Перевод: с исландского на все языки

со всех языков на исландский

fatal

  • 1 DRAGA

    * * *
    I)
    (dreg; dró, drógum; dreginn), v.
    1) to draw, drag, pull;
    draga heim viðinn, to drag the logs home;
    draga árar, to pull the oars;
    absol., drógu þeir skjótt eptir, they soon pulled up to them;
    draga boga, to draw the bow;
    draga segl, to hoist sails (= draga upp segl);
    draga fisk, to catch, pull up fish with a line;
    draga kvernstein, to turn the millstone, to grind;
    2) to draw, inhale (draga úþefjan með nösum);
    draga nasir af e-u, to smell a thing;
    draga öndina, to breathe, live;
    3) to procure, earn, gain (þegar hann hafði fé dregit sem hann vildi);
    draga e-m e-t, to procure (or get) one a thing (eigi sögðust þeir vita, at hann drœgi Haraldi ríki);
    4) to employ as a measure (draga kvarða við viðmál);
    5) to prolong protract (dvalir þessar drógu tímann);
    6) to delay, put off, defer;
    vil ek þessi svör ekki láta draga fyrir mér lengi, I will not wait long for these answers;
    hann dró um þat engan hlut, he made no subterfuge;
    7) to delineate, draw a picture (var dregit á skjöldinn leo með gulli);
    í þann tíma sem hann dregr klæðaföllin (the folds);
    8) to trim or line garments (treyjan var dregin útan ok innan við rauða silki);
    with dat., hjálmr hans var dreginn leiri (overlaid with clay), er áðr var (dreginn) gulli;
    9) intrans to move, draw;
    drógu þeir þeim svá nær (came so near to them), at;
    10) with preps.:
    draga föt, skóklædi af e-m, to pull off one’s clothes, shoes;
    draga hring af hendi sér, to take off a ring from one’s hand;
    dró hann þá grunninu, he pulled them off the shallow;
    draga e-t af e-u, to draw, derive from a source;
    draga e-t af, to take off (Þ. hafði látit af draga brúna);
    draga e-t af við e-n, to keep back, withhold, from one;
    man héðan af eigi af dregit við oss, henceforth we shall no be neglected, stinted;
    Egill dró at sér skipit, E. pulled the ship close up to himself;
    draga vél at e-m, to draw wiles around one;
    draga spott, skaup, at e-u, to hold a thing up to ridicule;
    draga at lið, föng, to collect troops, stores;
    dró at honum sóttin, the illness drew closer to him, he grew worse;
    impers., dró at mætti hans, dró at um matt hans, his strength declined (fell off);
    til þess er dró at degi, till the day drew near;
    þá er dregr at jólum, when Yule drew near;
    dró at því (the time drew near). at hann væri banvænn;
    tók þá at draga fast at heyjum hans, his stock of hay was rapidly diminishing;
    svá dregr at mér af elli, svengd, þorsta, I am so overcome by old age, hunger, thirst;
    nú þykki mér sem fast dragi at þér, that thou art sinking fast;
    draga hring á hönd sér, to put a ring on one’s hand;
    draga (grun) á e-t, to suspect;
    draga á vetr, to rear through the winter (Hrafnkell dró á vetr kálf ok kið);
    impers., dregr á tunglit, the moon is obscured (= dregr myrkr á tunglit);
    dimmu þykkir draga á ráðit Odds, it looks as if a cloud was drawing over Odds’ affairs;
    dregr á gleði biskups, the bishop’s gladness was obscured;
    draga eptir e-m, to gain on one (Þórarinn sótti ákaft róðrinn ok hans menn, ok drógu skjótt eptir þeim Steinólfi ok Kjallaki);
    draga eptir e-m um e-t, to approach one, to be nearly equal to one, in a thing;
    um margar íþróttir (in many accomplishments) dró hann fast eptir Ólafi konungi;
    draga e-t fram, to produce, bring forward (draga fram athugasamlig dœmi); to further, promote (draga fram hlut e-s);
    draga fram kaupeyri sinn, to make money;
    draga fram skip, to launch a ship;
    impers., dregr frá, (cloud darkness) is drawn off;
    hratt stundum fyrir, en stundum dró frá, (clouds) drew sometimes over, sometimes off;
    dregr fyrir sól, tungl, the sun, moon is obscured by clouds or eclipse (tunglskin var ljóst, en stundum dró fyrir);
    ok er í tók at draga skúrirnar, when showers began to gather;
    draga e-ð saman, to collect, gather (draga lið, her, skip saman);
    impers., saman dró kaupmála með þeim, they struck a bargain;
    saman dró hugi þeirra, their hearts were drawn together;
    dregr þá saman or dregr saman með þeim, the distance between them grows less;
    draga e-t í sundr, to draw asunder, disjoin (vil ek eigi draga í sundr sættir yðrar);
    impers., dregr þá í sundr or dregr í sundr með þeim, the distance between them increases;
    draga e-n til e-s, to move, prompt, induce;
    engi ofkæti dregr mik til þessarar ferðar, it is not from wantonness that I undertake this journey;
    slíkt dregr hann til vinsældar, this furthers his popularity;
    ef hann drógi ekki til, if he was not concerned;
    draga e-t til dœmis um e-t, to adduce as a proof of;
    hann hét at draga allt til sætta (to do everything in his power for reconciliation) með þeim Skota konungi;
    impers., nema til verra dragi, unless matters turn out for the worse;
    with dat., þat samband þeirra, er þeim dregr báðum til bana, which will prove fatal to both of them;
    at hér mundi til mikillar úgiptu draga um kaup þessi, that much mischief would arise from this bargain;
    dró þá enn til sundrþykkju með þeim Svíum, the old feud with the Swedes began all over again;
    svá er þat, segir R., ef ekki dregr til, unless some unforesceen thing happens;
    draga e-t undan e-m, to seek to deprive one of a thing (þeir hafa bundizt í því at draga bœndr undan þér);
    draga e-t undan, to delay (drógu Skotar undan sættina);
    hví dregr þú undan at bjóða mér til þín? why dost thou put off inviting me to come?;
    draga rót undan (tölu), to extract the root;
    draga undan e-m, to escape from one (nú lægir seglin þeirra ok draga þeir undan oss);
    impers., hann (acc.) dró undan sem nauðuligast, he had a narrow escape;
    draga e-t undir sik, to apropriate or take fraudulently to oneself (hafði dregit undir sik finnskattinn);
    impers., dró yðr (acc.) undir hrakningina, en oss (acc.) undan, you came in for hard uasge but we escaped;
    draga upp skip, to drag a ship ashore;
    draga upp segl, to hoist a sail (sails);
    impers., þoku dregr upp, fog is coming on;
    11) refl., dragast.
    f. only in pl. ‘drögur’,
    2) metric term, repetition, anadiplosis (when a stanza begins with the last word of the preceding one).
    * * *
    pret. dró, pl. drógu; part. dreginn; pres. dreg: pret. subj. drægi: [Lat. trahere; Ulf. dragan, but only once or twice, = επισωρεύειν in 2 Tim. iv. 3; Hel. dragan = portare, ferre (freq.); A. S. dragan; Germ. tragen; the Engl. distinguishes between to drag and draw, whence the derived words to draggle, trail, drawl; Swed. draga; the Danes have drage, but nearly obliterated except in the special sense to travel,—otherwise they have trække, formed from the mod. Germ. tragen]:—to draw, drag, carry, pull.
    A. ACT., with acc.
    I. to drag, carry, pull; hann dró þau öll út, Nj. 131; djöfla þá er yðr munu d. til eilífra kvala, 273; d. heim við, to drag the logs home, 53; d. sauði, to pick sheep out of a fold, Bs. i. 646, Eb. 106; d. skip fram, to launch a ship; d. upp, to draw her up, drag her ashore, Grág. ii. 433; dró Þorgils eptir sér fiskinn, Fs. 129; Egill dró at sér skipit, E. pulled the ship close up to himself, Eg. 221, 306; dró hann þá af grunninu, Fms. vii. 264; hann hafði dregit ( pulled) hött síðan yfir hjálm, Eg. 375, cp. Ad. 3; d. föt, skóklæði af e-m, to draw off clothes, shoes; þá var dregin af ( stripped off) hosa líkinu, Fms. viii. 265; dró hann hana á hönd ser, he pulled it on his hand, Eg. 378; d. hring á hönd sér, to put a ring on one’s hand, 306; (hann) tók gullhring, ok dró ( pulled) á blóðrefilinn, id.: phrases, er við ramman reip at d., ’tis to pull a rope against the strong man, i. e. to cope with the mighty, Fms. ii. 107, Nj. 10,—the metaphor from a game; d. árar, to pull the oars, Fms. ii. 180, Grett. 125 A: absol. to pull, ok drógu skjótt eptir, they soon pulled up to them, Gullþ. 24, Krók. 52: metaph., um margar íþróttir dró hann fast eptir Ólafi, in many accomplishments he pressed hard upon Olave, Fms. iii. 17: d. boga, to draw the bow, x. 362, but more freq. benda ( bend) boga: d., or d. upp segl, to hoist the sails, Eg. 93, Fms. ix. 21, x. 349, Orkn. 260: d. fiska, or simply draga (Luke v. 7), to fish with a hook, to pull up fish with a line (hence fisk-dráttr, dráttr, fishing), Fms. iv. 89, Hým. 21, 23, Fs. 129, Landn. 36, Fas. ii. 31: d. drátt, Luke v. 4; d. net, to fish with a drag-net; also absol., draga á (on or in) á ( a river), to drag a river; hence the metaphor, d. langa nót at e-u, = Lat. longae ambages, Nj. 139: d. steina, to grind in a hand-mill, Sl. 58, Gs. 15: d. bust ór nefi e-m, vide bust: d. anda, to draw breath; d. öndina um barkann, id., (andar-dráttr, drawing breath); d. tönn, to draw a tooth.
    2. phrases mostly metaph.; d. seim, prop. to draw wire, metaph. to read or talk with a drawling tone; d. nasir af e-u, to smell a thing, Ísl. ii. 136; d. dám af e-u, to draw flavour from; draga dæmi af e-u, or d. e-t til dæmis, to draw an example from a thing, Stj. 13, cp. Nj. 65; d. þýðu eðr samræði til e-s, to draw towards, feel sympathy for, Sks. 358; d. grun á e-t, to suspect, Sturl.; d. spott, skaup, gys, etc. at e-u, to hold a thing up to ridicule, Bs. i. 647; d. á sik dul ok dramb, to assume the air of…, 655 xi. 3; d. á sik ofbeldi ok dramb, Fms. vii. 20; d. e-n á talar, to deceive one, metaphor from leading into a trap, 2 Cor. xii. 17; d. vél at e-m, to deceive one, draw a person into wiles, Nj. 280, Skv. i. 33; d. á vetr, to get one’s sheep and cattle through the winter; Hrafnkell dró á vetr kálf ok kið hin firstu misseri, Hrafn. 22, cp. Germ. anbinden, and in mod. Icel. usage setja á vetr; d. nafn af e-m, to draw, derive the name from, Eb. 126 (App.) new Ed.; the phrase, (hann skyldi ekki) fleiri ár yfir höfuð d., more years should not pass over his head, he must die, Þórð.
    II. to draw a picture; kross let hann d. í enni á öllum hjálmum með bleiku, Fms. iv. 96; þá dró Tjörvi líkneski þeirra á kamarsvegg, Landn. 247; var dregit á skjöldinn leo með gulli, Ld. 78, Pr. 428; í þann tíma sem hann dregr ( draws) klæða-föllin (the folds), Mar. (Fr.): d. til stafs (mod.), to draw the letters, of children first trying to write; d. fjöðr yfir e-t, a metaph. phrase, to draw a pen over or through, to hide, cloak a thing: gramm. to mark a vowel with a stroke,—a long vowel opp. to a short one is thus called ‘dreginn;’ hljóðstafir hafa tvenna grein, at þeir sé styttir ( short) eða dregnir (drawn, marked with a stroke), ok er því betr dregit yfir þann staf er seint skal at kveða, e. g. ári Ari, ér er-, mínu minni, Skálda 171: to measure, in the phrases, draga kvarða við vaðmál, Grág. i. 497, 498; draga lérept, N. G. L. i. 323.
    III. to line clothes, etc.; treyja var dregin utan ok innan við rauðu silki, Flov. 19.
    IV. metaph. to delay; dró hann svá sitt mál, at…, Sturl. iii. 13; hann dró um þat engan hlut, he made no subterfuge, Hkr. ii. 157; Halldórr dró þá heldr fyrir þeim, H. then delayed the time, Ld. 322; vil ek ekki lengr d. þetta fyrir þér, 284; vil ek þessi svör eigi láta d. fyrir mér lengr, Eb. 130.
    V. with prepp. af, at, á, fram, frá, saman, sundr, etc., answering to the Lat. attrahere, abstrahere, protrahere, detrahere, distrahere, contrahere, etc.; d. at lið, to collect troops; d. saman her, id., Eg. 172, 269, Nj. 127; d. at föng, to collect stores, 208, 259: metaph., þá dró at honum sóttin, the sickness drew nearer to him, he grew worse, Grett. 119; d. af e-m, to take off, to disparage a person, Fms. vi. 287; d. af við e-n, ok mun héðan af ekki af dregit við oss, we shall not be neglected, stinted, Bjarn. 54: mathem. term, to subtract, Rb. 118: d. fram, to bring forward, promote; d. fram þræla, Fms. x. 421, ix. 254, Eg. 354; skil ek þat, at þat man mína kosti hér fram d. (it will be my greatest help here), at þú átt ekki vald á mér; d. fram kaupeyri, to make money, Fms. vi. 8; d. saman, to draw together, collect, join, Bs. ii. 18, Nj. 65, 76; d. sundr, to draw asunder, disjoin; d. e-t á, to intimate, (á-dráttr) drag eigi á þat, Sturl. iii. 110; d. undan, to escape; kómu segli við ok drógu undan, Fms. iv. 201; nú lægir segl þeirra ok d. þeir nú undan oss, v. 11: metaph. to delay, Uspakr dró þó undan allt til nætr, Nj. 272; hirðin sá þetta at svá mjök var undan dregit, Fms. ix. 251 (undan-dráttr, delay); hví dregr þú undan at bjóða mér til þín, Glúm. 326, Fms. ix. 251, Pass. 16. 13: mathem., d. rót undan, to extract a root, Alg. 366; d. upp, to draw a picture (upp-dráttr, a drawing), to pull up, Edda I; to pull out of the snow, Eg. 546; d. út, to extract, draw out, 655 xxxii. 2; d. undir sik, to draw under oneself, to embezzle, Eg. 61, Fms. vii. 128; d. upp akkeri, to weigh anchor, Jb. 403; d. upp segl, to hoist sail, vide above; ljós brann í stofunni ok var dregit upp, Sturl. i. 142; þar brann ljós ok var dregit upp, en myrkt hit neðra, ii. 230; ok er mönnum var í sæti skipat vóru log upp dregin í stofunni, iii. 182; herbergis sveinarnir drógu upp skriðljósin, Fas. iii. 530, cp. Gísl. 29, 113,—in the old halls the lamps (torches) were hoisted up and down, in order to make the light fainter or stronger; d. e-n til e-s, to draw one towards a thing; mikit dregr mik til þess, Fs. 9; engi ofkæti dregr mik til þessarar ferðar, i. e. it is not by my own choice that I undertake this journey, Fms. ix. 352; slíkt dró hann til vinsældar, this furthered him in popularity, vii. 175, Sks. 443 B; mun hann slíkt til d., it will move, influence him, Nj. 210; ef hann drægi ekki til, if he was not concerned, 224.
    2. draga til is used absol. or ellipt., denoting the course of fate, and many of the following phrases are almost impers.; nema til verra dragi, unless matters turn out worse, Nj. 175; búð, dragi til þess sem vera vill, Lat. fata evenient, 185; ef honum vill þetta til dauða d., if this draw to his death, prove fatal to him, 103, Grett. 114; þat samband þeirra er þeim dregr báðum til bana, which will be fatal to both of them, Nj. 135; enda varð þat fram at koma sem til dró, Ísl. ii. 263; sagði Kveldúlfr at þá ( then) mundi þar til draga sem honum hafði fyrir boðat, Eg. 75; dró til vanda með þeim Rúti ok Unni, it was the old story over again, Nj. 12; dró til vanda um tal þeirra, 129; at hér mundi til mikillar úgiptu draga um kaup þessi, that mickle mischief would arise from this bargain, 30; dró þá enn til sundrþykkju með þeim Svíum, the old feud with the Swedes began over again, Fms. x. 161; ok er úvíst til hvers um dregr, Fs. 6; svá er þat, segir Runólfr, ef ekki dregr til, unless some unforeseen things happen, Nj. 75; hón kvað eigi úlíkligt at til mikils drægi um, Ísl. ii. 19; þá dró nú til hvárttveggja. Bret.; hence til-drög. n. pl. cause.
    B. IMPERS.
    1. of clouds, shade, darkness, to be drawn before a thing as a veil; dimmu (acc.) þykir á draga ráðit Odds, it looked as if gloom were drawing over Odd’s affairs, Band. 10; ok er í tók at draga skúrirnar (acc.), it began to draw into showers, i. e. clouds began to gather, Fms. iii. 206: often ellipt., hratt stundum fyrir en stundum dró frá, [ clouds] drew sometimes over, sometimes off, of the moon wading through them, Grett. 114; dregr fyrir sól, [ a veil] draws over the sun, he is hid in clouds; ský vónarleysu döpur drjúgum dró fyrir mína gleði-sól, Bb. 2. 9; dregr á gleði biskups, [ clouds] drew over the bishop’s gladness, it was eclipsed, Bs. ii. 79; eclipsis heitir er fyrir dregr sól eðr tungl, it is called an eclipse when [ a veil] draws over the sun or moon, 1812. 4; tunglskin var ljóst, en stundum dró fyrir, the moonshine was clear, and in turn [ a veil] drew over it, Nj. 118; þá sá lítið af tungli ljóst ok dró ymist til eðr frá, Ísl. ii. 463; þat gerðisk, at á dregr tunglit, ok verðr eclipsis, Al. 54.
    2. in various connections; dró yðr (acc.) undir hrakningina, en oss (acc.) undan, you were drawn into a thrashing (i. e. got one), but we escaped, Nj. 141; hann (acc.) dró undan sem nauðuligast, he had a narrow escape, Fms. ix. 392: absol., a noun or personal pronoun in acc. being understood, lítt dró enn undan við þik, there was little power of drawing out of thy reach, i. e. thy blow did its work right well. Nj. 199, 155; hvárki dró sundr né saman með þeim, of two running a dead heat: metaph. phrases, mun annarsstaðar meira slóða (acc.) draga, there will be elsewhere a greater trial left, i. e. the consequences will be still worse elsewhere, 54; saman dró hugi þeirra, their hearts were drawn together, of a loving pair, Bárð. 271; saman dró kaupmála með þeim, they struck a bargain, literally the bargain was drawn tight, Nj. 49; hann hreinsar þat skjótt þóat nokkut im (acc.) hafi á oss dregit af samneyti ( although we have been a little infected by the contact with) annarlegs siðferðis, Fms. ii. 261; allt slafr (acc.) dró af Hafri, i. e. H. became quite mute, Grett. (in a verse): in a temp. sense, til þess er dró at degi, till the day drew nigh, Fms. x. 138; þá er dró at miðri nótt, Grett. 140; þá er dregr at Jólum, Yule drew nigh, Fbr. 138; dregr at hjaldri, the battle-hour draws nigh, Fms. vi. (in a verse); dró at því (the time drew nigh), at hann var banvænn, Eg. 126: of sickness, hunger, or the like, to sink, be overcome by, svá dregr at mér af elli, svengd ok þorsta, at…, Fms. iii. 96; nú þykki mér sem fast dragi at þér, thou art sinking fast, Fas. ii. 221; ok er lokið var kvæðinu dregr at Oddi fast, O. was sinking fast, 321: of other things, tók þá at d. fast at heyjum hans, his stock was very low, Fms. iii. 208; þoku dregr upp, a fog draws on, rises, 97 (in a verse), but ok taki sú poka (nom.) fyrir at d. norðrljósit, Sks. an (better þá þoku, acc.)
    C. REFLEX, to draw oneself, move; ef menn dragask til föruneytis þeirra ( join them) úbeðit, Grág. ii. 270; Sigvaldi dregsk út frá flotanum, S. draws away from the fleet, Fms. xi. 140; ofmjök dragask lendir menn fram, i. e. the barons drew far too forward, vii. 22; hyski drósk á flótta, they drew away to flight, Fms. vi. (in a verse); skeiðr drógusk at vígi, the ships drew on to battle, iii. 4 (in a verse); dragask undir = draga undir sik, to take a thing to oneself, Grág. ii. 150; dragask á hendr e-m, drógusk opt þeir menn á hendr honum er úskilamenn voru, Sturl. i. 136; dragask e-n á hendr, hann kvað þess enga ván, at hann drægisk þá á hendr, ii. 120; dragask aptr á leið, to remain behind, Rb. 108; dragask út, to recede, of the tide, 438; dragask saman, to draw back, draw together, be collected, Fms. i. 25, Bs. i. 134; e-m dragask penningar, Fms. vi. 9; d. undan, to be delayed, x. 251; the phrase, herr, lið dregsk e-m, the troops draw together, of a levy, i. 94, vii. 176, Eg. 277; dragask á legg, to grow up, Hkr. iii. 108; sem aldr hans ok vitsmunir drógusk fram, increased, Fms. vi. 7; þegar honum drósk aldr, when he grew up, Fs. 9; dragask á legg, to grow into a man; dragask við e-t, to become discouraged, Fms. viii. 65; d. vel, illa, to do well, ill, Fs. 146: to be worn out, exhausted, drósk þá liðit mjök af kulda, Sturl. iii. 20; drósk hestr hans, ii. 75: part. dreginn, drawn, pinched, starved, hestar mjök dregnir, Fms. ix. 276; görðisk fénaðr dreginn mjök, drawn, thin, iii. 208; stóð þar í heykleggi einn ok dregit at öllu megin, a tapering hayrick, Háv. 53: of sickness, Herra Andrés lagðisk sjúkr, ok er hann var dreginn mjök, Fms. ix. 276.
    β. recipr., þau drógusk um einn gullhring, they fought, pulled. Fas. iii. 387. From the reflex. probably originates, by dropping the reflex. suffix, the mod. Swed. and Dan. at draga = to go, esp. of troops or a body of men; in old writers the active form hardly ever occurs in this sense (the reading drógu in the verse Fms. iii. 4 is no doubt false); and in mod. usage it is equally unknown in Icel., except maybe in allit. phrases as, e. g. út á djúpið hann Oddr dró, Snot 229 new Ed.; to Icel. ears draga in this sense sounds strange; even the reflex. form is seldom used in a dignified sense; vide the references above.

    Íslensk-ensk orðabók > DRAGA

  • 2 BALLR

    a. dangerous, dire;
    böll ráð, fatal schemes;
    ballir draumar, bad, ill-boding dreams;
    böll þrá, heavy grief.
    * * *
    adj. [Goth. balþs, audax, may be supposed from Jornandes, ob audaciam virtutis baltha, id est audax, nomen inter suos acceperat, 109; Ulf. renders παρρησία by balþis, f., and balþjan is audere; in Icel. the ( lth) becomes ll; A. S. beald, audax; Engl. bold]:—bard, stubborn: only used in poetry, and not in quite a good sense, as an epithet of a giant, Hým. 17; böll ráð, telling, fatal schemes, Hom. 27 ; ballir draumar, bad, deadly dreams, Vtkv. I; ballr dólgr, Haustl.; böll þrá, heavy grief, Ls. 39, etc., vide Lex. Poët. [So old German names, Bald, Leo-pold, etc.]

    Íslensk-ensk orðabók > BALLR

  • 3 HRÓÐR

    (gen. -rs and -rar), m. praise.
    * * *
    m., gen. hróðrar and hróðrs: [A. S. hræð, hrôðer; O. H. G. hruodi; Goth. hrôþ is assumed as the subst. of hrôþeigs, 2 Cor. ii. 14]:—praise, prop. fame, reputation; heyra hróðr sinn, to hear one’s own praise, Fms. v. 174; bera hróðr e-s, 623. 36; hróðrs örverðr, unworthy of praise, Ad. 14, 15; njóta hróðrar, to enjoy one’s praise, Edda (in a verse); mun þinn hróðr ( thy honour) ekki at meiri þó at ek mæla berara, Gísl. 16; hróðr varlega góðr, Fas. i. 267 (in a verse); ú-hróðr, disgrace.
    2. esp. an encomium; göra hróðr of e-n, to compose a poem in one’s praise, Kormak; nemi hann háttu hróðrs míns, Edda (in a verse); hlýða hróðri sínum, to give ear to a song of praise, Sighvat. COMPDS (all from poems): hróðrar-gjarn, adj. willing to praise, of a poet, Rekst. 34. hróðr-auðigr, adj. rich in honour, famous, Sighvat. hróðr-barmr, m. the famous, fatal spray (the mistletoe), Vkv. 9. hróðr-barn, n. the glorious child, Lex. Poët. hróðr-deilir, m. a ‘praise-dealer,’ an encomiast, Gísl. 42 (in a verse). hróðr-fúss, adj. = hróðargjarn, Skv. 2. 21. hróðr-görð, f. ‘praise-making,’ an encomium, Lex. Poët. hróðr-kveði, a, m. a ‘praise-singer,’ a poet. Fas. iii. 36. hróðr-mál, n. pl. a song of praise, Hd. hróðr-smíð, f. = hróðrgörð, Lex. Poët. hróðr-sonr, m. = hróðmögr, Fms. vi. 348. hróðr-tala, u, f. praise, Lex. Poët.
    II. in a few instances the sense is ambiguous, and probably to be derived from hrjóða, to destroy, e. g. in Hróðvitnir, m. the fatal, murderous wolf, Edda 58, Gm. 39, Ls. 39: perh. also in hróðrbarmr (above).
    III. in pr. names as prefix (cp. O. H. G. Hruod-land = Roland), Hróð-marr, Hróð-geirr; assimil. in Hrol-leifr, Hrol-laugr: absorbed in Hró-arr (qs. Hróðarr = Hrod-here), Hró-aldr, Hró-mundr: as also in Hrœ-rekr (A. S. Hrêðric = Engl. Roderick), Hró-bjartr (= Engl. Robert), Hrolfr (qs. Hróð-úlfr = Germ. Rudolph, Engl. Ralph): also, Hróð-ný, a woman’s name, Landn.: the obsolete pr. names Hreið-arr and Hreið-marr may also belong to the same root; as also Hreið-Gotar or Reið-Gotar (A. S. Hrêðgotan), a division of the Goths, Hervar. S., Skjöld.

    Íslensk-ensk orðabók > HRÓÐR

  • 4 KALDR

    a.
    1) cold; kalt veðr, cold weather; brenna (e-t) at köldum kolum, to burn to cold ashes; konungi gørði kalt, the king began to get cold;
    2) baneful, hostile, cruel (köld eru kvenna ráð).
    * * *
    adj., köld, kalt; compar. kaldari; superl. kaldastr; [from kala, as aldr from ala, galdr from gala, stuldr from stela: Goth. kalds; A. S. ceald; Engl. cold; Dutch kolt; Germ. kalt; Swed. kall; Dan. kold; common to all Teut. languages; cp. Lat. gelu, gelidus]:—cold; kalt jarn, cold iron, Fb. ii. 197; kalt veðr, Fms. v. 178, viii. 306; kaldr nár, Pass. 44. 7; ef maðr grefr lik áðr kalt er, K. Þ. K. 26; líkin vóru enn eigi köld, Fms. iv. 170; svá sem kalt stóð af Niflheimi, Edda; köld kol, cold coals, ashes, = kalda kol, Fb. i. (in a verse); brenna at köldum kolum, to be burnt to cold ashes, utterly destroyed, Fms. xi. 122, passim.
    2. impers., e-m er kalt, one is cold; mér er kalt á höndunum, fútum …, Orkn. 326 (in a verse); konungi görði kalt, the king began to get cold, Fms. v. 178.
    3. acc., kaldan as adv.; blása kaldan, to blow cold, Sks. 216: ís-kaldr. ice-cold; hel-k., death cold; svið-k., burning cold; ú-k., not cold; hálf-k., half cold; sár-k., sorely cold.
    II. metaph. cold, chilling, baneful, fatal, Lat. dirus, infestus; héðan skulu honum koma köld ráð undan hverju rifi, Ó. H. 132, Ls. 51, Vkv. 30; so in the saying, köld eru opt kvenna-ráð, women’s counsels are oft-times fatal, Nj. 177, Gísl. 34; kann vera í at nokkurum verði myrkari eðr kaldari ráð Haralds konungs en mín, Fms. vi. 229; köld öfund, envy, Geisli; köld rödd, an evil voice, Akv. 2.
    2. sometimes in translations in the metaph. sense of cold; kalt hjarta, Greg. 19; kaldr ok afskiptr, Stj. 195.
    COMPDS: kaldahlátr, kaldakol, kaldaljós.

    Íslensk-ensk orðabók > KALDR

  • 5 aldr-tili

    a, m. [cp. as to the last part, Germ. ziel], death, loss of life, exitium; rather poët.; or in prose only used in emphatic phrases; hefir þó lokit sumum stöðum með aldrtila, has ended fatally, Fms. viii. 153; ætla ek þær lyktir munu á verða, at vér munim a. hljóta af þeim konungi, he will prove fatal to our family, Eg. 19; mun ek þangað sækja heldr yndi en a. (an alliterative phrase), Bret. 36; údæmi ok a., 38:—the words, Acts ix. I, ‘breathing out tbreatenings and slaughter,’ are in the Icel. translation of the year 1540 rendered ‘Saul blés ógn og aldrtila.’

    Íslensk-ensk orðabók > aldr-tili

  • 6 and-vari

    a, m.
    I. a fish of prey, gurnard, Lat. miluus, Edda (Gl.); the name of the gurnard-shaped dwarf, Edda 72; the owner of a fatal ring, hence called andvara-nautr: cp. Skv. 1. 2, Andvari ek heiti … margan hefi ek fors um farit;—ótti svá mikill ok andvari, Hom. (St.); cp. Pass., andvara öngan hefir umhyggju-lítill sést.
    II. in mod. usage, a soft breeze, and metaph. watchfulness, vigilance, in such phrases as, hafa andvara á sér, Pass. 15. 6: andvara-lauss, adj. heedless; andvara-leysi, f. mostly in a theol. sense, etc.
    COMPD: andvaragestr.

    Íslensk-ensk orðabók > and-vari

  • 7 BAÐMR

    m.
    1) tree;
    2) bosom.
    * * *
    m. [Goth. bagms; A. S. beam, cp. Engl. hornbeam; Germ. baum], a tree, only used in poetry, v. Lex. Poët., never in prose or common language, and alien to all Scandin. idioms: it seems prop. to be used of the branches of a tree (in flower); hár b., the high tree, Vsp. 18; á berki skal þær rista ok á baðmi viðar, Sdm. 11 (referring to the lim-rúnar). Even used metaph. = gremium, sinus; er þá Véa ok Vilja | létztu þér Viðris kvæn | báða í baðm um tekið, when thou tookest both of them into thy arms, embraced them both, Ls. 26; vaxi þér á baðmi ( bosom) barr, Hkv. Hjörv. 16. Cp. hróðrbaðmr (barmr is a bad reading), Vtkv. 8, a fatal twig.

    Íslensk-ensk orðabók > BAÐMR

  • 8 bana-þúfa

    u, f., in the phrase, drepa fótum í banaþúfu, to stumble against a fatal mound, Anal. 179, Hdl. 28.

    Íslensk-ensk orðabók > bana-þúfa

  • 9 BÍTA

    * * *
    (að), v.
    2) bita út (útbita), with dat., to extend, distend, stretch out.
    * * *
    beit, bitu, bitið; pres. bít; imperat. bít, 2nd pers. bittú; poët. forms with the negative, beitat, Eg. (in a verse); subj. bítia, Hkv. 2. 31, [Ulf. beitan; Engl. bite; Germ. beizen]:—to bite, Lat. mordere:
    I. properly,
    1. with the teeth, Eg. 508, N. G. L. i. 351; b. menn (of a dog), Grág. ii. 119; b. skarð ór, Eg. 605: of a horse, N. G. L. i. 392: foxes killing sheep, Bs. ii. 138, N. G. L. ii. 34 (wolf):—to sting, of wasps, gnats, Landn. 146.
    2. of grazing animals; b. gras, lauf, skóg, Grág. ii. 229, (hence beit, pasture); hvar hestar þínir bitu gras, Fs. 57: absol. to graze, Karl. 71.
    3. of sharp instruments, weapons (vápnbitinn); engir vóru ósárir nema þeir er eigi bitu járn, except those whom iron could not bite, Eg. 33; sverðit beit ekki, did not cut, Nj. 45, Edda 7; ljárnir bíta, 48; fótrinn brotnaði en eigi beit, the sword did not cut but broke the leg, Bjarn. 66.
    β. e-m bítr, one’s weapon ( scythe) cuts well, bites; allt bitu honum annan veg vápnin, Eg. 93.
    4. of a ship, to cruise; hér er skip … er vér köllum bíta ( bite the wind) allra skipa bezt, the best sailer, Fs. 27: impers., beit þeim eigi fyrir Reykjanes, they could not clear cape R., Landn. 30.
    5. in fishing, to bite, take the bait; bítr vel á um daginn, the fishes did bite, Ld. 40; bíta mætti beitfiskr, q. v.
    6. bíta á vörrinni, to bite the lip as a token of pain or emotion, Nj. 68; hann hafði bitið á kampinum, had bitten the beard, 209.
    II. metaph.:
    α. of frost, cold, sickness, and the like.
    β. to bite, sting, hurt; hvat mun oss heldr b. orð hans, why should his speech sting us any more? Grett. 95 A; eigi veit ek prestr, nema orðin þín hafi bitið, thy words have bit, Fms. vii. 39.
    γ. as a law term; sekt, sök bítr, the guilt strikes the convict, when brought home to him, hence sakbitinn, guilty; pá menn er hvártveggja hafa bitið, lög, réttindi ok svá dómar, convicted in the face of law and justice, Sks. 655 B; um þau mál sem sekt bítr, i. e. unlawful cases, liable to punishment, K. Á. 148; um þat er sekt bítr, Grett. 133 A (new Ed. 1853), Sks. 655.
    δ. b. á e-n, to cut deep, affect, make an impression upon; the phrase, láta ekki á sig b., to stand proof against all; þetta lét Kjartan á sik b., K. felt pain from it, Ld. 204; láttu þetta ekki á þik b., do not mind it, id.; rennr þat öðrum opt mjök í brjóst, er á suma bítr ekki (of the conscience), 655 xi.
    ε. e-t bítr fyrir, something ‘bites off,’ i. e. is decisive, makes a thing impossible or out of question; þat annat ( the other reason) er þó bítr skjótara, which is still more decided against it, Fms. ii. 266; þeir kváðust þenna kost eigi vilja, ok kváðu þat tvennt til vera er fyrir beit, two decided obstacles, reasons against it, Sturl. iii. 47; þú ert miklu œri maðr at aldri, en svá at vér hafim her lögtekna í Jómsborg, ok bítr þat fyrir, that puts it out of question, makes it impossible, Fms. x. 93; Þorgilsi þykir nú þetta ráð mega fyrir bíta, Th. thought this would be quite sufficient,—fyrir hlíta would here be better,—Ld. 264; þeir höfðu jafnan minna hlut ór málum, þó þetta bití nú fyrir, they always got the worst of it, though this was a thorough beating, Fas. i. 144; (þat er) lögmanni ok lögréttumönnum þykir fyrir b., seems a decisive proof, cuts the case off at once, N. G. L. ii. 21; b. e-m at fullu, to prove fatal to, tell fully upon; hafa mik nú at fullu bitið hans ráð, Fs. 8; Njáls bíta ráðin, a proverb quoted by Arngrim in Brevis Comment., written A. D. 1593, denoting the sagacity of Njal’s schemes; beit þetta ráð, it was effective, Fs. 153; e-m bítr við at horfa, Band. 7 C, is no doubt a false reading, = býðr, which is the reading l. c. of the vellum MS. 2845, vide bjóða.
    III. recipr. of horse fight, Rd. 298.

    Íslensk-ensk orðabók > BÍTA

  • 10 dauða-ráð

    n. ‘death-rede,’ fatal counsel, Gísl. 35.

    Íslensk-ensk orðabók > dauða-ráð

  • 11 dauða-svefn

    n. a deadly swoon, fatal deep, as of one fated to die, Fas. iii. 608: medic. catalepsis, also called stjarfi, Fél. x. 43.

    Íslensk-ensk orðabók > dauða-svefn

  • 12 draga

    * * *
    I)
    (dreg; dró, drógum; dreginn), v.
    1) to draw, drag, pull;
    draga heim viðinn, to drag the logs home;
    draga árar, to pull the oars;
    absol., drógu þeir skjótt eptir, they soon pulled up to them;
    draga boga, to draw the bow;
    draga segl, to hoist sails (= draga upp segl);
    draga fisk, to catch, pull up fish with a line;
    draga kvernstein, to turn the millstone, to grind;
    2) to draw, inhale (draga úþefjan með nösum);
    draga nasir af e-u, to smell a thing;
    draga öndina, to breathe, live;
    3) to procure, earn, gain (þegar hann hafði fé dregit sem hann vildi);
    draga e-m e-t, to procure (or get) one a thing (eigi sögðust þeir vita, at hann drœgi Haraldi ríki);
    4) to employ as a measure (draga kvarða við viðmál);
    5) to prolong protract (dvalir þessar drógu tímann);
    6) to delay, put off, defer;
    vil ek þessi svör ekki láta draga fyrir mér lengi, I will not wait long for these answers;
    hann dró um þat engan hlut, he made no subterfuge;
    7) to delineate, draw a picture (var dregit á skjöldinn leo með gulli);
    í þann tíma sem hann dregr klæðaföllin (the folds);
    8) to trim or line garments (treyjan var dregin útan ok innan við rauða silki);
    with dat., hjálmr hans var dreginn leiri (overlaid with clay), er áðr var (dreginn) gulli;
    9) intrans to move, draw;
    drógu þeir þeim svá nær (came so near to them), at;
    10) with preps.:
    draga föt, skóklædi af e-m, to pull off one’s clothes, shoes;
    draga hring af hendi sér, to take off a ring from one’s hand;
    dró hann þá grunninu, he pulled them off the shallow;
    draga e-t af e-u, to draw, derive from a source;
    draga e-t af, to take off (Þ. hafði látit af draga brúna);
    draga e-t af við e-n, to keep back, withhold, from one;
    man héðan af eigi af dregit við oss, henceforth we shall no be neglected, stinted;
    Egill dró at sér skipit, E. pulled the ship close up to himself;
    draga vél at e-m, to draw wiles around one;
    draga spott, skaup, at e-u, to hold a thing up to ridicule;
    draga at lið, föng, to collect troops, stores;
    dró at honum sóttin, the illness drew closer to him, he grew worse;
    impers., dró at mætti hans, dró at um matt hans, his strength declined (fell off);
    til þess er dró at degi, till the day drew near;
    þá er dregr at jólum, when Yule drew near;
    dró at því (the time drew near). at hann væri banvænn;
    tók þá at draga fast at heyjum hans, his stock of hay was rapidly diminishing;
    svá dregr at mér af elli, svengd, þorsta, I am so overcome by old age, hunger, thirst;
    nú þykki mér sem fast dragi at þér, that thou art sinking fast;
    draga hring á hönd sér, to put a ring on one’s hand;
    draga (grun) á e-t, to suspect;
    draga á vetr, to rear through the winter (Hrafnkell dró á vetr kálf ok kið);
    impers., dregr á tunglit, the moon is obscured (= dregr myrkr á tunglit);
    dimmu þykkir draga á ráðit Odds, it looks as if a cloud was drawing over Odds’ affairs;
    dregr á gleði biskups, the bishop’s gladness was obscured;
    draga eptir e-m, to gain on one (Þórarinn sótti ákaft róðrinn ok hans menn, ok drógu skjótt eptir þeim Steinólfi ok Kjallaki);
    draga eptir e-m um e-t, to approach one, to be nearly equal to one, in a thing;
    um margar íþróttir (in many accomplishments) dró hann fast eptir Ólafi konungi;
    draga e-t fram, to produce, bring forward (draga fram athugasamlig dœmi); to further, promote (draga fram hlut e-s);
    draga fram kaupeyri sinn, to make money;
    draga fram skip, to launch a ship;
    impers., dregr frá, (cloud darkness) is drawn off;
    hratt stundum fyrir, en stundum dró frá, (clouds) drew sometimes over, sometimes off;
    dregr fyrir sól, tungl, the sun, moon is obscured by clouds or eclipse (tunglskin var ljóst, en stundum dró fyrir);
    ok er í tók at draga skúrirnar, when showers began to gather;
    draga e-ð saman, to collect, gather (draga lið, her, skip saman);
    impers., saman dró kaupmála með þeim, they struck a bargain;
    saman dró hugi þeirra, their hearts were drawn together;
    dregr þá saman or dregr saman með þeim, the distance between them grows less;
    draga e-t í sundr, to draw asunder, disjoin (vil ek eigi draga í sundr sættir yðrar);
    impers., dregr þá í sundr or dregr í sundr með þeim, the distance between them increases;
    draga e-n til e-s, to move, prompt, induce;
    engi ofkæti dregr mik til þessarar ferðar, it is not from wantonness that I undertake this journey;
    slíkt dregr hann til vinsældar, this furthers his popularity;
    ef hann drógi ekki til, if he was not concerned;
    draga e-t til dœmis um e-t, to adduce as a proof of;
    hann hét at draga allt til sætta (to do everything in his power for reconciliation) með þeim Skota konungi;
    impers., nema til verra dragi, unless matters turn out for the worse;
    with dat., þat samband þeirra, er þeim dregr báðum til bana, which will prove fatal to both of them;
    at hér mundi til mikillar úgiptu draga um kaup þessi, that much mischief would arise from this bargain;
    dró þá enn til sundrþykkju með þeim Svíum, the old feud with the Swedes began all over again;
    svá er þat, segir R., ef ekki dregr til, unless some unforesceen thing happens;
    draga e-t undan e-m, to seek to deprive one of a thing (þeir hafa bundizt í því at draga bœndr undan þér);
    draga e-t undan, to delay (drógu Skotar undan sættina);
    hví dregr þú undan at bjóða mér til þín? why dost thou put off inviting me to come?;
    draga rót undan (tölu), to extract the root;
    draga undan e-m, to escape from one (nú lægir seglin þeirra ok draga þeir undan oss);
    impers., hann (acc.) dró undan sem nauðuligast, he had a narrow escape;
    draga e-t undir sik, to apropriate or take fraudulently to oneself (hafði dregit undir sik finnskattinn);
    impers., dró yðr (acc.) undir hrakningina, en oss (acc.) undan, you came in for hard uasge but we escaped;
    draga upp skip, to drag a ship ashore;
    draga upp segl, to hoist a sail (sails);
    impers., þoku dregr upp, fog is coming on;
    11) refl., dragast.
    f. only in pl. ‘drögur’,
    2) metric term, repetition, anadiplosis (when a stanza begins with the last word of the preceding one).
    * * *
    1.
    u, f., vide drögur.
    2.
    u, f., only in pl. drögur, timber carried on horseback and trailing along the ground, Glúm. 368; dragna-hross, a dray-horse, 369: metric. term, a sort of anadiplosis, when a stanza begins with the last word of the preceding one, Edda (Ht.) 126, Skálda 191.

    Íslensk-ensk orðabók > draga

  • 13 fluga

    * * *
    (gen. pl. flugna), f.
    1) fly;
    2) lure, bait; koma flugu í munn e-m, to allure, entrap one; gína (taka) við flugu, to swallow the fly, to be allured, entrapped.
    * * *
    u. f., gen. pl. flugna, a fly, gnat, moth, Stj. 23, 91, Pr. 474, Edda 70, Ver. 20; gesta-fluga, a moth; mý-f., a gnat; bý-f., a bee; randa-f., a wasp; hunangs-f., a honey-fly, a kind of Icel. bee; mel-f., a clothes-moth; þev-f., a kind of tipula: myki-f., a dung-fly: maðka-f., a maggot-fly, all three musca, etc., vide Eggert Itin. ch. 688: the phrase, eins og fluga, swift as a fly. Wizards were said to bewitch flies and send them to kill their enemies (vide galdra-fluga, gand-fluga), hence the phrase, gína við flugu, or taka flugu, to swallow the fly or to carry the fly, i. e. to be the tool of another man, esp. in a wicked and fatal business, Eb. 164; ef Hallgerðr kemr annarri flugu í munn þér, if H. puts another fly in thy mouth, i. e. makes thee to carry another lie, Nj. 64; þeir gina við þessi flugu, Al. 9; era mínligt flugu at gína, ‘tis not ‘mine-like’ to open the mouth for flies, i. e. lies and slander, Kristni S. (in a verse of the year 998); hann fær komit þeirri flugu í munn eins skiptings, Fms. xi. 445.
    COMPDS: flugumaðr, flugumannligr.

    Íslensk-ensk orðabók > fluga

  • 14 geig-vænligr

    adj. dangerous, fatal, Fas. iii. 123, Hom. 39, Fms. xi. 132, Finnb. 346.

    Íslensk-ensk orðabók > geig-vænligr

  • 15 GJÖF

    * * *
    (gen. gjafar, pl. gjafar and gjafir), f. gift; skipta gjöfum við e-n, to exchange gifts with one; leiða e-n út (í brott) með gjöfum, leysa e-n á brott með gjöfum, to dismiss one with gifts (at the end of a visit).
    * * *
    f., gen. gjafar, pl. gjafar, later gjafir; dat. gjöfum: [Ulf. giba; A. S. gifu, geofu; Engl. gift; Germ. gabe, whence mod. Swed. gåfua, Dan. gave, and Icel. gáfa]:—a gift, Nj. 7, 163, Eg. 33, Fms. i. 296, iv. 105, x. 47, Bs. i. 76, 143, N. G. L. i. 8, passim: in mod. usage Icel. distinguish between gjöf and gáfa, using the latter of the gifts of nature, gifts of mind, cleverness, but gjöf in a material sense. The ancients were fond of exchanging gifts, which were either a part of hospitality or tokens of friendship; the former were munificent, the latter might be small, Hm. 51: at a feast (wedding, funeral, or the like) the host used to make gifts to all his more honoured guests at departure; the technical phrase for this was, leysa menn út með gjöfum, to dismiss with gifts; vóru allir menn með gjöfum brott leystir; hence útlausnir, departure from a feast, Sturl. iii. 268: a departing friend or visitor had to be dismissed with a gift (kynnis-gjöf, Fms. vi. 358). The gifts consisted chiefly of weapons and costly clothes; but favourite gifts were a steed (Bjarn. 55, 58) or oxen of a fine breed (Sturl. i. 106), hawks, tents, sails, white bears (Ó. H. ch. 114, Fms. vi. ch. 72–75, 100, Hung. ch. 2), in short anything that was rare and costly, görsimi, metfé. Again, friends had to exchange gifts, so as to cement their friendship, cp. Hávamál passim,—vápnum ok váðum skulu vinir gleðjask; gefendr ok endrgefendr erusk lengst vinir, 40; gjalda gjöf við gjöf, 41; geði skaltú við hann (viz. the friend) blanda ok gjöfum skipta, 43; glík skulu gjöld gjöfum, 45; sýtir æ glöggr við gjöfum, 47. Gifts were obligatory, and were a token of grace and goodwill on the part of giver and receiver. A gift when received was called the ‘nautr’ of the giver, e. g. a ring or sword presented by a king was konungs-nautr. The instances in the Sagas are very many, e. g. Eg. ch. 36, 81, Ld. ch. 7, 27, 43, 45, Sturl. passim, Glúm. ch. 6, 25, Vápn. p. 19, Hrafn. 23, Lv. ch. 14, 15, Ó. H. ch. 114, Har. S. Gilla ch. 16, Hung. ch. 13, 17, Páls. S. ch. 16, and last, not least, the curious Gautr. S.; the remark of Tacit. Germ. ch. 21, gaudent muneribus, sed nec data imputant nec acceptis obligantur, is only partly true; ást-gjafar, love-gifts; vin-gjafar, friend-gifts, cp. Gr. ξένια, Ó. H. 125; hefndar-gjöf, a fatal gift; Jóla-gjöf, a Yule present, Eg. ch. 70; sumar-gjafir, summer-gifts, on the day when summer begins.
    COMPDS: gjafalaust, gjafaleysi, gjafaskipti.

    Íslensk-ensk orðabók > GJÖF

  • 16 hnefi

    * * *
    m.
    1) closed hand, fist;
    2) the king in hnefa-tafl.
    * * *
    a, m. the king in a kind of chess played by the ancients, Fas. ii. 68: the game was called hnefa-tafl, n., which is variously spelt—nettafl, Gullþ. 20, and hnettafl, Grett. 144 A (which are contracted or assimilated forms); hneftafl, Mork. 186, Fms. vi. 29, Fas. i. 284; hnottafl (a bad form), Fas. i. 476 in a spurious verse, and in Krók. ch. 10; hnefa-tafl (the true form), Fas. i. 67. The game is best described in Friðþ. S. ch. 3, and in one of the riddles in Hervar. S. (where however the rhymed replies are not genuine): ‘Who are the maids that fight about their unarmed lord, the dark all day defending, but the fair slaying?’ The players were two, as in chess; there was only one king (hnefi), here called the ‘unarmed lord;’ the pieces (töflur) were white and red, the white attacking, the red defending the hnefi; þat er hneftafl, enar dökkri verja hnefann, en hinar hvítari sækja, Fas. i. 474; þat er húninn í hneftafli, 476: pieces made of silver are recorded in Gullþ. S., of walrus-bone in Krók. l. c. For the general use of this game, cp. the dialogue between the two brother kings, Mork. l. c.,—teflig hneftafl betr, era þat minna vert en afl þitt; Sigurðr Ormr í auga ok Hvítserkr hvati sitja at hneftafli, Fas. i. 284: whenever tafl is mentioned, this particular game seems to be understood, e. g. the gullnar töflur and tefldu í túni of the Vsp.; cp. earl Rögnvald’s verse in Orkn. ch. 61; and the fatal game of chess between king Canute and earl Ulf in Roeskilde A. D. 1027 was probably a hneftafl. We see from Mork. l. c. that it was still played at the beginning of the 12th century, but in after times it was superseded by the true chess (skák); both games were probably of the same origin.
    COMPDS: hnefatafla, hneftöfl, hnettöfl, hnettafla.

    Íslensk-ensk orðabók > hnefi

  • 17 höfuð-gjarnt

    n. adj. fatal, dangerous to one’s life; at honum mundi h. verða, Fb iii. 550; segir mér svá hugr um, at h. (höfuðgrant, Ed.) verði nokkurum vina Páls, ef …, Sturl. i. 104.

    Íslensk-ensk orðabók > höfuð-gjarnt

  • 18 Mistil-teinn

    m. [O. H. G. mistil; Germ. mistel; A. S. mistel or mislel-tâ; Engl. mistletoe]:— the mistletoe or mistle-twig, the fatal twig by which Balder, the white sun-god, was slain, see Vsp. 36 sqq., and the legend in Edda 36, 37. After the death of Balder the Ragnarök (the last day of the heathen mythology) set in. Balder’s death was also symbolical of the victory of darkness over light, which comes every year at midwinter. The mistletoe in English households at Christmas time is, no doubt a relic of a rite lost in the remotest heathenism, for the fight of light and darkness at midwinter was a foreshadowing of the final overthrow in Ragnarök. The legend and the word are common to all Teutonic people of all ages.

    Íslensk-ensk orðabók > Mistil-teinn

  • 19 RAMR

    a. hoarse (háss ok rámr).
    * * *
    adj., röm, ramt; rammr is a less correct form, as shewn by the passage, ramr er sterkr en rámr enn hási, Skálda (Thorodd) 163: and by the rhymes, gramr, rami Hallfred; sömum, römum, Ht. 38; but we also have gamma, ramma, Vellekla; römm, skömmu, Cod. Fris. 255: mod. usage distinguishes between ramr, strong, and rammr, bitter, whence remma, bitterness: [North. E. ram]:—strong, stark, mighty, of bodily strength, ramr at afli, Nj. 219, Eb. 182, Ld. 26, Eg. 52, 596, Fs. 3, 54; kvaðat mann raman, Hým. 28: the phrase, setja ramar skorður við e-u, af nokkurum römmum ribbalda, Stj. 65, and passim: the allit. phrase, við raman er reip at draga, to pull a rope with the strong, to struggle against what is fated, Nj. 10, Fs. 75, Fms. ii. 107:—strong, mighty, with the notion of fatal or charmed power; ramt tré, Hm. 137; þau blót verða römust er lifandi menn eru blótaðir, Fms. ii. 77; atkvæði ramra hluta, Fs. 23: römm ummæli, Grett. 177 new Ed.; röm ragna rök, Vsp. 40; röm róg, Sdm. 37; ramt mein, Edda (in a verse); sá er goðin ætti ramari, Fms v. 319; ramar fylgjur, Fs. 50; rammar vættir, Fms. ii. 150; raman ok röskvan Ríg, Rm. 1; svá ríkt eðr ramt, Edda 27; gala ramt (adverb.), Og 6; fátt er ramara en forneskjan, a saying, Grett. 144:—vehement, röm ást, strong love, Korm.; ramr harmr, Fms. iv. (in a verse); röm víg. fiery slaughter, vi. (in a verse):—as a nickname, hann var mikill maðr ok sterkr ok kallaðr Þórarinn rammi, Korm. 140; Finnbogi rammi, Landn.
    II. bitter, biting, opp. to sweet; ramr reykr, Merl. 1. 12: vatn þat er þrysvar ramt, … en gott ávalt þess á milli, Rb. 354; römm reyksvæla, Hkr. Cod. Fris. 255 (in a verse); ramt gras, Eluc. 141; rammar súrur, Hom. 119; ramr drykkr, Hom. (St.)
    III. in poët. compds, ram-dýr, of ships; -blik, the strong beam = gold; -glygg, a strong gale; -þing, a meeting = battle, Lex. Poët.

    Íslensk-ensk orðabók > RAMR

  • 20 RÍÐA

    I)
    (að), v. to tremble, move unsteadily (riðuðu augu).
    f. shivering fever, ague.
    * * *
    1.
    ríð, pret. reið, reitt (mod. reiðst), reið, pl. riðu; subj. riði; imperat. ríð, ríttu, Lv. 39, mod. ríddu; part. riðinn: [A. S. ridan; Engl. ride; Germ. reiten, etc.]:— to ride; in Icel., where all land-travelling is on horseback, ríða has become almost synonymous with to journey, travel, adding the road or way in acc. (cp. Old Engl. use of to ride); ríða leið sína, veg sinn, etc.; þeir bræðr riðu til alþingis, Nj. 2; nú skalt þú riða vestr, … þá reið í móti þeim Þjóstólfr, reið Höskuldr heim til hús síns, 4; síðan reið hann vestr í Hjarðarholt, Ísl. ii. 199; ok þegar reið hann at leita líkanna, Eg. 601; þá lét Ásgerðr skjóta hesti undir mann, reið sá sem ákafligast vestr í Hjarðarholt … Þorgerðr lét þegar söðla sér hest … riðu þau um kveldit ok nóttina til þess er þau kómu til Borgar, 602, 603; flestir menn riðu Týrsdaginn í brott, Sturl. iii. 183; tóku þeir nú á reið mikilli ok var allgott at ríða ofan eptir héraðinu, 185; þeir riðu Þriðja-daginn, … þeir riðu til Hörgárdals um kveldit, reið Eyjólfr á Möðru-völlu, … riðu þeir upp um Hörgárdal, … Rafn ok Eyjólfr riðu með flokk sinn upp eptir ísinum, 216, 217; géf ek þat ráð at þú ríðir í mót honum, en ek mun ríða til meðan, Fms. i. 70, xi. 364, Gísl. 19, Nj. 85, 86: metaph., at margir Íslendingar mundi kenna á hlut sínum, nema þeir riði sjálfir á vit sín, unless they rode towards themselves, i. e. took counsel with themselves, took care, Ld. 180:—absol. to start, part, ok hvergi í kveldi ríða, Skíða R. 108; jarl bað hann búask ok sagði mál at riðu, Orkn. 48.
    2. adding the horse (vehicle) in dat.; ríða hesti, ríða svörtum, hvítum, … skjóttum, góðum, vökrum … hesti, Nj. 54, 81, etc.; ríða húsum, to ‘ride’ the ridge of a house (as a ghost), Grett. 83 new Ed.
    3. trans. with acc.; ríða hest, to break a colt for riding; and hann er vel riðinn, well broken in; ó-riðinn, unbroken: also to cover, of horses, cattle.
    4. reflex., recipr. ríðask at, to attack one another, Al.; ríðask hjá, to pass by one another, Sturl. ii. 171.
    B. To swing, sway, with the notion of a heavy, rotary motion, as of a thing in balance, a weapon brandished, a windlass, or the like; [cp. Engl. sea-phrase to ride at anchor]; í því er hann heyrði sverðit ríða, Karl. 161; nú reið sverð at svíra, Bs. ii. 74; maðr nokkurr er sá at öxin reið, Fms. vii. 325; er öxin reið at honum, ii. 82; ef konungr léti ofan ríða sverðit, vii. 172; en er upp reið gáiga-tréit, 13; konungr stóð undir er tréit reið, ix. 386; þá reið at honum brúnássinn, ok hrataði hann inn aptr, Nj. 202; þá er sól riðr upp ok þar til er hón sezk, N. G. L. i. 218; þat tré er riða skal öllum at upp loki, of a door, Hm. 137:—to balance; önnur galeiðrinn sprakk er hón reið á járninu, Fagrsk.: metaph. the phrase, e-t ríðr miklu (or á miklu), to be of great importance, momentous; honum þótti í þér mest vinkaup ok stærstu ríða um þína hollostu, Fb. ii. 289; hve mjök þat er kallat at á hirti (sic) ríði, hversu til fátækra manna var gört í þessu lífi, Bs. i. 104; á-ríðandi, momentous; e-t ríðr e-m at fullu, proves fatal to one.
    2. to reel, stagger; í því er fíllinn tók at ríða, Al. 76; tók þá kastalinn at ríða mjök, Fms. viii. 429; hann reið á ymsar hliðar, Konr.: impers., reið bátinum svá at honum hvelfir, the boat rolled so that it capsized, Mar.; in mod. usage better, alda ríðr undir skipið, aldan reið að, of the rolling waves, freq. in mod. usage.
    2.
    ríð, reið, riðu, declined like the preceding word, but altogether different in etymology, being originally vríða; [A. S. wriðan; Engl. writhe; Dan.-Swed. vride, vrida; cp. Engl. wreath, wreathe; reiðr = angry, distorted, is derived from this verb]:—to writhe, twist, knit, wind; hár riðit í hring, the hair twisted into a ring, Akv. 8; ríða knút, to knit a knot; dúk ok ríða á þrjá knúta, Fb. i. 212; þar var hrískjörr nokkur ok riðu þar á knúta stóra, Orkn. 372; þar á kjörrinu reið ek þér knút, … ekki mun ek leysa þann knút er þú reitt mér þar, en riða mátta ek þér þann kaút, er …, Fms. vii. 123; með hverri list þeir eru saman riðnir, Al. 19; ríða knapp á e-t, to finish, wind a thing up, Ísl. ii. 102; ríða net, ríða ræxna, to net a net; tók hann lín ok garn, ok reið á ræxna svá sem net er síðan, Edda i. 182; ekki ríðanda ræxn, Sd. 188.
    2. metaph., vera við e-t riðinn, to be wound up with a thing; ok verðr hann lítt við söguna riðinn, Glúm. 334; ef þeir vitu at þú ert nokkuð við hennar mál riðinn, Fbr. 57; and ó-við-riðinn, unconnected with.
    B. [Prob. the same word], to rub, smear, with dat.; floti var riðit á öl spjótskeptin, Sd. 163; ríða smyrslum á, Hom. (St.); taka hráka sinn, ríða í kross í krismu stað á brjóst ok millum herða, N. G. L. i. 339; hann ríðr því (the lime) heitu á limar ok kvistu viðarins, Fms. vi. 153; hann reið á blóðinu. Eg. 211; hann ríðr á hann vatni sínu, Bs. i. 460; hann lét ríða leiri ok kolum í andlit sér, Fms. ii. 59; taka snjó ok bræða með höndum sér ok ríða á, svá at þat verði alvátt, K. Þ. K. 12; er dreifð síðan askan ok riðit sem víðast um þau kjöt, Stj. 71; hón vill jafnan ríða hann blóði ok róðru, Gísl. 45; hann tekr þá Sköfnungs stein, ok ríðr, ok bindr við hönd Gríms, Ld. 252; tók ek hein ór pússi mínum ok reið ek í eggina, Sturl. ii. 62.
    II. metaph., with dat. to thrash, flog; ef maðr bregðr manni at hann væri stafkarl, eða riðr honum kinn, bæti hálfa mörk, or smears his cheeks, i. e. buffets him, cp. vulgar Dan. smöre een = to give a sound thrashing, and Swed. han wredh hans bak, i. e. flogged him; ef þat er kennt konu at hón ríði ( that she beats) manni, eða þjónum hans, … þá er hón sek þrem mörkum, 390; hann var blóðrisa um herðarnar, en hlaupit hold af beinum … flutti þat Oddr, at Geirríð mun hafa riðit honum, Eb. 46 (thus, and not from ríða, to ride?).
    III. to wring, press; mjólk sú er riðin er ór selju börk, Pr. 473.

    Íslensk-ensk orðabók > RÍÐA

См. также в других словарях:

  • fatal — fatal …   Dictionnaire des rimes

  • fatal — fatal, ale [ fatal ] adj. • XIVe; lat. fatalis, de fatum « destin » 1 ♦ Du destin; fixé, marqué par le destin. Le moment, l instant fatal. ⇒ fatidique. « Cette grande figure une et multiple, lugubre et rayonnante, fatale et sacrée, l Homme »… …   Encyclopédie Universelle

  • fatal — fatal, ale (fa tal, ta l ) adj. 1°   Qui porte avec soi une destinée irrévocable. Le tison fatal de Méléagre. •   Vint enfin le moment du festin fatal de la reine [Esther], dont le favori [Aman] s était tant enorgueilli, BOSSUET Polit. X, III, 5 …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • fatal — fa·tal adj 1: causing failure of a legal claim or cause of action a fatal defect in the proceedings W. R. LaFave and J. H. Israel 2: making something (as a contract) invalid or unenforceable there is a fatal indefiniteness with the result that… …   Law dictionary

  • fatal — adjetivo 1. (antepuesto / pospuesto) Que causa desgracia o que perjudica a una persona o a una cosa: Una recaída en su enfermedad podría ser fatal. Ha sufrido un accidente fatal, ha muerto. Has tomado una decisión de fatales consecuencias. Se… …   Diccionario Salamanca de la Lengua Española

  • fatal — FATAL, [fat]ale. adj. Qui porte avec soy une destinée inévitable. Le cheveu fatal de Nisus. le dard fatal de Cephale. le tison fatal de Meleagre. le nom des Scipions estoit fatal à l Afrique. sort fatal. destin fatal. loy fatale. decret fatal.… …   Dictionnaire de l'Académie française

  • fatal — FATÁL, Ă, fatali, e, adj. 1. Care are urmări nenorocite pentru cineva sau ceva; care pricinuieşte moartea; funest. Greşeală fatală. Lovitură fatală. ♦ Nefericit, nenorocit, trist. Deznodământ fatal. 2. Care se consideră că este fixat de destin;… …   Dicționar Român

  • fatal — fatal, fateful Both words have to do with the workings of fate, and their complex histories, fully explored by the OED, have often intertwined. Fowler (1926) wrote a fond defence of the special meaning of fateful, ‘having far reaching… …   Modern English usage

  • Fatal — Fa tal, a. [L. fatalis, fr. fatum: cf. F. fatal. See {Fate}.] 1. Proceeding from, or appointed by, fate or destiny; necessary; inevitable. [R.] [1913 Webster] These thing are fatal and necessary. Tillotson. [1913 Webster] It was fatal to the king …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Fatal — may refer to:* Redirect to Death * Fatal (Hussein Fatal album) * Fatal Recordings, a feminist record label * Fatal (rapper), a rapper who collaborated with the band Therapy? on the song Come and Die from the soundtrack to the film Judgment Night… …   Wikipedia

  • fatal — Adj verhängnisvoll erw. stil. (16. Jh., Form 17. Jh.) Entlehnung. Entlehnt aus l. fātālis verderbenbringend , einer Ableitung von l. fātum Mißgeschick, Lebensschicksal, Weissagespruch (selten auch deutsch Fatum), zu l. fārī sprechen . Die ältere… …   Etymologisches Wörterbuch der deutschen sprache

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»