Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

excubiae

  • 1 excubiae

    excubiae, ārum, f.pl. [st2]1 [-] action de monter la garde, garde, sentinelle. [st2]2 [-] nuit passée dehors.    - excubias agere: être en sentinelle, monter la garde.    - inter excubias militum pernoctavit, Suet. Claud. 10: il passa la nuit au milieu des postes de garde.    - vigilum canum tristes ( = severae) excubiae, Hor. C. 3, 16, 3: la garde sévère des chiens sans cesse en éveil.    - is sperat sibi fore paratas excubias foris, Plaut. Cas. 54: il espère se ménager de bonnes nuits au dehors.
    * * *
    excubiae, ārum, f.pl. [st2]1 [-] action de monter la garde, garde, sentinelle. [st2]2 [-] nuit passée dehors.    - excubias agere: être en sentinelle, monter la garde.    - inter excubias militum pernoctavit, Suet. Claud. 10: il passa la nuit au milieu des postes de garde.    - vigilum canum tristes ( = severae) excubiae, Hor. C. 3, 16, 3: la garde sévère des chiens sans cesse en éveil.    - is sperat sibi fore paratas excubias foris, Plaut. Cas. 54: il espère se ménager de bonnes nuits au dehors.
    * * *
        Excubiae, excubiarum. Plaut. Le guet.
    \
        Agere excubias. Ouid. Faire le guet.
    \
        Habere excubias. Plin. Avoir un guet.

    Dictionarium latinogallicum > excubiae

  • 2 excubiae

    excubiae excubiae, arum f охрана

    Латинско-русский словарь > excubiae

  • 3 excubiae

    excubiae, ārum, f. (excubo), I) das Liegen-, das Beilager außer dem Hause, Auct. prol. Plaut. Cas. 54. – II) das Wachen, Wachehalten, Wachehaben der Soldaten usw. (u. zwar bei Tage und bei Nacht, vigiliae bloß bei Nacht), 1) eig.: o excubias tuas, o flebiles vigilias! Cic.: adversus incendia excubias nocturnas vigilesque comminisci, Suet.: excubias agere alci, bei jmd. Wache halten, jmd. bewachen, Ov. u. Tac.: excubias agere circa cubiculum, Suet. – v. Tieren, exc. vigilum canum, Hor.: grues excubias habent nocturnis temporibus, Plin. – poet., excubiae divûm aeternae, v. ewigen Feuer, Verg. Aen. 4, 201. – 2) meton., die die Wache haltenden Personen, die Wache, der Wachtposten, das Pikett, Enn., Cic. u.a.: exc. militum, Suet.: vigilum, Verg.

    lateinisch-deutsches > excubiae

  • 4 excubiae

    excubiae, ārum, f. (excubo), I) das Liegen-, das Beilager außer dem Hause, Auct. prol. Plaut. Cas. 54. – II) das Wachen, Wachehalten, Wachehaben der Soldaten usw. (u. zwar bei Tage und bei Nacht, vigiliae bloß bei Nacht), 1) eig.: o excubias tuas, o flebiles vigilias! Cic.: adversus incendia excubias nocturnas vigilesque comminisci, Suet.: excubias agere alci, bei jmd. Wache halten, jmd. bewachen, Ov. u. Tac.: excubias agere circa cubiculum, Suet. – v. Tieren, exc. vigilum canum, Hor.: grues excubias habent nocturnis temporibus, Plin. – poet., excubiae divûm aeternae, v. ewigen Feuer, Verg. Aen. 4, 201. – 2) meton., die die Wache haltenden Personen, die Wache, der Wachtposten, das Pikett, Enn., Cic. u.a.: exc. militum, Suet.: vigilum, Verg.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > excubiae

  • 5 excubiae

    excŭbĭae, ārum, f. [id.], a lying out of the house.
    I.
    In gen., Plaut. Cas. prol. 54.—Far more freq. and class.,
    II.
    In partic., a lying out on guard, a watching, keeping watch (cf.:

    custodia, vigiliae, insomnia): si haec arma, si Capitolinae cohortes, si excubiae, si vigiliae, etc.,

    Cic. Mil. 25, 67; id. Phil. 7, 9, 24; id. Planc. 42, 101; Tac. A. 13, 18; id. H. 4, 11; Suet. Aug. 23; 30; Verg. A. 9, 159 et saep.:

    tristes (i. e. severae) vigilum canum,

    Hor. C. 3, 16, 3:

    grues excubias habent nocturnis temporibus,

    Plin. 10, 23, 30, § 59.— Poet.: centum [p. 680] aras posuit vigilemque sacraverat ignem, Excubias divum aeternas, Verg. A. 4, 200. —
    B.
    Transf., concr., persons keeping watch, a watch, guard:

    num excubias transiret,

    Tac. A. 14, 44:

    inter excubias militum pernoctavit,

    Suet. Claud. 10.

    Lewis & Short latin dictionary > excubiae

  • 6 excubiae

        excubiae ārum, f    [ex + CVB-], a lying out on guard, watching, keeping watch: cuius excubias et custodias mei capitis cognovi: vigilum canum Tristes, H.— A watch, watchmen: vigilum excubiis obsidere portas, V.: divōm aeternae, V.

    Latin-English dictionary > excubiae

  • 7 excubiae

    ārum f. [ excubo ]
    agere excubias alicui O, T — стоять на страже, охранять кого-л.
    2) караул, стража, пост, пикет (militum Su; перен. vigil ignis, e. divum ( = deorum) aeternae V)

    Латинско-русский словарь > excubiae

  • 8 excubiae

    , arum f pl. t.
      охрана

    Dictionary Latin-Russian new > excubiae

  • 9 excubia

    watching (pl.); keeping of a watch/guard/vigil; the watch, soldiers on guard

    Latin-English dictionary > excubia

  • 10 Schildwache

    Schildwache, I) als Handlung: excubiae. vigiliae (Wache, exc. bei Tage u. bei Nacht, vig. nur bei Nacht). – statio (Posten, Feldposten). – Sch. stehen, excubias od. vigilias agere. excubare (Wache halten übh.); in statione esse. stationem habere od. agere (auf Posten stehen im Freien). – II) als Person: excubĭtor. vigil (Wächter, auch als Soldat; vigil nur bei Nacht). – statio (Posten im Freien, Feldposten). – custos (Sch. als Aufseher). – Im Plur. auch excubiae, vigiliae, stationes, custodiae. – Schildwachen ausstellen, [2029] excubias od. stationes disponere: eine Sch. ablösen, in stationem succedere.

    deutsch-lateinisches > Schildwache

  • 11 Torwache

    Torwache, I) das Wachen etc.: portae custodia od. excubiae. – statio ad portam od. portas (Posten). – die T. haben, ad portam od. ad portas in statione esse. – II) der Wachende etc,: miles od. vigil positus ad custodiam portae ( ein Soldat als Wache). – portae custodes od. excubiae. statio ad portam (ein ganzer Posten). – Torwächter, custos portae.

    deutsch-lateinisches > Torwache

  • 12 Wache

    Wache, I) das Wachen für die Sicherheit anderer: custodia (Wache für einen bestimmten Gegenstand, z.B. Torwache, Leibwache).)- excubiae (Außenwache, eine Kohorte etc. als Wache vor den Toren eines Lagers, am Ausgange eines Tempels etc.). – vigiliae (Nachtwache, kleinerer Posten zu 4 Mann, der zur Nachtzeit ausgestellt und alle drei Stunden abgelöst wird). – statio (Feldposten, bes. am Tage), – die W. bei Nacht, s. Nachtwache: die Wachen bei Tage und bei Nacht, custodiae vigiliaeque. – die W. im Tore, s. Torwache. – W. halten, die W. haben, auf der W. sein, von Soldaten, excubare; excubias habere; excubias od. vigilias agere, in custodia od. (v. mehreren) in custodiis esse: stationem agere; in statione esse; stationem habere; vom Offizier, stationi praeesse: die ganze Nacht vor dem Walle W. halten od. stehen, pro vallo pervigilare: abwechselnd bei Nacht die W. haben, W. stehen, vigiliarum vices servare: die Wachen versehen, munus vigiliarum obire: auf die W. ziehen, die W. beziehen, s. aufziehen no. II, 1, b. – II) die wachestehenden Personen: custodia. custos. custodes (Wächter übh.). – excubiae. excubitores (zur Sicherheit eines Orts, sowohl am Tage als bei Nacht). – vigiliae. vigiles (bei Nacht). – statio. qui in statione sunt (Feldposten, Pikett). – praesidium (Schutzwache). – die W. im Tore, s. Torwache. – Wachen ausstellen, disponere custodias od. vigilias (z.B. per urbem) od. praesidia od. stationes (z.B. per ripas Tiberis): jmdm. eine W. geben, circumdare alci custodiam: die Stadt mit W. besetzen, urbem vigiliis munire. – III) das Wachthaus; z.B. auf die W. bringen, tradere in custodiam: auf der W. sitzen, in custodia.

    deutsch-lateinisches > Wache

  • 13 tristis

    tristis, e [st2]1 [-] triste, sombre, chagrin, affligé, renfrogné, morose. [st2]2 [-] triste, affligeant, sinistre, funeste, de mauvais augure; effrayant, menaçant. [st2]3 [-] sombre, sérieux, sévère, austère, dur, cruel, impitoyable. [st2]4 [-] triste (à voir), laid, hideux. [st2]5 [-] désagréable (au goût, à l'oreille, à l'odorat).    - vigilum canum tristes (= severae) excubiae, Hor. C. 3, 16, 3: la garde sévère des chiens sans cesse en éveil.    - tristissima exta, Cic. Div. 2, 15, 36: les entrailles du plus funeste augure.    - tristis eventus alicujus, Liv. 8: fin tragique de qqn.    - nox atra caput tristi circumvolat umbra, Virg. En. 6: une nuit sombre aux ombres effrayantes vole sur sa tête.    - triste, is, n.: chose triste; chose funeste, fléau.    - tristia (tempora): l'adversité; les Tristes (élégies d'Ovide).    - tristibus temporibus, Cic. Fam. 15: dans l'adversité.    - triste lupus stabulis (est), Virg.: le loup est le fléau des troupeaux.    - tristis anhelitus oris, Ov. A. A. 1, 521: haleine forte.
    * * *
    tristis, e [st2]1 [-] triste, sombre, chagrin, affligé, renfrogné, morose. [st2]2 [-] triste, affligeant, sinistre, funeste, de mauvais augure; effrayant, menaçant. [st2]3 [-] sombre, sérieux, sévère, austère, dur, cruel, impitoyable. [st2]4 [-] triste (à voir), laid, hideux. [st2]5 [-] désagréable (au goût, à l'oreille, à l'odorat).    - vigilum canum tristes (= severae) excubiae, Hor. C. 3, 16, 3: la garde sévère des chiens sans cesse en éveil.    - tristissima exta, Cic. Div. 2, 15, 36: les entrailles du plus funeste augure.    - tristis eventus alicujus, Liv. 8: fin tragique de qqn.    - nox atra caput tristi circumvolat umbra, Virg. En. 6: une nuit sombre aux ombres effrayantes vole sur sa tête.    - triste, is, n.: chose triste; chose funeste, fléau.    - tristia (tempora): l'adversité; les Tristes (élégies d'Ovide).    - tristibus temporibus, Cic. Fam. 15: dans l'adversité.    - triste lupus stabulis (est), Virg.: le loup est le fléau des troupeaux.    - tristis anhelitus oris, Ov. A. A. 1, 521: haleine forte.
    * * *
        Tristis, et hoc triste. Virgil. Triste.
    \
        Tristis. Virgil. Horrible, ou Cruel à veoir.
    \
        Tristis. Cic. Grave et severe.
    \
        Tristis. Nonius. Courroucé, Marri.
    \
        Tristis lacerna. Martial. Qui est de couleur laide et mal plaisante.
    \
        AEgrimonia tristis. Horat. Qui rend l'homme triste.
    \
        Arbor tristis aspectu. Plin. Mal plaisante à veoir, Qui rend les gents tristes à la veoir.
    \
        Curae tristes. Virgil. Qui contristent l'homme.
    \
        Extra tristia. Virgil. Qui denoncent et signifient quelque tristesse advenir.
    \
        Facinus triste. Ouid. Cas horrible.
    \
        Fortuna tristis. Ouid. Male fortune.
    \
        Hyems tristis. Virgil. Rude et aspre.
    \
        Ianua nostrae artis est tristissima. Ouid. L'art de remedier à la folie d'un amoureux luy est difficile et fascheuse du commencement, L'entree de nostre art du remede d'amours est ennuyeuse et difficile, Le commencement, etc.
    \
        Imago tristissima noctis. Ouid. L'imagination et souvenir de la nuict en laquelle on receut tant d'ennuy et de tristesse.
    \
        Nox tristior, quam tempora Phoebi. Ouid. Plus ennuyeuse que le jour.
    \
        Ora tristia. Virgil. Quand on a tasté ou masché quelque chose fort amere.
    \
        Tempus triste. Ouid. Temps de tristesse et adversité.
    \
        Tristis succus. Virgil. Amer.
    \
        Iudex tristis ac integer. Cic. Bon et entier.
    \
        Inuitat tristis. Terent. Contre son vouloir, A regret.
    \
        Accipio tristis. Terent. Comme triste.

    Dictionarium latinogallicum > tristis

  • 14 PATROL

    [N]
    CIRCUITIO (-ONIS) (F)
    CIRCUMITIO (-ONIS) (F)
    VIGILIA (-AE) (F)
    VIGIL (-GILIS) (M)
    EXCUBIAE (-ARUM) (PL)
    [V]
    EXCUBIAE: EXCUBIAS AGO

    English-Latin dictionary > PATROL

  • 15 excubialis

    excubiālis, e [ excubiae ]
    караульный, сторожевой ( curae Sid)

    Латинско-русский словарь > excubialis

  • 16 tutor

    I tūtor, ātus sum, ārī depon. [intens. к tueor ]
    1)
    а) защищать, представлять защиту ( oculos ab inferiōre parte C); защищать, охранять ( urbem mūris L)
    non sic excubiae, quam tutatur amor Cld — охраняет не столько стража, сколько (народная) любовь
    б) охранять, стеречь (domum Pl, V): защищать, оборонять ( res Itălas armis H)
    2) предотвращать, устранять (pericula Sl; inopiam Cs)
    II tūtor, ōris m. [ tueor ]
    1) защитник, покровитель, страж ( finium H)
    t. Bacchi Pt =Приап
    2) опекун, попечитель
    tutorem aliquem libĕris suis scribĕre C — назначить кого-л. опекуном своих детей

    Латинско-русский словарь > tutor

  • 17 arma

    arma, ōrum, n. (Stamm AR-o, griech. ΑΡ-ω, ich füge an; vgl. τὰ ἄρμενα, Segel u. Tauwerk der Schiffe), griech. εντεα u. ὅπλα, u. altd. Zeug, Gezeug, Wehr u. Waffe, I) im allg., alles, was zu einer Ausrüstung od. Zurüstung gebraucht wird, das Rüstzeug = Gerät, Werkzeug, arma equestria, die ganze Ausrüstung eines Pferdes, »Sattel u. Zeug«, Liv. 35, 23, 11. – das »Segelwerk, Takelwerk, Ruderwerk eines Schiffes«, Verg. Aen. 5, 15: 6, 353: dah. für »Flügel« (als Ruder in der Luft), Ov. art. am. 2, 50. – arma cerealia, Geräte zum Kornstoßen u. Brotbacken, Verg. Aen. 1, 177. – arma venatoria, Jagdgerät, Sen. de ben. 1, 11, 6. – vom »Geräte des Landmanns«, Verg. georg. 1, 160: arma operis sui, Ov. met. 11, 34 sq. – v. »Werkzeugen zum Haarscheren«, Mart. 14, 56. – v. »Baugerätschaften, Bauwerkzeug«, repente lintribus in eam insulam materiem, calcem, caementa, arma convexit, Cic. Mil. 74. – II) prägn., das Kriegszeug, Kampfzeug, 1) im weitesten Sinne, das ganze Kriegsgerät, die Kriegsrüstung, Kriegsmaterialien, armorum custos, factor, doctor, s. cūstōs usw.: pars utraque suos exercitus, sua arma, suos habitura duces, Liv.: armis et castris tentata res est, Cic.: bes. in der Verbindung arma virique, viri armaque u. dgl., Liv.; s. Fabri Liv. 24, 28, 4. – 2) im engern Sinne, die angelegte Rüstung, Wehr, Waffen, sowohl die, die zum Schutz den Leib bedecken (wie Harnisch, Helm, Schild), als auch die, die man zur Verteidigung u. zum Angriff in der Hand behält (wie Schwert, Keule, Streitaxt), Ggstz. tela (Geschosse u. Angriffswaffen in die Ferne übh., dah. oft verb. tela et arma, arma atque tela, Trutz- u. Schutz- [Schutz- u. Trutz-] waffen; vgl. Fabri Liv. 22 57, 10 Ruperti Tac. Germ. 6, 2), a) eig.: arma auro et argento caelata od. distincta, Curt.: arma his imperata, galea, clipeum, ocreae, lorica, omnia ex aere, Liv.: tot milia armorum detracta corporibus hominum, Liv.: armorum et equitandi peritissimus, in Handhabung der W. und im Reiten, Suet.: exercitationes campestres armorum et equorum, kriegerische Waffen- u. Reitübungen, Suet.: arma virique, bewaffnete Männer, Gewappnete, Curt. – arma induere, Curt.: arma capere, sumere, Cic.: arma sumere pro alqo adversus alqm, Liv.: arma ferre contra alqm, Vell.: ad arma ire, zu den Waffen greifen = sich zum Kampfe (zum Kriege) rüsten, Cael. in Cic. ep.: arma movere, inferre, s. moveo, infero: armis congredi, Acc. fr.: armis decertare od. decernere, Cic., od. dimicare, Nep., od. cernere, Acc. fr., od. certare, Verg.: milites ad arma vocare, Curt.: in armis esse, unter den W. stehen, Liv. u. Curt.: in armis stare, in voller Rüstung, s. Nipperd. Tac. ann. 14, 36. Curt. 4, 13 (47), 10.: CL milia habere in armis, Liv.: in armis aevom agere, Pacuv. fr.: in armis mori, mit den Waffen in der Hand, Sen.: arma deponere, Cic., arma dimittere, proicere, Sen.: arma tradere, Liv.: ad arma! »zu den Waffen!« Caes. u. Liv.: armis od. vi et armis expugnare, mit Waffengewalt, Sall. u. Liv.: u. so vi ac per arma, Suet. – b) meton.: α) die Waffenerhebung, der Kampf, Krieg, Galli inter ferrum et arma nati, Liv.: auctor armorum, Cic.: arma civilia, Cic.: arma inferre, Liv.: Graeciae arma movere, Curt.: arma referre, den Kr. erneuern, Verg.: arma proferre longius ab urbe, Liv.: arma componere, den Kr. endigen, Hor.: arma virumque cano, Verg.: auch für Treffen, Gefecht, in arma feror, Verg. Aen. 2, 337; u. so ibid. 655. – β) die Waffenmacht, Kriegsmacht, Heeresmacht, et Persarum et Spartanorum arma, Curt.: Romana arma ingruere, Liv.: quam diu illa Sullani temporis arma valuerunt, Cic.: arma in Augustum cessere, Tac.: nulla iam publica arma, Tac. – γ) Bewaffnete, Soldaten, Krieger (vgl. Fabri u. Weißenb. Liv 22, 3, 9), levia, Leichtbewaffnete, Liv.: auxiliaria, Hilfstruppen, Ov.: excubiae, arma, cetera aulae, Tac.: vallum armis ambire, Tac.: Hispanias armis non ita redundare, Tac. – dah. δ) Partei im Kriege, neutra arma sequi, neutral bleiben, Ov.: dass. nulla arma movere, Ov. – c) bildl., ein Schutz-, Verteidigungsmittel, eine Waffe, arma senectutis, prudentiae, Cic.: arma quaerere, auf Arglist sinnen, Verg.: amico arma (Lehren) dedit, Hor. – 3) im engsten Sinne (wie auch ὅπλα) der Schild als Hauptübungs- und Schutzwaffe der Alten, bes. der Fußsoldaten, fluitantia arma, Liv.: arma armis pulsare, Curt.: alqm exanimem super arma ferre. Verg.: in arma se colligere (sich decken), Verg.: arma Aeneae describere, Plin. ep.; vgl. Heyne Verg. Aen. 1, 118. Ruperti Tac. Germ. 11 extr. – / Genet. Plur. synk. armûm, Pacuv. tr. 34. Acc. tr. 319; vgl. Cic. de or. 155.

    lateinisch-deutsches > arma

  • 18 custodia

    cūstōdia, ae, f. (custos), die Wache, Hut, I) im allg., die Wache, Bewachung, Überwachung (Kontrolle), die Hut, Obhut, der Schirm, die Beschirmung, die Bewahrung, die Aufsicht, Beaufsichtigung, die achtsame Fürsorge, auch die Sicherheitsmaßregel ( hingegen tutela = der Schutz, die schützende Aufsicht) 1) eig.: a) übh., m. subj. Genet., hospitum privatorum, Liv.: pastoris, Col.: canum, Cic.: materni corporis, Cic.: templi, Liv.: tenebrarum ac parietum custodiae, Cic. – m. obj. Genet., mei capitis, Cic.: corporis, Cic. (vgl. unten no. d): ignis (Vestae), Cic.: regis, Beschirmung des Königs = Schonung des Lebens des Königs, Iustin. 2, 6, 18: rei publicae, Cic.: sui, Achtsamkeit auf sich selbst, Cels.: conservandi sui, Cic.: urbis, Obhut, Verwaltung der Stadt (zB. vom Präfektus Urbi), Vell. (vgl. unten no. d): c. diligens, Curt.: dura matrum, Hor.: fida canum, Cic.: fida iustitiae (subj. Genet.), Cic.: una c. fidelis memoriae rerum gestarum, die einzige zuverlässige Art der Aufbewahrung, Liv.: intentior, Liv.: frugum et pecudum c. sollers, Verg.: summa rei publicae, Cic. – alqm diligenti od. intentiore custodiā asservare, Liv. u. Curt.: sacra fideli custodiā asservare (v. einem Orte), Liv.: committere alci custodiam pecuniae, Curt.: continere tabulas privatā custodiā, Cic.: decipere custodiam pastoris (v. Tieren), Col.: dimittere (aufgeben) custodiam mei capitis, provinciae, Cic.: facere salutis custodiam, Scrib.: non sine tacita custodia haberi, heimlich überwacht (kontrolliert) werden, Frontin.: regis filium non sub hospitum modo privatorum custodia, sed publicae etiam curae ac velut tutelae esse velle, Liv.: eloquentiam orbam (gleichs. verwaiste Jungfrau) domi tenere saeptam liberali custodiā, Cic.: omnibus custodiis (jeder Art von Kontrolle) subiectus, Cic.: fratris liberos ne materni quidem corporis custodia tegere potuit, Cic. – b) die Aufsicht des Knabenführers, c. paedagogorum, Quint. 1, 2, 25. – c) die Aufsicht, Wache des Frauenwächters, tristis c., Prop. 2, 6, 39: tristis c. servi, Ov. art. am. 3, 601. – d) die Wache, Bewachung des Wächters (Nachtwächters, milit. Postens), das Wachehalten, Wachestehen, Schildwachestehen, verb. excubiae et custodiae, Cic. – m. subj. Genet., c. militum, Suet.: custodiae classium, Caes. – m. obj. Genet., c. arcis, Liv.: corporis, Cic.: portae, Suet.: portus, Liv.: urbis, Liv. – custodiae maritimae, Caes.: custodiae nocturnae praefectus, Nachtwachtmeister, Apul. – custodiae od. suae custodiae causā (als Leibwache), zB. Gallos equites suae custodiae causa circum se habere, Caes.: u. petere turmam equitum Romanorum, Sall. – agere urbis custodiam, Liv.: agitare hic custodiam, Plaut.: committere custodiam corporis feris barbaris, Cic.: credere alci custodiam illam od. custodiam alcis, Nep.: inde intentioris utrimque custodiae esse, Liv.: ponere navem ad custodiam, Caes.: ponere militem ad custodiam aditus, Liv.: polliceri excubias et custodias (Posten- u. Schildwachestehen), Cic.: praeesse custodiae portus, Liv.: remittere de custodiis maritimis, Caes.: saepire alqm custodiā militum, Suet.: neglegenter servare custodias, Liv.: tradere III cohortibus custodiam navium longarum, Caes. – haec a custodiis classium loca maxime vacabant, Caes.

    2) meton.: a) die Wache = die Wache stehenden Personen, der Wachtposten, die Schildwache, Leibwache, die Bedeckung, Besatzung, α) im Sing., in Prosa nur kollektiv, custodiam ex suis ac praesidium sex milia hominum unā reliquerunt, Caes. b. G. 2, 29, 4: pauci de custodia (Leibwache) Germani, Suet. Cal. 45, 1. – bei Dichtern v. einer Pers., cernis, custodia qualis vestibulo sedeat (v. der Tisiphone), Verg.: unicus anser erat, minimae custodia villae, Ov.: v. mehreren, abest custodia regis, Leibwache, Ov.: vigil Phrygios servat custodia muros, Ov. – β) im Plur. (oft verb. custodiae stationesque od. stationes custodiaeque, custodiae vigiliaeque od. ac vigiliae, praesidia custodiaeque), frequens custodiis locus, ein stark mit W. besetzter, Liv.: nocte dieque iuxta parata instructaque omnia custodiis ac vigiliis erant, Liv. – m. subj. Genet., custodiae hostium, Liv.: c. munitionum, Auct. b. Alex.: propter custodias Menapiorum (zB. clam transire non posse), Caes. – custodiae artae, Liv.: horribiles, Cic.: c. laxatae, Liv. – custodiis circumsaepire alqm, Lact.: vinclis custodiisque circummoenitum esse, Plaut.: circumdare horribiles custodias, Cic.: deducere custodias munitionum, Auct. b. Alex.: defendere sua tecta custodiis vigiliisque, Cic.: disponere custodias diligentius, Caes., paulo incautius in muro, Caes., u. verb. praesidia custodiasque ad ripas Ligeris, Caes.: custodias in portis, vigilias vicatim exigere (aufbieten), Liv.: alias custodias fallere, Liv.: eo (dadurch) custodias hostium fallere, Liv.: intentissimas custodias fallere (v. Sklaven), Sen.: inclusus nostris custodiis exercitus (feindl. Heer), Vell.: coloniam munire praesidiis, custodiis, vigiliis, Cic.: ponere custodias circa portas, Liv.: saepire domum custodiis, Nep.: saepire domum et vias acribus custodiis, Tac.: custodias tollere, die Zollwachtposten, Mautposten aufheben, Cic. de prov. cons. 10. – b) der Standort der Wache, der Wachtposten, Posten, haec mea sedes est, haec vigilia (Wache), haec custodia (Posten), hoc praesidium stativum (Standlager), Cic.: in hac custodia et tamquam specula (Warte) collocati sumus, Cic. – familias maximas in portubus atque custodiis habere (Zollwacht –, Mautposten), Cic. de imp. Pomp. 16.

    3) übtr., die Bewahrung, Beobachtung, decoris, Quint.: suae religionis (seines Eides), Quint.: summa pudoris, Sen.: diligentior ritus patrii, Vell.

    II) insbes., die Verwahrung, der Gewahrsam, die Haft, sowohl abstr. = Gefangenhaltung jmds., als auch konkret = das Gefängnis, bes. im Plur., 1) eig., m. subj. Genet., custodiae hominis privati, Cic.: custodiae amicorum propinquorumque, Cic. – c. artissima, Mela: publica, Cic.: regia, Cic.: nimis soluta, Liv.: tutissima, Cic. u. Liv. – bes. oft c. libera, im Zshg. auch bl. custodia, die freie Überwachung, Haft, der freie, weite Arrest (griech. φυλακώ ελευθέρα, indem einem Staatsgefangenen ein bestimmtes Gebiet als Aufenthalt angewiesen wird, das er nicht überschreiten darf), Liv. u.a., im Plur. v. mehreren, Sall. – attinere alqm publicā custodiā, Tac.: asservari privati hominis custodiis, Cic.: alqm huic optimae atque tutissimae custodiae non audere committere, Cic.: alqm in custodiam condere, conicere, Liv.: dare alqm in custodiam, Cic., alqm alci in custodiam, Suet.: dare se in custodiam (freie H.), Cic.: in libera custodia Albae decedere (sterben), Vell.: alqm ex custodia dimittere, Liv.: Romanos in custodiam civitatium dividere, Liv.: oppidanorum turbam per finitimos populos in custodiam dividere, Liv.: multitudo in custodias divisa, Liv.: alqm Albam in custodiam (freie H.) ducere, Liv.: alqm e custodia educere, Cic.: elabi (entrinnen) custodiae, Tac. u. Flor.: emittere alqm e custodia et levare vinculis, Cic.: eripere alqm e custodia, Cic.: esse in custodia publica od. regia, Cic.: esse apud alqm in lignea custodia, Plaut.: habere alqm in custodia, Tac., seorsus in custodia, Liv.: habere ipsos per municipia in custodiis, Sall.: haberi in liberis custodiis (v. mehreren), Sall.: habere alqm in custodia, Tac. hist. 1, 58 u. habere alqm prope in custodiam, wie in Haft Befindliche behandeln, Liv.: includere in praedonum hostiumque custodias tantum numerum civium Romanorum, Cic.; vgl. alqm velut custodiae causā balneis includere, Liv.: tali modo custodiā liberari, Nep. (vgl. im Bilde alqm istis corporis custodiis liberare, Cic.): mittere alqm alci in custodiam, Liv.: mittere alqm cum obsidibus in custodiam Carseolos (nach K.), Liv.: necari in custodia, Caes.: perire a morbo in alcis custodia, Nep., u. perire morbo in eadem custodia, Suet.: praeesse custodiae (zB. is, qui custodiae praeerat, der Kerkermeister), Val. Max.: servare alqm liberā custodiā haud procul a castris, Liv.: tenere alqm vinculis et artissimā custodiā, Mela: teneri eādem custodiā, Nep.: teneri in custodiis (v. mehreren), Sall.: tradere alqm in custodiam, Cic. (u. so tr. alqm in cust. Rheginis [den Rh. = bei den Rh.]), Liv., od. Ephesi, Cic.: traditi incustoditi in custodiam omnes sunt, seorsum cives sociique, Liv.: tradere alqm custodiae, Suet.

    2) meton., der Eingekerkerte, Verhaftete, der Arrestant, unus ex custodiarum agmine, Sen. ep. 77, 18: custodiarum series, Suet. – eadem catena et custodiam et militem copulat, Sen. ep. 5, 7. – custodias asservare per milites, Plin. ep.: seriem custodiarum od. custodias recognoscere, Suet.: quod ubique esset custodiae (alle Eingekerkerten, die sich irgendwo befanden), in Italiam deportari praeceperat, Suet. – / Alter Genet. custodias von den Gramm. (Charis. 107, 12. Serv. Verg. Aen. 11, 801) fälschlich angenommen bei Sall. hist. fr. 3, 35 (42), s. Dietsch u. Kritz z. St.

    lateinisch-deutsches > custodia

  • 19 excubialis

    excubiālis, e (excubiae), beim Wachen, curae, Sidon. epist. 8, 6, 18.

    lateinisch-deutsches > excubialis

  • 20 vigilia

    vigilia, ae, f. (vigil), das Wachen, I) im allg.: a) übh., das Wachen, das Nachtwachen, Plur. auch = durchwachte Nächte, patiens vigiliae, Sall.: cum vigilia labor, Cels.: Demosthenis vigiliae, Cic.: cuius omnes vigilias in stupris constat esse consumptas, der bekanntermaßen alle Nächte in Buhlschaft u. Ehebruch hingebracht hat, Cic. – b) als krankhafter Zustand, die Schlaflosigkeit bei Tag und bei Nacht (Ggstz. somnus), senum, Cels.: nocturna, Cels.: continuatā nocte et die vigiliā, Cels.: cum somnus (Schlafsucht) aut vigilia urget, Cels. – II) insbes.: A) das Wachen zur Sicherheit eines Ortes, bes. der Stadt od. des Lagers, die Wache, 1) eig. u. meton.: a) eig.: vigilias agere (Wache halten) ad aedes sacras, Cic., in porta, Liv.: vigilias servare, Tac.: scutum ferre in vigiliam, auf die Wache, zur Wache, Liv.: vestra tecta custodiis vigiliisque defendite, Cic.: cura vigiliarum nocturnarum, Liv. – b) meton.: α) die Zeit der Nachtwache, bei den Römern der vierte Teil der Nacht, prima vigilia, Liv.: secunda, Liv.: tertia, Caes.: quarta, Liv. – β) die Wache haltenden Soldaten, die Wache, der Wachtposten, si excubiae, si vigiliae, si delecta iuventus, Cic.: urbs vigiliis munita, Cic.: vigilias ponere, Sall.: vigilias disponere, Liv.: vigilias circuire, die Runde machen, Sall. – γ) die Wache = das Wachthaus, Corp. inscr. Lat. 1, 1139 (wo synk. Akk. Plur. viglias). – 2) bildl., die Wachsamkeit, die unermüdliche Tätigkeit, der unermüdete Eifer, die unermüdete Fürsorge eines Staatsmannes auf seinem Posten (Ggstz. somnus), labore, vigiliā, periculo invictus, Vell.: ut vacuum metu populum Romanum nostrā vigiliā et prospicientiā redderemus, Cic.: ubi res vigiliam exigeret, exsomnis, Vell.: in somnum a vigiliis, ab armis ad voluptates conversa civitas, Vell. – dah. meton., cupio iam vigiliam meam tibi tradere, meinen Posten (mein Amt), Cic. ep. 11, 24, 1. – B) als relig. t.t., das Wachen zu religiöser Feier, die nächtliche Feier, Cereris vigiliae, Plaut. aul. prol. 36 u. 795.

    lateinisch-deutsches > vigilia

См. также в других словарях:

  • EXCUBIAE — antiquitus institutae erant incendiis arcendis: Unde Paulus IC. L. 1. ff. de offic. Praefecti vigil. Apud vetustiores, inquit, incendiis arcendis Triumviri praeerant, qui ab eo, quod excubias agebant, Nocturni dicti sunt. Item civitati ab… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Excubĭae — (lat.), die Wache, bes. am Tage, im Gegensatz von Vigiliae; daher Excubitōres, Wachen an den Hausthüren vornehmer Personen; Leibwache eines Feldherrn od. Fürsten …   Pierer's Universal-Lexikon

  • ЭКСКУБЫ —    • Excubīae,          см. Disciplina militaris, Дисциплина военная, 7 …   Реальный словарь классических древностей

  • Écueillé — 47° 05′ 06″ N 1° 20′ 50″ E / 47.085, 1.3472 …   Wikipédia en Français

  • JANUA — I. JANUA a Iano nomen habet, qui foribus praeesse olim creditus est. Cic. de Nat. Deor. l. 1. Principem in sacrificando Ianum esse voluêrunt, quod ab eundo nomen est ductum, ex quo transitiones perviae Iani, foresque in liminibus profanarum… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • VESTIBULUM — an quod fores vestiantur, an quod aditum tectô Vestiat, ut Isidorus vult: an a ve et stando, quod in illo multum olim staretur, ut alii? Ovidio, l. 6. Fast. a Vesta videtur dictum, quia nimirum ignis, qui in Vestae erat potestate, in Vestibu o… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Castra — This article is part of the series on: Military of ancient Rome (portal) 753 BC – AD 476 Structural history Roman army (unit types and ranks …   Wikipedia

  • Jan Hammenecker — (Mariekerke, 2 October 1878 Westrode, 13 June 1932) was a Flemish Roman Catholic priest and writer. One of his pupils was Gerard Walschap.Bibliography* Verzen (1908) * Van Christus apostelen (1913) * Oorlogsgetijden (?) * Zoo zuiver als een ooge… …   Wikipedia

  • ДИСЦИПЛИНА ВОЕННАЯ —    • Disciplina militāris.     I. Военная Д. греков была в тесной связи с государственной их жизнью вообще и с различными характерами греческих племен. Спартанец у себя дома был образцом порядка законности, а потому для военной службы не нуждался …   Реальный словарь классических древностей

  • Reihing — Reihing, Jakob, geb. 1579 in Augsburg, studirte in Ingolstadt bei den Jesuiten u. trat später in den Orden; er wurde erst Lehrer der Philosophie u. Theologie in Ingolstadt, dann in Dillingen u. 1614 Hofprediger beim Pfalzgrafen Wolfgang von… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Vigilĭae — (lat., Vigilien), 1) (röm. Ant.), die Nachtwachen im Lager, zum Unterschied von Tagwachen (Excubiae); jede Nacht hatte vier V., jede hielt drei Stunden, welche aber von verschiedener Dauer waren, nach der größeren od. geringeren Länge der Nächte …   Pierer's Universal-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»