Перевод: с исландского на английский

с английского на исландский

hali

  • 1 HALI

    * * *
    m. tail; leika (veifast um) lausum hala, to play with a loose tail, to be unrestrained; bera brattan halann, to cock up the tail, to be proud; draga eptir sér halann, to drag the tail, to play the coward.
    * * *
    a, m. [Dan. hale, cp. Lat. cauda], a tail; kýr-hali, a cow’s tail; nauts-h., ljóns-h., etc.; skauf-hali, reynard, a fox, whence Skaufhala-bálkr, the name of an old poem, an Icel. Reineke Fuchs. Icel. use hali properly of cattle, and lions, wolves, bears; tagl of horses (of the hair, but stertr of a caudal vertebra); rófa of cats, dogs; skott of a fox; sporðr of a fish; stél or véli of birds; dyndill of seals. The old writers do not make these nice distinctions, and use hali of a horse and tagl of a cow, which a mod. Icel. would not do; hylr öll kykvendi hár eðr hali, Sks. 504: in Gþl. 398 of cattle, cp. N. G. L. i. 24; ef maðr höggr hala af hrossi svá at af rófu fylgir, Gþl. 399; ef maðr höggr hala af hrossi fyrir neðan rófu, id.; nú skerr maðr tagl af nautum, id.; eru þeir í málum mestir sem refr í halanum, Fms. viii. 350; ef maðr skerr af hrossi manns tögl, þá gjaldi aura þrjá; en ef hala höggr af, þá skal meta hross, N. G. L. i. 228; ok svá ef hann höggr hala af hrossi svá at rófa fylgir, id.: of a lion’s tail, Stj. 71.
    2. phrases, nú er úlfs hali einn á króki, a wolf’s tail is all that is left, Band. (in a verse),—a proverb from the notion that wild beasts devour one another so that only the tail is left, cp. etask af ulfs-munni, vide eta: leika lausum hala, to play with a free tail, to be unrestrained, Ls. 50; veifask um lausum hala, id., Sturl. iii. 30; bretta halann, or bera brattan halann, to lift the tail, cock up the tail, to be vain or haughty, Hkv. Hjörv. 20; en ef eigi er unnit, þá muntú reyna hvárr halann sinn berr brattara þaðan í frá, Ísl. ii. 330; sé ek at þú heldr nokkru rakkara halanum en fyrir stundu áðan, Ölk. 36; draga halann, to drag the tail, sneak awav, play the coward; dregr melrakkinn eptir sér halann sinn nú—Svá er segir hann, at ek dreg eptir mér halann minn, ok berr ek lítt upp eðr ekki, en þess varir mik at þú dragir þinn hala mjök lengi áðr þú hefnir Halls bróður þíns, Ísl. ii. 329; sveigja halann, id., Hkv. Hjörv. 21; (cp. Ital. codardo, whence Engl. coward): spjóts-hali, the butt-end of a spear, Eg. 289, Ld. 132, Hkr. iii. 159; snældu-hali, a staff’s end.
    II. metaph. a train, the rear of a host; skammr er orðinn hali okkarr, we have a short train, few followers, Sturl. (in a verse).
    COMPDS: halaferð, halarófa, halastjarna, halatafl.
    III. a nickname, Fb. iii.

    Íslensk-ensk orðabók > HALI

  • 2 punt-hali

    a, m., botan. aira caespitosa, Hjalt.

    Íslensk-ensk orðabók > punt-hali

  • 3 skauf-hali

    a, m. ‘sheaf-tail,’ one of the names of Reynard the Fox in the tale, Fms. viii. 314, 319, Edda (Gl.) ii. 489: Skaufhala-bálkr, the name of an old unpublished Icel. poem, a popular Reynard the Fox of the 15th century, beginning thus,—Hefir í grenjum | gamall skaufali, | lengi búið | hjá lágfælu.

    Íslensk-ensk orðabók > skauf-hali

  • 4 spjóts-hali

    a, m. the ‘spear-tail,’ the end of the wooden shaft of a spear, Ld. 132, Eg. 289, Fms. vi. 413.

    Íslensk-ensk orðabók > spjóts-hali

  • 5 rófa, skott, hali, tagl, stertur, stél, sporîur

    Íslensk-ensk orðabók > rófa, skott, hali, tagl, stertur, stél, sporîur

  • 6 BRODDR

    1) spike;
    3) sting (of an insect);
    4) prick, goad;
    5) the front of a column or body of men, opp. to hali, the rear (broddr fylkingar);
    6) vera í broddi lífsins, to be in the prime of life.
    * * *
    m. [A. S. brord; O. H. G. brort; Goth. brozds is suggested], a spike, Eg. 285.
    β. a kind of shaft, freq. in Lex. Poët., Fms. vii. 211, Fas. ii. 118; handbogi ( cross-bow) með tvennum tylptum brodda, N. G. L. ii. 427; örfa skeptra ( shafts) eðr brodda, i. 202.
    γ. a sting, of an insect, Grönd. 46: metaph., dauði, hvar er þinn b., 1 Cor. xv. 55.
    δ. of the spikes in a sharped horse-shoe or other shoe, mannbroddar, ice-shoes, Þorst. Hv. 46, Eb. 238, 240, Acts ix. 5; in a mountaineer’s staff ( Alpen-stock), Bárð. 170.
    2. metaph. [cp. O. H. G. prurdi = ordo], milit. the front (point) of a column or body of men, opp. to hali, the rear; b. fylkingar and fylkingar broddr, Al. 56, 32; cp. ferðar-broddr, farar-broddr, Ld. 96, of a train of cattle and sheep.
    β. the phrase, vera í broddi lífsins, to be in the prime of life, Al. 29.
    γ. the milk of cows and ewes immediately after calving and lambing.
    δ. botan. a spike on a plant.

    Íslensk-ensk orðabók > BRODDR

  • 7 ars

    * * *
    m. podex, (later by metath. rass, Bs. i. 504. l. 2, etc.), Sturl. ii. 17, 39 C; ekki er þat sem annarr smali, engi er skaptr fyrir a. aptr hali, not like other cattle, having no tail, in a libel of the year 1213, Sturl. ii. 17.
    COMPD: arsgörn.

    Íslensk-ensk orðabók > ars

  • 8 deila

    * * *
    I)
    (-da, -dr), v.
    sú á, er deilir með jötna sonum grund ok með goðum, that river which parts the giants and the gods;
    alit þat land, er vatnsföll deila til sjófar, of which the rivers form the boundaries down to the sea;
    vildi H. bæði kjósa ok deila, H. would both choose and deal (viz. divide the catch in shares and choose for himself the share he liked best);
    láta en kjósa ok deila, to give one an arbitrary power in a case;
    with dat. (hversu má keisarinn deila sér í tvá staði);
    2) to deal out, apportion, allot;
    deila dögurð, mat á málum, to deal out portions of food in a household;
    deila víg með verum, to deal victory fairly among men;
    3) to distinguish, discern, = greina;
    eptir þat sá sól ok mátti þá deila ættir, they could then discern the quarters of heaven;
    deila liti, to discern colours;
    eigi deilir litr kosti (acc. pl.), colour is no sure test of the quality;
    4) to busy or occupy oneself with, deal with (engi maðr á önnur mál at deila í kirkju, nema biðja fyrir sér);
    hann við Ríg rúnar deildi, he capped ritnes (spells) with R.;
    deila orðspeki við e-n, to contend in learning with one;
    þótt hringbrotar heiptir deili, though men hate one another;
    deila kníf ok kjötstykki, to share knife and meat;
    5) deila við e-n, to quarrel with one (deila við heimska hali);
    deili gröm við þik, may the fiends bandy words with thee;
    deila um e-t, to quarrel, contest about;
    þeir deildu um (they have a lawsuit about) jarðir;
    deila á e-n, to contend against one;
    deila illyrðum, illdeildum, to chide, abuse one another;
    deila afli, ofríki, við e-n, to deal harshly and overbearingly with one;
    impers., ef í þat deilir, if there be dissent on that point;
    ef í deilir með þeim, if they disagree;
    6) to be master of, possess (deila bauga, fé);
    þar er munuð deilir, when love is concerned, in a matter of love;
    7) refl., deilast, to spread, branch off (svá viða sem kristni deilist um heim);
    meðan mér deilist lífit til, as long, as life is granted me;
    deilast at e-u, to disagree about a thing.
    f. disagreement, contest;
    eiga, halda, deilu við e-n, to quarrel or contend with one.
    * * *
    u. f. disagreement, a contest, often as a law term, law contest (laga-deila, þing-deila), Nj. 90, Fms. i. 68, iv. í 19, 198, vi. 136, viii. 146, Sturl. i. 105, Eg. 367, Rd. 304, Ld. 204.
    COMPDS: deilugjarn, deilumál, deiluvænligr.

    Íslensk-ensk orðabók > deila

  • 9 DEILA

    * * *
    I)
    (-da, -dr), v.
    sú á, er deilir með jötna sonum grund ok með goðum, that river which parts the giants and the gods;
    alit þat land, er vatnsföll deila til sjófar, of which the rivers form the boundaries down to the sea;
    vildi H. bæði kjósa ok deila, H. would both choose and deal (viz. divide the catch in shares and choose for himself the share he liked best);
    láta en kjósa ok deila, to give one an arbitrary power in a case;
    with dat. (hversu má keisarinn deila sér í tvá staði);
    2) to deal out, apportion, allot;
    deila dögurð, mat á málum, to deal out portions of food in a household;
    deila víg með verum, to deal victory fairly among men;
    3) to distinguish, discern, = greina;
    eptir þat sá sól ok mátti þá deila ættir, they could then discern the quarters of heaven;
    deila liti, to discern colours;
    eigi deilir litr kosti (acc. pl.), colour is no sure test of the quality;
    4) to busy or occupy oneself with, deal with (engi maðr á önnur mál at deila í kirkju, nema biðja fyrir sér);
    hann við Ríg rúnar deildi, he capped ritnes (spells) with R.;
    deila orðspeki við e-n, to contend in learning with one;
    þótt hringbrotar heiptir deili, though men hate one another;
    deila kníf ok kjötstykki, to share knife and meat;
    5) deila við e-n, to quarrel with one (deila við heimska hali);
    deili gröm við þik, may the fiends bandy words with thee;
    deila um e-t, to quarrel, contest about;
    þeir deildu um (they have a lawsuit about) jarðir;
    deila á e-n, to contend against one;
    deila illyrðum, illdeildum, to chide, abuse one another;
    deila afli, ofríki, við e-n, to deal harshly and overbearingly with one;
    impers., ef í þat deilir, if there be dissent on that point;
    ef í deilir með þeim, if they disagree;
    6) to be master of, possess (deila bauga, fé);
    þar er munuð deilir, when love is concerned, in a matter of love;
    7) refl., deilast, to spread, branch off (svá viða sem kristni deilist um heim);
    meðan mér deilist lífit til, as long, as life is granted me;
    deilast at e-u, to disagree about a thing.
    f. disagreement, contest;
    eiga, halda, deilu við e-n, to quarrel or contend with one.
    * * *
    d, [Goth. dailjan and ga-dailjan = μερίζειν, μεταδιδόναι, διαιρεθν, etc.; A. S. dælan; Engl. to deal; Germ. theilen; O. H. G. tailjan; Swed. dela; Dan. dele.]
    I. with acc. (never dat.), to deal, divide; the phrase, vilja bæði kjósa ok deila, will both choose and deal, of unfair dealing, a metaphor taken from partners, e. g. fishermen, where one makes the division into shares (deilir), and the others choose (kjósa) the shares they like best, Ld. 38; deildr hlutr, a dealt lot. i. e. share dealt or allotted to one, Grág. i. 243; d. e-m e-t, to allot one a thing, to deal out to one, ii. 294: deila dögurð, d. mat (in mod. usage skamta), to deal out portions of food in a household, Ísl. ii. 337; sér at þar var manni matr deildr, Gísl. 47; þú kunnir aldregi d. mönnum mat, Ls. 46: þá er maðr á brot heitinn ef honum er eigi deildr matr á malum, Grág. i. 149; cp. the proverb, djarfr er hver inn deildan verð; d. fé, Skm. 22; d. bauga, Rm. 20; d. e-t út, to deal out, give, Fms. xi. 434.
    2. of places, to divide, bound; fírðir deila, the firths are the boundaries, Grág. ii. 217; vatnsföll ( rivers) d. til sjávar. Eg. 131: sva vítt sem vatnsföll deila til sjávar, Landn. 57. K. Þ. K. 34.
    β. used impers. as it seems; deilir norðr vatnsföllum, Ísl. ii. 345; fjöll þau er vatnsföll deilir af milli héraða, the fells that divide the waters, form the water-shed, between the counties, Grág. i. 432; þar er víkr deilir, Hlt.
    3. metaph. to distinguish, discern; eptir þat sá sól, ok máttu þá d. ættir, after that the sun broke forth, and they could discern the airts (of heaven), Fb. i. 431, Fms. iv. 38; deila liti, to discern colours (lit-deili), hence the proverb, eigi deilir litr kosti (acc. pl.), colour (i. e. look, appearance) is no sure test, Nj. 78: metaph., d. víg, to act as umpire in a fight, tourney, or the like, Ls. 22: we ought perh. to read deila (not bera) tilt með tveim, 38.
    4. various phrases, deila sér illan hlut af, to deal onself a had share in, to deal badly in a thing, Ld. 152: the phrase, e-t deilir máli (impers.), it goes for a great deal, is of great importance, Hs. 65, mod. usage skipta máli, miklu, etc.: d. mál, to deal with a thing, Hom. 34; d. mál e-s, to deal speech, to discuss or confer with one, Ó. H. 82 (in a verse): d. e-n málum, to deal, i. e. speak, confer, with one, Krók. 36 C: d. orðspeki við e-n, to deal, i. e. contend in learning with one, Vþm. 55; rúnar, Rm. 42; eiga við e-t at d., to have to deal with a thing, Fms. viii. 288: the phrase, d. mál brotum, to deal piecemeal with a case, take a partial or false view of a thing, or is the metaphor taken from bad payment (in bauga-brot, q. v.)? Eb. 184; þeir hafa eigi deilt þetta mál brotum, i. e. they have done it thoroughly, have not been mistaken, Konr. 52: to share in a thing, d. kníf ok kjötstykki, to share knife and meat, Grág., Ísl. ii. 487: the phrase, d. hug, to ‘deal one’s mind,’ pay attention to, with a notion of deep concern and affliction; heil vertú Sváfa, hug skaltú d., thy heart shall thou cleave, Hkv. Hjörv. 40: deildusk hugir, svá at huskarlar héldu varla vatni, their minds were so distraught, that the house-carles could hardly forbear weeping, Fms. vi. (in a verse); hence a hardened man is called lítill skapdeildar maðr, (Hugdeila, mind’s concern, is the name of a poem of the 17th century): at þeir deildi enga úhæfu, that they should forbear dealing outrageously, Fms. i. 22; d. heiptir, to deal hatred, to hate (poët.), Hkv. 41: d. afli, ofríki við e-n, to deal harshly and overbearingly with one. Fms. i. 34; d. illyrðum, ill-deildum, to chide, abuse one another, Háv. 37, Ld. 158.
    II. neut. to be at feud, quarrel; the saying, sjaldan veldr einn þegar tveir deila; deili gröm við þig, Hkv. I. 43; ek bað flögð d. við þau, Sighvat: d. til e-s, to quarrel for a thing, Eg. 510: d. upp á e-n, to complain of one, Stj. 294. Exod. xvii. 2, ‘Why chide ye with me?’
    β. impers., ef í þat deilir, if there be dissent on that point, Grág. ii. 125; ef í deilir með þeim, if they dissent, i. 58.
    2. d. um e-t, to contend about a thing, as a law term; þeir deildu ( they had a lawsuit) um jarðir, Fms. iv. 201; þeir deildu um landaskipti, 315; þeir deildu um land þat er var …, Landn. 125; þeir deildu um leysingja-arf, 100, 101: metaph., d. um stafn, to come to a close fight, Orkn. 232.
    III. reflex. to spread, branch off; vatnsföll deilask milli héraða, Grág. ii. 218; svá víða sem hón (i. e. Christianity) deilisk um heim, Hom. 49.
    2. meðan mér deilisk lífit til, as long as life be dealt (i. e. granted) me, Fms, viii. 205; e-t deilisk af, a thing comes to pass, Hkr. iii. 55 (in a verse); kölluðu þeir, at lengi mundi vörn deilask af úti, that a long defence would be dealt out, i. e. there would be a long struggle, Sturl. i. 59, cp. the Goth. afdailjan = to pay off; hugr deilisk (vide above): þat mun oss drjúgt deilask, it will cost us dear, Am. 19.

    Íslensk-ensk orðabók > DEILA

  • 10 hala-tafl

    n. a kind of game, used synonymous to hnef-tafl, q. v., prob. similar to the Engl. ‘fox and goose;’ hann tefldi hnet-tafl, þat var stórt hala-tafl (having a fox with a big tail), hann greip þá upp töfluna ok setti halann á kinnbein Þorbirni (prob. of the brick representing the fox), Grett. 144 A; vide Skýrsla um Forngripa-safn Íslands by Sigurd Gudmundsson, Reykjavík 1868, pp. 38, 39; cp. also hali á hnefa-töflu in Vilmundar S. Viðutan, ch. 8.

    Íslensk-ensk orðabók > hala-tafl

  • 11 HÁLL

    a. slippery (var hált á ísinum).
    * * *
    adj., fem. hál, neut. hált, [different from hallr, q. v.; O. H. G. hâli; mid. H. G. hæli]:—slippery, of ice, glass, or the like, Eb. 120, 238, Fms. viii. 405, Nj. 144, Fb. ii. 327, Fs. 38, passim.

    Íslensk-ensk orðabók > HÁLL

  • 12 HROSS

    n.
    1) horse;
    2) mare.
    * * *
    m., spelt hors, Stj. 178: [A. S. hors; Engl. horse; O. H. G. hros; Germ. ross]:— a horse, Hm. 70, Grág. i. 194, 432, 433, 599, Nj. 69, Sturl. iii. 227, Gþl. 190, Eb. 106, Fb. ii. 184, 313; stóð-h., a stud-horse, steed; mer-h., a mare; áburðar-h., a hackney.
    2. spec. a mare, opp. to hestr, a stallion; litföróttr hestr með ljósum hrossum, Gullþ. 14, Hrafn. 6; hestr eða h., N. G. L. ii. 68; ef maðr á hest ( a stallion), þá skal hann annathvárt kaupa hross ( a mare) til, eða fá at láni, 125.
    COMPDS:
    I. hrossa-bein, n. horse bone, horse flesh, Sturl. i. 184. hrossa-beit, f. bite or grazing for horses, Jm. 20, Pm. 38. hrossa-brestr, m. a rattle. hrossa-fellir, m. loss of horses, from hunger or disease, Ann. 1313. hrossa-fúlga, u, f. fodder or pay given to keep a horse, Grág. i. 432. hrossa-fætr, m. pl. horses’ hoofs, Rb. 348; troðin undir hrossa fótum, Fas. i. 227. hrossa-gaukr, see gaukr. hrossa-geymsla, u, f. horse keeping, Grett. 91. hrossa-hús, n. a stable, Fms. i. 108, xi. 407, Grett. 91, Orkn. 218, Bs. i. 285. hrossa-höfn, f. horse-keep, horse pasture, Íb. 6. hrossa-kjöt, n. horse flesh, horse meat, Fms. i. 36. hrossa-kyn, n. horse flesh, Fas. iii. 132. hrossa-letr, n. ‘horse-letters,’ a large coarse hand-writing. hrossa-maðr, m. a groom, Þorst. Stang. 48; Kjartan kvaðsk engi vera h. ok vildi eigi þiggja, Ld. 194. hrossa-móða, u, f. the dirt and loose hairs which come off the coat of an ungroomed horse. hrossa-móðugr, adj. covered with h. hrossa-reið, f. a horse-race, horse-riding, Grág. i. 432, 438. hrossa-skella, u, f. = hrossabrestr. hrossa-slátr, n. horse meat, Nj. 164, Hkr. i. 143, Fms. x. 300. hrossa-sótt, f. horse fever, a kind of horse’s disease. hrossa-stuldr, m. horse stealing, Fms. iii. 147. hrossa-taka, u, f. id., Eb. 56. hrossa-vöndr, m. a horse-whip, Art. hrossa-þjófr, m. a horse-stealer, Hbl. 8. hrossa-þöngull, m. a kind of seaweed, fucus digitatus. hross-bak, n. horse-back, Sturl. i. 146, ii. 219, Jb. 262. hross-bein, n. a horse’s bone, Sturl. i. 184. hross-eigandi, a, m. part. a horse owner, Grág. i. 437. hross-fellir, n. = hrossafellir. hross-fjöldi, a, m. a drove of horses, Glúm. 316. hross-fóðr, m. horse-fodder, N. G. L. i. 240. hross-gjöf, f. the gift of a horse, Sturl. i. 155. hross-görsemi, f. a ‘treasure of a horse,’ a valuable horse, Bs. i. 633. hross-hali, a, m. a horse’s tail, Fms. ix. 18. hross-hauss, m. a horse’s head, Fas. ii. 300: as a term of abuse, afgamall h. hross-hár, n. horse-hair. Hrosshárs-grani, a, m. one of the names of Odin, prob. from wearing a frock or hekla of horse-hair, hross-hófr, m. a horse’s hoof, Al. 156. hross-hvalr, m. [A. S. horshwæl = horse-whale; the Germ. form being wall-ross; Engl. wal-rus], a walrus, Edda (Gl.), Sks. 30 new Ed., Korm. 164, K. Þ. K. 138: ropes of walrus skin (svörðr) were used of old for rigging ships, see king Alfred’s Orosius. hross-höfuð, n. = hrosshauss, Eg. 389. hross-íss, m. (= hrossheldr íss), horse-ice, i. e. ice safe to ride on, Sturl. iii. 21. hross-klyf, f. a horse pack, Karl. 382. hross-lifr, f. a horse’s liver, Hkr. i. 144. hross-nautn, f. using a horse, Grág. i. 432, 441. hross-reið, f. horse-riding, a horse-race, Grág. i. 432, 433, 442. hross-rófa, u, f. a horse’s tail, Fas. iii. 473. hross-síða, u, f. a horse’s side, Orkn. 12. hross-spell, n. the damaging a horse, N. G. L. i. 176. hross-tagl, n. a horse’s tail, Art. hross-tönn, f. a horse’s tooth. hross-verð, n. the worth of a horse, Grág. i. 434, Jb. 273. hross-þjófr, m. a horse-stealer: name of a giant, Hdl. hross-æta, u, f. an eater of horse flesh, which by the old eccl. law might not be eaten.
    II. in pr. names, Hross-kell, Hross-björn, Landn.: local name, Hross-ey, in the Orkneys.

    Íslensk-ensk orðabók > HROSS

  • 13 KOLLA

    * * *
    f.
    1) hind, cow;
    2) woman (only in compds.).
    * * *
    u, f., prop. a deer without horns, a humble deer, a hind; féll hann þar á grasvöllinn hjá kollunni, Str. 4, 7; hirtir allir ok kollur, Karl. 476, (hjart-kolla, q. v.)
    2. a cow; kollu hali, a cow’s tail, Bjarn. (in a verse); þat heita Kollu-vísur, er hann kvað um kýr út á Íslandi, Fms. vi. 366, Bjarn. 43, cp. 32.
    3. in mod. usage, esp. a humble ewe; æ, þarna er hún Kolla mín blessuð komin af fjallinu! Piltr og Stúlka 20; Mó-kolla, Grett.
    4. of a girl; frið-kolla, a ‘peace-maid,’ Swed. Dal-kulla = the maid of the Dales.
    II. a pot or bowl without feet.
    III. naut. one of the cleats in a ship (?), N. G. L. ii. 283, v. l. kollu-band, n. the stay fastened to the kolla.

    Íslensk-ensk orðabók > KOLLA

  • 14 KRÓKR

    (-s, -ar), m.
    1) hook (nef hans var mikit ok krókr á);
    2) barb, on a spear or arrow-head (cf. krókaspjót, krókör);
    3) peg (þeir tóku reip ofan ór krókum);
    5) curve, bend, winding;
    rista krók, not to go straight;
    gøra sér króka, to make a detour;
    6) corner (nú gangit þér í krókinn hjá húsinu).
    * * *
    m., krákr, Am. 45, Pm. 76; [Engl. crook; Dan. krog; Swed. krok]:—a hook, anything crooked; krókr þrí-angaðr, a three-pronged hook, a trident, Bret. 6: a barb on a spear or arrow head, Grett. 45, 109 new Ed.: of a fishing-hook, Lil. 60, 78, 82; tveggja króka hald í vatnit, Pm. 41; nú er úlfs-hali einn á króki, a saying, Band, (in a verse): a peg, þeir tóku reip ofan ór krókum, Hrafn. 20; brjóta spjót ór krókum, Sturl. iii. 188: a kind of crooked-formed box to carry peat in, torf-krókar: the coils like a dragon’s tail on a ship’s stern, opp. to the ‘head’ (höfuð) on the ship’s stem, fram var á dreka-höfuð, en aptr krókr ok fram af sem sporðr, Hkr. i. 284; þat var dreki, var bæði höfuðin ok krókar aptr mjök gullbúit, Orkn. 332; höfuðit ok krókrinn var allt gullbúið, Fb. i. 435: a kind of boat-hook, a brand-hook, Ísl. ii. 411 (v. l.), N. G. L. ii. 448: of a wrestling trick, see hæl-krókr; the phrase, láta koma krók á móti bragði: a game, trying the strength by hooking one another’s fingers, fara í krók: the phrase, leggja sig í framkróka, to exert oneself, plan and devise; stýris-krókar, a rudder’s hook, Fas. iii. 204; hence prob. the phrase, þar reis at undir króki, there rose ( a wave) under the rudder, Sturl. i. 47: an anchor fluke, Fms. vi. (in a verse).
    2. a winding; Máriu-súðin (a ship) reist langan krók er þeir skyldu snúa henni, Fms. viii. 222; svá var skipat mönnum með fé þessu at þar skyldi engan krók rísta, i. e. to go straight, Ld. 96; göra sér krók, to make a circuit, Fas. iii. 197.
    3. a device; ok hefir hann þat í hug sér at rétta þenna krók, Ld. 40, 260, Stj. 515; Króka-Refr, Ref the Wily, Krók.
    II. a nook; í krókinn hjá húsinu, Fs. 42, (krók-pallr); aka e-m í öngan krók, to put one into a corner, to entrap, a saying, Fms. vi. 132 (in a verse).
    III. a nickname, Landn.; whence Króks-fjörðr, a local name, Landn. króka-spjót, n. a barbed spear, Ld. 78, Eg. 726, Fbr. 11, and see Worsaae, No. 350.

    Íslensk-ensk orðabók > KRÓKR

  • 15 LEIKA

    * * *
    I)
    (leik; lék, lékum; leikinn), v.
    1) to play (við skulum nú leika fyrst);
    leika leik, to play a play;
    leika tveim skjöldum, to play a double game;
    leika at e-u, to play (amuse oneself) with (Katla sat ok lék at hafri sínum);
    leika at tafli, to play at chess;
    leika sér, to play (hann lék sér þá enn á gólfi með öðrum börnum);
    2) to perform, of a feat or act of prowess (en ek hygg, at engi annarr fái þat leikit);
    3) to move, swing, wave to and fro, hang loosely (leika á lopti);
    landit skalf sem á þræði léki, as if balanced on a string;
    4) of flame, fire, water, waves, to play lightly about or over, lick (eldr tók at leika húsin);
    eldrinn lék skjótt, the fire spread fast;
    leikr hár hiti við himin sjálfan, the lofty blaze plays against the very heavens;
    fig., e-m leikr e-t í skapi (í mun), one feels inclined to, has a mind to (þat leikr mér í skapi at kaupa Íslandsfar);
    5) to deal (hardly) with, to (ill-)treat (leika e-n illa, hart, sárt, sárliga);
    6) to play a trick upon, delude, = leika á e-n (djöfullinn leikr þá alla);
    7) to bewitch, esp. in pp. (maðr sá var leikinn af flagði einu);
    8) with preps.:
    leika á e-n, to play a trick upon (mjök hefir þú á oss leikit);
    fig., lék þat orð á, at, it was rumoured, that;
    e-m leikr öfund á, to envy;
    e-m leikr hugr á, to have a mind to;
    þar leikr minn hugr á, my mind is bent upon that;
    hón segir föður sínum um hvat at leika er, she told her father how things stood;
    leika e-n út, esp. in pp., to ill-treat (konungr sér nú Áka, hversu hann er út leikinn);
    leika við e-n, to play with one;
    leika við, to continue (meinit hafð lengi við leikit);
    9) refl., leikast, to be performed, done;
    ef þat má leikast, if this can be done;
    leikst á e-n, it goes against one, he gets the worst of it (mjök hefir leikizt á minn hluta);
    leikast við, to play one against the other, play a match;
    höfðu þeir leikizt við barna leikum, meðan þeir vóru ungir, they had been playmates.
    (pl. leiku), n. plaything, doll.
    f.
    1) = leika, n.;
    2) play-sister (vér vórum leikur vetr níu).
    * * *
    pres. leik; pret. lék, léku; part. leikinn; [Ulf. laikan = σκιρταν; A. S. lâcan; mid. H. G. leiche; Dan. lege; Swed. leka; North. E. to lake]:—to play, sport, Vsp. 42, Am. 76; hann leikr nú eptir magni, Lv. 28; leika leik, 68; hann lék fyrir honum marga fimleika, Fær. 66; leika at skáktafli, to play at chess, Fms. iv. 366; en er þeir léku at taflinu, þá lék konungr fingrbrjót mikinn, ok sagði hann skyldi annat leika, id.; leika hörpu, to play the harp, Stj. 458; leika sungfæri, 631:—leika sér, to play, esp. of children, passim; as also, leika sér at e-u, to play at a thing, passim.
    2. to delude, play a trick on; Djöfullinn leikr þá alla, Andr. 66: esp. with prepp., leika á e-n, to play a trick on a person, Nj. 155; mjök hefir þú á oss leikit, nær sem vér fáum þess hefnt, Grett. 149; ef aðrir leita á oss, þá má vera at vér leikim þá enn nokkut í mot, to make a counter move, Boll. 346; lék hón feðr sinn af sér, she played him off, Stj. 181; svá at eins leikr þú við flesta vini þína, Fms. ii. 181.
    3. ef svá ílla er, at um þat sé at leika, if that is on the cards, Fms. viii. 102, Al. 132, 134; hón segir föður sínum um hvat at leika er, she told her father how things stood, Ld. 206, Fms. viii. 93.
    4. to perform, of a feat or act of prowess, of a play; þú fékt eigi leikit þat er mjúkleikr var í, Fms. vii. 119; þeir kváðu hann verðan vera at hafa, ef hann léki þat, Finnb. 220; en ek hygg at engi annarr fái þat leikit, Fms. i. 152; hann lék þat optliga, er hann barðisk, er fáir gátu við séð, ii. 106; þat má leikask, Fas. i. 88; þessa þrjá hluti lék hann senn, Eb. 240.
    5. the phrases, leika lauss við, to be free, at large, disengaged (cp. ‘to play fast and lose with’); láti þér hann nú eigi lausan við leika lengi, Fms. xi. 154; en Hákon sjálfr skal leika lauss við svá, H. shall not be engaged in the battle, i. e. be in reserve, 127; leika lausum hala (see hali); leika tveim skjöldum, to play a double game, Hkr. i. (in a verse).
    II. to move, swing, wave to and fro, hang loosely; leika á lopti, Hm. 156; leika á mars baki, Hðm. 12; lék þar grind á járnum, Fms. v. 331; landið skalf sem á þræði léki, Fas. i. 424; skjálfa þótti húsit sem á als oddi léki, 87; lét hann leika laust knéit í brókinni, Fms. vii. 170; árar léku lausar í höndum honum, vi. 446; þeir steypðo golli nýteknu ór afli leikanda ( melted gold) í munn honum, Hom. (St.) 69.
    2. to lick, of flame, to catch, of fire = Lat. lambere; þeir vöknuðu eigi fyrr en logi lék um þá, Fms. i. 292; hiti leikr við himin, Vsp. 57; varð eldr lauss í miðjum bænum, eldrinn lék skjótt, ætluðu þeir at verja eldinum, en þá var þar svá mjök leikit (so much burnt) at þeir máttu ekki við festask, Fb. iii. 175; eldr tók at leika húsin, Gullþ. 28; eldrinn tók at leika vatns-keröldin ok viðinn, Fms. xi. 35; heldr en þar léki eldr yfir, viii. 341; lék eldrinn skjótt tjörgaða spónu í keröldunum, i. 128.
    3. of water, waves, stream, to play, wash; unnir léku, Hkv. 2. 11, Lex. Poët.; þótti honum þat helzt frói at hafa höndina niðri í læknum, ok láta strauminn leika um sárit, Fas. iii. 388; vatnit var djúpt at landinu, ok hafði leikit undan bakkanum, svá at holt var með, the water had washed the earth away, and made the bank hollow, Grett. 131 A:—of wind, veðr var kalt ok lék á nordan, 113 new Ed.: allir ketill lék utan ok innan sem ein sía, Bs. ii. 9.
    4. metaph., lék þat orð á, it was rumoured, Fms. i. 288, Fs. 75; var þá vinátta þeirra kær, þótt þat léki nökkut á ýmsu, though there were ups and downs in their friendship, Fms. vi. 369; leika á tvennu, id., Mag. 33; lék á hinu sama, it went all one way, Fms. v. 252; leika á tveim tungum, ‘to swing on two tongues,’ of various reports of the same thing, ix. 255; leikr þat sízt á tvímæli, hverr fræði-maðr sem frá þeim hefir sagt, Edda (pref.) 147; ef tortrygð leikr á, if there is any suspicion, Js. 26; þar leikr þó minn hugr á, have a mind for a thing, Eg. 520; þat leikr mér í skapi ( I have a mind) at kaupa Íslands-far, Fms. ii. 4; ok ef þér leikr aptr munr at, Ld. 318, v. l.; leika í mun, id., Skv. 3. 39; leika landmunir, to feel homesick, Bjarn.; e-m leikr öfund á e-u, to envy, Fms. vi. 342; leika hugr á, to have a mind to, love; hón er svá af konum, at mér leikr helzt hugr á, vii. 103.
    III. esp. in the part. hag-ridden, bewitched, as madmen or people bedridden or taken by a strange illness were thought to be ‘ridden’ by trolls; syndisk mönnum þann veg helzt sem hann mundi leikinn, þvíat hann fór hjá sér ok talaði við sjálfan sik, Eb. 270; maðr sá er Snorri hét var leikinn af flagði einu, Bs. i. 464.
    2. metaph. to ill-treat, vex; hví ertú svá ílla leikin? Nj. 18, Sd. 169; sárt ertú leikinn, Sámr fóstri, Nj. 114; sagði þeim engan frama at drepa fá menn ok þó áðr ílla leikna, Fms. ix. 47; börðu þeir mik ok léku sárliga, Fb. i. 547; þeir tóku hann ok léku hart ok börðu, Andr. 64; Loka mær hefir leikinn allvald, Loki’s maid (Death) has laid hands on the king, Ýt.:—to vex, annoy, cp. at þjófar né leiki, that the thieves shall not take it, Hm.; þau á vági vindr of lék, the wind swamped them, Gkv. 1; meinit hafði lengi við leikit, the illness had vexed him a long time, Bs. i. 190.
    IV. reflex. to be performed, done; ef þat má leikask, if this can be done, Fas. i. 88; sögðu at þat mætti þá vel leikask, at vinda segl á Orminum ok sigla á haf út, Fms. ii. 326:—leikask á e-n, to get the worst of it; mjök hefir á leikisk minn hluta, I have been utterly worsted, Ísl. ii. 269; ok léksk mjök á mönnum Agða jarls, Fms. iii. 187; ok þótti nú opt á leikask í viðskiptum þeirra Grettis, Grett. 151.
    2. recipr., leikask við, to play a match, to play one against another; ok er þat bezt at vit sjálfir leikimk við, Grett. 99 new Ed., Sturl. i. 23, Fms. ii. 269, Þórð. 15 new Ed.; ok höfðu þeir leikisk við barnleikum allir þrír meðan þeir vóru ungir, they had been playmates, Fms. vi. 343; ef þeir skyldi tveir við leikask, Glúm. 370:—at þér komizt undan með lausafé yðart, en þá leikisk um lönd sem auðit er, escape with the movable property and leave the land to its fate, and let them quarrel about the land as best they can, Eb. 98.

    Íslensk-ensk orðabók > LEIKA

  • 16 SMALI

    m.
    2) cattle.
    * * *
    u, m. [from an obsolete adjective smals; A. S. smæl; Engl. small; Germ. schmal]:—prop. small cattle, esp. sheep, but also goats, Rb. 80; málnytan smala, milch cattle, Grág. i. 158; þá var ok drepinn allskonar s. ok svá hross, Hkr. i. 139; bæði svínum yðrum ok öðrum smala, Fms. xi. 224; tvau kýrlög í smala, two cows’ worth in small cattle, Munk. 67; smala-kýrag, id., B. K. 55; smala sínum (sauðum ok lömbum), Barl. 35; ef maðr nýtir þann smala er svá verðr dauðr, N. G. L. i. 341.
    2. gener. = cattle; hann sá djöful sitja á baki henni …, far braut, þú úvinr, frá smala manna (of a cow), Mart. 123; ekki er þat sem annarr smali, engi skaptr fyrir ars aptr hali, Sturl. ii. (in a verse); smali var rekinn eptir ströndinni, Ld. 56; s. skal eigi fara með heimboðum, Gþl. 406, N. G. L. i. 41; hans s., naut ok sauðir, hverfr einn griðungr brott ok kemr eigi heim með öðrum smala, Mar.; búsmali.
    II. a shepherd, abbreviated from smala-maðr; Gunnarr sér smala sinn hleypa at garði, Nj. 83, freq. in mod. usage, the first sense having almost fallen into disuse.
    COMPDS: smala-ferð, -för, f. tending sheep in the pastures, Sd. 139, Hrafn. 6, Grág. i. 147. smala-gangr, m. a sheep-walk, Boldt 132. smala-gollur, m. sheep’s-caul, for this word see Ísl. Þjóðs. ii. 579. smala-hestr, m. a shepherd’s horse, Nj. 83. smala-hundr, m. a sheep-dog. smala-maðr, m. a ‘sheep-man,’ shepherd (= sauðamaðr), Grág. ii. 224, Nj. 83, Rb. 382, Bs. i. 45, passim. smala-mennska, u, f. the tending of sheep. smala-nyt, f. sheep’s milk, Grág. i. 333. smala-sveinn, m. a shepherd-boy, Magn. 510, Landn. 178, Ld. 138, Al. 31. smala-þúfa, u, f. a shepherd’s mound, used in the phrase, sitja á smalaþúfunni, to sit on the sbepherd’s mound, tend sheep, Konr. 23.

    Íslensk-ensk orðabók > SMALI

  • 17 snælda

    * * *
    u, f. [akin to snjallr], a spindle; suúðr ok snælda, N. G. L. i. 92. snældu-hali, a. m. a ‘spindle-tail,’ Bret. 32.
    II. the prop supporting the seat in a boat; sjór upp í miðjar snældur, the boat is full of water up to the middle of the s.

    Íslensk-ensk orðabók > snælda

  • 18 spjót-skapt

    n. = a spear-pole, Nj. 70, Sturl. i. 196 C, Fms. ix. 405, Eb. 190; spjótskapts-hali, K. Þ. K.

    Íslensk-ensk orðabók > spjót-skapt

  • 19 TUNGA

    * * *
    (gen. pl. tungna), f.
    1) tongue; skœðar tungur, evil tongues; hafa tungu fyrir e-m, to have a tongue for a person, be the spokesman; gæti hann, að honum vefist eigi tungan um höfuð, let him take heed that his tongue do not twist a noose for his own neck;
    2) tongue, language (þá skiptust tungur í Englandi, er Vilhjálmr bastarðr vann England); dönsk t., the Danish (Norse) tongue;
    3) tongue of land (Ö. nam tungu alla milli Hvítar ok Reykjadalsár).
    * * *
    u, f., gen. pl. tungna; [Goth. tuggo; common to all Teut. languages; cp. Lat. lingua]:—a tongue, Sól. 44, Grág. ii 11, passim: metaph. usages, hraðmælt tunga, Hm. 28; skæðar tungur, evil tongues, Nj. 264; hafa tungu fyrir e-m, to have tongue for a person, be the spokesman, Fms. vi. 223; harðr í tungu, Hallfred; skáldskapr var honum svá tiltækr, at hann kvað af tungu fram sem annað mál, Ó. H. 171; hann sá eld mikinn í tungna líkjum, Hom. 91; lof-tunga, ‘praise-tongue,’ flatterer, a nickname.
    2. sayings; tunga er höfuðs-bani, ‘tongue is head’s bane,’ is the ruin of a man, Hm. 72; e-t leikr á tveim tungum, N. G. L. i. 211 (see leika II. 4); tungan leikr við tanna sar, the tongue touches sores of the teeth, Mkv.; hann hefir tönn og tungu á öllu, of a ready tongue; gæti hann, at honum vefisk eigi tungan um hófuð, let him beware lest his tongue winds round his head, i. e. let him beware of loose talk, (a long tongue being = inconsiderate tongue that works evil), Nj. 160, Þorst. Síðu H. 178; also, e-m vefsk tunga um tönn, to be disconcerted: a person endowed with poetical gifts is believed to have a tongue longer than other men (the tongue-tip reaching to the nostrils), Ísl. Þjóðs. ii. 557; to this refers the legend of Hallbjörn hali, síðan togar hann á honum tunguna, ok kvað vísu þessa, then be stretched his tongue and said, Fb. i. 215; on the other hand, of words spoken in an evil hour, it is said that fiends have stretched (pulled) a man’s tongue, troll toga tungu ór höfði e-m (see troll): in nursery talk, swearing is said to leave a black spot on the tongue, blótaðu ekki, það kemr svartr blettr á tunguna á þér!
    II. a tongue, language; Dönsk tunga, the Danish (Norse) tongue, see Danskr; tungan er vér köllum Norrænu, Fms. xi. 412; vitr maðr ok kunni margar tungur, 298; þar eru tungur sjau ok tuttugu, 414; hverega tungu er maðr skal ríta annarrar tungu stöfum, þá verðr sumra stafa vant, af því at eigi finnsk þat hljóð í tungunni sem stafirnir hafa þeir er af ganga, … nú eptir þeirra dæmum, alls vér erum einnar tungu, … or vóru teknir þeir (stafir) er eigi gegna atkvæðum várrar tungu, Thorodd; ein var þá tunga á Englandi, sem í Noregi ok í Danmörku, en þá skiptusk tungur í Englandi er Vilhjálmr bastarðr vann England, Ísl. ii. 221; Danskir, Sœnskir eða Norrænir ór þeirra konunga veldi þriggja er vár tunga er … af öllum tungum öðrum enn af Danskri tungu, Grág. ii. 72; tungna-grein, tungna-skipti, division of tongues, Stj.
    III. metaph. of tongue-formed things, a tongue of land at the meeting of two rivers (= Gr. μεσοποταμία); í tungu einni milli gilja tveggja, Valla L. 223, Sd. 141; Önundr nam tungu alla milli Hvítár ok Reykjadalsár, Landn. 60; frá Flókadalsár-ósi til Reykja-dalsár-óss, ok tungu þá alla er þar var á milli, Eg. 186; very freq. in Icel, local names, Tunga, Tungur, Tungna-jökull, Tungna-fell, Tungu-á, Tungu-heiðr, Hróars-tunga, Biskups-tungur, Stafholts-tungur, Skaptár-tunga, Landn., map of Icel.: Tungu-goði, a, m. a nickname: Tungu-menn, m. pl. men from T., Landn., Sturl.
    2. the tongue of a balance, in tungu-pundari; in the poets, a sword is slíðr-tunga, hjalta-tunga, slither-tongue, hilt-tongue, and the like, Lex. Poët.
    B. COMPDS: tungubragð, tungufimi, tunguhapt, tunguhvass, tungulauss, tungumjúkr, tunguníð, tungupundari, tungurætr, tungnaskipti, tunguskorinn, tunguskæði, tunguskæðr, tungusnjallr, tungusótt, tungusætr, tunguvarp.

    Íslensk-ensk orðabók > TUNGA

  • 20 VEIFA

    (-ða, -t), v. to wave, swing (veifði hann Mjöllni morðgjörnum fram); veifði hann rœði, he pulled the oar;
    refl., veifast um lausum hala, to ‘wag a loose tail’, be free to do as one pleases.
    * * *
    ð, (mod. að), part. veifat, Fms. vii. 154 (in a verse); [A. S. wâfjan; Engl. wave]:—to wave, vibrate; veifði hann slæðunum, Nj. 190; veifa svipu yfir höfuð sér, Lv. 30; veifa höfðinu, Þiðr. 235; Ormr veifði honum um sik sem hreyti-speldi, Fb. i. 532; í því veifði hann sverðinu at Grími, Dropl. 36; veifði hann ræði, he pulled the oar, Hým. 25; veifa vængjum, to wave with the wings, Fas. ii. 137 (in a verse); veifa e-m sem barni, Fms. vii. 32; þeim var veift sólar-sinnis, Þorf. Karl. 422; veifði hann Mjöllni fram, Hým. 36; veifa héðni um höfuð e-m, of an enchantress, Eb. 92, cp. Ísl. ii. 76; hón veifði kofra sínum, Vígl. 63 new Ed. In the fishing-places in the south of Icel. (Skaptafells sýsla) a man stands on the shore waving a flag to tell the fishermen if it is safe to land or not; this is called ‘veifa,’ or ‘veifa frá,’ to wave off, i. e. to signal them not to try (Mr. Jón Guðmundsson).
    2. metaph., til þess kenndu vér þér þetta vers; at þú veifðir því þá er þér líkaði, Mar.
    II. reflex., veifask um lausum hala, to ‘wag a loose tail’, be free to do as one pleases, Sturl. iii. 30 (see hali 2).

    Íslensk-ensk orðabók > VEIFA

См. также в других словарях:

  • Hali — may refer to:*a medieval Latinisation of Arabic Ali (also Haly ) ** Haly Abenragel, commonly known as Hali or Hali the Arabian ** Haly Abenrudian, sometimes referred to as Hali * Maulana Hali, the Urdu poet * Tamba Hali, American football… …   Wikipedia

  • hali — HALÍ, halesc, vb. IV. tranz. (fam.) A mânca (repede şi cu lăcomie). – Din ţig. halo. Trimis de gall, 13.09.2007. Sursa: DEX 98  HALÍ vb. v. consuma, mânca. Trimis de siveco, 13.09.2007. Sursa: Sinonime  halí …   Dicționar Român

  • Hali — (links unten) auf der astronomischen Uhr des Nicolaus Lillienveld (1394), St. Nikolai Kirche (Stralsund) Ali ibn Ridwan, auch Hali, Abenrodano oder Abu l Hasan ʿAli ibn Ridwan (arabisch ‏أبو الحسن …   Deutsch Wikipedia

  • hali- — element meaning salt, sea, from Gk. hali , comb. form of hals (gen. halos) a lump of salt, salt generally, in Homer, the sea, from PIE *sal salt (see SALT (Cf. salt) (n.)) …   Etymology dictionary

  • haliþa- — *haliþa , *haliþaz germ., stark. Maskulinum (a): Verweis: s. *halēþa s. halēþa ; …   Germanisches Wörterbuch

  • Hali — Hali, Küstenstadt am Rothen Meere u. in der Nähe des Vorgebirgs gleiches Namens, auf der Grenze der Provinzen Hedschas u. Jemen in Arabien …   Pierer's Universal-Lexikon

  • HALI (A. H.) — H L 壟 A. H. (1837 1914) Avec Gh lib et Iqb l, H l 稜 est un des trois grands poètes de la littérature indienne en langue ourdoue (nord ouest de l’Inde). Poursuivant l’œuvre novatrice de Gh lib, qui le premier introduisit des éléments modernes dans …   Encyclopédie Universelle

  • hali- — ❖ ♦ Élément, tiré de deux mots grecs homonymes hals, halos « sel », et hals, halos « mer ». ⇒ 1. Halo , 2. halo ; halin …   Encyclopédie Universelle

  • hali- — ou halo préfixe Élément qui entre en composition dans certains mots scientifiques, signifie sel, mer …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • HALI — Germani Plin. l. 4. c. 12. in recent. tamen codd. legitur alii appellative …   Hofmann J. Lexicon universale

  • hali — hali·plankton; …   English syllables

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»