Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

fortuna+adversa

  • 1 fortuna

    fortūna, ae, f. u. Plur. fortūnae, ārum, f. (fors), das zufällige Schicksal, ein Ungefähr, Zufall, Glücksfall, das günstige od. ungünstige Los, Geschick, I) im allg.: A) appellat.: α) Sing.: secunda, prospera, Glück, Ggstz. adversa, Unglück, Cic.: mala fortuna, Unglück, Sen. de clem. 1, 5, 3: beata fortuna, Apul. met. 5, 10: altera, Liv.: durior, Cic.: florentissima, Cic.: integra (Ggstz. afflicta), Cic.: nullane placatae veniet fortuna procellae, glückliches, günstiges Zeichen, Prop.: nondum alteram fortunam (den Wechsel des Glücks) expertus decessit, Liv.: fortunae se od. omnia committere, Cic., fortunae se od. sua permittere, Curt. u. Sen. (vgl. Mützell Curt. 3, 2 [5], 18. p. 35). – β) Plur., die Glücksverhältnisse, das Geschick, fortunae secundae, Cic.: fortunas suas laudare, Ter., accusare, Cic.: fortunas suas queri (bellagen), Plaut.: tu fortunas alterius litteris conscriptas in iudicium afferas? du solltest die Existenz eines andern auf einem Papier vor Gericht mitbringen? Cic. – B) personif., Fortūna, ae, f., die Schicksals- od. Glücksgöttin, Fortuna, Cic. u.a.: ludus Fortunae, ein Spiel des Sch., Hor.; u. Fortunae pila, ein Ball des Sch., Aur. Vict. (v. Personen): Fortunae filius, Glückskind, Hor.: Fortunae Antiatinae, zwei Schwestern, die unter diesem Namen zu Antium verehrt wurden u. Orakelsprüche erteilten, Suet. – II) insbes.: A) ohne den Zusatz secunda od. adversa, 1) = fortuna secunda, das gute Schicksal, Glück, Cic.: fortunam sibi ipsum facere, Liv.: Hannibali alia in his locis bene gerendae rei fortuna oblata est, Liv. – dah. per fortunas provide, bei deinem Glücke, ums Himmels willen, Cic. – 2) = fortuna adversa, das Unglück, Mißgeschick, commiserari fortunam Graeciae, Nep.: arte emendare fortunam, Hor.: contra fortunam paratus armatusque, gegen die Schläge des Schicksals gerüstet u. gewappnet, Cic.: fortunae succumbere, Sen. rhet. – B) das Schicksal, das Los, die äußere Lage, der Stand, die Stellung, der Zustand, die Umstände, Verhältnisse, 1) eig.: a) einer Pers.: magna, hoher Stand, Liv.: infima servorum, Cic.: homines eiusdem fortunae, Ps. Quint. decl.: gradus (Plur.) dignitatis fortunaeque, Liv.: similitudo fortunae, Tac.: ceteri fortunae paratus, Tac.: in utraque fortuna (Vermögensverhältnissen), Nep.: patre libertino humili fortunā ortus, Liv.: oneratus fortunae apparatibus suae, belastet mit allem Zubehör seines (hohen, fürstlichen) Ranges, Liv.: intra fortunam debet quisque manere suam, in seiner Sphäre, Ov. – b) lebl. Subjj.: corporis, Körperzustand, Quint.: bona belli, Cic. – 2) meton.: a) das Los, der Teil, cui cessit triplicis fortuna novissima regni, Ov. met. 5, 368. – b) die Glücksgüter, das zeitliche Vermögen, Hab und Gut, α) gew. Plur.: alci bona fortunasque adimere, Cic.: fortunis maximis ornatus, Cic.: fortunae (Habseligkeiten) exercitus, Caes.: u. so f. militum, Liv. – β) selten Sing.: cum gratia fortunaque crevisset, Nep.: quo mihi fortunam, si non conceditur uti, Hor.: cuius ordinis, cuius generis, cuius denique fortunae (Vermögensklasse), Cic. Phil. 1, 30. – / arch. Genet. Sing. fortunas, Naev. bell. Punic. I. v. 6 Vahlen: Dat. u. Abl. Fortunabus, Corp. inscr. Lat. 5, 8929 u. 6, 182.

    lateinisch-deutsches > fortuna

  • 2 fortuna

    fortūna, ae, f. u. Plur. fortūnae, ārum, f. (fors), das zufällige Schicksal, ein Ungefähr, Zufall, Glücksfall, das günstige od. ungünstige Los, Geschick, I) im allg.: A) appellat.: α) Sing.: secunda, prospera, Glück, Ggstz. adversa, Unglück, Cic.: mala fortuna, Unglück, Sen. de clem. 1, 5, 3: beata fortuna, Apul. met. 5, 10: altera, Liv.: durior, Cic.: florentissima, Cic.: integra (Ggstz. afflicta), Cic.: nullane placatae veniet fortuna procellae, glückliches, günstiges Zeichen, Prop.: nondum alteram fortunam (den Wechsel des Glücks) expertus decessit, Liv.: fortunae se od. omnia committere, Cic., fortunae se od. sua permittere, Curt. u. Sen. (vgl. Mützell Curt. 3, 2 [5], 18. p. 35). – β) Plur., die Glücksverhältnisse, das Geschick, fortunae secundae, Cic.: fortunas suas laudare, Ter., accusare, Cic.: fortunas suas queri (bellagen), Plaut.: tu fortunas alterius litteris conscriptas in iudicium afferas? du solltest die Existenz eines andern auf einem Papier vor Gericht mitbringen? Cic. – B) personif., Fortūna, ae, f., die Schicksals- od. Glücksgöttin, Fortuna, Cic. u.a.: ludus Fortunae, ein Spiel des Sch., Hor.; u. Fortunae pila, ein Ball des Sch., Aur. Vict. (v. Personen): Fortunae filius, Glückskind, Hor.: Fortunae Antiatinae, zwei Schwestern, die unter diesem Namen zu Antium verehrt wurden u. Orakelsprüche erteilten, Suet. – II)
    ————
    insbes.: A) ohne den Zusatz secunda od. adversa, 1) = fortuna secunda, das gute Schicksal, Glück, Cic.: fortunam sibi ipsum facere, Liv.: Hannibali alia in his locis bene gerendae rei fortuna oblata est, Liv. – dah. per fortunas provide, bei deinem Glücke, ums Himmels willen, Cic. – 2) = fortuna adversa, das Unglück, Mißgeschick, commiserari fortunam Graeciae, Nep.: arte emendare fortunam, Hor.: contra fortunam paratus armatusque, gegen die Schläge des Schicksals gerüstet u. gewappnet, Cic.: fortunae succumbere, Sen. rhet. – B) das Schicksal, das Los, die äußere Lage, der Stand, die Stellung, der Zustand, die Umstände, Verhältnisse, 1) eig.: a) einer Pers.: magna, hoher Stand, Liv.: infima servorum, Cic.: homines eiusdem fortunae, Ps. Quint. decl.: gradus (Plur.) dignitatis fortunaeque, Liv.: similitudo fortunae, Tac.: ceteri fortunae paratus, Tac.: in utraque fortuna (Vermögensverhältnissen), Nep.: patre libertino humili fortunā ortus, Liv.: oneratus fortunae apparatibus suae, belastet mit allem Zubehör seines (hohen, fürstlichen) Ranges, Liv.: intra fortunam debet quisque manere suam, in seiner Sphäre, Ov. – b) lebl. Subjj.: corporis, Körperzustand, Quint.: bona belli, Cic. – 2) meton.: a) das Los, der Teil, cui cessit triplicis fortuna novissima regni, Ov. met. 5, 368. – b) die Glücksgüter, das zeitliche Vermögen, Hab und Gut, α) gew. Plur.: alci bona fortunasque adimere,
    ————
    Cic.: fortunis maximis ornatus, Cic.: fortunae (Habseligkeiten) exercitus, Caes.: u. so f. militum, Liv. – β) selten Sing.: cum gratia fortunaque crevisset, Nep.: quo mihi fortunam, si non conceditur uti, Hor.: cuius ordinis, cuius generis, cuius denique fortunae (Vermögensklasse), Cic. Phil. 1, 30. – arch. Genet. Sing. fortunas, Naev. bell. Punic. I. v. 6 Vahlen: Dat. u. Abl. Fortunabus, Corp. inscr. Lat. 5, 8929 u. 6, 182.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > fortuna

  • 3 Fortuna

    fortūna, ae (archaic gen. sing. fortunas, like familias, escas, vias, etc., Naev. ap. Prisc. p. 679 P.), f. [lengthened from fors; cf. Nep-tunus, v. Corss. Ausspr. 1, 434], chance, hap, luck, fate, fortune (good or ill; syn.: casus, fors; fatum, providentia).
    I.
    In gen.:

    quid est enim aliud fors, quid fortuna, quid casus, quid eventus, nisi cum sic aliquid cecidit, sic evenit, ut vel non cadere atque evenire, vel aliter cadere atque evenire potuerit? quo modo ergo id, quod temere fit caeco casu et volubilitate fortunae, praesentiri et praedici potest?

    Cic. Div. 2, 6, 15:

    si haec habent aliquam talem necessitatem: quid est tandem quod casu fieri aut forte fortuna putemus? Nihil enim est tam contrarium rationi et constantiae quam fortuna: ut mihi ne in deum quidem cadere videatur, ut sciat, quid casu et fortuito futurum sit. Si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est: est autem fortuna: rerum igitur fortuitarum nulla praesensio est, etc.,

    id. ib. 2, 7, 18 sq.:

    sed haec fortuna viderit, quoniam ratio non gubernat,

    id. Att. 14, 11, 1:

    vir ad casum fortunamque felix,

    id. Font. 15 fin.:

    si tot sunt in corpore bona, tot extra corpus in casu atque fortuna... plus fortunam quam consilium valere,

    id. Tusc. 5, 9, 25; cf.:

    (bona) posita non tam in consiliis nostris quam in fortunae temeritate,

    id. Lael. 6, 20:

    adversante fortuna,

    id. Rep. 2, 16 fin.; id. Mur. 31, 64:

    quorum ego causa timidius me fortunae committebam,

    id. Att. 9, 6, 4:

    fortunae rotam pertimescere,

    id. Pis. 10, 22: secundam fortunam pulcherrime: adversam aeque ferre, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6; cf.:

    prospera adversave fortuna,

    Cic. N. D. 3, 37, 89:

    spoliatam fortunam conferre cum florente fortuna,

    id. Pis. 16, 38:

    integra fortuna (opp. afflicta),

    id. Sull. 31 fin.:

    florentissima (opp. durior),

    id. Att. 10, 4, 4:

    non praecipua, sed par cum ceteris fortunae condicio,

    id. Rep. 1, 4:

    optima,

    id. ib. 3, 17 fin.:

    rei publicae fortuna fatalis,

    id. Sest. 7, 17:

    belli,

    Caes. B. C. 2, 6, 1; id. B. G. 1, 36, 3:

    se suas civitatisque fortunas ejus fidei permissurum,

    Caes. B. G. 5, 3 fin. (cf. II. B. 1. fin. infra.).—Prov.:

    fortuna miserrima tuta est,

    Ov. P. 2, 2, 31:

    fortuna meliores sequitur,

    Sall. H. 1, 48, 15 (Dietsch): fortuna cum blanditur, captatum venit, Publ. Syr. 167 (Rib.): fortes fortuna adjuvat; v. fortis, II. A. fin.
    B.
    Personified: Fortuna, the goddess of fate, luck, or fortune, Fortune: He. Respice me. Er. Fortuna quod nec facit nec faciet me jubes, Plaut. Capt. 4, 2, 54:

    nequiquam tibi Fortuna faculam lucrifica adlucere volt,

    id. Pers. 4, 3, 47:

    quo in genere vel maxime est Fortuna numeranda,

    Cic. N. D. 3, 24, 61:

    heu, Fortuna, quis est crudelior in nos te deus?

    Hor. S. 2, 8, 61:

    saeviat atque novos moveat Fortuna tumultus,

    id. ib. 2, 2, 126:

    Fortunae fanum antiquum (Syracusis),

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    Fortunae in gremio sedens,

    id. Div. 2, 41, 85 sq.:

    bona Fortuna,

    id. Verr. 2, 4, 3 fin.:

    Malam Fortunam in aedis te adduxi meas,

    Plaut. Rud. 2, 6, 17:

    mala Fortuna,

    Cic. Leg. 2, 11, 28; id. N. D. 3, 25, 63: Fors Fortuna;

    v. fors: Fortunae filius,

    child of fortune, fortune's favorite, Hor. S. 2, 6, 49; v. filius.
    II.
    In partic.
    A.
    Without secunda or adversa, either good luck or ill luck, according to the context.
    1.
    For fortuna secunda, good luck, good fortune, prosperity:

    reliquum est, ut de felicitate pauca dicamus... Maximo, Marcello, Scipioni... non solum propter virtutem, sed etiam propter fortunam saepius imperia mandata,

    Cic. de Imp. Pomp. 16, 47:

    judicium hoc omnium mortalium est, fortunam a deo petendam,

    id. N. D. 3, 36, 88:

    diuturna cum fortuna,

    id. Div. 1, 20, 39:

    superbum se praebuit in fortuna,

    id. Att. 8, 4, 1:

    non solum ipsa fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

    id. Lael. 15, 54:

    a fortuna deseri,

    Caes. B. G. 5, 34, 2: fortunam habere, to succeed, Liv. 24, 34, 1:

    fortunam sibi facere,

    id. 39, 40, 4; cf.:

    fortunam sequi,

    Tac. H. 4, 78:

    habendam fortunae gratiam, quod, etc.,

    Caes. B. C. 3, 73, 3:

    dum fortuna fuit,

    Verg. A. 3, 16:

    deos precetur et oret, Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis,

    Hor. A. P. 201:

    ut tu fortunam, sic nos te feremus,

    id. Ep. 1, 8, 17:

    venimus ad summum fortunae,

    id. ib. 2, 1, 32:

    ut te Confestim liquidus fortunae rivus inauret,

    id. ib. 1, 12, 9:

    occidit Spes omnis et fortuna nostri Nominis,

    id. C. 4, 4, 71.—Prov.: Fortunam citius reperias quam retineas, Publ. Syr. 168 (Rib.).—Hence,
    b.
    Per fortunas, i. e. for heaven's sake, Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 13, 3; 3, 20, 1.—
    2.
    For fortuna adversa, ill luck, mishap, misfortune, adversity (very rare):

    Trojae renascens alite lugubri Fortuna tristi clade iterabitur,

    Hor. C. 3, 3, 62:

    ut arte Emendaturus fortunam,

    id. S. 2, 8, 85.—
    B.
    = condicio, state, condition, circumstances, fate, lot (class.;

    a favorite expression of Cicero): est autem infima condicio et fortuna servorum,

    Cic. Off. 1, 13, 41; cf.:

    in infimi generis hominum condicione atque fortuna,

    id. Mil. 34, 92:

    (Lampsaceni) populi Romani condicione socii, fortuna servi,

    id. Verr. 2, 1, 32, § 81;

    so corresp. to condicio,

    Quint. 3, 8, 50:

    Aedui queruntur fortunae commutationem,

    Caes. B. G. 7, 63:

    ut non modo omnium generum, aetatum, ordinum omnes viri ac mulieres, omnis fortunae ac loci, sed, etc.,

    Cic. Pis. 22, 52:

    homines infimā fortunā,

    id. Fin. 5, 19, 52:

    inferiorem esse fortunā,

    id. Fam. 13, 5, 2:

    spes amplificandae fortunae,

    id. Lael. 16, 59:

    cui cessit triplicis fortuna novissima regni,

    lot, share, Ov. M. 5, 368:

    Arruns Camillam Circuit et quae sit fortuna facillima temptat,

    opportunity, Verg. A. 11, 761: Gallus utrum avem, an gentem, an fortunam corporis significet, bodily condition (of a eunuch), Quint. 7, 9, 2.— Plur.:

    quod si eo meae fortunae redeunt, abs te ut distrahar,

    Ter. Phorm. 1, 4, 23:

    omnes laudare fortunas meas, qui gnatum haberem tali ingenio praeditum,

    id. And. 1, 1, 71:

    ejus laudare fortunas, quod qua vellet ingredi posset,

    Cic. Tusc. 5, 39, 115:

    et secundas fortunas amittere coactus est, et in adversis sine ullo remedio permanere,

    id. Sull. 23, 66; Caes. B. G. 5, 3, 5; 6, 7, 6.—
    2.
    Transf., concr., fortunae, ārum, less freq. in the sing., property, possessions, goods, fortune.
    (α).
    Plur.:

    tum propter rei publicae calamitates omnium possessiones erant incertae: nunc deum immortalium benignitate omnium fortunae sunt certae,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    bona fortunaeque,

    id. Verr. 2, 1, 44, § 113:

    pecunia fortunaeque,

    id. Rosc. Am. 3, 7:

    fortunas morte dimittere,

    id. Tusc. 1, 6, 12:

    et honore et auctoritate et fortunis facile civitatis suae princeps,

    id. Rep. 2, 19:

    fortunis sociorum consumptis,

    Caes. B. G. 1, 11 fin.:

    fortunarum pericula,

    Quint. 4, 2, 122.—
    (β).
    Sing.:

    quo mihi fortuna, si non conceditur uti?

    Hor. Ep. 1, 5, 12:

    nec mea concessa est aliis fortuna,

    Ov. Tr. 5, 2, 57:

    adiri nomen invidiosae fortunae Caesaris,

    Vell. 2, 60, 1 Ruhnk.:

    de fortuna, qua uterque abundabat,

    Quint. 6, 1, 50:

    fortunam in nominibus habere,

    Dig. 4, 7, 40 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > Fortuna

  • 4 fortuna

    fortūna, ae (archaic gen. sing. fortunas, like familias, escas, vias, etc., Naev. ap. Prisc. p. 679 P.), f. [lengthened from fors; cf. Nep-tunus, v. Corss. Ausspr. 1, 434], chance, hap, luck, fate, fortune (good or ill; syn.: casus, fors; fatum, providentia).
    I.
    In gen.:

    quid est enim aliud fors, quid fortuna, quid casus, quid eventus, nisi cum sic aliquid cecidit, sic evenit, ut vel non cadere atque evenire, vel aliter cadere atque evenire potuerit? quo modo ergo id, quod temere fit caeco casu et volubilitate fortunae, praesentiri et praedici potest?

    Cic. Div. 2, 6, 15:

    si haec habent aliquam talem necessitatem: quid est tandem quod casu fieri aut forte fortuna putemus? Nihil enim est tam contrarium rationi et constantiae quam fortuna: ut mihi ne in deum quidem cadere videatur, ut sciat, quid casu et fortuito futurum sit. Si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est: est autem fortuna: rerum igitur fortuitarum nulla praesensio est, etc.,

    id. ib. 2, 7, 18 sq.:

    sed haec fortuna viderit, quoniam ratio non gubernat,

    id. Att. 14, 11, 1:

    vir ad casum fortunamque felix,

    id. Font. 15 fin.:

    si tot sunt in corpore bona, tot extra corpus in casu atque fortuna... plus fortunam quam consilium valere,

    id. Tusc. 5, 9, 25; cf.:

    (bona) posita non tam in consiliis nostris quam in fortunae temeritate,

    id. Lael. 6, 20:

    adversante fortuna,

    id. Rep. 2, 16 fin.; id. Mur. 31, 64:

    quorum ego causa timidius me fortunae committebam,

    id. Att. 9, 6, 4:

    fortunae rotam pertimescere,

    id. Pis. 10, 22: secundam fortunam pulcherrime: adversam aeque ferre, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6; cf.:

    prospera adversave fortuna,

    Cic. N. D. 3, 37, 89:

    spoliatam fortunam conferre cum florente fortuna,

    id. Pis. 16, 38:

    integra fortuna (opp. afflicta),

    id. Sull. 31 fin.:

    florentissima (opp. durior),

    id. Att. 10, 4, 4:

    non praecipua, sed par cum ceteris fortunae condicio,

    id. Rep. 1, 4:

    optima,

    id. ib. 3, 17 fin.:

    rei publicae fortuna fatalis,

    id. Sest. 7, 17:

    belli,

    Caes. B. C. 2, 6, 1; id. B. G. 1, 36, 3:

    se suas civitatisque fortunas ejus fidei permissurum,

    Caes. B. G. 5, 3 fin. (cf. II. B. 1. fin. infra.).—Prov.:

    fortuna miserrima tuta est,

    Ov. P. 2, 2, 31:

    fortuna meliores sequitur,

    Sall. H. 1, 48, 15 (Dietsch): fortuna cum blanditur, captatum venit, Publ. Syr. 167 (Rib.): fortes fortuna adjuvat; v. fortis, II. A. fin.
    B.
    Personified: Fortuna, the goddess of fate, luck, or fortune, Fortune: He. Respice me. Er. Fortuna quod nec facit nec faciet me jubes, Plaut. Capt. 4, 2, 54:

    nequiquam tibi Fortuna faculam lucrifica adlucere volt,

    id. Pers. 4, 3, 47:

    quo in genere vel maxime est Fortuna numeranda,

    Cic. N. D. 3, 24, 61:

    heu, Fortuna, quis est crudelior in nos te deus?

    Hor. S. 2, 8, 61:

    saeviat atque novos moveat Fortuna tumultus,

    id. ib. 2, 2, 126:

    Fortunae fanum antiquum (Syracusis),

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    Fortunae in gremio sedens,

    id. Div. 2, 41, 85 sq.:

    bona Fortuna,

    id. Verr. 2, 4, 3 fin.:

    Malam Fortunam in aedis te adduxi meas,

    Plaut. Rud. 2, 6, 17:

    mala Fortuna,

    Cic. Leg. 2, 11, 28; id. N. D. 3, 25, 63: Fors Fortuna;

    v. fors: Fortunae filius,

    child of fortune, fortune's favorite, Hor. S. 2, 6, 49; v. filius.
    II.
    In partic.
    A.
    Without secunda or adversa, either good luck or ill luck, according to the context.
    1.
    For fortuna secunda, good luck, good fortune, prosperity:

    reliquum est, ut de felicitate pauca dicamus... Maximo, Marcello, Scipioni... non solum propter virtutem, sed etiam propter fortunam saepius imperia mandata,

    Cic. de Imp. Pomp. 16, 47:

    judicium hoc omnium mortalium est, fortunam a deo petendam,

    id. N. D. 3, 36, 88:

    diuturna cum fortuna,

    id. Div. 1, 20, 39:

    superbum se praebuit in fortuna,

    id. Att. 8, 4, 1:

    non solum ipsa fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

    id. Lael. 15, 54:

    a fortuna deseri,

    Caes. B. G. 5, 34, 2: fortunam habere, to succeed, Liv. 24, 34, 1:

    fortunam sibi facere,

    id. 39, 40, 4; cf.:

    fortunam sequi,

    Tac. H. 4, 78:

    habendam fortunae gratiam, quod, etc.,

    Caes. B. C. 3, 73, 3:

    dum fortuna fuit,

    Verg. A. 3, 16:

    deos precetur et oret, Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis,

    Hor. A. P. 201:

    ut tu fortunam, sic nos te feremus,

    id. Ep. 1, 8, 17:

    venimus ad summum fortunae,

    id. ib. 2, 1, 32:

    ut te Confestim liquidus fortunae rivus inauret,

    id. ib. 1, 12, 9:

    occidit Spes omnis et fortuna nostri Nominis,

    id. C. 4, 4, 71.—Prov.: Fortunam citius reperias quam retineas, Publ. Syr. 168 (Rib.).—Hence,
    b.
    Per fortunas, i. e. for heaven's sake, Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 13, 3; 3, 20, 1.—
    2.
    For fortuna adversa, ill luck, mishap, misfortune, adversity (very rare):

    Trojae renascens alite lugubri Fortuna tristi clade iterabitur,

    Hor. C. 3, 3, 62:

    ut arte Emendaturus fortunam,

    id. S. 2, 8, 85.—
    B.
    = condicio, state, condition, circumstances, fate, lot (class.;

    a favorite expression of Cicero): est autem infima condicio et fortuna servorum,

    Cic. Off. 1, 13, 41; cf.:

    in infimi generis hominum condicione atque fortuna,

    id. Mil. 34, 92:

    (Lampsaceni) populi Romani condicione socii, fortuna servi,

    id. Verr. 2, 1, 32, § 81;

    so corresp. to condicio,

    Quint. 3, 8, 50:

    Aedui queruntur fortunae commutationem,

    Caes. B. G. 7, 63:

    ut non modo omnium generum, aetatum, ordinum omnes viri ac mulieres, omnis fortunae ac loci, sed, etc.,

    Cic. Pis. 22, 52:

    homines infimā fortunā,

    id. Fin. 5, 19, 52:

    inferiorem esse fortunā,

    id. Fam. 13, 5, 2:

    spes amplificandae fortunae,

    id. Lael. 16, 59:

    cui cessit triplicis fortuna novissima regni,

    lot, share, Ov. M. 5, 368:

    Arruns Camillam Circuit et quae sit fortuna facillima temptat,

    opportunity, Verg. A. 11, 761: Gallus utrum avem, an gentem, an fortunam corporis significet, bodily condition (of a eunuch), Quint. 7, 9, 2.— Plur.:

    quod si eo meae fortunae redeunt, abs te ut distrahar,

    Ter. Phorm. 1, 4, 23:

    omnes laudare fortunas meas, qui gnatum haberem tali ingenio praeditum,

    id. And. 1, 1, 71:

    ejus laudare fortunas, quod qua vellet ingredi posset,

    Cic. Tusc. 5, 39, 115:

    et secundas fortunas amittere coactus est, et in adversis sine ullo remedio permanere,

    id. Sull. 23, 66; Caes. B. G. 5, 3, 5; 6, 7, 6.—
    2.
    Transf., concr., fortunae, ārum, less freq. in the sing., property, possessions, goods, fortune.
    (α).
    Plur.:

    tum propter rei publicae calamitates omnium possessiones erant incertae: nunc deum immortalium benignitate omnium fortunae sunt certae,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    bona fortunaeque,

    id. Verr. 2, 1, 44, § 113:

    pecunia fortunaeque,

    id. Rosc. Am. 3, 7:

    fortunas morte dimittere,

    id. Tusc. 1, 6, 12:

    et honore et auctoritate et fortunis facile civitatis suae princeps,

    id. Rep. 2, 19:

    fortunis sociorum consumptis,

    Caes. B. G. 1, 11 fin.:

    fortunarum pericula,

    Quint. 4, 2, 122.—
    (β).
    Sing.:

    quo mihi fortuna, si non conceditur uti?

    Hor. Ep. 1, 5, 12:

    nec mea concessa est aliis fortuna,

    Ov. Tr. 5, 2, 57:

    adiri nomen invidiosae fortunae Caesaris,

    Vell. 2, 60, 1 Ruhnk.:

    de fortuna, qua uterque abundabat,

    Quint. 6, 1, 50:

    fortunam in nominibus habere,

    Dig. 4, 7, 40 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > fortuna

  • 5 fortūna

        fortūna ae, f    [fors], chance, hap, luck, fate, fortune: volubilitas fortunae: plus fortunam quam consilium valere: fortunae rotam pertimescere: secunda Haud adversa, V.: rei p. fatalis: belli fortunam temptari, Cs.—Person., the goddess of fate, Luck, Fortune, T., C., V.: Fortunae filius, fortune's favorite, H.: Fors Fortuna; see fors.—Fig., state, condition, fortune, circumstances, fate, lot, position, rank: fortunae commutatio, Cs.: prospera adversave: miserior, Cs.: servorum: populi R. conditione socii, fortunā servi: inferior fortunā: si eo meae fortunae redeunt, ut, etc., T.: suas fortunas eius fidei permittere, Cs.: cui cessit triplicis fortuna regni, the lot, O.— Good-luck, goodfortune, prosperity, success: O fortuna, ut numquam perpetuo es data! T.: Marcello propter fortunam saepius imperia mandata: fortuna rei p. vicit, S.: superbum se praebuit in fortunā: a fortunā deseri, Cs.: fortunam habere, succeed, L.: Dum fortuna fuit, V.: Sed fortuna fuit, i. e. is gone, V.: Ut tu fortunam, sic nos te feremus, H.: summum fortunae, H.: quae sit fortuna facillima, way to success, V.— Ill-luck, mishap, misfortune, adversity: quoniam sit fortunae cedendum, Cs.: Troiae Fortuna tristi clade iterabitur, H.— Property, possessions, goods, fortune: Quo mihi fortunam, si non conceditur uti? H.: concessa aliis, O.: cum fortuna crevisset, N.: fortunas morte dimittere: fortunis sociorum consumptis, Cs.
    * * *
    chance, luck, fate; prosperity; condition, wealth, property

    Latin-English dictionary > fortūna

  • 6 fortuna

    I fortūna, ae f. [ fors I ]
    1) судьба, случай, удел, участь (f. adjuvat aliquem C; fortunam temptare Cs)
    f. secunda (или f.) C etc. — счастье, благоденствие
    f. adversa (или f.) C etc. — несчастье, невзгоды
    intra fortunam suam manere O — оставаться при своём, т. е. довольствоваться своей долей
    fortunae filius H — баловень судьбы, счастливчик
    extra fortunam esse Mсм. extra I
    hoc nisi fata darent, numquam f. tulisset Man — если бы не веление рока, (всё это) никогда не могло бы случиться
    2) исход, успех (anceps f. belli C)
    3) положение, звание, ранг, тж. происхождение (f. servorum C)
    4) преим. pl. имущество, состояние, добро (fortunā crescere Nep; adimĕre alicui fortunas bonaque C)
    II Fortūnā, ae f.
    Фортуна, римская богиня счастья и удачи C etc.

    Латинско-русский словарь > fortuna

  • 7 fortuna

    1) судьба, счастье - несчастье (1. 3 pr. C. 6, 43);

    thesaurus donum fortunae creditur (1. 63 § l D. 41, 1);

    fort. contraria, adversa (1. 75 pr. D. 36, 1. 83 § 5 D. 45, 1. 1. 8 D. 50, 12. I. 12 C. 4, 34. 1. 1 § 11 D. 27, 8. 1. 11 § 1 D. 22, l).

    2) обстоятельство, положение, similem fortunam recipere (I. 37 § 2 C. 3, 28);

    par fort. heredis (1. 2 C. 7, 51).

    3) достоинство, должность, звание, ad aliam fortunam adspirare (1. 12 § 2 C. 12, 58);

    fort. curialis (1. 3. 9 C. 5, 27. 1. 62 C. 10, 31), augusta, imperialis (1. 18 C. 3, 1. 1. 7 C. 6, 61).

    4) имущество, богатство, fortuna et substantia (1. 27 D. 22, 3. 1. 40 § 8 D. 40, 7. 1. 3 § 2 D. 1, 15);

    excutere fortunas alicuius (1. 2 § 6 D. 13, 2);

    societas universarum fort. (l. 73 D. 17, 2).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > fortuna

  • 8 fortunae

    fortūna, ae (archaic gen. sing. fortunas, like familias, escas, vias, etc., Naev. ap. Prisc. p. 679 P.), f. [lengthened from fors; cf. Nep-tunus, v. Corss. Ausspr. 1, 434], chance, hap, luck, fate, fortune (good or ill; syn.: casus, fors; fatum, providentia).
    I.
    In gen.:

    quid est enim aliud fors, quid fortuna, quid casus, quid eventus, nisi cum sic aliquid cecidit, sic evenit, ut vel non cadere atque evenire, vel aliter cadere atque evenire potuerit? quo modo ergo id, quod temere fit caeco casu et volubilitate fortunae, praesentiri et praedici potest?

    Cic. Div. 2, 6, 15:

    si haec habent aliquam talem necessitatem: quid est tandem quod casu fieri aut forte fortuna putemus? Nihil enim est tam contrarium rationi et constantiae quam fortuna: ut mihi ne in deum quidem cadere videatur, ut sciat, quid casu et fortuito futurum sit. Si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est: est autem fortuna: rerum igitur fortuitarum nulla praesensio est, etc.,

    id. ib. 2, 7, 18 sq.:

    sed haec fortuna viderit, quoniam ratio non gubernat,

    id. Att. 14, 11, 1:

    vir ad casum fortunamque felix,

    id. Font. 15 fin.:

    si tot sunt in corpore bona, tot extra corpus in casu atque fortuna... plus fortunam quam consilium valere,

    id. Tusc. 5, 9, 25; cf.:

    (bona) posita non tam in consiliis nostris quam in fortunae temeritate,

    id. Lael. 6, 20:

    adversante fortuna,

    id. Rep. 2, 16 fin.; id. Mur. 31, 64:

    quorum ego causa timidius me fortunae committebam,

    id. Att. 9, 6, 4:

    fortunae rotam pertimescere,

    id. Pis. 10, 22: secundam fortunam pulcherrime: adversam aeque ferre, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6; cf.:

    prospera adversave fortuna,

    Cic. N. D. 3, 37, 89:

    spoliatam fortunam conferre cum florente fortuna,

    id. Pis. 16, 38:

    integra fortuna (opp. afflicta),

    id. Sull. 31 fin.:

    florentissima (opp. durior),

    id. Att. 10, 4, 4:

    non praecipua, sed par cum ceteris fortunae condicio,

    id. Rep. 1, 4:

    optima,

    id. ib. 3, 17 fin.:

    rei publicae fortuna fatalis,

    id. Sest. 7, 17:

    belli,

    Caes. B. C. 2, 6, 1; id. B. G. 1, 36, 3:

    se suas civitatisque fortunas ejus fidei permissurum,

    Caes. B. G. 5, 3 fin. (cf. II. B. 1. fin. infra.).—Prov.:

    fortuna miserrima tuta est,

    Ov. P. 2, 2, 31:

    fortuna meliores sequitur,

    Sall. H. 1, 48, 15 (Dietsch): fortuna cum blanditur, captatum venit, Publ. Syr. 167 (Rib.): fortes fortuna adjuvat; v. fortis, II. A. fin.
    B.
    Personified: Fortuna, the goddess of fate, luck, or fortune, Fortune: He. Respice me. Er. Fortuna quod nec facit nec faciet me jubes, Plaut. Capt. 4, 2, 54:

    nequiquam tibi Fortuna faculam lucrifica adlucere volt,

    id. Pers. 4, 3, 47:

    quo in genere vel maxime est Fortuna numeranda,

    Cic. N. D. 3, 24, 61:

    heu, Fortuna, quis est crudelior in nos te deus?

    Hor. S. 2, 8, 61:

    saeviat atque novos moveat Fortuna tumultus,

    id. ib. 2, 2, 126:

    Fortunae fanum antiquum (Syracusis),

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    Fortunae in gremio sedens,

    id. Div. 2, 41, 85 sq.:

    bona Fortuna,

    id. Verr. 2, 4, 3 fin.:

    Malam Fortunam in aedis te adduxi meas,

    Plaut. Rud. 2, 6, 17:

    mala Fortuna,

    Cic. Leg. 2, 11, 28; id. N. D. 3, 25, 63: Fors Fortuna;

    v. fors: Fortunae filius,

    child of fortune, fortune's favorite, Hor. S. 2, 6, 49; v. filius.
    II.
    In partic.
    A.
    Without secunda or adversa, either good luck or ill luck, according to the context.
    1.
    For fortuna secunda, good luck, good fortune, prosperity:

    reliquum est, ut de felicitate pauca dicamus... Maximo, Marcello, Scipioni... non solum propter virtutem, sed etiam propter fortunam saepius imperia mandata,

    Cic. de Imp. Pomp. 16, 47:

    judicium hoc omnium mortalium est, fortunam a deo petendam,

    id. N. D. 3, 36, 88:

    diuturna cum fortuna,

    id. Div. 1, 20, 39:

    superbum se praebuit in fortuna,

    id. Att. 8, 4, 1:

    non solum ipsa fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

    id. Lael. 15, 54:

    a fortuna deseri,

    Caes. B. G. 5, 34, 2: fortunam habere, to succeed, Liv. 24, 34, 1:

    fortunam sibi facere,

    id. 39, 40, 4; cf.:

    fortunam sequi,

    Tac. H. 4, 78:

    habendam fortunae gratiam, quod, etc.,

    Caes. B. C. 3, 73, 3:

    dum fortuna fuit,

    Verg. A. 3, 16:

    deos precetur et oret, Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis,

    Hor. A. P. 201:

    ut tu fortunam, sic nos te feremus,

    id. Ep. 1, 8, 17:

    venimus ad summum fortunae,

    id. ib. 2, 1, 32:

    ut te Confestim liquidus fortunae rivus inauret,

    id. ib. 1, 12, 9:

    occidit Spes omnis et fortuna nostri Nominis,

    id. C. 4, 4, 71.—Prov.: Fortunam citius reperias quam retineas, Publ. Syr. 168 (Rib.).—Hence,
    b.
    Per fortunas, i. e. for heaven's sake, Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 13, 3; 3, 20, 1.—
    2.
    For fortuna adversa, ill luck, mishap, misfortune, adversity (very rare):

    Trojae renascens alite lugubri Fortuna tristi clade iterabitur,

    Hor. C. 3, 3, 62:

    ut arte Emendaturus fortunam,

    id. S. 2, 8, 85.—
    B.
    = condicio, state, condition, circumstances, fate, lot (class.;

    a favorite expression of Cicero): est autem infima condicio et fortuna servorum,

    Cic. Off. 1, 13, 41; cf.:

    in infimi generis hominum condicione atque fortuna,

    id. Mil. 34, 92:

    (Lampsaceni) populi Romani condicione socii, fortuna servi,

    id. Verr. 2, 1, 32, § 81;

    so corresp. to condicio,

    Quint. 3, 8, 50:

    Aedui queruntur fortunae commutationem,

    Caes. B. G. 7, 63:

    ut non modo omnium generum, aetatum, ordinum omnes viri ac mulieres, omnis fortunae ac loci, sed, etc.,

    Cic. Pis. 22, 52:

    homines infimā fortunā,

    id. Fin. 5, 19, 52:

    inferiorem esse fortunā,

    id. Fam. 13, 5, 2:

    spes amplificandae fortunae,

    id. Lael. 16, 59:

    cui cessit triplicis fortuna novissima regni,

    lot, share, Ov. M. 5, 368:

    Arruns Camillam Circuit et quae sit fortuna facillima temptat,

    opportunity, Verg. A. 11, 761: Gallus utrum avem, an gentem, an fortunam corporis significet, bodily condition (of a eunuch), Quint. 7, 9, 2.— Plur.:

    quod si eo meae fortunae redeunt, abs te ut distrahar,

    Ter. Phorm. 1, 4, 23:

    omnes laudare fortunas meas, qui gnatum haberem tali ingenio praeditum,

    id. And. 1, 1, 71:

    ejus laudare fortunas, quod qua vellet ingredi posset,

    Cic. Tusc. 5, 39, 115:

    et secundas fortunas amittere coactus est, et in adversis sine ullo remedio permanere,

    id. Sull. 23, 66; Caes. B. G. 5, 3, 5; 6, 7, 6.—
    2.
    Transf., concr., fortunae, ārum, less freq. in the sing., property, possessions, goods, fortune.
    (α).
    Plur.:

    tum propter rei publicae calamitates omnium possessiones erant incertae: nunc deum immortalium benignitate omnium fortunae sunt certae,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    bona fortunaeque,

    id. Verr. 2, 1, 44, § 113:

    pecunia fortunaeque,

    id. Rosc. Am. 3, 7:

    fortunas morte dimittere,

    id. Tusc. 1, 6, 12:

    et honore et auctoritate et fortunis facile civitatis suae princeps,

    id. Rep. 2, 19:

    fortunis sociorum consumptis,

    Caes. B. G. 1, 11 fin.:

    fortunarum pericula,

    Quint. 4, 2, 122.—
    (β).
    Sing.:

    quo mihi fortuna, si non conceditur uti?

    Hor. Ep. 1, 5, 12:

    nec mea concessa est aliis fortuna,

    Ov. Tr. 5, 2, 57:

    adiri nomen invidiosae fortunae Caesaris,

    Vell. 2, 60, 1 Ruhnk.:

    de fortuna, qua uterque abundabat,

    Quint. 6, 1, 50:

    fortunam in nominibus habere,

    Dig. 4, 7, 40 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > fortunae

  • 9 adversus [1]

    1. adversus (advorsus), a, um, PAdj. m. Compar. u. Superl. (v. adverto), zugekehrt, I) eig., mit dem Gesichte od. mit der Vorderseite zugewandt, auf der Vorderseite od. gegenüber befindlich, vorliegend, vorstehend, vorn, vorder u. dgl. (Ggstz. aversus, supinus, resupinus, a posteriore parte, a latere), adversus in sedili contra medicum is homo collocandus est, vel sic aversus, ut in gremium eius caput resupinus effundat, Cels.: et adversus et aversus impudicus est, von vorn u. von hinten, Cic.: adversi raedarium occīdunt, von vorn, Cic.: adversos nobis (vobis) stare od. adversis vestigiis contra nostra vestigia stare, adversa nobis (vobis) urgere vestigia, Gegenfüßler, Antipoden sein, Cic.: collis adversus huic (flumini) et contrarius, Caes.: dentes adversi, die Vorderzähne, Cic.: adversa manus, die nach uns zugekehrte = innere Hand, Cic.: u. so adversae palmae, Quint.: facies, Quint.: dah. auch ut aedificii frons aversa sit ab infestis eius regionis ventis et amicissimis adversa, Col.: adverso corpore, vorn aus der Brust, Cic.: adversa vulnera, adversae cicatrices, vorn auf der Brust, Sall., Cic. u.a.: adversi telis figebantur, vorn auf der Brust, Auct. b. Alex.: in adversum os vulneratur, gerade ins Gesicht, Caes. – adversis hostibus occurrere, die Front machenden, in der Front, vorn, Caes.: adversos concitare equos, gegeneinander, Liv.: impetus hostium adversi, Frontangriffe, Auct. b. Alex.: itinera adversa, Frontmärsche, Tac. – hastae adversae cadentes, nach vorn gesenkt, Liv.: hastis adversis, mit eingelegten, Verg. – solem adversum intueri, gerade gegen die S. sehen, Cic.: adv. fulgur, der uns entgegenstrahlende. Suet.: lectus adv., das (der Tür gegenüberstehende) Brautbett, Laber. u. Prop. – adversā viā, geradeaus, Plaut. – in montes adversos, per adversos montes, die B. hinan, Liv. u. Ov.: adverso colle, über die Vorderseite des H., den H. hinan, Caes. u. Sall.: adverso fune subire, das Seil hinaufklettern, Plin.: adverso flumine (amne, Tiberi u. dgl.), den Fluß hinauf, Stromaufwärts (Ggstz. secundo flumine), Caes. u.a.: u. so adversā ripā, stromaufwärts, Liv.: u. adversum amnem subvectus, Verg. – venti adversi, konträre, Liv.: u. so adversissimi navigantibus venti, Caes.: adversis flatibus, bei ungünstigem Winde (Ggstz. secundis fl.), Quint. – neutr. Sing. u. Plur. subst., hic ventus adversum tenet Athenis proficiscentibus, weht entgegen, Nep.: adversa Bastarnae tenent, die gegenüberliegenden Gegenden, Plin. – bes. m. Praep., in adversum, entgegen, Verg. u. Liv., od. gegeneinander, Prop.: ex adverso, gegenüber, Liv. u.a., od. von vorn, Curt. u. Suet.: urbs ex adverso Carthaginis sita, K. gegenüber, Plin.: u. so portus ex adverso urbi ipsi positus, Liv.

    II) übtr.: 1) gleichs. als Gegenpart gegenüberstehend, d.i. a) v. Pers., entgegen, gegenüber, Gegner, Gegenpart (doch mehr in Hinsicht des Strebens u. der Tat, als der Gesinnung, dah. oft verb. adversus infestusque, infensus et adversus), adversus alci, Cic. u.a.: u.m. Genet., adversus populi partium, Sall. – adverso Marte, Verg.: adverso senatu, adversā patrum voluntate, gegen den Willen des S., Liv. – Compar., neque (est) testudine aliud salamandrae adversius, Plin. 32, 35. – b) v. Lebl., zuwider, d.i. α) ungünstig, widrig, unglücklich (Ggstz. secundus, prosper), adversis auribus, Liv.: valetudo adv., Übelbefinden, Unpäßlichkeit, Liv.: adv. tempus navigandi, Hirt. b.G.: adv. bellum = δήϊος πόλεμος (Hom.), ein verheerender, mörderischer, Hor.: auspicia adversissima, Suet.: adversā avi, trotz der Warnung der Vögel, Pacuv. fr.: omnia secundissima nobis, adversissima illis accidisse videntur, Caes. b. Cic.: res adversae, Cic., od. casus adversi, Nep., od. fortuna adversa, Verg. u. Nep., widrige Schicksale, Unfälle, Mißgeschick, Unglück. – m. Dat., res plebi adversa, Liv.: annus frugibus adv., Liv.: locus opportunus consiliis an adversus, Quint. – neutr. subst., adversum, ī, n. od. gew. Plur. adversa, ōrum, n., Mißgeschick, Unglück (Ggstz. secunda, prospera), si quid adversi acciderit od. accidisset, Ter., Cic. u. Nep.: precari alci aliquid adversi, Sen.: advorsa eius, Ter. Hec. 388: res humanae semper in adversa mutantur, schlagen ins schlimmere Gegenteil um, Sall.: quis in adversis beneficiorum servat memoriam, Vell. – β) (im Herzen) zuwider = verhaßt, quîs omnia regna advorsa sunt, Sall. Iug. 81, 1. – 2) als dialekt. t.t., dem Begriffe nach entgegengesetzt, das Gegenteil (den Gegensatz) bildend od. bezeichnend (Synon. contrarius; Ggstz. par), Cic. u.a.: opinio, Plin.: adversa virtuti malitia, Quint.: ipsa inter se adversa sunt, Gell. – neutr. subst., aptum, cui ex adverso est ineptum, Augustin. ep. 138, 5: paria paribus referunt, adversa contrariis, gleiche Sätze und Gegensätze einander entsprechen lassen, Cic. or. 65. – / Kompar. adversior, Quint. 7, 1, 11: adversius, Plin. 32, 35: Superl. adversissimus, Caes. b.c. 3, 107, 1. Caes. bei Cic. ad Att. 10, 8. litt. B. § 1. Suet. Oth. 8, 3. Augustin. ep. 93, 2.

    lateinisch-deutsches > adversus [1]

  • 10 adversus

    1. adversus (advorsus), a, um, PAdj. m. Compar. u. Superl. (v. adverto), zugekehrt, I) eig., mit dem Gesichte od. mit der Vorderseite zugewandt, auf der Vorderseite od. gegenüber befindlich, vorliegend, vorstehend, vorn, vorder u. dgl. (Ggstz. aversus, supinus, resupinus, a posteriore parte, a latere), adversus in sedili contra medicum is homo collocandus est, vel sic aversus, ut in gremium eius caput resupinus effundat, Cels.: et adversus et aversus impudicus est, von vorn u. von hinten, Cic.: adversi raedarium occīdunt, von vorn, Cic.: adversos nobis (vobis) stare od. adversis vestigiis contra nostra vestigia stare, adversa nobis (vobis) urgere vestigia, Gegenfüßler, Antipoden sein, Cic.: collis adversus huic (flumini) et contrarius, Caes.: dentes adversi, die Vorderzähne, Cic.: adversa manus, die nach uns zugekehrte = innere Hand, Cic.: u. so adversae palmae, Quint.: facies, Quint.: dah. auch ut aedificii frons aversa sit ab infestis eius regionis ventis et amicissimis adversa, Col.: adverso corpore, vorn aus der Brust, Cic.: adversa vulnera, adversae cicatrices, vorn auf der Brust, Sall., Cic. u.a.: adversi telis figebantur, vorn auf der Brust, Auct. b. Alex.: in adversum os vulneratur, gerade ins Gesicht, Caes. – adversis hostibus occurrere, die Front machenden, in der Front, vorn, Caes.: adversos concitare equos, gegeneinander, Liv.: impetus
    ————
    hostium adversi, Frontangriffe, Auct. b. Alex.: itinera adversa, Frontmärsche, Tac. – hastae adversae cadentes, nach vorn gesenkt, Liv.: hastis adversis, mit eingelegten, Verg. – solem adversum intueri, gerade gegen die S. sehen, Cic.: adv. fulgur, der uns entgegenstrahlende. Suet.: lectus adv., das (der Tür gegenüberstehende) Brautbett, Laber. u. Prop. – adversā viā, geradeaus, Plaut. – in montes adversos, per adversos montes, die B. hinan, Liv. u. Ov.: adverso colle, über die Vorderseite des H., den H. hinan, Caes. u. Sall.: adverso fune subire, das Seil hinaufklettern, Plin.: adverso flumine (amne, Tiberi u. dgl.), den Fluß hinauf, Stromaufwärts (Ggstz. secundo flumine), Caes. u.a.: u. so adversā ripā, stromaufwärts, Liv.: u. adversum amnem subvectus, Verg. – venti adversi, konträre, Liv.: u. so adversissimi navigantibus venti, Caes.: adversis flatibus, bei ungünstigem Winde (Ggstz. secundis fl.), Quint. – neutr. Sing. u. Plur. subst., hic ventus adversum tenet Athenis proficiscentibus, weht entgegen, Nep.: adversa Bastarnae tenent, die gegenüberliegenden Gegenden, Plin. – bes. m. Praep., in adversum, entgegen, Verg. u. Liv., od. gegeneinander, Prop.: ex adverso, gegenüber, Liv. u.a., od. von vorn, Curt. u. Suet.: urbs ex adverso Carthaginis sita, K. gegenüber, Plin.: u. so portus ex adverso urbi ipsi positus, Liv.
    II) übtr.: 1) gleichs. als Gegenpart gegenüberste-
    ————
    hend, d.i. a) v. Pers., entgegen, gegenüber, Gegner, Gegenpart (doch mehr in Hinsicht des Strebens u. der Tat, als der Gesinnung, dah. oft verb. adversus infestusque, infensus et adversus), adversus alci, Cic. u.a.: u.m. Genet., adversus populi partium, Sall. – adverso Marte, Verg.: adverso senatu, adversā patrum voluntate, gegen den Willen des S., Liv. – Compar., neque (est) testudine aliud salamandrae adversius, Plin. 32, 35. – b) v. Lebl., zuwider, d.i. α) ungünstig, widrig, unglücklich (Ggstz. secundus, prosper), adversis auribus, Liv.: valetudo adv., Übelbefinden, Unpäßlichkeit, Liv.: adv. tempus navigandi, Hirt. b.G.: adv. bellum = δήϊος πόλεμος (Hom.), ein verheerender, mörderischer, Hor.: auspicia adversissima, Suet.: adversā avi, trotz der Warnung der Vögel, Pacuv. fr.: omnia secundissima nobis, adversissima illis accidisse videntur, Caes. b. Cic.: res adversae, Cic., od. casus adversi, Nep., od. fortuna adversa, Verg. u. Nep., widrige Schicksale, Unfälle, Mißgeschick, Unglück. – m. Dat., res plebi adversa, Liv.: annus frugibus adv., Liv.: locus opportunus consiliis an adversus, Quint. – neutr. subst., adversum, ī, n. od. gew. Plur. adversa, ōrum, n., Mißgeschick, Unglück (Ggstz. secunda, prospera), si quid adversi acciderit od. accidisset, Ter., Cic. u. Nep.: precari alci aliquid adversi, Sen.: advorsa eius, Ter. Hec. 388: res humanae semper in adversa mutantur, schlagen ins
    ————
    schlimmere Gegenteil um, Sall.: quis in adversis beneficiorum servat memoriam, Vell. – β) (im Herzen) zuwider = verhaßt, quîs omnia regna advorsa sunt, Sall. Iug. 81, 1. – 2) als dialekt. t.t., dem Begriffe nach entgegengesetzt, das Gegenteil (den Gegensatz) bildend od. bezeichnend (Synon. contrarius; Ggstz. par), Cic. u.a.: opinio, Plin.: adversa virtuti malitia, Quint.: ipsa inter se adversa sunt, Gell. – neutr. subst., aptum, cui ex adverso est ineptum, Augustin. ep. 138, 5: paria paribus referunt, adversa contrariis, gleiche Sätze und Gegensätze einander entsprechen lassen, Cic. or. 65. – Kompar. adversior, Quint. 7, 1, 11: adversius, Plin. 32, 35: Superl. adversissimus, Caes. b.c. 3, 107, 1. Caes. bei Cic. ad Att. 10, 8. litt. B. § 1. Suet. Oth. 8, 3. Augustin. ep. 93, 2.
    ————————
    2. adversus (advors.) u. adversum (advors.), eig. Partic. v. adverto, in entgegengesetzter Richtung, I) als Adv., entgegen, auf etw. hin, -zu, -los, alci adversum ire, venire, jmdm. entgegenkommen, teils = jmdm. (zufällig) begegnen, Plaut., teils jmdm. (absichtlich) entgegengehen, jmd. abholen (bes. v. den Herrn abholenden Sklaven), Lucr. u. Komik. (s. Brix Plaut. Men. 434. Lorenz Plaut. most. 301. Holtze Synt. 1, 313): u. als Feind, adversus arma ferre, Nep.: adv. resistere, Nep.: postquam nemo adv. ibat, Liv.
    II) Praep. m. Acc. (auch dem Acc. Pronom. nachgesetzt b. Plaut., Sall. u. Nep., s. Wagner Plaut. aul. 682. Spengel Plaut. Krit. S. 162. Deder. Dict. 2, 3), A) die Richtung angebend: 1) im Raume, gegen, nach od. auf... hin, advorsum od. adversus clivum, Plaut. u. Caes.: adv. montem, Hirt. b.G.: adv. colles, Caes.: adv. multa oculos attollere (bildl.), Sen.: sed quis est, quae haec me advorsum incedit? auf mich zu, Plaut. – 2) bei der Tätigkeit od. Gesinnung, gegen, wider jmd. od. etw. (jedoch ohne den Nbbegr. des Feindseligen, nur das Entgegentreten zu Angriff u. Verteidigung bezeichnend, Ggstz. pro, s. Liv. 7, 40, 3: Quinctius, quem armorum etiam pro patria satietas teneret, nedum adversus patriam; vgl. Liv. 44, 38, 4; 45, 10, 14), adversus eum venit, trat ihm entgegen, Nep.: ubi nemo hostium adv. prodiit,
    ————
    entgegenrückte, Liv.: adv. quem ibatur, gegen den ausgezogen wurde, Liv.: adv. Romanos fuisse, Nep.: adv. alqm dimicare, Nep.: adversus rem publicam facere, Caes.: adv. alqm stare, Nep. – respondere adv. ea, Liv.: adv. haec Tempani oratio incompta fuisse dicitur, Liv. – so vom Widersprechen, Zuwiderhandeln, gegen, im Widerspruch mit, adversus edictum facere, Ter.: adversus legem, adversus rem publicam, Cic.: adv. senatus consultum, Liv.: advorsum animi tui lubidinem,Ter.: adv. modestiam disciplinae, Tac. – adversus quod, »dem entgegen od. im Widerspruch mit dem, was« usw., Liv. 32, 2, 5: u. ähnl., advorsum quam, Plaut. trin. 176. – u. bei Schutz- u. Heilmitteln u. dgl., quaedam remedia propria adversus quaedam venena, Cels.: haec adv. omnes ictus utilia sunt, Cels.: egregium adv. tempestates receptaculum, Plin. ep.: huiusmodi exercitationes adversum propulsandam vini violentiam, Gell. 15, 2, 6. – dah. invictus, munitus adversum alqd od. alqm, Sall.: fortis adversus alqm, Phaedr.: adversus blanditias incorruptus, Tac.
    B) die Lage, den Stand bezeichnend = gegenüber, 1) im Raume, gegenüber, vis à vis, advorsum speculum, vor dem Spiegel, Scip. Afr. fr.: adversus aedes publicas, Liv.: adversus montes, Liv. – 2) gegen jmd. od. etw., a) jmdm. gegenüber = jmdm. ins Gesicht, vor, egone ut te advorsum mentiar? Plaut.: id gratum
    ————
    fuisse advorsum te habeo gratiam, vor dir, vor deinen Augen, Ter.: dixit me advorsum tibi, in meiner Gegenwart, Plaut.: utendum est excusatione adversus eos, Cic. – b) bei der Vergleichung, gegen = in Vergleich mit, neben, adversus veterem ac perpetuum imperatorem comparabitur, Liv.: quid autem esse duo prospera in tot saeculis bella Samnitium adversus tot decora populi Rom., Liv. – c) vom Benehmen, Verhalten, jmdm. od. einer Sache gegenüber, gegen jmd. od. etw., auch in Hinsicht auf jmd., brevior est haec epistula et, ut adversus magistrum morum, modestior, Cic.: quonam modo me gererem adversus Caesarem, usus tuo consilio sum, Cic.: te adversus me omnia audere gratum est, meinetwegen, Cic. – Bes. häufig nach Ausdrücken der pflichtmäßigen Gesinnung, Liebe, Achtung, Verehrung gegen jmd. od. etw., est pietas iustitia adversus deos, Cic.: adhibenda est quaedam reverentia adversus homines, Cic.: adversus deos impii, Cic.: gratus adv. alqm, Sen.: ingratus adv. beneficium, Sen.: vir adversus merita Caesaris ingratissimus, Vell. – Arch. Nbf. arvorsum, Corp. inscr. Lat. 1, 196, 25.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > adversus

  • 11 adversus

    I a, um [ adverto ]
    1) находящийся впереди, противолежащий, обращённый (к кому-л.) лицом или передней стороной
    a. et aversus C — спереди и сзади, т. е. отовсюду, перен. во всех отношениях
    lectus a. Prp — кровать, находящаяся против входной двери
    intueri aliquem adversum C — смотреть кому-л. прямо в лицо
    adversa manus C — рука, обращённая в нашу сторону
    in adversum V, L, Prpнавстречу или в противоположную сторону
    2) неблагоприятный, бедственный, несчастливый
    fortuna adversa V, res adversae C и casūs adversi Nep — бедствия, невзгоды, несчастье
    annus frugibus a. Lнеурожайный год
    si quid adversi acciderit C, Nep — если случится какая-л. беда
    4) противный, ненавистный (gentes, quis — = quibus — omnia regna adversa sunt Sl)
    5) лог. (= contrarius) противоположный, обратный ( opinio PM)
    II 1. adversus и adversum [ adverto ]
    adv.
    1) против, напротив ( sedens Ctl)
    a. resistere (arma ferre) Nep — сопротивляться, бороться
    alicui a. ire Pl — идти кому-л. навстречу
    2) напрямик, прямо в лицо (clare a. fabulari Pl)
    2. praep. cum acc.
    1) пространство: против, напротив (porta a. castra Romana L)
    2) противодействие: против (remedia a. venena CC)
    a. aliquem copias ducere Cs — повести войска против кого-л.
    3) в противоречии с, вопреки (a. leges C)
    4) с, к, в отношении (reverentia a. aliquem C; ingratus a. beneficium Sen)
    quemadmodum a. homines se gerere Cотношение к людям
    5) по сравнению с, сравнительно с
    comparare aliquem a. aliquem L — сравнивать кого-л. с кем-л.
    6) прямо, в присутствии, лицом к лицу
    a. aliquem mentiri Pl — лгать кому-л. прямо в глаза

    Латинско-русский словарь > adversus

  • 12 conflicto

    conflicto, āre, āvi, ātum [st2]1 - intr. - se heurter violemment contre, combattre, se battre, lutter. [st2]2 [-] heurter, tourmenter, vexer, inquiéter.    - conflictari: se heurter contre, combattre, subir les assauts de, être maltraité, être tourmenté.    - conflictari gravi morbo, Nep. Dion, 2, 4: être gravement malade.    - cum ingeniis conflictari, Ter. And. 1, 1, 66: avoir affaire à des caractères...    - cum aliquo conflictari, Cic.: avoir un différend avec qqn.    - cum adversa fortuna conflictari, Nep. Pelop. 5, 1: lutter contre la mauvaise fortune.    - multis aemulis conflictari, Tac. An. 6, 51: avoir à lutter contre beaucoup de rivaux.
    * * *
    conflicto, āre, āvi, ātum [st2]1 - intr. - se heurter violemment contre, combattre, se battre, lutter. [st2]2 [-] heurter, tourmenter, vexer, inquiéter.    - conflictari: se heurter contre, combattre, subir les assauts de, être maltraité, être tourmenté.    - conflictari gravi morbo, Nep. Dion, 2, 4: être gravement malade.    - cum ingeniis conflictari, Ter. And. 1, 1, 66: avoir affaire à des caractères...    - cum aliquo conflictari, Cic.: avoir un différend avec qqn.    - cum adversa fortuna conflictari, Nep. Pelop. 5, 1: lutter contre la mauvaise fortune.    - multis aemulis conflictari, Tac. An. 6, 51: avoir à lutter contre beaucoup de rivaux.
    * * *
        Conflicto, conflictas, conflictare: et Conflictor, conflictaris, conflictari, Commune frequentatiuum. Terent. Combatre, Avoir à faire.
    \
        Conflictari cum malo aliquo. Terent. Batailler fort et ferme contre quelque meschanceté.
    \
        Remp. conflictare. Tacit. Affliger, Vexer, Tormenter.
    \
        Conflictari et dimicare cum aliquo. Cic. Combatre corps à corps, homme à homme.
    \
        Homines magnis et multis incommodis conflictantur. Author ad Herennium. Ont beaucoup de hurts.
    \
        Cum ingeniis conflictatur eiusmodi. Terent. Qui hante ordinairement et ha frequentation avec tels esprits.
    \
        Conflictari iniqua valetudine. Plin. iunior. Estre fort malade.
    \
        Nouissima valetudine conflictari. Plin. iunior. Estre malade de la maladie dont on meur.
    \
        Doloribus conflictari. Cels. Estre vexé et tormenté de douleurs.
    \
        Conflictari morbo. Plin. Estre affligé de maladie.
    \
        Conflictari graui annona. Cesar. Estre fort travaillé de cherte de vivres.
    \
        Siti conflictari. Cels. Souffrir ou endurer grand soif.

    Dictionarium latinogallicum > conflicto

  • 13 praesto

    [ABCU]A - praestō, adv. [prae + situs]: ici, là, tout près, sous la main (au pr. et au fig.). Cet adverbe se construit souvent avec les verbes esse et adesse.    - praesto esse: [st2]1 [-] être auprès, arriver, être présent. [st2]2 [-] assister, secourir. [st2]3 [-] être sous la main, être disponible.    - sed ubi est frater? Chaer. Praesto adest, Ter. Eun. 5, 8, 20: mais où est mon frère? Chaer. Ici présent.    - hic praesto est: le voici.    - sibi esse praesto Cordubae, Caes. BC. 2, 19, 1: être à sa disposition à Cordoue.    - ad jussa praesto esse, Liv.: se tenir prêt à exécuter des ordres.    - commeatum exercitui praesto fore, Liv. (sub. inf.): que la subsistance de l'armée serait prête.    - mihi Tulliola fuit praesto, Cic.: je rencontrai ma chère Tullia.    - ipsum praesto video, Ter.: le voici, je l'aperçois.    - quum esset praesto ubique Fortuna, Curt.: comme la Fortune accompagnait toujours ses pas.    - pauper erit praesto semper tibi, Tib. 1, 5, 61: un pauvre sera toujours à ton service.    - praesto multis fuit, Cic. Mur. 9, 19: il a prêté assistance à bien des gens. [ABCU]B - praesto, āre, praestĭtī, praestitum (part. fut. praestaturus), tr. et intr.: [st1]1 [-] se tenir devant, être devant. [st1]2 [-] [prae + stare = se tenir en avant] être supérieur, exceller, surpasser, se distinguer, l’emporter sur; impers. il vaut mieux, il est préférable.    - praestare inter suos, Cic.: être supérieur aux siens.    - praestare alicui, Cic. (praestare aliquem, Liv.): l'emporter sur qqn.    - praestare re, Cic. (praestare in re, Lucr.): exceller dans une chose.    - alicui aliqua re (alicui rei, in aliqua re) praestare: l’emporter sur qqn en qqch.    - cum virtute omnibus praestare, Caes. BG. 1, 3: dépasser en courage tous les autres.    - qui petulantiā maxime praestabant, Sall.: ceux qui se signalaient le plus par leur turbulence.    - Zeuxis praestabat in corpore muliebri pingendo: Zeuxis excellait dans la peinture du corps féminin.    - mori milies praestitit, quam haec pati, Cic. Att. 14, 9, 2: il aurait mieux valu mille fois mourir que souffrir ces indignités.    - interfici praestat in acie quam servire: mieux vaut mourir dans la bataille qu'être esclave.    - praestare dicunt Gallorum quam Romanorum imperia perferre, Caes. BG. 1.17: il vaut mieux, selon eux, supporter la domination des Gaulois que celle des Romains.    - tacere praestaret philosphos, Cic.: les philosophes auraient mieux fait de se taire.    - praestat ut abstineam: il est préférable que je m'abstienne. [st1]3 [-] [praes + stare] se porter garant, répondre de, prendre sur soi, garantir, cautionner, contracter un engagement.    - quod de me praestare possum, Cic. Fam. 4, 15, 2: ce dont je peux répondre pour mon compte.    - ego tibi a vi praestare nihil possum, Cic. Fam. 1, 4, 3: je ne puis te garantir en rien contre la violence.    - praestare sumptum, Cic.: prendre une dépense à sa charge.    - alicui aliquem praestare: répondre à qqn de qqn.    - culpam praestare: prendre sur soi la responsabilité d'une faute.    - praestare invidiam rei, Cic.: assumer l'odieux d'une chose.    - praestare dictum, Cic.: être responsable de ses paroles.    - impetus populi praestare nemo potest, Cic. de Or. 2: personne ne peut répondre des emportements du peuple.    - nihil nobis praestandum praeter culpam, Cic. Fam. 6: nous n'avons de responsabilité que celle de nos fautes.    - quis mihi praestat Lentonem esse... ? Cic.: qui me garantit que Leuton est...?    - quis incolumitatem praestat? Cic.: qui répond de leurs jours?    - praestare ut: faire en sorte que...; garantir que...    - praestare ne: faire en sorte que... ne... pas...; garantir que... ne... pas...    - illud mihi praesta ut... Sen.: promets-moi que... [st1]4 [-] maintenir, conserver, assurer, préserver.    - praestare socios salvos, Cic. Imp. Pomp. 18, 55: assurer la sécurité des alliés.    - praestare rempublicam pueris, Cic.: conserver la république pour ses enfants.    - praestare aliquem finibus certis, Cic.: maintenir qqn dans des limites fixes.    - Aeolus praestat nepotibus aequor, Ov.: Eole assure à ses petits-enfants la sécurité de la mer.    - mors omnia praestat, Lucr.: la mort conserve tout. [st1]5 [-] faire, exécuter, s'acquitter de, accomplir, réaliser, faire en sorte.    - praestare ea quae ratio praescribit, Cic.: faire ce que prescrit la raison.    - praestamus quod debemus, Cic.: nous faisons notre devoir.    - suum munus praestare, Cic.: s'acquitter des devoirs de sa charge.    - praestare fidem, Cic. (praestare promissa, Liv.): être fidèle à sa promesse.    - fidem alicui praestare: tenir parole à qqn.    - utrum censetis me vicem aerari praestare an exercitum sine frumento et stipendio habere posse? Sall.: pensez-vous que je puisse suppléer au Trésor ou entretenir une armée sans froment et sans argent?    - praestare hospitii jus officiumque, Cic. Fam. 14, 4, 2: satisfaire aux lois et aux devoirs de l'hospitalité.    - praestant ut adversa patientius feram, Plin.-jn.: elles me font supporter l'adversité avec plus de résignation.    - id quod ne admitteret praestare non potuit, Curt.: une faute qu'il lui était impossible de ne pas faire. [st1]6 [-] [praesto (adv.)] fournir, donner, livrer, offrir, procurer, mettre à la disposition de.    - anser praestat ex se plumam, Col. 8, 13: l'oie donne de la plume.    - alicui pecuniam praestare: fournir de l’argent à qqn.    - praestare mille milites, Liv.: fournir mille soldats.    - dies praestandae pecuniae, Dig.: le jour du paiement.    - rem maximam invicem praestitistis, Plin.-jn.: vous vous êtes fait l'un à l'autre un présent magnifique.    - omnia praestiti rei publicae quae praestare debuit is qui... Cic. Br. 2, 1, 2: j'ai offert à la république tout ce que devait lui offrir celui qui...    - praestare caput fulminibus, Luc. 5, 770: livrer sa tête aux foudres.    - praestare voluptatem sapienti, Cic. Fin. 2, 27, 89: procurer la volupté au sage.    - praestare se consulatui, Plin.-jn.: accepter le consulat.    - praestare se male amico, Ov.: refuser ses services à un ami.    - praestare debitum honorem, Cic.: rendre un honneur mérité. [st1]7 [-] présenter, faire voir, manifester, témoigner, faire preuve de, montrer; rendre (tel ou tel).    - praestare terga hosti, Tac. Agr. 37: fuir devant l'ennemi.    - nunc se praestet Victoria, Ov. Tr. 2, 169: que maintenant la Victoire se montre.    - virtutem praestare, Caes. BG. 2, 27: [mettre en avant son courage] = montrer son courage.    - praestare alicui memoriam, voluntatem, Cic.: témoigner à qqn de la gratitude, de la bienveillance.    - praestare officium sui, Cic.: prouver à qqn son dévouement.    - praestare obsequium carnifici, Sen.: tendre la gorge au bourreau.    - fortunatum praestat species, Hor.: la beauté rend heureux.    - praestare se incolumem, Lucr. 3, 220: se conserver intact.    - praestare se invictum, Ov. Tr. 4, 10, 104: se montrer invincible.    - te eum praestitisti... Cic.: tu t'es montré tel...    - praestare se ad formulam, Sen.: se conduire suivant une règle.
    * * *
    [ABCU]A - praestō, adv. [prae + situs]: ici, là, tout près, sous la main (au pr. et au fig.). Cet adverbe se construit souvent avec les verbes esse et adesse.    - praesto esse: [st2]1 [-] être auprès, arriver, être présent. [st2]2 [-] assister, secourir. [st2]3 [-] être sous la main, être disponible.    - sed ubi est frater? Chaer. Praesto adest, Ter. Eun. 5, 8, 20: mais où est mon frère? Chaer. Ici présent.    - hic praesto est: le voici.    - sibi esse praesto Cordubae, Caes. BC. 2, 19, 1: être à sa disposition à Cordoue.    - ad jussa praesto esse, Liv.: se tenir prêt à exécuter des ordres.    - commeatum exercitui praesto fore, Liv. (sub. inf.): que la subsistance de l'armée serait prête.    - mihi Tulliola fuit praesto, Cic.: je rencontrai ma chère Tullia.    - ipsum praesto video, Ter.: le voici, je l'aperçois.    - quum esset praesto ubique Fortuna, Curt.: comme la Fortune accompagnait toujours ses pas.    - pauper erit praesto semper tibi, Tib. 1, 5, 61: un pauvre sera toujours à ton service.    - praesto multis fuit, Cic. Mur. 9, 19: il a prêté assistance à bien des gens. [ABCU]B - praesto, āre, praestĭtī, praestitum (part. fut. praestaturus), tr. et intr.: [st1]1 [-] se tenir devant, être devant. [st1]2 [-] [prae + stare = se tenir en avant] être supérieur, exceller, surpasser, se distinguer, l’emporter sur; impers. il vaut mieux, il est préférable.    - praestare inter suos, Cic.: être supérieur aux siens.    - praestare alicui, Cic. (praestare aliquem, Liv.): l'emporter sur qqn.    - praestare re, Cic. (praestare in re, Lucr.): exceller dans une chose.    - alicui aliqua re (alicui rei, in aliqua re) praestare: l’emporter sur qqn en qqch.    - cum virtute omnibus praestare, Caes. BG. 1, 3: dépasser en courage tous les autres.    - qui petulantiā maxime praestabant, Sall.: ceux qui se signalaient le plus par leur turbulence.    - Zeuxis praestabat in corpore muliebri pingendo: Zeuxis excellait dans la peinture du corps féminin.    - mori milies praestitit, quam haec pati, Cic. Att. 14, 9, 2: il aurait mieux valu mille fois mourir que souffrir ces indignités.    - interfici praestat in acie quam servire: mieux vaut mourir dans la bataille qu'être esclave.    - praestare dicunt Gallorum quam Romanorum imperia perferre, Caes. BG. 1.17: il vaut mieux, selon eux, supporter la domination des Gaulois que celle des Romains.    - tacere praestaret philosphos, Cic.: les philosophes auraient mieux fait de se taire.    - praestat ut abstineam: il est préférable que je m'abstienne. [st1]3 [-] [praes + stare] se porter garant, répondre de, prendre sur soi, garantir, cautionner, contracter un engagement.    - quod de me praestare possum, Cic. Fam. 4, 15, 2: ce dont je peux répondre pour mon compte.    - ego tibi a vi praestare nihil possum, Cic. Fam. 1, 4, 3: je ne puis te garantir en rien contre la violence.    - praestare sumptum, Cic.: prendre une dépense à sa charge.    - alicui aliquem praestare: répondre à qqn de qqn.    - culpam praestare: prendre sur soi la responsabilité d'une faute.    - praestare invidiam rei, Cic.: assumer l'odieux d'une chose.    - praestare dictum, Cic.: être responsable de ses paroles.    - impetus populi praestare nemo potest, Cic. de Or. 2: personne ne peut répondre des emportements du peuple.    - nihil nobis praestandum praeter culpam, Cic. Fam. 6: nous n'avons de responsabilité que celle de nos fautes.    - quis mihi praestat Lentonem esse... ? Cic.: qui me garantit que Leuton est...?    - quis incolumitatem praestat? Cic.: qui répond de leurs jours?    - praestare ut: faire en sorte que...; garantir que...    - praestare ne: faire en sorte que... ne... pas...; garantir que... ne... pas...    - illud mihi praesta ut... Sen.: promets-moi que... [st1]4 [-] maintenir, conserver, assurer, préserver.    - praestare socios salvos, Cic. Imp. Pomp. 18, 55: assurer la sécurité des alliés.    - praestare rempublicam pueris, Cic.: conserver la république pour ses enfants.    - praestare aliquem finibus certis, Cic.: maintenir qqn dans des limites fixes.    - Aeolus praestat nepotibus aequor, Ov.: Eole assure à ses petits-enfants la sécurité de la mer.    - mors omnia praestat, Lucr.: la mort conserve tout. [st1]5 [-] faire, exécuter, s'acquitter de, accomplir, réaliser, faire en sorte.    - praestare ea quae ratio praescribit, Cic.: faire ce que prescrit la raison.    - praestamus quod debemus, Cic.: nous faisons notre devoir.    - suum munus praestare, Cic.: s'acquitter des devoirs de sa charge.    - praestare fidem, Cic. (praestare promissa, Liv.): être fidèle à sa promesse.    - fidem alicui praestare: tenir parole à qqn.    - utrum censetis me vicem aerari praestare an exercitum sine frumento et stipendio habere posse? Sall.: pensez-vous que je puisse suppléer au Trésor ou entretenir une armée sans froment et sans argent?    - praestare hospitii jus officiumque, Cic. Fam. 14, 4, 2: satisfaire aux lois et aux devoirs de l'hospitalité.    - praestant ut adversa patientius feram, Plin.-jn.: elles me font supporter l'adversité avec plus de résignation.    - id quod ne admitteret praestare non potuit, Curt.: une faute qu'il lui était impossible de ne pas faire. [st1]6 [-] [praesto (adv.)] fournir, donner, livrer, offrir, procurer, mettre à la disposition de.    - anser praestat ex se plumam, Col. 8, 13: l'oie donne de la plume.    - alicui pecuniam praestare: fournir de l’argent à qqn.    - praestare mille milites, Liv.: fournir mille soldats.    - dies praestandae pecuniae, Dig.: le jour du paiement.    - rem maximam invicem praestitistis, Plin.-jn.: vous vous êtes fait l'un à l'autre un présent magnifique.    - omnia praestiti rei publicae quae praestare debuit is qui... Cic. Br. 2, 1, 2: j'ai offert à la république tout ce que devait lui offrir celui qui...    - praestare caput fulminibus, Luc. 5, 770: livrer sa tête aux foudres.    - praestare voluptatem sapienti, Cic. Fin. 2, 27, 89: procurer la volupté au sage.    - praestare se consulatui, Plin.-jn.: accepter le consulat.    - praestare se male amico, Ov.: refuser ses services à un ami.    - praestare debitum honorem, Cic.: rendre un honneur mérité. [st1]7 [-] présenter, faire voir, manifester, témoigner, faire preuve de, montrer; rendre (tel ou tel).    - praestare terga hosti, Tac. Agr. 37: fuir devant l'ennemi.    - nunc se praestet Victoria, Ov. Tr. 2, 169: que maintenant la Victoire se montre.    - virtutem praestare, Caes. BG. 2, 27: [mettre en avant son courage] = montrer son courage.    - praestare alicui memoriam, voluntatem, Cic.: témoigner à qqn de la gratitude, de la bienveillance.    - praestare officium sui, Cic.: prouver à qqn son dévouement.    - praestare obsequium carnifici, Sen.: tendre la gorge au bourreau.    - fortunatum praestat species, Hor.: la beauté rend heureux.    - praestare se incolumem, Lucr. 3, 220: se conserver intact.    - praestare se invictum, Ov. Tr. 4, 10, 104: se montrer invincible.    - te eum praestitisti... Cic.: tu t'es montré tel...    - praestare se ad formulam, Sen.: se conduire suivant une règle.
    * * *
    I.
        Praesto, praestas, praestiti, praestitum, penul. corr. et praestatum, pen. prod. praestare. Donner.
    \
        Per seipsum praestare aliquid. Cic. Le faire soymesme.
    \
        Ad quendam modum aliquid praestare. Quintil. Faire en partie et aucunement.
    \
        Amorem praestare. Ouid. Se monstrer ami, Faire en ami.
    \
        Beneuolentiam praestare alicui. Cic. Se monstrer son ami en quelque affaire.
    \
        Fulminibus et ruinae praestare caput. Lucanus. Exposer sa vie à, etc.
    \
        Dignum praestabo me etiam pro laude merentis. Horat. Je me monstreray estre digne des plaisirs et biensfaicts que j'ay receu de toy, je monstreray que je ne suis point ingrat ne indigne des plaisirs que tu m'as faict.
    \
        Diligentiam alicui praestare. Cic. Se porter diligent envers aucun.
    \
        Fauorem praestare et voce et mente. Ouid. Donner faveur, Favoriser.
    \
        Fidem praestare. Ouid. Estre loyal et garder sa foy.
    \
        Fidem suam negotiis alicuius praestare. Cic. Se monstrer loyal és affaires d'aucun.
    \
        Iusiurandum praestare. Plin. iunior. Faire serment solennel.
    \
        Mare tutum praestare. Cic. Rendre la mer sans danger.
    \
        Officium praestare. Cic. Faire son debvoir envers aucun.
    \
        Operam in re militari praestare. Cic. Aider et servir à faire la guerre, Faire chose concernant l'estat de la guerre.
    \
        Principem praestare. Sueton. Faire l'estat et office de prince, Se monstrer prince, Faire en prince.
    \
        Quaestum praestare dicitur res aliqua. Cic. Faire du prouffit, Rendre prouffit.
    \
        Quod petebat praestiti. Plin. iunior. Je luy ay faict ce qu'il demandoit.
    \
        Praestare quod factum est impensae in bellum. Liu. Rembourser les deniers despenduz en la guerre.
    \
        Reuerentiam marito praestare. Plin. iunior. L'avoir en reverence et le craindre, Luy porter honneur et reverence.
    \
        Sapientiam et grauitatem praestare. Cic. Se porter ou maintenir et gouverner sagement et gravement.
    \
        Se incolumem praestare. Cic. S'entretenir en santé, Contregarder sa santé.
    \
        Praestare se propugnatorem libertatis acerrimum. Brutus ad Ciceronem. Defendre vaillamment et vivement la liberté.
    \
        Sedulitatem praestare alicui. Plin. iunior. Estre soigneux en ses affaires.
    \
        Silentium praestare. Liu. Se tenir coy.
    \
        Eximia est virtus praestare silentia rebus. Ouid. C'est une excellente vertu que de se scavoir taire, et avoir bonne bouche.
    \
        Spem suam praestare deis. Lucan. Esperer en Dieu, Mettre son esperance en Dieu.
    \
        Praesta te eum, qui mihi a teneris vnguiculis es cognitus. Cic. Monstre toy tel que, etc.
    \
        Vicem alicuius rei praestare. Plin. Servir au lieu d'elle.
    \
        Vltima praestare iucunda. Cic. Faire que l'issue de quelque chose soit joyeuse.
    \
        Praestare aliquem ante aedeis. Plaut. L'amener devant l'huis.
    \
        Praestare. Cic. Respondre et s'obliger de tout le dommage qui pourroit advenir de quelque chose.
    \
        Quancunque ei fidem dederis, praestabo. Cic. Tout ce que tu feras avec luy, je l'auray pour aggreable, et le tiendray pour faict.
    \
        Non modo facta, sed etiam dicta omnia praestanda nobis sunt. Cic. Nous en debvons respondre, On ne s'en prendra qu'à nous.
    \
        Ea conditione gesseram, vt meum factum semper omnes praestare, tuerique deberent. Cic. Defendre.
    \
        Praestare culpam. Cic. Prendre le danger et la charge sur soy de quelque chose.
    \
        Nihil est sapientis praestare, nisi culpam. Cic. Un sage n'est tenu de respondre, sinon de ce qui advient par sa faulte, et non point de ce qui advient par fortune.
    \
        Emptori damnum praestare. Cic. Luy satisfaire et le rembourser des dommages et interests qu'il a souffert.
    \
        Fidem praestare. Cic. Estre loyal et garder sa foy.
    \
        Fidem praestare publicam. Liu. Quand le Consul et Magistrat tient ce qu'il a promis à aucun.
    \
        Promissum praestare. Liu. Tenir sa promesse.
    \
        Non possum praestare quid quisque nos dixisse dicat. Cic. Je ne peulx pas respondre de tout ce qu'on m'a chargé d'avoir dict.
    \
        Praestare nihil debeo. Cic. On ne s'en scauroit prendre sur moy, On ne m'en scauroit rien demander.
    \
        Messalam Caesari praestabo. Cic. Di à Cesar que je luy responds de Messala, Je luy gaigneray, et feray qu'il sera son ami, et ne fera rien contre luy, ains tout ce qu'il vouldra.
    \
        Praestare Rempub. Cic. La conserver et maintenir.
    \
        Praestare, cum solo datiuo. Estre meilleur ou plus excellent, Passer aucun en quelque chose.
    \
        Di immortales, homini homo quid praestat! Terent. O mon Dieu, de combien les uns sont plus excellents que les autres!
    \
        Hac re maxime bestiis praestant, quod loqui possunt. Cic. En ce sont beaucoup plus excellents que les bestes, etc.
    \
        AEtate alteri praestare. Cic. Estre plus aagé que luy, Le surpasser en aage.
    \
        Datiuus nonnunquam tacetur. Columella, Quanuis candore praestet, pondere tamen vincitur. Ja soit qu'il soit plus blanc que les autres, etc.
    \
        Ingenio praestare. Lucret. Estre le plus ingenieux.
    \
        Iuris Ciuilis intelligentia, atque omni prudentiae genere Mutius praestitit. Cic. Il a esté excellent en, etc.
    \
        Accusatiuum cum ablatiuo aliquando regit. Quintilianus, Praestat ingenio alius alium. Les uns ont meilleur esprit, que les autres.
    \
        Ablatiuum subticuit Virgilius, dicens, Ibo animis contra, vel magnum praestet Achillem. Et fust il plus vaillant que Achilles.
    \
        Ciuitas magna, et inter Belgas authoritate, ac hominum multitudine praestabat. Caesar. Qui avoit plus d'authorité, et estoit plus peuplee que les autres.
    \
        Praestat, Impersonaliter, pro Melius est, et datiuo construitur: vt, Praestat furi hic suspendi, quam apud inferos ardere. Il luy vault mieulx d'estre ici, etc.
    II.
        Praesto, Aduerbium, vt vult Sipontinus: alii nomen indeclinabile omn. gen. esse volunt: significat Praesens sum. Verbo SVM, ES, EST iungitur. Plaut. Estre present.
    \
        Dixeram me domi praesto fore. Plautus. Que je seroye en la maison.
    \
        Hero vt omnibus in locis praesto siem. Plaut. Que je luy soye prest en tout lieu.
    \
        Ibi mihi praesto fuit L. Lucilius cum literis. Cic. Là je le trouvay avec lettres, Là se rendit Lucilius avec, etc.
    \
        Praesto est. Terent. Le voici.
    \
        Praesto adest: Poetice, pro Praesto est. Terentius, - domi Praesto apud me esse aiunt. Terent. On dit qu'il est chez moy.
    \
        Praesto esse alicui. Cic. Assister à aucun, et luy aider.
    \
        Hirundines aestiuo tempore praesto sunt, frigore pulsae recedunt. Author ad Heren. Viennent, Apparoissent.
    \
        Ad horam octauam praesto est. Cic. Il se rend là à l'heure de huit heures.
    \
        Quod cogitaris, nisi id ad nutum tuum praesto fuerit. Cicero. S'il n'est prest et appareillé.

    Dictionarium latinogallicum > praesto

  • 14 secundus

    secundus, a, um (sequor), folgend, I) im allg., der Zeit u. Reihe nach: 1) der Zeit nach: lumine secundo, am folgenden Tage, d.i. morgen, Enn. fr.: mensa, der Nachtisch (Äpfel, Birnen usw.), Cic. u. Nep. – 2) der Reihe nach, auf den ersten folgend, zweit, a) eig.: liber, volumen, Varro LL.: Pannonia, Eutr.: qui secundus ab Romulo numeretur, Liv.: haec erit a mensis fine secunda dies, das wird der vorletzte Tag des M. sein, Ov.: id secundum erat de tribus, Cic.: heres, ein substituierter Erbe, der erbt, wenn der erste Erbe stirbt od. die Erbschaft ausschlägt, der Beierbe, Aftererbe, Cic.: partes secundae, die zweite Rolle (eig. u. bildl.), Cic.; u. so subst. bl. secundae, Plin.: dah. fuit M. Crassi quasi secundarum, spielte gleichsam die zweite Rolle (Violine) nach Krassus, folgte auf ihn, Cic.: secundas alci deferre, den zweiten Platz anweisen, auf die zweite Stufe stellen, Quint.: secundas agere, Sen., od. partes secundas tractare, Hor., nachgeben, beipflichten, ja sagen. – subst., α) secunda, ae, f. (sc. hora), αα) die zweite Stunde, ad secundam, Hor. sat. 2, 6, 34. – ββ) die Nachgeburt, s. im folg. – β) secundae, ārum, f., αα) die zweite Rolle, s. vorher. – ββ) die Nachgeburt, mit u. ohne Genet. partus, Cels., Colum. u. Plin.: dass. auch Sing. secunda, Sex. Placit. de medic. 16, 49 (wo caprae secunda neben mulierum secundae). – b) bildl.: α) dem Range nach der (die, das) folgende, nächste, zweite, secundus a rege, Auct. b. Alex.: secundus ad principatum, Cic.: altera persona, sed tamen secunda ita, ut proxima esset Epaminondae, Nep.: nil generatur simile aut secundum, Hor.: tenere locum virtute secundum, Verg.: horum vel secundi vel etiam infra secundos, die in zweiter Reihe auf sie folgen, ja die noch tiefer stehen, als die letzteren, Cic. – β) dem Gehalte od. Werte nach geringer, schlechter, nachstehend, panis, Hor.: v. Pers., nulli Campanorum secundus, Liv.: haud ulli veterum virtute secundus, Verg. – II) insbes., leicht-, freiwillig folgend (Ggstz. adversus), 1) eig.: a) v. Pers., dum ridetur fictis rerum Balatrone secundo, während B. gern (redlich) mitmacht, Hor. sat. 2, 8, 83. – b) v. Wasser, Wind u. Segeln: α) vom Wasser, stromabwärts, secundo flumine, Caes.: secundo Tiberi defertur, Liv.: secundā aquā (Ggstz. adversā aquā), Liv. – β) v. Winde, folgend, begleitend, begünstigend, navem secundis ventis cursum tenentem, Cic.: vento secundissimo, glücklich, günstig, Cic.: quid secundis flatibus, quid adversis ratio poscat, Quint.: verb. classis vento fluctuque secundo lapsa, Lucan. – γ) v. den vom Winde günstig geschwellten Segeln, secunda vela dato, Ov.: bildl., des ingenio vela secunda meo, Ov. – c) v. a. Ggstdn.: (Neptunus) flectit equos curruque (Dat.) volans dat lora secundo, Verg.: Austri anniversarii secundo sole flant, nach dem Laufe der Sonne, Nigid. fr.: cur alii pisces squamā secundā (abwärts gerichtete), acipenser adversā (aufwärts gerichtete) sit, Nigid. fr. – 2) übtr.: a) begünstigend, günstig, Beifall gebend, voluntas contionis, Cic.: exitus belli, Hor.: haruspex, heilverkündender Seher, Verg.: vires, den Erfolg begünstigende, den Erfolg herbeiführende, Verg.: secundo populo, unter dem Beifall des V., Cic.: secundo clamore, unter freudigem Geschrei, Verg.: rumore secundo, mit freudigem (lautem) Beifall, Hor. u. Verg.: secundis dis, von den G. begünstigt, Verg.: secundo Marte, im Glücke des Kampfes, Verg.: secundis auribus accipi, Liv.: secundior fama, Suet.: verba secunda irae (Dat.), den Zorn begünstigend, Liv.: leges secundissimae plebi, begünstigend, angenehm, Liv.: verba secunda loqui alci, recht geben, beipflichten, nach dem Munde reden, Ov. – b) glücklich, nach Wunsch gehend (Ggstz. adversus), proelium, Caes.: secundius proelium equitum nostris, Caes.: secundissimum proelium, Caes.: auspicia, Cic.: casus (Plur.), Nep.: res secundae, glückliche Umstände, Glück, Cic.: secundissimae res, Cic.: secunda navigatio, Tac.: fortuna, Nep., u. Plur. fortunae, Cic., Glück: omnia enim secundissima nobis, adversissima illis accĭdisse videntur, Caes. in Cic. ep. – subst., secundum, ī, n., etwas Glückliches, Glück, si quid secundi evenisset, Nep.: Plur. secunda (Ggstz. adversa), glückliche Umstände, Glück, glückliche Erfolge, Ter., Sall. fr., Hor. u. Curt.: vir secundis adversisque iuxta famosus, Tac.: iam nunc secunda mihi facis, nun zeigst du endlich dich gefügiger, Plaut. asin. 496.

    lateinisch-deutsches > secundus

  • 15 secundus

    secundus, a, um (sequor), folgend, I) im allg., der Zeit u. Reihe nach: 1) der Zeit nach: lumine secundo, am folgenden Tage, d.i. morgen, Enn. fr.: mensa, der Nachtisch (Äpfel, Birnen usw.), Cic. u. Nep. – 2) der Reihe nach, auf den ersten folgend, zweit, a) eig.: liber, volumen, Varro LL.: Pannonia, Eutr.: qui secundus ab Romulo numeretur, Liv.: haec erit a mensis fine secunda dies, das wird der vorletzte Tag des M. sein, Ov.: id secundum erat de tribus, Cic.: heres, ein substituierter Erbe, der erbt, wenn der erste Erbe stirbt od. die Erbschaft ausschlägt, der Beierbe, Aftererbe, Cic.: partes secundae, die zweite Rolle (eig. u. bildl.), Cic.; u. so subst. bl. secundae, Plin.: dah. fuit M. Crassi quasi secundarum, spielte gleichsam die zweite Rolle (Violine) nach Krassus, folgte auf ihn, Cic.: secundas alci deferre, den zweiten Platz anweisen, auf die zweite Stufe stellen, Quint.: secundas agere, Sen., od. partes secundas tractare, Hor., nachgeben, beipflichten, ja sagen. – subst., α) secunda, ae, f. (sc. hora), αα) die zweite Stunde, ad secundam, Hor. sat. 2, 6, 34. – ββ) die Nachgeburt, s. im folg. – β) secundae, ārum, f., αα) die zweite Rolle, s. vorher. – ββ) die Nachgeburt, mit u. ohne Genet. partus, Cels., Colum. u. Plin.: dass. auch Sing. secunda, Sex. Placit. de medic. 16, 49 (wo caprae secunda neben mulierum secundae). – b) bildl.: α) dem
    ————
    Range nach der (die, das) folgende, nächste, zweite, secundus a rege, Auct. b. Alex.: secundus ad principatum, Cic.: altera persona, sed tamen secunda ita, ut proxima esset Epaminondae, Nep.: nil generatur simile aut secundum, Hor.: tenere locum virtute secundum, Verg.: horum vel secundi vel etiam infra secundos, die in zweiter Reihe auf sie folgen, ja die noch tiefer stehen, als die letzteren, Cic. – β) dem Gehalte od. Werte nach geringer, schlechter, nachstehend, panis, Hor.: v. Pers., nulli Campanorum secundus, Liv.: haud ulli veterum virtute secundus, Verg. – II) insbes., leicht-, freiwillig folgend (Ggstz. adversus), 1) eig.: a) v. Pers., dum ridetur fictis rerum Balatrone secundo, während B. gern (redlich) mitmacht, Hor. sat. 2, 8, 83. – b) v. Wasser, Wind u. Segeln: α) vom Wasser, stromabwärts, secundo flumine, Caes.: secundo Tiberi defertur, Liv.: secundā aquā (Ggstz. adversā aquā), Liv. – β) v. Winde, folgend, begleitend, begünstigend, navem secundis ventis cursum tenentem, Cic.: vento secundissimo, glücklich, günstig, Cic.: quid secundis flatibus, quid adversis ratio poscat, Quint.: verb. classis vento fluctuque secundo lapsa, Lucan. – γ) v. den vom Winde günstig geschwellten Segeln, secunda vela dato, Ov.: bildl., des ingenio vela secunda meo, Ov. – c) v. a. Ggstdn.: (Neptunus) flectit equos curruque (Dat.) volans dat lora secundo, Verg.: Austri anniversarii se-
    ————
    cundo sole flant, nach dem Laufe der Sonne, Nigid. fr.: cur alii pisces squamā secundā (abwärts gerichtete), acipenser adversā (aufwärts gerichtete) sit, Nigid. fr. – 2) übtr.: a) begünstigend, günstig, Beifall gebend, voluntas contionis, Cic.: exitus belli, Hor.: haruspex, heilverkündender Seher, Verg.: vires, den Erfolg begünstigende, den Erfolg herbeiführende, Verg.: secundo populo, unter dem Beifall des V., Cic.: secundo clamore, unter freudigem Geschrei, Verg.: rumore secundo, mit freudigem (lautem) Beifall, Hor. u. Verg.: secundis dis, von den G. begünstigt, Verg.: secundo Marte, im Glücke des Kampfes, Verg.: secundis auribus accipi, Liv.: secundior fama, Suet.: verba secunda irae (Dat.), den Zorn begünstigend, Liv.: leges secundissimae plebi, begünstigend, angenehm, Liv.: verba secunda loqui alci, recht geben, beipflichten, nach dem Munde reden, Ov. – b) glücklich, nach Wunsch gehend (Ggstz. adversus), proelium, Caes.: secundius proelium equitum nostris, Caes.: secundissimum proelium, Caes.: auspicia, Cic.: casus (Plur.), Nep.: res secundae, glückliche Umstände, Glück, Cic.: secundissimae res, Cic.: secunda navigatio, Tac.: fortuna, Nep., u. Plur. fortunae, Cic., Glück: omnia enim secundissima nobis, adversissima illis accĭdisse videntur, Caes. in Cic. ep. – subst., secundum, ī, n., etwas Glückliches, Glück, si quid secundi evenisset, Nep.:
    ————
    Plur. secunda (Ggstz. adversa), glückliche Umstände, Glück, glückliche Erfolge, Ter., Sall. fr., Hor. u. Curt.: vir secundis adversisque iuxta famosus, Tac.: iam nunc secunda mihi facis, nun zeigst du endlich dich gefügiger, Plaut. asin. 496.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > secundus

  • 16 adversum

        adversum ī, n    the opposite direction: hic ventus adversum tenet Athenis proficiscentibus, N.: in adversum Romani subiere, directly to the hill, L.—Fig., opposed, contrary, hostile, adverse, unfavorable, unpropitious: fortuna: mentes mihi: bellum, a face-to-face quarrel, H.: adversā patrum voluntate, L.: res, misfortune, calamity, H.: casūs, N.: adversae rerum undae, a sea of troubles, H.: Mars, i. e. defeat, V.: annus frugibus, L.: valetudo, i. e. sickness, L.: adversā nocte, i. e. since the night was unfavorable, Cs.: qui timet his adversa, the opposite fortune, H: quīs omnia regna advorsa sint, odious, S.—As substt.    1.
    * * *
    I
    opposite, against, in opposite direction; in opposition; (w/ire go to meet)
    II
    facing, opposite, against, towards; contrary to; face to face, in presence of
    III
    direction/point opposite/facing; uphill slope/direction; obstacle, trouble

    Latin-English dictionary > adversum

  • 17 conflicto

    cōnflīcto, āvī, ātum, āre (Intens. v. confligo), eig. »immer u. immer zusammenschlagen«; dah.: I) medial u. refl. mit jmd. sich herumschlagen, cornibus (mit den Flügeln des Heeres) conflictatus, Frontin. 2, 3, 5 D. – gew. übtr., mit jmd. od. etwas sich herumschlagen, im Kampfeliegen, Kämpfe haben, zu kämpfen haben (s. die Auslgg. zu Ter. Andr. 1, 1, 66), a) (pass.) medial: conflictari cum alqo, Ter. u. Cic.: cum adversa fortuna, Nep.: odio inter sese gravi et simultate diutinā, Gell. 12, 8, 5. – b) refl. conflictare malo, Ter. Phorm. 505. – II) act. hart mitnehmen, zerrütten, per scelera rem publicam, Tac. ann. 6, 48. – sese maerore, Plin. 8, 59. – Häufig im Passiv, conflictari alqā re, von etw. od. jmd. hart mitgenommen-, heimgesucht werden, von od. an etw. sehr zu leiden haben, mit etw. gleichs. zu kämpfen haben, durch etw. od. jmd. sehr ins Gedränge kommen (vgl. Held Caes. b. c. 2, 22, 1. Korte Cic. ep. 6, 14, 5), magnā inopiā necessariarum rerum (Ggstz. abundare), Caes.: gravi pestilentiā, Caes.: gravi morbo, Nep.: tempestatibus, Tac.: duriore fortunā, Cic.: in his rebus non simplici fortunā, Nep.: ab alqo diuturnis molestiis, Cic. – absol., sehr ins Gedränge kommen, einen schweren (harten) Stand haben, in einer schlimmen Lage sein, ii milites tantum conflictati sunt, qui etc., Tac.: plebs inter armatos conflictabatur, Tac.: si non conflictatur, wenn er (der Fieberkranke) nicht unruhig ist, Cels. Vgl. Gell. 10, 6, 2.

    lateinisch-deutsches > conflicto

  • 18 conflicto

    cōnflīcto, āvī, ātum, āre (Intens. v. confligo), eig. »immer u. immer zusammenschlagen«; dah.: I) medial u. refl. mit jmd. sich herumschlagen, cornibus (mit den Flügeln des Heeres) conflictatus, Frontin. 2, 3, 5 D. – gew. übtr., mit jmd. od. etwas sich herumschlagen, im Kampfeliegen, Kämpfe haben, zu kämpfen haben (s. die Auslgg. zu Ter. Andr. 1, 1, 66), a) (pass.) medial: conflictari cum alqo, Ter. u. Cic.: cum adversa fortuna, Nep.: odio inter sese gravi et simultate diutinā, Gell. 12, 8, 5. – b) refl. conflictare malo, Ter. Phorm. 505. – II) act. hart mitnehmen, zerrütten, per scelera rem publicam, Tac. ann. 6, 48. – sese maerore, Plin. 8, 59. – Häufig im Passiv, conflictari alqā re, von etw. od. jmd. hart mitgenommen-, heimgesucht werden, von od. an etw. sehr zu leiden haben, mit etw. gleichs. zu kämpfen haben, durch etw. od. jmd. sehr ins Gedränge kommen (vgl. Held Caes. b. c. 2, 22, 1. Korte Cic. ep. 6, 14, 5), magnā inopiā necessariarum rerum (Ggstz. abundare), Caes.: gravi pestilentiā, Caes.: gravi morbo, Nep.: tempestatibus, Tac.: duriore fortunā, Cic.: in his rebus non simplici fortunā, Nep.: ab alqo diuturnis molestiis, Cic. – absol., sehr ins Gedränge kommen, einen schweren (harten) Stand haben, in einer schlimmen Lage sein, ii milites tantum conflictati sunt, qui etc., Tac.: plebs inter armatos conflictabatur,
    ————
    Tac.: si non conflictatur, wenn er (der Fieberkranke) nicht unruhig ist, Cels. Vgl. Gell. 10, 6, 2.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > conflicto

  • 19 vindico

    vindĭco (on account of a supposed derivation from venum - dico, also written vendĭco), āvi, ātum, 1 (collat. form, acc. to the 3d conj., VINDICIT, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1 fin.), v. a. [vim - dico, prop. to assert authority, viz. in a case where legal possession of a thing claimed is refused; hence, transf.], to lay legal claim to a thing, whether as one's own property or for its restoration to a free condition.
    I.
    Lit.: IN. IVS. DVCITO. NI IVDICATVM FACIT AVT QVIS ENDO EOM IVRE VINDICIT, i. e. eum in jure vindicat, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45; cf., on the form of laying claim to disputed personal property, Gai Inst. 4, 16:

    vindicare sponsam in libertatem,

    Liv. 3, 45, 11; cf. id. 3, 48, 5; 3, 46, 7:

    puellam,

    id. 3, 46, 3:

    ita vindicatur Virginia spondentibus propinquis,

    id. 3, 46, 8.—
    II.
    Transf., in gen. (freq. and class.; cf. assero).
    A.
    To lay claim to as one's own, to make a claim upon, to demand, claim, arrogate, assume, appropriate a thing:

    omnia non Quiritium sed sapientium jure pro suis vindicare,

    Cic. Rep. 1, 17, 27:

    videor id meo jure quodam modo vindicare,

    id. Off. 1, 1, 2:

    Homerum... Chii suum vindicant,

    id. Arch. 8, 19:

    ortūs nostri partem patria vindicat,

    id. Off. 1, 7, 22:

    maximam partem quasi suo jure Fortuna sibi vindicat,

    id. Marcell. 2, 6:

    ceterarum rerum quae sunt in oratore, partem aliquam sibi quisque vindicat,

    id. Or. 19, 69:

    quod neque summi imperatores... sibi umquam vindicare sunt ausi,

    Quint. 1, prooem. §

    14: partem oneris tui mihi vindico,

    Plin. Ep. 6, 32, 2:

    majestatem sibi,

    id. Pan. 42, 1:

    partis sibi aequas potentiae,

    Suet. Tib. 50; id. Tit. 5; Sen. Ira, 3, 30, 3; id. Cons. Helv. 3, 9; id. Q. N. 1, 1, 10; Val. Max. 4, 3, 1; 5, 3, ext. 2; cf. Plin. Pan. 8, 2; Val. Max. 4, 5, 3: iniquissima haec bellorum condicio est; prospera omnes sibi vindicant, adversa uni imputantur, Tac. Agr. 27:

    victoriae majore parte ad se vindicatā,

    Liv. 44, 14, 8:

    decus belli ad se,

    id. 9, 43, 14:

    tanta tamen universae Galliae consensio fuit libertatis vindicandae, ut, etc.,

    should be maintained, vindicated, Caes. B. G. 7, 76:

    Trasimenum pro Tarsimeno multi auctores... vindicaverunt,

    have adopted, Quint. 1, 5, 13; so id. 1, 5, 26:

    vindicet antiquam faciem, vultusque ferinos Detrahat,

    reassume, Ov. M. 2, 523.— Poet., with inf.:

    vindicat hoc Pharius dextrā gestare satelles,

    Luc. 8, 675.—
    B.
    To place a thing in a free condition.
    1.
    In libertatem vindicare, to set free, to free, emancipate:

    in libertatem rem populi,

    Cic. Rep. 1, 32, 48:

    ex dominatu Ti. Gracchi in libertatem rem publicam,

    id. Brut. 58, 212:

    rem publicam afflictam et oppressam in veterem dignitatem ac libertatem,

    i. e. to restore, id. Fam. 2, 5, 2:

    Galliam in libertatem,

    Caes. B. G. 7, 1:

    se et populum Romanum in libertatem,

    id. B. C. 1, 22.—
    2.
    To deliver, liberate, protect, defend:

    te ab eo vindico et libero,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 9:

    nos a verberibus, ab unco, a crucis terrore neque res gestae neque acta aetas neque vestri honores vindicabunt?

    id. Rab. Perd. 5, 16:

    sapientia sola nos a libidinum impetu et formidinum terrore vindicat,

    id. Fin. 1, 14, 46:

    quin ab hoc ignotissimo Phryge nobilissimum civem vindicetis?

    id. Fl. 17, 40:

    aliquem a miseriis morte,

    id. Brut. 96, 329:

    a molestiā,

    id. Q. Fr. 1, 4, 2:

    a labore,

    id. Sull. 9, 26:

    domum suam a solitudine,

    id. de Or. 1, 45, 199:

    laudem summorum oratorum ab oblivione hominum atque a silentio,

    rescue, id. ib. 2, 2, 7:

    sed ab hac necessitate egregie vos fortuna vindicat,

    Liv. 37, 54, 10:

    corpora a putrescendo (sal),

    Plin. 31, 9, 45, § 98:

    ebur a carie (vetus oleum),

    id. 15, 7, 7, § 32:

    capillum a canitie,

    id. 28, 11, 46, § 164:

    se non modo ex suspitione tanti sceleris, verum etiam ex omni hominum sermone,

    Cic. Sull. 20, 59:

    perpetienda illa fuerunt, ut se aliquando ad suos vindicaret,

    might restore, id. Rab. Post. 9, 25:

    quam dura ad saxa revinctam Vindicat Alcides,

    sets free, Ov. M. 11, 213:

    tandem absolutus vindicatusque est (reus),

    Plin. Ep. 4, 9, 1.—
    C.
    With respect to some wrong perpetrated (cf. ulciscor), to avenge, revenge, punish; to take vengeance on any one; make compensation for:

    omnia quae vindicaris in altero, sibi ipsi vehementer fugienda sunt,

    Cic. Verr. 2, 3, 2, § 4:

    maleficium in aliis vindicare,

    id. Sull. 6, 19:

    facinus in nullo etiam,

    id. Verr. 2, 3, 84, § 194:

    dolum malum et legibus,

    id. Off. 3, 15, 61. acerrime maleficia, id. Rosc. Am. 5, 12:

    consensionem improborum supplicio omni,

    id. Lael. 12, 43:

    eam rem quam vehementer,

    id. Quint. 7, 28:

    Ti. Gracchi conatus perditos,

    id. Off. 1, 30, 109:

    necem Crassi,

    Ov. F. 6, 468:

    offensas ense,

    id. Tr. 3, 8, 40:

    fortuita non civium tantummodo sed urbium damna principis munificentia vindicat,

    Vell. 2, 126, 4.— Impers. pass.:

    fateor non modo in socios, sed etiam in cives militesque nostros persaepe esse severe ac vehementer vindicatum,

    Cic. Verr. 2, 5, 50, § 133:

    vindicandum in eos,

    Sall. J. 31, 18:

    vindicatum in eos, qui, etc.,

    id. C. 9, 4; cf.:

    in quos (Venetos) eo gravius Caesar vindicandum statuit, quo diligentius, etc.,

    Caes. B. G. 3, 16.—
    2.
    Transf. (after the analogy of ulcisci): vindicare se ab (de) aliquo, to revenge one's self upon one:

    se ab illo,

    Sen. Ben. 6, 5, 3:

    se de fortunā praefationibus,

    Plin. Ep. 4, 11, 14.— Pass.:

    quantā saevitiā opus erat, ut Sulla de Mario vindicaretur,

    Flor. 3, 21, 19.

    Lewis & Short latin dictionary > vindico

  • 20 flatus

    flātus, ūs, m. (flo), I) das Blasen des Windes, der wehende Wind, 1) im allg., eig.: flatus etesiarum, Plin.: aurae, Lact.: aëris, Cael. Aur.: flatus secundus aurae od. ventorum, Vulg. u. Amm.: flatus secundus, Ov., Ggstz. adversus, Plin.: flatus antelucanus, ganz frühe Morgenluft, Sen. – Plur., flatus austri, Catull.: Alpini boreae, Verg.: ventorum, Sen. u. Iustin.: flatus hiberni, Verg. – im Bilde, ad id, unde aliquis flatus ostenditur, vela do, Cic.: prospero flatu fortunae uti, Cic.; vgl. is demum vir erit, cuius animum nec prospera (fortuna) flatu suo efferet, nec adversa infringet, Liv.: si (fatorum ordo) adfuisset flatu tandem secundo, Amm.: tamen superba et impotens flatu nimis fortuna magno spiritus tumidos daret, Sen. poët.; vgl. Ruhnken Rutil. Lup. 2, 13 extr. – 2) insbes., das Blasen einer Blähung, cum aliquid immundum flatu explodis, einen streichen läßt, Tert. ad ux. 2, 5. – dah. der Wind = die leise, lautlose Blähung (griech. βδέσμα, hingegen crepitus, der laute Knall, griech. πορδή), flatum crepitumque ventris emittere, Suet. Claud. 32. – II) das Blasen = das Herausstoßen des Atems, A) eig.: 1) im allg.: flatu figuratur vitrum, durch Blasen, Plin. – dah. meton.: a) der Hauch, Atem, Verg. u.a.: flatus vitae, Lebenshauch, Odem, Augustin. serm. 378. – b) die Seele, Prud. perist. 3, 169. – 2) insbes.: a) das Schnauben, equorum, Verg. u. Amm.: flatus validi, Cic. poët. – b) das Blasen auf der Flöte, das Flötenspiel, Hor. de art. poët. 205. Phaedr. 5, 7, 14. – B) übtr., die Aufgeblasenheit, das Sich-Blähen, gew. im Plur., Verg. u.a. Dicht. – / heterokl. Dat. flato, Commod. instr. 1, 12, 5; ebenso Abl. flato, Aethicus cosmogr. 3, 37. p. 24, 25 Wuttke.

    lateinisch-deutsches > flatus

См. также в других словарях:

  • fortuna — ■ La fortuna hace como el tahúr en el juego: hace ganar alguna vez, para alentar a los demás. (Alfredo Panzini) ■ Tira en pleno Nilo a un hombre afortunado, que volverá a salir con un pez en la boca. (Anónimo) ■ La personalidad del hombre… …   Diccionario de citas

  • Laberinto de Fortuna — Portada de la edición de 1496 (Sevilla) del Laberinto de Fortuna o Las trescientas (escrito «Las CCC»), cuya ilustr …   Wikipedia Español

  • adversa fortuna — Ill fortune …   Ballentine's law dictionary

  • infortunio — (Del lat. infortunium.) ► sustantivo femenino 1 Fortuna adversa: ■ me persigue el infortunio, todo lo que emprendo acaba en desastre. 2 Estado de desgracia o adversidad en que se encuentra una persona: ■ prometió estar con él también en el… …   Enciclopedia Universal

  • misfortune — I noun accident, adverse event, adverse fortune, adverse lot, adverse luck, adversity, affliction, backset, bad fortune, bad luck, bale, blow, calamitas, calamity, casualty, cataclysm, catastrophe, comedown, destruction, disadvantage,… …   Law dictionary

  • ALBRETUM — oppid. et Ducatus Galliae, in Vasconia. Hinc Iohanna Albretana, Henrici M. mater. Vide Lebreti vicus. Hinc nomen Familiae Albretanae, seu Lebretanae, cuius antiquus splendor est. Primus in ea legitur Amaneus A. C. 1050. pater filiicognominis, in… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • LATUS-CLAVUS — apud Horat. Serm. l. 1. Sat. 6. v. 28. latum demisit pectore clavum: laticlavia tunica est, Senatorium apud Rom. insigne. Isid. l. 9. Quamvis Senatoriâ quis origine esset, usque ad legitimos Annos eques Romanus erat: deinde accipiebat honorem… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • LITANIA — rogatio, supplicatio: Sed praeterea publicae supplicationis genus est, quâ Dei misericordia ex sollenni more ardentius imploratur. Indicebantur olim graviquovis imminente discrimine, quandoque ad impertandam camporum benedictionem, ne tactis… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ՊԱՐՏԵՄ — (եցի.) NBH 2 0643 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 10c, 13c ն. καταγιγωνίζομαι, ἠττάω debello, vinco πταίω impingo, offendo τροπάω in fugam verto. կր. fortuna adversa utor եւն. Որպէս թէ պարտաւոր կացուցանել զոսոխն. Մարտիւ …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • infortúnio — s. m. 1. Fortuna adversa; infelicidade. 2. Sorte desgraçada …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • infortunio — (Del lat. infortunĭum). 1. m. Suerte desdichada o fortuna adversa. 2. Estado desgraciado en que se encuentra alguien. 3. Hecho o acaecimiento desgraciado …   Diccionario de la lengua española

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»