-
121 सु _su
1सु I. 1 U. (सुवति-ते) To go, move. -II. 1, 2 P. (सवति, सौति) To possess power or supremacy. -III. 5. U. (सुनोति, सुनुते; सुत; the स् of सु is changed to ष् after any preposition ending in इ or उ)1 To press out or extract juice.-2 To distil.-3 To pour out, sprinkle, make a libation.-4 To perform a sacrifice especially the Soma (sacrifice).-5 To bathe.-6 To churn. -Desid. (सुषूषति-ते) -- With उद् to excite, agitate. -प्र to produce, beget.2सु ind. A particle often used with nouns to form Karmadhāraya and Bahuvrīhī compounds, and with adjectives and adverbs. It has the following senses:--1 Well, good, excellent; as in सुगन्धि.-2 Beautiful, handsome; as in सुमध्यमा, सुकेशी &c.-3 Well, perfectly, thoroughly, properly; सुजीर्णमन्नं सुविचक्षणः सुतः सुशासिता स्त्री नृपतिः सुसेवितः......सुदीर्घकाले$पि न याति विक्रियाम् H.1.22.-4 Easily, readily, as in सुकर or सुलभ q. v.-5 Much, very much, exceedingly; सुदारुण, सुदीर्घ &c.-6 Worthy of respect or reverence.-7 It is also said to have the senses of assent, prosperity, and distress.-Comp. -अक्ष a.1 having good eyes.-2 having keen organs, acute.-अङ्ग a. well-shaped, handsome, lovely.-अच्छ a. see s. v.-अन्त a. having happy end, ending well.-अल्प, -अल्पक a. see s. v.-अस्ति, -अस्तिक see s. v.-आकार, -आकृति a. well-formed, handsome, beautiful.- आगत see s. v.-आदानम् taking justly or properly; स्वादानाद्वर्णसंसर्गात्त्वबलानां च रक्षणात् । बलं संजायते राज्ञः स प्रेत्येह च वर्धते ॥ Ms.8.172.-आभास a. very splendid or illustrious; सारतो न विरोधी नः स्वाभासो भरवानुत Ki.15. 22.-इष्ट a. properly sacrificed; स्विष्टं यजुर्भिः प्रणतो$स्मि यज्ञम् Bhāg.4.7.41. ˚कृत् m. a form of fire; धर्मादिभ्यो यथान्यायं मन्त्रैः स्विष्टकृतं बुधः Bhāg.11.27.41.-उक्त a. well-spoken, well-said; अथवा सूक्तं खलु केनापि Ve.3. (-क्ता) a kind of bird (सारिका).(-क्तम्) 1 a good or wise saying; नेतुं वाञ्छति यः खलान् पथि सतां सूक्तैः सुधा- स्यन्दिभिः Bh.2.6; R.15.97.-2 a Vedic hymn, as in पुरुषसूक्त &c. ˚दर्शिन् m. a hymn-seer, Vedic sage. ˚वाकन्यायः A rule of interpretation according to which some thing that is declared as being subordinate to some- thing else should be understood to signify a part or whole on the basis of expediency or utility. This is discussed by जैमिनि and शबर at MS.3.2.15-18. ˚वाच् f.1 a hymn.-2 praise, a word of praise.-उक्तिः f.1 a good or friendly speech.-2 a good or clever saying.-3 a correct sentence.-उत्तर a.1 very superior.-2 well towards the north.-उत्थान a. making good efforts, vigorous, active. (-नम्) vigorous effort or exertion.-उन्मद, -उन्माद a. quite mad or frantic.- उपसदन a. easy to be approached.-उपस्कर a. furnished with good instruments.-कण्टका the aloe plant.-कण्ठ a. sweet- voiced. (-ण्ठी) the female cuckoo.-कण्डुः itch.-कन्दः 1 an onion.-2 a yam.-3 a sort of grass.-कन्दकः onion.-कर a. (-रा or-री f.)1 easy to be done, practi- cable, feasible; वक्तुं सुकरं कर्तुं (अध्यवसातुं) दुष्करम् Ve.3 'sooner said than done'.-2 easy to be managed. (-रः) a good-natured horse. (-रा) a tractable cow. (-रम्) charity, benevolence.-कर्मन् a.1 one whose deeds are righteous, virtuous, good.-2 active, diligent. (-m.) N. of Visvakarman.-कल a. one who has acquired a great reputation for liberality in giving and using (money &c,)-कलिल a. well filled with.-कल्प a. very qualified or skilled; कालेन यैर्वा विमिताः सुकल्पैर्भूपांसवः खे मिहिका द्युभासः Bhāg.1.14.7.-कल्पित a. well equip- ped or armed.-कल्य a. perfectly sound.-काण्डः the Kāravella plant.-काण्डिका the Kāṇḍīra creeper.-काण्डिन् a.1 having beautiful stems.-2 beautifully joined. (-m.) a bee.-काष्ठम् fire-wood.-कुन्दकः an onion.-कुमार a.1 very delicate or soft, smooth.-2 beautifully young or youthful.(-रः) 1 a beautiful youth.-2 a kind of sugar-cane.-3 a kind of grain (श्यामाक).-4 a kind of mustard.-5 the wild Cham- paka.(-रा) 1 the double jasmine.-2 the plantain.-3 the great-flowered jasmine.-कुमारकः 1 a beauti- ful youth.-2 rice (शालि).(-कम्) 1 the Tamāla- patra.-2 a particutar part of the ear.-कुमारी the Navamallikā jasmine.-कृत् a.1 doing good, benevolent.-2 pious, virtuous, righteous.-3 wise, learned.-4 for- tunate, lucky.-5 making good sacrifices or offerings. (-m.)1 a skilful worker.-2 N. of Tvaṣṭri.-कृत a.1 done well or properly.-2 thoroughly done; कच्चिन्नु सुकृतान्येव कृतरूपाणि वा पुनः । विदुस्ते सर्वकार्याणि Rām.2.1.2.-3 well made or constructed.-4 treated with kindness, assisted, befriended.-5 virtuous, righteous, pious.-6 lucky, fortunate.(-तम्) 1 any good or virtuous act, kindness, favour, service; नादत्ते कस्यचित् पापं न चैव सुकृतं विभुः Bg.5.15; Me.17.-2 virtue, moral or religious merit; स्वर्गाभिसंधिसुकृतं वञ्चनामिव मेनिरे Ku.6.47; तच्चिन्त्यमानं सुकृतं तवेति R.14.16.-3 fortune, auspiciousness.-4 recompense, reward.-5 Penance; तदभूरिवासरकृतं सुकृतैरुप- लभ्य वैभवमनन्यभवम् Ki.6.29.-कृतिः f.1 well-doing, a good act.-2 kindness, virtue.-3 practice of penance.-4 auspiciousness.-कृतिन् a.1 acting well or kindly.-2 virtuous, pious, good, righteous; सन्तः सन्तु निरापदः सुकृतिनां कीर्तिश्चिरं वर्धताम् H.4.132; चतुर्विधा भजन्ते मां जनाः सुकृतिनो$र्जुन Bg.7.16.-3 wise, learned.-4 benevolent.-5 fortunate, lucky.-कृत्यम् a good action; सुकृत्यं विष्णु- गुप्तस्य मित्राप्तिर्भार्गवस्य च Pt.2.45.-केश(स)रः the citron tree.-क्रतुः 1 N. of Agni.-2 of Śiva.-3 of Indra.-4 of Mitra and Varuṇa.-5 of the sun.-6 of Soma.-क्रयः a fair bargain.-क्षेत्र a. sprung from a good womb.-खल्लिका luxurious life.-ग a.1 going gracefully or well.-2 graceful, elegant.-3 easy of access; अकृत्यं मन्यते कृत्यमगम्यं मन्यते सुगम् । अभक्ष्यं मन्यते भक्ष्यं स्त्रीवाक्यप्रेरितो नरः ॥ Pt.2.148.-4 intelligible, easy to be understood (opp. दुर्ग). (-गः) a Gandharva; गीतैः सुगा वाद्यधराश्च वाद्यकैः Bhāg.1.12.34.(-गम्) 1 ordure, feces.-2 happiness.-गण् m. a good calculator; L. D. B. -a. counting well.-गणकः a good calculator or astronomer.-गत a.1 well-gone or passed.-2 well-bestowed. (-तः) an epithet of Buddha.-गतिः 1 Welfare, hap- piness.-2 a secure refuge.-गन्धः 1 fragrance, odour, perfume.-2 sulphur.-3 a trader.(-न्धम्) 1 sandal.-2 small cumin seed.-3 a blue lotus.-4 a kind of fragrant grass. (-न्धा) sacred basil.-गन्धकः 1 sulphur.-2 the red Tulasee.-3 the orange.-4 a kind of gourd,-गन्धमूला a land-growing lotus-plant; L. D. B.-गन्धारः an epithet of Śiva.-गन्धि a.1 sweet-smelling, fra- grant, redolent with perfumes.-2 virtuous, pious.(-न्धिः) 1 perfume, fragrance.-2 the Supreme Being.-3 a kind of sweet-smelling mango. (-न्धि n.)1 the root of long pepper.-2 a kind of fragrant grass.-3 cori- ander seed. ˚त्रिफला1 nutmeg.-2 areca nut.-3 cloves. ˚मूलम् the root Uśīra. ˚मूषिका the musk-rat.-गन्धिकः 1 incense.-2 sulphur.-3 a kind of rice. (-कम्) the white lotus.-गम a.1 easy of access, accessible.-2 easy.-3 plain, intelligible.-गरम् cinnabar.-गहना an enclosure round a place of sacrifice to exclude profane access. ˚वृत्तिः f. the same as above.-गात्री a beautiful woman.-गृद्ध a. intensely longing for.-गृह a. (-ही f.) having a beautiful house or abode, well-lodged; सुगृही निर्गृहीकृता Pt.1.39.-गृहीत a.1 held well or firmly, grasped.-2 used or applied properly or auspiciously. ˚नामन् a.1 one whose name is auspiciously invoked, one whose name it is auspicious to utter (as Bali, Yudhi- ṣṭhira), a term used as a respectful mode of speaking; सुगृहीतनाम्नः भट्टगोपालस्य पौत्रः Māl.1.-ग्रासः a dainty mor- sel.-ग्रीव a. having a beautiful neck.(-वः) 1 a hero.-2 a swan.-3 a kind of weapon.-4 N. of one of the four horses of Kṛiṣṇa.-5 of Śiva.-6 of Indra.-7 N. of a monkey-chief and brother of Vāli. [By the advice of Kabandha, Rāma went to Sugrīva who told him how his brother had treated him and besought his assistance in recovering his wife, promising at the same time that he would assist Rāma in recovering his wife Sīta. Rāma, therfore, killed vāli, and installed Sugrīva on the throne. He then assisted Rāma with his hosts of monkeys in conquering Rāvaṇa, and recovering Sīta.] ˚ईशः N. of Rāma; सुग्रीवेशः कटी पातु Rāma-rakṣā.8.-ग्ल a. very weary or fatigued.-घोष a. having a pleasant sound. (-षः) N. of the conch of Nakula; नकुलः सहदेवश्च सुघोषमणपुष्पकौ Bg.1.16.-चक्षुस् a. having good eyes, seeing well. (-m.)1 discerning or wise man, learned man.-2 The glomerous fig-tree.-चरित, -चरित्र a.1 well-conducted, well-behaved; वृषभैकादशा गाश्च दद्यात् सुचरितव्रतः Ms.11.116.-2 moral, virtuous; तान् विदित्वा सुचरितैर्गूढैस्तत्कर्मकारिभिः Ms.9.261. (-तम्, -त्रम्) 1 good conduct, virtuous deeds.-2 merit; तव सुचरितमङ्गुलीय नूनं प्रतनु Ś.6.1. (-ता, -त्रा) a well-conducted, devoted, and virtuous wife.-चर्मन् m. the Bhūrja tree.-चित्रकः 1 a king fisher.-2 a kind of speckled snake.-चित्रा a kind of gourd.-चिन्ता, -चिन्तनम् deep thought, deep reflection or consideration.-चिरम् ind. for a very long time, very long.-चिरायुस् m. a god, deity.-चुटी a pair of nippers or tongs.-चेतस् a.1 well-minded.-2 wise.-चेतीकृत a. with the heart satiated; well- disposed; ततः सुचेतीकृतपौरभृत्यः Bk.3.2.-चेलकः a fine cloth.-च्छद a. having beautiful leaves.-छत्रः N. of Śiva. (-त्रा) the river Sutlej.-जन a.1 good, virtuous, respectable.-2 kind, benevolent.(-नः) 1 a good or virtuous man, benevolent man.-2 a gentleman.-3 N. of Indra's charioteer.-जनता 1 goodness, kind- ness, benevolence, virtue; ऐश्वर्यस्य विभूषणं सुजनता Bh.2. 82.-2 a number of good men.-3 bravery.-जन्मन् a.1 of noble or respectable birth; या कौमुदी नयनयोर्भवतः सुजन्मा Māl.1.34.-2 legitimate, lawfully born.-जलम् a lotus.-जल्पः 1 a good speech.-2 a kind of speech thus described by Ujjvalamaṇi; यत्रार्जवात् सगाम्भीर्यं सदैन्यं सहचापलम् । सोत्कण्ठं च हरिः स्पृष्टः स सुजल्पो निगद्यते ॥-जात a.1 well-grown, tall.-2 well made or produced.-3 of high birth.-4 beautiful, lovely; सुजातं कल्याणी भवतु कृत- कृत्यः स च युवा Māl.1.16; R.3.8.-5 very delicate; खिद्यत् सुजाताङ्घ्रितलामुन्निन्ये प्रेयसीं प्रियः Bhāg.1.3.31.-डीनकम् a kind of flight of birds; Mb.8.41.27 (com. पश्चाद् गतिः पराडीनं स्वर्गगं सुडीनकम्).-तनु a.1 having a beautiful body.-2 extremely delicate or slender, very thin.-3 emaciated. (-नुः, -नूः f.) a lovely lady; एताः सुतनु मुखं ते सख्यः पश्यन्ति हेमकूटगताः V.1.1; Ś.7.24.-तन्त्री a.1 well-stringed.-2 (hence) melodious.-तपस् a.1 one who practises austere penance; a वानप्रस्थ; स्विष्टिः स्वधीतिः सुतपा लोकाञ्जयति यावतः Mb.12.71.3.-2 having great heat. (-m.)1 an ascetic, a devotee, hermit, an anchorite.-2 the sun. (-n.) an austere penance.-तप्त a.1 greatly harassed, afflicted.-2 very severe (as a penance); तपसैव सुतप्तेन मुच्यन्ते किल्बिषात्ततः Ms.11.239.-तमाम् ind. most excellently, best.-तराम् ind.1 bet- ter, more excellently.-2 exceedingly, very, very much, excessively; तया दुहित्रा सुतरां सवित्री स्फुरत्प्रभामण्डलया चकाशे Ku.1.24; सुतरां दयालुः R.2.53;7.21;14.9;18.24.-3 more so, much more so; मय्यप्यास्था न ते चेत्त्वयि मम सुतरा- मेष राजन् गतो$ स्मि Bh.3.3.-4 consequently.-तर्दनः the (Indian) cuckco.-तर्मन् a. good for crossing over; सुतर्माणमधिनावं रुहेम Ait. Br.1.13; (cf. also यज्ञो वै सुतर्मा).-तलम् 1 'immense depth', N. of one of the seven regi- ons below the earth; see पाताल; (याहि) सुतलं स्वर्गीभिः प्रार्थ्यं ज्ञातिभिः परिवारितः Bhāg.8.22.33.-2 the foundation of a large building.-तान a. melodious.-तार a.1 very bright.-2 very loud; सुतारैः फूत्कारैः शिव शिव शिवेति प्रतनुमः Bh.3.2.-3 having a beautiful pupil (as an eye). (-रः) a kind of perfume. (-रा) (in Sāṁkhya) one of the nine kinds of acquiescence.-तिक्तकः the coral tree.-तीक्ष्ण a.1 very sharp.-2 very pungent.-3 acutely painful.(-क्ष्णः) 1 the Śigru tree.-2 N. of a sage; नाम्ना सुतीक्ष्णश्चरितेन दान्तः R.13.41. ˚दशनः an epithet of Śiva.-तीर्थः 1 a good preceptor.-2 N. of Śiva. -a. easily crossed or traversed.-तुङ्ग a. very lofty or tall.(-ङ्गः) 1 the cocoa-nut tree.-2 the culminating point of a planet.-तुमुल a. very loud.-तेजन a. well-pointed, sharpened. (-नः) a well-pointed arrow.-तेजस् a.1 very sharp.-2 very bright, or splendid.-3 very mighty. (-m.) a worshipper of the sun.-दक्षिण a.1 very sincere or upright.-2 liberal or rich in sacrificial gifts; यज्ञैर्भूरिसुदक्षिणैः सुविहितैः संप्राप्यते यत् फलम् Pt.1. 31.-3 very skilful.-4 very polite. (-णा) N. of the wife of Dilīpa; तस्य दाक्षिण्यरूढेन नाम्ना मगधवंशजा पत्नी सुदक्षिणेत्यासीत् R.1.31;3.1.-दण्डः a cane, ratan.-दत् a. (-ती f.) having handsome teeth; जगाद भूयः सुदतीं सुनन्दा R.6.37.-दन्तः 1 a good tooth.-2 an actor; a dancer. (-न्ती) the female elephant of the north-west quarter.-दर्श a. lovely, gracious looking; सुदर्शः स्थूललक्षयश्च न भ्रश्येत सदा श्रियः Mb.12.56.19 (com. सुदर्शः प्रसन्नवक्त्रः).-दर्शन a. (-ना or-नी f.)1 good-looking, beautiful, handsome.-2 easily seen. (-नः) the discus of Viṣṇu; as in कृष्णो$प्यसु- दर्शनः K.-2 N. of Śiva.-3 of mount Meru.-4 a vul- ture. (-नी, -नम्) N. of Amarāvatī, Indra's capital. (-नम्) N. of Jambudvīpa.-दर्शना 1 a handsome wo- man.-2 a woman.-3 an order, a command.-4 a kind of drug.-दास् a. very bountiful.-दान्तः a Buddhist.-दामन् a. one who gives liberally. (-m.)1 a cloud.-2 a moun- tain.-3 the sea.-4 N. of Indra's elephant.-5 N. of a very poor Brāhmaṇa who came to Dvārakā with only a small quantity of parched rice as a present to his friend Kṛiṣṇa, and was raised by him to wealth and glory.-दायः 1 a good or auspicious gift.-2 a special gift given on particular solemn occasions.-3 one who offers such a gift.-दिनम् 1 a happy or auspicious day.-2 a fine day or weather (opp दुर्दिनम्); so सुदिनाहम् in the same sense.-दिह् a. well-polished, bright.-दीर्घ a. very long or extended. (-र्घा) a kind of cucumber.-दुराधर्ष a.1 very hard to get.-2 quite intolerable.-दुरावर्त a. a very hard to be convinced.-दुरासद a. unapproachable.-दुर्जर a. very difficult to be digested.-दुर्मनस् a. very troubled in mind.-दुर्मर्ष a. quite in- tolerable.-दुर्लभ a. very scarce or rare.-दुश्चर a.1 inaccessible.-2 very painful.-दुश्चिकित्स a. very difficult to be cured.-दुष्प्रभः a chameleon.-दूर a. very distant or remote. (-सुदूरम् means1 to a great distance.-2 to a very high degree, very much; सुदूरं पीडयेत् कामः शरद्गुणनिरन्तरः Rām.4.3.12.-सुदूरात् 'from afar, from a distance').-दृढ a. very firm or hard, compact.-दृश् a. having beautiful eyes. (-f.) a pretty woman.-देशिकः a good guide.-धन्वन् a. having an excellent bow. (-m.)1 a good archer or bowman.-2 Ananta, the great serpent.-3 N. of Viśvakarman. ˚आचार्यः a mixed caste; वैश्यात्तु जायते व्रात्यात् सुधन्वाचार्य एव च Ms.1.23.-धर्मन् a. attentive to duties. (-f.) the council or assembly of gods. (-m.)1 the hall or palace of Indra.-2 one diligent in properly maintaining his family.-धर्मा, -र्मी 1 the council or assembly of gods (देवसभा); ययावुदीरितालोकः सुधर्मानवमां सभाम् R.17.27.-2 (सुधर्मा) N. of Dvārakā; दिवि भुव्यन्तरिक्षे च महोत्पातान् समु- त्थितान् । दृष्ट्वासीनान् सुधर्मायां कृष्णः प्राह यदूनिदम् ॥ Bhāg.11.3. 4;1.14.34.-धात a. well cleaned.-धार a. well-pointed (as an arrow).-धित a. Ved.1 perfect, secure.-2 kind, good.-3 happy, prosperous.-4 well-aimed or directed (as a weapon).-धी a. having a good understanding, wise, clever, intelligent. (-धीः) a wise or intelligent man, learned man or pandit. (-f.) a good under- standing, good sense, intelligence. ˚उपास्यः1 a particu- lar kind of royal palace.-2 N. of an attendant on Kṛiṣṇa. (-स्यम्) the club of Balarāma. ˚उपास्या1 a woman.-2 N. of Umā, or of one of her female com- panions.-3 a sort of pigment.-ध्रूम्रवर्णा one of the seven tongues of fire.-नन्दम् N. of Balarāma's club; प्रतिजग्राह बलवान् सुनन्देनाहनच्च तम् Bhāg.1.67.18.-नन्दः a kind of royal palace.-नन्दा 1 N. of a woman.-2 N. of Pārvatī; L. D. B.-3 yellow pigment; L. D. B.-नयः 1 good conduct.-2 good policy.- नयन a. having beau- tiful eyes. (-नः) a deer.(-ना) 1 a woman having beautiful eyes.-2 a woman in general.-नाभ a.1 having a beautiful navel.-2 having a good nave or cen- tre.(-भः) 1 a mountain.-2 the Maināka mountain, q. v. (-भम्) a wheel, discus (सुदर्शन); ये संयुगे$चक्षत तार्क्ष्यपुत्रमंसे सुनाभायुधमापतन्तम् Bhāg.3.2.24.-नालम् a red water-lily.-निःष्ठित a. quite ready.-निर्भृत a. very lonely or private. (-तम्) ind. very secretly or closely, very narrowly, privately.-निरूढ a. well-purged by an injection; Charaka.-निरूहणम् a good purgative.-निर्णिक्त a. well polished.-निश्चलः an epithet of Śiva.-निषण्णः (-कः) the herb Marsilea Quadrifolia (Mar. कुऱडू).-निहित a. well-established.-नीत a.1 well-con- ducted, well-behaved.-2 polite, civil.(-तनि) 1 good conduct or behaviour.-2 good policy or prodence.-नीतिः f.1 good conduct, good manners, propriety.-2 good policy.-3 N. of the mother of Dhruva, q. v.-नीथ a. well-disposed, well conducted, righteous, vir- tuous, good.(-थः) 1 a Brāhmaṇa.-2 N. of Śiśupāla, q. v.; तस्मिन्नभ्यर्चिते कृष्णे सुनीथः शत्रुकर्षणः Mb.1.39.11.-3 Ved. a good leader.-नील a. very black or blue. (-लः) the pomegranate tree. (-ला) common flax.(-लम्), -नीलकः a blue gem.-नु n. water.-नेत्र a. having good or beautiful eyes.-पक्व a.1 well-cooked.-2 thoroughly matured or ripe. (-क्वः) a sort of fra- grant mango.-पठ a. legible.-पत्नी a woman having a good husband.-पत्र a.1 having beautiful wings.-2 well-feathered (an arrow).-पथः 1 a good road.-2 a good course.-3 good conduct.-पथिन् m. (nom. sing. सुपन्थाः) a good road.-पद्मा orris root.-परीक्षित a. well-examined.-पर्ण a. (-र्णा or-र्णी f.)1 well-winged; तं भूतनिलयं देवं सुपर्णमुपधावत Bhāg.8.1.11.-2 having good or beautiful leaves.(-र्णः) 1 a ray of the sun.-2 a class of bird-like beings of a semi-divine charac- ter.-3 any supernatural bird.-4 an epithet of Garuḍa; ततः सुपर्णव्रजपक्षजन्मा नानागतिर्मण्डलयन् जवेन Ki.16.44.-5 a cock.-6 the knowing (ज्ञानरूप); देहस्त्वचित्पुरुषो$यं सुपर्णः क्रुध्येत कस्मै नहि कर्ममूलम् Bhāg.11.23.55.-7 Any bird; द्वा सुपर्णा सयुजा सखाया समानं वृक्षं परिषस्वजाते Muṇd. 3.1.1. ˚केतुः N. of Viṣṇu; तमकुण्ठमुखाः सुपर्णकेतोरिषवः क्षिप्तमिषुव्रजं परेण Śi.2.23.-पर्णकः = सुपर्ण.-पर्णा, -पर्णी f.1 a number of lotuses.-2 a pool abounding in lotuses.-3 N. of the mother of Garuḍa.-पर्यवदात a. very clean.-पर्याप्त a.1 very spacious; तस्य मध्ये सुपर्याप्तं कारयेद् गृहमात्मनः Ms.7.76.-2 well-fitted.-पर्वन् a. well- jointed, having many joints or knots. (-m.)1 a bam- boo.-2 an arrow.-3 a god, deity; विहाय या सर्वसुपर्व- नायकम् N.4.9;14.41,76.-4 a special lunar day (as the day of full or new moon, and the 8th and 14th day of each fortnight).-5 smoke. (-f.) white Dūrvā grass.-पलायित a.1 completely fled or run away.-2 skilfully retreated.-पाक्यम् a kind of medicinal salt (Mar. बिडलोण).-पात्रम् 1 a good or suitable vessel, worthy receptacle.-2 a fit or competent person, any one well-fitted for an office, an able person.-पाद् (-पाद् or-पदी f.) having good or handsome feet.-पार्श्वः 1 the waved-leaf fig-tree (प्लक्ष).-2 N. of the son of Sampāti, elder brother of Jaṭāyu.-पालि a. distinguished.-पीतम् 1 a carrot.-2 yellow sandal. (-तः) the fifth Muhūrta.-पुंसी a woman having a good husband.-पुरम् a strong fortress.-पुष्प a. (-ष्पा or-ष्पी f.) having beautiful flowers.(-ष्पः) 1 the coral tree.-2 the Śirīṣa tree. (-ष्पी) the plantain tree.(-ष्पम्) 1 cloves.-2 the menstrual excretion.-पुष्पित a.1 well blossomed, being in full flower.-2 having the hair thrilling or bristling.-पूर a.1 easy to be filled; सुपूरा स्यात् कुनदिका सुपूरो मूषिकाञ्जलिः Pt.1.25.-2 well-filling. (-रः) a kind of citron (बीजपूर).-पूरकः the Baka-puṣpa tree.-पेशस् a. beautiful, tender; रत्नानां पद्मरागो$स्मि पद्मकोशः सुपेशसाम् Bhāg.11.16.3. ˚कृत् m. a kind of fly; Bhāg.11.7.34.-प्रकाश a.1 manifest, apparent; ज्येष्ठे मासि नयेत् सीमां सुप्रकाशेषु सेतुषु Ms.8.245.-2 public, notorious.-प्रतर्कः a sound judgment.-प्रतिभा spirituous liquor.-प्रतिष्ठ a.1 standing well.-2 very celebrated, renowned, glorious, famous.(-ष्ठा) 1 good position.-2 good reputation, fame, celebrity.-3 esta- blishment, erection.-4 installation, consecration.-प्रतिष्ठित a.1 well-established.-2 consecrated.-3 ce- lebrated. (-तः) the Udumbara tree.-प्रतिष्णात a.1 thoroughly purified.-2 well-versed in.-3 well-investi- gated, clearly ascertained or determined.-प्रतीक a.1 having a beautiful shape, lovely, handsome; भगवान् भागवतवात्सल्यतया सुप्रतीकः Bhāg.5.3.2.-2 having a beau- tiful trunk.(-कः) 1 an epithet of Kāmadeva.-2 of Śiva.-3 of the elephant of the north-east quarter.-4 An honest man; स्तेयोपायैर्विरचितकृतिः सुप्रतीको यथास्ते Bhāg.1.8.31.-प्रपाणम् a good tank.-प्रभ a. very brilliant, glorious. (-भा) one of the seven tongues of fire.-प्रभातम् 1 an auspicious dawn or day-break; दिष्टथा सुप्रभातमद्य यदयं देवो दृष्टः U.6.-2 the earliest dawn.-प्रभावः omnipotence.-प्रमाण a. large-sized.-प्रयुक्तशरः a skilful archer.-प्रयोगः 1 good management or ap- plication.-2 close contact.-3 dexterity.-प्रलापः good speech, eloquence.-प्रसन्नः N. of Kubera.-प्रसाद a. very gracious or propitious. (-दः) N. of Śiva.-प्रातम् a fine morning.-प्रिय a. very much liked, agreeable. (-यः) (in prosody) a foot of two short syllables.(-या) 1 a charming woman.-2 a beloved mistress.-प्रौढा a marriageable girl.-फल a.1 very fruitful, very productive.-2 very fertile.(-लः) 1 the pomegranate tree.-2 the jujube.-3 the Karṇikāra tree.-4 a kind of bean.(-ला) 1 a pumpkin, gourd.-2 the plan- tain tree.-3 a variety of brown grape.-4 colocynth.-फेनः a cuttle-fish bone.-बन्धः sesamum.-बभ्रु a. dark-brown.-बल a. very powerful.(-लः) 1 N. of Śiva.-2 N. of the father of Śakuni.-बान्धवः N. of Śiva.-बाल a. very childish.-बाहु a.1 handsome- armed.-2 strong-armed. (-हुः) N. of a demon, brother of Mārīcha, who had become a demon by the curse of Agastya. He with Mārīcha began to disturb the sacrifice of Viśvāmitra, but was defeated by Rāma. and Lakṣmaṇa; यः सुबाहुरिति राक्षसो$परस्तत्र तत्र विससर्प मायया R.11.29.-बीजम् good seed; सुबीजं चैव सुक्षेत्रे जातं संपद्यते तथा Ms.1.69.(-जः) 1 N. of Śiva.-2 the poppy.-बोध a.1 easily apprehended or understood. (-धः) good information or advice.-ब्रह्मण्यः 1 an epithet of Kārtikeya.-2 N. of one of the sixteen priests employed at a sacrifice.-भग a.1 very fortu- nate or prosperous, happy, blessed, highly favoured.-2 lovely, charming, beautiful, pretty; न तु ग्रीष्मस्यैवं सुभगमपराद्धं युवतिषु Ś.3.9; Ku.4.34; R.11.8; Māl.9.-3 pleasant, grateful, agreeable, sweet; दिवसाः सुभगा- दित्याश्छायासलिलदुर्भगाः Rām.3.16.1; श्रवणसुभग M.3.4; Ś.1.3.-4 beloved, liked, amiable, dear; सुमुखि सुभगः पश्यन् स त्वामुपैतु कृतार्थताम् Gīt.5.-5 illustrious.(-गः) 1 borax.-2 the Aśoka tree.-3 the Champaka tree.-4 red amarnath. (-गम्) good fortune. ˚मानिन्, सुभगं- मन्य a.1 considering oneself fortunate, amiable, pleasing; वाचालं मां न खलु सुभगंमन्यभावः करोति Me.96.-2 vain, flattering oneself.-भगा 1 a woman beloved by her hus- band, a favourite wife.-2 an honoured mother.-3 a kind of wild jasmine.-4 turmeric.-5 the Priyaṅgu creeper.-6 the holy basil.-7 a woman having her husband alive (सौभाग्यवती); जयशब्दैर्द्विजाग्र्याणां सुभगानर्तितै- स्तथा Mb.7.7.9.-8 a five-year old girl representing Durgā at festivals.-9 musk. ˚सुत the son of a favou- rite wife.-भङ्गः the cocoa-nut tree.-भटः a great war- rior, champion, soldier.-भट्टः a learned man.-भद्र a. very happy or fortunate. (-द्रः) N. of Viṣṇu; साकं साकम्पमंसे वसति विदधती बासुभद्रं सुभद्रम् Viṣṇupāda S.31. (-द्रा) N. of the sister of Balarāma and Kṛiṣṇa, married to Arjuna q. v. She bore to him a son named Abhimanyu.-भद्रकः 1 a car for carrying the image of a god.-2 the Bilva tree.-भाषित a.1 spoken well or eloquent.(-तम्) 1 fine speech, eloquence, learning; जीर्णमङ्गे सुभाषितम् Bh.3.2.-2ल a witty saying, an apophthegm, an apposite saying; सुभाषितेन गीतेन युवतीनां च लीलया । मनो न भिद्यते यस्य स वै मुक्तो$थवा पशुः Subhāṣ.-3 a good remark; बालादपि सुभाषितम् (ग्राह्यम्).-भिक्षम् 1 good alms, successful begging.-2 abundance of food, an abundant supply of provisions, plenty of corn &c.-भीरकः the Palāśa tree.-भीरुकम् silver.-भूतिः 1 well-being, wel- fare.-2 the Tittira bird; Gīrvāṇa.-भूतिकः the Bilva tree.-भूषणम् a type of pavilion where a ceremony is performed on a wife's perceiving the first signs of con- ception; सुभूषणाख्यं विप्राणां योग्यं पुंसवनार्थकम् Māna.34.354.-भृत a.1 well-paid.-2 heavily laden.-भ्रू a. having beautiful eyebrows. (-भ्रूः f.) a lovely woman. (N. B. The vocative singular of this word is strictly सुभ्रूः; but सुभ्रु is used by writers like Bhaṭṭi. Kālidāsa, and Bhavabhūti; हा पितः क्वासि हे सुभ्रु Bk.6.17; so V.3.22; Ku.5.43; Māl.3.8.)-मङ्गल a.1 very auspicious.-2 abounding in sacrifices.-मति a. very wise. (-तिः f.)1 a good mind or disposition, kindness, benevolence, friendship.-2 a favour of the gods.-3 a gift, blessing.-4 a prayer, hymn.-5 a wish or desire.-6 N. of the wife of Sagara and mother of 6, sons.-मदनः the mango tree.-मदात्मजा a celestial damsel.-मधुरम् a very sweet or gentle speech, agreeable words.-मध्य, -मध्यम a. slender-waisted.-मध्या, -मध्यमा a graceful woman.-मन a. very charming, lovely, beautiful.(-नः) 1 wheat.-2 the thorn-apple. (-ना) the great-flowered jasmine.-मनस् a.1 good-minded, of a good disposition, benevolent; शान्तसंकल्पः सुमना यथा स्याद्वीतमन्युर्गौतमो माभिमृत्यो Kaṭh.1.1.-2 well-pleased, satisfied; (hence-सुमनीभू = to be at ease; जिते नृपारौ समनीभवन्ति शद्बायमानान्यशनैरशङ्कम् Bk.2.54.). (-m.)1 a god, divinity.-2 a learned man.-3 a student of the Vedas.-4 wheat.-5 the Nimba tree. (-f., n.; said to be pl. only by some) a flower; मुमुचुर्मुनयो देवाः सुमनांसि मुदान्विताः Bhāg.1.3.7; रमणीय एष वः सुमनसां संनिवेशः Māl.1. (where the adjectival; sense in 1 is also intended); किं सेव्यते सुमनसां मनसापि गन्धः कस्तू- रिकाजननशक्तिभृता मृगेण R.G; Śi.6.66. ˚वर्णकम् flowers, unguent or perfume etc. for the body; सा तदाप्रभृति सुमनो- वर्णकं नेच्छति Avimārakam 2. (-f.)1 the great-flowered jasmine.-2 the Mālatī creeper. ˚फलः the woodapple. ˚फलम् nutmeg.-मनस्क a. cheerful, happy.-मन्तु a.1 advising well.-2 very faulty or blameable. (-m.) a good adviser.-मन्त्रः N. of the charioteer of Daśāratha.-मन्दभाज् a. very unfortunate.-मर्दित a. much harassed.-मर्षण a. easy to be borne.-मित्रा 1 N. of one of the wives of Daśāratha and mother of Lakṣmaṇa and Śatrughna.-मुख a. (-खा or-खी f.)1 having a beautiful face, lovely.-2 pleasing.-3 disposed to, eager for; सुरसद्मयानसुमुखी जनता Ki.6.42.-4 favour- able, kind.-5 well-pointed (as an arrow).-6 (सुमुखा) having a good entrance.(-खः) 1 a learned man.-2 an epithet of Garuḍa.-3 of Gaṇeśa; सुमुखश्चैकदन्तश्च कपिलो गजकर्णकः Maṅgal. S.1.-4 of Śiva.(-खम्) 1 the scratch of a finger-nail.-2 a kind of building.(-खा, -खी) 1 a handsome woman.-2 a mirror.-मूलकम् a carrot.-मृत a. stone-dead.-मेखलः the Muñja grass.-मेधस a. having a good understanding, wise, intelligent; इमे अङ्गिरसः सत्रमासते$द्य सुमेधसः Bhāg.9.4.3. (-m.) a wise man. (-f.) heart-pea.-मेरुः 1 the sac- red mountain Meru, q. v.-2 N. of Śiva.-यन्त्रित a.1 well-governed.-2 self-controlled.-यमाः a parti- cular class of gods; जातो रुचेरजनयत् सुयमान् सुयज्ञ आकूति- सूनुरमरानथ दक्षिणायाम् Bhāg.2.7.2.-यवसम् beautiful grass, good pasturage.-यामुनः 1 a palace.-2 N. of Viṣṇu.-युक्तः N. of Śiva.-योगः 1 a favourable junc- ture.-2 good opportunity.-योधनः an epithet of Duryodhana q. v.-रक्त a.1 well coloured.-2 im- passioned.-3 very lovely.-4 sweet-voiced; सुरक्तगोपी- जनगीतनिःस्वने Ki.4.33.-रक्तकः 1 a kind of red chalk.-2 a kind of mango tree.-रङ्गः 1 good colour.-2 the orange.-3 a hole cut in a house (सुरङ्गा also in this sense).(-ङ्गम्) 1 red sanders.-2 vermilion. ˚धातुः red chalk. ˚युज् m. a house-breaker.-रङ्गिका the Mūrvā plant.-रजःफलः the jack-fruit tree.-रञ्जनः the betel nut tree.-रत a.1 much sported.-2 playful.-3 much enjoyed.-4 compassionate, tender.(-तम्) 1 great delight or enjoyment.-2 copulation, sexual union or intercourse, coition; सुरतमृदिता बालवनिता Bh.2. 44. ˚गुरुः the husband; पर्यच्छे सरसि हृतें$शुके पयोभिर्लोलाक्षे सुरतगुरावपत्रपिष्णोः Śi.8.46. ˚ताण्डवम् vigorous sexual movements; अद्यापि तां सुरतताण्डवसूत्रधारीं (स्मरामि) Bil. Ch. Uttara.28. ˚ताली1 a female messenger, a go-between.-2 a chaplet, garland for the head. ˚प्रसंगः addiction to amorous pleasures; कालक्रमेणाथ योः प्रवृत्ते स्वरूपयोग्ये सुरत- प्रसंगे Ku.1.19.-रतिः f. great enjoyment or satis- faction.-रस a. well-flavoured, juicy, savoury.-2 sweet.-3 elegant (as a composition). (-सः, -सा) the plant सिन्धुवार. (-सा) N. of Durgā. (-सा, -सम्) the sacred basil.(-सम्) 1 gum-myrrh.-2 fragrant grass.-राजन् a. governed by a good king; सुराज्ञि देशे राजन्वान् Ak. (-m.)1 a good king.-2 a divinity.-राजिका a small house-lizard.-राष्ट्रम् N. of a country on the western side of India (Surat). ˚जम् a kind of poison.-2 a sort of black bean (Mar. तूर). ˚ब्रह्मः a Brāhmaṇa of Surāṣṭra.-रूप a.1 well-formed, handsome, love- ly; सुरूपा कन्या.-2 wise, learned. (-पः) an epithet of Śiva.-रूहकः a horse resembling an ass.-रेतस् n. mental power (चिच्छक्ति); सुरेतसादः पुनराविश्य चष्टे Bhāg. 5.7.14.-रेभ a. fine-voiced; स्यन्दना नो चतुरगाः सुपेभा वाविपत्तयः । स्यन्दना नो च तुरगाः सुरेभा वा विपत्तयः ॥ Ki.15.16. (-भम्) tin.-लक्षण a.1 having auspicious or beautiful marks.-2 fortunate.(-णम्) 1 observing, examining carefully, determining, ascertaining.-2 a good or auspicious mark.-लक्षित a. well determined or ascertained; तुलामानं प्रतीमानं सर्वं च स्यात् सुलक्षितम् Ms.8.43.-लग्नः, -ग्नम् an auspicious moment.-लभ a.1 easy to be obtained, easy of attainment, attainable, feasible; न सुलभा सकलेन्दुमुखी च सा V.2.9; इदमसुलभवस्तुप्रार्थनादुर्नि- वारम् 2.6.-2 ready for, adapted to, fit, suitable; निष्ठ्यूतश्चरणोपभोगसुलभो लाक्षारसः केनचित् Ś.4.4.-3 natural to, proper for; मानुषतासुलभो लघिमा K. ˚कोप a. easily provoked, irascible.-लिखित a. well registered.-लुलित a.1 moving playfully.-2 greatly hurt, injured.-लोचन a. fine-eyed. (-नः) a deer.(-ना) 1 a beauti- ful woman.-2 N. of the wife of Indrajit.-लोहकम् brass.-लोहित a. very red. (-ता) one of the seven tongues of fire.-वक्त्रम् 1 a good face or mouth.-2 correct utterance. (-क्त्रः) N. of Śiva.-वचनम्, -वचस् n. eloquence. -a. eloquent.-वयस् f. a hermaphrodite.-वर्चकः, -वर्चिकः, -का, -वर्चिन् m. natron, alkali.-वर्चला 1 N. of the wife of the sun; तं चाहमनुवर्तिष्ये यथा सूर्यं सुवर्चला Rām.2.3.3.-2 linseed.-वर्चसः N. of Śiva.-वर्चस्क a. splendid, brilliant.-वर्ण see s. v.-वर्तित 1 well rounded.-2 well arranged.-वर्तुलः a water-melon.-वसन्तः 1 an agreeable vernal season.-2 the day of full moon in the month of Chaitra, or a festival celebrated in honour of Kāmadeva in that month (also सुवसन्तकः in this sense).-वह a.1 bearing well, patient.-2 patient, enduring.-3 easy to be borne-(-हा) 1 a lute.-2 N. of several plants like रास्ना, निर्गुण्डी &c.; Mātaṅga L.1.1.-वासः 1 N. of Śiva.-2 a pleasant dwelling.-3 an agreeable perfume or odo- ur.-वासकः a water-melon.-वासरा cress.-वासिनी 1 a woman married or single who resides in her father's house.-2 a married woman whose husband is alive.-विक्रान्त a. very valiant or bold, chivalrous; सुविक्रान्तस्य नृपतेः सर्वमेव महीतलम् Śiva. B.16.45. (-न्तः) a hero. (-न्तम्) heroism.-विग्रह a. having a beautiful figure.-विचक्षण a. very clever, wise.-विद् m. a learned man, shrewd person. (-f.) a shrewd or clever woman.-विदः 1 an attendant on the women's apartments.-2 a king.-विदग्ध a. very cunning, astute.-विदत् m. a king-विदत्रम् 1 a household, family.-2 wealth.-3 grace, favour.-विदल्लः an attendant on the women's apart- ments (wrongly for सौविदल्ल q. v.). (-ल्लम्) the wo- men's apartments, harem.-विदल्ला a married woman.-विध a. of a good kind.-विधम् ind. easily.-विधिः a good rule, ordinance.-विनीत a.1 well trained, modest.-2 well executed. (-ता) a tractable cow.-विनेय a. easy to be trained or educated.-विभक्त a. well pro- portioned, symmetrical.-विरूढ a.1 fully grown up or developed.-2 well ridden.-विविक्त a.1 solitary (as a wood).-2 well decided (as a question).-विहित a.1 well-placed, well-deposited.-2 well-furnished, well- supplied, well-provided, well-arranged; सुविहितप्रयोगतया आर्यस्य न किमपि परिहास्यते Ś.1; कलहंसमकरन्दप्रेवशावसरे तत् सुविहितम् Māl.1.-3 well done or performed.-4 well satisfied (by hospitality); अन्नपानैः सुविहितास्तस्मिन् यज्ञे महात्मनः Rām.1.14.16.-वी(बी)ज a. having good seed.(-जः) 1 N. of Śiva.-2 the poppy. (-जम्) good seed.-वीरकम् 1 a kind of collyrium.-2 sour gruel (काञ्जिक); सुवीरकं याच्यमाना मद्रिका कर्षति स्फिचौ Mb.8.4.38.-वीराम्लम् sour rice-gruel.-वीर्य a.1 having great vigour.-2 of heroic strength, heroic, chivalrous.(-र्यम्) 1 great heroism-2 abundance of heroes.-3 the fruit of the jujube. (-र्या) wild cotton.-वृक्तिः f.1 a pure offering.-2 a hymn of praise.-वृत्त a.1 well-behaved, virtuous, good; मयि तस्य सुवृत्त वर्तते लघुसंदेशपदा सरस्वती R. 8.77.-2 well-rounded, beautifully globular or round; मृदुनातिसुवृत्तेन सुमृष्टेनातिहारिणा । मोदकेनापि किं तेन निष्पत्तिर्यस्य सेवया ॥ or सुमुखो$पि सुवृत्तो$पि सन्मार्गपतितो$पि च । महतां पादलग्नो$पि व्यथयत्येव कष्टकः ॥ (where all the adjectives are used in a double sense). (-त्तम्) a good or virtuous conduct; भर्तुश्चिन्तानुवर्तित्वं सुवृत्तं चानुजीविनाम् Pt.1.69. (-त्ता) a sort of grape.-वेल a.1 tranquil, still.-2 humble, quiet. (-लः) N. of the Trikūṭa mountain.-व्रत a. strict in the observance of religious vows, strictly virtuous or religious. (-तः) a religious student.(-ता) 1 a virtuous wife.-2 a tractable cow, one easily milked.-शंस a. well spoken of, famous, glorious, commendable.-शक a. capable of being easily done.-शर्मन् (m., f.) a person desiring intercourse (Uṇ.4. 165].-शल्यः the Khadira tree.-शाकम् undried ginger.-शारदः N. of Śiva.-शासित a. kept under control, well-controlled.-शिक्षित a. well-taught, trained, well- disciplined.-शिखः fire.(-खा) 1 a peacock's crest.-2 a cock's comb.-शीतम् yellow sandal-wood.-शीम a. cold, frigid. (-मः) coldness-शील a. good-tempered, amiable.(-ला) 1 N. of the wife of Yama.-2 N. of one of the eight favourite wives of Kriṣṇa.-शेव a. full of happiness; pleasant to be resorted; एष पन्था उरुगायः मुशेवः Ait. Br.7.13.11.-शोण a. dark-red.-श्रीका the gum olibanum tree.-श्रुत a.1 well heard.-2 versed in the Vedas.-3 gladly heard (also an ex- clamation at a श्राद्ध); पित्रे स्वदितमित्येव वाच्यं गोष्ठे तु सुश्रुतम् Ms.3.254. (-तः) N. of the author of a system of medicine, whose work, together with that of Charaka, is regardad as the oldest medical authority, and held in great esteem in India even to this day.-श्लिष्ट a.1 well-arranged or united.-2 well-fitted; Māl.1.-श्लेषः close union or embrace.-श्लोक्य a. very famous; तेजीयसामपि ह्येतन्न सुश्लोक्यं जगद्गुरो Bhāg.3.12.31.-संवीत a.1 well-girt; स ददर्श ततः श्रीमान् सुग्रीवं हेमपिङ्गलम् । सुसंवीतम्... Rām.4.16.15.-2 well dressed.-संवृतिः good concealment. a. well-concealed; परितप्तो$प्यपरः सुसंवृतिः Śi.16.23.-संस्कृत a.1 well cooked or prepared.-2 kept in good order; सुसंस्कृतोपस्करया व्यये चामुक्तहस्तया Ms.5.15.-संगृहीत a.1 well controlled or governed; सुसंगृहीतराष्ट्रो हि पार्थिवः सुखमेधते Ms.7.113.-2 well received.-3 well kept.-4 well abridged.-संध a. true to a promise.-संनत a. well-directed (as an arrow).-सत्या N. of the wife of Janaka.-सदृश् a. agreeable to look at.-समाहित a.1 well arranged, beautifully adorned; very beautiful; ऋतुकालं प्रतीक्षन्ते नार्थिनः सुसमाहिते । संगमं त्वहमिच्छामि त्वया सह सुमध्यमे ॥ Rām.1.48.18.-2 completely loaded; तद्यथानः सुसमा- हितमुत्सर्जद्यायात् Bṛi. Up.4.3.35.-3 Very intent, attentive.-समीहित a. much desired.- सरण N. of Śiva.-सह a.1 easy to be borne.-2 bearing or enduring well. (-हः) an epithet of Śiva.-सहाय a. having a good companion; प्रणेतुं शक्यते दण्डः सुसहायेन धीमता Ms.7.31.-साधित a. well trained or educated.-सार a. having good sap or essence.(-रः) 1 good sap, essence, or substance.-2 competence.-3 the red-flowering Kha- dira tree.-सारवत् n. crystal.-सिकता 1 good sand.-2 gravel.-3 sugar.-सुरप्रिया jasmine.-सेव्य a. to be well or easily followed (as a road).-सौभगम् con- jugal felicity.-स्थ a.1 well-suited, being in a good sense.-2 in health, healthy, faring well.-3 in good or prosperous circumstances, prosperous.-4 happy, fortunate. (-स्थम्) a happy state, well-being; प्रह्लाद सुस्थरूपोसि पश्यन् व्यसनमात्मनः Mb.12.222.12; सुस्थे को वा न पण्डितः H.3.114.-स्थित a. in the same sense as सुस्थ. (-तम्) a house with a gallery on all sides.-स्थितिः (also सुस्थता) f.1 good condition, well-being, welfare, happiness.-2 health, convalescence.-स्थिर a.1 stable.-2 resolute, cool.-स्नातः 1 one who bathes at the end of a sacrifice; L. D. B.-2 well purified by bathing.-स्मित a. pleasantly smiling. (-ता) a woman with a pleased or smiling countenance.-स्वपनः an epithet of Śiva.-स्वर a.1 melodious, harmonious.-2 loud. ˚यन्त्रकम् a kind of musical instrument; युता सुस्वरयन्त्रकैः Śukra.1.247.-हित a.1 very fit or suitable, appro- priate.-2 beneficial, salutary.-3 friendly, affection- ate.-4 satisfied; सहस्रनेत्रः सुहितत्वमाप न Rām. ch.2.64. (-ता) one of the seven tongues of fire.-हृद् a. having a kind heart, cordial, friendly, loving, affectionate; सुहृदः सुहृदो$न्यांश्च दुर्हृदश्चापि दुर्हृदः । सम्यक्प्रवृत्तान् पुरुषान्नसम्यगनुपश्यतः ॥ Mb.3.28.36. (-m.)1 a friend; सुहृदः पश्य वसन्त किं स्थितम् Ku.4.27; मन्दायन्ते न खलु सुहृदामभ्युपेतार्थकृत्याः Me.4.-2 an ally. ˚भेदः1 the separation of friends.-2 N. of the 2nd book of the हितोपदेश; मित्रलाभः सुहृद्भेदो विग्रहः संधिरेव च । पञ्चतन्त्रात्तथान्यस्माद् ग्रन्थादाकृष्य लिख्यते ॥ H. Pr.9. ˚वाक्यम् the counsel of a friend.-हृदः a friend.-हृदय a.1 good-hearted.-2 dear, affectionate, loving. -
122 payer
payer [peje]➭ TABLE 81. transitive verba. [+ facture, dette] to payb. [+ employé] to pay ; [+ tueur] to hire• être payé par chèque/en espèces/en nature to be paid by cheque/in cash/in kind• il est payé pour le savoir ! (figurative) he should know!c. [+ travail, maison, marchandise] to pay for• il m'a fait payer 50 € he charged me 50 eurosd. ( = offrir) payer qch à qn to buy sth for sbe. ( = récompenser) to rewardf. ( = expier) [+ faute, crime] to pay for• il me le paiera ! (en menace) he'll pay for this!2. intransitive verba. [effort, tactique] to pay off ; [métier] to be well-paid3. reflexive verb► se payer ( = s'offrir) [+ objet] to treat o.s. to• se payer la tête de qn ( = ridiculiser) to make fun of sb ; ( = tromper) to take sb for a ride (inf)* * *peje
1.
1) ( régler) to pay for [achat, travail]; to pay, to settle [facture]; to pay [somme]être payé avec un lance-pierres — (colloq) to be paid peanuts (colloq)
2) ( s'acquitter envers) to pay [employé]il est payé pour le savoir! — fig he knows that to his cost!
3) (colloq) ( offrir)4) ( subir des conséquences) to pay for [faute, imprudence]payer pour les autres — to take the rap (colloq)
5) ( compenser) to cover
2.
verbe intransitif1) ( rapporter) [efforts, peine, sacrifice] to pay off; [profession, activité] to pay2) (colloq) ( prêter à rire) to look funny
3.
se payer verbe pronominal1) ( être payable) [service, marchandise] to have to be paid for; [personne, salaire] to have to be paid2) (colloq) ( à soi-même) to treat oneself to [voyage, dîner]; hum to get [rhume, mauvaise note]; to get landed with [travail, importun]se payer une cuite — to get plastered (colloq)
3) ( prendre son dû)payez-vous sur ce billet — take what I owe you out of this note GB ou bill US
••se payer du bon temps — (colloq) to have a good time
se payer la tête (colloq) de quelqu'un — ( se moquer) to take the mickey (colloq) out of somebody GB, to razz (colloq) somebody US; ( duper) to take somebody for a ride
* * *peje1. vt1) [créancier, employé] to payElle a été payée aujourd'hui. — She got paid today.
2) [loyer, cotisation] to pay3) [achat, réparations] to pay forJ'ai payé ce T-shirt quinze francs. — I paid 15 euros for this T-shirt.
payer cher qch — to pay a lot for sth, fig, [faute] to pay dearly for sth
faire payer quelque chose à quelqu'un — to charge somebody for something, fig (= se venger) to make sb pay for sth
Il me l'a fait payer 10 euros. — He charged me 10 euros for it.
4) (= offrir)Allez, je vous paye un verre. — Come on, I'll buy you a drink.
2. vi1) [personne] to pay2) (= rapporter de l'argent) [métier] to pay, to be well-paidSon métier paye bien. — His job pays good money.
3) [effort, tactique] to pay offLeurs bureaux ne paient pas de mine. — Their offices don't look like they're up to much.
* * *payer verb table: payerA vtr1 ( régler) to pay for [article, billet, achat, travail, service]; to pay, to settle [facture, note, dette]; to pay [somme, impôt, intérêt, salaire]; combien as-tu payé le livre? how much did you pay for the book?; payer le gaz/téléphone to pay the gas/phone○ bill; elle m'a payé le loyer/une matinée de travail she paid me the rent/for a morning's work; payer 500 euros de loyer to pay 500 euros in rent; payer 200 euros de fournitures to pay 200 euros for the materials; il m'a payé le terrain 100 000 euros he paid me 100,000 euros for the land; j'ai payé le vendeur I paid the shop assistant GB ou salesclerk US; il m'a fait payer 2 euros/la ficelle he charged me 2 euros/for the string; travail bien/mal payé well-/poorly-paid job; payer par chèque/carte de crédit to pay by cheque GB ou check US/credit card; être payé à coups de pied dans les fesses○ or avec un lance-pierres to be paid peanuts○;2 ( s'acquitter envers) to pay, to settle up with [fournisseur, artisan]; to pay [employé]; payer l'entrepreneur to settle up with ou pay the builder; payer qn pour faire or pour qu'il fasse to pay sb to do; je ne suis pas payé pour ça! that's not what I'm paid to do!; être payé à ne rien faire to be paid for doing nothing; payer qn de ses services to pay sb for their services; avoir du mal à se faire payer to have trouble getting paid; être payé à l'heure/à l'année to be paid on an hourly/annual basis; être trop/trop peu payé to be overpaid/underpaid; ça ne paie pas son homme! it's a poorly-paid job; il est payé pour le savoir! fig he knows that to his cost!;3 ○( offrir) payer qch à qn to buy sb sth; payer un verre or à boire à qn to buy sb a drink; payer l'avion à qn to pay for sb's plane ticket; viens, je te paie le restaurant come on, I'll treat you to a meal;4 ( subir des conséquences) to pay for [faute, imprudence]; payer cher sa réussite/d'avoir hésité to pay dearly for one's success/for dithering; tu me le paieras (cher)! you'll pay for this!, I'll make you pay for this!; payer de sa vie to pay with one's life; il a payé sa témérité de sa vie his rashness cost him his life; payer pour les autres to take the rap○, to carry the can○ for the others;5 ( compenser) to cover; ça me paie mon loyer it covers the ou my rent; leur réussite la paie de tous ses sacrifices their success makes all her sacrifices worthwhile.B vi1 ( récompenser) [efforts, peine, sacrifice] to pay off;2 ( rapporter) [profession, activité] to pay; c'est un métier qui paie bien it's a job that pays well; c'est un métier qui paie mal it's not a job that pays well;3 ○( prêter à rire) to look funny ou comical; il payait dans son imitation du patron he did a funny imitation of the boss.C se payer vpr1 ( être payable) [service, marchandise] to have to be paid for; [personne, salaire] to have to be paid;2 ○( à soi-même) to treat oneself to [voyage, dîner etc]; iron to get [rhume, mauvaise note]; to get landed with [travail, importun]; se payer une cuite○ to get plastered○; se payer qn◑ ( lui régler son compte) to give sb what for○; ( coucher avec) to bed sb○, to have it off with sb◑; se payer un mur/arbre○ to crash into a wall/tree; se payer un piéton○ to knock down ou to slam○ a pedestrian;payer qn de promesses/belles paroles to fob sb off with promises/fine words; se payer de mots to talk a lot of hot air○; se payer d'illusions to delude oneself; se payer du bon temps○ to have a good time; se payer la tête○ or la gueule◑ or la tronche◑ de qn ( se moquer) to take the piss◑ out of sb, to take the mickey○ out of sb GB, to razz sb US; ( duper) to take sb for a ride; il aime sa femme et il est bien payé de retour he loves his wife and she returns his love; il me déteste et il est payé de retour he hates me and the feeling's mutual; il a payé de sa personne it cost him dear.[peje] verbe transitif1. [solder, régler] to paypayer comptant/à crédit to pay cash/by creditje paye par chèque/avec ma carte de crédit/en liquide I'll pay by cheque/with my credit card/(in) cashc'est moi qui paie [l'addition] I'll pay, it's my treatpayer de ses deniers ou de sa poche to pay out of one's own pocket2. [rémunérer] to pay3. [acheter - repas, voyage] to pay forcombien as-tu payé ta maison? how much did your house cost you?, how much did you pay for your house?4. [obtenir au prix d'un sacrifice]payer sa réussite de sa santé to succeed at the expense ou the cost of one's health5. [subir les conséquences de] to pay for (inseparable)vous êtes coupable, vous devez payer you're guilty, you're going to pay7. [acheter - criminel] to hire ; [ - témoin] to buy (off)8. [compenser] to payla prime d'assurance ne paie pas complètement le remplacement de la voiture the insurance premium does not cover you for full reimbursement of the car9. [être soumis à - taxe]certaines marchandises paient un droit de douane you have to pay duty on some goods, some goods are liable to duty————————[peje] verbe intransitif1. [être profitable] to payc'est un travail qui paie mal it's badly paid work, it's not a well paid job2. (familier) [prêter à rire] to be ou to look a sight3. (locution)ne pas payer de mine: la maison ne paie pas de mine, mais elle est confortable the house isn't much to look at ou the house doesn't look much but it's very comfortablea. [s'exposer au danger] to put oneself on the lineb. [se donner du mal] to put in a lot of effort————————se payer verbe pronominal (emploi réfléchi)tenez, payez-vous here, take what I owe you————————se payer verbe pronominal————————se payer verbe pronominal transitif1. (familier) [s'offrir] to treat oneself toj'ai envie de me payer une robe I feel like treating myself to a dress ou like buying myself a dress2. (familier) [être chargé de] to be landed ou saddled with4. (familier) [supporter] to put up withon s'est payé leurs gosses pendant tout le week-end we had to put up with ou we were lumbered with their kids the whole weekend5. (familier) [percuter] to run ou to bump into6. (familier) [agresser] to go forcelui-là, à la prochaine réunion, je me le paie I'll have his guts for garters (UK) ou his head on a platter (US) at the next meeting7. (très familier) [avoir une relation sexuelle avec] to have (très familier), to have it off with (très familier & UK) -
123 Commodus
1. I.Object., complete, perfect, of full weight or measure, fit, suitable, due, proper, etc. (mostly poet. or in post-Aug. prose;II.most freq. in Plaut.): statura,
a tall stature, Plaut. As. 2, 3, 21:capillus,
id. Most. 1, 3, 98:viginti argenti minae,
full twenty, id. As. 3, 3, 134 (cf. id. ib. 3, 3, 144: minae bonae); id. Merc. 2, 3, 101:talentum argenti,
id. Rud. 5, 2, 31; Lucil. ap. Non. p. 266, 27:novem cyathis commodis miscentur pocula,
Hor. C. 3, 19, 12:alimenta,
Dig. 34, 1, 16, § 1:capitis valetudo commodior,
more firm, Cels. 8, 1; Quint. 6, 3, 77;and transf. to the person: vivere filium atque etiam commodiorem esse,
to be better, Plin. Ep. 3, 16, 4.—Subject., suitable, fit, convenient, opportune, commodious, easy, appropriate for some one or something, favorable, friendly to (in every period and species of composition); constr. with dat. or absol., rarely with ad (v. the foll.).A.Of things.1.With dat.a.Of the purpose or use:b.curationi omnia commodiora,
Liv. 30, 19, 5:nec pecori opportuna seges nec commoda Baccho,
Verg. G. 4, 129.—Of the person:2.hoc et vobis et meae commodum famae arbitror,
Ter. Hec. 4, 2, 9:quod erit mihi bonum et commodum,
id. Phorm. 1, 2, 81:nulla lex satis commoda omnibus est (corresp. with prodesse),
Liv. 34, 3, 5:primordia eloquentiae mortalibus,
Tac. Or. 12:hanc sibi commodissimam belli rationem judicavit,
Caes. B. C. 3, 85:quae sit stella homini commoda, quaeque mala,
Prop. 2 (3), 27, 4.—Absol.:3.hiberna,
Liv. 42, 67, 8:longius ceterum commodius iter,
id. 22, 2, 2; cf.:commodissimus in Britanniam transjectus,
Caes. B. G. 5, 2:commodius anni tempus,
Cic. Att. 9, 3, 1; cf. Ter. And. 5, 2, 3:faciliore ac commodiore judicio,
Cic. Caecin. 3, 8:litterae satis commodae de Britannicis rebus,
id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 25:mores,
id. Lael. 15, 54:commodissimum esse statuit, omnes naves subduci, etc.,
Caes. B. G. 5, 11.—With or without dat. pers. in the phrase commodum est, it pleases, is agreeable, = libet:4.proinde ut commodum est,
Plaut. Am. 2, 1, 8; 3, 1, 2: dum erit commodum, Ter. Ad. 1, 2, 38:si id non commodum est,
id. Eun. 3, 2, 49; id. Phorm. 5, 8, 37; Cic. Verr. 2, 2, 13, § 33 Ascon.; 2, 2, 16, § 39; 2, 1, 26, § 65; 2, 3, 70, § 165; id. Div. 1, 49, 111; id. de Or. 3, 23, 87; Plin. Pan. 48, 1:id si tibi erit commodum, cures velim,
Cic. Att. 13, 48, 2; Cels. 4, 4; 4, 22.—With ad and acc. of purpose (very rare):5.nec satis ad cursus commoda vestis Erat,
Ov. F. 2, 288.—With sup. in u (rare):B.hoc exornationis genus... commodum est auditu,
Auct. Her. 4, 18, 26.—Of persons, serving a neighbor or (more freq.) accommodating one ' s self to his wishes, useful, serviceable, pleasant, agreeable, obliging, neighborly, friendly, polite, affable, gentle, etc.:III.mihi commodus uni,
Hor. Ep. 1, 9, 9; cf. id. ib. 2, 1, 227:quemquamne existimas Catone commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis?
Cic. Mur. 31, 66:commodior mitiorque,
id. Q. Fr. 1, 1, 13, § 39:Apronius, qui aliis inhumanus ac barbarus, isti uni commodus ac disertus,
id. Verr. 2, 3, 9, § 23:convivae,
Plaut. Poen. 3, 3, 2; cf.:commodus comissator,
Ter. Ad. 5, 2, 8; and:commodus meis sodalibus,
Hor. C. 4, 8, 1:homines,
Plaut. Ps. 1, 5, 28:mulier commoda, Faceta,
Ter. Heaut. 3, 2, 10; cf. id. And. 5, 2, 3.—In a double sense with I. supra:ubi tu commoda's, capillum commodum esse credito,
Plaut. Most. 1, 3, 98.— Poet., of the measure of iambic verse:spondeos in jura paterna recepit Commodus et patiens,
sharing the paternal rights with them, in a fraternal manner, Hor. A. P. 257.—Hence,Subst.: commŏdum, i, n.1.A convenient opportunity, favorable condition, convenience (rare, but in good prose):b.nostrum exspectare,
Cic. Att. 16, 2, 1:cum tamdiu sedens meum commodum exspectet,
id. ib. 14, 2, 3;12, 38, 1: velim aliquando, cum erit tuum commodum, Lentulum puerum visas,
when it shall be convenient for you, id. ib. 12, 28, 3.—More freq.,In the connection commodo meo, tuo, etc., per commodum, ex commodo, at, or according to my, thy, etc., convenience, conveniently, at one ' s leisure:2.etiamsi spatium ad dicendum nostro commodo vacuosque dies habuissemus,
according to our convenience, Cic. Verr. 1, 18, 56:quod commodo tuo fiat,
id. Fam. 4, 2, 4; 1, 1, 3; id. Att. 13, 48, 1: suo commodo me convenire, Caes. ap. Cic. ib. 14, 1, 2:ubi consul copias per commodum exponere posset,
Liv. 42, 18, 3:tamquam lecturus ex commodo,
Sen. Ep. 46, 1; Col. 12, 19, 3;so opp. festinanter,
id. 6, 2, 14.—Advantage, profit (very freq. in all periods and species of composition):b.commodum est, quod plus usus habet quam molestiae: bonum sincerum debet esse et ab omni parte innoxium,
Sen. Ep. 87, 36 sq.:ut malis gaudeant atque ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,
Ter. And. 4, 1, 4:ut ex illius commodo meum compararem commodum,
id. Heaut. 2, 4, 17; cf. id. Hec. 5, 3, 42; Cic. N. D. 1, 9, 23:cui tam subito tot congruerint commoda,
Ter. Eun. 5, 8, 3:(honestatem) ipsam suo splendore ad se animos ducere, nullo prorsus commodo extrinsecus posito, Cic. Ac. Fragm. ap. Aug. contr. Ac. 3, 7, 15 (IV. 2, p. 470 Orell.): sequi matris commodum,
Ter. Hec. 3, 5, 31:pacis,
Cic. de Or. 2, 82, 335:contra valetudinis commodum laborare,
to the injury of health, id. Mur. 23, 47:mea,
Hor. Ep. 1, 14, 37:in publica peccem,
id. ib. 2, 1, 3; cf.:populi commoda,
Nep. Phoc. 4, 1.—Specif., a reward, pay, stipend, salary, wages for public service: veteranorum, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2, 3:c. d.omnibus provincialibus ornamentis commodisque depositis,
emoluments, id. Red. in Sen. 14, 35; Suet. Ner. 32; cf.:emeritae militiae,
id. Calig. 44; id. Aug. 49; cf. also id. Vit. 15; id. Galb. 12:militibus commoda dare,
Ov. A. A. 1, 131 sq.:tribunatus,
Cic. Fam. 7, 8, 1:missionum,
Suet. Aug. 49.—A useful thing, a good:e.commoda vitae,
Cic. Tusc. 1, 36, 87; Lucr. 3, 2; cf.:cetera opinione bona sunt... proprietas in illis boni non est. Itaque commoda vocentur,
Sen. Ep. 74, 17:inter commoda illas (divitias) numeratis: atqui eādem ratione ne commodum quidem erunt,
id. ib. 87, 29. —Sometimes commodo or per commodum, adverb. antith. to that which is [p. 382] injurious, without injury or detriment:3.ut regem reducas, quod commodo rei publicae facere possis,
Cic. Fam. 1, 1, 3:si per commodum reipublicae posset, Romam venisset,
Liv. 10, 25, 17.—Concr., = commodatum, that which is lent, a loan:B.qui forum et basilicas commodis hospitum, non furtis nocentium ornarent,
Cic. Verr. 2, 4, 3, § 6; cf. Isid. Orig. 5, 25, 16.—Advv.:1.commŏdum, adv. temp. (only in colloquial lang. and post-class. prose writers).a.At a fit time, just in time, at the very nick, at the very moment, opportunely, seasonably ( = opportune, eukairôs):b.ecce autem commodum aperitur foris,
Plaut. Mil. 4, 4, 61:commodum adveni domum,
id. Am. 2, 2, 37:orditur loqui,
id. Trin. 5, 2, 12:ipse exit Lesbonicus,
id. ib. 2, 3, 9: eukairôs ad me venit, cum haberem Dolabellam, Torquatus... commodum egeram diligentissime, Cic. Att. 13, 9, 1; Symm. Ep. 2, 47. —To designate a point of time that corresponds with another, or that just precedes it, just, just then, just now.(α).Absol.:(β).ad te hercle ibam commodum,
Plaut. Cas. 3, 4, 3; Ter. Phorm. 4, 3, 9:Taurus, sectatoribus commodum dimissis, sedebat, etc.,
Gell. 2, 2, 2:si istac ibis, commodum obviam venies patri,
just meet, Plaut. Merc. 1, 2, 107. —With postquam or (more freq.) with cum in a parallel clause:2.postquam me misisti ad portum cum luci simul, Commodum radiosus ecce sol superabat ex mari,
Plaut. Stich. 2, 2, 41:quom huc respicio ad virginem, Illa sese interea commodum huc advorterat,
Ter. Eun. 2, 3, 52:commodum discesseras heri, cum Trebatius venit,
Cic. Att. 13, 9, 1:emerseram commodum ex Antiati in Appiam, cum in me incurrit Curio,
id. ib. 2, 12, 2 B. and K. (al. commode); so with the pluperf. and a foll. cum, id. ib. 13, 19, 1; 13, 30, 2; 10, 16, 1; App. M. 1, p. 107, 15:adducitur a Veneriis Lollius commodum cum Apronius e palaestrā redisset,
Cic. Verr. 2, 3, 25, § 61 B. and K. (Zumpt, commode):cum jam filiae nostrae dies natalis appeteret, commodum aderant, quae muneri miseratis,
Symm. Ep. 3, 50. —commŏdŏ, adv. temp., = commodum, a., just in time, seasonably, just at this time (ante-class. and very rare): commodo eccum exit, Titin. ap. Charis. p. 177 P. (i. e. in tempore, Charis.): commodo de parte superiore descendebat, Sisenn. ib.: commodo dictitemus, Plaut. Fragm. ap. Charis. p. 174; cf. id. ib. p. 177.—3.commŏdē, adv.a.(Acc. to commodus, I.) Duly, properly, completely, rightly, well, skilfully, neatly, etc. (class.):b.suo quique loco viden' capillus satis compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97: commode amictus non sum, id. Fragm. ap. Gell. 18, 12, 3:saltare, Nep. praef. § 1: legere,
Plin. Ep. 5, 19, 3; cf. in comp., id. ib. 9, 34, 1:multa breviter et commode dicta,
Cic. Lael. 1, 1; cf. id. de Or. 1, 53, 227; id. Rosc. Am. 4, 9; Ter. Hec. 1, 2, 20; 1, 2, 33 al.:cogitare,
id. Heaut. prol. 14:audire,
Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:valere,
Plin. Ep. 3, 20, 11:feceris commode mihique gratum, si, etc.,
Cic. Att. 10, 3 fin.:commode facere, quod, etc.,
id. ib. 11, 7, 7; in comp.:commodius fecissent tribuni plebis, si, etc.,
id. Agr. 3, 1, 1.—In medic.:commode facere,
to do well, be beneficial, Cels. 4, 12.—(Acc. to commodus, II.)(α).Conveniently, suitably, opportunely, fitly, aptly, appropriately:(β).magis commode quam strenue navigavi,
Cic. Att. 16, 6, 1:ille satis scite et commode tempus ad te cepit adeundi,
id. Fam. 11, 16, 1:vos istic commodissime sperem esse,
id. ib. 14, 7, 2:explorat, quo commodissime itinere valles transiri possit,
Caes. B. G. 5, 49 fin.:hoc ego commodius quam tu vivo,
Hor. S. 1, 6, 110; cf.:consumere vitiatum commodius quam integrum,
id. ib. 2, 2, 91; Quint. 6, 3, 54:cui commodissime subjungitur,
id. 9, 3, 82; cf. id. 4, 1, 76.—In a friendly manner, pleasantly, gently, kindly:c.acceptae bene et commode eximus,
Plaut. Cas. 5, 1, 1; id. Poen. 1, 2, 190; Ter. Heaut. 3, 2, 48.—(Equiv. to commodum, adv. b.) Just, just at the moment when, etc.; only v.l. in the doubtful passages cited supra, commodum, b. fin.2.Commŏdus, i, m., a Roman cognomen; so L. Aelius Aurelius Commodus, Roman emperor, Lampr. Commod. 1 sq.; Eutr. 8, 15 al.—Hence,1.Commŏdĭā-nus, a, um, adj., of or pertaining to Commodus: horti, Lampr. Commod. 8:2.thermae,
Spart. Nigid. 6 al. —Commŏ-dĭus, a, um, adj., the same:3.Nonae,
Lampr. Commod. 12; cf. id. ib. 11.— -
124 commodus
1. I.Object., complete, perfect, of full weight or measure, fit, suitable, due, proper, etc. (mostly poet. or in post-Aug. prose;II.most freq. in Plaut.): statura,
a tall stature, Plaut. As. 2, 3, 21:capillus,
id. Most. 1, 3, 98:viginti argenti minae,
full twenty, id. As. 3, 3, 134 (cf. id. ib. 3, 3, 144: minae bonae); id. Merc. 2, 3, 101:talentum argenti,
id. Rud. 5, 2, 31; Lucil. ap. Non. p. 266, 27:novem cyathis commodis miscentur pocula,
Hor. C. 3, 19, 12:alimenta,
Dig. 34, 1, 16, § 1:capitis valetudo commodior,
more firm, Cels. 8, 1; Quint. 6, 3, 77;and transf. to the person: vivere filium atque etiam commodiorem esse,
to be better, Plin. Ep. 3, 16, 4.—Subject., suitable, fit, convenient, opportune, commodious, easy, appropriate for some one or something, favorable, friendly to (in every period and species of composition); constr. with dat. or absol., rarely with ad (v. the foll.).A.Of things.1.With dat.a.Of the purpose or use:b.curationi omnia commodiora,
Liv. 30, 19, 5:nec pecori opportuna seges nec commoda Baccho,
Verg. G. 4, 129.—Of the person:2.hoc et vobis et meae commodum famae arbitror,
Ter. Hec. 4, 2, 9:quod erit mihi bonum et commodum,
id. Phorm. 1, 2, 81:nulla lex satis commoda omnibus est (corresp. with prodesse),
Liv. 34, 3, 5:primordia eloquentiae mortalibus,
Tac. Or. 12:hanc sibi commodissimam belli rationem judicavit,
Caes. B. C. 3, 85:quae sit stella homini commoda, quaeque mala,
Prop. 2 (3), 27, 4.—Absol.:3.hiberna,
Liv. 42, 67, 8:longius ceterum commodius iter,
id. 22, 2, 2; cf.:commodissimus in Britanniam transjectus,
Caes. B. G. 5, 2:commodius anni tempus,
Cic. Att. 9, 3, 1; cf. Ter. And. 5, 2, 3:faciliore ac commodiore judicio,
Cic. Caecin. 3, 8:litterae satis commodae de Britannicis rebus,
id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 25:mores,
id. Lael. 15, 54:commodissimum esse statuit, omnes naves subduci, etc.,
Caes. B. G. 5, 11.—With or without dat. pers. in the phrase commodum est, it pleases, is agreeable, = libet:4.proinde ut commodum est,
Plaut. Am. 2, 1, 8; 3, 1, 2: dum erit commodum, Ter. Ad. 1, 2, 38:si id non commodum est,
id. Eun. 3, 2, 49; id. Phorm. 5, 8, 37; Cic. Verr. 2, 2, 13, § 33 Ascon.; 2, 2, 16, § 39; 2, 1, 26, § 65; 2, 3, 70, § 165; id. Div. 1, 49, 111; id. de Or. 3, 23, 87; Plin. Pan. 48, 1:id si tibi erit commodum, cures velim,
Cic. Att. 13, 48, 2; Cels. 4, 4; 4, 22.—With ad and acc. of purpose (very rare):5.nec satis ad cursus commoda vestis Erat,
Ov. F. 2, 288.—With sup. in u (rare):B.hoc exornationis genus... commodum est auditu,
Auct. Her. 4, 18, 26.—Of persons, serving a neighbor or (more freq.) accommodating one ' s self to his wishes, useful, serviceable, pleasant, agreeable, obliging, neighborly, friendly, polite, affable, gentle, etc.:III.mihi commodus uni,
Hor. Ep. 1, 9, 9; cf. id. ib. 2, 1, 227:quemquamne existimas Catone commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis?
Cic. Mur. 31, 66:commodior mitiorque,
id. Q. Fr. 1, 1, 13, § 39:Apronius, qui aliis inhumanus ac barbarus, isti uni commodus ac disertus,
id. Verr. 2, 3, 9, § 23:convivae,
Plaut. Poen. 3, 3, 2; cf.:commodus comissator,
Ter. Ad. 5, 2, 8; and:commodus meis sodalibus,
Hor. C. 4, 8, 1:homines,
Plaut. Ps. 1, 5, 28:mulier commoda, Faceta,
Ter. Heaut. 3, 2, 10; cf. id. And. 5, 2, 3.—In a double sense with I. supra:ubi tu commoda's, capillum commodum esse credito,
Plaut. Most. 1, 3, 98.— Poet., of the measure of iambic verse:spondeos in jura paterna recepit Commodus et patiens,
sharing the paternal rights with them, in a fraternal manner, Hor. A. P. 257.—Hence,Subst.: commŏdum, i, n.1.A convenient opportunity, favorable condition, convenience (rare, but in good prose):b.nostrum exspectare,
Cic. Att. 16, 2, 1:cum tamdiu sedens meum commodum exspectet,
id. ib. 14, 2, 3;12, 38, 1: velim aliquando, cum erit tuum commodum, Lentulum puerum visas,
when it shall be convenient for you, id. ib. 12, 28, 3.—More freq.,In the connection commodo meo, tuo, etc., per commodum, ex commodo, at, or according to my, thy, etc., convenience, conveniently, at one ' s leisure:2.etiamsi spatium ad dicendum nostro commodo vacuosque dies habuissemus,
according to our convenience, Cic. Verr. 1, 18, 56:quod commodo tuo fiat,
id. Fam. 4, 2, 4; 1, 1, 3; id. Att. 13, 48, 1: suo commodo me convenire, Caes. ap. Cic. ib. 14, 1, 2:ubi consul copias per commodum exponere posset,
Liv. 42, 18, 3:tamquam lecturus ex commodo,
Sen. Ep. 46, 1; Col. 12, 19, 3;so opp. festinanter,
id. 6, 2, 14.—Advantage, profit (very freq. in all periods and species of composition):b.commodum est, quod plus usus habet quam molestiae: bonum sincerum debet esse et ab omni parte innoxium,
Sen. Ep. 87, 36 sq.:ut malis gaudeant atque ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,
Ter. And. 4, 1, 4:ut ex illius commodo meum compararem commodum,
id. Heaut. 2, 4, 17; cf. id. Hec. 5, 3, 42; Cic. N. D. 1, 9, 23:cui tam subito tot congruerint commoda,
Ter. Eun. 5, 8, 3:(honestatem) ipsam suo splendore ad se animos ducere, nullo prorsus commodo extrinsecus posito, Cic. Ac. Fragm. ap. Aug. contr. Ac. 3, 7, 15 (IV. 2, p. 470 Orell.): sequi matris commodum,
Ter. Hec. 3, 5, 31:pacis,
Cic. de Or. 2, 82, 335:contra valetudinis commodum laborare,
to the injury of health, id. Mur. 23, 47:mea,
Hor. Ep. 1, 14, 37:in publica peccem,
id. ib. 2, 1, 3; cf.:populi commoda,
Nep. Phoc. 4, 1.—Specif., a reward, pay, stipend, salary, wages for public service: veteranorum, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2, 3:c. d.omnibus provincialibus ornamentis commodisque depositis,
emoluments, id. Red. in Sen. 14, 35; Suet. Ner. 32; cf.:emeritae militiae,
id. Calig. 44; id. Aug. 49; cf. also id. Vit. 15; id. Galb. 12:militibus commoda dare,
Ov. A. A. 1, 131 sq.:tribunatus,
Cic. Fam. 7, 8, 1:missionum,
Suet. Aug. 49.—A useful thing, a good:e.commoda vitae,
Cic. Tusc. 1, 36, 87; Lucr. 3, 2; cf.:cetera opinione bona sunt... proprietas in illis boni non est. Itaque commoda vocentur,
Sen. Ep. 74, 17:inter commoda illas (divitias) numeratis: atqui eādem ratione ne commodum quidem erunt,
id. ib. 87, 29. —Sometimes commodo or per commodum, adverb. antith. to that which is [p. 382] injurious, without injury or detriment:3.ut regem reducas, quod commodo rei publicae facere possis,
Cic. Fam. 1, 1, 3:si per commodum reipublicae posset, Romam venisset,
Liv. 10, 25, 17.—Concr., = commodatum, that which is lent, a loan:B.qui forum et basilicas commodis hospitum, non furtis nocentium ornarent,
Cic. Verr. 2, 4, 3, § 6; cf. Isid. Orig. 5, 25, 16.—Advv.:1.commŏdum, adv. temp. (only in colloquial lang. and post-class. prose writers).a.At a fit time, just in time, at the very nick, at the very moment, opportunely, seasonably ( = opportune, eukairôs):b.ecce autem commodum aperitur foris,
Plaut. Mil. 4, 4, 61:commodum adveni domum,
id. Am. 2, 2, 37:orditur loqui,
id. Trin. 5, 2, 12:ipse exit Lesbonicus,
id. ib. 2, 3, 9: eukairôs ad me venit, cum haberem Dolabellam, Torquatus... commodum egeram diligentissime, Cic. Att. 13, 9, 1; Symm. Ep. 2, 47. —To designate a point of time that corresponds with another, or that just precedes it, just, just then, just now.(α).Absol.:(β).ad te hercle ibam commodum,
Plaut. Cas. 3, 4, 3; Ter. Phorm. 4, 3, 9:Taurus, sectatoribus commodum dimissis, sedebat, etc.,
Gell. 2, 2, 2:si istac ibis, commodum obviam venies patri,
just meet, Plaut. Merc. 1, 2, 107. —With postquam or (more freq.) with cum in a parallel clause:2.postquam me misisti ad portum cum luci simul, Commodum radiosus ecce sol superabat ex mari,
Plaut. Stich. 2, 2, 41:quom huc respicio ad virginem, Illa sese interea commodum huc advorterat,
Ter. Eun. 2, 3, 52:commodum discesseras heri, cum Trebatius venit,
Cic. Att. 13, 9, 1:emerseram commodum ex Antiati in Appiam, cum in me incurrit Curio,
id. ib. 2, 12, 2 B. and K. (al. commode); so with the pluperf. and a foll. cum, id. ib. 13, 19, 1; 13, 30, 2; 10, 16, 1; App. M. 1, p. 107, 15:adducitur a Veneriis Lollius commodum cum Apronius e palaestrā redisset,
Cic. Verr. 2, 3, 25, § 61 B. and K. (Zumpt, commode):cum jam filiae nostrae dies natalis appeteret, commodum aderant, quae muneri miseratis,
Symm. Ep. 3, 50. —commŏdŏ, adv. temp., = commodum, a., just in time, seasonably, just at this time (ante-class. and very rare): commodo eccum exit, Titin. ap. Charis. p. 177 P. (i. e. in tempore, Charis.): commodo de parte superiore descendebat, Sisenn. ib.: commodo dictitemus, Plaut. Fragm. ap. Charis. p. 174; cf. id. ib. p. 177.—3.commŏdē, adv.a.(Acc. to commodus, I.) Duly, properly, completely, rightly, well, skilfully, neatly, etc. (class.):b.suo quique loco viden' capillus satis compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97: commode amictus non sum, id. Fragm. ap. Gell. 18, 12, 3:saltare, Nep. praef. § 1: legere,
Plin. Ep. 5, 19, 3; cf. in comp., id. ib. 9, 34, 1:multa breviter et commode dicta,
Cic. Lael. 1, 1; cf. id. de Or. 1, 53, 227; id. Rosc. Am. 4, 9; Ter. Hec. 1, 2, 20; 1, 2, 33 al.:cogitare,
id. Heaut. prol. 14:audire,
Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:valere,
Plin. Ep. 3, 20, 11:feceris commode mihique gratum, si, etc.,
Cic. Att. 10, 3 fin.:commode facere, quod, etc.,
id. ib. 11, 7, 7; in comp.:commodius fecissent tribuni plebis, si, etc.,
id. Agr. 3, 1, 1.—In medic.:commode facere,
to do well, be beneficial, Cels. 4, 12.—(Acc. to commodus, II.)(α).Conveniently, suitably, opportunely, fitly, aptly, appropriately:(β).magis commode quam strenue navigavi,
Cic. Att. 16, 6, 1:ille satis scite et commode tempus ad te cepit adeundi,
id. Fam. 11, 16, 1:vos istic commodissime sperem esse,
id. ib. 14, 7, 2:explorat, quo commodissime itinere valles transiri possit,
Caes. B. G. 5, 49 fin.:hoc ego commodius quam tu vivo,
Hor. S. 1, 6, 110; cf.:consumere vitiatum commodius quam integrum,
id. ib. 2, 2, 91; Quint. 6, 3, 54:cui commodissime subjungitur,
id. 9, 3, 82; cf. id. 4, 1, 76.—In a friendly manner, pleasantly, gently, kindly:c.acceptae bene et commode eximus,
Plaut. Cas. 5, 1, 1; id. Poen. 1, 2, 190; Ter. Heaut. 3, 2, 48.—(Equiv. to commodum, adv. b.) Just, just at the moment when, etc.; only v.l. in the doubtful passages cited supra, commodum, b. fin.2.Commŏdus, i, m., a Roman cognomen; so L. Aelius Aurelius Commodus, Roman emperor, Lampr. Commod. 1 sq.; Eutr. 8, 15 al.—Hence,1.Commŏdĭā-nus, a, um, adj., of or pertaining to Commodus: horti, Lampr. Commod. 8:2.thermae,
Spart. Nigid. 6 al. —Commŏ-dĭus, a, um, adj., the same:3.Nonae,
Lampr. Commod. 12; cf. id. ib. 11.— -
125 воздушный
аварийная связь с воздушным судномair distress communicationаварийная ситуация с воздушным судномaircraft emergencyаварийные воздушные перевозкиdistress trafficавиатрасса верхнего воздушного пространстваhigh-level airwayавиатрасса нижнего воздушного пространстваlow-level airwayавиационный двигатель воздушного охлажденияair-cooled engineавтоматическое выравнивание воздушного судна перед посадкойautoflareавторотация воздушного винтаpropeller windmillingавторотирующий воздушный винтwindmilling propellerагентство по отправке грузов воздушным транспортомair freight forwarderадминистративное воздушное судноexecutive aircraftангар для воздушного суднаaircraft shedаренда воздушного суднаaircraft leaseаренда воздушного судна без экипажа1. aircraft dry lease2. aircraft drylease аренда воздушного судна вместе с экипажемaircraft wet leaseарендатор воздушного суднаlessee of an aircraftарендованное воздушное судноleased aircraftарендовать воздушное судноlease an aircraftАссоциация воздушного транспорта СШАair TransportАссоциация воздушных перевозчиковNational Air Carrierаудиовизуальная система имитации воздушного движенияair traffic audio simulation system(для тренажеров) аэродинамически сбалансированное воздушное судноairodynamically balanced aircraftаэродром для реактивных воздушных судовjet aerodromeаэродром местных воздушных линийdomestic aerodromeаэродромный обогреватель воздушного суднаaircraft heaterаэродром совместного базирования гражданского и военных воздушных судовjoint civil and military aerodromeаэронавигационная карта воздушных подходовaeronautical approach chartаэропорт высокой плотности воздушного движенияhigh-density airportбаза ремонта воздушных судовaircraft repair depotбалансировать воздушное судно1. balance the aircraft2. trim the aircraft балансировать воздушный винтbalance the propellerбалансировка воздушного винтаpropeller balanceбалансировка воздушного суднаaircraft trimбезопасное управление воздушным судномsafe handling of an aircraftбезопасность воздушного движенияair safetyбезопасный срок службы воздушного суднаaircraft safe lifeбесшумное воздушное судноquiet aircraftбиение воздушного винтаairscrew knockборт воздушного суднаaircraft sideбортовая кухня воздушного суднаaircraft galleyбортовой регистрационный знак воздушного суднаaircraft registration markбригада для перегонки воздушных судовdelivery groupбригада технического обслуживания воздушных судовaircraft maintenance teamбуксировать воздушное судно хвостом впередpush the aircraft backбуксировочный узел воздушного суднаaircraft towing pointвал воздушного винтаpropeller shaftвводить воздушное судно в кренroll in the aircraftведомость дефектов воздушного суднаaircraft defects listвектор воздушной скоростиairspeed vectorверхнее воздушное пространство1. upper air2. upper air area весовая категория воздушного суднаaircraft weight categoryвесовая классификация воздушного суднаaircraft breakdownвзаимодействие воздушных потоковair flow interactionвид воздушного суднаaircraft categoryвинтовое воздушное судноprop-driven aircraftвладелец сертификата на воздушное судноaircraft certificate holderвлияние спутной струи от воздушного винтаslipstream effectвлиять на состояние воздушного суднаeffect on an aircraftвместимость воздушного суднаaircraft capacityвне воздушной трассыoff-airwayвнезапное отклонение воздушного суднаaircraft sudden swerveвнимание, отвлеченное от управления воздушным судномdiverted attention from operationвозвращать воздушное судноbring the aircraft backвоздушная болезньairsicknessвоздушная волнаair waveвоздушная заслонкаair flapвоздушная зонаair sideвоздушная линияair lineвоздушная массаair massвоздушная обстановкаair situationвоздушная обстановка в зоне аэродромаaerodrome air pictureвоздушная опораair bearingвоздушная перевозка1. air carriage2. air conveyance 3. air movement 4. skylift воздушная перевозка за платуair operation for remunerationвоздушная перевозка по наймуair operation for hireвоздушная перевозка типа инклюзив турinclusive tourвоздушная подушкаair cushionвоздушная подушка у землиground cushionвоздушная почтаair mailвоздушная пробкаair lockвоздушная система запуска двигателейair starting systemвоздушная скоростьairspeedвоздушная смесительная камераair-mixing chamberвоздушная трасса1. airway2. air track 3. skyway 4. air lane 5. air route 6. air path воздушная турбинаair turbineвоздушная турбулентностьair turbulenceвоздушная ударная волнаair blastвоздушная цельair targetвоздушная ямаair pocketвоздушная яма на пути полетаin flight bumpвоздушное барражированиеair loiteringвоздушное движение1. air traffic2. traffic flow воздушное охлаждениеair coolingвоздушное пиратствоair piracyвоздушное правоair lawвоздушное пространство1. airspace2. midair воздушное пространство с запретом визуальных полетовvisual exempted airspaceвоздушное путешествие1. air trip2. air travel воздушное сообщениеair communicationвоздушное судно1. aircraft2. ship воздушное судно без экипажаbare hullвоздушное судно большой вместимостиhigh-capacity aircraftвоздушное судно большой дальности полетовlong-distance aircraftвоздушное судно вертикального взлета и посадкиvertical takeoff and landing aircraftвоздушное судно в зоне ожиданияholding aircraftвоздушное судно в полете1. in-flight aircraft2. making way aircraft 3. aircraft on flight воздушное судно вспомогательной авиалинииfeeder aircraftвоздушное судно, выведенное из строяdisabled aircraftвоздушное судно государственной принадлежностиstate aircraftвоздушное судно, готовое к полетуunder way aircraftвоздушное судно гражданской авиацииcivil aircraftвоздушное судно для местный авиалинийshort-range aircraftвоздушное судно для местных авиалинийshort-haul transportвоздушное судно для обслуживания местных авиалинийfeederlinerвоздушное судно для патрулирования лесных массивовforest patrol aircraftвоздушное судно для полетов на большой высотеhigh-altitude aircraftвоздушное судно для смешанных перевозокcombination aircraftвоздушное судно, дозаправляемое в полетеreceiver aircraftвоздушное судно, загруженное не по установленной схемеimproperly loaded aircraftвоздушное судно, занесенное в реестрaircraft on registerвоздушное судно, идущее впередиpreceeding aircraftвоздушное судно, идущее следомfollowing aircraftвоздушное судно, имеющее разрешение на полетauthorized aircraftвоздушное судно, исключенное из реестраabandoned aircraftвоздушное судно короткого взлета и посадкиshort takeoff and landing aircraftвоздушное судно, летящее курсом на востокeastbound aircraftвоздушное судно местных воздушных линийcommuter-size aircraftвоздушное судно на подходеin-coming aircraftвоздушное судно - нарушительintruderвоздушное судно, находящееся в воздухеairborne aircraftвоздушное судно, находящееся в эксплуатации владельцаowner-operated aircraftвоздушное судно, находящееся на встречном курсеoncoming aircraftвоздушное судно небольшой массыlight aircraftвоздушное судно, не сертифицированное по шумуnonnoise certificate aircraftвоздушное судно, нуждающееся в помощиaircraft requiring assistanceвоздушное судно обнаруженияspotter(цели) воздушное судно общего назначенияgeneral-purpose aircraftвоздушное судно обычной схемы взлета и посадкиconventional takeoff and landing aircraftвоздушное судно, оставшееся на плавуstayed afloat aircraftвоздушное судно, отвечающее современным требованиямtoday's aircraftвоздушное судно первого поколенияfirst-generation aircraftвоздушное судно, получившее разрешениеcleared aircraftвоздушное судно по обменуinterchanged aircraftвоздушное судно, прибывающее в конечный аэропортterminating aircraftвоздушное судно, пропавшее без вестиaircraft in missingвоздушное судно с верхним расположением крылаhigh-wing aircraftвоздушное судно с газотурбинными двигателямиturbine-engined aircraftвоздушное судно с двумя двигателямиtwin-engined aircraftвоздушное судно с двумя и более двигателямиmultiengined aircraftвоздушное судно с неподвижным крыломfixed-wing aircraftвоздушное судно с несущим винтомrotary-wing aircraftвоздушное судно с несущим фюзеляжемlift-fuselage aircraftвоздушное судно с низким расположением крылаlow-wing aircraftвоздушное судно, совершающее заход на посадкуapproaching aircraftвоздушное судно с одним двигателем1. one-engined aircraft2. single-engined aircraft воздушное судно с одним пилотомsingle-pilot aircraftвоздушное судно, создающее опасность столкновенияintruding aircraftвоздушное судно со складывающимся крыломfolding wing aircraftвоздушное судно со средним расположением крылаmid-wing aircraftвоздушное судно с поршневым двигателемpiston-engined aircraftвоздушное судно с треугольным крыломdelta-wing aircraftвоздушное судно с турбовинтовыми двигателямиturboprop aircraftвоздушное судно с турбореактивными двигателямиturbojet aircraftвоздушное судно с убранной механизацией крылаclean aircraftвоздушное судно с удлиненным фюзеляжемstretched aircraftвоздушное судно с узким фюзеляжемnarrow-body aircraftвоздушное судно с фюзеляжем типовой схемыregular-body aircraftвоздушное судно схемы летающее крыло1. all-wing aircraft2. tailless aircraft воздушное судно схемы уткаcanard aircraftвоздушное судно считается пропавшим без вестиaircraft is considered to be missingвоздушное судно с экипажем из нескольких человекmulticrew aircraftвоздушное судно, терпящее бедствиеaircraft in distressвоздушное судно, удовлетворяющее требованиям сохранения окружающей средыenvironmentally attuned aircraftвоздушное судно укороченного взлета и посадкиreduced takeoff and landing aircraftвоздушное таксиair taxiвоздушное уплотнениеair sealвоздушное уплотнение опорыbearing air sealвоздушные винты противоположного вращенияcontrarotating propellersвоздушные воротаair gateвоздушные перевозкиairliftвоздушные перевозки большой протяженностиlong-haul serviceвоздушные перевозки вертолетомrotorcraft operationsвоздушные перевозки малой протяженностиshort-haul serviceвоздушные перевозки с большим количеством промежуточных остановокmultistop serviceвоздушные перевозки средней протяженностиmedium-haul serviceвоздушные перевозки типа инклюзив турinclusive tour trafficвоздушный буксирaerotowвоздушный винт1. airscrew2. prop 3. propeller воздушный винт во флюгерном положенииfeathered propellerвоздушный винт двусторонней схемыdoubleacting propellerвоздушный винт изменяемого шага1. adjustable-pitch propeller2. variable pitch propeller 3. controllable propeller воздушный винт левого вращенияleft-handed propellerвоздушный винт на режиме малого газаidling propellerвоздушный винт постоянного числа оборотовconstant-speed propellerвоздушный винт правого вращенияright-handed propellerвоздушный винт прямой тягиdirect drive propellerвоздушный винт с автоматически изменяемым шагомautomatic pitch propellerвоздушный винт с автоматической регулировкойautomatically controllable propellerвоздушный винт с большим шагомhigh-pitch propellerвоздушный винт с гидравлическим управлением шагаhydraulic propellerвоздушный винт фиксированного шага1. constant-pitch propeller2. fixed-pitch propeller воздушный дроссельthrottle airвоздушный клапанair valveвоздушный кодексair codesВоздушный кодексAir laws regulationsвоздушный коллектор1. air manifold2. air manifold pipe 3. air collector 4. pneumatic manifold воздушный коридорair corridorвоздушный лайнерairlinerвоздушный перевозчикair carrierвоздушный поток1. airflow2. airstream 3. air flow воздушный радиаторair coolerвоздушный редукторair pressure valveвоздушный стартерair starterвоздушный трактair flow ductвоздушный транспортair transportвоздушный участокairborne partвоздушный участок траекторииairborne pathвоздушный фильтрair filterвоздушный флотair fleetвозмущение воздушного потокаair distortionвосстанавливать воздушное судноrestore an aircraftвосходящий воздушный потокanabatic windвосходящий порыв воздушной массыair-up gustВПП для эксплуатации любых типов воздушных судовall-service runwayвращать воздушный винтdrive a propellerвредное воздействие шума от воздушных судовaircraft noise pollutionвремя прекращения действия ограничения на воздушное движениеtraffic release timeвсепогодное воздушное судноall-weather aircraftвспомогательная бортовая система воздушного суднаassociated aircraft systemвтулка воздушного винта1. propeller hub2. airscrew hub 3. airscrew boss входное воздушное устройствоair inlet section(двигателя) вывешивать воздушное судноlift an aircraft onвывешивать воздушное судно на подъемникахjack an aircraftвыводить воздушное судно из крена1. bring the aircraft out2. roll out the aircraft выводить воздушное судно из сваливания на крылоunstall the aircraftвыводить воздушное судно на заданный курсput the aircraft on the courseвыводить воздушный винт из флюгерного положенияunfeather the propellerвыдерживать воздушное судноkeep the aircraft onвыдерживать воздушное судно на заданном курсеhold the aircraft on the headingвылетающее воздушное судно1. departing aircraft2. originating aircraft 3. outbound aircraft 4. outward aircraft вынужденная посадка воздушного судна на водуaircraft ditchingвыполнять работу на воздушном суднеwork on the aircraftвыполнять этап пробега воздушного суднаroll on the aircraftвыравнивать воздушное судно1. ease the aircraft on2. level the aircraft out выруливать воздушное судноlead out the aircraftвыруливать воздушное судно на исполнительный стартline up the aircraftвысотное воздушное пространствоspecified upper-air layerвысотный воздушный винтaltitude propellerвыставка технического оборудования для обслуживания воздушных судовaircraft maintenance engineering exhibitionвычислитель воздушной скоростиair-speed computerвычислитель воздушных сигналовair data computerгарантийный срок воздушного суднаaircraft warrantyгерметизированное воздушное судноpressurized aircraftгерметичность воздушного суднаaircraft tightnessгидравлическое управление шагом воздушного винтаhydraulic propeller pitch controlгидровариант воздушного суднаsea aircraftгидроподъемник для воздушного суднаaircraft hydraulic jackгиперзвуковое воздушное судноhypersonic aircraftгироскоп с воздушной опорой осейair bearing gyroscopeГлавное агентство воздушных сообщенийCentral Agency of Air Serviceгосударственная система организации воздушного пространстваnational airspace systemгосударственный опознавательный знак воздушного суднаaircraft nationality markгосударство - изготовитель воздушного суднаstate of aircraft manufactureгосударство - поставщик воздушного суднаaircraft provider stateгосударство регистрации воздушного суднаaircraft registry stateгосударство - эксплуатант воздушного суднаaircraft user stateготовность воздушного суднаaircraft readinessгражданский воздушный транспортcivil air transportграница зоны управления воздушным движениемair traffic control boundaryграфик воздушного путешествияair travel planграфик движения воздушного транспортаair transport movement tableгруз для воздушной перевозкиair cargoгрузовое воздушное судно1. all-cargo aircraft2. air freighter 3. freight aircraft грузовое воздушное судно с откидной носовой частьюbow-loaderгрузопассажирское воздушное судноconvertible aircraftгруз, перевозимый воздушным судномaircraft freightгруппа прогнозирования воздушного движенияtraffic forecast groupдавать воздушному судну правоenable the aircraft toдавать разрешение воздушному суднуclear the aircraftдальность полета воздушного суднаaircraft rangeданные воздушных перевозокtraffic summaryданные о результатах испытаний воздушного суднаaircraft test dataдата обнаружения пропавшего воздушного суднаaircraft recovery dateдатчик воздушной скорости1. airspeed sensor2. airspeed transmitter датчик воздушных сигналовair-data sensorдвижение воздушного суднаaircraft movementдвухпалубное воздушное судноdouble-decker aircraftдвухфюзеляжное воздушное судноtwin-fuselage aircraftдействующая воздушная трассаeffective air pathдержать воздушное судно готовымmaintain the aircraft at readiness toдержаться на безопасном расстоянии от воздушного суднаkeep clear of the aircraftдеформация конструкции воздушного суднаaircraft structural deformationдиаграмма воздушных потоковair-flow patternдиспетчер воздушного движенияflight dispatcherдиспетчерский центр управления воздушным движениемair traffic control centerдиспетчерский центр управления потоком воздушного движенияflow control centerдиспетчерское обслуживание воздушного пространстваair controlдиспетчер службы управления воздушным движениемair traffic controllerдисплей индикации воздушной обстановкиair situation displayдистанционное управление воздушным судномflight monitoringдозвуковое воздушное судноsubsonic aircraftдонесение о состоянии парка воздушных судовaircraft status reportдопускать воздушное судно к дальнейшей эксплуатации1. consider an aircraft serviceable2. return the aircraft to service допуск на массу воздушного суднаaircraft weight toleranceдопуск на размеры воздушного суднаaircraft dimension toleranceдорабатывать конструкцию воздушного суднаafter an aircraftдоработка воздушного суднаaircraft retrofitдоход на единицу воздушной перевозкиrevenue per traffic unitЕвропейская группа прогнозирования воздушного движенияEuropean air traffic forecast Groupединица воздушной перевозкиtraffic unitзавихрение воздушной массыwhirlwindзагруженное воздушное судноladen aircraftзагрузка воздушного суднаaircraft ladingзаземление воздушного суднаaircraft earthingзаказчик воздушного суднаaircraft customerзакрытый воздушный винтshrouded propellerзамена парка воздушных судовfleet updatingзаменять воздушное судноsubstitute the aircraftзаменять оборудование воздушного суднаreequip an aircraftзаносить воздушное судно в реестрenter the aircraftзапасные части для воздушного суднаaircraft spare partзапас прочности воздушного суднаaircraft reserve factorзапас топлива воздушного суднаaircraft fuel quantityзапас управляемости воздушного суднаaircraft control marginзапускать воздушное судно в производствоput the aircraft into productionзарегистрированное воздушное пространствоspecified airspaceзарезервированное воздушное пространствоreserved airspaceзаруливать воздушное судноlead in the aircraftзаруливать на место стоянки воздушного суднаenter the aircraft standзасветка воздушного суднаaircraft flashзасекать воздушное судноplot the aircraftзатормаживать воздушный потокbring to rest airзафрахтованное воздушное судноchartered aircraftзачехлять воздушное судноcover an aircraft withзащита воздушного судна от угонаaircraft hijack protectionзвукоизоляция воздушного суднаaircraft sound proofingзона аэродромного управления воздушным движениемaerodrome traffic control zoneзона воздушного барражированияair patrol zoneзона воздушного движенияtraffic zoneзона воздушного пространства с особым режимом полетаairspace restricted areaзона движения воздушных судовaerodrome movement areaзона интенсивного воздушного движенияcongested areaзона управления воздушным движениемair traffic control areaизнос воздушного суднаageing aircraftизносостойкий воздушный подшипникmaintenance-free air bearingиндикатор наземного движения воздушных судовaircraft surface movement indicatorиндикаторная воздушная скорость1. rectified airspeed2. calibrate airspeed индикация воздушных целейair target indicationинженер по техническому обслуживанию воздушных судовaircraft maintenance engineerинструкция по загрузке воздушного суднаaircraft loading instructionинструкция по консервации и хранению воздушного суднаaircraft storage instructionинструкция по эксплуатации воздушного суднаaircraft operating instructionинтенсивное воздушное движениеhigh density air trafficинтенсивное регулярное воздушное сообщениеairbridgeинтенсивность воздушного движения1. traffic flow rate2. air-traffic intensity информация по воздушной трассеairway informationисправленная воздушная скоростьcorrected airspeedиспытание воздушного судна в термобарокамереaircraft environmental testиспытания воздушного судна на перегрузкиaircraft acceleration testsиспытания воздушного судна на переменные нагрузкиaircraft alternate-stress testsиспытательная станция воздушных судовaircraft test stationиспытываемое воздушное судноtest aircraftисследование конфликтной ситуации в воздушном движенииair conflict searchисследовательское воздушное судноresearch aircraftистинная воздушная скоростьtrue airspeedисходная масса пустого воздушного суднаbasic empty weightклассификационная отметка воздушного суднаaircraft ratingклассификация воздушных судовaircraft classificationклассификация воздушных судов по типамaircraft category ratingкольцевой обтекатель воздушного винтаairscrew antidrag ringкольцо воздушного лабиринтного уплотненияair labyrinth seal ringкомандир воздушного суднаaircraft commanderкомбинированный тип воздушного суднаcomplex type of aircraftкомель лопасти воздушного винтаpropeller blade shankКомитет по воздушным перевозкам1. Air Transport Committee2. Air Transportation Board коммерческая воздушная перевозкаcommercial air transportationкоммерческие воздушные перевозки1. commercial air transport operations2. revenue traffic коммерческий воздушный транспортcommercial air transportкоммерческое воздушное судноprofitable aircraftкоммерческое реактивное воздушное судноcommercial jetкомплексная система контроля воздушного пространстваintegrated system of airspace controlкомплект оборудования для удаления воздушного суднаaircraft recovery kitкомпоновка воздушного суднаaircraft layoutконвенция по управлению воздушным движениемair traffic conventionконструкция воздушного судна1. aircraft design2. aircraft structure консультативная информация о воздушном движенииtraffic advisory informationконсультативное воздушное пространствоadvisory airspaceконсультативное обслуживание верхнего воздушного пространстваupper advisory serviceконсультативное обслуживание воздушного движенияtraffic advisory serviceконсультативное сообщение о воздушной обстановкеtraffic advisoryконсультативное сообщение о воздушной обстановке, регистрируемой на первичной РЛСtraffic advisory against primary radar targetsКонсультативный комитет по управлению воздушным движениемAir Traffic Control Advisory Committeeконтактное кольцо воздушного винтаpropeller slip ringконтейнер для перевозки грузов и багажа на воздушном суднеaircraft containerконтракт на воздушную перевозкуair carriage contractконтролируемое воздушное пространствоcontrolled airspaceконтролируемое воздушное пространство предназначенное для полетов по приборамinstrument restricted airspaceконтроль качества изготовления воздушных судовaircraft production inspectionконтуры воздушного суднаaircraft geometryконфигурация базовой модели воздушного суднаbaseline aircraft configurationконцевой выключатель в системе воздушного суднаaircraft limit switchкоэффициент загрузки воздушного суднаaircraft load factorкоэффициент заполнения воздушного винтаpropeller solidity ratioкоэффициент использования воздушного суднаaircraft usability factorкоэффициент перегрузки воздушного суднаaircraft acceleration factorкрен воздушного судна1. aircraft heel2. aircraft roll 3. aircraft list крутящий момент воздушного винта1. propeller torque2. airscrew torque крутящий момент воздушного винта в режиме авторотацииpropeller windmill torqueкурс воздушного судна1. aircraft course2. aircraft heading ламинарность воздушного потокаflow laminarityлегкоуправляемое воздушное судноhandy aircraftлетательный аппарат на воздушной подушкеair-cushion vehicleлетать на воздушном суднеfly by an aircraftлетно-технические характеристики воздушного суднаaircraft performancesлиния заруливания воздушного судна на стоянкуaircraft stand lead-in lineлиния положения воздушного суднаaircraft position lineлиния руления воздушного судна в зоне стоянкиaircraft stand taxilaneлиния технологического разъема воздушного суднаaircraft production break lineлицензированное воздушное судноlicensed aircraftлопасть воздушного винтаpropeller bladeл управления шагом воздушного винтаpropeller pitch control systemмагистральная воздушная линияhighwayмагистральная воздушная трассаtrunk routeмакет воздушного суднаaircraft mockupмалошумное воздушное судноlow annoyance aircraftмалошумный воздушный винтsilenced tractor propellerманевренность воздушного суднаaircraft manoeuvrabilityмаркировка места стоянки воздушного суднаaircraft stand markingмаршрут верхнего воздушного пространстваupper air routeмаршрут вне воздушной трассыoff-airway routeмаршрут нижнего воздушного пространстваlow air routeмаршрутный лист воздушного путешествияair travel cardмаршрут, обслуживаемый службой воздушного движенияair traffic service routeмаршрут перегонки воздушных судовair ferry routeмаршрут управления воздушным движениемATC routeмасса пустого воздушного судна1. base weight2. empty weight 3. aircraft empty weight масса пустого воздушного судна при поставкеdelivery empty weightмасса снаряженного воздушного судна без пассажировaircraft operational weightмастерская капитального ремонта воздушных судовaircraft overhaul shopМеждународная ассоциация воздушного транспортаInternational Air TransportМеждународный совет ассоциаций владельцев воздушных судов и пилотовInternational Council of Aircraft Owner and Pilot Associationsместный воздушный вихрьlocal whirlwindместо загрузки воздушного суднаaircraft's loading positionместо остановки воздушного суднаaircraft standместоположение воздушного суднаaircraft fixместо стоянки воздушного судна1. aircraft parking place2. aircraft's parking position место стоянки воздушного судна носом к аэровокзалуnose-in aircraft standместо стоянки воздушного судна хвостом к аэровокзалуnose-out aircraft standместо установки домкрата для подъема воздушного суднаaircraft jacking pointмеханизм реверса воздушного винтаpropeller reverserмеханизм реверса воздушного потока вентилятораfan jet reverserмеханизм реверсирования воздушного винтаairscrew reversing gearмеханизм синхронизации работы воздушного винтаpropeller synchronization mechanismминимум воздушного суднаaircraft minimaминимум командира воздушного суднаpilot-in-command minimaмногоцелевое воздушное судно1. multipurpose aircraft2. all-purpose aircraft многоцелевое реактивное воздушное судноall-purpose jetlinerмоделирование воздушного движенияart traffic simulationмодель воздушного суднаaircraft modelмодифицированное воздушное судно1. derived aircraft2. modified aircraft моечная установка для воздушных судовaircraft washing plantмонтировать на воздушном суднеinstall on the aircraftнаблюдение за воздушным пространствомair observationнаблюдение с борта воздушного суднаaircraft observationнадежность воздушного суднаaircraft reliabilityнаправление воздушного потокаairflow directionнаправлять воздушное судно против ветраhead the aircraft into windнарушение воздушного пространстваair intrusionнарушение поперечной центровки воздушного суднаaircraft lateral inbalanceнаставление по управлению воздушным движениемair traffic guideнегерметизированное воздушное судноunpressurized aircraftнезаконно захваченное воздушное судноunlawfully seized aircraftнезаконный захват воздушного суднаaircraft unlawful seizureнеконтролируемое воздушное пространствоuncontrolled airspaceнеполная загрузка воздушного суднаaircraft underloadingнеремонтопригодное воздушное судноirrepairable aircraftнесбалансированное воздушное судноout-of-balance aircraftнесбалансированный воздушный винтout-of-balance propellerнестандартный тип воздушного суднаinconventional type of aircraftнеуправляемость воздушного суднаaircraft uncontrollabilityнивелировочная точка воздушного суднаaircraft leveling pointнижнее воздушное пространство1. lower airspace2. low air area нисходящий воздушный поток1. katabatic wind2. fall wind нисходящий порыв воздушной массыair-down gustносовая часть воздушного суднаaircraft nose sectionобеспечение эшелонирования полетов воздушных судовaircraft separation assuranceоблегченный воздушный винтlower pitch propellerобледенение воздушного суднаaircraft icingобмен воздушными судамиaircraft interchangeобнаружение и удаление воздушного суднаaircraft recoveryобозначение места остановки воздушного суднаaircraft stand identificationобозначенное воздушное пространствоdesignated airspaceоборот парка воздушных судовaircraft fleet turnoverоборудование воздушных трассairways facilitiesоборудование для обслуживания воздушного суднаaircraft servicing equipmentоборудование места стоянки воздушного суднаaircraft parking equipmentоборудовать воздушное судно1. equip an aircraft with2. fit an aircraft with обратное вращение воздушного винтаairscrew reverse rotationобслуживание воздушного суднаaircraft servicingобтекатель втулки воздушного винтаpropeller domeобщий вид воздушного суднаaircraft main viewобщий налет на определенном типе воздушного суднаon-type flight experienceобщий поток воздушных перевозокgeneral trafficобъем воздушных перевозка в тоннах грузаairlift tonnageобъем воздушных перевозок1. traffic handling capacity2. lift capacity 3. air traffic performance ограничение воздушного пространстваairspace restrictionограничение потока воздушного движенияflow restrictionограничения на воздушных трассахair rote limitationsограниченное воздушное пространствоrestricted airspaceодноместное воздушное судноsingle-seater aircraftоколозвуковое воздушное судноtransonic aircraftокружная скорость законцовки воздушного винтаpropeller tip speedокружная скорость лопасти воздушного винтаairscrew blade speedопознавание воздушного суднаaircraft identificationопознавательный знак места стоянки воздушного суднаaircraft stand identification signопознавать воздушное судноidentify the aircraftопределение местонахождения воздушного судна по звездамastrofixопределять границы воздушного пространстваto define the airspaceопределять зону полета воздушного суднаspace the aircraftопытный вариант воздушного судна1. prototype aircraft2. preproduction aircraft 3. aircraft prototype 4. experimental aircraft орган обеспечения безопасности на воздушном транспортеaviation security authorityосветительное оборудование воздушного суднаaircraft electrificationосевая линия воздушного суднаaircraft center lineосновной вариант воздушного суднаbasic aircraftосновной режим воздушного пространстваdominant air modeосновные технические данные воздушного суднаaircraft basic specificationsостановка воздушного суднаaircraft stopось симметрии воздушного суднаaircraft axisотбалансированное воздушное судноtrimmedотказ электросистемы воздушного суднаaircraft electrical failureоткрытый воздушный винтunshrouded propellerотметка местоположения воздушного суднаaircraft positionотносительная воздушная скоростьrelative airspeedотрицательная тяга воздушного винтаpropeller dragотрывать воздушное судно от земли1. unstick the aircraft2. make the aircraft airborne отрывать переднюю опору шасси воздушного суднаrotate the aircraftотчет о воздушных перевозкахtraffic reportочаг пожара на воздушном суднеaircraft fire pointпарк воздушных судовaircraft fleetпарковать воздушное судноpark an aircraftпарковка воздушного суднаaircraft parkingпассажирские воздушные перевозкиpassenger operationsпассажирское воздушное судноpassenger aircraftпатрульное воздушное судноpatrol aircraftпеленг воздушного суднаaircraft bearingпеленгование воздушного суднаaircraft settingпереводить воздушное судно в горизонтальный полетput the aircraft overперевозимый на воздушном шареplaneborneперегружать воздушное движениеoverflow air trafficперегруженное воздушное судноoverweight aircraftпередача воздушного суднаaircraft blind transmissionпередача информации о воздушном движенииtraffic information broadcastпередача управления воздушным судномaircraft control transferпереоборудовать воздушное судноconvert an aircraftпересечение воздушных трассintersection of air routesперехват гражданского воздушного суднаinterception of civil aircraftперсонал диспетчерской службы воздушного движенияtraffic control personnelперспектива развития парка воздушных судовfleet developmentпилотировать воздушное судноfly the aircraftпилотируемое воздушное судноmanned aircraftпилот, управляющий воздушным судномpilot on the controlsплан восстановления воздушного суднаaircraft recovery planпланетарный редуктор воздушного винтаpropeller planetary gearпланирование воздушного судна по спиралиaircraft spiral glideплан развития воздушных перевозокair planплотность воздушного движенияair traffic densityплотность размещения кресел на воздушном суднеaircraft seating densityплощадь, ометаемая воздушным винтомpropeller disk areaпневматическая система воздушного суднаaircraft pneumatic systemповедение воздушного суднаaircraft behaviorповреждать конструкцию воздушного суднаdamage aircraft structureповрежденное воздушное судноdamaged aircraftподача топлива в систему воздушного суднаaircraft fuel supplyподниматься на борт воздушного суднаboard an aircraftпозывной код воздушного суднаaircraft call signпоисково-спасательное воздушное судно1. rescue aircraft2. search and rescue aircraft поисковый радиолокатор воздушных судовair-search radarпокидать воздушное судно1. ball2. abandon an aircraft покидать данное воздушное пространствоleave the airspaceпоколение воздушных судовaircraft generationполезная нагрузка воздушного суднаaircraft useful loadполетный лист воздушного суднаaircraft flight reportполет, открывающий воздушное сообщениеinaugural flightполет с частного воздушного суднаprivate flightполеты воздушных судовaircraft flyingполеты гражданских воздушных судовcivil air operationsполеты по воздушным трассамairways flyingпол кабины воздушного суднаaircraft deckполномасштабная модель воздушного суднаfull-scalle aircraftположение в воздушном пространствеair positionполомка воздушного суднаaircraft wreckполоса воздушных подходовapproach funnelпо оси воздушного суднаon aircraft center lineпоправка на воздушную скоростьairspeed compensationпорыв воздушной массыair gustпосадка воздушного суднаaircraft landingпосадка с неработающим воздушным винтомdead-stick landingпоставка воздушных судовaircraft deliveryпоставлять воздушное судноvend an aircraftпотеря воздушной целиairmissпотеря тяги при скольжении воздушного винтаairscrew slip lossпотеря управляемости воздушного суднаaircraft control lossпоток воздушного движенияflow of air trafficпоток воздушных перевозок через аэропортairport traffic flowпочтовое воздушное судноmail-carrying aircraftпоэтапные воздушные перевозки1. flight-stage traffic2. traffic by flight stage правила воздушного движенияair traffic proceduresправила обслуживания воздушного движенияair traffic services proceduresправила управления воздушным движением1. air traffic control procedures2. traffic control regulations 3. traffic control instructions предварительный старт для нескольких воздушных судовmultiple-holding positionпредел коммерческой загрузки воздушного суднаaircraft capacity rangeпреднамеренное отклонение воздушного суднаaircraft intentional swerveпредоставлять права на воздушные перевозкиgrant traffic privilegesпредполагаемое повреждение воздушного суднаsuspected aircraft damageпредприятие - поставщик воздушных судовaircraft supplierпредупреждать воздушное судноwarn the aircraftпрекращать контроль воздушного суднаrelease the aircraftприборная воздушная скорость1. basic airspeed2. indicated airspeed приборное оборудование воздушного суднаaircraft hardwareприбор предупреждения столкновений воздушных судовaircraft anticollision deviceприбывающее воздушное судно1. arriving aircraft2. inbound aircraft 3. inward aircraft приводить воздушное судно в состояние летной годностиreturn an aircraft to flyable statusпригодность для полета на местных воздушных линияхlocal availabilityприемник воздушного давления1. airspeed boom2. airspeed head 3. Pilot tube boom 4. airspeed tube приземлять воздушное судноland the aircraftпричина неисправности воздушного суднаcause of aircraft troubleпроводить доработку воздушного суднаaircraft embodyпроворачивать воздушный винтwind upпрогноз для верхнего воздушного пространстваupper-air forecastпродолжительность обслуживания воздушного суднаaircraft service periodпроизводство воздушных судовaircraft productionпроисшествие на территории государства регистрации воздушного суднаdomestic accidentпроисшествие с воздушным судномaccident to an aircraftпропавшее воздушное судноmissing aircraftпропускная способность воздушного пространстваairspace capacityпросадка воздушного суднаaircraft mushпрямое воздушное сообщениеthrough air serviceпункт обслуживания воздушного движенияair traffic services unitпункт управления воздушным движениемair traffic control unitрабочая часть лопасти воздушного винтаblade pressure sideрадиозондовое наблюдение за состоянием воздушных массrawinsonde observationрадиолокатор управления воздушным движениемair traffic control radarразворот воздушного суднаaircraft pivotingразгерметизация воздушного суднаaircraft decompressionразгруженное воздушное судноunladen aircraftраздвоенный воздушный трактbifurcated air bypass ductраздражающее воздействие шума от воздушного судaircraft noise annoyanceразмещать в воздушном суднеfill an aircraft withразмещать воздушное судно1. accommodate an aircraft2. house an aircraft размещение воздушных судно на стоянкеparking arrangementразрешение воздушному суднуclearance of the aircraftразрешение на выполнение воздушных перевозокoperating permitразрешение на эксплуатацию воздушной линииroute licenseразрешение службы управления воздушным движениемair traffic control clearanceрайон воздушных трассair-route areaрайон полетов верхнего воздушного пространстваupper flight regionраскачивание воздушного суднаaircraft overswingingраспределение воздушного пространстваair spacing(для обеспечения контроля полетов) распределение загрузки воздушного суднаaircraft load distributionрасстояние от воздушного судна до объекта на землеair-to-ground distanceрасфлюгирование воздушного суднаpropeller unfeatheringрасход топлива воздушным судномaircraft fuel consumptionрасходы на аренду воздушного суднаaircraft rental costsрасчетная воздушная скоростьdesign airspeedрасчетное положение воздушного суднаestimated position of aircraftрасчетный предел нагрузки воздушного суднаaircraft design loadреактивное воздушное судно1. jet aircraft2. jet 3. jetliner реактивное воздушное судно для обслуживания местных авиалинийfeederjetреактивное воздушное судно с низким расходом топливаeconomical-to-operate jetlinerреверсивный воздушный винт1. negative thrust propeller2. reversible-pitch propeller регистратор воздушной скоростиair-speed recorderрегистрация воздушного суднаaircraft registrationрегистрировать воздушное судноregister the aircraftрегулярное воздушное сообщениеregular airline serviceрегулярные воздушные перевозкиscheduled air serviceрегулятор оборотов воздушного винтаpropeller governorрегулятор числа оборотов воздушного винтаpropeller control unitредуктор воздушного винта1. propeller gearbox2. airscrew reduction gear 3. propeller gear режим воздушного потока в заборнике воздухаinlet airflow scheduleрезервирование воздушного пространстваairspace reservationрезервное воздушное судноstandby aircraftрезервное оборудование воздушного суднаaircraft standby facilitiesрейс с гражданского воздушного суднаcivil flightрекламный проспект воздушного суднаaircraft leafletремонт воздушного суднаaircraft overhaulремонт оборудования воздушного суднаaircraft equipment overhaulресурсные испытания воздушного суднаaircraft endurance testsруководство по полетам воздушных судов гражданской авиацииcivil air regulationsруководство по технической эксплуатации воздушного суднаaircraft maintenance guideрулящее воздушное судноtaxiing aircraftсанитарное воздушное судно1. ambulance aircraft2. hospital aircraft санитарный контроль воздушных судовaircraft sanitary controlсбалансированное воздушное судноbalanced aircraftсборник пассажирских тарифов на воздушную перевозкуAir Passenger Tariffсборочный стапель воздушного суднаaircraft assembly jigсверхзвуковое воздушное судноsupersonic aircraftсверхзвуковой воздушный транспортsupersonic transportсвойственный воздушному суднуinherent in the aircraftсебестоимость воздушного суднаaircraft cost levelсебестоимость производства воздушного суднаaircraft first costсектор воздушного пространстваairspace segmentСекция аэродромов, воздушных трасс и наземных средствAerodromes, Air Routes and Ground Aids Section(ИКАО) Секция исследования воздушного транспортаAir Transport Studies Section(ИКАО) Секция тарифов воздушных перевозчиковAir Carrier Tariffs Section(ИКАО) серийный вариант воздушного суднаproduction aircraftсерия воздушных судовaircrafts batchсертификат воздушного суднаaircraft certificateсертификат воздушного судна по шумуaircraft noise certificateсеть воздушных трассair route networkсигнал между воздушными судами в полетеair-to-air signalсистема воздушного наблюденияair surveillance systemсистема воздушного охлажденияair cooling systemсистема воздушных тормозовair brake systemсистема измерения посадочных параметров воздушного суднаaircraft landing measurement systemсистема обогрева воздушного суднаaircraft heating systemсистема оповещения о воздушном движенииtraffic alert systemсистема опознавания воздушного суднаaircraft identification systemсистема предупредительной сигнализации воздушного суднаaircraft warning systemсистема приемника воздушного давленияpitot-static systemсистема сбора воздушных параметровflight environment data system(условий полета) система сбора воздушных сигналовair data computer systemсистема управления воздушным движениемair traffic control systemсистема управления воздушным судномaircraft control systemсистема управления воздушным судном при установке на стоянкуapproach guidance nose-in to stand systemсистема флюгирования воздушного винтаpropeller feathering systemскоростное воздушное судноhigh-speed aircraftскорость воздушного суднаaircraft speedскорость движения воздушной массыair velocityслужба воздушного движенияair traffic serviceслужба воздушных сообщенийairways and air communications serviceслужба управления воздушным движениемair traffic control serviceслужебное воздушное судно1. business aircraft2. baseline aircraft смешанная воздушная перевозкаintermodal air carriageснаряженное воздушное судноtopped-up aircraftснижать высоту полета воздушного суднаpush the aircraft downснижать скорость воздушного судна доdecelerate the aircraft toснятие воздушного судна с эксплуатацииaircraft removal from serviceсовершать посадку на борт воздушного суднаjoin an aircraftсогласование объемов воздушных перевозокtraffic flow arrangementсоглашение между авиакомпаниями об аренде воздушных судовairlines leasing arrangementсоглашение об обмене воздушными суднамиintercharged aircraft agreementсоглашение о воздушном сообщенииair transport agreementсоздавать опасность для воздушного суднаendanger the aircraftсообщение о положении воздушного суднаaircraft position reportсоосный воздушный винтcoaxial propellerсопровождать воздушное судноfollow up the aircraftсопротивление движению воздушного суднаrolling resistanceсопротивление скольжению воздушного суднаaircraft skidding dragсостояние готовности воздушного судна к вылетуaircraft alert positionспасательное воздушное судноsurvival craftспециалист по ремонту воздушных судовaircraft repairmanсписание воздушного судна1. retirement of aircraft2. aircraft supersedeas спортивное воздушное судноsports aircraftспутная струя за воздушным винтомairscrew washспутная струя за воздушным судномaircraft wakeспутный след воздушного суднаaircraft trailсредства эвакуации воздушного суднаaircraft evacuation meansсрок службы воздушного суднаaircraft ageсрыв воздушного потокаairflow breakdownставить воздушный винт во флюгерное положениеfeather the propellerставить воздушный винт на полетный упорlatch the propeller flight stopставить воздушный винт на упорlatch a propellerстапель для сборки воздушного суднаaircraft fixtureстатистическая сводка воздушных перевозокtraffic flow summaryстационарная установка для обслуживания воздушного суднаaircraft servicing installationстенд балансировки воздушных винтовpropeller balancing standстепень вентиляции кабины воздушного суднаaircraft ventilation rateстепень износа воздушного суднаaircraft wearout rateстолкновение воздушного суднаaircraft impactстолкновение воздушных судовaircrafts impingementстолкновение птиц с воздушным судномbird strike to an air craftстопорить воздушный винтbrake the propellerстравливать воздушную пробкуbleed airстрагивание воздушного суднаaircraft breakawayстрахование воздушного суднаaircraft insuranceсудно на воздушной подушкеhovercraftсухой вес воздушного суднаdry weightсухопутное воздушное судноland aircraftсущественно поврежденное воздушное судноsubstantially dameged aircraftсхема воздушного движенияair traffic patternсхема воздушного поискаaerial search patternсхема воздушной обстановкиair plotсхема загрузки воздушного судна1. aircraft loading diagram2. aircraft loading chart схема обслуживания воздушного движенияair traffic service chartтаблица поправок воздушной скоростиair-speed calibration cardтарировка указателя воздушной скоростиair-speed indicator calibrationтариф на воздушную перевозку пассажираair fareтариф при регулярной воздушной перевозкиregular fareтемпература возмущенной воздушной массыstatic air temperatureтехническая аптечка воздушного суднаaircraft repair kitтехнология технического обслуживания воздушного суднаaircraft maintenance practiceтип воздушного суднаaircraft typeтолкающий воздушный винтpusher propellerтопливо без воздушных пузырьковbubble-free fuelтормоз воздушного винтаpropeller brakeтормозная характеристика воздушного судна1. aircraft stopping performance2. aircraft braking performance точка швартовки воздушного суднаaircraft tie-down pointточно опознавать воздушное судноproperly identify the aircraftтранспортное воздушное судно1. transport aircraft2. heavy aircraft транспортные средства для обслуживания воздушного суднаaircraft service truck'sтрафарет ограничения воздушной скоростиairspeed placardтренажер воздушного суднаaircraft simulatorтренировочное воздушное судноpractice aircraftтуннельный воздушный винтducting propellerтурбовинтовое реактивное воздушное судноprop jetтурбулентный след за воздушным винтомpropeller wakeтяга воздушного винта1. propeller thrust2. airscrew propulsion тянущий воздушный винтtractor propellerубирать механизацию крыла воздушного суднаclean the aircraftугол входа воздушной массыangle of indraftугол удара воздушного суднаaircraft impact angleугол установки лопасти воздушного винта1. airscrew blade incidence2. propeller incidence угон воздушного суднаhijackingудаление воздушного суднаremoval of aircraftудаление воздушной пробкиbleedingудалять воздушное судноremove the aircraftузловой район воздушного движенияair traffic hubуказания по управлению воздушным движениемair-traffic control instructionуказатель воздушной скорости1. airspeed indicator2. airspeed instrument указатель воздушной трассыairway designatorуказатель индикаторной воздушной скоростиcalibrated airspeed indicatorуказатель положения воздушного судна1. aircraft reference symbol(на шкале навигационного прибора) 2. aircraft position indicator укомплектованное воздушное судноentire aircraftуменьшение мощности двигателей воздушного суднаaircraft power reductionуменьшение ограничений в воздушных перевозкахair transport facilitationуниверсальное реактивное воздушное судноgo anywhere jetlinerуправление воздушным движением1. traffic control2. air traffic control управление воздушным движением на трассе полетаairways controlуправление воздушным судномaircraft handlingуправление потоком воздушного движенияair traffic flow managementуправление шагом воздушного винтаpropeller pitch controlуправляемое воздушное судно1. the aircraft under command2. under command aircraft управляемость воздушного суднаaircraft sensitivityуправлять воздушным судном1. control the aircraft2. steer the aircraft уровень безопасности полетов воздушного суднаaircraft safety factorусловия выполнения воздушных перевозокair traffic environmentусловия обтекания воздушным потокомairflow conditionsусловия при высокой плотности воздушного движенияhigh density traffic environmentусловно прозрачный вид воздушного суднаaircraft phantom viewусталостный ресурс воздушного суднаaircraft fatigue lifeустанавливать воздушное судно1. place the aircraft2. align the aircraft устанавливать воздушное судно по осиalign the aircraft with the center lineустанавливать воздушное судно по оси ВППalign the aircraft with the runwayустанавливать на борту воздушного суднаinstall in the aircraftустанавливать наличие воздушной пробки в системеdetermine air in a systemустанавливать шаг воздушного винтаset the propeller pitchустановившееся обтекание крыла воздушным потокомsteady airflow about the wingустановка шага лопасти воздушного винтаpropeller pitch settingустановленное повреждение воздушного суднаknown aircraft damageустановленный на воздушном суднеairborneустаревшая модель воздушного суднаoutdated aircraftустойчивость воздушной массыair stabilityустойчивый воздушный потокstable airутяжелять воздушный винтmove the blades to higherучебное воздушное судноschool aircraftучебно-тренировочное воздушное судноtraining aircraftфактическая воздушная скоростьactual airspeedфактическое положение воздушного суднаaircraft's present positionфиксатор шага лопасти воздушного винтаpropeller pitch lockфирма по производству воздушных судовaircraft companyфлюгирование воздушного винтаpropeller featheringфлюгируемый воздушный винтfeathering propellerформуляр воздушного винтаpropeller recordфрахтовать воздушное судноcharter an aircraftцельнометаллическое воздушное судноall-metal aircraftЦентральное управление международных воздушных сообщений гражданской авиацииGeneral Department of International Air Services of Aeroflotцентр обеспечения воздушной связиair communication centerцентровка воздушного суднаaircraft center - of - gravityцентровочный график воздушного суднаaircraft balance diagramцех технического обслуживания воздушных судовaircraft maintenance divisionцикл управления воздушным движениемair traffic control loopцилиндр управления воздушными тормозамиair-brake jackчелночное воздушное сообщениеshuttle serviceчетырехлопастный воздушный винтfour-bladed propellerшаг воздушного винтаpropeller pitchшвартовать воздушное судноmoor the aircraftшвартовка груза на воздушном суднеaircraft cargo lashingширокофюзеляжное воздушное судноwide-body aircraftширокофюзеляжное реактивное воздушное судно1. wide-bodied jet2. jumbo jet широта местонахождения воздушного суднаaircraft fix latitudeшкола подготовки специалистов по управлению воздушным движениемair traffic schoolштанга приемника воздушного давленияairspeed mastэвакуация воздушного судна с места аварииaircraft salvageэволюция воздушного суднаaircraft evolutionэквивалентная воздушная скоростьequivalent airspeedэкипаж воздушного суднаcrew teamэкран изображения воздушной обстановкиair displayэксперт по обслуживанию воздушного движенияair traffic services expertэксплуатационная дальность полета воздушного суднаaircraft operational rangeэксплуатационная технологичность воздушного суднаaircraft maintenance performanceэксплуатационные испытания воздушного суднаaircraft commissioning testsэксплуатационные расходы на воздушное судноaircraft operating expensesэксплуатация воздушного судна1. aircraft operation2. operation of aircraft 3. aircraft employment эксплуатировать воздушное судно1. operate an aircraft2. engage in aircraft operation эксплуатируемое воздушное судно1. active aircraft2. in-service aircraft 3. aircraft in service электрическое управление шагом воздушного винтаelectric propeller pitch controlэлектропроводка воздушного суднаaircraft leadэлектропроводка высокого напряжения на воздушном суднеaircraft high tension wiringэлектропроводка низкого напряжения на воздушном суднеaircraft low tension wiringэлектросистема воздушного суднаaircraft electric systemэлемент конструкции воздушного суднаaircraft componentэнергия порыва воздушной массыgust loadэффект воздушной подушкиair cushion effectэшелонирование полетов воздушных судовaircraft spacingэшелонировать воздушное судноseparate the aircraft -
126 испытание
assay, examination, test, testing, trial* * *испыта́ние с.1. ( единичный акт) test; особ. мор. trial; ( совокупность действий) testingв слу́чае успе́шного результа́та испыта́ний … — if the test is satisfactory …выде́рживать испыта́ние — pass [stand] a testдоводи́ть испыта́ние до разруше́ния (образца́) — carry a test to failure [destruction] (of a specimen)доводи́ть испыта́ние до разры́ва образца́ — carry a test to rupture of a specimenне пройти́ испыта́ния — fail the testобъяви́ть (результа́ты) испыта́ния недействи́тельными — invalidate a testподверга́ть испыта́нию — test, put to test, try out, subject to [apply] a testпредставля́ть на испыта́ния — present for testsпроводи́ть испыта́ние — carry out [run] a testуспе́шно проходи́ть испыта́ние — pass the test to satisfaction2. ( в теории вероятностей) trial, run, experimentв k-м испыта́нии — in the kth trialиспыта́ние заверша́ется неуда́чей — a trial failsиспыта́ние заверша́ется успе́хом — a trial succeedsиспыта́ние мо́жет име́ть оди́н (и то́лько оди́н) исхо́д — a trial may have one (and only one) outcomeарбитра́жное испыта́ние — arbitration testаттестацио́нные испыта́ния — certification testбала́нсовое испыта́ние тепл. — heat losses test; boiler efficiency testиспыта́ние без нагру́зки — no-load testиспыта́ние без разруше́ния ( образца) — non-destructive testбиологи́ческое испыта́ние — biological testбуксиро́вочное испыта́ние ( в опытовом бассейне) мор. — towing testиспыта́ние в аэродинами́ческой трубе́ — (wind-)tunnel testиспыта́ние в аэродинами́ческой трубе́ крупномасшта́бной моде́ли — large-scale wind-tunnel test(ing)испыта́ние в ва́кууме — vacuum test(ing)испыта́ние в непреры́вном режи́ме — continuous testиспыта́ние в полевы́х усло́виях — field testиспыта́ние в пото́ке — flow testиспыта́ние в преры́вистом режи́ме — intermittent testиспыта́ние в свобо́дном паде́нии — free-fall test(ing)испыта́ние в свобо́дном полё́те — free-flight test(ing)испыта́ние в солево́м тума́не — salt-mist testвыборо́чное испыта́ние — random [percent] testиспыта́ние в эксплуатацио́нных усло́виях — field (service) testгаранти́йное испыта́ние — warranty testгидравли́ческое испыта́ние (ёмкостей, труб и т. п.) — hydrostatic testгосуда́рственные испыта́ния — state testing, governmental testsиспыта́ние грохоче́нием — screen testиспыта́ние дви́гателя на эффекти́вную тормозну́ю мо́щность — brake horse-power testдиагности́ческое испыта́ние вчт., элк. — marginal check, marginal testдиагности́ческое испыта́ние выявля́ет возмо́жные неиспра́вности до их наступле́ния — marginal testing locates defects before they become seriousдиагности́ческое испыта́ние прово́дится в ра́мках регла́ментных рабо́т — marginal testing is a form of preventive maintenanceдинами́ческое испыта́ние1. ( как вид механического испытания материалов) dynamic (impact) test2. ( в условиях меняющихся параметров) радио, элк. dynamic test, dynamic runдинамометри́ческое испыта́ние1. текст. tensile test2. маш. dynamometer testдли́тельное испыта́ние — long-run [long-duration, long-time, long-term] testдово́дочное испыта́ние — development(al) testиспыта́ние дождева́нием текст. — spray testдоро́жное испыта́ние — (on-the-)road testзаводски́е испыта́ния — factory [shop] tests, tests at the manufacturer's worksиспыта́ние запи́ленного образца́ — notch-bar testи́мпульсное испыта́ние — impulse testи́мпульсное испыта́ние без пробо́я — impulse-withstand [withstand-impulse] testинерцио́нное испыта́ние мор. — stopping [stopway] testиссле́довательские испыта́ния — investigation testsкалориметри́ческое испыта́ние — calorimeter testклимати́ческие испыта́ния — environmental testsиспыта́ние ко́жи — leather control, leather examinationколориметри́ческое испыта́ние — colorimetric testко́мплексное испыта́ние — comprehensive testконтро́льное испыта́ние — (производится на каждом изделии для контроля качества в отличие от типового испытания) routine test; ( поверочное) check testиспыта́ние краси́теля на вса́сывание волокно́м — dye suction testиспыта́ние краси́теля на раствори́мость — dye solubility testиспыта́ние кра́ски на высыха́ние — paint drying testиспыта́ние кра́ски на истира́ние — paint rub testиспыта́ние кра́ски на сма́зывание — paint smear testкратковре́менное испыта́ние — short-term [short-time] testиспыта́ние купели́рованием метал. — cupel(ling) testлаборато́рное испыта́ние — laboratory testлё́тное испыта́ние — flight test(ing)манё́вренное испыта́ние мор. — manoeuvrability [manoeuvring] trialиспыта́ние ма́сел на коксу́емость — oil carbonization testиспыта́ние ма́сел на разжиже́ние — oil dilution testиспыта́ние материа́лов — material(s) test(ing)испыта́ние материа́лов, неразруша́ющее — non-destructive material(s) testingиспыта́ние материа́лов, огнево́е — test of materials for fire-proofness or for fire-resistanceиспыта́ние материа́лов, разруша́ющее — destructive material(s) testingиспыта́ние ме́тодом интерференцио́нных поло́с — schlieren testиспыта́ние ме́тодом модели́рования (на ЭВМ) — simulation testиспыта́ние ме́тодом торцо́вой зака́лки — end quench testиспыта́ние ме́тодом (физи́ческого) модели́рования — (physical) model test(ing)испыта́ние ме́тодом экстра́кции (портландцеме́нта) — extraction test (on portland cement)механи́ческие испыта́ния — mechanical testingморехо́дное испыта́ние — seakeeping [seaworthiness] trialиспыта́ние на адеква́тность (напр. уравнения регрессии) стат. — test for goodness of fit (e. g., of a regression equation)испыта́ние на артикуля́цию свз. — articulation testиспыта́ние на баллисти́ческом динамо́метре текст. — ballistic testиспыта́ние на вибропро́чность — vibration-survival testиспыта́ние на виброусто́йчивость — vibration-resistance testиспыта́ние на водоотта́лкиваемость текст. — water repulsion testиспыта́ние на возду́шную зака́ливаемость — air-hardenability testиспыта́ние на воспламеня́емость — flammability testиспыта́ние на выжива́ние — survival testиспыта́ние на выно́сливость — endurance testиспыта́ние на вы́тяжку — cupping testиспыта́ние на вы́тяжку по Ольсе́ну — Olsen cupping testиспыта́ние на вы́тяжку по Эриксе́ну — Erichsen cupping testиспыта́ние на вя́зкость — ( твёрдых материалов) toughness test; ( жидкостей) viscosity testиспыта́ние на гермети́чность — leakage [tightness] testиспыта́ние на гидрата́цию — slaking testиспыта́ние на глубо́кую вы́тяжку — deep-drawing testиспыта́ние на гнилосто́йкость текст. — soil burial testиспыта́ние на горя́чее круче́ние — hot twist testиспыта́ние на горя́чий изги́б — hot bend(ing) testиспыта́ние на горя́чую оса́дку — hot upset testиспыта́ние на долгове́чность — durability [service-life] testиспыта́ние надре́занного образца́ — notched-bar [notched-specimen] testиспыта́ние на жидкотеку́честь — fluidity testиспыта́ние на заги́б — bend-over testиспыта́ние на зади́р — galling testиспыта́ние на замора́живание — freezing testиспыта́ние на замора́живание и отта́ивание — freeze-thaw testиспыта́ние на за́пуск холо́дного дви́гателя — cold start testназе́мное испыта́ние ав., косм. — ground test(ing)испыта́ние на изги́б — bend(ing) testиспыта́ние на изги́б с переги́бом — bending-and-unbending [alternating bending] testиспыта́ние на изло́м1. fracture test2. текст. folding testиспыта́ние на изно́с — wear(ing) testиспыта́ние на интенси́вность отка́зов — failure-rate testиспыта́ние на испаря́емость — evaporation testиспыта́ние на истира́ние — abrasion testиспыта́ние на истира́ние при смя́тии текст. — crease-abrasion testиспыта́ние на кип кож. — boiling (water) testиспыта́ние на коро́ткое замыка́ние — short-circuit testиспыта́ние на корро́зию — corrosion testиспыта́ние на кпд — efficiency testиспыта́ние на круче́ние — torsion test; twist(ing) testиспыта́ние на лаборато́рном маке́те элк. — breadboard test(ing)испыта́ние на лакообразова́ние — lacquer testиспыта́ние нали́вом мор. — floading testиспыта́ние на ли́пкость кож. — tackiness testиспыта́ние на ло́мкость — friability testиспыта́ние на ме́сте устано́вки — site test(ing)испыта́ние на ме́сте эксплуата́ции — site test(ing)испыта́ние на микротвё́рдость — microhardness testиспыта́ние на многокра́тное растяже́ние текст. — repeated stress testиспыта́ние на моде́ли — model [mock-up, dummy] testиспыта́ние на морозосто́йкость — freezing [subzero] testиспыта́ние на нагре́в1. ( электродвигателей) heat run2. ( материалов) heat(ing) testиспыта́ние на надё́жность — reliability testиспыта́ние на надры́в — tear testиспыта́ние на обледене́ние — icing [ice-formation] testиспыта́ние на обраба́тываемость ре́занием — machinability [machining] testиспыта́ние на обслу́живание ( жил кабелей) — tinning testиспыта́ние на огнесто́йкость — ( материалов) fire resistance test; ( тканей) burning testиспыта́ние на окисля́емость — oxidation testиспыта́ние на оса́дку — jumping-up [upsetting] testиспыта́ние на отборто́вку — flanging testиспыта́ние на отка́з — fault testingиспыта́ние на перегру́зку — overload testиспыта́ние на пла́вкость — melting [fusion] testиспыта́ние на пло́тность (соединений, швов и т. п.) — leak testingиспыта́ние на повто́рное растяже́ние — repeated tension testиспыта́ние на поглоще́ние — absorption testиспыта́ние на ползу́честь — creep testиспыта́ние на ползу́честь до разры́ва — rupture [stress-rupture, creep-rupture] testиспыта́ние на по́лный расхо́д то́плива ав. — fuel run-out testиспыта́ние на принуди́тельный отка́з — forced-failure testиспыта́ние на проги́б — flexure testиспыта́ние на продо́льный изги́б — buckling testиспыта́ние на прока́ливаемость — hardenability testиспыта́ние на прохожде́ние вы́зова тлф. — signalling [ringing] testиспыта́ние на про́чность — strength testиспыта́ние на про́чность к декатиро́вке текст. — ironing testиспыта́ние на про́чность к изги́бу текст. — deflection testиспыта́ние на про́чность кипяче́нием текст. — boiling [boil-off] testиспыта́ние на про́чность окра́ски текст. — fastness testиспыта́ние на про́чность прода́вливанием текст. — bursting(-strength) testиспыта́ние на про́чность шва текст. — seam-slippage testиспыта́ние на разбо́рчивость ре́чи тлв. — ( без учёта смысла) articulation test; ( с учётом смысла) intelligibility testиспыта́ние на разда́вливание — crushing testиспыта́ние на разда́чу ( труб) — flare testиспыта́ние на разма́лываемость — grindability testиспыта́ние на разры́в1. мех. break(ing) test2. текст. breaking [strength] testиспыта́ние на разры́в поло́ски тка́ни — grab [strip] testиспыта́ние на раска́лывание — splitting testиспыта́ние на расплю́щивание — flattening testиспыта́ние на рассла́ивание кож. — peel [separation] testиспыта́ние на рассыпа́ние литейн. — collapsibility testиспыта́ние на раствори́мость — solubility testиспыта́ние на растре́скивание — cracking testиспыта́ние на растяже́ние — tensile [tension] test(ing)испыта́ние на растяже́ние при переме́нной нагру́зке — varying-rate tensile [tension] testиспыта́ние на расхо́д то́плива ав. — consumption testиспыта́ние на релакса́цию (напряже́ний) — (stress-)relaxation testиспыта́ние на сва́риваемость1. метал. weldability test2. кож. boiling (water) testиспыта́ние на свойла́чиваемость текст. — milling testиспыта́ние на сгора́емость — combustibility testиспыта́ние на сжа́тие — compression testиспыта́ние на скоростны́е показа́тели авто — performance [speed] testиспыта́ние на ско́рость старе́ния элк. — degradation rate testиспыта́ние на сохраня́емость — storage testиспыта́ние на спека́емость — sintering testиспыта́ние на срез — shearing testиспыта́ние на срок слу́жбы — life test(ing)испыта́ние на срок хране́ния — shelf-life testиспыта́ние на старе́ние — ageing testиспыта́ние на сто́йкость к микрооргани́змам текст. — pure-culture testиспыта́ние на сто́йкость к пле́сени и грибка́м ( электрического и электронного оборудования) — mould-growth testиспыта́ние на сто́йкость к пятнообра́зованию текст. — spotting testиспыта́ние на сцепле́ние — bond [adhesion] testиспыта́ние на сцепле́ние отры́вом стр. — strip-off adhesion testиспыта́ние на твё́рдость — hardness test(ing) (Примечание. Отдельные виды испыта́ний на твё́рдость см. в статье определе́ние твё́рдости.)испыта́ние на твё́рдость опило́вкой — file testиспыта́ние на твё́рдость, стати́ческое — static hardness testиспыта́ние на техни́ческий преде́л (напр. прочности) — proof testиспыта́ние на то́пливную экономи́чность — fuel-consumption testиспыта́ние на транспорта́бельность — transportability testиспыта́ние на трещинообразова́ние — cracking testиспыта́ние на тропи́ческие усло́вия — tropical-exposure testнату́рное испыта́ние — full-scale testнату́рное, фрагмента́рное испыта́ние — partial system test, physical [test] simulationиспыта́ние на уда́рную вя́зкость — impact testиспыта́ние на уда́рную вя́зкость по Изо́ду — Izod [cantilever-beam] impact testиспыта́ние на уда́рную вя́зкость по Шарпи́ — Sharpy [simple-beam] impact testиспыта́ние на уплотне́ние гру́нта — compaction [consolidation] testиспыта́ние на упру́гость1. elasticity test2. текст. extension [recovery, restorability] testиспыта́ние на уста́лость — fatigue testиспыта́ние на уста́лость при изги́бе — fatigue bending [endurance bending, repeated bending-stress] testиспыта́ние на уста́лость при растяже́нии — fatigue tension testиспыта́ние на фла́ттер — flutter test(ing)испыта́ние на холо́дную уса́дку ( шерсти) — cold testиспыта́ние на холосто́м ходу́ — no-load testиспыта́ние на центрифу́ге — centrifuge test(ing)испыта́ние на эксплуатацио́нные показа́тели — performance testingиспыта́ние на эласти́чность текст. — elasticity testиспыта́ние на электри́ческую про́чность под напряже́нием, вызыва́ющим пробо́й — disruptive-discharge test, break-down test, puncture testиспыта́ние на электри́ческую про́чность под напряже́нием ни́же пробивно́го — withstand-voltage testнеразруша́ющее испыта́ние — non-destructive test(ing)испыта́ние одино́чной ни́ти текст. — single-end [single-strand] testиспыта́ние отму́чиванием — decantation testиспыта́ние па́смой текст. — skein testиспыта́ние пая́льной ла́мпой — blow-pipe testперви́чное испыта́ние — primary testиспыта́ние перего́нкой — distillation testповто́рное испыта́ние — duplicate testиспыта́ние погруже́нием — immersion testиспыта́ние под давле́нием — pressure testиспыта́ние под нагру́зкой — load(ing) testиспыта́ние под напряже́нием эл. — voltage test (on a cable)полево́е испыта́ние — field testиспыта́ние по сокращё́нной програ́мме — abbreviated testing, abbreviated testsпредвари́тельное испыта́ние — preliminary testпредмонта́жное испыта́ние — pre-installation testпредпусково́е испыта́ние — pre-operational testиспыта́ние при высо́кой температу́ре — high-temperature testприё́мо-сда́точные испыта́ния — approval testsприё́мочные испыта́ния — (official) acceptance testsиспыта́ние при заме́дленном хо́де проце́сса — slow testиспыта́ние при ко́мнатной температу́ре — room-temperature testиспыта́ние при ни́зкой температу́ре — subzero [low-temperature, cold] testиспыта́ние при постоя́нной нагру́зке — steady [constant] load testиспыта́ние при стати́ческой нагру́зке — static testиспыта́ние при цикли́ческих нагру́зках — cyclic load testиспыта́ние прозво́нкой [прозва́ниванием] жарг., эл. — continuity test(ing)испыта́ние прока́ткой на клин — taper rolling testпромы́шленные испыта́ния — commercial [production] testsпропульси́вное испыта́ние мор. — propulsion trialиспыта́ние прямы́м окисле́нием — direct oxidation testразго́нное испыта́ние — overspeed testиспыта́ние раке́тного дви́гателя, огнево́е — test (bed) firingрекурси́вное испыта́ние — life (service) testиспыта́ние сбра́сыванием (напр. кокса, огнеупора) — shatter testиспыта́ние сварно́го соедине́ния — weld testиспыта́ние сварно́го шва — weld testсда́точное испыта́ние мор. — delivery trialсенситометри́ческое испыта́ние кфт. — sensitometric testсклерометри́ческое испыта́ние — scratch(-hardness) testскоростно́е испыта́ние мор. — speed trialсокращё́нное испыта́ние — abbreviated testиспыта́ние с разруше́нием ( образца) — destruction testиспыта́ние сро́стков ( жил кабеля) — joint [splice] testстати́ческое испыта́ние — static testсте́ндовое испыта́ние — bench test; ракет. captive test; мор. testbed trialстопроце́нтное испыта́ние — total-lot [100%] testиспыта́ние с части́чным разруше́нием ( образца) — semi-destructive testтеплово́е испыта́ние — thermal testтехни́ческие испыта́ния — engineering testsиспыта́ние ти́па (проводится в соответствии с требованиями ИКАО при определении полётопригодности данного типа самолёта и выдачи сертификации) ав. — type testтипово́е испыта́ние (испытывается как правило, первый экземпляр данного типа конструкции; проводится по полной и/или расширенной программе, в отличие от контро́льного испыта́ния) — type testиспыта́ние травле́нием — pickle testиспыта́ние тре́нием — friction testтя́говое испыта́ние — pull testуско́ренное испыта́ние — accelerated testфациа́льные испыта́ния горн. — environmental testingфизи́ческие испыта́ния — physical testingиспыта́ние форму́емости — remoulding testхими́ческие испыта́ния — chemical testingходово́е испыта́ние1. авто (on-the-)road test2. мор. performance [sea] trialходово́е, прогресси́вное испыта́ние мор. — standardization trialиспыта́ние холо́дной штампо́вкой — cold-pressing testцикли́ческое испыта́ние — cyclic testиспыта́ние чугуна́ на толщину́ отбелё́нного сло́я — chill testшварто́вное испыта́ние мор. — dock(side) trialэксплуатацио́нные испыта́ния — service tests -
127 посадка
посадка сущ1. alighting2. boarding 3. landing 4. landing operation 5. setdown 6. touchdown аварийная посадка1. distress landing2. crash landing 3. emergency landing автоматическая посадка1. automatic landing2. autoland автоматический заход на посадку1. autoapproach2. automatic approach автоматическое выравнивание воздушного судна перед посадкойautoflareазимутальная антенна захода на посадкуapproach azimuth antennaазимут захода на посадкуapproach azimuthаэродром вынужденной посадкиemergency aerodromeаэродром для самолетов короткого взлета и посадки1. stolport2. STOLport аэродромные средства захода на посадкуaerodrome approach aidsаэродром посадкиlanding aerodromeаэродром предполагаемой посадкиaerodrome of intended landingбезопасная посадкаsafe landingбезопасно совершать посадкуland safetyбыть вынужденным совершить посадкуbe forced landingвертикальная посадкаvertical landingвизуальная посадкаvisual landingвизуальная посадка по наземным ориентирамvisually judged landingвизуальные средства захода на посадкуvisual aids to approachвизуальный заход на посадку1. contact approach2. visual approach визуальный заход на посадку по упрощенной схемеabbreviated visual approachвнезапное изменение ветра при посадкеlanding sudden windshiftвнеочередная посадкаpriority landingвоздушное судно вертикального взлета и посадкиvertical takeoff and landing aircraftвоздушное судно короткого взлета и посадкиshort takeoff and landing aircraftвоздушное судно обычной схемы взлета и посадкиconventional takeoff and landing aircraftвоздушное судно, совершающее заход на посадкуapproaching aircraftвоздушное судно укороченного взлета и посадкиreduced takeoff and landing aircraftВПП, не оборудованная для посадки по приборамnoninstrument runwayВПП, не оборудованная для точного захода на посадкуnonprecision approach runwayВПП, оборудованная для посадки по приборамinstrument runwayВПП, оборудованная для точного захода на посадкуprecision approach runwayВПП, открытая только для посадокlanding runwayвременной интервал между посадкамиlanding-time intervalвремя захода на посадкуapproach timeвремя посадки пассажировboarding timeвыбранная высота захода на посадкуselected approach altitudeвыбранный наклон глиссады захода на посадкуselected approach slopeвыдерживание перед касанием колес при посадкеholding-offвыдерживать перед касанием колес при посадкеhold offвынужденная посадкаforced landingвынужденная посадка воздушного судна на водуaircraft ditchingвыполнение промежуточного этапа захода на посадкуintermediate approach operationвыполнять заход на посадку1. execute approach2. complete approach выполнять посадкуcarry out a landingвыполнять посадку против ветраland into the windвысота начального этапа захода на посадкуinitial approach altitudeвысота полета вертолета при заходе на посадкуhelicopter approach heightвысота при заходе на посадкуapproach heightвысота траектории начала захода на посадкуapproach ceilingвыход на посадку1. loading gate2. gate вычислитель параметров захода на посадкуapproach computerглиссада захода на посадкуapproach glide slopeглиссадная система посадкиglide-path landing systemгрубая посадка1. hard landing2. bumpy landing 3. rough landing дежурный по посадкеboarding clerkдействия после посадкиfrom landing operationsдеталь, установленная на прессовой посадкеforce-fit partдиспетчер захода на посадкуapproach controllerдиспетчер посадкиfinal controllerдиспетчерская служба захода на посадкуapproach control serviceдиспетчерский пункт захода на посадкуapproach control pointдиспетчерский пункт управления заходом на посадкуapproach control unitдистанция при заходе на посадкуapproach flight track distanceдозаправлять топливом на промежуточной посадке по маршрутуrefuel en-routeдостигать плавной посадкиachieve a smooth landingдублированная система автоматического управления посадкойdual autoland systemзапасная посадкаdispersal airfieldзапасной аэродром посадкиalternate destinationзапрещение посадкиprohibition of landingзапрещение посадки на водуwaveoffзапрос на посадкуlanding requestзаход на посадку1. approach2. land approach 3. approach operation 4. approach landing заход на посадку без использования навигационных средствno-aids used approachзаход на посадку без использования средств точного заходаnonprecision approachзаход на посадку в режиме планированияgliding approachзаход на посадку в условиях ограниченной видимостиlow-visibility approachзаход на посадку на посадку под контролем наземных средствground controlled approachзаход на посадку на установившемся режимеsteady approachзаход на посадку не с прямойnonstraight-in approachзаход на посадку, нормированный по времениtimed approachзаход на посадку под угломoffset approachзаход на посадку под шторкамиblind approachзаход на посадку по командам наземных станцийadvisory approachзаход на посадку по коробочкеrectangular traffic pattern approachзаход на посадку по криволинейной траекторииcurved approachзаход на посадку по кругуcircling approachзаход на посадку по крутой траекторииsteep approachзаход на посадку по курсовому маякуlocalizer approachзаход на посадку по маякуbeam approachзаход на посадку по обзорному радиолокаторуsurveillance radar approachзаход на посадку по обычной схемеnormal approachзаход на посадку по осевой линииcenter line approachзаход на посадку по полной схемеlong approachзаход на посадку по пологой траекторииflat approachзаход на посадку по приборам1. instrument approach landing2. instrument landing approach заход на посадку по прямому курсуfront course approachзаход на посадку по радиолокаторуradar approachзаход на посадку по сегментно-криволинейной схемеsegmented approachзаход на посадку после полета по кругуcircle-to-landзаход на посадку по укороченной схемеshort approachзаход на посадку по упрощенной схемеsimple approachзаход на посадку при боковом ветреcrosswind approachзаход на посадку при симметричной тягеsymmetric thrust approachзаход на посадку против ветраupwind approachзаход на посадку с выпущенными закрылкамиapproach with flaps downзаход на посадку с использованием бортовых и наземных средствcoupled approachзаход на посадку с левым разворотомleft-hand approachзаход на посадку с непрерывным снижениемcontinuous descent approachзаход на посадку с обратным курсом1. one-eighty approach2. back course approach заход на посадку с отворотом на расчетный уголteardrop approachзаход на посадку с правым разворотомright-hand approachзаход на посадку с прямойstraight-in approachзаход на посадку с прямой по приборамstraight-in ILS-type approachзаход на посадку с уменьшением скоростиdecelerating approachзона захода на посадкуapproach areaзона захода на посадку по кругуcircling approach areaизмерение шума при заходе на посадкуapproach noise measurementиндикатор глиссады захода на посадкуapproach slope indicatorинформация о заходе на посадкуapproach informationинформация по условиям посадкиlanding instructionиспытательная посадкаtest landingисходная высота полета при заходе на посадкуreference approach heightисходный угол захода на посадкуreference approach angleкарта допусков и посадокfits and clearances cardкарта местности зоны точного захода на посадкуprecision approach terrain chartкласс посадкиclass of liftконец этапа захода на посадкуapproach endконечная прямая захода на посадкуapproach finalконечный удлиненный заход на посадку с прямойlong final straight-in-approach operationконечный этап захода на посадкуfinal approachконтрольная точка замера шумов на участке захода на посадкуapproach noise reference pointконтрольная точка захода на посадкуapproach fixконтрольная точка конечного этапа захода на посадкуfinal approach fixконтрольная точка начального этапа захода на посадкуinitial approach fixконтрольная точка промежуточного этапа захода на посадкуintermediate approach fixконтрольная точка траектории захода на посадкуapproach flight reference pointконфигурация при посадкеlanding configurationкоррекция угла захода на посадкуapproach angle correctionкурс захода на посадку1. approach heading2. approach course курс захода на посадку по приборамinstrument approach courseлуч захода на посадкуapproach beamлюк для покидания при посадке на водуditching hatchмаршрут захода на посадкуprocedure approach trackмаршрут перехода в эшелона на участок захода на посадкуfeeder routeмеры на случай аварийной посадкиemergency landing provisionsместо посадки1. alighting area2. land area метеоусловия на аэродроме посадкиterminal weatherметодика испытаний при заходе на посадкуapproach test procedureминимум для посадкиlanding minimaнабор высоты после прерванного захода на посадкуdiscontinued approach climbнаведение по азимуту при заходе на посадкуapproach azimuth guidanceнаведение по глиссаде при заходе на посадкуapproach slope guidanceнаправление захода на посадкуdirection of approachнаправление посадкиdirection for landingначальный участок захода на посадкуinitial approach segmentначальный этап захода на посадкуinitial approachначинать посадкуcommence the landing procedureноминальная траектория захода на посадкуnominal approach pathобеспечивать заход на посадкуserve approachоборудование для обеспечения захода на посадкуapproach facilitiesоборудование зоны посадкиlanding area facilitiesогни направления посадкиlanding direction lightsогни указателя направления посадкиlanding direction indicator lightsожидаемая посадкаintended landingочередность захода на посадкуapproach sequenceочередность посадкиlanding sequenceпереход к этапу выполнения посадкиland proceedingплавная посадкаsmooth landingпланирование при заходе на посадкуapproach glideподтверждение разрешения на посадкуlanding clearance confirmationпокидание после аварийной посадкиevacuation in crash landingпокидание при посадке на водуevacuation in ditchingполет на конечном этапе захода на посадкуfinal approach operationполет с обычным взлетом и посадкойconventional flightполет с посадкойentire journeyположение закрылков при заходе на посадкуflap approach positionположение при выравнивании перед посадкойflare attitudeпоправка на массу при заходе на посадкуapproach mass correctionпосадка вне аэродромаlanding off the aerodromeпосадка вне летного поляoff-field landingпосадка вне намеченной точкиlanding beside fixпосадка воздушного суднаaircraft landingпосадка в режиме авторотации в выключенным двигателемpower-off autorotative landingпосадка в светлое время сутокday landingпосадка в сложных метеоусловияхbad weather landingпосадка в темное время сутокnight landingпосадка для выполнения обслуживанияoperating stop(воздушного судна) посадка на авторотацииautorotation landingпосадка на водуwater landingпосадка на две точки1. two-point landing2. level landing посадка на критическом угле атакиstall landingпосадка на маршруте полетаintermediate landingпосадка на палубуdeck landingпосадка на режиме малого газаidle-powerпосадка на точность приземленияspot landingпосадка на три точкиthree-point landingпосадка на хвостtail-down landingпосадка по вертолетному типуhelicopter-type landingпосадка по ветруdownwind landingпосадка по командам с земли1. talk-down landing2. ground-controlled landing посадка по приборам1. blind landing2. instrument landing посадка по-самолетномуrunning landingпосадка после захода солнцаlanding after last lightпосадка по техническим причинамtechnical stopпосадка при боковом ветреcross-wind landingпосадка при нулевой видимостиzero-zero landingпосадка при ограниченной видимостиlow visibility landingпосадка при помощи автопилотаautopilot autolandпосадка против ветраupwind landingпосадка разрешенаcleared to landпосадка с автоматическим выравниваниемautoflare landingпосадка с асимметричной тягойasymmetric thrust landingпосадка с боковым сносомlateral drift landingпосадка с визуальной ориентировкойcontact landingпосадка с выкатываниемovershooting landingпосадка с выполнением полного круга заходаfull-circle landingпосадка с выпущенным шасси1. wheels-down landing2. gear-down landing посадка с использованием реверса тягиreverse-thrust landingпосадка с коротким пробегомshort landingпосадка с немедленным взлетом после касанияtouch-and-go landingпосадка с неработающим воздушным винтомdead-stick landingпосадка с отказавшим двигателем1. engine-out landing2. dead-engine landing посадка с парашютированиемpancake landingпосадка с повторным ударом после касания ВППrebound landingпосадка с полной остановкойfull-stop landingпосадка с помощью ручного управленияmanlandпосадка с превышением допустимой посадочной массыoverweight landingпосадка с прямойstraight-in landingпосадка с работающим двигателемpower-on landingпосадка с убранными закрылкамиflapless landingпосадка с убранным шасси1. fear-up landing2. wheels-up landing 3. belly landing посадка с упреждением сносаtrend-type landingпосадка с частично выпущенными закрылкамиpartial flap landingпосадка с этапа планированияglide landingправила захода на посадкуapproach to land proceduresправо внеочередной посадкиpriority to landпредполагаемое время захода на посадкуexpected approach timeпрепятствие в зоне захода на посадкуapproach area hazardпрерванный заход на посадкуdiscontinued approachпрерывать заход на посадкуdiscontinue approachприготавливаться к посадкеprepare for landingпринимать решение идти на посадкуcommit landingпринудительная посадкаcompulsory landingпри посадкеwhilst landingприцельная точка посадкиaiming pointпробегать после посадкиrun onпробег при посадке1. alighting run2. landing run пробег при посадке на водуlanding water runпрогноз на момент посадкиlanding forecastпродольная управляемость при посадкеdirectional control capabilityпроизводить посадкуalightпроизводить посадку в самолетemplaneпроисшествие при посадкеlanding accidentпромежуточная посадка1. stopping place2. intermediate flight stop промежуточная посадка, предусмотренная расписаниемscheduled stopping placeпромежуточная посадка, предусмотренная соглашениемagreed stopping placeпромежуточный этап захода на посадкуintermediate approachпропускная способность по числу посадокlanding capacityпрофиль захода на посадкуapproach profileпункт управления заходом на посадкуapproach control towerрадиолокатор точного захода на посадкуprecision approach radarрадиолокатор управления заходом на посадкуapproach control radarрадиолокационная система захода на посадкуapproach radar systemрадиолокационная система точного захода на посадкуprecision approach radar systemрадиомаячная система посадкиradio-beacon landing systemрадиосредства захода на посадкуradio approach aidsразбитый на участки профиль захода на посадкуmeasured approach profileразворот на посадкуlanding turnразрешать выполнение посадкиclear landingразрешение на заход на посадкуapproach clearanceразрешение на заход на посадку с прямойclearance for straight-in approachразрешение на посадкуlanding clearanceраскрутка колес перед посадкойwheel prespinningрасстояние до точки измерения при заходе на посадкуapproach measurement distanceрасходы, связанные с посадкой для стыковки рейсовlayover expensesрежим автоматической посадкиautoland modeрежим малого газа при заходе на посадкуapproach idleрезкое вертикальное перемещение при посадкеbounced landingрешение выполнить посадкуdecision to landруление после посадки1. ground taxi from landing operation2. from landing taxiing сбор за посадку1. landing charge2. fee per landing сдвиг ветра при посадкеlanding windshearсегментная траектория захода на посадкуsegmented approach pathсистема автоматического захода на посадкуautomatic approach systemсистема автоматической посадки1. autoland system2. automatic landing system система захода на посадкуapproach systemсистема огней точного захода на посадкуprecision approach lighting systemсистема посадкиlanding systemсистема посадки по лучу маякаbeam approach beacon systemсистема посадки по приборамinstrument landing systemсистема слепой посадкиblind landing systemсистема управления посадкойlanding guidance systemскорость захода на посадку1. approach speed2. landing approach speed скорость захода на посадку с убранной механизацией крылаno-flap - no-slat approach speedскорость захода на посадку с убранными закрылкамиno-flap approach speedскорость захода на посадку с убранными предкрылкамиno-slat approach speedскорость снижения при заходе на посадкуapproach rate of descentсовершать посадкуlandсовершать посадку вертикальноland verticallyсовершать посадку в направлении ветраland downwindсовершать посадку на борт воздушного суднаjoin an aircraftсовершать посадку на водуland on waterсовершать посадку против ветраland into windспособ захода на посадкуapproach techniqueспособность выполнять посадку в сложных метеорологических условияхall-weather landing capabilityспособ посадкиlanding techniqueсредства захода на посадкуaids to approachстандартная система захода на посадкуstandard approach systemстандартная система управления заходом на посадку по лучуstandard beam approach systemстандартная схема посадки по приборамstandard instrument arrivalстандартный заход на посадкуstandard approachступенчатый заход на посадкуstep-down approachсхема визуального захода на посадкуvisual approach streamlineсхема захода на посадку1. approach chart2. approach pattern 3. approach procedure схема захода на посадку без применения радиолокационных средствnonprecision approach procedureсхема захода на посадку по командам с землиground-controlled approach procedureсхема захода на посадку по коробочкеrectangular approach traffic patternсхема захода на посадку по приборам1. instrument approach chart2. instrument approach procedure схема посадки1. landing procedure2. landing pattern 3. to-land procedure 4. landing chart схема точного захода на посадкуprecision approach procedureтаблица допусков и посадокfits and clearances tableтерритория зоны захода на посадкуapproach terrainточная посадка1. precision landing2. correct landing 3. accuracy landing точный заход на посадкуprecision approachтраектория захода на посадкуapproach pathтраектория захода на посадку по азимутуazimuth approach pathтраектория захода на посадку по лучу курсового маякаlocalizer approach trackтраектория захода на посадку, сертифицированная по шумуnoise certification approach pathтраектория захода на посадку с прямойstraight-in approach pathтраектория конечного этапа захода на посадкуfinal approach pathтраектория прерванной посадкиbalked landing pathтраектория точного захода на посадкуprecision approach pathтрап для посадки1. boarding bridge2. passenger bridge тренировочный заход на посадкуpractice low approachугломестная антенна захода на посадкуapproach elevation antennaугол захода на посадкуangle of approachугол распространения шума при заходе на посадкуapproach noise angleудлиненный конечный этап захода на посадкуlong finalуказатель направления посадкиlanding direction indicatorуказатель траектории точного захода на посадкуprecision approach path indicatorуказатель угла захода на посадкуapproach angle indicatorуправление в зоне захода на посадкуapproach controlуправление посадкойlanding controlуправляемость при посадкеlanding capabilityуровень шума при заходе на посадкуapproach noise levelусловия посадкиlanding conditionsусловия посадки на водуditching conditionsустановка в положение для захода на посадкуapproach settingустойчивость при заходе на посадкуsteadiness of approachуход на второй круг с этапа захода на посадкуmissed approach operationучасток захода на посадку1. approach leg2. approach segment участок захода на посадку до первого разворотаupwind legучасток перехода к этапу посадкиlanding transition segmentцентр радиолокационного управления заходом на посадкуradar approach controlчартерный рейс с промежуточной посадкойone-stop charterшум при посадкеlanding noiseэтап захода на посадкуapproach phase -
128 bonae
bŏnus (old form dŭonus, Carm. Sall. ap. Varr. L. L. 7, § 26 Mull.; cf. Paul. ex Fest. p. 67 Mull.), a, um, adj. [for duonus, cf. bellum, bis, and cf. root dvi-; hence deidô, deos], good; comp. melior, us [cf. Gr. mala, mallon], better; sup. optimus ( optumus, ante-class. and often class.) [root opof ops, opes; cf. copia, apiscor], best.I.Attributively.A.As adjunct of nouns denoting persons.1.Vir bonus.(α).A man morally good (kalos kagathos):(β).quoniam boni me viri pauperant, improbi alunt,
Plaut. Poen. 5, 4, 60:omnibus virtutibus instructos et ornatos tum sapientes, tum viros bonos dicimus,
Cic. Tusc. 5, 10, 28:ille vir bonus qui... intolerabili dolore lacerari potius quam aut officium prodat aut fidem,
id. Ac. 2, 8, 23:sive vir bonus est is qui prodest quibus potest, nocet nemini, certe istum virum bonum non facile reperimus,
id. Off. 3, 15, 64:qui se ita gerunt ut eorum probitas, fides, integritas, etc.... hos viros bonos... appellandos putemus,
id. Lael. 5, 19:non intellegunt se de callido homine loqui, non de bono viro,
id. Att. 7, 2, 4:ut quisque est vir optimus, ita difficillime esse alios improbos suspicatur,
id. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:nec enim melior vir fuit Africano quisquam, nec clarior,
id. Lael. 2, 6; id. Leg. 1, 14, 41; 1, 18, 48; id. Planc. 4, 9; id. Par. 3, 1, 21; id. Marcell. 6, 20; id. Fam. 7, 21; id. Off. 2, 16, 57.—An honest man:(γ).justitia, ex qua viri boni nominantur,
Cic. Off. 1, 7, 21; 1, 44, 155; 2, 11, 39; 2, 12, 42; 2, 20, 71;3, 12, 50: cum is sponsionem fecisset ni vir bonus esset,
id. ib. 3, 19, 77:quoniam Demosthenes nec vir bonus esset, nec bene meritus de civitate,
id. Opt. Gen. 7, 20; cf. id. Rosc. Am. 40, 116.—A man of good standing in the community:(δ).id viri boni arbitratu deducetur,
Cato, R. R. 143; so id. ib. 149:tuam partem viri bono arbitratu... dari oportet,
Dig. 17, 1, [p. 244] 35;37, 6, 2, § 2: quem voles virum bonum nominato,
Cic. Verr. 2, 4, 25, § 55:vir bonus est... quo res sponsore, et quo causae teste tenentur,
Hor. Ep. 1, 16, 40.—Hence, ironically of wealthy men:praetores jus dicunt, aediles ludos parant, viri boni usuras perscribunt,
Cic. Att. 9, 12, 3.—Ironically of bad men:(ε).sed eccum lenonem Lycum, bonum virum,
Plaut. Poen. 5, 5, 52; Ter. Eun. 5, 3, 9; 4, 3, 18; id. Ad. 3, 4, 30:expectabam quinam isti viri boni testes hujus manifesto deprehensi veneni dicerentur,
Cic. Cael. 26, 63:nam socer ejus, vir multum bonus est,
id. Agr. 3, 3, 13;so especially in addresses (mostly comic.): age tu, illuc procede, bone vir!
Plaut. Capt. 5, 2, 1; id. Curc. 5, 2, 12; id. Ps. 4, 7, 48; id. Pers. 5, 2, 11; Ter. And. 3, 5, 10; 5, 2, 5; id. Ad. 4, 2, 17; id. Eun. 5, 2, 11:quid tu, vir optime? Ecquid habes quod dicas?
Cic. Rosc. Am. 36, 104.—Sometimes boni viri = boni, in the sense of optimates (v. I. A. 3.):(ζ).bonis viris quid juris reliquit tribunatus C. Gracchi?
Cic. Leg. 3, 9, 20.—As a conventional courtesy:2.homines optimi non intellegunt, etc.,
Cic. Fin. 1, 7, 25:bone accusator,
id. Rosc. Am. 21, 58:sic illum amicum vocasti, quomodo omnes candidatos bonos viros dicimus,
gentlemen, Sen. Ep. 3, 1.—For bonus vir, a good husband, v. 3.; and for vir optimus, as a laudatory epithet, v. 5.—Boni homines (rare) = boni, better classes of society, v. II. A. 3:3.in foro infimo boni homines atque dites ambulant,
Plaut. Curc. 4, 1, 14.—With nouns denoting persons in regard to their functions, offices, occupations, and qualities, denoting excellence:4.bonus consul,
Liv. 4, 40, 6; 22, 39, 2 (different: consules duos, bonos quidem, sed dumtaxat bonos, amisimus, consuls of good sentiments, almost = bad consuls, Cic. ad Brut. 1, 3, 4):boni tribuni plebis,
Cic. Phil. 1, 10, 25:bonus senator,
id. Prov. Cons. 15, 37:senator bonus,
id. Dom. 4, 8:bonus judex,
id. Verr. 2, 4, 15, § 34:bonus augur (ironically),
id. Phil. 2, 32, 80:bonus vates,
Plaut. Mil. 3, 3, 27:bonus imperator,
Sall. C. 60, 4:bonus dux,
Quint. 12, 1, 43 (cf. trop.:naturam, optimam ducem,
the best guide, Cic. Sen. 2, 5):bonus miles,
Sall. C. 60, 4; Sen. Vit. Beat. 15, 5:bonus orator,
Cic. Fin. 1, 3, 10:optimus orator,
id. Opt. Gen. 1, 3:poeta bonus,
id. de Or. 1, 3, 11; 2, 46, 194; id. Fin. 1, 3, 10:scriptor bonus,
Quint. 10, 1, 104:bonus advocatus,
id. 5, 13, 10:bonus defensor,
id. 5, 13, 3:bonus altercator,
a good debater, id. 6, 4, 10:bonus praeceptor,
id. 5, 13, 44; 10, 5, 22:bonus gubernator,
Cic. Ac. 2, 31, 100:optimus opifex,
Hor. S. 1, 3, 133:sutor bonus,
id. ib. 1, 3, 125:actor optimus,
Cic. Sest. 57, 122:cantor optimus est modulator,
Hor. S. 1, 3, 130:melior gladiator,
Ov. Tr. 4, 6, 33: agricola (colonus, dominus) bonus, Cato, R. R. prooem.; Cic. Sen. 16, 56:bonus paterfamilias,
a thrifty head of the house, Nep. Att. 13, 1:bonus servus,
Plaut. Trin. 4, 3, 58; id. Am. 2, 1, 46; id. Men. 5, 6, 1; Cic. Mil. 22, 58:dominus bonus,
Cato, R. R. 14:bonus custos,
Plaut. Truc. 4, 3, 38.—Ironically, Ter. Phorm. 2, 1, 57:filius bonus,
Plaut. Am. 3, 4, 9:patres,
Quint. 11, 3, 178:parens,
id. 6, prooem. 4: bonus (melior, optimus), viz. a good husband, Cic. Inv. 1, 31, 51 sq.; Liv. 1, 9, 15:uxor melior,
Cic. Inv. 1, 31, 52:amicus,
id. Fam. 2, 15, 3:amicus optimus,
Plaut. Cas. 3, 3, 18:optimus testis,
Cic. Fam. 7, 27, 2:auctor, in two senses,
good authority, id. Att. 5, 12, 3;and = bonus scriptor (post-class.),
Quint. 10, 1, 74.—Esp.:bonus civis (rarely civis bonus): in re publica ea velle quae tranquilla et honesta sint: talem enim solemus et sentire bonum civem et dicere, Cic.-Off. 1, 34, 124: eaque est summa ratio et sapientia boni civis, commoda civium non divellere, atque omnes aequitate eadem continere,
id. ib. 2, 23, 83:eum esse civem et fidelem et bonum,
Plaut. Pers. 1, 2, 15; Cic. Fam. 2, 8, 2; 1, 9, 10; 3, 12, 1; 6, 6, 11; id. Off. 1, 44, 155; Liv. 22, 39, 3; Sall. H. Fragm. 1, 10 Dietsch:optimus et fortissimus civis,
Cic. Fam. 12, 2, 3; id. Sest. 17, 39.—Bonus and optimus as epithets of the gods.(α).In gen.:(β).sed te bonus Mercurius perdat,
Plaut. Cas. 2, 3, 23:fata... bonique divi,
Hor. C. 4, 2, 38:divis orte bonis,
id. ib. 4, 5, 1:O bone deus!
Scrib. Comp. 84 fin.: BONORVM DEORVM, Inscr. ap. Cic. N. D. 3, 34, 84: totidem, pater optime, dixi, Tu mihi da cives, referring to Jupiter, Ov. M. 7, 627.—Optimus Maximus, a standing epithet of Jupiter:(γ).(Juppiter) a majoribus nostris Optimus Maximus (nominatur), et quidem ante optimus, id est beneficentissimus, quam Maximus,
Cic. N. D. 2, 25, 64:Jovem optimum et maximum ob eas res appellant, non quod, etc.,
id. ib. 3, 36, 87:in templo Jovis Optimi Maximi,
id. Sest. 56, 129; id. Prov. Cons. 9, 22:nutu Jovis Optimi Maximi,
id. Cat. 3, 9, 21; Liv. 1, 12, 7; id. 6, 16, 2.—Di boni, O di boni, expressing indignation, sorrow, or surprise:(δ).di boni, hunc visitavi antidhac!
Plaut. Ep. 4, 1, 16:di boni, boni quid porto!
Ter. And. 2, 2, 1:di boni, quid hoc morbi est,
id. Eun. 2, 1, 19; id. Heaut. 2, 3, 13; id. Ad. 3, 3, 86:alter, O di boni, quam taeter incedebat!
Cic. Sest. 8, 19; id. Brut. 84, 288; id. Phil. 2, 8, 20; 2, 32, 80; id. Att. 1, 16, 5; 14, 21, 2; Val. Max. 3, 5, 1; Sen. Vit. Beat. 2, 3.—Bona Dea, etc., v. 6.—5.Optimus as a laudatory epithet.(α).Vir optimus:(β).per vos nobis, per optimos viros optimis civibus periculum inferre conantur,
Cic. Sest. 1, 2:virum optimum et constantissimum M. Cispium,
id. ib. 35, 76:fratrem meum, virum optimum, fortissimum,
id. ib.:consolabor hos praesentes, viros optimos,
id. Balb. 19, 44; id. Planc. 21, 51; 23, 55; id. Mil. 14, 38; id. Marcell. 4, 10; id. Att. 5, 1, 5; Hor. S. 1, 6, 53.—Femina bona, optima:(γ).tua conjunx bona femina,
Cic. Phil. 3, 6, 16:hujus sanctissimae feminae atque optimae pater,
id. ib. —Senex, pater, frater, etc.:(δ).optimus: parentes ejus, prudentissimi atque optimi senis,
Cic. Planc. 41, 97:insuevit pater optimus hoc me,
Hor. S. 1, 4, 105; 2, 1, 12:C. Marcelli, fratris optimi,
Cic. Fam. 4, 7, 6; id. Q. Fr. 2, 6 (8), 2; 2, 4, 2.—With proper names ( poet.):(ε).optimus Vergilius,
Hor. S. 1, 6, 54:Maecenas optimus,
id. ib. 1, 5, 27:optime Quinti,
id. Ep. 1, 16, 1.—Esp. as an epithet of the Roman emperors:6.quid tam civile, tam senatorium quam illud, additum a nobis Optimi cognomen?
Plin. Pan. 2, 7:gratias, inquit, ago, optime Princeps!
Sen. Tranq. 14. 4:ex epistula optimi imperatoris Antonini,
Gai. Inst. 1, 102; cf.:bene te patriae pater optime Caesar,
Ov. F. 2, 637:optime Romulae Custos gentis,
Hor. C. 4, 5, 1.—Bonus and Bona, names of deities.(α).Bona Dea, the goddess of Chastity, whose temple could not be entered by males (cf. Macr. S. 1, 12; Lact. 1, 22):(β).Bonae Deae pulvinaribus,
Cic. Pis. 39, 95; id. Mil. 31, 86; id. Fam. 1, 9, 15; cf.in mal. part.,
Juv. 2, 86 sq.; 6, 314 sq.; 6, 335 sq.—Bonus Eventus, Varr. R. R. 1, 1 med.; Amm. 29, 6, 19; Inscr. Orell. 907; 1780 sq.—(γ).Bona Fortuna:(δ).si bona Fortuna veniat, ne intromiseris,
Plaut. Aul. 1, 3, 22:Bonae Fortunae (signum),
Cic. Verr. 2, 4, 3, § 7:FORTVNAE BONAE DOMESTICAE,
Inscr. Orell. 1743 sq. —Bona Spes:(ε).Spes Bona, obsecro, subventa mihi,
Plaut. Rud. 1, 4, 12:BONAE SPEI,
Aug. Inscr. Grut. 1075, 1.—BONA MENS, Inscr. Orell. 1818 sqq.:B.Mens Bona, si qua dea es, tua me in sacraria dono,
Prop. 3, 24, 19.With nouns denoting things.1.Things concrete, denoting excellence:2.navis bona dicitur non quae pretiosis coloribus picta est... sed stabilis et firma,
Sen. Ep. 76, 13:gladium bonum dices, non cui auratus est balteus, etc., sed cui et ad secandum subtilis acies est, et, etc.,
id. ib. 76, 14:id vinum erit lene et bono colore,
Cato, R. R. 109; Lucr. 2, 418; Ov. Am. 2, 7, 9:tabulas... collocare in bono lumine,
Cic. Brut. 75, 261: ex quavis olea oleum... bonum fieri potest. Cato, R. R. 3:per aestatem boves aquam bonam et liquidam bibant semper curato,
id. ib. 73; cf.:bonae aquae, ironically compared to wine,
Prop. 2, 33 (3, 31), 28:praedium bonum caelum habeat,
good temperature, Cato, R. R. 1:bona tempestate,
in good weather, Cic. Q. Fr. 2, 2, 4:(praedium) solo bono valeat,
by good soil, Cato, R. R. 1:bonae (aedes) cum curantur male,
Plaut. Most. 1, 2, 24:villam bonam,
Cic. Off. 3, 13, 55:bonus pons,
Cat. 17, 5:scyphi optimi (= optime facti),
Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32:perbona toreumata,
id. ib. 2, 4, 18, §38: bona domicilia,
comfortable residences, id. N. D. 2, 37, 95:agrum Meliorem nemo habet,
Ter. Heaut. 1, 1, 12:fundum meliorem,
Cic. Inv. 1, 31, 52: fundos optimos et fructuosissimos, id. Agr. 3, 4, 14:equus melior,
id. Inv. 1, 31, 52:bona cena,
Cat. 13, 3:boni nummi,
good, not counterfeit, Plaut. As. 3, 3, 144; Cic. Off. 3, 23, 91:super omnia vultus accessere boni,
good looks, Ov. M. 8, 678:mulier bona forma,
of a fine form, Ter. Heaut. 3, 2, 13:equus formae melioris,
Hor. S. 2, 7, 52:tam bona cervix, simul ac jussero, demetur,
fine, beautiful, Suet. Calig. 33:fruges bonae,
Cat. 34, 19:ova suci melioris,
of better flavor, Hor. S. 2, 4, 13.— Trop.:animus aequus optimum est aerumnae condimentum,
Plaut. Rud. 2, 3, 71: bona dextra, a lucky hand (cf.:bonum omen, 2. e.),
Quint. 6, 3, 69:scio te bona esse voce, ne clama nimis,
good, sound, loud voice, Plaut. Most. 3, 1, 43; so,bona firmaque vox,
Quint. 11, 3, 13.—Things abstract.a.Of physical well-being:b.ut si qui neget sine bona valetudine posse bene vivi,
Cic. Inv. 1, 51, 93; Sen. Vit. Beat. 22, 2; Lucr. 3, 102; Val. Max. 2, 5, 6; Quint. 10, 3, 26; 11, 2, 35 et saep.:non bonus somnus de prandio est,
Plaut. Most. 3, 2, 8:bona aetas,
prime of life, Cic. Sen. 14, 48:optima aetate,
id. Fam. 10, 3, 3.—Ironically:bona, inquis, aetate, etc.,
Sen. Ep. 76, 1.—Of the mind and soul:c.meliore esse sensu,
Cic. Sest. 21, 47:optima indoles,
id. Fin. 5, 22, 61:bona conscientia,
Quint. 6, 1, 33; 9, 2, 93; Sen. Vit. Beat. 20, 5:bono ingenio me esse ornatam quam auro multo mavolo,
with a good heart, Plaut. Poen. 1, 2, 91; id. Stich. 1, 21, 59; Sall. C. 10, 5:mens melior,
Ter. Ad. 3, 3, 78; Cic. Phil. 3, 5, 13; Liv. 39, 16, 5; Sen. Ben. 1, 11, 4; id. Ep. 10, 4; Pers. 2, 8; Petr. 61.—Personified, Prop. 3 (4), 24, 19; Ov. Am. 1, 2, 31:duos optimae indolis filios,
Val. Max. 5, 7, 2; Sen. Ben. 6, 16, 6; Quint. 1, 2, 5:bonum consilium,
Plaut. Merc. 2, 3, 6; id. Rud. 4, 3, 18; Cic. Off. 1, 33, 121:bona voluntas,
a good purpose, Quint. 12, 11, 31:memoria bona,
Cic. Att. 8, 4, 2:bona ratio cum perdita... confligit,
id. Cat. 2, 11, 25:bonae rationes,
Ter. Ad. 5, 3, 50:pronuntiatio bona,
Auct. Her. 3, 15, 27.—Of moral relations:d.ego si bonam famam mihi servasso, sat ero dives,
Plaut. Most. 1, 3, 71; Cic. Sest. 66, 139; Liv. 6, 11, 7; Hor. S. 1, 2, 61 (cf. Cic. Att. 7, 26, 1;v. e. infra): si ego in causa tam bona cessi tribuni plebis furori,
Cic. Sest. 16, 36; id. Planc. 36, 87; Ov. M. 5, 220:fac, sis, bonae frugi sies,
of good, regular habits, Plaut. Curc. 4, 2, 35; id. Cas. 2, 4, 5; 2, 5, 19; id. Ps. 1, 5, 53; id. Truc. 1, 1, 13; id. Capt. 5, 2, 3 sq. (v. frux, II. B. 1. b.): vilicus disciplina bona utatur. Cato, R. R. 5:bona studia,
moral pursuits, Auct. Her. 4, 17, 25:quidquid vita meliore parasti,
Hor. S. 2, 3, 15: ad spem mortis melioris, an honorable death; so as an epithet of religious exercises:Juppiter, te bonas preces precor,
Cato, R. R. 134; 139.—Of external, artistic, and literary value and usefulness:e.bono usui estis nulli,
Plaut. Curc. 4, 2, 15:Optumo optume optumam operam das,
id. Am. 1, 1, 122:bonam dedistis mihi operam,
a valuable service to me, id. Poen. 2, 3, 70; 3, 6, 11; id. Pers. 4, 7, 11; id. Rud. 3, 6, 11 (in a different sense: me bona opera aut mala Tibi inventurum esse auxilium argentarium, by fair or unfair means, id. Ps. 1, 1, 102;v. e. infra): optima hereditas a patribus traditur liberis... gloria virtutis rerumque gestarum,
Cic. Off. 1, 33, 121:bonum otium,
valuable leisure, Sall. C. 4, 1:bonis versibus,
Cic. Ac. 2, 23, 74:versus meliores,
Plaut. Trin. 3, 2, 81:meliora poemata,
Hor. A. P. 303:in illa pro Ctesiphonte oratione longe optima,
Cic. Or. 8, 26:optimas fabulas,
id. Off. 1, 31, 114:melius munus,
id. Ac. 1, 2, 7.—Favorable, prosperous, lucky, fortunate:f.de Procilio rumores non boni,
unfavorable rumors, Cic. Att. 4, 16, 5:bona de Domitio, praeclara de Afranio fama est,
about their success in the war, id. ib. 7, 26, 1:si fuisset in discipulo comparando meliore fortuna,
id. Pis. 29, 71; cf.fortuna optima esse,
to be in the best pecuniary circumstances, id. ad Brut. 1, 1, 2:occasio tam bona,
Plaut. Most. 2, 2, 9:senex est eo meliore condicione quam adulesoens cum, etc.,
Cic. Sen. 19, 68; id. Fam. 4, 32:bona navigatio,
id. N. D. 3, 34, 83;esp. in phrase bona spes.—Object.: ergo in iis adulescentibus bonam spem esse dicemus et magnam indolem quos, etc.,
Cic. Fin. 2, 35, 117.—Subject.:ego sum spe bona,
Cic. Fam. 12, 28, 3; id. Cat. 2, 11, 25; [p. 245] id. Att. 14, 1 a, 3; id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16:optima spe,
id. Fam. 12, 11, 2.—Pregn., = spes bonarum rerum, Sall. C. 21, 1;v. C. 1. c. infra: meliora responsa,
more favorable, Liv. 7, 21, 6:melior interpretatio,
Tac. H. 3, 65:cum laude et bonis recordationibus,
id. A. 4, 38:amnis Doctus iter melius,
i. e. less injurious, Hor. A. P. 68:omen bonum,
a good, lucky omen, Cic. Pis. 13, 31; cf.Liv. praef. § 13: melius omen,
Ov. F. 1, 221;optimum,
Cic. Fam. 3, 12, 2:bona scaeva,
Plaut. Stich. 5, 2, 24:auspicio optumo,
id. ib. 3, 2, 6; cf.:memini bene, sed meliore Tempore dicam = opportuniore tempore,
Hor. S. 1, 9, 68.—Of public affairs, si mihi bona re publica frui non licuerit, Cic. Mil. 34, 93:g.optima res publica,
id. Or. 1, 1, 1; id. Phil. 1, 8, 19:minus bonis temporibus,
id. Dom. 4, 8; so,optimis temporibus,
id. Sest. 3, 6:nostrae res meliore loco videbantur,
id. ad Brut. 1, 3, 1:lex optima,
id. Pis. 16, 37; id. Sest. 64, 137; id. Phil, 1, 8, 19.—Good = large, considerable:h.bono atque amplo lucro,
Plaut. Am. prol. 6:bona librorum copia,
Hor. Ep. 1, 18, 109; cf.:bona copia cornu,
Ov. M. 9, 88; v. bona pars, C. 8. g.—Noble; with genus, good family, noble extraction, honorable birth: quali me arbitraris genere prognatum? Eu. Bono, Plaut. Aul. 2, 2, 35; so id. Ep. 1, 2, 4; 2, 1, 3; id. Pers. 4, 4, 94:k.si bono genere natus sit,
Auct. Her. 3, 7, 13.—Referring to good-will, kindness, faithfulness, in certain phrases.(α).Bona venia or cum bona venia, with the kind permission of a person addressed, especially bona venia orare, expetere, etc.:(β).primum abs te hoc bona venia expeto,
Ter. Phorm. 2, 3, 31:bona tua venia dixerim,
Cic. Leg. 3, 15, 34:oravit bona venia Quirites, ne, etc.,
Liv. 7, 41, 3:obsecro vos.. bona venia vestra liceat, etc.,
id. 6, 40, 10:cum bona venia quaeso audiatis, etc.,
id. 29, 17, 6; Arn. c. Gent. 1, p. 5; cf.. sed des veniam bonus oro = venia bona oro,
Hor. S. 2, 4, 5.—Bona pax, without quarrelling:(γ).bona pax sit potius,
let us have no quarrel about that, Plaut. Pers. 2, 2, 7;so especially cum bona pace, or bona pace: Hannibal ad Alpis cum bona pace incolentium... pervenit,
without a difficulty with the inhabitants, Liv. 21, 32, 6; 21, 24, 5; 1, 24, 3; 28, 37, 4; 8, 15, 1; cf.: si bonam (pacem) dederitis, = a fair peace, under acceptable conditions, id. 8, 21, 4.—Amicitia bona = bona fide servata, faithful, undisturbed friendship:(δ).igitur amicitia Masinissae bona atque honesta nobis permansit,
Sall. J. 5, 5.—Bona societas, alliance:C.Segestes, memoria bonae societatis, impavidus,
Tac. A. 1, 58.In particular phrases.1.Bonae res.a.= Vitae commoda, comforts of life, abstract or concrete:b.concedatur bonis rebus homines morte privari,
Cic. Tusc. 1, 36, 87:optimis rebus usus est,
he had every most desirable thing, Nep. Att. 18, 1.—= Res secundae, opp. res adversae, prosperity:c.bonis rebus tuis, meas irrides malas,
Plaut. Trin. 2, 4, 45:in bonis rebus,
Hor. C. 2, 3, 2. —Res bona = res familiaris bona, wealth ( poet.): in re bona esse, Laber. ap. Gell. 10, 17, 4.—Also an object of value:d.homines quibus mala abunde omnia erant, sed neque res neque spes bona ulla,
who had no property, nor the hope of any, Sall. C. 21, 1. —Costly things, articles of luxury:e.capere urbem in Arabia plenam bonarum rerum,
Plaut. Pers. 4, 3, 46; 4, 4, 82:nimium rei bonae,
id. Stich. 2, 3, 55:ignorantia bonarum rerum,
Nep. Ages. 8, 5 ' bonis rebus gaudere, Hor. S. 2, 6, 110:re bona copiosum esse,
Gell. 16, 19, 7.—Moral, morally good:f.illi cum res non bonas tractent,
Cic. Ac. 2, 33, 72:ut de virtutibus et vitiis, omninoque de bonis rebus et malis quaererent,
id. ib. 1, 4, 15:quid habemus in rebus bonis et malis explorati?
id. ib. 2, 42, 129; so id. Or. 1, 10, 42; id. Leg. 1, 22, 58:quae tamen omnia dulciora fuint et moribus bonis et artibus,
id. Sen. 18, 65.—In literary composition, important or interesting matter, subjects, or questions:2.res bonas verbis electis dictas quis non legat?
Cic. Fin. 1, 3, 8:studiis generorum, praesertim in re bona,
Plaut. Am. 8, 26.—Bonae artes.(α).A good, laudable way of dealing:(β).qui praeclari facinoris aut artis bonae famam quaerit,
Sall. C. 2, 9:huic bonae artes desunt, dolis atque fallaciis contendit,
id. ib. 11, 2:quod is bonarum artium cupiens erat,
Tac. A. 6, 46.—Liberal arts and sciences:3.litteris aut ulli bonae arti,
Quint. 12, 1, 7:conservate civem bonarum artium, bonarum partium, bonorum virorum,
Cic. Sest. 32, 77. —Esp.:optimae artes: optimarum artium scientia,
Cic. Fin. 1, 3, 4; id. Ac. 2, 1, 1; id. Cael. 10, 24; id. Marcell. 1, 4.—Bona fides, or fides bona.a.Good faith, i. e. conscious honesty in acts or words: qui nummos fide bona solvit, who pays (the price of labor) in good faith, i. e. as it is honestly earned, Cato, R. R. 14:b.dic, bona fide, tu id aurum non subripuisti?
Plaut. Aul. 4, 10, 46; 4, 10, 47; id. Capt. 4, 2, 111; id. Most. 3, 1, 137; id. Poen. 1, 3, 30; id. Pers. 4, 3, 16; id. Ps. 4, 6, 33:si tibi optima fide omnia concessit,
Cic. Rosc. Am. 49, 144; Quint. 10, 3, 23.—Hence, bonae fidei vir, a conscientious man, Quint. 10, 7, 1.—Jurid. t. t.(α).Good faith in contracts and legal acts in general, opposed to dolus malus, honesty and fairness in dealing with another:(β).ad fidem bonam statuit pertinere, notum esse emptori vitium quod nosset venditor,
Cic. Off. 3, 16, 67.—Hence, alienam rem bona fide emere, to buy, believing the seller to be the rightful owner, Dig. 41, 3, 10; 41, 3, 13, § 1. bonae fidei possessor (also possessio), believing that he is the rightful owner, ib. 5, 3, 25, § 11; 5, 3, 22; 41, 3, 15, § 2;41, 3, 24: conventio contra bonam fidem et mores bonos,
ib. 16, 31, § 7: bonam fidem praestare, to be responsible for one ' s good faith, ib. 17, 1, 10 prooem.—Hence,Bonae fidei actiones or judicia, actions in equity, i. e. certain classes of actions in which the strict civil law was set aside by the praetorian edict in favor of equity:4.actiones quaedam bonae fidei sunt, quaedam stricti juris. Bonae fidei sunt haec: exempto vendito, locato conducto, etc.,
Just. Inst. 4, 6, 28, § 19.—In the republican time the praetor added in such actions to his formula for the judex the words ex fide bona, or, in full:quidquid dare facere oportet ex fide bona,
Cic. Off. 3, 16, 66:iste dolus malus et legibus erat vindicatus, et sine lege, judiciis in quibus additur ex fide bona,
id. ib. 3, 15, 61; cf. id. ib. 3, 17, 70.—Bona verba.(α).Kind words:(β).Bona verba quaeso,
Ter. And. 1, 2, 33.—Words of good omen (v. omen):(γ).dicamus bona verba,
Tib. 2, 2, 1:dicite suffuso ter bona verba mero,
Ov. F. 2, 638.—Elegant or well-chosen expressions:(δ).quid est tam furiosum quam verborum vel optimorum atque ornatissimorum sonitus inanis,
Cic. Or. 1, 12, 51:verborum bonorum cursu,
id. Brut. 66, 233:omnia verba sunt alicubi optima,
Quint. 10, 1, 9.—Moral sayings:5.non est quod contemnas bona verba et bonis cogitationibus plena praecordia,
Sen. Vit. Beat. 20, 1. —Bona dicta.(α).Polite, courteous language:(β).hoc petere me precario a vobis jussit leniter dictis bonis,
Plaut. Am. prol. 25.—Witticisms ( bon-mots): flammam a sapiente facilius ore in ardente opprimi, quam bona dicta teneat, Enn. ap. Cic. Or. 2, 54, 222:6.dico unum ridiculum dictum de dictis melioribus quibus solebam menstruales epulas ante adipiscier,
Plaut. Capt. 3, 1, 22:ibo intro ad libros ut discam de dictis melioribus,
id. Stich. 2, 3, 75.—Bona facta.(α).= bene facta (v. bene, I. B. 2. b.), laudable deeds:(β).nobilitas ambobus et majorum bona facta (sc. erant),
Tac. A. 3, 40.—Bonum factum est, colloq., = bene est, bene factum est (v. bene, I. B. 2. b.):(γ).bonum factum est, ut edicta servetis mea,
Plaut. Poen. prol. 16:haec imperata quae sunt pro imperio histrico, bonum hercle factum (est) pro se quisque ut meminerit,
id. ib. 45.— Hence,Elliptically, introducing commands which cannot be enforced, = if you will do so, it will be well:7.peregrinis in senatum allectis, libellus propositus est: bonum factum, ne quis senatori novo curiam monstrare velit,
Suet. Caes. 80:et Chaldaeos edicere: bonum factum, ne Vitellius... usquam esset,
id. Vit. 14:hac die Carthaginem vici: bonum factum, in Capitolium eamus, et deos supplicemus,
Aur. Vict. 49; cf.:o edictum, cui adscribi non poterit bonum factum,
Tert. Pud. 1.—Bona gratia.(α).A friendly understanding:(β).cur non videmus inter nos haec potius cum bona Ut componantur gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17; so,per gratiam bonam abire,
to part with good feelings, Plaut. Mil. 4, 3, 33.—In jest: sine bona gratia abire, of things cast away, Plaut Truc. 2, 7, 15.—Pleon., in the phrase bonam gratiam habere, = gratiam habere, to thank (v. B. 2. k.), Plaut. Rud. 2, 5, 32; id. Bacch. 4, 8, 99.—8.Bona pars.(α).The well-disposed part of a body of persons:(β).ut plerumque fit, major pars (i. e. of the senate) meliorem vicit,
Liv. 21, 4, 1:pars melior senatus ad meliora responsa trahere,
id. 7, 21, 6.—The good party, i. e. the optimates (gen. in plur.):(γ).civem bonarum partium,
Cic. Sest. 32, 77:(fuit) meliorum partium aliquando,
id. Cael. 6, 13:qui sibi gratiam melioris partis velit quaesitam,
Liv. 2, 44, 3.—Paronom.: (Roscius) semper partium in re publica tam quam in scaena optimarum, i. e. party and part in a drama, Cic. Sest. 56, 120.—Of things or persons, a considerable part (cf. a good deal):(δ).bonam partem ad te adtulit,
Ter. Eun. 1, 2, 43:bonam partem sermonis in hunc diem esse dilatam,
Cic. Or. 2, 3, 14:bonam magnamque partem exercitus,
Val. Max. 5, 2, ext. 4:bona pars noctium,
Quint. 12, 11, 19:bona pars hominum,
Hor. S. 1, 1, 61:meae vocis... bona pars,
id. C. 4, 2, 46; so id. A. P. 297; Ov. P. 1, 8, 74:melior pars diei,
Verg. A. 9, 156.—Rarely, and mostly eccl. Lat.: optima pars, the best part or lot:(ε).nostri melior pars animus est,
Sen. Q. N. 1, prooem. § 14; cf.:quae pars optima est in homine,
best, most valuable, Cic. Tusc. 5, 23, 67:major pars aetatis, certe melior reipublicae data sit,
Sen. Brev. Vit. 18, 1:Maria optimam partem elegit, quae non auferetur ab ea,
Vulg. Luc. 10, 42.—Adverb.:(ζ).bonam partem = ex magna parte,
Lucr. 6, 1249.—Aliquem in optimam partem cognoscere, to know somebody from his most favorable side, Cic. Off. 2, 13, 46: aliquid in optimam partem accipere, to take something in good part, interpret it most favorably:9.Caesar mihi ignoscit quod non venerim, seseque in optimam partem id accipere dicit,
id. Att. 10, 3 a, 2; id. ad Brut. 1, 2, 3:quaeso ut hoc in bonam partem accipias,
id. Rosc. Am. 16, 45.—Dies bonus or bona.(α).A day of good omen, a fortunate day (= dies laetus, faustus):(β).tum tu igitur die bono, Aphrodisiis, addice, etc.,
Plaut. Poen. 2, 49:nunc dicenda bona sunt bona verba die,
Ov. F. 1, 72.—A beautiful, serene day, Sen. Vit. Beat. 22, 3.—10.Bonus mos.(α).Boni mores, referring to individuals, good, decent, moral habits:(β).nihil est amabilius quam morum similitudo bonorum,
Cic. Off. 1, 17, 56:nam hic nimium morbus mores invasit bonos,
Plaut. Trin. 1, 1, 6:domi militiaeque boni mores colebantur,
Sall. C. 9, 1:propter ejus suavissimos et optimos mores,
Cic. Phil. 3, 5, 13:cum per tot annos matronae optimis moribus vixerint,
Liv. 34, 6, 9:mores meliores,
Plaut. Aul. 3, 5, 18.—Bonus mos or boni mores, in the abstract, morality, the laws, rules of morality: ei vos morigerari mos bonu'st, it is a rule of morality that you should, etc., Plaut. Capt. 2, 1, 4:11.ex optimo more et sanctissima disciplina,
Cic. Phil. 2, 28, 69:neglegentia boni moris,
Sen. Ep. 97, 1.—Jurid. t. t.:conventio, mandatum contra bonos mores,
in conflict with morality, Quint. 3, 1, 57; Dig. 16, 3, 1, § 7; Gai. Inst. 3, 157 et saep. —Adverbial phrases.a.Bono animo esse, or bonum animum habere.(α).To be of good cheer or courage:(β).bono animo es! Liberabit ille te homo,
Plaut. Merc 3, 1, 33; so id. Aul. 4, 10, 61; id. Mil. 4, 8, 32; id. Rud. 3, 3, 17; Ter. Eun. 1, 2, 4; id. Heaut. 4, 6, 18; id. Ad. 2, 4, 20; 3, 5, 1; 4, 2, 4; 4, 5, 62; id. Phorm. 5, 8, 72:animo bono es,
Plaut. Ps. 1, 3, 103; id. Am. 2, 2, 48; 5, 2, 1:bono animo es, inquit Scrofa, et fiscinam expedi,
Varr. R. R. 1, 26:bono animo sint et tui et mei familiares,
Cic. Fam. 6, 18, 1; 6, 10, 29:bono animo esse jubere eam consul,
Liv. 39, 13, 7:habe modo bonum animum,
Plaut. Capt. 1, 2, 58; so id. Am. 1, 3, 47; id. Truc. 2, 6, 44; id. Aul. 2, 2, 15:habe animum bonum,
id. Cas. 2, 6, 35; id. Ep. 2, 2, 1; 4, 2, 31:bonum animum habe,
Liv. 45, 8, 5:clamor ortus ut bonum animum haberet,
id. 8, 32, 1; so Sen. Ep. 87, 38.—Bono animo esse, or facere aliquid, to be of a good or friendly disposition, or to do with good, honest intentions:(γ).audire jubet vos imperator histricus, bonoque ut animo sedeant in subselliis qui, etc.,
Plaut. Poen. prol. 5: sunt enim (consules) [p. 246] optimo animo, summo consilio, of the best disposition, Cic. Phil. 3, 1, 2:bono te animo tum populus Romanus... dicere existimavit ea quae sentiebatis, sed, etc.,
id. Imp. Pomp. 19, 56:quod nondum bono animo in populum Romanum viderentur,
Caes. B. G. 1, 6; Quint. 7, 4, 15.—Bonus animus, good temper, patience:b.bonus animus in mala re dimidium mali est,
Plaut. Ps. 1, 5, 37:vos etiam hoc animo meliore feratis,
Ov. M. 9, 433.—Bono modo.(α).= placide, with composure, moderation:(β).si quis quid deliquerit, pro noxa bono modo vindicet,
Cato, R. R. 5:haec tibi tam sunt defendenda quam moenia, mihi autem bono modo, tantum quantum videbitur,
Cic. Ac. 2, 44, 137.—In a decent manner:c.neu quisquam prohibeto filium quin amet... quod bono fiat modo,
Plaut. Merc. 5, 4, 62. —Jure optimo or optimo jure, with good, perfect right:II.te ipse jure optumo incuses licet,
Plaut. Most. 3, 2, 23; id. Rud. 2, 6, 53:ut jure optimo me deserere posses,
Cic. Fam. 3, 8, 6; Sen. Ot. Sap. 2 (29), 2.—With pass. or intr. verb, deservedly:ne jure optimo irrideamur,
Cic. Off. 1, 31, 111; cf. id. ib. 1, 42, 151; id. Marcell. 1, 4;similarly, optimo judicio,
Val. Max. 2, 9, 2.As subst.A.bŏnus, boni, m.; of persons.1.In sing. or plur. orig. = bonus vir, boni viri; v. I. A. 1. a. b, supra, a morally good man.(α).Plur.:(β).bonis quod bene fit haud perit,
Plaut. Rud. 4, 3, 2; id. Capt. 2, 2, 108; id. Trin. 2, 1, 55; id. Pers. 4, 5, 2:melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto,
Cic. Off. 2, 20, 71:verum esse ut bonos boni diligant, quamobrem... bonis inter bonos quasi necessariam (esse) benevolentiam,
id. Lael. 14, 50:diverso itinere malos a bonis loca taetra... habere,
Sall. C. 52, 13; 7, 2; 52, 22:oderunt peccare boni virtutis amore,
Hor. Ep. 1, 16, 52:tam bonis quam malis conduntur urbes,
Sen. Ben. 4, 28, 4; so id. Vit. Beat. 15, 6; Quint. 9, 2, 76.—Rarely bŏnae, arum, f., good women:quia omnes bonos bonasque adcurare addecet, etc.,
Plaut. Trin. 1, 2, 41.—Sing.:2.malus bonum malum esse volt ut sit sui similis,
Plaut. Trin. 2, 2, 8:nec enim cuique bono mali quidquam evenire potest,
Cic. Tusc. 1, 41, 99; cf.:qui meliorem audax vocet in jus,
Hor. S. 2, 5, 29.—Bonus, a man of honor.(α).A brave man:(β).pro qua (patria) quis bonus dubitet mortem oppetere si ei sit profuturus?
Cic. Off. 1, 17, 57:libertatem quam nemo bonus nisi cum anima simul amittat,
Sall. C. 33, 5:fortes creantur fortibus et bonis,
Hor. C. 4, 4, 29 (opp. ignavi):fama impari boni atque ignavi erant,
Sall. J. 57, 6; 53, 8; id. C. 11, 2. —A gentleman:3. (α).quis enim umquam, qui paululum modo bonorum consuetudinem nosset, litteras ad se ab amico missas... in medium protulit?
Cic. Phil. 2, 4, 7.—In gen. (of political sentiments, = optimates, opp. populares, seditiosi, perditi cives, etc.;(β).so usu. in Cic.): meam causam omnes boni proprie enixeque susceperant,
Cic. Sest. 16, 38:audaces homines et perditi nutu impelluntur... boni, nescio quomodo, tardiores sunt, etc.,
id. ib. 47, 100:ego Kal. Jan. senatum et bonos omnes legis agrariae... metu liberavi,
id. Pis. 2, 4:etenim omnes boni, quantum in ipsis fuit, Caesarem occiderunt,
id. Phil. 2, 13, 29; id. Fam. 5, 2, 8; 5, 21, 2; id. Sest. 2, 5; 16, 36; 48, 103; id. Planc. 35, 86; id. Mil. 2, 5; id. Off. 2. 12, 43:maledictis increpat omnes bonos,
Sall. C. 21, 4; 19, 2; 33, 3; Hirt. B. G. 8, 22; so,optimi,
Cic. Leg. 3, 17, 37; and, ironically, boni identified with the rich:bonorum, id est lautorum et locupletum,
id. Att. 8, 1, 3.—Without reference to political views;4.opp. vulgus (rare): nihil ego istos moror fatuos mores quibus boni dedecorant se,
Plaut. Trin. 2, 2, 22:semper in civitate quibus opes nullae sunt bonis invident,
Sall. C. 37, 3:elatus est sine ulla pompa funeris, comitantibus omnibus bonis, maxima vulgi frequentia,
Nep. Att. 22, 2.—So, mĕlĭōres, um, m., one ' s betters:ut quaestui habeant male loqui melioribus,
Plaut. Poen. 3, 3, 13:da locum melioribus,
Ter. Phorm. 3, 2, 37.—Boni, bone, in addresses, as an expression of courtesy, Hor. S. 2, 2, 1; 2, 6, 51; 2, 6, 95; id. Ep. 2, 2, 37; ironice, id. S. 2, 3, 31.—5.Optimus quisque = quivis bonus, omnes boni.(α).Referring to morality:(β).esse aliquid natura pulcrum quod optimus quisque sequeretur,
every good man, Cic. Sen. 13, 43:qui ita se gerebant ut sua consilia optimo cuique probarent, optimates habebantur,
id. Sest. 45, 96; id. Off. 1, 43, 154; id. Fin. 1, 7, 24; id. Sest. 54, 115; and = even the best:quare deus optimum quemque mala valetudine adficit?
Sen. Prov. 4, 8.—Of the educated classes:(γ). (δ).adhibenda est quaedam reverentia adversus homines, et optimi cujusque et reliquorum,
Cic. Off. 1, 28, 99; cf. id. ib. 1, 25, 85:Catilina plerisque consularibus, praeterea optumo cuique, litteras mittit,
Sall. C. 34, 2:optimo cuique infesta libertas,
Sen. Ot. Sap. 8, 2 (32 fin.).—In gen., excellent:(ε).optimus quisque facere quam dicere... malebat,
Sall. C. 8, 5.—Distributively:(ζ).ita imperium semper ad optumum quemque a minus bono transfertur,
to the best man in each instance, Sall. C. 2, 6.—Referring to another superlative ( = quo quisque melior eo magis, etc.):(η).hic aditus laudis qui semper optimo cuique maxime patuit,
Cic. Imp. Pomp. 1, 1; so id. Lael. 4, 14; id. Inv. 2, 11, 36; Sen. Vit. Beat. 18, 1.—Attributively, with a noun:2. 1.optimam quamque causam,
Cic. Sest. 43, 93:optima quaeque dies,
Verg. G. 3, 66.Bonum, or plur. bona, a good, or goods in a moral and metaphysical sense, a moral good, a blessing: sunt autem hae de finibus defensae sententiae: nihil bonum nisi honestum, ut Stoici; nihil bonum nisi voluptatem, ut Epicurus;2.nihil bonum nisi vacuitatem doloris, ut Hieronymus... tria genera bonorum, maxima animi, secunda corporis, externa tertia, ut Peripatetici, etc.,
Cic. Tusc. 5, 30, 84 sq.:quid est igitur bonum? Si quid recte fit et honeste et cum virtute, id bene fieri vere dicitur, et quod rectum et honestum et cum virtute est, id solum opinor bonum,
id. Par. 1, 1, 9:ut quis intellegat, quid sit illud simplex et verum bonum quod non possit ab honestate sejungi,
id. Ac. 1, 2, 7:non-est igitur voluptas bonum,
id. Fin. 1, 11, 39: finis bonorum et malorum (telos agathôn) = summa bona et mala:sunt nonnullae disciplinae quae, propositis bonorum et malorum finibus, officium omne pervertant. Nam qui summum bonum sic instituit ut, etc.,
id. Off. 1, 2, 5; cf. id. Par. 1, 3, 14; id. Ac. 2, 9, 29; 2, 36, 114; 2, 42, 129; id. Fin. 1, 9, 29; 1, 12, 42; id. Tusc. 4, 31, 66; Sen. Vit. Beat. 24, 5; id. Ep. 117, 1 et saep.—Bonum, what is valuable, beneficial, estimable, favorable, pleasant, physically or mentally:3.quoi boni Tantum adfero quantum ipsus a diis optat,
Plaut. Capt. 4, 1, 9:multa bona vobis volt facere,
will do you much good, id. Poen. 5, 4, 60; id. Am. prol. 43, 49; id. Pers. 4, 8, 4; 2, 3, 14; id. Cas. 2, 8, 32:tum demum nostra intellegemus bona quom ea amisimus,
id. Capt. 1, 2, 33:multa tibi di dent bona,
id. Poen. 1, 1, 80; cf. id. ib. 3, 3, 54; 3, 3, 74; id. Mil. 3, 1, 120; id. Men. 3, 3, 34; id. Pers. 4, 3, 23; id. Truc. 1, 2, 23; id. Merc. 1, 2, 40; id. Most. 1, 1, 47:omnia Bona dicere,
to speak in the highest terms of one, Ter. And. 1, 1, 70:sed ne vivus quidem bono caret, si eo non indiget,
Cic. Tusc. 1, 36, 88:cum quaecumque bona Peripateticis, eadem Stoicis commoda viderentur,
id. ib. 5, 41, 120:nihil enim boni nosti,
nothing that is good for any thing, id. Phil. 2, 7, 16:mala pro bonis legere dementia est,
Sen. Vit. Beat. 6, 1; Val. Max. 5, 3, ext. 3 fin.; Hor. S. 1, 2, 73:quia bonum sit valere,
a good thing, Cic. Fin. 4, 23, 62 (cf. III. A. 5. infra):melius: quo quidem haud scio an... quidquam melius sit homini a dis immortalibus datum,
id. Lael. 6, 20:meliora... Aristotelem de istis rebus scripsisse,
id. Or. 1, 10, 43:optimum: difficillimum est formam exponere optimi,
id. ib. 11, 36.— Here belongs the phrase boni consulere;v. consulo.—So after prepositions: in bonum vertere, v. under verto: in melius ire,
to change for the better, Tac. A. 12, 68.—In the same sense: in melius aliquid referre, or reflectere ( poet.), Verg. A. 1, 281; 11, 426; 10, 632:ad melius transcurrere,
to pass over to something better, Hor. S. 2, 2, 82.—Bonum or bona, prosperity:4.fortiter malum qui patitur, idem post patitur bonum,
Plaut. As. 2, 2, 58:nulli est homini perpetuum bonum,
id. Curc. 1, 3, 33:unā tecum bona, mala tolerabimus,
Ter. Phorm. 3, 3, 23:quibus in bonis fuerint et nunc quibus in malis sint, ostenditur ( = in secundis, in adversis rebus),
Cic. Inv. 1, 55, 107.—Good qualities, gifts:5.omnia adsunt bona, quem penes'st virtus,
Plaut. Am. 2, 2, 30:magnis illi et divinis bonis hanc licentiam adsequebantur,
Cic. Off. 1, 41, 148:nisi qui se suā gravitate et castimoniā... tum etiam naturali quodam bono defenderet, etc.,
id. Cael. 5, 11:hunc meā sententiā divinis quibusdam bonis instructum atque ornatum puto,
id. ib. 17, 39:non intellego quod bonum cuiquam sit apud tales viros profuturum,
id. Balb. 28, 63:gaude isto tuo tam excellenti bono,
id. Marcell. 6, 19; so id. Imp. Pomp. 16, 49.—Advantage, benefit:6.si plus adipiscare, re explicatā, boni, quam addubitatā mali,
Cic. Off. 1, 24, 83:saepe cogitavi bonine an mali plus adtulerit... eloquentiae studium,
id. Inv. 1, 1, 1; 2, 35, 106; id. Off. 2, 2, 5; id. Sest. 10, 24:maximum bonum in celeritate ponebat,
Sall. C. 43, 4; so, bono publico (abl.), for the public good:hoc ita si fit, publico fiat bono,
Plaut. Trin. 1, 2, 183; Liv. 2, 44, 3; Dig. 41, 3, 1.—With aequum, what is fair and good, the fair ( thing), fairness, equity:7. a.si bonum aequomque oras,
Plaut. Most. 3, 1, 149; so id. Pers. 3, 1, 71; id. Rud. 1, 2, 94; id. Men. 4, 2, 11:si tu aliquam partem aequi bonique dixeris,
Ter. Phorm. 4, 3, 32; id. Heaut. 4, 1, 29; id. Ad. 1, 1, 39:a quo vivo nec praesens nec absens quidquam aequi bonique impetravit,
Cic. Phil. 2, 37, 94.—Hence, aequo et bono, or ex aequo et bono, in ( with) fairness, in equity, Ter. Ad. 5, 9, 30; Auct. Her. 2, 10, 14; 2, 12, 18; 2, 13, 20; Gai. Inst. 3, 137: aequi bonique, as gen. of value, with facere:istuc, Chreme, Aequi bonique facio,
I place a fair and proper value on it, Ter. Heaut. 4, 5, 40.—In gen.:b.paterna oportet reddi filio bona,
Plaut. Poen. 5, 2, 120:bona sua med habiturum omnia,
id. Truc. 2, 4, 49; cf. id. ib. 2, 7, 6; 4, 2, 29; id. Rud. 2, 6, 22; id. Most. 1, 3, 77; id. Trin. 4, 4, 3; Ter. Eun. 2, 2, 4:bona mea diripiebantur atque ad consulem deferebantur,
Cic. Sest. 24, 54:cum de capite, civis et de bonis proscriptio ferretur,
id. ib. 30, 65:bona, fortunas, possessiones omnium,
id. Caecin. 13, 38:at mulctantur bonis exsules,
id. Tusc. 5, 37, 106; id. Off. 2, 23, 81; id. Par. 1, 1, 7; id. Sest. 19, 42; 43, 94; 52, 111; id. Phil. 2, 26, 64; Caes. B. G. 7, 3; Liv. 2, 3, 5; 2, 5, 5; 4, 15, 8; Tac. A. 2, 48; Quint. 6, 1, 19 et saep.—Bonorum possessio, the possession of one ' s property by another.(α).Bonorum possessio in consequence of bonorum cessio, i. e. an assignment of one ' s property for the benefit of creditors, Dig. 42, tit. 3.—(β).Bonorum possessio granted by the prætor against a contumacious or insolvent debtor (in bona mittere, in bona ire jubere, bona possidere jubere, etc.); cf. Dig. 42, tit. 4:(γ).postulat a Burrieno Naevius ut ex edicto bona possidere liceat,
Cic. Quint. 6, 25, and the whole of c. 8:edixit... neu quis militis... bona possideret aut venderet,
Liv. 2, 24, 6:bona proscribere,
to offer the property thus transferred for sale, Cic. Quint. 6, 25.—Chiefly referring to the property of a defunct person (hereditas), where the prætor, till the heir had proved his right, granted a bonorum possessio secundum tabulas or contra tabulas, Dig. 37, tit. 4; 37, tit. 11.—c.In bonis esse;III.with reference to the older civil law, which distinguished between civil property (habere rem ex jure Quiritium) and natural property (rem in bonis habere, res in bonis est),
Gai. Inst. 2, 40, 41; Dig. 40, 12, 38, § 2; 37, 6, 2, § 1; 37, 6, 3, § 2; ib. Fragm. 1, 16; Gai. Inst. 1, 22; 1, 35; 1, 222; 1, 167; Dig. 1, 8, 1; 27, 10, 10:neque bonorum possessorum, neque... res pleno jure fiunt, sed in bonis efficiuntur,
ib. Fragm. 3, 80.—Hence, nullam omnino arbitrabamur de eā hereditate controversiam eum habiturum, et est hodie in bonis, i. e. [p. 247] the bonorum possessio has been granted to him, which did not give full ownership, but effected only that the hereditas was in bonis. Cic. Fam. 13, 30, 1.Predicative use.A.With nouns or pronouns as subjects.1.Bonum esse, to be morally good, honest:2.nunc mihi bonae necessum est esse ingratiis, Quamquam esse nolo,
Plaut. Cist. 2, 3, 82:bonam ego quam beatam me esse nimio dici mavolo,
id. Poen. 1, 2, 93; so id. Capt. 2, 1, 44; id. Men. 4, 2, 6; id. Rud. prol. 29:itaque viros fortes magnanimos eosdem, bonos et simplices... esse volumus,
Cic. Off. 1, 19, 63; cf. id. ib. 3, 21, 84; id. Att. 15, 6, 1:Cato esse quam videri bonus malebat,
Sall. C. 54, 5:ut politiora, non ut meliora fiant ingenia,
Val. Max. 5, 4, ext. 5 fin. —To be beneficial, prosperous, advantageous, valuable, favorable, serviceable, correct, with reference to both persons and things as subjects, and in regard to physical and mental relations:3.jam istuc non bonumst,
Plaut. Merc. 2, 2, 29; Cato, R. R. 157:oleum viridius et melius fiet,
id. ib. 3:vinum ut alvum bonam faciat,
to correct the bowels, id. ib. 156:quid est homini salute melius?
Plaut. As. 3, 3, 127:non optuma haec sunt, verum meliora quam deterruma,
id. Trin. 2, 3, 1:quid est quod huc possit quod melius sit accedere?
Cic. Fin. 1, 12, 41; 1, 18, 57; id. Tusc. 1, 41, 99:in quo (vestitu), sicut in plerisque rebus, mediocritas optima est,
id. Off. 1, 36, 130; 2, 17, 59; id. Inv. 1, 31, 51; id. Or. 2, 6; 11, 36:meliorem tamen militem... in futura proelia id certamen fecit,
Liv. 2, 51, 3:parvus ut est cygni melior canor, ille gruum quam Clamor,
Lucr. 4, 181; 4, 191:si meliora dies, ut vina, poemata reddit,
Hor. Ep. 2, 1, 34.—So in the optative formula:quod bonum, faustum, felixque sit,
Liv. 1, 28, 7; 1, 17, 10; 39, 15, 1; 3, 54;3, 34.—Also, quod bonum atque fortunatum mihi sit,
Plaut. Cas. 2, 6, 50;and with a noun as subject: ut nobis haec habitatio Bona, fausta, felix, fortunataque evenat,
Plaut. Trin. 1, 2, 3.—To be kind:4.bonus cum probis'st (erus), malus cum malis,
Plaut. Most. 4, 1, 22:hic si vellet bonus ac benignus Esse,
Hor. S. 1, 2, 52.—With reference to the gods:B.ecastor ambae (Fortuna et Salus sunt bonae,
Plaut. As. 3, 3, 129:Palladis aut oculos ausa negare bonos (esse),
Prop. 3, 24, 12 (2, 28, 12).—Impers.1.Bonum est (very rare for the class. bene est; v. bene).(α). (β).With subject inf.:2.nam et stulte facere, et stulte fabularier in aetate haud bonum est,
Plaut. Trin. 2, 4, 61:bonum est pauxillum amare, insane non bonum est,
id. Curc. 1, 3,20.—Melius est.(α).With subject inf.:(β).melius sanam est mentem sumere,
Plaut. Men. 5, 2, 51:nihil sentire est melius quam tam prava sentire,
Cic. Ac. 2, 40, 125; cf. id. Fin. 1, 19, 62; id. Off. 1, 43, 156; so,melius fuit, fuisset, or fuerat,
it would have been better, id. N. D. 3, 33; id. Sen. 23, 82; id. Off. 3, 25, 94:proinde quiesse erit melius,
Liv. 3, 48, 3; 3, 41, 3; Verg. A. 11, 303.—With subject inf.-clause:(γ).meliu'st te quae sunt mandata tibi praevortier,
Plaut. Merc. 2, 3, 125; id. Men. 5, 9, 32.—With ut-clause:(δ).quid melius quam ut hinc intro abeam et me suspendam clanculum,
Plaut. Rud. 4, 4, 145; so id. Ps. 4, 7, 18.—With subjectclause in the subjunctive:3.nunc quid mihi meliu'st quam ilico hic opperiar erum,
Plaut. Rud. 2, 2, 22.—Optimum est.(α).With subject inf.:(β).optimum visum est, captivos quam primum deportare,
Liv. 23, 34, 8:si quis dicit optimum esse navigare,
Sen. Ot. Sap. 8, 4 (32 fin.); so, optimum fuit, it would have been better, and optimum erat, it would be better, Quint. 6, prooem. 3; 11, 2, 33; Hor. S. 2, 1, 7.—With inf.-clause:(γ).constituerunt optimum esse, domum suam quemque reverti,
Caes. B. G. 2, 10: optimum visum est, in fluctuantem aciem tradi equos, etc., Liv 6, 24, 10; 22, 27, 6.—With ut and subj:(δ).hoc vero optimum, ut is qui, etc., id ultimum bonorum, id ipsum quid et quale sit nesciat,
Cic. Fin. 2, 3, 6.—With quod:(ε).illa vero optima (sunt) quod cum Haluntium venisset Archagathum vocari jussit,
Cic. Verr. 2, 4, 23, § 51:optimum vero (est) quod dictaturae nomen in perpetuum de re publica sustulisti,
id. Phil. 2, 36, 91.—With second sup., in the phrase optumum factu est (where factu is redundant):IV.sed hoc mihi optumum factu arbitror,
Plaut. Stich. 1, 2, 16:optimum factu esse duxerant frumento... nostros prohibere,
Caes. B. G. 4, 30:optumum factu credens exercitum augere,
Sall. C. 32, 1 (Kritz, factum); 57, 5 (Kritz, factum).Ellipt. use: di meliora, i. e. dent or velint, i. e. let the gods grant better things than what you say, etc.; God forbid! in full:V.di melius duint,
Ter. Phorm. 5, 9, 16:di meliora velint!
Ov. M. 7, 37.—Ellipt.:di meliora! inquit,
Cic. Sen. 14, 47:id ubi mulier audivit, perturbata, dii meliora inquit, etc.,
Liv. 39, 10, 2; 9, 9, 6; Verg. G. 3, 513;similarly, di melius, i. e. fecerunt,
Val. Max. 6, 1, ext. 3.With object expressed,1.By dat.(α).= good, useful, beneficial for:(β).ambula, id lieni optumum est,
Plaut. Curc. 2, 1, 25:quia vobis eadem quae mihi bona malaque esse intellexi,
Sall. C. 20, 3:bona bello Cornus, jaculis, etc.,
Verg. G. 2, 447.—= benignus or propitius, kind to:(γ).vicinis bonus esto,
Cato, R. R. 4:bene merenti mala es, male merenti bona es,
Plaut. As. 1, 2, 3:vos o mihi Manes, Este boni,
Verg. A. 12, 647.—= idoneus, fit for, adapted to:(δ).qui locus vino optimus dicetur esse,
Cato, R. R. 6:tum erit ei rei optumum tempus,
id. ib. 26:terra cui putre solum, Optima frumentis,
Verg. G. 2, 205; 2, 319; 1, 286.—With sum and dat., in the phrase alicui bono est, it is of service to one, profits him:(ε).accusant in quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,
Cic. Rosc. Am. 5, 13:bono fuisse Romanis adventum eorum constabat,
Liv. 7, 12, 4.—Hence, with rel. dat.: cui bono (est), for whose advantage it is:quod si quis usurpet illud Cassianum cui bono fuerit, etc.,
Cic. Phil. 2, 14, 35:cui bono fuisset,
id. Rosc. Am. 30, 84; id. Mil. 12, 32 Ascon. ad loc.; cf.ellipt. form cui bono?
Prisc. p. 1208 P.—With dat. gerund:2.ager oleto conserundo qui in Favonium spectavit, aliis bonus nullus erit,
Cato, R. R. 6; Varr. R. R. 1, 24:(mons) quia pecori bonus alendo erat,
Liv. 29, 31; 9, 10.—By ad and acc.:refert et ad quam rem bona aut non bona sit,
Varr. R. R. 1, 91:occasio quaeritur idoneane fuerit ad rem adoriendam, an alia melior,
Auct. Her. 2, 4, 7:non campos modo militi Romano ad proelium bonos, etc.,
Tac. A. 2, 14.
См. также в других словарях:
Full-time equivalent — (FTE) is a way to measure a worker s involvement in a project, or a student s enrollment at an educational institution. An FTE of 1.0 means that the person is equivalent to a full time worker, while an FTE of 0.5 signals that the worker is only… … Wikipedia
Police National Service Full-time Light Strike Force — The Police National Service Full time Light Strike Force (PNSF LSF) is part of Special Operations Command (SOC), a division of Singapore Police Force, located at Queensway in Singapore. History and NatureThe Police Full time LSF was established… … Wikipedia
service in the uniformed services — USA Under the Uniformed Services Employment and Reemployment Rights Act of 1994 (USERRA), this includes the voluntary or involuntary performance of duty in the uniformed services, including any of the following: • Active duty. • Ac … Law dictionary
full — 1. adj., adv., n., & v. adj. 1 (often foll. by of) holding all its limits will allow (the bucket is full; full of water). 2 having eaten to one s limits or satisfaction. 3 abundant, copious, satisfying, sufficient (a full programme of events; led … Useful english dictionary
Time signal — These automatic signal clocks were synchronized by telegraphy in 1905 before the widespread use of radio A time signal is a visible, audible, mechanical, or electronic signal used as a reference to determine the time of day. Contents 1 Audible… … Wikipedia
time — n. unlimited duration entire period of existence 1) time flies; passes 2) in time (we exist in time and space) unlimited future period 3) time will tell (time will tell if we are right) 4) in time (in time everything will be forgotten) moment… … Combinatory dictionary
Service de sécurité incendie de l'agglomération de Longueuil (SSIAL) — InfoboxFireDepartment name = Service de sécurité incendie de l agglomération de Longueuil (SSIAL) motto = established = 2002 staffing = Career, Part Time strength = 176 full time, 112 part time (2005), 26 others stations = 11 engines = trucks =… … Wikipedia
British Columbia Ambulance Service — Infobox company company name = British Columbia Ambulance Service company company type = Crown Agency foundation = July 1, 1974 location = British Columbia, Canada num employees = 3,200 (2006) revenue = $252 Million industry = Emergency Medical… … Wikipedia
National Service in Singapore — National Service (NS) is the name given to the compulsory conscription in Singapore of all male Singaporean citizens and second generation permanent residents upon reaching the age of 18. They serve a two year period as Full Time National… … Wikipedia
George W. Bush military service controversy — The George W. Bush military service controversy was an issue in the 2000 presidential campaign and in the 2004 presidential campaign. The controversy centered on questions of how George W. Bush, who would later become the 43rd President of the… … Wikipedia
Service of process — is the procedure employed to give legal notice to a person (such as a defendant) of a court or administrative body s exercise of its jurisdiction over that person so as to enable that person to respond to the proceeding before the court, body or… … Wikipedia