisement, amicalement.    - liberaliter respondere, Caes. BG. 4, 18, 3: faire une réponse bienveillante. --- cf. Caes. BG. 2, 5, 1.    - liberalissime, Cic. Att. 5, 13, 2. [st1]2 [-] noblement, dignement.    - liberaliter vivere, Cic. Lae. 86, avoir une belle existence.    - liberaliter educatus, Cic. Fin. 3, 57: qui a reçu une éducation libérale. --- cf. Cic. Tusc. 2, 6 ; Liv. 2, 26. [st1]3 [-] généreusement, libéralement, largement, avec munificence.    - Cic. Verr. 3, 204.    - liberalius Cic. Att. 16, 6, 1; Q. 2, 6, 3.
    * * *
    lībĕrālĭtĕr, adv. [st1]1 [-] comme il convient à un homme libre, courtoisement, amicalement.    - liberaliter respondere, Caes. BG. 4, 18, 3: faire une réponse bienveillante. --- cf. Caes. BG. 2, 5, 1.    - liberalissime, Cic. Att. 5, 13, 2. [st1]2 [-] noblement, dignement.    - liberaliter vivere, Cic. Lae. 86, avoir une belle existence.    - liberaliter educatus, Cic. Fin. 3, 57: qui a reçu une éducation libérale. --- cf. Cic. Tusc. 2, 6 ; Liv. 2, 26. [st1]3 [-] généreusement, libéralement, largement, avec munificence.    - Cic. Verr. 3, 204.    - liberalius Cic. Att. 16, 6, 1; Q. 2, 6, 3.
    * * *
        Liberaliter, pen. corr. Aduerbium: cui contrarium est Parce. Liberalement, Abondamment, Largement, Amplement.
    \
        Eruditus liberaliter. Cic. Bien instruit et enseigné, comme ont accoustumé gens de bonne maison.
    \
        Genitus liberaliter. Plin. Delicat et de petite complexion.
    \
        Polliceri liberaliter. Cic. Franchement.
    \
        Seruire liberaliter. Terent. Franchement, et point à regret.
    \
        Viuere liberaliter. Cic. Sans faire vil mestier.
    \
        Exercitum quem in Asia ductauerat, luxuriose, nimisque liberaliter habuerat. Sallust. Luy avoit baillé trop d'abandon.

    Dictionarium latinogallicum > liberaliter

  • 10 hospitium

    hospitium, iī, n. (hospes), I) die Gastfreundschaft als Verhältnis zwischen zwei Gastfreunden, A) eig.: mihi cum alqo hospitium est, Cic., od. intercedit, Caes.: alcis hospitio usus sum, Caes.: hospitium cum alqo facere, Cic., od. iungere, Liv., od. coniungere, Cic.: hospitium renuntiare (aufkündigen), Liv. – B) meton. = Gastfreunde, Cornif. rhet. 1, 8. – II) insbes., die betätigte Gastfreundschaft, die Erweisung der Gastfreundschaft, gastliche Aufnahme, Bewirtung, A) eig.: hospitium liberale, Cic.: alqm hospitio accipere od. excipere, gastlich aufnehmen, beherbergen, Cic., Liv. u.a. (s. Giese Cic. de div. 2, 97. Lambin Hor. sat. 1, 5, 2. Drak. Liv. 29, 11, 6 u. Sil. 17, 1. Burmann Ov. her. 12, 29): ebenso alqm hospitio recipere, Caes., Ov. u.a.: alqm hospitio agresti accipere, ländlich bewirten, Cic.: alqm hospitio magnificentissimo accipere, aufs prächtigste bewirten, Cic.: alqm hospitio invitare, Cic.: poet., hospitio arenae prohiberi, vom Landen, Verg. – Plur., assidua devertentium hospitia, Col.: artum solvere hospitiis (Dat.) animum, Hor.: servus ab hospitiis, für die Aufnahme fremder Gäste, Corp. inscr. Lat. 6, 7290. – B) meton., die Herberge, das Quartier, Gastzimmer, publicum, Liv.: parare hospitium, Cic.: adducere od. deducere alqm in hospitium, Liv. u. Plin. – praetorianae cohortes... per hospitia (Quartiere in der Stadt) dispersae, Suet. – übtr., vom Aufenthalt, Lager, Ruheort der Tiere, Verg. u. Plin. – lebl. Ggstde., qui hospitio lucis fruitus est annis XXXVIII, Corp. inscr. Lat. 10, 4728: u. scherzh., nec confidentiae usquam hospitium (Einkehr, Unterkunft) est nec devorticulum (Ausflucht) dolis, Plaut. capt. 523. – / Nbf. hospitia, ae, f., Prob. app. (IV) 194, 18.

    lateinisch-deutsches > hospitium

  • 11 ingenium

    ingenium, iī, n. (in u. gigno), die angeborene, natürliche Art u. Beschaffenheit, Natur, I) einer Sache (vgl. Fabri Sall. or. Cottae § 9), arvorum, Verg.: campi, Tac.: loci caelique, Tac.: lactis, Gell.: caeli mores solique ingenia, Plin.: loci, Sall.: oris et vultus, natürliche Gesichtsbildung, Plin.: ingenio (= sponte suā) arbusta ubi nata sunt, Naev. tr. fr.: constabat (insulas) suopte ingenio alimenta mortalibus gignere, Sall. fr. – II) eines Menschen, A) in bezug auf das Gemüt, 1) im allg., die Naturanlage, das Temperament, die Sinnes- u. Gemütsart, das Herz, der Charakter, novi ingenium mulierum, Ter.: ingenium bonum, liberale, durum, inhumanum, Ter.: mobile, Plin. ep.: ingeniorum ferocia, Vell.: antiquum ingenium obtines, alte Art, Ter.: ingenio suo vivere, Liv.: suo ingenio uti, Tac.: redire ad ingenium, auf die alten Sprünge kommen, Ter.: fretus ingenio eius, auf sein gutes Herz, Plaut. – 2) insbes., der angeborene Mut, ing. forte, Enn. ann. 414: firmum, Enn. fr. scen. 25: nullum est ingenium tantum neque cor tam ferum, quod non labascat linguā, mitescat malo, Acc. tr. 684: quinque elegit, quorum ingenia validissima erant, Sall. Iug. 103, 2: augete ingenium viris fortibus, Sall. hist. fr. 1, 48 (51), 20. – B) in bezug auf Intelligenz: 1) im allg., die angeborene Fähigkeit, natürliche Anlage, der natürliche Verstand, Kopf, tardum, acerrimum, acutum, magnum, Cic.: pulcherrimum, Plin. ep.: ingenii acies, Nep., ingenii acumen, scharfer, durchdringender V., Cic.: promptus ingenio, ein fähiger Kopf, Liv.: cum ingenio (mit Verstand) versari in alqa re, Cic.: extremi ingenii esse, ein gar arger Schwachkopf, ganz unfähig sein, Liv.: ingenio (Anlage) egregio ad miserias natus sum, Ter. – 2) insbes., Begabung, Scharfsinn, Erfindungsgeist, Phantasie u. geistiges Talent, Geist, Witz, a) eig.: accusatoris, Cic.: ad fingendum, Cic.: aemulandi, Solin.: nam et animi et ingenii celeres quidam motus esse debent, Gemüt u. Phantasie müssen eine gewisse Beweglichkeit besitzen, Cic.: Plur., cum ipsi doctrinā et ingeniis abundarent, Cic.: certis ingeniis inmorari et innutriri oportet, Sen. – b) meton.: α) v. der Pers. selbst, Begabung, Geist, Talent, Cic. Brut. 147; de rep. 2, 2. Liv. 21, 4, 3: Plur., Vell. 1, 16, 2 u. 17, 5 u.a. Sen. ad Polyb. 27, 1. Suet. Aug. 89, 3 u. Vesp. 18. – β) eine sinnreiche Erfindung, ein sinnreicher, kluger Einfall, exquisita ingenia cenarum, sinnreich ausgewählte Gerichte, Plin. pan. 49, 7. – / Mask. Nbf. Akk. ingenium mitem, Ven. Fort. carm. 4, 26, 15.

    lateinisch-deutsches > ingenium

  • 12 liberalis

    līberālis, e (1. liber), I) die Freiheit (als Stand) betreffend, causa, Prozeß, in dem es sich um Freiheitsrechte handelte, Cic.: liberali causā asserere alqm manu, in gesetzmäßiger Form behaupten, daß einer frei geboren sei, Ter.: iudicium, in einem Freiheitsprozeß, Quint.: nuptiae, zwischen freigeborenen Menschen, Plaut. – II) einem freigeborenen Menschen geziemend = edel, von edler Art od. Gesinnung, vornehm, anständig, 1) übh.: ingenium, Ter.: mens, Cic.: vir, edeldenkend, Ter.: artes od. doctrinae, Wissenschaften, die sich für einen freigeborenen Menschen schicken (Dichtkunst, Beredsamkeit, Geschichte, Sprachkunde, Philosophie), Cic.: ebenso liberalia, studia, Vell. u. Suet.: liberalissima studia, Cic.: liberalibus studiis praediti, Gelehrte, Tac.: disciplinae liberales, Vell. u. Tac.: liberales litterae, Augustin.: iocus, Cornif. rhet.: fortuna liberalior, Liv.: coniugium, Ter.: liberalior victus, bessere, vornehmere Kost, Liv.: sumptus, Ausgaben, wie sie Ehre u. Anstand erfordern (Ggstz. necessarii), Cic.: largum et liberale viaticum, ein reichliches und anständiges, Cic.: forma virginis, edle Gesichtsbildung, Plaut. u. Ter.: filius liberalis formae, Val. Max.: u. so facies, Ter., species, Plaut.: v. Pers., pulcher est et liberalis, von vornehmem (edlem) Aussehen, Plaut. mil. 64. – 2) insbes.: a) gütig, responsum, Cic.: vo luntas, Cic. – b) freigebig, subst. der Freigebige (Ggstz. avidus, habsüchtig, subst. der Habsüchtige, der Geizhals), v. Pers., Cic. u.a. – im Ggstz. mit folg. Genet., laudis avidi, pecuniae liberales, Sall. Cat. 7, 6. – c) reichlich, potio, Cels.: epulae, Tac.

    lateinisch-deutsches > liberalis

  • 13 oro

    ōro, āvī, ātum, āre (ōs, oris), sich durch den Mund vernehmen lassen, reden, I) im allg., reden, sprechen, a) übh.: α) absol.: talibus orabat dictis, Verg.: iuveni oranti subitus tremor occupat artus, Verg.: orantis medias deseruere preces, Ov. – β) m. Acc. der Sache: bonum aequomque oras, Plaut.: ius (= aequom) hic orat (mit scherzh. Anspielung auf das Rechtsprechen des Prätors), Plaut.: u. so ius bonum oras, Plaut. – b) als Redner, öffentlich (vor Gericht) sprechen, reden, orandi nescius, kein Redner, Tac.: orandi validus, ein tüchtiger Redner, Tac.: ars orandi, die Redekunst, Quint.: orandi scientia, Quint.: genus orandi, Tac.: orandi genus lene iucundumque, Aur. Vict.: scio nunc tibi esse praecipuum studium orandi, ich weiß, daß gegenwärtig die gerichtliche Beredsamkeit dein vorzügliches Studium ist, Quint.: vestra in nos promerita complecti orando, Cic.: Latine Graeceque vel in orando vel in fingendis poëmatibus promptus et facilis ad extemporalitatem usque, Suet. – m. pro u. Abl., causam dixit et ipse pro se oravit, hielt selbst für sich die Verteidigungsrede, Liv. 39, 40, 12. – Partiz. subst., orantes, die Redenden, die Redner, Tac. dial. 6. § 6. – c) etw. öffentl. besprechen, etw. vortragen, über etw. verhandeln, rem ubi pacunt (pagunt), orato, wo ein Vertrag geschlossen wird, da soll er verhandelt werden, XII tabb. fr.: causam, Cic., Liv. u. Tac.: capitis causam, Cic.: causas melius, Verg.: litem, Cic.

    II) bittend ansprechen, anrufen, ersuchen, bitten, a) im allg.: α) m. Acc. der Pers., die man bittet: virginem, Liv. Andr.: longis Hecaten ululatibus, Ov.: principem agnitum oraverat, er hatte den Kaiser erkannt u. bei ihm Abbitte getan, Tac. – oft (parenthet.) oro te, ich bitte dich, dic, oro te, clarius, Cic.: ne illa quidem, oro vos, movent? Liv.: quid, oro te, habent liberale isti ieiuni vomitores? Sen. – β) m. Acc. des Ggstds., um den man bittet, um etwas ansprechen, anhalten, anrufen, ersuchen, bitten, etw. erbitten, eius mortem, Ter.: vitam, Verg.: vitam suppliciter, Liv.: auxilium ad bellum, Liv.: finem malorum, Ov.: veniam, Ov.: hanc extremam veniam (Gnade, Gunst), Verg.: im Passiv m. dopp. Nom., socer non orandus erat, vi sed faciendus Erechtheus, ich mußte mir E. zum Schw. nicht erbitten, sondern ihn mit Gewalt dazu machen, Ov. met. 6, 701. – m. Ang. wem? für wen? wozu? durch Dat., gnato filiam, Ter.: opes rebus affectis, Liv.: opem valetudini, Suet.: veniam dapibus nullisque paratibus, Ov.: tempus sermoni, Tac. – γ) m. Acc. der Pers.u. Acc. der Sache: scin quid te orem? Ter.: quod ego te per dextram hanc oro, Ter.: hoc consulem, Liv.: multa deos, Verg.: auxilia regem, Liv.: alqm libertatem, Suet. – δ) m. ut od. ne u. Konj. od. m. bl. Coniunctiv, teils ohne Acc. der Pers., m. ut u. Konj., gnatam ut det oro, vixque id exoro, Ter.: peto a te vel, si pateris, oro, ut homines miseros conserves incolumes, Cic.: morte me ut vindices ab Romanorum arbitrio, oro obtestorque, Liv.: orat atque obsecrat, ut sibi parcat, Caes.: orat multis et supplicibus verbis, ut liceat et ut sibi rescribam, Cic.: Curianus orabat, ut sibi donarem portionem meam, Plin. ep. – m. ne u. Konj., rogare et orare, ne illos supplices aspernarer, quos etc., Cic.: ecce amici orantes obsecrantesque, ne reliqua recitaret, Plin. ep. – m. bl. Coniunctiv, velatis manibus orant, ignoscamus peccatum suum, Plaut.: quod superest, oro, liceat dare tuta per undas vela tibi, Verg.: faveas, oramus, Ov.: tum mater orari, hortari, iubere, quoquo modo fugerem, Plin. ep.: orant, suppliciis suis potius saturaret se quam contumeliis, Iustin.: oro quaesoque, non obirascaris mihi, Claud. Mam. – teils m. Acc. der Pers., m. ut u. Konj., oro te, mihi ut ignoscas, Plaut.: rogat oratque te, ut sibi per te liceat vitam in egestate degere, Cic.: te oro et obsecro, ut mihi per hos conserves eum, Cic.: reliquum est, ut te orem, ut valetudini tuae diligentissime servias, Cic.: Arria milites orabat, ut simul imponeretur (eingeschifft werde), Plin. ep.: deos semper oravi, ut, quod evenit, periret Tiberius, Suet.: Minervam genibus (auf den Kn.) nixus obsecro atque oro, ut etc., Fronto: m. ne u. Konj., rogat eos atque orat, ne oppugnent filium suum, Cic.: Timoleon omnes oravit, ne id facerent, Nep.: omnes vos oratos volo (ich will euch alle gebeten haben), ne plus iniquom possit quam aequom oratio, Ter. – teils m. vorhergeh. allg. Acc., m. folg. ut od. ne u. Konj., idque postremum parentes suos liberi orabant, ut levandi sui cruciatus causā lictori pecunia daretur, Cic.: illud te ad extremum et oro et hortor, ut in extrema parte muneris ac negotii tui diligentissimus sis, Cic.: quod te, Aesculapi, et te, Salus, ne quid sit huius oro, Ter. Hec. 338. – teils m. ab u. Abl. der Pers., m. folg. ut od. ne (ni) u. Konj., mit u. ohne vorhergeh. allg. Acc., hoc me a vobis orare Iuppiter iussit, ut conquaestores singula in subsellia eant, Plaut. Amph. prol. 65: primum hoc abs te oro, ni me inexorabilem faxis, Pacuv. tr. 122: petivit oravitque a suis amicissimis impense, ut Aeneida adolerent, Gell. 17, 10, 7: oratus ab Artario medico, ne in castris remaneret, Vell. 2, 70, 1. – teils m. cum u. Abl. der Pers.u. m. Acc. der Sache, tu vero face quod tecum precibus pater orat, Enn. ann. 20: m. folg. ut u. Konj., egi atque oravi tecum, uxorem ut duceres, Ter.: tecum oro et quaeso, ut ei detur, Plaut.: m. vorhergeh. allg. Acc., hoc tecum oro, ut illius animum atque ingenium regas, Plaut. – ε) m. folg. Infin., teils ohne Acc. der Pers., die man bittet, oratus sum huc venire, Plaut.: iam pridem a me illos abducere orat, Verg.: oratque mori, Sen. tr. – teils m. Acc. der Pers., principem orabat deligere senatores, ex quibus etc., Tac. ann. 6, 2: Vibidiam oravit pontificis maximi aures adire, Tac. ann. 11, 32; u. so Tac. ann. 12, 9 u. 13, 13. – ζ) m. folg. Acc. u. Infin. Praes. Pass., vel Aegypti praeturam concedi sibi oraret, Suet. Ner. 47, 2: quis (occultis precibus) permitti Meherdaten patrium ad fastigium orabant, Tac. ann. 11, 10 extr. – η) m. pro u. Abl., nec pro civibus se orare, sed pro innoxio patriae solo et pro urbe, Iustin. 11, 4, 4: ut Octavius orandus sit pro salute cuiusquam civis, Cic. ep. ad Brut. 1, 16, 2: m. folg. ut u. Konj., ut (deum) pro illa ores, ut sit propitius, Plaut asin. 783. – θ) m. Dat. für wen? venit oratum filio, Plaut. trin. 611. – ι) beim Imperativ, per deos oro, este mei memores, Ov. met. 13, 376 sqq.: remove istaec, oro te, Suet. Caes. 49, 3: absiste inceptis, oro, Sil. 11, 336 (vgl. 11, 350). – κ) ganz absol.: oro, obsecro, ignosce, Cic.: oremus, accusemus, gravius denique minitemur, Ter.: per genua (fußfällig) orare conans, Suet.: orandi iam finem face, Ter.: sororem dare Prusiae precanti atque oranti, Liv.: oranti surdas praebere aures, Ov. – b) beten, talibus orabat dictis, Verg. Aen. 6, 124: mulierem decalvatam orare non decet, Ambros. in Luc. 6. § 19: idem (Christus) secessurus orandi gratiā, ut solebat, in montem, Lact. 4, 15, 20: Passiv unpers., oratur, es wird gebetet, Sidon. epist. 5, 14, 3. – / Synk. Perf. orasti, Plaut. mil. 1269: 2. Pers. Coni. Perf. orasseis (= oraveris), Plaut. Epid. 728 G.

    lateinisch-deutsches > oro

  • 14 liberalitas

        Liberalitas, pen. corr. Cic. Liberalité.
    \
        - pudore et liberalitate liberos Retinere satius esse credo, quam metu. Terent. Par doulceur et bonté.
    \
        Opes, ingenii liberalitati magis conueniunt. Cic. A gens qui sont de nature liberale.

    Dictionarium latinogallicum > liberalitas

  • 15 natura

    natura, ae, f. [nascor] [st1]1 [-] action de mettre au monde, génération, naissance.    - tuus naturā filius: ton fils par la naissance.    - naturā frater, adoptione filius, Liv.: frère de naissance, fils d'adoption. [st1]2 [-] nature, essence, propriété, qualité, constitution, manière d'être, configuration (d'un lieu).    - natura ignis, Cic.: la nature du feu, l'essence du feu.    - natura deorum, Cic.: l'essence des dieux.    - natura corporis, Cic.: la complexion.    - loci naturā, Caes. BG. 1, 3: par la configuration de l'endroit.    - natura montis, Caes.: la configuration de la montagne.    - insula natura triquetra, cujus unum latus est contra Galliam, Caes.: l’île a la forme d’un triangle, dont un côté fait face à la Gaule.    - secundum naturam fluminis, Caes. BG. 4: dans la direction du courant.    - arbor in suam naturam revocata, V.-Max.: arbre revenu à son état naturel.    - solo natura subest, Virg. G. 2: la bonne qualité (des arbres) tient au sol.    - haec est natura propria animae, Cic.: c'est la qualité propre de l'âme.    - natura alvi, Cels.: l'estomac.    - auctor omnium naturarum, Quint.: le créateur de tous les êtres. [st1]3 [-] nature (avec ses lois), ordre naturel, cours des choses.    - haec omnia regi naturā, Cic. (sub. inf.):... que tout cela est gouverné par la nature.    - arboribus varia natura creandis, Virg.: la nature agit diversement dans la production des arbres.    - naturae foedera, Lucr.: les lois du monde physique.    - nihil a naturae statu discedere, Cic.: ne pas s'écarter de l'ordre de la nature.    - nolente naturā (contra naturam), Cic.: contrairement aux lois de la nature.    - est in rerum natura ut... Cels.: il peut arriver que...    - rerum natura non recipit ut..., V.-Max.: il n'est pas dans la nature des choses que...    - pater naturae concessit, Sall. J. 14: mon père a cédé à la nature, mon père est mort.    - naturae satisfacere, Cic. Clu. 10: mourir, décéder. [st1]4 [-] nature particulière (du corps ou de l'âme), dispositions naturelles, instinct, inclinations, tempérament, naturel, caractère.    - versare suam naturam, Cic.: changer de caractère.    - naturā, Cic.: naturellement.    - mihi benefacere jam ex consuetudine in naturam vertit, Sall.: l'habitude de bien me conduire m'est devenue naturelle.    - natura aegri, Cels.: le tempérament du malade.    - natura serpentium, Sall.: la nature des serpents, les moeurs des serpents.    - naturam expellas, Hor.: chasse le naturel.    - cujus rei tanta est natura, ut... Cic.: telle est la puissance de ce sentiment que...    - natura mirabilis ad dicendum, Cic.: dispositions merveilleuses pour l'éloquence.    - naturā aut moribus, Sall.: par son tempérament ou par son éducation.    - loqui ut natura fert, Ter.: parler avec franchise.    - naturas apibus quas Juppiter ipse addidit, Virg. G. 4: (exposer) les instincts que Jupiter lui-même a accordé aux abeilles. [st1]5 [-] le monde, la nature, l'univers.    - natura rerum (natura mundi): la nature, le monde, l'univers.    - salve, parens omnium rerum, Natura, Plin.: salut, Nature, mère de toutes les choses. [st1]6 [-] matière, élément, espèce, sorte.    - quattuor naturae, Cic.: les quatre éléments.    - quintam naturam esse censet, Cic.: il pense qu'il y a un cinquième élément.    - naturae rerum, non figurae, Cic.: des réalités et non des apparences.    - natura animantum, Lucr.: le règne animal.
    * * *
    natura, ae, f. [nascor] [st1]1 [-] action de mettre au monde, génération, naissance.    - tuus naturā filius: ton fils par la naissance.    - naturā frater, adoptione filius, Liv.: frère de naissance, fils d'adoption. [st1]2 [-] nature, essence, propriété, qualité, constitution, manière d'être, configuration (d'un lieu).    - natura ignis, Cic.: la nature du feu, l'essence du feu.    - natura deorum, Cic.: l'essence des dieux.    - natura corporis, Cic.: la complexion.    - loci naturā, Caes. BG. 1, 3: par la configuration de l'endroit.    - natura montis, Caes.: la configuration de la montagne.    - insula natura triquetra, cujus unum latus est contra Galliam, Caes.: l’île a la forme d’un triangle, dont un côté fait face à la Gaule.    - secundum naturam fluminis, Caes. BG. 4: dans la direction du courant.    - arbor in suam naturam revocata, V.-Max.: arbre revenu à son état naturel.    - solo natura subest, Virg. G. 2: la bonne qualité (des arbres) tient au sol.    - haec est natura propria animae, Cic.: c'est la qualité propre de l'âme.    - natura alvi, Cels.: l'estomac.    - auctor omnium naturarum, Quint.: le créateur de tous les êtres. [st1]3 [-] nature (avec ses lois), ordre naturel, cours des choses.    - haec omnia regi naturā, Cic. (sub. inf.):... que tout cela est gouverné par la nature.    - arboribus varia natura creandis, Virg.: la nature agit diversement dans la production des arbres.    - naturae foedera, Lucr.: les lois du monde physique.    - nihil a naturae statu discedere, Cic.: ne pas s'écarter de l'ordre de la nature.    - nolente naturā (contra naturam), Cic.: contrairement aux lois de la nature.    - est in rerum natura ut... Cels.: il peut arriver que...    - rerum natura non recipit ut..., V.-Max.: il n'est pas dans la nature des choses que...    - pater naturae concessit, Sall. J. 14: mon père a cédé à la nature, mon père est mort.    - naturae satisfacere, Cic. Clu. 10: mourir, décéder. [st1]4 [-] nature particulière (du corps ou de l'âme), dispositions naturelles, instinct, inclinations, tempérament, naturel, caractère.    - versare suam naturam, Cic.: changer de caractère.    - naturā, Cic.: naturellement.    - mihi benefacere jam ex consuetudine in naturam vertit, Sall.: l'habitude de bien me conduire m'est devenue naturelle.    - natura aegri, Cels.: le tempérament du malade.    - natura serpentium, Sall.: la nature des serpents, les moeurs des serpents.    - naturam expellas, Hor.: chasse le naturel.    - cujus rei tanta est natura, ut... Cic.: telle est la puissance de ce sentiment que...    - natura mirabilis ad dicendum, Cic.: dispositions merveilleuses pour l'éloquence.    - naturā aut moribus, Sall.: par son tempérament ou par son éducation.    - loqui ut natura fert, Ter.: parler avec franchise.    - naturas apibus quas Juppiter ipse addidit, Virg. G. 4: (exposer) les instincts que Jupiter lui-même a accordé aux abeilles. [st1]5 [-] le monde, la nature, l'univers.    - natura rerum (natura mundi): la nature, le monde, l'univers.    - salve, parens omnium rerum, Natura, Plin.: salut, Nature, mère de toutes les choses. [st1]6 [-] matière, élément, espèce, sorte.    - quattuor naturae, Cic.: les quatre éléments.    - quintam naturam esse censet, Cic.: il pense qu'il y a un cinquième élément.    - naturae rerum, non figurae, Cic.: des réalités et non des apparences.    - natura animantum, Lucr.: le règne animal.
    * * *
        Natura, pen. prod. Plin. Nature.
    \
        Natura. Plin. Cic. La partie honteuse d'une personne ou d'une beste, La nature.
    \
        Si exemeris ex rerum natura beneuolentiae coniunctionem. Cic. Si tu ostes d'entre les hommes, etc.
    \
        E natura rerum euellere. Cic. Destruire quelque chose.
    \
        Natura solitarium nihil amat. Cic. La nature et inclination de l'homme.
    \
        Natura. Virgil. Maniere et facon de faire.
    \
        Quae tua est natura. Cic. Cognitum per teipsum (quae tua natura est) dignum eum tua amicitia hospitioque iudicabis. Veu ta nature.
    \
        Natura et mores alicuius. Cic. Sa complexion.
    \
        Larga. Iuuenal. Liberale.
    \
        Naturae cedere, siue concedere. Sallust. Mourir.
    \
        Vt fert natura aliquid facere. Terent. Suyvant son naturel, D'un mouvement naturel, Sans contraincte, Naifvement. Quod et ex animo facere dicimus.
    \
        Naturae suae rationem habere. Cic. Avoir esgard à ses meurs et conditions.
    \
        Hoc natura est insitum, vt quem timueris, etc. Cic. Nous avons cela de nature, que, etc.
    \
        Naturae satisfacere. Cic. Mourir.
    \
        Arborum atque herbarum naturas. Plin. Leur nature, force et vertu.
    \
        Mendaces non genere, sed natura loci. Cic. A cause du lieu, Par la vertu et nature du lieu.
    \
        Natura, Ablatiuus. Cic. Naturellement, De nature.
    \
        - haec tria primum addidi Praeter naturam. Terent. Contre ma nature, Oultre que je n'avoye de coustume.

    Dictionarium latinogallicum > natura

  • 16 hospitium

    hospitium, iī, n. (hospes), I) die Gastfreundschaft als Verhältnis zwischen zwei Gastfreunden, A) eig.: mihi cum alqo hospitium est, Cic., od. intercedit, Caes.: alcis hospitio usus sum, Caes.: hospitium cum alqo facere, Cic., od. iungere, Liv., od. coniungere, Cic.: hospitium renuntiare (aufkündigen), Liv. – B) meton. = Gastfreunde, Cornif. rhet. 1, 8. – II) insbes., die betätigte Gastfreundschaft, die Erweisung der Gastfreundschaft, gastliche Aufnahme, Bewirtung, A) eig.: hospitium liberale, Cic.: alqm hospitio accipere od. excipere, gastlich aufnehmen, beherbergen, Cic., Liv. u.a. (s. Giese Cic. de div. 2, 97. Lambin Hor. sat. 1, 5, 2. Drak. Liv. 29, 11, 6 u. Sil. 17, 1. Burmann Ov. her. 12, 29): ebenso alqm hospitio recipere, Caes., Ov. u.a.: alqm hospitio agresti accipere, ländlich bewirten, Cic.: alqm hospitio magnificentissimo accipere, aufs prächtigste bewirten, Cic.: alqm hospitio invitare, Cic.: poet., hospitio arenae prohiberi, vom Landen, Verg. – Plur., assidua devertentium hospitia, Col.: artum solvere hospitiis (Dat.) animum, Hor.: servus ab hospitiis, für die Aufnahme fremder Gäste, Corp. inscr. Lat. 6, 7290. – B) meton., die Herberge, das Quartier, Gastzimmer, publicum, Liv.: parare hospitium, Cic.: adducere od. deducere alqm in hospitium, Liv. u. Plin. – praetorianae cohortes... per hospitia (Quartiere in der Stadt)
    ————
    dispersae, Suet. – übtr., vom Aufenthalt, Lager, Ruheort der Tiere, Verg. u. Plin. – lebl. Ggstde., qui hospitio lucis fruitus est annis XXXVIII, Corp. inscr. Lat. 10, 4728: u. scherzh., nec confidentiae usquam hospitium (Einkehr, Unterkunft) est nec devorticulum (Ausflucht) dolis, Plaut. capt. 523. – Nbf. hospitia, ae, f., Prob. app. (IV) 194, 18.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > hospitium

  • 17 ingenium

    ingenium, iī, n. (in u. gigno), die angeborene, natürliche Art u. Beschaffenheit, Natur, I) einer Sache (vgl. Fabri Sall. or. Cottae § 9), arvorum, Verg.: campi, Tac.: loci caelique, Tac.: lactis, Gell.: caeli mores solique ingenia, Plin.: loci, Sall.: oris et vultus, natürliche Gesichtsbildung, Plin.: ingenio (= sponte suā) arbusta ubi nata sunt, Naev. tr. fr.: constabat (insulas) suopte ingenio alimenta mortalibus gignere, Sall. fr. – II) eines Menschen, A) in bezug auf das Gemüt, 1) im allg., die Naturanlage, das Temperament, die Sinnes- u. Gemütsart, das Herz, der Charakter, novi ingenium mulierum, Ter.: ingenium bonum, liberale, durum, inhumanum, Ter.: mobile, Plin. ep.: ingeniorum ferocia, Vell.: antiquum ingenium obtines, alte Art, Ter.: ingenio suo vivere, Liv.: suo ingenio uti, Tac.: redire ad ingenium, auf die alten Sprünge kommen, Ter.: fretus ingenio eius, auf sein gutes Herz, Plaut. – 2) insbes., der angeborene Mut, ing. forte, Enn. ann. 414: firmum, Enn. fr. scen. 25: nullum est ingenium tantum neque cor tam ferum, quod non labascat linguā, mitescat malo, Acc. tr. 684: quinque elegit, quorum ingenia validissima erant, Sall. Iug. 103, 2: augete ingenium viris fortibus, Sall. hist. fr. 1, 48 (51), 20. – B) in bezug auf Intelligenz: 1) im allg., die angeborene Fähigkeit, natürliche Anlage, der natürliche Verstand, Kopf,
    ————
    tardum, acerrimum, acutum, magnum, Cic.: pulcherrimum, Plin. ep.: ingenii acies, Nep., ingenii acumen, scharfer, durchdringender V., Cic.: promptus ingenio, ein fähiger Kopf, Liv.: cum ingenio (mit Verstand) versari in alqa re, Cic.: extremi ingenii esse, ein gar arger Schwachkopf, ganz unfähig sein, Liv.: ingenio (Anlage) egregio ad miserias natus sum, Ter. – 2) insbes., Begabung, Scharfsinn, Erfindungsgeist, Phantasie u. geistiges Talent, Geist, Witz, a) eig.: accusatoris, Cic.: ad fingendum, Cic.: aemulandi, Solin.: nam et animi et ingenii celeres quidam motus esse debent, Gemüt u. Phantasie müssen eine gewisse Beweglichkeit besitzen, Cic.: Plur., cum ipsi doctrinā et ingeniis abundarent, Cic.: certis ingeniis inmorari et innutriri oportet, Sen. – b) meton.: α) v. der Pers. selbst, Begabung, Geist, Talent, Cic. Brut. 147; de rep. 2, 2. Liv. 21, 4, 3: Plur., Vell. 1, 16, 2 u. 17, 5 u.a. Sen. ad Polyb. 27, 1. Suet. Aug. 89, 3 u. Vesp. 18. – β) eine sinnreiche Erfindung, ein sinnreicher, kluger Einfall, exquisita ingenia cenarum, sinnreich ausgewählte Gerichte, Plin. pan. 49, 7. – Mask. Nbf. Akk. ingenium mitem, Ven. Fort. carm. 4, 26, 15.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > ingenium

  • 18 liberalis

    līberālis, e (1. liber), I) die Freiheit (als Stand) betreffend, causa, Prozeß, in dem es sich um Freiheitsrechte handelte, Cic.: liberali causā asserere alqm manu, in gesetzmäßiger Form behaupten, daß einer frei geboren sei, Ter.: iudicium, in einem Freiheitsprozeß, Quint.: nuptiae, zwischen freigeborenen Menschen, Plaut. – II) einem freigeborenen Menschen geziemend = edel, von edler Art od. Gesinnung, vornehm, anständig, 1) übh.: ingenium, Ter.: mens, Cic.: vir, edeldenkend, Ter.: artes od. doctrinae, Wissenschaften, die sich für einen freigeborenen Menschen schicken (Dichtkunst, Beredsamkeit, Geschichte, Sprachkunde, Philosophie), Cic.: ebenso liberalia, studia, Vell. u. Suet.: liberalissima studia, Cic.: liberalibus studiis praediti, Gelehrte, Tac.: disciplinae liberales, Vell. u. Tac.: liberales litterae, Augustin.: iocus, Cornif. rhet.: fortuna liberalior, Liv.: coniugium, Ter.: liberalior victus, bessere, vornehmere Kost, Liv.: sumptus, Ausgaben, wie sie Ehre u. Anstand erfordern (Ggstz. necessarii), Cic.: largum et liberale viaticum, ein reichliches und anständiges, Cic.: forma virginis, edle Gesichtsbildung, Plaut. u. Ter.: filius liberalis formae, Val. Max.: u. so facies, Ter., species, Plaut.: v. Pers., pulcher est et liberalis, von vornehmem (edlem) Aussehen, Plaut. mil. 64. – 2) insbes.: a) gütig, responsum, Cic.: vo-
    ————
    luntas, Cic. – b) freigebig, subst. der Freigebige (Ggstz. avidus, habsüchtig, subst. der Habsüchtige, der Geizhals), v. Pers., Cic. u.a. – im Ggstz. mit folg. Genet., laudis avidi, pecuniae liberales, Sall. Cat. 7, 6. – c) reichlich, potio, Cels.: epulae, Tac.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > liberalis

  • 19 oro

    ōro, āvī, ātum, āre (ōs, oris), sich durch den Mund vernehmen lassen, reden, I) im allg., reden, sprechen, a) übh.: α) absol.: talibus orabat dictis, Verg.: iuveni oranti subitus tremor occupat artus, Verg.: orantis medias deseruere preces, Ov. – β) m. Acc. der Sache: bonum aequomque oras, Plaut.: ius (= aequom) hic orat (mit scherzh. Anspielung auf das Rechtsprechen des Prätors), Plaut.: u. so ius bonum oras, Plaut. – b) als Redner, öffentlich (vor Gericht) sprechen, reden, orandi nescius, kein Redner, Tac.: orandi validus, ein tüchtiger Redner, Tac.: ars orandi, die Redekunst, Quint.: orandi scientia, Quint.: genus orandi, Tac.: orandi genus lene iucundumque, Aur. Vict.: scio nunc tibi esse praecipuum studium orandi, ich weiß, daß gegenwärtig die gerichtliche Beredsamkeit dein vorzügliches Studium ist, Quint.: vestra in nos promerita complecti orando, Cic.: Latine Graeceque vel in orando vel in fingendis poëmatibus promptus et facilis ad extemporalitatem usque, Suet. – m. pro u. Abl., causam dixit et ipse pro se oravit, hielt selbst für sich die Verteidigungsrede, Liv. 39, 40, 12. – Partiz. subst., orantes, die Redenden, die Redner, Tac. dial. 6. § 6. – c) etw. öffentl. besprechen, etw. vortragen, über etw. verhandeln, rem ubi pacunt (pagunt), orato, wo ein Vertrag geschlossen wird, da soll er verhandelt werden, XII tabb. fr.:
    ————
    causam, Cic., Liv. u. Tac.: capitis causam, Cic.: causas melius, Verg.: litem, Cic.
    II) bittend ansprechen, anrufen, ersuchen, bitten, a) im allg.: α) m. Acc. der Pers., die man bittet: virginem, Liv. Andr.: longis Hecaten ululatibus, Ov.: principem agnitum oraverat, er hatte den Kaiser erkannt u. bei ihm Abbitte getan, Tac. – oft (parenthet.) oro te, ich bitte dich, dic, oro te, clarius, Cic.: ne illa quidem, oro vos, movent? Liv.: quid, oro te, habent liberale isti ieiuni vomitores? Sen. – β) m. Acc. des Ggstds., um den man bittet, um etwas ansprechen, anhalten, anrufen, ersuchen, bitten, etw. erbitten, eius mortem, Ter.: vitam, Verg.: vitam suppliciter, Liv.: auxilium ad bellum, Liv.: finem malorum, Ov.: veniam, Ov.: hanc extremam veniam (Gnade, Gunst), Verg.: im Passiv m. dopp. Nom., socer non orandus erat, vi sed faciendus Erechtheus, ich mußte mir E. zum Schw. nicht erbitten, sondern ihn mit Gewalt dazu machen, Ov. met. 6, 701. – m. Ang. wem? für wen? wozu? durch Dat., gnato filiam, Ter.: opes rebus affectis, Liv.: opem valetudini, Suet.: veniam dapibus nullisque paratibus, Ov.: tempus sermoni, Tac. – γ) m. Acc. der Pers.u. Acc. der Sache: scin quid te orem? Ter.: quod ego te per dextram hanc oro, Ter.: hoc consulem, Liv.: multa deos, Verg.: auxilia regem, Liv.: alqm libertatem, Suet. – δ) m. ut od. ne u. Konj. od. m. bl. Coniunctiv, teils ohne
    ————
    Acc. der Pers., m. ut u. Konj., gnatam ut det oro, vixque id exoro, Ter.: peto a te vel, si pateris, oro, ut homines miseros conserves incolumes, Cic.: morte me ut vindices ab Romanorum arbitrio, oro obtestorque, Liv.: orat atque obsecrat, ut sibi parcat, Caes.: orat multis et supplicibus verbis, ut liceat et ut sibi rescribam, Cic.: Curianus orabat, ut sibi donarem portionem meam, Plin. ep. – m. ne u. Konj., rogare et orare, ne illos supplices aspernarer, quos etc., Cic.: ecce amici orantes obsecrantesque, ne reliqua recitaret, Plin. ep. – m. bl. Coniunctiv, velatis manibus orant, ignoscamus peccatum suum, Plaut.: quod superest, oro, liceat dare tuta per undas vela tibi, Verg.: faveas, oramus, Ov.: tum mater orari, hortari, iubere, quoquo modo fugerem, Plin. ep.: orant, suppliciis suis potius saturaret se quam contumeliis, Iustin.: oro quaesoque, non obirascaris mihi, Claud. Mam. – teils m. Acc. der Pers., m. ut u. Konj., oro te, mihi ut ignoscas, Plaut.: rogat oratque te, ut sibi per te liceat vitam in egestate degere, Cic.: te oro et obsecro, ut mihi per hos conserves eum, Cic.: reliquum est, ut te orem, ut valetudini tuae diligentissime servias, Cic.: Arria milites orabat, ut simul imponeretur (eingeschifft werde), Plin. ep.: deos semper oravi, ut, quod evenit, periret Tiberius, Suet.: Minervam genibus (auf den Kn.) nixus obsecro atque oro, ut etc., Fronto: m. ne u. Konj., rogat eos atque orat, ne oppugnent filium suum, Cic.: Timoleon
    ————
    omnes oravit, ne id facerent, Nep.: omnes vos oratos volo (ich will euch alle gebeten haben), ne plus iniquom possit quam aequom oratio, Ter. – teils m. vorhergeh. allg. Acc., m. folg. ut od. ne u. Konj., idque postremum parentes suos liberi orabant, ut levandi sui cruciatus causā lictori pecunia daretur, Cic.: illud te ad extremum et oro et hortor, ut in extrema parte muneris ac negotii tui diligentissimus sis, Cic.: quod te, Aesculapi, et te, Salus, ne quid sit huius oro, Ter. Hec. 338. – teils m. ab u. Abl. der Pers., m. folg. ut od. ne (ni) u. Konj., mit u. ohne vorhergeh. allg. Acc., hoc me a vobis orare Iuppiter iussit, ut conquaestores singula in subsellia eant, Plaut. Amph. prol. 65: primum hoc abs te oro, ni me inexorabilem faxis, Pacuv. tr. 122: petivit oravitque a suis amicissimis impense, ut Aeneida adolerent, Gell. 17, 10, 7: oratus ab Artario medico, ne in castris remaneret, Vell. 2, 70, 1. – teils m. cum u. Abl. der Pers.u. m. Acc. der Sache, tu vero face quod tecum precibus pater orat, Enn. ann. 20: m. folg. ut u. Konj., egi atque oravi tecum, uxorem ut duceres, Ter.: tecum oro et quaeso, ut ei detur, Plaut.: m. vorhergeh. allg. Acc., hoc tecum oro, ut illius animum atque ingenium regas, Plaut. – ε) m. folg. Infin., teils ohne Acc. der Pers., die man bittet, oratus sum huc venire, Plaut.: iam pridem a me illos abducere orat, Verg.: oratque mori, Sen. tr. – teils m. Acc. der Pers., principem orabat
    ————
    deligere senatores, ex quibus etc., Tac. ann. 6, 2: Vibidiam oravit pontificis maximi aures adire, Tac. ann. 11, 32; u. so Tac. ann. 12, 9 u. 13, 13. – ζ) m. folg. Acc. u. Infin. Praes. Pass., vel Aegypti praeturam concedi sibi oraret, Suet. Ner. 47, 2: quis (occultis precibus) permitti Meherdaten patrium ad fastigium orabant, Tac. ann. 11, 10 extr. – η) m. pro u. Abl., nec pro civibus se orare, sed pro innoxio patriae solo et pro urbe, Iustin. 11, 4, 4: ut Octavius orandus sit pro salute cuiusquam civis, Cic. ep. ad Brut. 1, 16, 2: m. folg. ut u. Konj., ut (deum) pro illa ores, ut sit propitius, Plaut asin. 783. – θ) m. Dat. für wen? venit oratum filio, Plaut. trin. 611. – ι) beim Imperativ, per deos oro, este mei memores, Ov. met. 13, 376 sqq.: remove istaec, oro te, Suet. Caes. 49, 3: absiste inceptis, oro, Sil. 11, 336 (vgl. 11, 350). – κ) ganz absol.: oro, obsecro, ignosce, Cic.: oremus, accusemus, gravius denique minitemur, Ter.: per genua (fußfällig) orare conans, Suet.: orandi iam finem face, Ter.: sororem dare Prusiae precanti atque oranti, Liv.: oranti surdas praebere aures, Ov. – b) beten, talibus orabat dictis, Verg. Aen. 6, 124: mulierem decalvatam orare non decet, Ambros. in Luc. 6. § 19: idem (Christus) secessurus orandi gratiā, ut solebat, in montem, Lact. 4, 15, 20: Passiv unpers., oratur, es wird gebetet, Sidon. epist. 5, 14, 3. – Synk. Perf. orasti, Plaut. mil. 1269: 2. Pers. Coni. Perf. orasseis (= oraveris),
    ————
    Plaut. Epid. 728 G.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > oro

  • 20 explicare

    1) избавлять, освобождать (1. 29 § 3 D. 9, 2). 2) исполнять, совершать: eo modo collatio explicari potest, ut etc. (1. 2 § 6 D. 37, 6), expl. rationes (1. 69 § 4 D. 30), negotia (1. 10 pr. D. 1, 16. I. 6 § l D. 3, 4. 1. 21 § 2 D. 3, 5. 1. 22 D. 22, 5. 1. 40 D. 17, 2. 1. 1 pr. D. 27, 7. 1. 19 D. 26, 8. 1. 72 D. 35, 2. 1. 7 D. 36, 1);

    templum explicitum (1. 17 D. 34, 1. 1. 2 D. 2, 1);

    expl. liberale iudicium (1. 6 § 3 D. 37, 10), appellationem (1. 24 § 1. D. 49, 1);

    expl. pecuniam, доставать (l. 31 D, 42, 1).

    3) объяснять, излагать, толковать (1. 11 D. 16, 3. 1. 44 § 20. 41, 2).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > explicare

См. также в других словарях:

  • Liberāle — (v. lat.), 1) Anhänger des Liberalismus, nannte man in Deutschland von 1815–48 im Allgemeinen die Verfechter der freien Ideen in Staat, Kirche u. Wissenschaft, welche mit dem Bestehenden in Conflict kamen, namentlich in den Volksvertretungen die… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • liberale — [dal lat. liberalis proprio di uomo libero , quindi nobile, generoso ; il sign. politico è della fine del 700]. ■ agg. 1. a. [largo nello spendere e nel donare] ▶◀ generoso, magnanimo, (lett.) munifico, prodigo. ◀▶ avaro, gretto, (fam.) spilorcio …   Enciclopedia Italiana

  • Liberale — Dieser Artikel wurde in der Qualitätssicherung Philosophie eingetragen. Dabei werden Artikel gelöscht, die nach Fristablauf sich als nicht relevant herausstellen oder kein akzeptables Niveau erreicht haben. Bitte hilf mit, die inhaltlichen Mängel …   Deutsch Wikipedia

  • Libérale — Libéralisme Pour les articles homonymes, voir Libéralisme (homonymie).  Ne doit pas être confondu avec Libertaire ou Libertarianisme. Le libéralisme est un courant de pensée de philosophie politique, né d une opposition à l absolutisme et au …   Wikipédia en Français

  • liberale — li·be·rà·le agg., s.m. e f. AU 1. agg., di qcn., magnanimo, generoso: essere liberale con i poveri, essere liberale di favori, di consigli | di qcs., che denota generosità, magnanimità: dono, gesto liberale Sinonimi: generoso, largo, magnanimo,… …   Dizionario italiano

  • libérale — ● libéral, libérale, libéraux adjectif et nom (latin liberalis) Qui est favorable aux libertés individuelles, à la liberté de penser, à la liberté politique : Idées libérales. Qui est partisan du libéralisme économique, qui lui appartient :… …   Encyclopédie Universelle

  • Liberale — FDP; Freie Demokratische Partei * * * Li|be|ra|le(r) 〈f. 30 (m. 29); Pol.〉 Angehörige(r) einer liberalen Partei * * * Li|be|ra|le, die/eine Liberale; der/einer Liberalen, die Liberalen/zwei Liberale: we …   Universal-Lexikon

  • liberale — {{hw}}{{liberale}}{{/hw}}A agg. 1 Che è generoso nel dare e nello spendere: essere liberale verso i poveri; SIN. Largo, munifico. 2 Che professa principi di libertà civile o è fautore del liberalismo. 3 Proprio del liberalismo, relativo al… …   Enciclopedia di italiano

  • liberalė — liberãlas, liberãlė dkt. Susitiki̇̀mas su liberalù Petráičiu …   Bendrinės lietuvių kalbos žodyno antraštynas

  • Liberale Bewegungen im Islam — bezeichnen Strömungen in denen Muslime liberale und vom orthodoxen Islam abweichende Gedanken innerhalb des Islam entwickeln (im Arabischen: ‏الإسلام الاجتهادي‎ oder auf Interpretation beruhender Islam ; auch ‏الإسلام التقدمي‎, fortschrittlicher… …   Deutsch Wikipedia

  • Liberale Partei der Schweiz — Gründungsdatum: 1913 Die Liberale Partei der Schweiz (LPS) – auf französisch Parti Libéral Suisse (PLS) – war eine politi …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»