-
1 utilis
ūtĭlis, e, adj. [utor].I.In gen.A. 1.Absol.:2.hae hamae utiles sunt,
Cato, R. R. 135, 2:non faciat quod utile sit, quod expediat?
Cic. Off. 3, 19, 76:utiles et salutares res,
id. N. D. 1, 15, 38:quid Sophocles et Aeschylus utile ferrent,
Hor. Ep. 2, 1, 163:quernaque glans victa est utiliore cibo,
Ov. F. 1, 676.—With dat. pers.:3.tibi,
Plaut. Cist. 1, 1, 10:quam id mihi sit facile atque utile, Aliorum exempla commonent,
Ter. And. 4, 5, 16:nec clam te est, quam illi utraeque res nunc utiles Et ad pudicitiam et ad rem tutandam sient,
id. ib. 1, 5, 52; id. Hec. 1, 2, 76:si eam legem vobis adcommodatam atque utilem esse intellegerem,
Cic. Agr. 2, 6, 14: sic fuit utilius finiri ipsique tibique, id. Tusc. poët. 1, 48, 115; id. Inv. 1, 1, 1:non enim mihi est vita utilior quam animi talis affectio,
id. Off. 3, 6, 29 dub.; Nep. Milt. 3, 5; id. Them. 7, 6:alicui utiles esse amicos,
Caes. B. G. 4, 7: quod tibi utilissimum erit consilii capies, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 2:loci muniti et sibi utiles,
Sall. J. 97, 1.—So with dat. of thing benefited:fons... Infirmo capiti fluit utilis, utilis alvo,
Hor. Ep. 1, 16, 14: vivit siliquis et pane secundo;Militiae quamquam piger et malus, utilis urbi,
id. ib. 2, 1, 124:glycyrrhizae sucus utilissimus voci,
Plin. 22, 9, 11, § 25:palmae non utiles stomacho,
id. 23, 4, 51, § 97:ver utile silvis,
Verg. G. 2, 323; Prop. 4 (5), 1, 138.—With ad and acc.:4.quem hominem inveniemus ad eam rem utilem,
Plaut. Ep. 2, 2, 108; cf. Ter. And. 1, 5, 52 (supra, A. 2.):nonne igitur sapiens, si fame ipse conficiatur, abstulerit cibum alteri, homini ad nullam rem utili?
Cic. Off. 3, 6, 29; cf.:quaecumque herba potens ad opem radixque medendi Utilis,
Ov. H. 5, 148.—With abl. instr.:5.ter et viciens volneratus est, ob id neutrā manu, neutro pede satis utilis,
Plin. 7, 28, 29, § 104:pedibus, naribus,
Ov. M. 3, 212:bis pomis utilis arbos,
Verg. G. 2, 150.—With inf. (poët.):B.adspirare et adesse choris erat utilis (tibia),
Hor. A. P. 204.—Neutr. absol.: ūtĭle, is, n., what is useful, the useful: omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci, Hor. A. P. 343:C.bonus atque fidus Judex honestum praetulit utili,
id. C. 4, 9, 41:utilium tardus provisor,
id. A. P. 164:sententiae de utilibus honestisque,
Quint. 3, 8, 13; cf. id. 1, 2, 29. —Utile est, with a subject-clause:II.amicum castigare ob meritam noxiam... est utile Et conducibile,
Plaut. Trin. 1, 1, 2:numquam est utile peccare,
Cic. Off. 3, 15, 64:nimirum sapere est abjectis utile nugis,
Hor. Ep. 2, 2, 141:id arbitror Apprime in vitā esse utile, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34; cf.:ut tu, si arbitrarere utile exque re publicā esse, persequerere bello Dolabellam,
Cic. Ep. ad Brut. 1, 5, 1:utilissimum ratus inpendentem evitare tempestatem,
Nep. Alcib. 4, 4.—In partic.A.Fit, suitable, adapted, proper, etc.:B.utilissimus ad vitilia holoschoenos,
Plin. 21, 18, 69, § 113:hic castrensibus utilis armis,
Prop. 3, 9 (4, 8), 19:utilium bello studiosus equorum,
Ov. M. 14, 321:fraxinus hastis,
id. ib. 10, 93:lignum Navigiis,
Verg. G. 2, 442:passo psithia utilior,
id. ib. 2, 93:calamus fistulis,
Plin. 16, 36, 66, § 164:ventri lactuca movendo utilis,
Mart. 11, 52, 6:(lapathum) silvestre ad multa medicamina utile est,
Plin. 19, 12, 60, § 185.— Poet. with gen.:radix medendi Utilis,
Ov. H. 5, 147.—In jurid. lang.: utilis actio, exceptio, interdictum, judicium, etc., i. e. which was brought on general principles of justice, in cases for which there was no express legal provision, or, as we say, in equity:1.actio,
Dig. 13, 5, 5, § 9; 39, 3, 22 fin. al.:exceptio,
ib. 4, 4, 41:interdictum,
ib. 43, 20, 1, § 35 sq.:judicium,
ib. 10, 2, 2, § 11.— Hence, adv.: ūtĭlĭter, usefully, profitably, beneficially, advantageously.In gen.:2.utiliter a naturā permotiones istas animis nostris datas,
Cic. Ac. 2, 44, 135:modo ne laudarent iracundiam et dicerent utiliter a naturā datam,
id. Off. 1, 25, 89; 2, 5, 17:utiliter in certamen respondere,
Liv. 4, 6, 2 Weissenb. ad loc.; 28, 19, 3; Quint. 4, 1, 45; 6, 1, 8:serviet utiliter (captivus),
Hor. Ep. 1, 16, 70 al. — Comp.:utilius starent etiam nunc moenia Phoebi,
Ov. H. 1, 67.— Sup.:a Cicerone quidem utilissime praedicta sunt omnia,
Quint. 4, 2, 57; Plin. 17, 14, 24, § 110.— -
2 utilis
ūtilis, e (= utibilis, v. utor), was zu gebrauchen ist, zuträglich, brauchbar, tüchtig, tauglich, dienlich, nützlich, I) im allg.: a) übh.: α) absol.: utiles et salutares res, Cic.: hoc est utile et conducibile, Plaut.: id arbitror apprime in vita esse utile, ut ne quid nimis, Ter.: miles, ut emeritis non est satis utilis annis, Ov.: minus et minus utilis adsto, immer weniger fest stehe ich da, immer weniger kann ich mich aufrecht halten, Ov. her. 2, 129. – β) m. ad u. Akk.: homo ad eam od. ad ullam rem utilis, Plaut. u. Cic.: utilissimus ad vitilia holoschoenos, Plin. – γ) m. in (= in bezug auf, für) u. Akk., res maxime in hoc tempus utilis, Liv. 5, 18, 4. – δ) m. Dat.: dant utile lignum navigiis pinus, Verg.: equi utiles bello, Ov.: posse iis utiles esse amicos, Caes.: non mihi est vita mea utilior, Cic.: hic (calamus) tibiis utilior, fistulis ille, Plin.: calamus fistulis utilissimus, Plin.: is mihi vir et suis et communibus rationibus utilissimus civis fore videtur, Cic. – ε) (poet.) m. Genet.: radix medendi utilis, Ov. her. 5, 147 (Ehwald liest medendo). – ζ) m. Infin.: tibia adesse choris erat utilis, Hor. de art. poët. 204: opera cognosci utilia, Val. Max. 4, 6 praef. – η) m. 2. Supin., cognitu non utilia, Gell. praef. § 13. – b) neutr. subst.: qui miscuit utile dulci, Hor.: sententiae de utilibus honestisque, Quint. – c) utile est m. Infin., utile, sed ingloriosum est, ex illaborato in alienos succedere labores, Varro sent. mor. no. 149. p. 271 Riese: numquam est utile peccare, Cic. de off. 3, 64: ea, quae magis utile esset audire ac discere, Gell. 4, 1, 19: utilissimum tamen est umido sale fovere, Cels. 4, 6 (3). p. 128, 23 D. – m. Acc. u. Infin., nec in perturbata re publica eos utile est praeesse vobis, qui proximi invidiae sint, Liv. 3, 51, 4. – II) insbes., als jurist. t.t., in Ermangelung eines Gesetzes auf Analogie beruhend, actio, iudicium, ICt. – / Superl. spätlat. utillimus, Cassiod. var. 5, 39. Plin. Sec. ed. Rose p. 2, 2: arch. oitilis, Neutr. oitile, Corp. inscr. Lat. 1, 201, 9 u. 14, 3554, 9.
-
3 utilis
ūtilis, e (= utibilis, v. utor), was zu gebrauchen ist, zuträglich, brauchbar, tüchtig, tauglich, dienlich, nützlich, I) im allg.: a) übh.: α) absol.: utiles et salutares res, Cic.: hoc est utile et conducibile, Plaut.: id arbitror apprime in vita esse utile, ut ne quid nimis, Ter.: miles, ut emeritis non est satis utilis annis, Ov.: minus et minus utilis adsto, immer weniger fest stehe ich da, immer weniger kann ich mich aufrecht halten, Ov. her. 2, 129. – β) m. ad u. Akk.: homo ad eam od. ad ullam rem utilis, Plaut. u. Cic.: utilissimus ad vitilia holoschoenos, Plin. – γ) m. in (= in bezug auf, für) u. Akk., res maxime in hoc tempus utilis, Liv. 5, 18, 4. – δ) m. Dat.: dant utile lignum navigiis pinus, Verg.: equi utiles bello, Ov.: posse iis utiles esse amicos, Caes.: non mihi est vita mea utilior, Cic.: hic (calamus) tibiis utilior, fistulis ille, Plin.: calamus fistulis utilissimus, Plin.: is mihi vir et suis et communibus rationibus utilissimus civis fore videtur, Cic. – ε) (poet.) m. Genet.: radix medendi utilis, Ov. her. 5, 147 (Ehwald liest medendo). – ζ) m. Infin.: tibia adesse choris erat utilis, Hor. de art. poët. 204: opera cognosci utilia, Val. Max. 4, 6 praef. – η) m. 2. Supin., cognitu non utilia, Gell. praef. § 13. – b) neutr. subst.: qui miscuit utile dulci, Hor.: sententiae de utilibus honestisque, Quint. – c) utile est m. Infin., utile, sed ingloriosum est, ex illaborato in alienos suc-————cedere labores, Varro sent. mor. no. 149. p. 271 Riese: numquam est utile peccare, Cic. de off. 3, 64: ea, quae magis utile esset audire ac discere, Gell. 4, 1, 19: utilissimum tamen est umido sale fovere, Cels. 4, 6 (3). p. 128, 23 D. – m. Acc. u. Infin., nec in perturbata re publica eos utile est praeesse vobis, qui proximi invidiae sint, Liv. 3, 51, 4. – II) insbes., als jurist. t.t., in Ermangelung eines Gesetzes auf Analogie beruhend, actio, iudicium, ICt. – ⇒ Superl. spätlat. utillimus, Cassiod. var. 5, 39. Plin. Sec. ed. Rose p. 2, 2: arch. oitilis, Neutr. oitile, Corp. inscr. Lat. 1, 201, 9 u. 14, 3554, 9. -
4 ūtilis
ūtilis e, adj. with comp. and sup. [utor], useful, serviceable, beneficial, profitable, advantageous, expedient, to good purpose: res utiles et salutares: Quid Sophocles et Aeschylus utile ferrent, H.: Quernaque glans victa est utiliore cibo, O.: non enim mihi est vita utilior quam animi talis adfectio: posse iis utiles esse amicos, Cs.: loci muniti et sibi utiles, S.: ver utile silvis, V.: homo ad nullam rem: pedibus, naribus, O.: bis pomis utilis arbos, V.: Adspirare et adesse choris crat utilis (tibia), H.: numquam est utile peccare: Nimirum sapere est adiectis utile nugis, H.: nec in perturbatā re p. eos utile est praeesse vobis, expedient, L.—As subst n., the useful: Omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci, i. e. profit with pleasure, H.: honestum praetulit utili, honor to profit, H.— Fit, suitable, adapted, proper: utilium bello studiosus equorum, O.: passo psithia utilior, V.: radix medendi Utilis, O.* * *utilis, utile ADJuseful, profitable, practical, helpful, advantageous -
5 utilis
utilis utilis, e полезный -
6 utilis
ūtilis, e [из utibilis от utor]1) полезный (cibus aegro u. CC); годный (ad aliquid Pl, C, PM или alicui rei C, Cs, V etc., редко alicujus rei O)minus et minus u. adsto O — мне всё труднее удерживаться на ногах2) юр. (при отсутствии законодательного основания) построенный на аналогии, т. е. логический, разумный (actio, judicium, interdictum Dig; persecutio CJ) -
7 utilis
utilis, e, useful. -
8 utilis
,eполезный -
9 utilis
-is/e adj Bputile -
10 utilis
utiliter (adv.) 1) годный к употреблению, ad habitandum ut. aedificium (1. 183 D. 50, 16. 1. 4 pr. D. 43, 19). 2) полезный, publice s. in commune utile esse (1. 33 § 2 D. 3. 3);3) действительный, имеющий силу, ut. datio tutoris (1. 10 § 2 D. 26, 2. 1. 10 § 1 D. 26, 4);impensae ut., против. necessariae и voluptuariae (1. 38. 39 D. 5, 3. 1. 11 C. 2, 19. 1. 10 § 1. 1. 12. § 2 eod.).
actio ut. прот. inanis (1. 24 § 2 D. 40, 12);
util. agere (1. 6 § 1. 1. 7. D. 18, 7. 1. 23 D. 16, 3. 1. 41 D. 4, 4);
replicatio (1. 7 § 6 D. 42, 4. 1. 35 D. 2, 14);
ut. interdictum (1. 2 § 6. 39 D. 43, 8. 1. 43 D. 11, 7);
4) соответственный, справедливый, a) вообще, tam benignius quam utilius esse (1. 53 D. 12, 6. 1. 54 pr. D. 17, 1. 1. 22 pr. eod. 1. 3 D. 11, 7. 1. 1 § 3 D. 5, 4);util. stipulari (1. 45 § 2. 1. 46 pr. 97 § 1 D. 45, 1), obligari (1. 16 § 7 D. 20, 1. 1. 48 § 2. 1. 89 D. 28, 5. 1. 17. 45 pr. D. 40, 5).
5) аналогичный: actio ut. прот. directa (см. s. a.);b) особ. для обозн. срока, в который не включаются дни, в которых лицо по поводу известных препятствий не было в состоянии совершить юридических действий, против. tempus continuum, ut. dies, menses (1. 39 D. 4, 4. 1. 21 C. 9, 9).
utiliter condicticia experiri прот. directo vindicare (1. 55 D. 24, 1. 1. 17 § 3 D. 7, 1. 1. 13 § 25 D. 19, 1. 1. 5 § 21 D. 36, 4. 1. 21 § 6 D. 4, 2. 1. 2 § 1 D. 10, 2. 1. 8 C. 4, 39).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > utilis
-
11 utilis
{Deutsch:} nutzbar{Русский:} пригодный -
12 utilis
e полезныйЛатинско-русский медицинско-фармацевтический словарь > utilis
-
13 utilis
useful, advantageous, helpful. -
14 utilis
,eполезный -
15 utilis
, utile (m = f,n)полезный, пригодный -
16 in-ūtilis
in-ūtilis e, adj. with comp, useless, unserviceable, unprofitable: homo: ille, V.: dum meliorem ex ducibus inutilem volnus faceret, L.: ad rem gerendam, Cs.: rei p.: rami, H.: non inutilis ad capiendum consilium tempestas, a fit occasion, Cs.: impedimenta, L.: ferrum, V.: lingua, O.: alga, H. —Hurtful, injurious: civis: Sed sibi inutilior, O. —Inexpedient, unprofitable, unavailing, hurtful: haec inutile est subire, etc.: oratio sibi, L.: arbitrium, O.—With supine abl.: hoc inutile factu, H. -
17 per-ūtilis
per-ūtilis e, adj., very useful: res: opera. -
18 Procecidochares utilis
VOCABULARIUM NOMINUM ANIMALIUM QUINQUELINGUE > Procecidochares utilis
-
19 Procecidochares utilis
Энтомология: eupatorium gall flyУниверсальный англо-русский словарь > Procecidochares utilis
-
20 Procecidochares utilis
Entomology: eupatorium gall fly (лат.)Универсальный русско-английский словарь > Procecidochares utilis
См. также в других словарях:
Utilis — war eine französische Automarke. Inhaltsverzeichnis 1 Unternehmensgeschichte 2 Fahrzeuge 3 Literatur 4 Weblinks … Deutsch Wikipedia
Utĭlis actio — (»nützliche Klage«) nannten die Römer ein Klagerecht, das durch die rechtserzeugenden Faktoren einem vorhandenen Klagerecht (actio directa) nachgebildet wurde … Meyers Großes Konversations-Lexikon
utilis — index beneficial, profitable, salutary Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
utilis — L. useful. 1) Grain used as a cereal. Echinochloa utilis 2) culms used for timber. Fargesia utilis 3) peduncles used for manufacture of hats. Aristida utilis 4) culms used for paper making. Dinochloa utilis … Etymological dictionary of grasses
utilis — /yiiwtalas/ In the civil law, useful; beneficial; equitable; available. Actio utilis, an equitable action. Dies utilis an available day … Black's law dictionary
utilis — (лат.) полезный … Словарь ботанических терминов
utilis — Useful: profitable; advantageous … Ballentine's law dictionary
Pandanus utilis — Scientific classification Kingdom: Plantae (unranked) … Wikipedia
Pandanus utilis — Pandanus utilis … Wikipedia Español
Betula utilis — Bouleau de l Himalaya … Wikipédia en Français
Dypsis utilis — Dypsis utilis … Wikipedia Español