-
1 tergum
ī n.1) спина, хребет (hominis, bovis C)in tergo alicujus haerēre L — преследовать кого-л. по пятамin t. V — назадt. suis O — свиной окорок2) воен. тылterga vertere Cs (fugae praebēre L или praestare T) — обратить тыл, т. е. обратиться в бегствоterga dare hosti L, Q, C — бежать от неприятеляpost t. Cs — в тылуqui post terga relīquit sexaginta annos J — проживший 60 лет3) тыльная часть ( arboris V); обратный скат ( terga collis L); задняя сторона ( castrorum L): внутренность, внутренняя часть ( terga petra claudebat QC): верхняя часть, поверхность ( amnis O)4) шкура, кожа (leonis O; taurīnum V); кожаная обшивка ( clipei O); кожаный мех ( venti tergo inclusi O); кожаный щит ( tergo hastas decutĕre V)taurea terga O — бубныduro intendere brachia tergo V — надевать цест (см. caestus)5) слой, лист (ferri, aeris V)6) тело, туша ( centum terga suum V)7) pl. бегство ( terga Parthorum O) -
2 haereo
haerĕo, ēre, haesi, haesum - intr. - - Lebaigue P. 559 et P. 560. [st1]1 [-] être attaché, fixé, accroché. - haerere in equo, Cic. Dej. 28; haerere equo, Hor. O 3, 24, 55: se tenir ferme à cheval. - terra quasi radicibus suis haeret, Cic. Ac. 2, 122: la terre se tient comme attachée par ses racines. - ad radices linguae haerens stomachus, Cic. Nat. 2, 135: l'oesophage fixé à la base de la langue. - scalarum gradus male haerentes, Cic. Fam. 6, 7, 3: degrés d'escalier mal assujettis. - haesit in corpore ferrum, Virg. En. 11, 864: le fer se trouva enfoncé dans son corps. - cum tergo haesere sagittae, Virg. En. 12, 415: quand une flèche s'est attachée à ses flancs. - corona haerens capiti, Hor. S. 1, 10, 49: couronne fixée à la tête. - haeret pede pes, Virg. En. 10, 361: le pied est rivé contre le pied (on combat pied contre pied). - in complexu alicujus haerere, Quint. 6, 1, 42 ; amplexibus, Ov. M. 7, 143: tenir embrassé qqn étroitement. - male laxus in pede calceus haeret, Hor. S. 1, 3, 31: sa large chaussure tient mal au pied. [st1]2 [-] être arrêté, immobilisé. - alii pugnantium globo illati haerebant, Liv. 22, 5, 5: les uns donnant sur un groupe de combattants étaient arrêtés. --- cf. Liv. 29, 33, 7. - gladius intra vaginam suam haerens, Quint. 8, pr. 15: épée qui reste accrochée à l'intérieur de son fourreau. - prov. aqua haeret, Cic. Off. 3, 117: l'eau de la clepsydre s'arrête, une difficulté se présente. [st1]3 [-] fig. être attaché, fixé. - improbis semper aliqui scrupus in animis haeret, Cic. Rep. 3, 26: les méchants ont toujours qq remords attaché dans l'âme. - haerere in memoria, Cic. Ac. 2, 2: être fixé dans la mémoire. - [cf. Traj. d. Plin. Ep. 10, 95 (96) quam parce haec beneficia tribuam, haeret tibi: tu sais (tu te souviens) combien je suis ménager de ces sortes de grâces]. - haerere in omnium gentium sermonibus, Cic. Cat. 4, 22: rester l'objet des propos de tous les peuples. - mihi haeres in medullis, Cic. Fam. 15, 16, 2: je te porte attaché au fond de mon coeur. - peccatum haeret in eo qui... Cic. Div. 1, 30: la faute reste attachée à celui qui... - potest hoc homini huic haerere peccatum? Cic. Rosc. Com. 6, 17: cette faute peut-elle rester attachée à cet homme? - in te omnis haeret culpa, Ter. Hec. 2, 1, 32: toute la faute retombe sur toi. - hi in oculis haerebunt, Cic. Phil. 13, 6: ces gens seront accrochés à vos regards (seront constamment sous vos yeux). --- [avec dat.] Cic. Com. 17 ; Sest. 69. - haesit in iis poenis, quas, Cic. Mil. 57: il resta accroché [comme aux mailles d'un filet] au châtiment que..., il ne put échapper au châtiment que... - repetundarum criminibus haerebant, Tac. An. 4, 19: ils ne pouvaient se dégager des accusations de concussion. - fama paulum haesit ad metas, Cic. Cael. 75: sa réputation resta un peu accrochée au contour de la borne. - proposito apte haerere, Hor. P. 195: être étroitement attaché au sujet. - in scribendo haereo, Cic. Att. 13, 39, 2: je suis lié à mon travail de composition, je suis rivé à mon ouvrage. [st1]4 [-] tenir bon (à qqch); s'attacher (à qqn), s'arrêter obstinément. - hoc teneo, hic haereo, Cic. Verr. 5, 166: c'est à ce point que je m'en tiens, sur ce point que je reste solidement fixé. --- cf. Cic. de Or. 2, 292. - haerere in sua sententia, Cic. Or. 40, 137: persister dans son opinion. - in eo crimen non haerebat, Cic. Cael. 15: l'accusation ne tenait pas contre lui. - haerere alicui: s'attacher comme une ombre aux pas de qqn. --- Plin. Ep. 7, 27, 2 ; Quint. 1, 2, 10. - missus ab Argis, haeserat Evandro, Virg. En. 10, 780: envoyé d'Argos, il s'était attaché à Evandre. - haerere apud aliquem: être implanté chez qqn. --- Plaut. Ep. 192 - ut haeream tandem apud Thaidem, Ter. Eun. 1055: (fais en sorte) que je sois enfin lié à Thaïs. - haerere in tergis, tergis, in tergo: être attaché aux trousses de l'ennemi. --- Curt. 4, 15, 32 ; Tac. H. 4, 19 ; Liv. 1, 14, 11. - haerere in obsidione castelli, Curt. 5, 3, 4: s'arrêter obstinément au siège d'un fortin. - circa muros unius urbis haerebat, Curt. 4, 4: il s'arrêtait sous les murs d'une seule ville. [st1]5 [-] être arrêté, être en suspens, être embarrassé. - haerere in multis nominibus, Cic. Nat. 3, 62: être à court pour de nombreux noms [n'en pas trouver l'étymologie]. --- cf. Cic. Fin. 1, 20 ; Pis. 74, etc. - haerebat nebulo, Cic. Phil. 2, 74: le drôle était embarrassé. --- cf. Cic. Fin. 3, 16. - Hectoris Aeneaeque manu victoria Graium haesit, Virg. En. 11, 290: c'est le bras d'Hector et celui d'Enée qui ont arrêté la victoire des Grecs.* * *haerĕo, ēre, haesi, haesum - intr. - - Lebaigue P. 559 et P. 560. [st1]1 [-] être attaché, fixé, accroché. - haerere in equo, Cic. Dej. 28; haerere equo, Hor. O 3, 24, 55: se tenir ferme à cheval. - terra quasi radicibus suis haeret, Cic. Ac. 2, 122: la terre se tient comme attachée par ses racines. - ad radices linguae haerens stomachus, Cic. Nat. 2, 135: l'oesophage fixé à la base de la langue. - scalarum gradus male haerentes, Cic. Fam. 6, 7, 3: degrés d'escalier mal assujettis. - haesit in corpore ferrum, Virg. En. 11, 864: le fer se trouva enfoncé dans son corps. - cum tergo haesere sagittae, Virg. En. 12, 415: quand une flèche s'est attachée à ses flancs. - corona haerens capiti, Hor. S. 1, 10, 49: couronne fixée à la tête. - haeret pede pes, Virg. En. 10, 361: le pied est rivé contre le pied (on combat pied contre pied). - in complexu alicujus haerere, Quint. 6, 1, 42 ; amplexibus, Ov. M. 7, 143: tenir embrassé qqn étroitement. - male laxus in pede calceus haeret, Hor. S. 1, 3, 31: sa large chaussure tient mal au pied. [st1]2 [-] être arrêté, immobilisé. - alii pugnantium globo illati haerebant, Liv. 22, 5, 5: les uns donnant sur un groupe de combattants étaient arrêtés. --- cf. Liv. 29, 33, 7. - gladius intra vaginam suam haerens, Quint. 8, pr. 15: épée qui reste accrochée à l'intérieur de son fourreau. - prov. aqua haeret, Cic. Off. 3, 117: l'eau de la clepsydre s'arrête, une difficulté se présente. [st1]3 [-] fig. être attaché, fixé. - improbis semper aliqui scrupus in animis haeret, Cic. Rep. 3, 26: les méchants ont toujours qq remords attaché dans l'âme. - haerere in memoria, Cic. Ac. 2, 2: être fixé dans la mémoire. - [cf. Traj. d. Plin. Ep. 10, 95 (96) quam parce haec beneficia tribuam, haeret tibi: tu sais (tu te souviens) combien je suis ménager de ces sortes de grâces]. - haerere in omnium gentium sermonibus, Cic. Cat. 4, 22: rester l'objet des propos de tous les peuples. - mihi haeres in medullis, Cic. Fam. 15, 16, 2: je te porte attaché au fond de mon coeur. - peccatum haeret in eo qui... Cic. Div. 1, 30: la faute reste attachée à celui qui... - potest hoc homini huic haerere peccatum? Cic. Rosc. Com. 6, 17: cette faute peut-elle rester attachée à cet homme? - in te omnis haeret culpa, Ter. Hec. 2, 1, 32: toute la faute retombe sur toi. - hi in oculis haerebunt, Cic. Phil. 13, 6: ces gens seront accrochés à vos regards (seront constamment sous vos yeux). --- [avec dat.] Cic. Com. 17 ; Sest. 69. - haesit in iis poenis, quas, Cic. Mil. 57: il resta accroché [comme aux mailles d'un filet] au châtiment que..., il ne put échapper au châtiment que... - repetundarum criminibus haerebant, Tac. An. 4, 19: ils ne pouvaient se dégager des accusations de concussion. - fama paulum haesit ad metas, Cic. Cael. 75: sa réputation resta un peu accrochée au contour de la borne. - proposito apte haerere, Hor. P. 195: être étroitement attaché au sujet. - in scribendo haereo, Cic. Att. 13, 39, 2: je suis lié à mon travail de composition, je suis rivé à mon ouvrage. [st1]4 [-] tenir bon (à qqch); s'attacher (à qqn), s'arrêter obstinément. - hoc teneo, hic haereo, Cic. Verr. 5, 166: c'est à ce point que je m'en tiens, sur ce point que je reste solidement fixé. --- cf. Cic. de Or. 2, 292. - haerere in sua sententia, Cic. Or. 40, 137: persister dans son opinion. - in eo crimen non haerebat, Cic. Cael. 15: l'accusation ne tenait pas contre lui. - haerere alicui: s'attacher comme une ombre aux pas de qqn. --- Plin. Ep. 7, 27, 2 ; Quint. 1, 2, 10. - missus ab Argis, haeserat Evandro, Virg. En. 10, 780: envoyé d'Argos, il s'était attaché à Evandre. - haerere apud aliquem: être implanté chez qqn. --- Plaut. Ep. 192 - ut haeream tandem apud Thaidem, Ter. Eun. 1055: (fais en sorte) que je sois enfin lié à Thaïs. - haerere in tergis, tergis, in tergo: être attaché aux trousses de l'ennemi. --- Curt. 4, 15, 32 ; Tac. H. 4, 19 ; Liv. 1, 14, 11. - haerere in obsidione castelli, Curt. 5, 3, 4: s'arrêter obstinément au siège d'un fortin. - circa muros unius urbis haerebat, Curt. 4, 4: il s'arrêtait sous les murs d'une seule ville. [st1]5 [-] être arrêté, être en suspens, être embarrassé. - haerere in multis nominibus, Cic. Nat. 3, 62: être à court pour de nombreux noms [n'en pas trouver l'étymologie]. --- cf. Cic. Fin. 1, 20 ; Pis. 74, etc. - haerebat nebulo, Cic. Phil. 2, 74: le drôle était embarrassé. --- cf. Cic. Fin. 3, 16. - Hectoris Aeneaeque manu victoria Graium haesit, Virg. En. 11, 290: c'est le bras d'Hector et celui d'Enée qui ont arrêté la victoire des Grecs.* * *Haereo, haeres, haesi, haesum, haerere. Virgil. Tenir contre, et estre joinct à quelque chose, Estre attaché.\Aspectus conterritus haesit. Virgil. Il demoura tout picqué, Il s'arresta tout court.\Haeret amor. Ouid. Demeure, Persevere.\Ferrum haesit in corpore. Virgil. Une fleiche luy fut attachee et fichee dedens le corps.\Fides illa haesit animis. Ouid. On a tousjours adjousté ferme foy et creance à cela, On la creu fermement.\Lingua haeret metu. Terent. J'ay si grand paour, que je ne puis parler.\Vox faucibus haesit. Virgil. La parolle me faillit.\Non obstant hae disciplinae per eas euntibus, sed circa illas haerentibus. Quint. A ceulx qui s'y arrestent trop, et ne passent point oultre.\In complexu alicuius haerere. Quintil. L'embrasser.\In amplexu haesit. Ouid. Il m'a embrassé bien serré.\Haesit in armo. Ouid. Le chien s'attacha à l'espaule du cerf, Il ficha les dens dedens l'espaule.\Quod haerere in equo senex posset, admirari solebamus. Cic. Qu'il se povoit tenir à cheval.\Pugnus continuo in mala haereat. Terent. Baille luy si grand coup, que le poing tienne à sa joue, Attache luy un grand coup de poing sur la joue.\Haerent in scuto tela. Liu. Sont fichez.\Haerebant in memoria quaecunque audierat aut viderat. Cic. Il luy souvenoit de tout, etc.\Haerere in iure ac Praetorum tribunalibus. Cic. N'en bouger.\Memoria quae in omnium gentium sermonibus ac mentibus semper haerebit. Cic. De laquelle chose toutes gens parleront, et en auront memoire à jamais, La memoire demourera fichee, etc.\Hi in oculis haerebunt, et quum licebit, in faucibus. Cic. Nous les voirons touts les jours devant nous, Nous ne voirons autre chose que ceulx ci.\Haerere in iniquitatibus. Cic. Demeurer et perseverer.\In te omnis haeret culpa sola. Terent. Tout le blasme en demeure sur toy, Il n'y a que toy qui en ait le blasme.\In eo culpae crimen haerebit. Cice. Le blasme en demeurera sur luy.\Potest hoc homini huic haerere peccatum? Cic. Seroit il possible qu'un tel malefice peust prendre sur luy? Peust choir sur luy?\Vt peccatum haereat non in eo qui monuerit, sed in eo qui non obtemperarit. Cic. Que le peché demeure en celuy qui, etc.\Haeret Cn. Pompeio. Sueton. Il s'applique à Pompee, et ne bouge d'avec luy.\Haereat nobis illud. Traianus ad Plinium. Tenons cela ferme en nostre memoire, Souvienne nous tousjours de cela, Retenons cela.\Magis pertinaciter haerent, quae deteriora sunt. Quintil. Demeurent fichez és esprits, On retient mieulx.\Haerere in salebra. Cic. Demeurer et estre arresté.\Stomachus ad radices linguae haerens. Cic. Touchant et tenant.\- illum ego audiui Haerere iuniorem apud nescio quam fidicinam. Plaut. Qu'il a fiché fort son amour en une je ne scay quelle, etc.\Haerere in parte aliqua apud aliquam. Terent. Demeurer, ou estre aucunement en sa grace.\Haerere, aliquando ponitur pro Dubitare. Cic. Estre en doubte et suspend.\Haeret haec res. Plaut. Ceci est fort doubteux.\Si hic terminus haeret. Virgil. Si ceci est fiché et arresté, Est immuable. -
3 Circa
1.circā, a later access. form for circum; not freq. before the Aug. per., esp. in Livy and Quintilian [acc. to Klotz, circa = circum ea; cf: antea, interea, postea, praeterea, etc.].I.Adv.A.( = circum, I. B.) Around, round about, all around, in the environs or neighborhood:B.gramen erat circa,
Ov. M. 3, 411:ripaeque lacusque Responsant circa,
Verg. A. 12, 757:at circa gravibus pensis affixa puella... remittat opus,
Tib. 1, 3, 87:circaque quā tumor est,
Cels. 5, 28, 3; 5, 28, 4: fluvius ab tergo; ante circaque velut ripa praeceps oram ejus omnem cingebat, Liv. 27, 18, 5; 28, 33, 2:circa Padus amnis,
id. 21, 43, 4 Weissenb. ad loc.:caligo, quam circa umidi effuderant montes,
Curt. 4, 12, 20:alibi quam Romao circaque,
Plin. 26, 1, 1, § 1; Quint. 12, prooem. § 2; Tac. A. 2, 11.—Circa esse, to be in the region around, in the neighborhood:C.ex montibus qui circa sunt,
Liv. 1, 4, 6:Tarquinium moribundum cum qui circa erant excepissent,
id. 1, 41, 1:sed non passi sunt ii, qui circa erant,
Nep. Eum. 10, 4:eversa est turris quodque circa muri erat,
Liv. 34, 29, 6:Corinthus et quae circa est regio,
Plin. 24, 9, 42, § 69; Quint. 10, 7, 16. —Also freq. without esse, in connection with a subst.:multarum circa civitatum irritatis animis,
the towns lying around, Liv. 1, 17, 4; 9, 2, 1; 27, 30, 3; 29, 29, 2;42, 64, 2: angulus muri erat in planiorem patentioremque quam cetera circa vallem vergens ( = cetera loca quae circa erant),
id. 21, 7, 5:corpora multa virūm circa,
Verg. A. 7, 535; Plin. 3, 17, 21, § 124.—Strengthened: undique circa and circa omnis ( = circum), round about, all around: frumento undique circa ex agris convecto. Liv. 42, 56, 8; 23, 19, 8;II.nam et circa omnia defecerunt,
id. 9, 23, 10:cum tam procul Romani unica spes, circa omnia hostium essent,
id. 21, 11, 12; cf. id. 9, 2, 7 Drak.:exhausto circa omni agro,
id. 31, 38, 1; 24, 3, 3; Val. Fl. 8, 2; Flor. 1, 18, 12 Duker; Quint. 9, 2, 45.—Prep. with acc.A.In space.1.( = circum, II. B.) Prop., in the region which surrounds, about, around, on the sides of:2.quam (Hennam) circa lacus lucique sunt plurimi atque laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:noctu ligna contulerunt circa casam eam, in quā quiescebat,
Nep. Alcib. 10, 4:circa flumina et lacus frequens nebula est,
Sen. Q. N. 5, 3, 1:circa equum Alexandri,
Curt. 4, 15, 26:illi robur et aes triplex Circa pectus erat,
Hor. C. 1, 3, 10; id. S. 2, 6, 34:quem circa tigres jacent,
Ov. M. 3, 668.—( = circum, II. C.) Into... around, to... round about, etc. (first in Livy):3.Romulus legatos circa vicinas gentes misit,
Liv. 1, 9, 2:legatis circa duodecim populos missis,
id. 4, 23, 5; 28, 26, 11:circa domos ire,
id. 26, 13, 1; 25, 9, 2; 39, 18, 2;29, 22, 3: circa civitates missi legati,
id. 21, 49, 7 Weissenb.; 31, 3, 5; Plin. 7, 37, 37, § 123; Suet. Aug. 49; id. Ner. 28:litteris circa praefectos dimissis,
Liv. 42, 51, 1:custodes circa omnes portas missi,
id. 28, 26, 11; 26, 13, 1.—( = circum, II. D.) With the prevailing idea of neighborhood, vicinity, in the region of, near to, near by:b.Capuam et urbis circa Capuam occupare,
Cic. Agr. 1, 7, 22:circa Liternum posuit castra,
in the neighborhood of, Liv. 23, 35, 6:tabernae erant circa forum,
Quint. 6, 3, 38:circa Armeniae montes,
Curt. 5, 1, 13:Acesinen amnem,
Plin. 12, 5, 11, § 23:domum auream,
Suet. Ner. 38:sacrificantem,
id. Claud. 36.—As a less definite designation of place for in:4.Orestis liberi sedem cepere circa Lesbum insulam,
Vell. 1, 2, 5:circa Mesopotamiam subsistere,
Curt. 4, 9, 1:quod circa Syriam nascitur,
Plin. 19, 3, 16, § 46;Quint. prooem. § 20: initia statim primi libri,
id. 1, 5, 44; cf.finem,
id. 4, 3, 5:virentes campos,
Hor. C. 2, 5, 5:cum amor saeviet circa jecur,
id. ib. 1, 25, 15 (cf. Petr. 17, 8:dolor saevit in praecordiis). So esp. freq. in medic. lang.: circa faciem, nares, aures, labra,
Cels. 5, 28, 2; 5, 2, 8.—So in Livy, with names of places, approaching the more general use of later writers, v. infra, C.:quadriduum circa rupem consumptum,
Liv. 21, 37, 3:compositis circa Opuntem rebus,
id. 28, 7, 9:iisdem diebus circa Chalcidem Thoas... eandem fortunam habuit,
id. 35, 37, 5 Weissenb. ad loc.; cf.:multos circa unam rem ambitus fecerim,
id. 27, 27, 12 Weissenb. ad loc.—( = circum, II. E.) In respect to persons who surround one (as attendants, friends, adherents, etc.), around, about:B.multa sibi opus esse, multa canibus (sarcast. for indagatoribus) suis, quos circa se haberet,
Cic. Verr. 2, 1, 48, § 126:ex iis trecentos juvenes inermes circa se habebat,
Liv. 29, 1, 2:omnes,
Suet. Aug. 48; id. Calig. 43:circa regem erat et Phrygum turba,
Curt. 3, 1, 17:e spadonibus, qui circa reginam erant,
id. 4, 10, 25: omne sed officium circa te semper obibat turba tui sexūs, [p. 334] Mart. 1, 91, 3:quod omnes circa te similes tui effecisti,
Plin. Pan. 83, 3.—In the language of the imperial court:circa latus alicujus agere,
to wait on, altend, Dig. 27, 1, 30.—Hence also without a verb: circa aliquem, = hoi peri tina, the attendants, companions of a person:omnibus vero circa eum gratuito aut levi fenore obstrictis,
Suet. Caes. 27; id. Dom. 9; cf. Liv. 21, 49, 7 Drak.—(Peculiar to the form circa). In time, designating nearness, proximity to a definite point of time, about (first in Livy; cf.2.circiter): postero die circa eandem horam in eundem locum rex copias admovit,
Liv. 42, 57, 10:circa eum mensem,
Plin. 9, 18, 33, § 69:lucis ortum,
Curt. 5, 3, 7:lucem,
Suet. Oth. 11:mediam noctem,
id. Claud. 2:vernum aequinoctium,
Col. 5, 6, 19:Kalendas et Idus Octobr.,
id. 5, 10, 8, 5, 10, 12; 5, 12, 2 al.; Plin. Ep. 1, 7, 4; Pall. 2, 4; 2, 7 al.—With definite numbers:septimum diem,
Cels. 2, 6:undecimam horam,
Suet. Caes. 88:lustra decem,
Hor. C. 4, 1, 6; Scrib. 227.—With general designations of time:tempora illa,
Quint. 11, 3, 143:tempora Peloponnesia,
id. 12, 10, 4:Murenae Cepionisque conjurationis tempus,
Vell. 2, 93, 1:Magni Pompeii aetatem,
Plin. 33, 12, 55, § 156:mortem,
id. 11, 37, 73, § 189:initia imperii,
Suet. Claud. 7.—And in the designation of periods of time by persons who belonged to them (cf. ante):circa Demetrium Phalerea,
about the time of Demetrius Phalereus, Quint. 2, 4, 41 Spald.:Tisiam et Coraca,
id. 2, 17, 7:Philippum,
id. 12, 10, 6:Ciceronem,
Sen. Contr. 1 praef.:Attium,
Vell. 1, 17, 1.—In numerical designations, about, nearly, almost (first in Livy for the usual ad or circiter):C.ea fuere oppida circa septuaginta,
Liv. 45, 34, 6:quingentos Romanorum,
id. 27, 42, 8:decem milia Persarum,
Curt. 4, 6, 30:sestertium vicies,
Suet. Claud. 6:quartum milliarium,
id. Ner. 48:selibram,
Cels. 4, 19:singulas heminas,
id. 7, 15.—(Also peculiar to the form circa, and only in post-Aug. prose; esp. freq. in Quint., occurring more than seventy times.) Trop. for the designation of an object about which, as if it were a centre, any thing moves, is done, etc., around, about, in, in respect to, etc.; depending upon substt., adjj., or verbs.1.Upon substantives:2.circa eosdem sensus certamen atque aemulatio,
Quint. 10, 5, 5:circa S litteram deliciae,
id. 1, 11, 6:verba dissensio,
id. 3, 11, 5:memoriam suam vanitas atque jactatio,
id. 11, 2, 22:hoc opiniones,
id. 2, 15, 1;Plin 8, 16, 19, § 48: quem pugna est,
Quint. 8, 6, 1; 7, 1, 15:voces inani studio,
id. 8, prooem §18 et saep: rura sermo,
Plin. 18, 1, 1, § 5:classicum brevis et expeditus labor,
Plin. Ep 3, 9, 13:hospitia nullum fastidium,
id. Pan. 20, 3:publica circa bonas artes socordia,
Tac. A. 11, 15:principem novo exemplo, i. e. in principe,
Suet. Claud. 14.—Upon adjectives:3.non circa plurium artium species praestantem, sed in omnibus eminentissimum,
Quint. 12, 10, 12:jus nostrum attentior,
id. 4, 5, 21:studia mentis erectae,
id. 1, 3, 10:lites raras ridiculi,
id. 7, 1, 43:praecepta utiles sententiae,
id. 10, 1, 52; 6, 1, 42 al.:corporis curam morosior,
Suet. Caes. 45:victum indifferens,
id. ib. 53:deos ac religiones neglegentior,
id. Tib. 69:administrationem imperii vacuus,
id. Dom. 3 al.:summa scelera distentum,
Tac. A. 16, 8 fin.:adfectationem Germanicae originis ultro ambitiosi,
id. G. 28:excessus otiosus,
id. Or. 22:se animati,
Just. 14, 1, 3 al. —Upon verbs facetum quoque non tantum circa ridicula opinor consistere, Quint. 6, 3, 19:► Circa very rarely follows its case:hoc disputatum est,
id. 1, 5, 34:priores erratur,
id. 2, 5, 26:formas litterarum haerere,
id. 1, 1, 21, cf. id. 5, 10, 114; Suet. Aug. 71. res tenues morari, Quint 1, 1, 35:consilium elegendi successoris in duas factiones scindebantur,
Tac. H. 1, 13:Medeam, Thyestem (tragoedias) tempus consumas,
id. Or. 3:successorem omnia ordinari,
Suet. Claud. 45:ceremonias, item circa omnium ordinum statum quaedam correxit,
id. ib. 22.quem circa,
Cic.Verr. 2, 4, 48, § 107; Ov. A. A. 2, 577; id..3, 668; cf. circum, II. fin.2.Circa, ae, v. Circe. -
4 circa
1.circā, a later access. form for circum; not freq. before the Aug. per., esp. in Livy and Quintilian [acc. to Klotz, circa = circum ea; cf: antea, interea, postea, praeterea, etc.].I.Adv.A.( = circum, I. B.) Around, round about, all around, in the environs or neighborhood:B.gramen erat circa,
Ov. M. 3, 411:ripaeque lacusque Responsant circa,
Verg. A. 12, 757:at circa gravibus pensis affixa puella... remittat opus,
Tib. 1, 3, 87:circaque quā tumor est,
Cels. 5, 28, 3; 5, 28, 4: fluvius ab tergo; ante circaque velut ripa praeceps oram ejus omnem cingebat, Liv. 27, 18, 5; 28, 33, 2:circa Padus amnis,
id. 21, 43, 4 Weissenb. ad loc.:caligo, quam circa umidi effuderant montes,
Curt. 4, 12, 20:alibi quam Romao circaque,
Plin. 26, 1, 1, § 1; Quint. 12, prooem. § 2; Tac. A. 2, 11.—Circa esse, to be in the region around, in the neighborhood:C.ex montibus qui circa sunt,
Liv. 1, 4, 6:Tarquinium moribundum cum qui circa erant excepissent,
id. 1, 41, 1:sed non passi sunt ii, qui circa erant,
Nep. Eum. 10, 4:eversa est turris quodque circa muri erat,
Liv. 34, 29, 6:Corinthus et quae circa est regio,
Plin. 24, 9, 42, § 69; Quint. 10, 7, 16. —Also freq. without esse, in connection with a subst.:multarum circa civitatum irritatis animis,
the towns lying around, Liv. 1, 17, 4; 9, 2, 1; 27, 30, 3; 29, 29, 2;42, 64, 2: angulus muri erat in planiorem patentioremque quam cetera circa vallem vergens ( = cetera loca quae circa erant),
id. 21, 7, 5:corpora multa virūm circa,
Verg. A. 7, 535; Plin. 3, 17, 21, § 124.—Strengthened: undique circa and circa omnis ( = circum), round about, all around: frumento undique circa ex agris convecto. Liv. 42, 56, 8; 23, 19, 8;II.nam et circa omnia defecerunt,
id. 9, 23, 10:cum tam procul Romani unica spes, circa omnia hostium essent,
id. 21, 11, 12; cf. id. 9, 2, 7 Drak.:exhausto circa omni agro,
id. 31, 38, 1; 24, 3, 3; Val. Fl. 8, 2; Flor. 1, 18, 12 Duker; Quint. 9, 2, 45.—Prep. with acc.A.In space.1.( = circum, II. B.) Prop., in the region which surrounds, about, around, on the sides of:2.quam (Hennam) circa lacus lucique sunt plurimi atque laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:noctu ligna contulerunt circa casam eam, in quā quiescebat,
Nep. Alcib. 10, 4:circa flumina et lacus frequens nebula est,
Sen. Q. N. 5, 3, 1:circa equum Alexandri,
Curt. 4, 15, 26:illi robur et aes triplex Circa pectus erat,
Hor. C. 1, 3, 10; id. S. 2, 6, 34:quem circa tigres jacent,
Ov. M. 3, 668.—( = circum, II. C.) Into... around, to... round about, etc. (first in Livy):3.Romulus legatos circa vicinas gentes misit,
Liv. 1, 9, 2:legatis circa duodecim populos missis,
id. 4, 23, 5; 28, 26, 11:circa domos ire,
id. 26, 13, 1; 25, 9, 2; 39, 18, 2;29, 22, 3: circa civitates missi legati,
id. 21, 49, 7 Weissenb.; 31, 3, 5; Plin. 7, 37, 37, § 123; Suet. Aug. 49; id. Ner. 28:litteris circa praefectos dimissis,
Liv. 42, 51, 1:custodes circa omnes portas missi,
id. 28, 26, 11; 26, 13, 1.—( = circum, II. D.) With the prevailing idea of neighborhood, vicinity, in the region of, near to, near by:b.Capuam et urbis circa Capuam occupare,
Cic. Agr. 1, 7, 22:circa Liternum posuit castra,
in the neighborhood of, Liv. 23, 35, 6:tabernae erant circa forum,
Quint. 6, 3, 38:circa Armeniae montes,
Curt. 5, 1, 13:Acesinen amnem,
Plin. 12, 5, 11, § 23:domum auream,
Suet. Ner. 38:sacrificantem,
id. Claud. 36.—As a less definite designation of place for in:4.Orestis liberi sedem cepere circa Lesbum insulam,
Vell. 1, 2, 5:circa Mesopotamiam subsistere,
Curt. 4, 9, 1:quod circa Syriam nascitur,
Plin. 19, 3, 16, § 46;Quint. prooem. § 20: initia statim primi libri,
id. 1, 5, 44; cf.finem,
id. 4, 3, 5:virentes campos,
Hor. C. 2, 5, 5:cum amor saeviet circa jecur,
id. ib. 1, 25, 15 (cf. Petr. 17, 8:dolor saevit in praecordiis). So esp. freq. in medic. lang.: circa faciem, nares, aures, labra,
Cels. 5, 28, 2; 5, 2, 8.—So in Livy, with names of places, approaching the more general use of later writers, v. infra, C.:quadriduum circa rupem consumptum,
Liv. 21, 37, 3:compositis circa Opuntem rebus,
id. 28, 7, 9:iisdem diebus circa Chalcidem Thoas... eandem fortunam habuit,
id. 35, 37, 5 Weissenb. ad loc.; cf.:multos circa unam rem ambitus fecerim,
id. 27, 27, 12 Weissenb. ad loc.—( = circum, II. E.) In respect to persons who surround one (as attendants, friends, adherents, etc.), around, about:B.multa sibi opus esse, multa canibus (sarcast. for indagatoribus) suis, quos circa se haberet,
Cic. Verr. 2, 1, 48, § 126:ex iis trecentos juvenes inermes circa se habebat,
Liv. 29, 1, 2:omnes,
Suet. Aug. 48; id. Calig. 43:circa regem erat et Phrygum turba,
Curt. 3, 1, 17:e spadonibus, qui circa reginam erant,
id. 4, 10, 25: omne sed officium circa te semper obibat turba tui sexūs, [p. 334] Mart. 1, 91, 3:quod omnes circa te similes tui effecisti,
Plin. Pan. 83, 3.—In the language of the imperial court:circa latus alicujus agere,
to wait on, altend, Dig. 27, 1, 30.—Hence also without a verb: circa aliquem, = hoi peri tina, the attendants, companions of a person:omnibus vero circa eum gratuito aut levi fenore obstrictis,
Suet. Caes. 27; id. Dom. 9; cf. Liv. 21, 49, 7 Drak.—(Peculiar to the form circa). In time, designating nearness, proximity to a definite point of time, about (first in Livy; cf.2.circiter): postero die circa eandem horam in eundem locum rex copias admovit,
Liv. 42, 57, 10:circa eum mensem,
Plin. 9, 18, 33, § 69:lucis ortum,
Curt. 5, 3, 7:lucem,
Suet. Oth. 11:mediam noctem,
id. Claud. 2:vernum aequinoctium,
Col. 5, 6, 19:Kalendas et Idus Octobr.,
id. 5, 10, 8, 5, 10, 12; 5, 12, 2 al.; Plin. Ep. 1, 7, 4; Pall. 2, 4; 2, 7 al.—With definite numbers:septimum diem,
Cels. 2, 6:undecimam horam,
Suet. Caes. 88:lustra decem,
Hor. C. 4, 1, 6; Scrib. 227.—With general designations of time:tempora illa,
Quint. 11, 3, 143:tempora Peloponnesia,
id. 12, 10, 4:Murenae Cepionisque conjurationis tempus,
Vell. 2, 93, 1:Magni Pompeii aetatem,
Plin. 33, 12, 55, § 156:mortem,
id. 11, 37, 73, § 189:initia imperii,
Suet. Claud. 7.—And in the designation of periods of time by persons who belonged to them (cf. ante):circa Demetrium Phalerea,
about the time of Demetrius Phalereus, Quint. 2, 4, 41 Spald.:Tisiam et Coraca,
id. 2, 17, 7:Philippum,
id. 12, 10, 6:Ciceronem,
Sen. Contr. 1 praef.:Attium,
Vell. 1, 17, 1.—In numerical designations, about, nearly, almost (first in Livy for the usual ad or circiter):C.ea fuere oppida circa septuaginta,
Liv. 45, 34, 6:quingentos Romanorum,
id. 27, 42, 8:decem milia Persarum,
Curt. 4, 6, 30:sestertium vicies,
Suet. Claud. 6:quartum milliarium,
id. Ner. 48:selibram,
Cels. 4, 19:singulas heminas,
id. 7, 15.—(Also peculiar to the form circa, and only in post-Aug. prose; esp. freq. in Quint., occurring more than seventy times.) Trop. for the designation of an object about which, as if it were a centre, any thing moves, is done, etc., around, about, in, in respect to, etc.; depending upon substt., adjj., or verbs.1.Upon substantives:2.circa eosdem sensus certamen atque aemulatio,
Quint. 10, 5, 5:circa S litteram deliciae,
id. 1, 11, 6:verba dissensio,
id. 3, 11, 5:memoriam suam vanitas atque jactatio,
id. 11, 2, 22:hoc opiniones,
id. 2, 15, 1;Plin 8, 16, 19, § 48: quem pugna est,
Quint. 8, 6, 1; 7, 1, 15:voces inani studio,
id. 8, prooem §18 et saep: rura sermo,
Plin. 18, 1, 1, § 5:classicum brevis et expeditus labor,
Plin. Ep 3, 9, 13:hospitia nullum fastidium,
id. Pan. 20, 3:publica circa bonas artes socordia,
Tac. A. 11, 15:principem novo exemplo, i. e. in principe,
Suet. Claud. 14.—Upon adjectives:3.non circa plurium artium species praestantem, sed in omnibus eminentissimum,
Quint. 12, 10, 12:jus nostrum attentior,
id. 4, 5, 21:studia mentis erectae,
id. 1, 3, 10:lites raras ridiculi,
id. 7, 1, 43:praecepta utiles sententiae,
id. 10, 1, 52; 6, 1, 42 al.:corporis curam morosior,
Suet. Caes. 45:victum indifferens,
id. ib. 53:deos ac religiones neglegentior,
id. Tib. 69:administrationem imperii vacuus,
id. Dom. 3 al.:summa scelera distentum,
Tac. A. 16, 8 fin.:adfectationem Germanicae originis ultro ambitiosi,
id. G. 28:excessus otiosus,
id. Or. 22:se animati,
Just. 14, 1, 3 al. —Upon verbs facetum quoque non tantum circa ridicula opinor consistere, Quint. 6, 3, 19:► Circa very rarely follows its case:hoc disputatum est,
id. 1, 5, 34:priores erratur,
id. 2, 5, 26:formas litterarum haerere,
id. 1, 1, 21, cf. id. 5, 10, 114; Suet. Aug. 71. res tenues morari, Quint 1, 1, 35:consilium elegendi successoris in duas factiones scindebantur,
Tac. H. 1, 13:Medeam, Thyestem (tragoedias) tempus consumas,
id. Or. 3:successorem omnia ordinari,
Suet. Claud. 45:ceremonias, item circa omnium ordinum statum quaedam correxit,
id. ib. 22.quem circa,
Cic.Verr. 2, 4, 48, § 107; Ov. A. A. 2, 577; id..3, 668; cf. circum, II. fin.2.Circa, ae, v. Circe.
Перевод: с латинского на все языки
со всех языков на латинский- Со всех языков на:
- Латинский
- С латинского на:
- Все языки
- Английский
- Русский
- Французский