-
1 muto
I mūto, āvī, ātum, āre [из *. movĭto от moveo ]1) отодвигать, удалять, оттеснять (aliquem finibus L; aliquid loco H); изгонять ( aliquem civitate C); пересаживать ( arbores V)m. locum, se m. или pass. mutari — уходить, удаляться, отходить ( aliquā re H)2) менять ( principem T); променять (bellum pace Sl; incerta pro certis Sl); сменять ( jumenta Cs)m. aliquid cum aliquā re C, Sl — обменять что-л. на что-л.m. aliquid aere Col — продавать что-л. за деньгиres inter se m. Sl — вести меновую торговлюmerces m. V — обменивать (продавать) товары, торговатьmutato nomine de te fabula narratur H — если заменить имя, то (окажется, что) в басне речь идёт о тебеm. locum (solum, terram) C, Sl, H, L etc. — переезжать, переселяться, преим. (тж. exsilio domos m. V) отправляться в изгнание3) разнообразить ( orationem C)4) сбрасывать ( personam PJ)m. vestimenta (vestem) Ter, Vr, L, C etc. — переодеваться, преим. надевать траур5) изменять, менять (leges C; colorem H, Q etc.)m. quadrata rotundis погов. H — заменять квадратное круглым, т. е. (постоянно) переделывать всё зановоcroceo m. vellera luto V — выкрасить шерсть в шафранно-жёлтый цветfidem m. Ter — нарушить клятву, не сдержать словаm. calores Prp — изменить прежней любви6) (тж. pass. mutari) превращаться, изменяться (fortuna mutatur Sl; mores mutaverunt L; odor nihil mutavit L)mutari in aliquid O — превращаться (переходить) во что-л.non mutat, si (etsi, quod, an)... Dig — ничего не меняется оттого, что...7) превращать, преображать (aliquem и aliquid in aliquid O, PM)faciem или vultum mutatus C etc. — переменившийся в лицеmutatus ab aliquo V — отличный от кого-л., не схожий с кем-л.m. aliquem ad misericordiam L — вызвать в ком-л. сострадание8) улучшать, исправлять (factum Ter; hoc incommodum potest mutari Cs)9) (тж. m. in pejus Q) ухудшатьm. figuram Pt — портитьсяres mutatae H — несчастье, бедаm. militiam Dig — быть смещённым на низшую (военную) должностьII mūto, ōnis m.LM, H membrum virile -
2 Muto
1.mūto, āvi, ātum (arch. subj. mutassis, Plaut. Aul. 3, 6, 49; inf. pass. mutarier, id. Men. prol. 74), 1, v. a. and n. freq. [moveo].I.Prop., to move, to move away or from its place, to move to a place (rare):II.neque se luna quoquam mutat,
does not move, does not budge, Plaut. Am. 1, 1, 117: illa tamen se Non habitu mutatve loco, does not quit her dress or her dwelling, Hor. S. 2, 7, 64:ne quis invitus civitate mutetur,
be forced to leave, be driven from, Cic. Balb. 13, 30:hinc dum muter,
if I can only get away from here, Ov. Tr. 5, 2, 73.—Transf.A.Of change in the thing spoken of itself.1.In gen.a.Act., to alter, change a thing (freq. and class.; cf.b.vario): sententiam mutare numquam,
Cic. Mur 29, 61: ego rogatus mutavi consilium meum. id. Fam. 4, 4, 4:consuetudinem dicendi,
id. Brut. 91, 314:mentes vestras voluntatesque,
id. Prov. Cons. 10, 25:cum testamentum mutare cuperet,
id. Clu. 11, 31: propositum. Petr. 116:ne haec mutet fidem,
Plaut. Mil. 4, 1, 36: nequeo exorare [p. 1181] ut me maneat et cum illo ut mutet fidem, Ter. Phorm. 3, 2, 28:tabulas,
to alter one's will, Juv. 14, 55.— Absol.:natura nescia mutari,
incapable of change, Juv. 13, 240. —With ob:mutatum jus ob unius feneratoris libidinem,
Liv. 8, 28, 1:facilem mutatu gentem,
Tac. A. 14, 23.—With ad:gubernatori ad incursus tempestatum... ratio mutanda est,
Quint. 10, 7, 3:ad singulas paene distinctiones vultus mutandus est,
id. 11, 3, 47.—With Gr. acc.:mutata suos flumina cursus,
Verg. E. 8, 4:negat quicquam ex Latinā ratione mutandum,
Quint. 1, 5, 89.—With cum:cum illo fidem,
Ter. Phorm. 3, 2, 28 supra; more freq. cum aliquā re, to change with or under the influence of a thing:facies locorum cum ventis simul mutatur,
Sall. J. 78, 3:qui cum fortunā non animum mutāsset,
Vell. 2, 82, 2:quarum uvarum vini jucunditas cum regione mutatur,
Col. 3, 2, 16; Ambros. in Abrah. 2, 10, 68.—With in and acc.:bona facile mutantur in pejus,
Quint. 1, 1, 5.—With ex:nisi forte non ex Graeco mutantes, etc.,
Quint. 3, 4, 14:ex feminis mutari in mares,
Plin. 7, 4, 3, § 36. —With de:de uxore nihil mutat,
Ter. And. 5, 4, 46.—With ab:quantum mutatus ab illo Hectore,
Verg. A. 2, 274:longe mutatus ab illo Sampsone, qui, etc.,
Ambros. Spir. Sanc. 2, prol. § 13.—Non mutat, with rel.-clause, it makes no difference: nec mutat confestim, an interjecto tempore, fidem suam adstrinxerunt, Pap. Dig. 46, 1, 52, § 2. —With abl. instrum. ( poet.):ut silvae foliis pronos mutantur in annos,
Hor. A. P. 60.—Neutr., = mutari, to alter, change:(β).quantum mores mutaverint argumentum,
Liv. 39, 51, 10:postquam mutabat aestus,
Tac. A. 2, 23; 12, 20:annona ex ante convectā copiā nihil mutavit,
Liv. 5, 13, 1:mox in superbiam mutans,
Tac. A. 12, 29:adeo animi mutaverant, ut clariorem inter Romanos deditio Postumium... faceret,
Liv. 9, 12, 3:tantum mutāsse fortunam, ut, etc.,
id. 29, 3, 10; 39, 51, 10.—To differ, be different:(γ).pastiones hiberno ac verno tempore hoc mutant,
Varr. R. R. 2, 2, 12:quantum mutare a Menandro Caecilius visus est,
Gell. 2, 23, 7.—Of style, to vary:2.an ego... poetis, et maxime tragicis concederem, ut ne omnibus locis eādem contentione uterentur, crebroque mutarent? etc.,
Cic. Or. 31, 109.—In partic.a.To change the color of, to color, dye (cf.:b.inficio, imbuo): aries jam suave rubenti Murice, jam croceo mutabit vellera luto,
Verg. E. 4, 44:nec lanarum colores, quibus simplex ille candor mutatus est, elui possunt,
Quint. 1, 1, 5.—To change for the better, make better, to improve: placet tibi factum, Micio? Mi.:c.non, si queam mutare,
Ter. Ad. 4, 7, 19.—To change for the worse; pass., of wine, to spoil, turn, etc.:B.ac, nisi mutatum, parcit defundere vinum,
Hor. S. 2, 2, 58:melle mutatum (sc. balsamum),
adulterated, Plin. 12, 25, 54, § 122.—Of change in its relation to other things, etc.1.In gen., to change one thing, etc., for another:2.mutatis ad celeritatem jumentis,
Caes. B. C. 3, 11:vestimenta mutanti tunica ardere visa est,
Suet. Tib. 14:calceos et vestimenta,
Cic. Mil. 10, 28.—Esp. freq.: mutare vestem, to change one's dress: An. Muta vestem. Ch. Ubi mutem?... An. Eamus ad me. Ibi proximum'st ubi mutes, Ter. Eun. 3, 5, 61 sqq.:mutando nunc vestem, nunc tegumenta capitis,
Liv. 22, 1, 3; Sen. Ep. 18, 2.—Esp., to put on the garb of mourning, of humility, etc.:pro me praesente senatus hominumque praeterea viginti millia vestem mutaverunt,
Cic. post Red. ad Quir. 3, 8:non modo ut vestem mutaret, aut supplex prensaret homines, sed, etc.,
Liv. 2, 61; 8, 37, 9; Cic. Sest. 11, 26; Hor. C. 1, 35, 23.—Esp.a.Mutata verba, i. e. figurative:b.mutata (verba), in quibus pro verbo proprio subicitur aliud, quod idem significet, sumptum ex re aliquā consequenti,
Cic. Or. 27, 92.—Of style, to vary, alter:c.reliquum est ut dicas de conversā oratione atque mutatā,
Cic. Part. Or. 7, 23:genus eloquendi... mutatum,
id. ib. 5, 16.—Of one's assertion or promise:d.quod dixi semel, hau mutabo,
will not break my word, Plaut. Bacch. 5, 2, 90.—Of place, to change, shift, alter:C.locum ex loco mutans (sc. typhon) rapidā vertigine,
Plin. 2, 48, 49, § 132; cf.: quod nec injussu populi mutari finibus posset, to be removed, Liv. 5, 46, 11:exsules sunt, etiam si solum non mutārunt,
i. e. gone into exile, Cic. Par. 4, 31:jussa pars mutare Lares et urbem Sospite cursu,
Hor. C. Sec. 39.—Of common or reciprocal relations, to interchange, exchange.—With cum:D.cum amplificatione vectigalium nomen Hieronicae legis mutare,
Cic. Verr. 2, 3, 8, § 19:ut vestem cum illo mutem,
Ter. Eun. 3, 5, 24:ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent,
Liv. 21, 45, 6.—With pro:C. Hostilio pro Etruriā Tarentum mutaverant (sonatus) provinciam, pro Tarento Capuam mutaverunt,
Liv. 27, 35, 14:non debere eum incerta pro certis mutare,
Sall. J. 83, 1:mutatos pro Macedonibus Romanos dominos,
Liv. 34, 49, 6.—With abl. of that for which the exchange, etc., is made:quid terras alio calentes Sole mutamus (patriā),
Hor. C. 2, 16, 19:victoriae possessionem incertā pace mutāsse,
Liv. 9, 12, 2; also with abl. of that given in exchange, etc.:victrice patriā victam mutari,
id. 5, 30, 3.—So esp. of trading, etc., to exchange, barter, sell, etc.:coepit captivos conmercari Aleos, si quem reperire possit, qui mutet suum,
Plaut. Capt. prol. 28; cf.:homines captivos conmercatur, si queat Aliquem invenire, suum qui mutet filium,
id. ib. 1, 1, 33;1, 2, 68: hic mutat merces surgente a sole, etc.,
Hor. S. 1, 4, 29:mutandi copia,
Sall. J. 18, 5.—With abl.:uvam Furtivā mutat strigili,
Hor. S. 2, 7, 109:suburbanis lactens porcus aere mutandus est,
Col. 7, 9, 4:caetera reponantur, vel aere mutentur,
id. 8, 5, 4:aere mutandi sunt (sc. apri),
id. 9, 1, 7:quamvis Milesia magno Vellera mutentur,
Verg. G. 3, 307; so with cum and pers. with whom the exchange is made:eaque mutare cum mercatoribus vino advecticio,
Sall. J. 44, 5.—With inter:mutare res inter se instituerant,
Sall. J. 18, 9.—To forsake, abandon, leave:2.mutare, derelinquere,
Non. p. 351, 1:expertum jam principem anxii mutabant,
Tac. H. 3, 44: mihi non persuadetur... mutem meos, Lucil. ap. Non. 351, 3: mutataque sidera pondus Quaesivere suum, i. e. forsaken or abandoned by the gods, Petr. poët. 124, 264.—Hence, mūtā-tus, a, um, P. a., changed, i. e. different, successive:quae (facies) mutatis inducitur atque fovetur Tot medicaminibus,
Juv. 6, 472.mūto, ōnis, m., = membrum virile (rare and only poet.), Lucil. ap. Porphyr. ad Hor. S. 1, 2, 68; also id. ib. Orell. (K. and H. muttonis).3.Mūto, a Roman surname, Cic. Fragm. Or. pro Fundan. p. 445 Orell. -
3 muto
1.mūto, āvi, ātum (arch. subj. mutassis, Plaut. Aul. 3, 6, 49; inf. pass. mutarier, id. Men. prol. 74), 1, v. a. and n. freq. [moveo].I.Prop., to move, to move away or from its place, to move to a place (rare):II.neque se luna quoquam mutat,
does not move, does not budge, Plaut. Am. 1, 1, 117: illa tamen se Non habitu mutatve loco, does not quit her dress or her dwelling, Hor. S. 2, 7, 64:ne quis invitus civitate mutetur,
be forced to leave, be driven from, Cic. Balb. 13, 30:hinc dum muter,
if I can only get away from here, Ov. Tr. 5, 2, 73.—Transf.A.Of change in the thing spoken of itself.1.In gen.a.Act., to alter, change a thing (freq. and class.; cf.b.vario): sententiam mutare numquam,
Cic. Mur 29, 61: ego rogatus mutavi consilium meum. id. Fam. 4, 4, 4:consuetudinem dicendi,
id. Brut. 91, 314:mentes vestras voluntatesque,
id. Prov. Cons. 10, 25:cum testamentum mutare cuperet,
id. Clu. 11, 31: propositum. Petr. 116:ne haec mutet fidem,
Plaut. Mil. 4, 1, 36: nequeo exorare [p. 1181] ut me maneat et cum illo ut mutet fidem, Ter. Phorm. 3, 2, 28:tabulas,
to alter one's will, Juv. 14, 55.— Absol.:natura nescia mutari,
incapable of change, Juv. 13, 240. —With ob:mutatum jus ob unius feneratoris libidinem,
Liv. 8, 28, 1:facilem mutatu gentem,
Tac. A. 14, 23.—With ad:gubernatori ad incursus tempestatum... ratio mutanda est,
Quint. 10, 7, 3:ad singulas paene distinctiones vultus mutandus est,
id. 11, 3, 47.—With Gr. acc.:mutata suos flumina cursus,
Verg. E. 8, 4:negat quicquam ex Latinā ratione mutandum,
Quint. 1, 5, 89.—With cum:cum illo fidem,
Ter. Phorm. 3, 2, 28 supra; more freq. cum aliquā re, to change with or under the influence of a thing:facies locorum cum ventis simul mutatur,
Sall. J. 78, 3:qui cum fortunā non animum mutāsset,
Vell. 2, 82, 2:quarum uvarum vini jucunditas cum regione mutatur,
Col. 3, 2, 16; Ambros. in Abrah. 2, 10, 68.—With in and acc.:bona facile mutantur in pejus,
Quint. 1, 1, 5.—With ex:nisi forte non ex Graeco mutantes, etc.,
Quint. 3, 4, 14:ex feminis mutari in mares,
Plin. 7, 4, 3, § 36. —With de:de uxore nihil mutat,
Ter. And. 5, 4, 46.—With ab:quantum mutatus ab illo Hectore,
Verg. A. 2, 274:longe mutatus ab illo Sampsone, qui, etc.,
Ambros. Spir. Sanc. 2, prol. § 13.—Non mutat, with rel.-clause, it makes no difference: nec mutat confestim, an interjecto tempore, fidem suam adstrinxerunt, Pap. Dig. 46, 1, 52, § 2. —With abl. instrum. ( poet.):ut silvae foliis pronos mutantur in annos,
Hor. A. P. 60.—Neutr., = mutari, to alter, change:(β).quantum mores mutaverint argumentum,
Liv. 39, 51, 10:postquam mutabat aestus,
Tac. A. 2, 23; 12, 20:annona ex ante convectā copiā nihil mutavit,
Liv. 5, 13, 1:mox in superbiam mutans,
Tac. A. 12, 29:adeo animi mutaverant, ut clariorem inter Romanos deditio Postumium... faceret,
Liv. 9, 12, 3:tantum mutāsse fortunam, ut, etc.,
id. 29, 3, 10; 39, 51, 10.—To differ, be different:(γ).pastiones hiberno ac verno tempore hoc mutant,
Varr. R. R. 2, 2, 12:quantum mutare a Menandro Caecilius visus est,
Gell. 2, 23, 7.—Of style, to vary:2.an ego... poetis, et maxime tragicis concederem, ut ne omnibus locis eādem contentione uterentur, crebroque mutarent? etc.,
Cic. Or. 31, 109.—In partic.a.To change the color of, to color, dye (cf.:b.inficio, imbuo): aries jam suave rubenti Murice, jam croceo mutabit vellera luto,
Verg. E. 4, 44:nec lanarum colores, quibus simplex ille candor mutatus est, elui possunt,
Quint. 1, 1, 5.—To change for the better, make better, to improve: placet tibi factum, Micio? Mi.:c.non, si queam mutare,
Ter. Ad. 4, 7, 19.—To change for the worse; pass., of wine, to spoil, turn, etc.:B.ac, nisi mutatum, parcit defundere vinum,
Hor. S. 2, 2, 58:melle mutatum (sc. balsamum),
adulterated, Plin. 12, 25, 54, § 122.—Of change in its relation to other things, etc.1.In gen., to change one thing, etc., for another:2.mutatis ad celeritatem jumentis,
Caes. B. C. 3, 11:vestimenta mutanti tunica ardere visa est,
Suet. Tib. 14:calceos et vestimenta,
Cic. Mil. 10, 28.—Esp. freq.: mutare vestem, to change one's dress: An. Muta vestem. Ch. Ubi mutem?... An. Eamus ad me. Ibi proximum'st ubi mutes, Ter. Eun. 3, 5, 61 sqq.:mutando nunc vestem, nunc tegumenta capitis,
Liv. 22, 1, 3; Sen. Ep. 18, 2.—Esp., to put on the garb of mourning, of humility, etc.:pro me praesente senatus hominumque praeterea viginti millia vestem mutaverunt,
Cic. post Red. ad Quir. 3, 8:non modo ut vestem mutaret, aut supplex prensaret homines, sed, etc.,
Liv. 2, 61; 8, 37, 9; Cic. Sest. 11, 26; Hor. C. 1, 35, 23.—Esp.a.Mutata verba, i. e. figurative:b.mutata (verba), in quibus pro verbo proprio subicitur aliud, quod idem significet, sumptum ex re aliquā consequenti,
Cic. Or. 27, 92.—Of style, to vary, alter:c.reliquum est ut dicas de conversā oratione atque mutatā,
Cic. Part. Or. 7, 23:genus eloquendi... mutatum,
id. ib. 5, 16.—Of one's assertion or promise:d.quod dixi semel, hau mutabo,
will not break my word, Plaut. Bacch. 5, 2, 90.—Of place, to change, shift, alter:C.locum ex loco mutans (sc. typhon) rapidā vertigine,
Plin. 2, 48, 49, § 132; cf.: quod nec injussu populi mutari finibus posset, to be removed, Liv. 5, 46, 11:exsules sunt, etiam si solum non mutārunt,
i. e. gone into exile, Cic. Par. 4, 31:jussa pars mutare Lares et urbem Sospite cursu,
Hor. C. Sec. 39.—Of common or reciprocal relations, to interchange, exchange.—With cum:D.cum amplificatione vectigalium nomen Hieronicae legis mutare,
Cic. Verr. 2, 3, 8, § 19:ut vestem cum illo mutem,
Ter. Eun. 3, 5, 24:ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent,
Liv. 21, 45, 6.—With pro:C. Hostilio pro Etruriā Tarentum mutaverant (sonatus) provinciam, pro Tarento Capuam mutaverunt,
Liv. 27, 35, 14:non debere eum incerta pro certis mutare,
Sall. J. 83, 1:mutatos pro Macedonibus Romanos dominos,
Liv. 34, 49, 6.—With abl. of that for which the exchange, etc., is made:quid terras alio calentes Sole mutamus (patriā),
Hor. C. 2, 16, 19:victoriae possessionem incertā pace mutāsse,
Liv. 9, 12, 2; also with abl. of that given in exchange, etc.:victrice patriā victam mutari,
id. 5, 30, 3.—So esp. of trading, etc., to exchange, barter, sell, etc.:coepit captivos conmercari Aleos, si quem reperire possit, qui mutet suum,
Plaut. Capt. prol. 28; cf.:homines captivos conmercatur, si queat Aliquem invenire, suum qui mutet filium,
id. ib. 1, 1, 33;1, 2, 68: hic mutat merces surgente a sole, etc.,
Hor. S. 1, 4, 29:mutandi copia,
Sall. J. 18, 5.—With abl.:uvam Furtivā mutat strigili,
Hor. S. 2, 7, 109:suburbanis lactens porcus aere mutandus est,
Col. 7, 9, 4:caetera reponantur, vel aere mutentur,
id. 8, 5, 4:aere mutandi sunt (sc. apri),
id. 9, 1, 7:quamvis Milesia magno Vellera mutentur,
Verg. G. 3, 307; so with cum and pers. with whom the exchange is made:eaque mutare cum mercatoribus vino advecticio,
Sall. J. 44, 5.—With inter:mutare res inter se instituerant,
Sall. J. 18, 9.—To forsake, abandon, leave:2.mutare, derelinquere,
Non. p. 351, 1:expertum jam principem anxii mutabant,
Tac. H. 3, 44: mihi non persuadetur... mutem meos, Lucil. ap. Non. 351, 3: mutataque sidera pondus Quaesivere suum, i. e. forsaken or abandoned by the gods, Petr. poët. 124, 264.—Hence, mūtā-tus, a, um, P. a., changed, i. e. different, successive:quae (facies) mutatis inducitur atque fovetur Tot medicaminibus,
Juv. 6, 472.mūto, ōnis, m., = membrum virile (rare and only poet.), Lucil. ap. Porphyr. ad Hor. S. 1, 2, 68; also id. ib. Orell. (K. and H. muttonis).3.Mūto, a Roman surname, Cic. Fragm. Or. pro Fundan. p. 445 Orell. -
4 mūtō
mūtō āvī, ātus, āre, freq. [moveo].—Of motion, to move, move away, remove: se Non habitu mutatve loco, quit her dress or her dwelling, H.: coactus civitate mutari, be forced to leave: hinc dum muter, if I can only get away, O.: haec mutata, transplanted, V.—Of alteration, to alter, change, transform, vary, modify: sententiam paucis mutatis rebus sequi, with trifling modifications, Cs.: consilium meum: consuetudinem dicendi: testamentum: tabulas, one's will, Iu.: cum illo ut mutet fidem, T.: natura nescia mutari, incapable of change, Iu.: Mutati fremunt venti, shifted, V.: faciem mutatus, transformed in appearance, V.: facies locorum cum ventis simul mutatur, S.: mutatis ad misericordiam animis, turned, L.: quantum mutatus ab illo Hectore, V.: acetum, Quod vitio mutaverit uvam, by fermentation has turned, H.: (lupum) marmore, into marble, O.— To suffer change, alter, change: de uxore nihil mutat, T.: quantum mores mutaverint, L.: annona ex ante convectā copiā nihil mutavit, L.—Of style, to vary, change, diversify: an ego poetis concederem, ut crebro mutarent?: genus eloquendi... mutatum: mutata (verba), used figuratively.—To change in color, color, dye: aries iam croceo mutabit vellera luto, V.— To change, make better, improve: Placet tibi factum, Micio? Mi. non si queam mutare, T.— To change for the worse, spoil, turn: mutatum vinum, H.—Of substitution, to change, replace, make a change in: mutatis ad celeritatem iumentis, Cs.: calceos et vestimenta: arma ornatumque, S.: tegumenta capitis, L.: vestitum, put on mourning: mutatā Veste (Fortuna), assuming a squalid garb, H.—Of place, to change, shift, alter: mutari finibus, to be removed, L.: solum, i. e. go into exile: caelum, non animum, H.: calores (i. e. amores), Pr.—Of exchange, to interchange, exchange: cum amplificatione vectigalium nomen Hieronicae legis mutare: ut vestem cum eo mutem, T.: mutata secum fortuna, L.: incerta pro certis, S.: mutatos pro Macedonibus Romanos dominos, L.: pace bellum, S.: victoriae possessionem pace incertā, L.: mitibus Mutare tristia, H. — To exchange, barter, sell: Hic mutat merces surgente a sole, etc., H.: mutandi copia, S.: uvam Furtivā strigili, H.: quamvis Milesia magno Vellera mutentur, are sold dear, V.: eaque mutare cum mercatoribus vino advecticio, S.: res inter se, S.— To forsake: principem, Ta.* * *Imutare, mutavi, mutatus Vmove, change, shift, alter, exchange, substitute (for); modifyIIpenis; (rude)
Перевод: со всех языков на все языки
со всех языков на все языки- Со всех языков на:
- Все языки
- Со всех языков на:
- Все языки
- Английский
- Русский