Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

huius+urbis

  • 41 nedum

    nēdum, Adv. (vgl. dum), I) im Nachsatze, a) mit im Vordersatze vorausgehender od. wenigstens mit vorausgedachter Negation, geschweige = viel weniger, mit folg. bl. Coniunctiv: numquam sufferre eius sumptus queat: nedum tu possis, Ter.: optimis temporibus nec P. Popilius nec Q. Metellus vim tribuniciam sustinere potuerunt, nedum his temporibus sine vestra sapientia salvi esse possimus, Cic. – vix in ipsis tectis frigus vitatur: nedum in mari et in via sit facile abesse ab iniuria temporis, Cic. – secundae res sapientium animos fatigant: nedum illi corruptis moribus victoriae temperarent, Sall.: mortalia facta peribunt, nedum sermonum stet honos, Hor. – mit folg. ut u. Konj., ne voce quidem incommodi, nedum ut ulla vis fieret, Liv. – absol., erat multo domicilium huius urbis aptius humanitati tuae, quam tota Peloponnesus, nedum Patrae, Cic.: adulationes etiam Macedonibus graves, nedum victoribus, Liv. – b) nach affirmativem Satze, geschweige = vielmehr, consules bellicosi, qui vel in pace tranquilla bellum excitare possent, nedum in bello respirare civitatem forent passuri, Liv.: insueta omnia oculis auribusque, quae vel socios, nedum hostes victos terrere possent, Liv. – II) zu Anfange des Satzes, ich will nicht sagen = nicht bloß (m. folg. sed etiam), nedum hominum humilium, ut nos sumus, sed etiam amplissimorum virorum consilia ex eventu,
    ————
    non ex voluntate, a plerisque probari solent, Balb. et Opp. b. Cic. ad Att. 9, 7. litt. A. § 1 zw.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > nedum

  • 42 restaurator

    restaurātor, ōris, m. (restauro), der Wiederhersteller eines Bauwerkes usw., Corp. inscr. Lat. 6, 467: thermarum hiemalium, ibid. 11, 4096: huius urbis, ibid. 8, 898: orbis terrarum, ibid. 8, 896.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > restaurator

  • 43 terror

    terror, ōris, m. (terreo), der (das) Schrecken, der Schreck, der erschreckende, einschüchternde Eindruck, I) eig. (oft verb. terror pavorque, terror ac pavor, pavor terrorque, Liv., metus et terror, Tac.; vgl. Fabri Liv. 24, 40, 12), m. subj. Genet., exercitus, Caes.: ceterorum, Tac. – m. obj. Genet. (vor, wegen, über), belli, Cic.: equorum, Caes.: praesentis exercitus, Caes.: caesi regis (über die Ermordung des K.), Liv.: iudiciorum, Liv.: mortis, Cic.: nominis nostri, Liv., nominis Alexandrini, Iustin.: populationum, Liv. – m. Adii., terror amens, Claud.: anceps (doppelter), Liv.: u. so duplex, Liv.: equester, Liv.: arcanus, geh. Schauer, Tac.: barbarus atque immanis terror verborum, barbarische und wilde Schreckensworte, Cic.: terror externus, Schr. von außen (= wegen auswärtiger Feinde), Liv.: ebenso peregrinus, Liv.: repentinus, Cic. u. Liv.: servilis, vor den Sklaven, Liv.: vanus, Liv.: meus, suus, von mir, von ihm veranlaßter, vor mir, vor ihm, Plaut. – expers terroris Achilles, Catull.: terrore coactus, Cic.: attonitus terrore, Lucan.: exanimatus terrore, Cael. or. fr. bei Quint.: pallens terrore, Ov.: pavens terrore, Ov.: inani percussus terrore, Lucan. – ubi vanus terror abiit, Liv.: populationibus agri terror est oppidanis admotus, Liv.: eo plus nuntii terroris attulere, Liv.: cuius ingressio laetitiam attulit sociis, terrorem autem hostibus, Cic.:
    ————
    cuius rei subita trepidatio magnum terrorem attulit nostris, Auct. b. Alex.: elephantos agere ante signa terroris causā, Liv.: augere hostibus terrorem, Sall.: eorum minis et terrore commoveri, Cic.: conicere Romanos in terrorem ac tumultum, Liv.: conicere omnium animos in terrorem, Auct. b. Afr.: terrore latius dato (verbreitet), Flor.: demere terrorem Romanis (v. einer Pers.), Liv., terrorem omnem Rhodiis (v. einem Umstande), Liv.: passim eos pavor terrorque distulerant, Liv.: terror hominibus mentem consiliumque eripit, Auct. b. Alex.: erat in oppido terror ex superioribus proeliis magnus, Caes.: tantus fuit post discessum hostium terror, ut etc., Caes.: in oppido ingens terror erat, ne etc., Sall.: fr.: alci terrori esse, jmdm. Schr. einflößen, einjagen, Caes. u. Sall.: ebenso alci maximo terrori esse, Sall.: in magno terrore esse propter adventum alcis, Liv.: prosperam navigationem sine terrore ac tumultu fuisse, Liv.: facere (einjagen) ibi terrorem et militibus et ipsi Appio, Liv.: u. so Aequi tantum terrorem Romae fecere, ut etc., Liv.: haud paulo ibi plus, quam quod secum ipsi attulerant, terroris fecerunt, Liv.: circumferendo passim bello tantum terrorem sui facere, ut etc., Liv.: non minus terroris a classe Romana et periculo maritumae orae habere, Liv.: si M. Antonio patuisset Gallia, quantus rei publicae terror impenderet, Cic.: implere omnia terrore, omnia terrore ac tumultu, Liv.: terror hostibus ex
    ————
    fiducia sui incessit, Sall. fr.: tantus terror incĭdit eius exercitui, ut etc., Caes.: incutere alci terrorem, Auct. b. Afr., terrorem ingentem, Liv. (u. so cum subito novus et pristino maior terror incutitur, Curt.): inferre terrorem alci, Cic., alci quam maximum terrorem, Caes., alci non minimum terrorem, Hirt. b.G.: duplex inde terror illatus Romanis, hinc... hinc, Liv.: inicere alci magnum terrorem, Caes.: inicere terrorem mortis, Cic.: ingens terror patres invasit, Liv.: terror nominis eius invaserat orbem, Iustin.: offerre terrorem, Caes.: omnium rerum terror oculis auribusque est offusus, Liv.: ad urbem quoque terrorem perferre, Liv.: aliquantum quoque apertā pugnā praebuerunt terroris, Liv.: repellere alqm terrore periculoque mortis, Cic.: ut in terrore solet (sc. fieri), Sall. fr.: teneri terrore aliquo, Liv.: eiusdem vim dicendi terroremque timuerunt, die erschütternde Kraft der Rede, Cic.: nec ultra Samnis tolerare terrorem equitum peditumque vim potuit, Liv.: repente vertere terrorem in Romanos, Liv. – Plur., feri lugubresque terrores, Amm. 16, 12, 61. – II) meton.: a) der schreckende Gegenstand, das Schrecknis, terra repleta est trepido terrore, Lucr. 5, 41: ingens hostium terror (v. Eichelwagen), Curt. 4, 9 (35), 4: praeciquus terror (v. Elefanten), Curt. 9, 2 (7), 4: terror Macedonum (v. Elefanten), Curt. 5, 2 (8), 10: unicus quondam Graeciae terror (v. einer Örtl.), Curt. 5, 7 (23), 8: is terror (v. einer Schlange),
    ————
    Plin. 35, 121: Xerxes, terror ante gentium, Iustin. 3, 1, 1: Dionysius gentium quondam terror, Amm. 14, 11, 30: Plur., huius urbis terrores, von Karthago u. Numantia, Cic. de rep. 1, 71: von dens. terrores rei publicae, Vell. 2, 4, 5: terrores Romani nominis, v. Barbarenvölkern, Treb. Poll. Claud. 11, 4. – b) Schreckensnachricht, alius praesens terror affertur, Scythas adventare, Curt. 7, 4 (19), 32. – u. Plur. terrores, Schrecken, Schrecknisse = Schrecken erregende-, beängstigende Nachrichten, Romam tanti terrores erant allati, ut patres vigilias in urbe habendas censerent, Liv. 3, 42, 6: miros terrores ad alqm afferre Caesarianos (in betreff Cäsars), Cic. ad Att. 6, 8, 2: fictis mentitisque terroribus vera pericula augere, Plin. ep. 6, 20, 15. – od. = Schrecken erregende, drohende Äußerungen, non mediocres terrores iacĕre atque denuntiare, Cic. ad Att. 2, 23, 3. – od. = Schrecken erregende Vorfälle, ceteri omnes caelestes maritimique terrores, Liv. 29, 27, 14. – III) personif., Terror, der Schrecken, Ov. met. 4, 485.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > terror

  • 44 testimonium

    testimonium, iī, n. (1. testis), das (mündliche od. schriftliche) Zeugnis, I) eig.: Ciceronis, Caes.: testimonia testium vestrorum, Cic.: honorificum civitatis test., ehrenvolle Anerkennung von seiten des St., Vell.: test. falsum, Liv. u. Gell.: sed quid ego illum voco ad testimonium? Varro: testimonia non audire (nicht auf Z. hören), Cic.: testimonium dicere in alqm, Cic., contra deos, Cic.: testimonium de coniuratione dicere in alios, Cic.: falsum testimonium dicere, Gell., dicere in alqm, Liv.: ut etiam grave testimonium impertitum clari hominis magnique videatur, Cic.: alci testimonium huius urbis atque imperii conservati dare, Cic.: testimonium dare pro alqo, Ggstz. ferre adversus alqm, ICt.: praebere diversa inter se testimonia, ICt.: perhibere testimonium, Varro u.a.: reddere alci testimonium stuporis, Sen. rhet.: reddere alci iustissimum integritatis testimonium, Plin. ep.: reddere alci iustitiae testimonium, Quint.: dicere pro testimonio, im Zeugenverhör aussagen, Cic.: mentiri pro testimonio, ein falsches Z. ablegen, Gell.: alci testimonium denuntiare, Cic. (u. so testimonii denuntiatio, Cic.): tribuere testimonium virtutis egregiae, Cic.: virtuti debitum testimonium recusare, Cic.: ad testimonium vocare, Varro: obrui aratorum testimoniis, Cic.: testimonia elevare, Quint.: alqm testimonio fraudare, Cic.: neque testimonii dictio est, hat nicht das Recht,
    ————
    Zeuge zu sein, Ter. – v. schriftlichen Zeugnissen, testimonium componere, obsignare, Cic.: legite testimonia testium, Cic.: ad ephoros sibi testimonium daret, Nep. – II) übtr., das Zeugnis = der Beweis, dedisti iudicii tui testimonium, Cic.: verba sunt testimonio, Cic.: laboris sui periculique testimonium afferre, Caes.: eius rei testimonium esse, quod etc., Caes.: testimonia moderatae vitae proferre, Nep.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > testimonium

  • 45 vestigium

    vestīgium, iī, n.( aus verstigium zu verro), I) aktiv = das Auftretende = der auftretende untere Teil des Fußes, die Fußsohle, A) eig.: 1) im allg.: qui adversis vestigiis stant contra nostra vestigia, quos ἀντίποδας vocatis, Cic.; vgl. in quo (circulo australi) qui insistunt adversa vobis urgent (gegen euch kehren) vestigia, Cic.: aut est quisquam tam ineptus, qui credat esse homines, quorum vestigia sint superiora quam capita, Lact.: a vestigio ad verticem, Plin. – vestigia ponere graviter, schwer auftreten, Cic. poët. (übrig, s. pono no. I, 1, a, α). – an Tieren, parandrus bisulso vestigio, mit gespaltenen Hufen, Solin. 30, 25. – 2) die künstliche Fußsohle des Pferdes, das Hufeisen, vestigium equi excussum ungulā, Plin. 28, 263.
    B) meton.: AA) die durch die auftretende Fußsohle zurückgelassene Fußtapfe, die Fußspur, Spur, 1) eig. u. übtr.: a) eig.: α) v. Menschen, virilis pedis vest., Vitr.: is hāc iit; hāc socci video vestigium in pulvere, Plaut.: hominis vestigio animadverso, Plin.: vestigia in omnes ferentia partes, Liv.: currentium pes etiamsi non moratur, facit vestigium, Quint.: vestigium facere in foro, das F. betreten, Cic.: so auch vestigium facere in possessione, eine B. betreten, Cic.; vgl. ex eo loco (der Besitzung), ubi impresserit vestigium, deici neminem posse, Cic.: palam professi nusquam inde nisi in patriam vestigium esse moturos, sie
    ————
    würden von der Stelle nirgends anderswohin einen Schritt tun außer in das V., Curt. – vestigiis alqm sequi, Liv., consequi, Cic.: nullum enim vestigium abs te discessurus sum, auf jedem Schritt u. Tritt werde ich dann bei dir sein, Asin. Pollio in Cic. ep.: vestigiis instare, Liv.: negans e re publica esse, vestigium abscedi ab Hannibale, von H. nur eine Spur weit abzugehen, Liv.: patris patruique vestigia premens, auf den F. des V.u.O. stehend, Tac. ann. 2, 14. – deus ille, quem mente noscimus atque in animi notione tamquam in vestigio volumus reponere, wie in eine Fußspur hineinpassen, Cic. de nat. deor. 1, 37. – β) v. Tieren, v. ungulae, Cic. – u. bes. die Spur eines Wildes, die Fährte, scrutari vestigia, Plin.: quarum (alcium) ex vestigiis cum est animadversum a venatoribus, quo se recipere consuerint, Caes.; vgl. qui (wie Spürhunde) eius modi hominum furta odore aut aliquo leviter presso vestigio persequebantur, Cic. – b) übtr., übh. die zurückgelassene Spur, in lectulo decumanae mulieris vestigia videre recentia, Cic.: tergum foedum recentibus vestigiis verberum, Liv.: vestigia cruoris relinquere inter dentium commissuras (vom getrunkenen Stierblut), Scrib. Larg.: frons non calamistri notata vestigiis, Cic. – – 2) bildl.: a) übh.: vestigiis ingredi patris, in die Fußtapfen des V. treten (= ihm nachahmen), Cic.: so auch vestigiis alcis insistere, Cic. u.a. (u. so nimium fraternis vestigiis insi-
    ————
    stere, Sen. rhet.: u. alienis insistere vestigiis, anderen nachtreten, Quint.): ebenso alcis vestigia persequi, Cic.: alqm ipsius vestigiis persequi, Cic. – b) die zurückgelassene Spur, das Merkmal, Kennzeichen, woran man etwas entdecken kann, vestigia sceleris, avaritiae, Cic.: amoris, Quint.: imprimi quaedam vestigia animo, Quint.: integritas provincialis, cuius ego nuper in Macedonia vidi vestigia non leviter impressa, sed fixa ad memoriam illius provinciae sempiternam, Cic.
    BB) (poet.) der ganze untere auftretende Fuß (als unterster Teil des pes, des Fußes), 1) eig.: vestigia nuda sinistri pedis, Ov.: vestigia candida, Catull.: vestigia alba primi pedis (der Vorderbeine), Verg.: u. so prima vestigia (Vorderfüße), Ggstz. pedes clunales, Hinterfüße, Avien.: ursi vestigium carnosum, Tatze, Plin. – 2) übtr., der Fuß eines Felsens, Berges, rupis vestigia Pyrenaeae, Avien. descr. orb. 481; vgl. ibid. 844. 1380.
    II) passiv = das Bestandene, Betretene = der Ort, wo jmd. od. etw. steht od. gestanden hat, der Standort, die Stätte, Stelle, 1) eig.: a) übh.: in suo vestigio mori malle, quam fugere, Liv.: haerere afflicti vestigio suo, Liv.: vestigium illud ipsum, in quo ille postremum institisset, Cic.: nusquam te vestigio moveris, rühre dich nicht von der Stelle, Liv. – b) die Stätte einer eingeäscherten Stadt, einer zerstörten Mauer,
    ————
    die Trümmer, Überreste, Ruinen, in vestigiis huius urbis, Cic. Cat. 4, 12: Cremonae vestigia, s. Heräus Tac. hist. 3, 54: semiruta murorum vestigia, Amm. 24, 2, 6. – 2) übtr., die Stelle, der Punkt in der Zeit, der Zeitpunkt, der Augenblick, eodem et loci vestigio et temporis, Cic.: in illo vestigio temporis, Caes.: vestigio temporis, Caes. – dah. adv., e (ex) vestigio, auf der Stelle, im Augenblicke, sogleich, Sulpic. in Cic. ep. u. Caes.: repente e vestigio, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > vestigium

  • 46 com-pos (conp-)

        com-pos (conp-) potis, adj.    [com- + POT-], master of, powerful over, possessing, participating in: animi, sane, T.: mentis: sui, L.: rationis et consili: eius doni, sharing in, L.: huius urbis: me conpotem voti facere, grant my wish, L.: voti sententia compos, i. e. the expression of joy in success, H.: animo et scientiā. corpore atque animo, L.: praedā ingenti, L.

    Latin-English dictionary > com-pos (conp-)

  • 47 nātālis

        nātālis e, adj.    [natus], of birth, birth-, natal: ubi erit puero natalis dies, T.: dies vere natalis huius urbis: astrum, H.: lux, O.: Delos Apollinis, birthplace, H.—As subst m. (sc. dies; abl. nātālī), a birthday: ad urbem (veni) tertio Non., natali meo: natalīs grate numeras? H.: meus, V.: natalibus actis Bis senis, O.— The god of birth, Tb., O.— Plur m., birth, origin, lineage, family: tuis natalibus Inveniet quisquam sublimius? Iu.: mulier natalibus clara, O.
    * * *
    natalis, natale ADJ
    natal, of birth

    Latin-English dictionary > nātālis

  • 48 terror

        terror ōris, m    [2 TER-], great fear, affright, dread, alarm, terror, panic: iniecto terrore mortis: homines terrore repellere: hostibus terrorem inferre, Cs.: reddit inlatum antea terrorem, L.: qui modo terrori fuerant, L.: tantus repente terror invasit, ut, etc., Cs.: sic terrore oblato a ducibus, Cs.: tantumque terrorem incussere patribus, ut, etc., L.: si tantus habet mentīs et pectora terror, V.: ingentem Galli terrorem memoriā pristinae cladis attulerant, L.: arcanus, secret dread, Ta.: totius anni fructus uno belli terrore amittitur, apprehension of war: externus, i. e. dread of foreign enemies, L.: servilis, dread of the slaves, L. — An object of fear, cause of alarm, terror, dread: duobus huius urbis terroribus depulsis: caelestes maritimique terrores, frightful occurrences, L.: ingens hostium (i. e. chariots armed with scythes), Cu.— Frightful reports, terrible news: non mediocres terrores iacit: miros terrores ad me attulit, bugbears: Romam tanti terrores erant adlati, ut, etc., L.—Of eloquence, tremendous power: (Periclis) vis dicendi terrorque.
    * * *
    terror, panic, alarm, fear

    Latin-English dictionary > terror

  • 49 vestīgium

        vestīgium ī, n    [cf. vestigo], the bottom of the foot, sole: adversis vestigiis stare contra nostra vestigia.— The foot: equus vestigia primi Alba pedis ostentans, V.; cf. Summa pedum vestigia tinguit, O.—A footstep, step, footprint, foot-track, track: in foro vestigium facere, i. e. to set foot: te tuis vestigiis persequi: eodem remanere vestigio, Cs.: vestigium abscedi ab Hannibale, one step, L.—In the phrase, e vestigio, on the spot, without moving, instantly, forthwith: repente evestigio ex homine factus est Verres: e vestigio ad Castra traducere, Cs.—A trace, mark, track, vestige: in lecto mulieris vestigia recentia: quarum (alcium) ex vestigiis cum est animadversum, quo, etc., Cs.: in vestigiis huius urbis, ruins: tergum foedum recentibus vestigiis verberum, L.—Fig., a footprint, trace, sign, token: a pueritiā vestigiis ingressus patriis et tuis.—Of time, a point, moment, instant: eodem loci vestigio et temporis: vestigio temporis, instantly, Cs.: ut urbs ab hostibus capta eodem vestigio videretur, at that very moment, Cs.
    * * *
    step, track; trace; footstep

    Latin-English dictionary > vestīgium

  • 50 sinus

    [st1]1 [-] sīnus, i, m. (sīnum, i, n.): jatte. [st1]2 [-] sĭnŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - pli, courbure, sinuosité. - [abcl]b - enfoncement, cavité, concavité, profondeur, gouffre, abîme. - [abcl]c - cavité (dans le corps), abcès, dépôt. - [abcl]d - côte, anse, baie, golfe, rade. - [abcl]e - pli (d'un vêtement), pan, toge, robe. - [abcl]f - poche (pli où l'on serre son argent), bourse. - [abcl]g - sein (d'une mère), giron, poitrine. - [abcl]h - la partie intime, le coeur. - [abcl]i - endroit caché, ravin. - [abcl]j - asile, refuge, port. - [abcl]k - contrée très reculée, extrémités d'un pays, confins, fond. - [abcl]l - gonflement (des voiles), voiles gonflées, voile. - [abcl]m - filet.[/b]    - in sinu esse: être chéri de.    - in sinu gaudere, Cic.: se réjouir en soi-même.    - sinu puerum gestare, Vell.: porter un enfant dans ses bras.    - in sinu urbis, Sall.: au coeur de la ville.    - in sinu suo habere, Dig.: avoir en sa possession, avoir en main.
    * * *
    [st1]1 [-] sīnus, i, m. (sīnum, i, n.): jatte. [st1]2 [-] sĭnŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - pli, courbure, sinuosité. - [abcl]b - enfoncement, cavité, concavité, profondeur, gouffre, abîme. - [abcl]c - cavité (dans le corps), abcès, dépôt. - [abcl]d - côte, anse, baie, golfe, rade. - [abcl]e - pli (d'un vêtement), pan, toge, robe. - [abcl]f - poche (pli où l'on serre son argent), bourse. - [abcl]g - sein (d'une mère), giron, poitrine. - [abcl]h - la partie intime, le coeur. - [abcl]i - endroit caché, ravin. - [abcl]j - asile, refuge, port. - [abcl]k - contrée très reculée, extrémités d'un pays, confins, fond. - [abcl]l - gonflement (des voiles), voiles gonflées, voile. - [abcl]m - filet.[/b]    - in sinu esse: être chéri de.    - in sinu gaudere, Cic.: se réjouir en soi-même.    - sinu puerum gestare, Vell.: porter un enfant dans ses bras.    - in sinu urbis, Sall.: au coeur de la ville.    - in sinu suo habere, Dig.: avoir en sa possession, avoir en main.
    * * *
        Sinus, huius sinus, masc. gen. Terent. Le sein.
    \
        Fouere dextram sinu. Ouid. Mettre sa main en son sein.
    \
        Sinus vestium. Virgil. Les plis des habillements.
    \
        Dissutus sinus. Ouidius. Robbe descousue à l'endroict de la poictrine.
    \
        Enormes sinus. Stat. Robbes fort larges et plantureuses.
    \
        Torto nexilis orbe sinus. Ouid. Quand on entortille les cheveuls autour d'un fer chauld pour les regrediller en rond et en facon d'anneaulx, Passefillons.
    \
        Purpurei sinus. Ouid. Robbes de pourpre.
    \
        Ferre nuces sinu laxo. Horat. Porter des noix dedens le sein de sa robbe, dedens ceste grande largeur et laxité qui est au dessus de la ceincture.
    \
        Rumpere sinum. Ouid. Deschirer le hault de sa robbe.
    \
        Soluere sinus. Catull. Se desceindre.
    \
        Substringere sinus veste remissa. Seneca. Descouvrir son sein et sa poictrine.
    \
        Ex toga facere sinum. Liu. Recueillir sa robbe en facon d'un tablier et en giron, Prendre le pan de sa robbe comme qui vouldroit mettre quelque chose dedens.
    \
        Subducere sinum bonis. Seneca. Ne point vouloir embrasser et prendre ou recevoir les biens qu'on nous offre, Refuser les biens qu'on nous presente.
    \
        Attoniti micuere sinus. Ouid. Le coeur luy tressaillit et trembla de frayeur, Les entrailles luy tremblerent, etc.
    \
        Calumniatores ex sinu suo apposuit. Cic. Qui estoyent de ses plus grands amis et plus familiers, Des gens de sa maison mesme.
    \
        In sinu suo habere. Caius iurecons. Avoir seul le maniement entier de quelque chose, sans qu'il y ait autre qui en ait congnoissance et communication.
    \
        Soluto sinu. Seneca. Avec toute liberalité et abondance, Liberalement.
    \
        Confugit in sinum tuum concussa Respub. Plin. iun. Fuit entre tes bras, te demandant secours, et pour estre en seureté et ta sauvegarde.
    \
        Sinus vrbis. Sallust. Le milieu de la ville.
    \
        Sinus, per translationem. Plin. Les golfes de la mer, ou Les rivages courbes et creux en forme d'un arc bendé, ou Les bras de mer, On les appelle Plages, et Surgidoirs.
    \
        Orbis extremi sinus. Virgil. L'arc et curvature ou courbement du bout de la terre habitable, Le bout du monde.
    \
        Angustus sinus. Virgil. Petite cavité.
    \
        Sinus adductos modice falcatus in arcus. Ouid. Rivage de mer courbe comme un arc quand l'archer en tire.
    \
        Profundus sinus. Senec. Une fosse fort creuse, Gouffre, Abysme.
    \
        Vadosi sinus. Seneca. Les sinuositez et flexuositez ou tortuositez et voltigements ou virements de l'eaue marine et des ondes.
    \
        Scindit se vnda in sinus reductos. Virgil. Reflexions et revirements d'eaue.
    \
        Laxant arua sinus. Virgil. Le dedens de la terre s'enfle et se resoult ou s'eslargit.
    \
        Sinus. Virgil. Le dessoubz des yeulx qui est creux.
    \
        Sinus vlceris. Cels. Le creux d'une ulcere, La cavité.
    \
        Sinus. Virgil. Rets et filé.
    \
        Sinus. Iuuenal. Le voile d'un navire.
    \
        Obliquat sinus in ventum. Virgil. Il tourne le voile vers le vent.
    \
        Sinus, huius sinus: vel Sinum, sini. Virgil. Une sorte de petit vaisseau à mettre du vin ou laict.

    Dictionarium latinogallicum > sinus

  • 51 incrementum

    incrēmentum, ī, n. (incresco), das Wachstum, die Zunahme, Fortbildung, I) eig. u. übtr.: A) eig., v. Wachstum der Weinstöcke, Cic.: der Flüsse, ICt.: animalia parvi incrementi, Größe, Colum.: pisces minuti incrementi, Colum.: herbae validioris incrementi, Colum.: ovorum, Colum.: lucis, Plin.: cuius sali defectus vel incrementa, Solin.: incrementa deminutionesque lunae, Lact.: decrementa incrementaque lunaria, Augustin.: incrementa lunae (Ggstz. damna lunae), Sidon. poët.: incrementa luminis mensis (Ggstz. dispendia), Apul.: incrementum capere, wachsen, zunehmen, v. Monde usw., Colum. – B) übtr.: 1) im allg.: bonorum (Ggstz. malorum imminutio), Quint.: urbis, Liv.: incrementa pretiorum, die Steigerung der Fruchtpreise, Ambros.: summo bono afferre incr. diem, Cic.: virtus tua semper in incremento erit, Curt.: capere incrementa virium (polit. Kräfte), Iustin.: quibus ruina urbis tantum incrementi dedisset, Iustin.: quae res Philippo maxima incrementa egregiae indolis dedit, Iustin.: ingenti incremento rebus auctis, Liv.: huius (Macedoniae) sicuti incrementa modica, ita termini perangusti fuere, Iustin.: illis incrementis (Wachstum an Ehren u. Würden, Steigen) fecit viam, Vell.: omnia incrementa sua sibi debere, durch seine eigene Kraft sich emporschwingen (v. Cicero), Vell.: incrementa regni affinitate Philippi acquirere, Iustin.: incrementis urbis invidere, Iustin. – 2) insbes., als rhet. Figur als Art der amplificatio (Vergrößerung) = die Steigerung des Ausdrucks, griech. αὔξησις, Quint. 8, 4, 3 u. 28. – II) meton.: 1) das, wodurch od. woraus etwas wächst, der Anwuchs, Zuwuchs, Nachwuchs, incremento multitudinis, Liv.: incremento renovare exercitum, Curt.: legata cum incremento restituere, mit den Zinsen (die eine gute Verwaltung verschafft hatte), Suet.: si provincialis saltem sollemnia (das Gewöhnliche) praebeat, nedum incrementa (die höhern Ansätze), Amm.: magnorum praefectorum et ducum haec (dieser Pagendienst) incrementa sunt et rudimenta (eine Pflanz- u. Übungsschule), Curt. – viperei dentes, populi incrementa futuri, der Anwuchs künftigen Volkes, Saat, aus der ein Volk erwachsen soll, Ov. met. 3, 103. – 2) (poet.) das, was man wachsen macht = der Sprößling (θρέμμα), Iovis, Verg. ecl. 4, 49 u. Ps. Verg. Cir. 397: C. Valerius incr. maximum annorum, Corp. inscr. Lat. 9, 1853. Vgl. Hildebr. Apul. met. 5, 28 extr. – 3) das, was wachsen macht, ein Mittel, das das Wachstum befördert, Fronto de diff. (VII) 526, 1 K.

    lateinisch-deutsches > incrementum

  • 52 incrementum

    incrēmentum, ī, n. (incresco), das Wachstum, die Zunahme, Fortbildung, I) eig. u. übtr.: A) eig., v. Wachstum der Weinstöcke, Cic.: der Flüsse, ICt.: animalia parvi incrementi, Größe, Colum.: pisces minuti incrementi, Colum.: herbae validioris incrementi, Colum.: ovorum, Colum.: lucis, Plin.: cuius sali defectus vel incrementa, Solin.: incrementa deminutionesque lunae, Lact.: decrementa incrementaque lunaria, Augustin.: incrementa lunae (Ggstz. damna lunae), Sidon. poët.: incrementa luminis mensis (Ggstz. dispendia), Apul.: incrementum capere, wachsen, zunehmen, v. Monde usw., Colum. – B) übtr.: 1) im allg.: bonorum (Ggstz. malorum imminutio), Quint.: urbis, Liv.: incrementa pretiorum, die Steigerung der Fruchtpreise, Ambros.: summo bono afferre incr. diem, Cic.: virtus tua semper in incremento erit, Curt.: capere incrementa virium (polit. Kräfte), Iustin.: quibus ruina urbis tantum incrementi dedisset, Iustin.: quae res Philippo maxima incrementa egregiae indolis dedit, Iustin.: ingenti incremento rebus auctis, Liv.: huius (Macedoniae) sicuti incrementa modica, ita termini perangusti fuere, Iustin.: illis incrementis (Wachstum an Ehren u. Würden, Steigen) fecit viam, Vell.: omnia incrementa sua sibi debere, durch seine eigene Kraft sich emporschwingen (v. Cicero), Vell.: incrementa regni affinitate Philippi acquirere, Iustin.:
    ————
    incrementis urbis invidere, Iustin. – 2) insbes., als rhet. Figur als Art der amplificatio (Vergrößerung) = die Steigerung des Ausdrucks, griech. αὔξησις, Quint. 8, 4, 3 u. 28. – II) meton.: 1) das, wodurch od. woraus etwas wächst, der Anwuchs, Zuwuchs, Nachwuchs, incremento multitudinis, Liv.: incremento renovare exercitum, Curt.: legata cum incremento restituere, mit den Zinsen (die eine gute Verwaltung verschafft hatte), Suet.: si provincialis saltem sollemnia (das Gewöhnliche) praebeat, nedum incrementa (die höhern Ansätze), Amm.: magnorum praefectorum et ducum haec (dieser Pagendienst) incrementa sunt et rudimenta (eine Pflanz- u. Übungsschule), Curt. – viperei dentes, populi incrementa futuri, der Anwuchs künftigen Volkes, Saat, aus der ein Volk erwachsen soll, Ov. met. 3, 103. – 2) (poet.) das, was man wachsen macht = der Sprößling (θρέμμα), Iovis, Verg. ecl. 4, 49 u. Ps. Verg. Cir. 397: C. Valerius incr. maximum annorum, Corp. inscr. Lat. 9, 1853. Vgl. Hildebr. Apul. met. 5, 28 extr. – 3) das, was wachsen macht, ein Mittel, das das Wachstum befördert, Fronto de diff. (VII) 526, 1 K.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > incrementum

  • 53 auctoritas

    auctōritās, ātis, f. (auctor), das Bestandhaben od. Bestandgeben, I) im engern Sinne: 1) die Gültigkeit, a) eines Besitzes, adversus hostem aeterna auctoritas (esto), gegen den Fremden soll ewige Gültigkeit (des Besitzes) sein, findet kein Verjährungsrecht statt, XII tabb. fr.: quod subreptum erit, eius rei aeterna auctoritas esto, Legis Atin. fr. – dah. usus et auctoritas u. usus auctoritas u. bl. auctoritas, die Ersitzung u. das daraus entstandene Eigentumsrecht oder der durch Verjährung gültige Besitzstand, usus et auctoritas fundi, Cic.: usus auctoritas fundi biennium est, Cic.: iure auctoritatis, Cic. – b) die Gültigkeit einer Behauptung usw., die Beglaubigung, die Gewähr, Verbürgung, das gewährleistende Ansehen, das Gewicht, die Vollkraft, auctoritas publicarum tabularum, Cic.: testimonii tui, Cic.: somniorum, Cic.: auctoritas venditoris, das Haften, ICt.: auctoritas est in eo testimonio, Cic.: auctoritatem habere (zB. v. Schriften, Schuldbüchern usw.), Cic. u.a.: auctoritatem testi attribuere (Ggstz. auferre), Cic.: auctoritatem promittere, Sen.: auctoritas verbis deest, Quint. – Meton., die Beglaubigung, Verbürgung = die beglaubigende usw. Namensangabe, auctoritates perscriptae, die zur Beglaubigung (des Senatsbeschlusses) ins Protokoll geschriebenen Namen (der anwesenden Senatoren), Cic. de or. 3, 5. Cael. in Cic. ep. 8, 8, 4. – c) der Vorgang in etw., die erste Veranlassung zu etw., das maßgebende Beispiel, das Muster, Vorbild in etw., auct. maiorum, Cic.: auctoritatis eius et inventionis comprobatores, Cic.: alcis auctoritatem sequi, Cic.: aliorum auctoritati parēre, Cic.: auctoritates contemnere, Cic.: in auctoritatibus, in exemplis versari, Cic.

    2) die Förderung eines Entschlusses, Vorschlags, einer Handlung usw., die fördernde Gewähr, die fördernde Mitwirkung, Beistimmung, der fördernde Einfluß, (die Autorität), die gewichtvolle Empfehlung, die Unterstützung, der Rat, das Zureden, die Aufmunterung, der Antrieb, a) übh.: itaque attende, quam (wie wenig) ego defugiam auctoritatem consulatus mei, Cic.: cuius auctoritas multum apud me valet, Cic.: his rebus adducti et auctoritate Orgetorigis permoti, Caes.: eius auctoritate impulsi, Nep.: alcis consilio atque auctoritate Lacedaemoniis bellum indicere, Nep.: auctoritates rerum gerendarum (v. den Augurien), Cic. – b) als jurist. t. t., das bestimmte, vom Vormund freiwillig ausgesprochene Vollwort, wodurch die an sich ungültige Willensmeinung des Mündels rechtsgültig wird, interponere auctoritatem tutoris, ICt.: accommodare auctoritatem pupillo, ICt.; vgl. Reins Röm. Privatr. S. 245.

    3) die geltend gemachte Willensmeinung, der Ausspruch, die Erklärung, der Wille, die authenti sche Ansicht, der Beschluß, a) übh.: voluntas scriptoris et auctoritas, Cic.: illius sententia atque auctoritas, Cic.: hominum consilia et auctoritates, Cic.: si ad verba rem deflectere velimus, consilium autem eorum, qui scripserunt, et rationem et auctoritatem relinquamus, Cic. – Meton., der schriftlich aufgezeichnete Ausspruch, s. Cic. Cael. 55. – b) einer einzelnen Person im Senate, Q. Catuli auctoritas et sententia, Cic. – u. der Richter, auctoritate vestrā viam patefaciatis illustrem atque latam, Cic. – c) der Wille des Volkes, der Gemeinde, auct. populi Romani, Cic.: auct. publica, Vell. – Meton., der aufgezeichnete Wille, schriftliche Auftrag, civitatum auctoritates ac litterae, Cic.: publicae auctoritates testimoniaque, Cic. – d) der Kollegien u. Staatsgewalten, auct. collegii (pontificum), Liv.: auct. censoria, Cic. – e) der maßgebende Meinungsausspruch des röm. Senates, cum potestas in populo, auctoritas in senatu sit, Cic.: huius auctoritate uti magistratus, Cic. – Insbes.: α) der durch Abstimmung ausgesprochene Wille des Senates, der Senatsbeschluß im allg. (dagegen senatusconsultum, der durch Beitritt der Volkstribunen sanktionierte), sine auctoritate senatus foedus facere, Cic.: ex auctoritate senatus respondere, Cic.: auctoritatem senatus, iussa populi Rom. vendere, Cic. – β) das Gutachten des Senates, dessen Erhebung zum förmlichen Beschlusse durch das Einschreiten eines Volkstribunen verhindert worden war, si quis huic senatusconsulto intercessisset, auctoritas perscriberetur, Cic.: si quis intercedat senatusconsulto, auctoritate se fore contentum, Liv.

    4) die Autorisation, Machtvollkommenheit, Vollmacht, Ermächtigung, etw. zu tun od. zu lassen, auct. legum dandarum, Cic.: legatos cum auctoritate mittere, Cic.: patris auctoritas erit necessaria, Ulp. dig.: tot tam graves ab amicissimis civitatibus legationes cum publicis auctoritatibus convenisse, Cic. – dah. die Macht, Gewalt, das Machtgebot, der Befehl, das Geheiß, se conferre ad alcis auctoritatem, Cic.: persequi (nachkommen) alcis auctoritatem, Cic.: esse od. manere in alcis auctoritate, Liv.: suae auctoritatis esse, sein eigener Herr (mündig) sein, Spart. Hadr. 18, 9.

    II) im weitern Sinne, die Geltung, das Gewicht, das Ansehen, der Einfluß, die Autorität, a) einer Pers.: α) eig.: auctoritas et gratia, Cic.: summa auctoritas et doctoris et urbis, Cic.: sua auctoritas, das persönliche Ansehen, Cic.: quorum auctoritas apud plebem plurimum valet, Caes.: in Miltiade erat magna auctoritas apud omnes civitates, Nep.: auctoritate multum apud alqm posse, Nep.: auctoritatem, nomen habere, Cic.: auctoritatem habere apud alqm, Cic.: auctoritatem alcis apud omnes amplificare, Caes.: facere auctoritatem, Cic.: alci auctoritatem addere, Liv.: auctoritatem alcis imminuere, frangere, Cic.: de auctoritate alcis detrahere, Cic.: auctoritatem restituere, levare, amittere, Cic., perdere, Quint.: auctoritatem interponere, Cic.: ad auctoritatem alcis se conferre, Cic.: auctoritate alcis compulsus, Liv. – β) meton., eine Autorität = eine angesehene, einflußreiche Person, auctoritates principum coniurationis colligere, einflußreiche Persönlichkeiten unter den Häuptern d. V., Cic. Sull. 37; vgl. Cic. Deiot. 30; Marc. 10. – b) eines lebl. Ggstds.: α) eines Verhältnisses, einer Einrichtung, Vornahme, Eigenschaft usw., legum, Cic.: vetustatis, Cic.: loci, Cic.: orationis, Cic.: veteris Academiae, Cic.: auctoritas dignitasque formae, Suet.: bibliothecas mehercules omnium philosophorum unus mihi videtur XII tabularum libellus et auctoritatis pondere et utilitatis superare, Cic.: totius huius rei quae sit vis, quae auctoritas, quod pondus, ignorant, Cic. – β) einer materiellen Sache, die Geltung, das Ansehen, die Schätzung, bos in pecuaria maximā debet esse auctoritate, Varr.: sic habebit circa cellam ambulatio auctoritatem, Vitr.: achates magnā fuit in auctoritate, nunc in nulla, Plin.: auctoritas praecipua lupo pisci, Plin.: ut maiestas imperii publicorum aedificiorum egregias haberet auctoritates, das Ansehen erhöhende Werke, Vitr.

    lateinisch-deutsches > auctoritas

  • 54 conditor [2]

    2. conditor, ōris, m. (condo), I) der Anleger, Anordner, Gründer, Begründer, Urheber, Stifter, Schöpfer, a) auf rein mater. Wege: conditor et instructor convivii, Cic.: c. arcis, Verg.: universitatis, Weltschöpfer (v. Gott), Eccl.: u. so c. mundi, Sen. Phoen. 655. – bes. wie κτίστης, der Gründer einer Stadt, Pflanzstadt usw., oppidi, Sall.: urbis Romanae, Liv., urbis nostrae, Val. Max.: Aeneae, Liv.: coloniae, Inscr.: insulae, Ansiedler, Suet. – conditor noster (v. Romulus), Liv.: libentius conditoris (ihrer Gründerin, d.i. der Agrippina) nomine vocari, Tac. Germ. 28. – conditores Reatini, die Gr. der Stadt Reate, Suet. – T. Sicinium conditorem Veios sequi, Liv.: exit conditor urbe suā, Ov. – b) auf nicht rein mater. Wege: α) übh.: c. legum, Plaut.: eius sacri, Liv.: sacrarum opinionum, Religionsstifter, Sen.: conditores historiae, Solin.: impurae c. historiae, Ov.: Aristoteles c. Peripateticae sectae, Col.: conditores Stoicae sectae, Gell.: Hippocrates c. nostrae professionis (Kunst), Scrib.: u. (v. dems.) maximus ille medicorum et huius scientiae (Wissenszweiges) c., Sen.: Romanae libertatis, Liv.: ipse conditor totius negotii Guttam aspergit huic Bulbo, Cic. Clu. 71 (im Wortspiel mit 1. conditor u. mit Gutta u. gutta, Bulbus u. bulbus). – β) der Verfasser, Schilderer, Erzähler, rerum, v. Geschichtschreiber, Plin.: c. historiae, Quint.: pessimorum carminum, Curt.: Romani anni, v. Dichter der röm. Fasten, Ov.: absol., humilis tantis conditor actis, Tibull. 4, 1, 4. – II) der Aufbewahrer, c. factionis od. gregis, der Aufbewahrer, Verschließer der Vorräte, Geschirre usw. einer Renner-Partei, Corp. inscr. Lat. 6, 10046, 6 u. 10072; vgl. Friedländer in Marquardt-Wissowa Römische Staatsverwaltung2 III, 520 Anm. 5. – personif., Conditor, ein Feldgott der Römer, der über die Verwahrung des Getreides u. der Früchte gesetzt war, der Speicherer (Ggstz. Promitor, der Ausgeber), Serv. Verg. georg. 1, 21.

    lateinisch-deutsches > conditor [2]

  • 55 damalig

    damalig, illius od. eius od. huius temporis od. aetatis (z. B. die d. Hilfsmittel, illius temporis copiae, temporis huius copia). – Gew. durch einen Relativsatz mit tum (tunc) od. illo tempore, z. B. der d. Konsul, qui tum consul erat: das d. kornelische Gesetz, lex illa Cornelia, quae tum erat; die d. Herrscher, qui tum imperium obtinebant: der d. Oberbefehlshaber, qui tum summae imperii praeerat. – od. durch tum u. ein dem bei »damalig« stehenden Substantiv entsprechendes Partizip, z. B. Seneka, der damalige Lieblingsschriftsteller, Seneca tum maxime placens. – od. (bes. bei den Histor. seit Liv.) bl. durch tum od. tunc, z. B. Florentinus, der d. Oberhofmarschall, Florentinus tum od. tunc magister officiorum: die d. Lage der Stadt, fortuna tum urbis: infolge meiner d. Entfernung, discessu tum meo. – Zuw. (hinweisend) bl. durch ille, z. B. Kotta sagte, das d. Verfahren sei Gewalttätigkeit gewesen, Cotta dixit vim fuisse illam. – zu d. Zeit, s. damals: bei der d. Lage der Dinge, in praesenti (diese Lage gegenwärtig gedacht).

    deutsch-lateinisches > damalig

  • 56 custos

    custōs, ōdis, m. et f. [st1]1 [-] qui garde, qui veille sur, conservateur, protecteur, protectrice.    - dei custodes hujus Urbis, Cic. Sest. 53: les dieux protecteurs de Rome.    - custos capitis mei, Cic.: celui qui veille sur mes jours. [st1]2 [-] garde, gardien, gardienne, sentinelle, surveillant.    - nullus est portis custos, Cic. Cat. 2, 27: il n'y a pas un garde aux portes.    - quarta vigilia... de muro cum vigiliis custodibusque nostris conloquitur, Caes. BC. 1, 22: à la quatrième veille... du haut du rempart il parle à nos sentinelles et à nos gardes.    - fani custodes, Cic. Verr. 4, 94: les gardiens du temple.    - hortorum custodes, Suet. Cal. 59: les gardes des jardins.    - absol. custodes, Virg. G. 3, 406: chiens de garde.    - senatum rei publicae custodem collocaverunt, Cic. Sest. 137: ils ont préposé le sénat à la garde de l'Etat.    - custodes dare, Cic. Nep.: donner une escorte (à qqn).    - custodes disponere in vallo, Caes.: placer des sentinelles sur le retranchement.    - custos dignitatis fortitudo, Cic. Tusc. 2, 33: le courage est le garant de notre dignité.    - custos corporis, Liv. 24, 7, 4: garde du corps.    - Tartareus custos, Virg. En. 6: (Cerbère), gardien du Tartare. [st1]3 [-] gardien, geôlier.    - saevo te sub custode tenebo, Hor. Ep. 1, 16, 77: je te soumettrai à un cruel gardien.    - praefectus custodum, Nep.: l'officier des geôliers. [st1]4 [-] pédagogue, mentor, gouverneur (d'un jeune enfant).    - cf. gr. παιδοϕύλαξ.    - bone custos, Ter. Ph. 287: ô excellent pédagogue. [st1]5 [-] contrôleur, scrutateur dans les comices, gardien de l'urne électorale.    - Varr. R. R. 3, 5, 18; Cic. Agr. 2, 9, 22; Cic. Red. Sen. 7, 17. [st1]6 [-] courson (branche taillée court pour que la sève s'y concentre).    - Cato. Agr. 33, 1. [st1]7 [-] le gardien de l'Ourse (étoile de la constellation du Bouvier).    - cf. gr. Ἀρκτοϕύλαξ.    - Vitr. 9, 4, 1.
    * * *
    custōs, ōdis, m. et f. [st1]1 [-] qui garde, qui veille sur, conservateur, protecteur, protectrice.    - dei custodes hujus Urbis, Cic. Sest. 53: les dieux protecteurs de Rome.    - custos capitis mei, Cic.: celui qui veille sur mes jours. [st1]2 [-] garde, gardien, gardienne, sentinelle, surveillant.    - nullus est portis custos, Cic. Cat. 2, 27: il n'y a pas un garde aux portes.    - quarta vigilia... de muro cum vigiliis custodibusque nostris conloquitur, Caes. BC. 1, 22: à la quatrième veille... du haut du rempart il parle à nos sentinelles et à nos gardes.    - fani custodes, Cic. Verr. 4, 94: les gardiens du temple.    - hortorum custodes, Suet. Cal. 59: les gardes des jardins.    - absol. custodes, Virg. G. 3, 406: chiens de garde.    - senatum rei publicae custodem collocaverunt, Cic. Sest. 137: ils ont préposé le sénat à la garde de l'Etat.    - custodes dare, Cic. Nep.: donner une escorte (à qqn).    - custodes disponere in vallo, Caes.: placer des sentinelles sur le retranchement.    - custos dignitatis fortitudo, Cic. Tusc. 2, 33: le courage est le garant de notre dignité.    - custos corporis, Liv. 24, 7, 4: garde du corps.    - Tartareus custos, Virg. En. 6: (Cerbère), gardien du Tartare. [st1]3 [-] gardien, geôlier.    - saevo te sub custode tenebo, Hor. Ep. 1, 16, 77: je te soumettrai à un cruel gardien.    - praefectus custodum, Nep.: l'officier des geôliers. [st1]4 [-] pédagogue, mentor, gouverneur (d'un jeune enfant).    - cf. gr. παιδοϕύλαξ.    - bone custos, Ter. Ph. 287: ô excellent pédagogue. [st1]5 [-] contrôleur, scrutateur dans les comices, gardien de l'urne électorale.    - Varr. R. R. 3, 5, 18; Cic. Agr. 2, 9, 22; Cic. Red. Sen. 7, 17. [st1]6 [-] courson (branche taillée court pour que la sève s'y concentre).    - Cato. Agr. 33, 1. [st1]7 [-] le gardien de l'Ourse (étoile de la constellation du Bouvier).    - cf. gr. Ἀρκτοϕύλαξ.    - Vitr. 9, 4, 1.
    * * *
        Custos, huius custodis, pen. prod. com. g. Cic. Qui prend garde à quelque chose, et y ha l'oeil, Gardien, ou Gardienne.
    \
        Custos ianitrix. Plaut. Portiere.
    \
        Tribunuspleb. praeses custosque libertatis. Cic. Conservateur de la liberté publique.
    \
        Portae custos. Cic. Portier.
    \
        Acerra, thuris custos. Ouid. Dedens quoy on garde l'encens.
    \
        Coronare abitum custode. Virgil. Mettre des gardes tout autour du lieu par où quelqu'un s'en peult fuir.
    \
        Custos exactor. Tacit. Qui assiste et est present à veoir faire quelque chose: pour l'assistence et presence duquel, ceulx qui besongnent sont plus attentifs à faire leur debvoir.
    \
        Custos in vitibus. Columel. Cela qui demeure sur le col d'un sep de vigne apres qu'elle est taillee, où sont delaissez deux ou trois bourgeons. Une garde, ou autrement Un col.

    Dictionarium latinogallicum > custos

  • 57 dolus

    [st1]1 [-] dŏlus, i, m.: a - adresse, ruse.    - [gr]gr. δόλος.    - cf. P. FEST. p. 69, 10.    - dolus malus, Cic. Off. 3, 60: dol, fraude.    - dolo malo, Cic. Off. 3, 92: frauduleusement, avec des manoeuvres dolosives.    - sine dolo malo, Liv. 1, 24, 7: loyalement, de bonne foi. b - fourberie, tromperie, piège.    - Plaut. Men. 228; Capt. 642; Caes. BG. 4, 13, 1; BC. 2, 14, 1; Sall. C. 11, 2; Liv. 27, 28, 4.    - forte an dolo principis incertum, Tac.: est-ce par hasard ou par fourberie du prince, on l'ignore.    - dolos saltu deludit, Ov. Hal. 25: d'un bond il déjoue les pièges (= les filets du pêcheur).    - cuniculo et subterraneis dolis peractum urbis excidium, Flor. 1, 12, 9: par la mine et par des travaux souterrains fut consommée la ruine de la ville (de Véies). c - tort causé, acte blâmable, faute.    - Dig. 4, 3, 1.    - suo dolo factum esse negat, Hor. S. 1, 6, 90: il prétend que ce n'est pas sa faute. [st1]2 [-] Dŏlus, i, m.: la Ruse [déesse].    - V.-FL. 2, 205.
    * * *
    [st1]1 [-] dŏlus, i, m.: a - adresse, ruse.    - [gr]gr. δόλος.    - cf. P. FEST. p. 69, 10.    - dolus malus, Cic. Off. 3, 60: dol, fraude.    - dolo malo, Cic. Off. 3, 92: frauduleusement, avec des manoeuvres dolosives.    - sine dolo malo, Liv. 1, 24, 7: loyalement, de bonne foi. b - fourberie, tromperie, piège.    - Plaut. Men. 228; Capt. 642; Caes. BG. 4, 13, 1; BC. 2, 14, 1; Sall. C. 11, 2; Liv. 27, 28, 4.    - forte an dolo principis incertum, Tac.: est-ce par hasard ou par fourberie du prince, on l'ignore.    - dolos saltu deludit, Ov. Hal. 25: d'un bond il déjoue les pièges (= les filets du pêcheur).    - cuniculo et subterraneis dolis peractum urbis excidium, Flor. 1, 12, 9: par la mine et par des travaux souterrains fut consommée la ruine de la ville (de Véies). c - tort causé, acte blâmable, faute.    - Dig. 4, 3, 1.    - suo dolo factum esse negat, Hor. S. 1, 6, 90: il prétend que ce n'est pas sa faute. [st1]2 [-] Dŏlus, i, m.: la Ruse [déesse].    - V.-FL. 2, 205.
    * * *
        Dolus, huius doli, a dolando, id est laedendo et minuendo dictus, vt docet Donatus. Une finesse, Cautelle, Dol, Tromperie, Tricherie, Barat.
    \
        Veneni dolus. Catul. Poison baillee finement.
    \
        Bonus dolus. Vlpian. Bonne finesse, Bonne cautelle.
    \
        Dolus malus. Cic. Tromperie, Malice, Cavillation et mal engin.
    \
        Adhibere dolum. Cic. User de finesse, Tricher, Barater.
    \
        Capere aliquem dolis. Virgil. Le tromper.
    \
        Commoliri dolum aut machinam ad aliquem. Cic. Luy machiner une finesse pour le tromper.
    \
        Detegere dolos. Seneca. Descouvrir la tromperie.
    \
        Discingere. Sil. Dissouldre, Rompre.
    \
        Struere dolum. Tacit. Bastir une tromperie.

    Dictionarium latinogallicum > dolus

  • 58 domina

    dŏmĭna, ae, f. [dominus] [st1]1 [-] maîtresse de maison.    - Plaut. Cist. 773; etc.; Ter. Haut. 298; Cic. Cael. 62. [st1]2 [-] épouse.    - Virg. En. 6, 397; Ov. Tr. 4, 3, 9; 5, 5, 7; Inscr. Orell. 2663. [st1]3 [-] maîtresse, souveraine.    - justitia omnium est domina et regina uirtutum, Cic. Off. 3: la justice est la maîtresse et la reine de toutes les vertus.    - tu desiderium dominae mihi mitius Urbis esse jubes, Mart. 12, 21: tu me rends plus supportable le regret de la Cité Souveraine.    - Virg. En. 3, 113; 438; Ov. A. A. 1, 148; Prop. 2, 5, 17; Mart. 12, 18. [st1]4 [-] maîtresse (nom donné à l'impératrice).    - Suet. Dom. 13; id. Claud. 39. [st1]5 [-] amie, maîtresse.    - Tib. 1, 1, 46; 3, 4, 74; Prop. 1, 4, 2.
    * * *
    dŏmĭna, ae, f. [dominus] [st1]1 [-] maîtresse de maison.    - Plaut. Cist. 773; etc.; Ter. Haut. 298; Cic. Cael. 62. [st1]2 [-] épouse.    - Virg. En. 6, 397; Ov. Tr. 4, 3, 9; 5, 5, 7; Inscr. Orell. 2663. [st1]3 [-] maîtresse, souveraine.    - justitia omnium est domina et regina uirtutum, Cic. Off. 3: la justice est la maîtresse et la reine de toutes les vertus.    - tu desiderium dominae mihi mitius Urbis esse jubes, Mart. 12, 21: tu me rends plus supportable le regret de la Cité Souveraine.    - Virg. En. 3, 113; 438; Ov. A. A. 1, 148; Prop. 2, 5, 17; Mart. 12, 18. [st1]4 [-] maîtresse (nom donné à l'impératrice).    - Suet. Dom. 13; id. Claud. 39. [st1]5 [-] amie, maîtresse.    - Tib. 1, 1, 46; 3, 4, 74; Prop. 1, 4, 2.
    * * *
        Domina, huius dominae. Cic. Dame, ou Maistresse.

    Dictionarium latinogallicum > domina

  • 59 fabula

    [st1]1 [-] făbŭla, ae, f. [fari]: a - récit, histoire, discours, nouvelle, entretien, bruit public; sujet d'entretien public.    - fabulae convivales, Tac.: propos de table.    - garrire fabulas, Hor.: débiter des histoires.    - fabulae diei, Suet.: nouvelles du jour.    - fabulas cum aliquo habere, Tac.: s'entretenir avec qqn.    - in fabulis esse, Suet. (in fabulas ire, Quint.): faire parler de soi, être le sujet des conversations.    - fabula quanta fui! Hor. Epod. 11, 8: comme on en a dit sur mon compte!    - fabula una erat in tota civitate, Petr.: on ne parlait que de cela dans la ville.    - habes omnes fabulas urbis, Plin. Ep. 8: voilà tous les potins de la ville.    - formosis fabula poena fuit, Prop. 2: les potins furent le châtiment de la beauté.    - inter fabulas privatas, Lampr.: au milieu des conversations particulières.    - una in tota civitate fabula erat, Petr.: dans toute la cité on ne parlait que de cette nouvelle. b - fiction, conte, aventure imaginaire, récit fabuleux.    - a fabulis ad facta veniamus, Cic. Rep. 2: passons de la fiction à la réalité.    - fabulas serere, Liv.: faire des contes.    - fabulis et erroribus imbui, Tac.: se pénétrer de sornettes et de préjugés. c - fable, mythologie; fable, apologue.    - fabulae! Ter.: fables! (chansons que tout cela!)    - lupus in fabula: quand on parle du loup, on en voit la queue. d - pièce de théâtre, tragédie.    - dare (docere, facere) fabulam: faire jouer (représenter) une pièce de théâtre.    - in eis quae ad scenam componuntur fabulis, Cic.: dans ces pièces écrites pour la scène.    - amici mei Pacuvii nova fabula, Cic. Lael. 7: la dernière tragédie de mon ami Pacuvius.    - non solum unum actum, sed totam fabulam confecissem,Cic. Phil. 2: je ne me serais pas contenté de faire un seul acte, j'aurais rédigé la tragédie jusqu'au dénouement. e - chose, affaire, incident.    - sed quid ego aspicio? quae haec fabula'st? Plaut. Pers.: mais qu'est-ce que je vois? quelle est cette comédie? g - objet sans réalité, fantôme, néant.    - nos jam fabula sumus, Ter. Hec.: nous ne sommes plus bons à rien.    - fabulae manes, Hor.: les mânes qui sont des fables. [st1]2 [-] făbŭla, ae, f. [faba]: Plaut. petite fève.
    * * *
    [st1]1 [-] făbŭla, ae, f. [fari]: a - récit, histoire, discours, nouvelle, entretien, bruit public; sujet d'entretien public.    - fabulae convivales, Tac.: propos de table.    - garrire fabulas, Hor.: débiter des histoires.    - fabulae diei, Suet.: nouvelles du jour.    - fabulas cum aliquo habere, Tac.: s'entretenir avec qqn.    - in fabulis esse, Suet. (in fabulas ire, Quint.): faire parler de soi, être le sujet des conversations.    - fabula quanta fui! Hor. Epod. 11, 8: comme on en a dit sur mon compte!    - fabula una erat in tota civitate, Petr.: on ne parlait que de cela dans la ville.    - habes omnes fabulas urbis, Plin. Ep. 8: voilà tous les potins de la ville.    - formosis fabula poena fuit, Prop. 2: les potins furent le châtiment de la beauté.    - inter fabulas privatas, Lampr.: au milieu des conversations particulières.    - una in tota civitate fabula erat, Petr.: dans toute la cité on ne parlait que de cette nouvelle. b - fiction, conte, aventure imaginaire, récit fabuleux.    - a fabulis ad facta veniamus, Cic. Rep. 2: passons de la fiction à la réalité.    - fabulas serere, Liv.: faire des contes.    - fabulis et erroribus imbui, Tac.: se pénétrer de sornettes et de préjugés. c - fable, mythologie; fable, apologue.    - fabulae! Ter.: fables! (chansons que tout cela!)    - lupus in fabula: quand on parle du loup, on en voit la queue. d - pièce de théâtre, tragédie.    - dare (docere, facere) fabulam: faire jouer (représenter) une pièce de théâtre.    - in eis quae ad scenam componuntur fabulis, Cic.: dans ces pièces écrites pour la scène.    - amici mei Pacuvii nova fabula, Cic. Lael. 7: la dernière tragédie de mon ami Pacuvius.    - non solum unum actum, sed totam fabulam confecissem,Cic. Phil. 2: je ne me serais pas contenté de faire un seul acte, j'aurais rédigé la tragédie jusqu'au dénouement. e - chose, affaire, incident.    - sed quid ego aspicio? quae haec fabula'st? Plaut. Pers.: mais qu'est-ce que je vois? quelle est cette comédie? g - objet sans réalité, fantôme, néant.    - nos jam fabula sumus, Ter. Hec.: nous ne sommes plus bons à rien.    - fabulae manes, Hor.: les mânes qui sont des fables. [st1]2 [-] făbŭla, ae, f. [faba]: Plaut. petite fève.
    * * *
    I.
        Fabula, huius fabulae, pen. corr. Diminutiuum. Plaut. Petite febve.
    II.
        Fabula, fabulae, pen. cor. a fando dicta, vt ait Varro. Devis, et propos, ou conte, soit vray ou faulx.
    \
        Iam nos fabulae sumus. Terent. On ne faict que parler de nous, On ne tient autre propos que de nous, On se mocque de nous, Chascun tient ses contes de nous.
    \
        - mutato nomine de te Fabula narratur. Horat. C'est de toy qu'on parle et qu'on fait le conte.
    \
        Fabula. Cic. Un conte faict à plaisir pour donner passetemps aux escoutans, Fable.
    \
        Aniles fabulae. Quintil. Contes de vieilles.
    \
        Fabula. Terent. Une farce, Une comedie.
    \
        Fieri fabulam Horat. Estre mocqué, et tenu sur les rencs.
    \
        Fabulam incoeptat. Terent. Il nous en contera tantost de bonnes, Il mentira bien tantost. B.
    \
        Fabulam esse. Horat. Estre mocqué.
    \
        In fabulis esse. Suet. Estre tenu sur les rencs, Quand le monde fait ses contes de quelqu'un.
    \
        Fabulae: Verbum in responsione poni solitum, quum negamus verum esse quod quis dicit, veluti per taedium. Terent. C'est menterie, Ce sont bourdes et mensonges, Soufflé.

    Dictionarium latinogallicum > fabula

  • 60 instructus

    [st1]1 [-] instructus, a, um: part. passé de instruo. - [abcl][b]a - disposé, rangé, arrangé, mis en ordre. - [abcl]b - pourvu, muni, équipé, meublé. - [abcl]c - préparé, en mesure de, en état de. - [abcl]d - façonné, dressé, à qui on a fait la leçon, instruit, versé dans.[/b]    - instructa acies, Caes.: armée rangée en bataille.    - instructa domus, Cic.: maison pourvue de tout, maison meublée.    - instructus fundus, Dig.: fermer avec son matériel.    - instructus dimicationi ultimae, Liv.: prêt à livrer un combat décisif.    - instructus ad mortem contemnendam, Cic.: préparé au mépris de la mort.    - instructa sunt mihi in corde consilia, Ter.: j'ai mes plans tout faits dans ma tête.    - satis instructus in jure civili, Cic.: suffisamment versé en droit civil.    - a philosophia instructior, Cic.: plus instruit en philosophie.    - nihil urbis ejus corruptius moribus, nihil ad inritandas inliciendasque inmodicas cupiditates instructius, Curt. 5: rien de plus corrompu que les moeurs de cette ville; rien de plus fait pour exciter les sens par l'attrait immodéré des voluptés.    - instructissimus ad dicendum, Cic.: très bien formé à l'éloquence.    - instructus accusator, Cic.: accusateur suborné. [st1]2 [-] instructŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - arrangement, apprêt. - [abcl]b - bagage, équipement, attirail.[/b]
    * * *
    [st1]1 [-] instructus, a, um: part. passé de instruo. - [abcl][b]a - disposé, rangé, arrangé, mis en ordre. - [abcl]b - pourvu, muni, équipé, meublé. - [abcl]c - préparé, en mesure de, en état de. - [abcl]d - façonné, dressé, à qui on a fait la leçon, instruit, versé dans.[/b]    - instructa acies, Caes.: armée rangée en bataille.    - instructa domus, Cic.: maison pourvue de tout, maison meublée.    - instructus fundus, Dig.: fermer avec son matériel.    - instructus dimicationi ultimae, Liv.: prêt à livrer un combat décisif.    - instructus ad mortem contemnendam, Cic.: préparé au mépris de la mort.    - instructa sunt mihi in corde consilia, Ter.: j'ai mes plans tout faits dans ma tête.    - satis instructus in jure civili, Cic.: suffisamment versé en droit civil.    - a philosophia instructior, Cic.: plus instruit en philosophie.    - nihil urbis ejus corruptius moribus, nihil ad inritandas inliciendasque inmodicas cupiditates instructius, Curt. 5: rien de plus corrompu que les moeurs de cette ville; rien de plus fait pour exciter les sens par l'attrait immodéré des voluptés.    - instructissimus ad dicendum, Cic.: très bien formé à l'éloquence.    - instructus accusator, Cic.: accusateur suborné. [st1]2 [-] instructŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - arrangement, apprêt. - [abcl]b - bagage, équipement, attirail.[/b]
    * * *
        Instructus, Participium, siue Nomen ex participio. Instruict et enseigné, ou Fourni et garni, ou Equipé.
    \
        Instructus et munitus ad rem aliquam. Cic. Sorti, ou assorti, Garni.
    \
        Eques instructus spiculis. Ouid. Sorti, Assorti, Garni de, etc.
    \
        Instructior doctrinis. Cic. Mieulx en ordre et accoustré.
    \
        Instructior paterfamilias. Vlpian. Bien meublé et emmesnagé.
    \
        Instructissimus vir. Cic. Fourni et garni de ce qu'il luy fault.
    \
        Instructus, huius instructus. Cic. Appareil, Equipage.

    Dictionarium latinogallicum > instructus

См. также в других словарях:

  • TYPOGRAPHIA — quae unicum est contra tineas et blattas, omnis eruditionis inimicas, remedium: quamque cum omnibus veterum inventis, certare facile posle censet Ioh. Bodinus, Meth. Histor. c. 7. non Saturnum, ut S. Cyprianus, de Idolis libr. sensisle videtur:… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • BASILEA vel BASILIA — BASILEA, vel BASILIA in duabus vitis Caroli M. truncatô nomine Bassa; in divisione regni Lotharii Basula, in Annal. Metensibus Basala: in Notitiis veterib. provinciarum et civitat. Gall. Basiliensium civitas, Cluverio Arialbinum, quem Vales.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • GAZA — insignis Palaestinae civitas, ex 5. Satrapiis Philistinorum, Aegyptum versus ultima, quae olim Iudae in sortem cecidit, Morer. Simeonis adscribit, sic dicta a regia Gaza, i. e. pecunia, quam illuc olim Camby ses Persarum Rex vehi curarat, quondam …   Hofmann J. Lexicon universale

  • HERACLEA Thraciae — quae et Perinthus Ptol. Plin. l. 4. c. 11. urbs amplissima in ora Propontidis, inter Byzantium et Callipolim, Pamiro Leunclavio, Claud. in Ruf. l. 2. Carm. 5. v. 292. Donec ad Herculei per ventum nominis urbem. Et quidem nomen Perinthi hodiequeve …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MAXIMUS Taurinensis — Episcopus huius urbis, in Pedemontio, doctrinâ et pietate inclitus; auctor Homiliarum quarundam A. C. 465. Gennad. in Catalog. c. 40. honoratus Augustodun. libell. 2. c. 40. Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 13. etc. MAXIMUS tolosanus Episcopus huius… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PATAVIUM — I. PATAVIUM Urbs in Ponto, sive Bithynia. Polmen hodie dicta. Aliter Claudiopolis. II. PATAVIUM civitas Italiae, recentiore nomine Padua appellata: vide ibi, Ampla et munita, sed non aeque culta, agri Patavini caput, Episcopalis sub Archiepiscopo …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PRAENESTE — urbs Latii una ex celeberrimis, in sinibus Aequorum, a Româ 24. mill. pass. versus Fucinum lacum. Memoratur Plauto, Ciceroni, pro Planc. c. 26. Varroni, Virgilio, Propertio, Horatio, Livio, Dionysio, Velleio, Val. Maximo, Straboni, Plinio, Statio …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ROTOMAGUS — Normanniae metropolis, antiqua, ampla, opulenta, populosa: Archiepiscopalis sex sedes Episcopales sub se continens, et Parlamenti sedes. Dicta quibusdam Cletice quasi Roti urbs, a Rotho vel Roth idolo, quod ibi olim cultum: A Iulio Caesare, teste …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ARGENTORATUM — sic dictum ab argento, quia ibi tempore Romanorum aerarium> vulgo Strasburg, a platea> quod olim Attila, Hunnorum Rex destructâ civitate, amplam per candem dederit plateam, unde et Stratopolis quandoque> Urbs Germaniae superioris ampla,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ARMACHA — urbs Archiepiscopalis Hiberniae, Ultoniae Metropolis ad Kasin fluv. a Dublino Laginiae Metropoli 55. mill. pass. in Boream distans. Vulgo Armagh. Habet Comitatum cognominem, incendiis deformata, et pene diruta iacet a multis annis. Antiquirus… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • BRIXIA — I. BRIXIA Susianae fluv. Plin. l. 6. c. 27. II. BRIXIA urbs Longobardiae Transpadanae: Catullus carm. 68. v. 31. Atqui non solum hunc se dicit cognitum habere Brixla, Chineae supposita speculae; Flavus quam molli percurrit flumine Mela, Brixia,… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»