Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

exclusus

  • 1 exclusus

    exclusus, a, um part. passé de excludo.    - abiit intro, occlusit aedis; nunc ego sum exclusissimus, Plaut. Men, 4, 3, 24: elle est rentrée, elle a fermé sa maison; et me voilà vraiment à la porte.    - tempore exclusus, Caes. B. G. 6.31.1: empêché par le manque de temps.
    * * *
    exclusus, a, um part. passé de excludo.    - abiit intro, occlusit aedis; nunc ego sum exclusissimus, Plaut. Men, 4, 3, 24: elle est rentrée, elle a fermé sa maison; et me voilà vraiment à la porte.    - tempore exclusus, Caes. B. G. 6.31.1: empêché par le manque de temps.
    * * *
        Exclusus, pen. prod. Aliud participium, siue Nomen ex participio. Jecté hors, Dechassé et banni de toutes pars, Debouté, Exclus.
    \
        Nunc ego sum exclusissimus. Plautus. Je suis le plus dechassé du monde.

    Dictionarium latinogallicum > exclusus

  • 2 exclusus

    exclūsus, a, um part. pf. к excludo

    Латинско-русский словарь > exclusus

  • 3 exclūsus

        exclūsus    P. of excludo.

    Latin-English dictionary > exclūsus

  • 4 exclusus

    exclūsus, a, um, Part. and P. a., from excludo.

    Lewis & Short latin dictionary > exclusus

  • 5 exclusus

    -a/um adj A
    exclu

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > exclusus

  • 6 excl. (exclusus)

    abr
    exclu

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > excl. (exclusus)

  • 7 excl. (exclusus)

    abr
    exclu

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > excl. (exclusus)

  • 8 excludo

    ex-clūdo, si, sum, 3 ( perf. sync. exclusti for exclusisti, Ter. Eun. 1, 2, 18) [cludo, claudo], to shut out, exclude; to cut off, remove, separate from any thing (class.).
    I.
    Lit.
    1.
    In gen.: aliquem a portu et perfugio, Cic. Fam. 5, 15, 3:

    aliquem ab re frumentaria,

    Caes. B. G. 7, 55, 9:

    aliquem ab acie,

    id. B. C. 2, 41, 6:

    Gaditani Poenos moenibus excluserunt,

    Cic. Balb. 17, 39:

    nulla exclusura dolentes Janua,

    Tib. 2, 3, 73.—With inanimate objects:

    spissa ramis laurea fervidos Excludet ictus (solis),

    Hor. C. 2, 15, 10:

    aquam quae exundante palude in agrum refluere solet,

    Dig. 39, 3, 1:

    exclusere diem telis,

    shut out, obscured, Stat. Th. 8, 412:

    Euphrates Armeniae regiones a Cappadocia excludens,

    separating, Plin. 5, 24, 20, § 83.—
    2.
    Esp., to shut out, refuse to receive a visitor:

    quo pacto excludi, quaeso, potis est planius, quam exclusus nunc sum,

    Plaut. Truc. 2, 8, 5:

    ego excludor, ille recipitur,

    Ter. Eun. 1, 2, 79; id. ib. 1, 1, 4:

    aliquem foras,

    Plaut. Mil. 4, 1, 30; Ter. Eun. 1, 2, 18:

    quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi,

    Plaut. Men. 4, 2, 108; cf.:

    ut ab illa excludar, huc concludar,

    Ter. And. 2, 3, 12; Hor. S. 2, 3, 260; Ov. Am. 1, 8, 78; cf.: priusquam Caesar me abs te excludere posset, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12 B. 1.—
    B.
    Transf.
    1.
    To drive out, to put, press, thrust, or take out:

    excludito mihi hercle oculum, si dedero,

    i. e. to knock out, Plaut. Ps. 1, 5, 95:

    vel oculum exclude,

    Ter. Phorm. 5, 7, 96:

    gemmam,

    Dig. 10, 4, 6:

    liquorem,

    Scrib. Comp. 84:

    pallio caput,

    Petr. 32, 2.—
    b.
    In partic. of birds, to hatch their young:

    volucres Ova relinquebant, exclusae tempore verno,

    Lucr. 5, 802; cf.:

    gallinae avesque reliquae, cum ex ovis pullos excluserint, etc.,

    Cic. N. D. 2, 52, 129:

    pullos,

    id. ib. 2, 48, 124; Col. 8, 5, 7; 8, 14, 11; Suet. Tib. 14 al.—And transf., by way of pun, to the pupils of the rhetorician Corax (raven):

    Coracem istum patiamur pullos suos excludere in nido, qui evolent, clamatores odiosi ac molesti,

    Cic. de Or. 3, 21, 81.—
    2.
    To make prominent (eccl. Lat.), = eminere, Aug. in Psa. 67, § 39; Vulg. Psa. 67, 31; cf. Aug. Spir. et Litt. § 17.—
    * 3.
    To close, complete:

    volumen,

    Stat. S. 2 praef. fin.
    II.
    Trop., to exclude, except, remove, hinder, prevent:

    Crassus tres legatos decernit, nec excludit Pompeium,

    Cic. Fam. 1, 1, 3:

    excludi ab omni doctrina,

    id. de Or. 1, 11, 46; cf.:

    exclusit illum a re publica,

    id. Phil. 5, 11, 29:

    ab hereditate fraterna excludi,

    id. Clu. 11, 31; cf.

    also: ne anni tempore a navigatione excluderetur,

    Caes. B. G. 5, 23, 5:

    ut reditu in Asiam excluderetur,

    Nep. Them. 5, 1:

    exceptione excludi,

    Cic. de Or. 1, 37, 168:

    multas actiones praetoriis exceptionibus,

    id. Inv. 1, 19, 57:

    angustiis temporis excluduntur omnes,

    id. Verr. 2, 1, 56, § 148:

    tempore exclusus,

    hindered, prevented, Caes. B. G. 6, 31, 1:

    diei tempore exclusus,

    id. ib. 7, 11, 5:

    si qui se in hoc judicium forte projecerint, excluditote eorum cupiditatem,

    Cic. Cael. 9, 22: servitutem, Lucil. ap. Non. 301, 14:

    consuetudinem libere dicendi,

    Cic. Phil. 5, 7, 19.—Hence, * exclūsus, a, um, P. a., shut out, locked out:

    nunc ego sum exclusissimus,

    Plaut. Men. 4, 3, 24.

    Lewis & Short latin dictionary > excludo

  • 9 exclūdō

        exclūdō sī (exclūstī for exclūsistī, T.), sus, ere    [ex + claudo], to shut out, exclude, cut off, remove, separate: aliquem e portu: ab re frumentariā Romanos, Cs.: Capua impios civīs exclusit: laurea Excludet ictūs (solis), H.: locum, L.: ego Excludor, ille recipitur, T.: amator Exclusus, H.: alqm colloquio, L.— To hatch: ex ovis pullos.— Fig., to exclude, except, remove, hinder, prevent: trīs legatos decernit, nec excludit Pompeium: illum a re p.: anni tempore a navigatione excludi, Cs.: reditu in Asiam excludi, N.: angustiis temporis excluduntur omnes: diei tempore exclusus, Cs.: vitia, to render impossible: eorum cupiditatem: excludat iurgia finis, H.
    * * *
    excludere, exclusi, exclusus V
    shut out, shut off; remove; exclude; hinder, prevent

    Latin-English dictionary > exclūdō

  • 10 excludo

    ex-clūdo, clūsī, clūsum, ere [ claudo ]
    1) исключать, выгонять ( aliquem foras Pl); отказывать ( aliquem a domo sua C); не допускать ( aliquem ab hereditate C); удалять
    e. aliquem moenibus C — удалить кого-л. из стен (черты) города
    3)
    а) удерживать, мешать, препятствовать
    e. aliquem Pt — запереть за кем-л. дверь ( чтобы не допустить его возвращения)
    б) предотвращать, делать невозможным (vitia, actiones C); pass. excludi не иметь возможности ( excludi anni tempore a navigatione Cs)
    tempore exclusus Cs — будучи стеснён во времени, за недостатком времени
    4) отделять (Euphrates excludit Armeniam a Cappadocia PM)
    6) выставлять наружу, оставлять непокрытым (caput pallio Pt; aures Sen)
    7) заканчивать, служить заключением (excludit volumen Genethliacon Lucani St)
    8) выбивать вышибать (oculumalicui Pl— v. l.); вынимать, извлекать ( gemmam inclusam auro alieno Dig)

    Латинско-русский словарь > excludo

  • 11 excludo

    ex-clūdo, clūsī, clūsum, ere (ex u. claudo), I) ausschließen, 1) eig.: a) eine Pers. von wo ausschließen, abweisen, wo nicht ein- od. vor(sich)lassen (Ggstz. admittere, recipere, eicere, s. Brix Plaut. Men. 668. Fritzsche Hor. sat. 2, 3, 260), alqm foras, Plaut.: alqm istinc, Ter.: alqm a domo sua, Cic.: alqm a portu, Cic.: alqm moenibus, Cic.: exclusi eos, Cic.: eicere nos magnum fuit, excludere facile, mich fortzujagen, dazu gehörte sehr viel, mir die Rückkehr abzuschneiden, ist leicht, Cic.: si excluderetur (vor den Senat)... si admitteretur, Liv. epit.: ut ab illa excludar, hōc (huc) concludar, Ter.: amator exclusus, Hor.: u. so audiat exclusi verba receptus amans, Ov.: scherzh. abiit intro, occlusit aedes; nunc ego sum exclusissimus, bin ich förmlich an die Luft gesetzt, Plaut. Men. 698. – b) einen Ort ausschließen, absondern, trennen, locum, Liv.: Euphrates Armeniae regiones a Cappadocia excludens, Plin.: Aventinus mons extra pomerium exclusus, Gell. – 2) übtr.: a) ausschließen = nicht zu etwas gelangen lassen, ab hereditate paterna, Cic.: ab extremo conspectu liberûm, Cic.: colloquio, Liv.: paternis opibus, Vell.: his praemiis et honoribus, Cic.: Crassus tres legatos decernit nec excludit Pompeium, Cic. – b) ausschließen = entfernen, abweisen, zunichte machen, alqm a re publica, Cic.: petitorem, Cic.: ne exceptione excluderetur (abgewiesen würde), Cic. – cupiditatem, Cic.: actiones, Cic.: vitia culpamque, unmöglich machen, Cic. – c) von etwas abhalten, verhindern, von etwas abschneiden, alqm reditu in Asiam, Nep.: Romanos ab re frumentaria, die Mittel zur Verproviantierung abschneiden, Caes.: temporibus excludi, Cic.: alqā re (durch etw.) non excludi m. folg. quo minus u. Konj., Cass. in Cic. ep. 12, 13, 2. – II) herausschließen, d.i. heraus(gehen)lassen, 1) herausfließen lassen, in utramque partem liquorem subiectum, Scrib. Larg. 84. – 2) ausbrüten, ovum, Hyg. fab. 197: pullos suos in nido, Cic. de or. 3, 81 (aber Cic. de nat. deor. 2, 129 jetzt excudere): fetus, Quint. 2, 16, 16: u. bl. excl., Col. 8, 5. § 4 u. 7: dah. excludi, ausschlüpfen, von den Jungen, Col. 8, 14, 10. Suet. Tib. 14, 1. – 3) herausstehen lassen, ut pallio velaretur caput exclusis utrimque auribus, sodaß nur beide Ohren frei waren, Sen. ep. 114, 6: pallio coccineo adrasum excluserat caput, hatte er aus einem sch. Tuch herausgesteckt (= in ein sch. Tuch gehüllt), Petron. 32, 2. – III) beschließen, volumen, Stat. epist. praefixa lib. 2. silv. – / Perf. synkop., exclusti, Ter. eun. 98.

    lateinisch-deutsches > excludo

  • 12 excludo

    ex-clūdo, clūsī, clūsum, ere (ex u. claudo), I) ausschließen, 1) eig.: a) eine Pers. von wo ausschließen, abweisen, wo nicht ein- od. vor(sich)lassen (Ggstz. admittere, recipere, eicere, s. Brix Plaut. Men. 668. Fritzsche Hor. sat. 2, 3, 260), alqm foras, Plaut.: alqm istinc, Ter.: alqm a domo sua, Cic.: alqm a portu, Cic.: alqm moenibus, Cic.: exclusi eos, Cic.: eicere nos magnum fuit, excludere facile, mich fortzujagen, dazu gehörte sehr viel, mir die Rückkehr abzuschneiden, ist leicht, Cic.: si excluderetur (vor den Senat)... si admitteretur, Liv. epit.: ut ab illa excludar, hōc (huc) concludar, Ter.: amator exclusus, Hor.: u. so audiat exclusi verba receptus amans, Ov.: scherzh. abiit intro, occlusit aedes; nunc ego sum exclusissimus, bin ich förmlich an die Luft gesetzt, Plaut. Men. 698. – b) einen Ort ausschließen, absondern, trennen, locum, Liv.: Euphrates Armeniae regiones a Cappadocia excludens, Plin.: Aventinus mons extra pomerium exclusus, Gell. – 2) übtr.: a) ausschließen = nicht zu etwas gelangen lassen, ab hereditate paterna, Cic.: ab extremo conspectu liberûm, Cic.: colloquio, Liv.: paternis opibus, Vell.: his praemiis et honoribus, Cic.: Crassus tres legatos decernit nec excludit Pompeium, Cic. – b) ausschließen = entfernen, abweisen, zunichte machen, alqm a re publica, Cic.: petitorem, Cic.: ne exceptione excluderetur (ab-
    ————
    gewiesen würde), Cic. – cupiditatem, Cic.: actiones, Cic.: vitia culpamque, unmöglich machen, Cic. – c) von etwas abhalten, verhindern, von etwas abschneiden, alqm reditu in Asiam, Nep.: Romanos ab re frumentaria, die Mittel zur Verproviantierung abschneiden, Caes.: temporibus excludi, Cic.: alqā re (durch etw.) non excludi m. folg. quo minus u. Konj., Cass. in Cic. ep. 12, 13, 2. – II) herausschließen, d.i. heraus(gehen)lassen, 1) herausfließen lassen, in utramque partem liquorem subiectum, Scrib. Larg. 84. – 2) ausbrüten, ovum, Hyg. fab. 197: pullos suos in nido, Cic. de or. 3, 81 (aber Cic. de nat. deor. 2, 129 jetzt excudere): fetus, Quint. 2, 16, 16: u. bl. excl., Col. 8, 5. § 4 u. 7: dah. excludi, ausschlüpfen, von den Jungen, Col. 8, 14, 10. Suet. Tib. 14, 1. – 3) herausstehen lassen, ut pallio velaretur caput exclusis utrimque auribus, sodaß nur beide Ohren frei waren, Sen. ep. 114, 6: pallio coccineo adrasum excluserat caput, hatte er aus einem sch. Tuch herausgesteckt (= in ein sch. Tuch gehüllt), Petron. 32, 2. – III) beschließen, volumen, Stat. epist. praefixa lib. 2. silv. – Perf. synkop., exclusti, Ter. eun. 98.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > excludo

  • 13 Mangel

    Mangel, penuria (das nicht häufige Vorhandensein einer Sache, die Armut an etw., z.B. an Wasser, aquarum: an Freunden, amicorum). – inopia (das Nichthaben, Entbehren dessen, was man eben bedarf; absol. = Mittellosigkeit, Dürftigkeit). – egestas (hoher Grad der Dürftigkeit, ein Bloßgestelltsein von allem Nötigen). – defectio. defectus (das Abnehmen, Ausbleiben, der beginnende Mangel einer Sache, z.B. defectio virium: u. defectus aquarum circa rivos). – vitium (Mangel, als Gebrechen, Fehler, Unvollkommenheit in intellektuellern. moralischer Hinsicht). – deficiens aliquid (ein Mangel = etwas Fehlendes, Ggstz. superans aliquid). – Zuw. wird »Mangel an etwas« durch eine Zusammensetzung mit in... ausgedrückt, z.B. Mangel an Mäßigung, intemperantia: M. an Mut, ignavia; infirmitas animi: M. an Subordination, immodestia. – gänzlicher M., omnium rerum inopia: M. an Geld, s. Geldmangel: M. an Getreide, s. Getreidemangel: M. an Futter, s. Futtermangel. – aus M. an Platz, inopiā loci: aus M. an Zeit, tempore exclusus. – M. an etw. haben, leiden, mit M. an etw. zu kämpfen haben, [1640] alqā re carere (übh. etw. nicht haben): alqā re egere, indigere (etwas ungern nicht haben); alcis rei inopiā laborare, premi. auch bl. ab alqa re laborare. alqā re premi (M. an etw. leiden u. dadurch gedrückt sein); anguste uti alqā re (sich knapp behelfen müssen mit etwas):- jmd. vor M. schützen, alqm ab inopia defendere. – in M. (Dürftigkeit, Armut) geraten, ad inopiam venire: in den äußersten M., geraten, ad ultimum inopiae adduci: in M., (Dürftigkeit etc.) leben, M. leiden, vitam inopem colere; in egestate esse od. versari; vitam in egestate degere; auch bl. egere (Ggstz. abundare): in großem, omnium rerum inopem od. egenum esse. – einen M. (Fehler etc.) haben, vitio laborare: das ist ein M. (Fehler), hoc in vitio ponitur od. ponendum est.

    deutsch-lateinisches > Mangel

  • 14 excludo

    exclūdo, ĕre, clūsi, clūsum - tr. - [st2]1 [-] ne pas laisser entrer, ne pas admettre, exclure. [st2]2 [-] faire sortir, mettre dehors, chasser, éloigner, repousser, rejeter; empêcher. [st2]3 [-] priver. [st2]4 [-] séparer. [st2]5 [-] élider (en t. de gram.). [st2]6 [-] excepter. [st2]7 [-] clore, terminer.    - ego excludor, Ter. Eun. 1, 2, 79: moi, je ne suis pas admis.    - a re frumentaria excludere: couper le ravitaillement.    - non excludi quominus: ne pas être empêché de.    - Numidae integri ab acie (cohortes) excludebant, Caes. B. C. 2, 41, 6: les Numides, dans une forme intacte, les coupaient de leur ligne.    - ex ovis pullos excludere, Cic. N. D. 2, 52, 129: faire éclore des petits.
    * * *
    exclūdo, ĕre, clūsi, clūsum - tr. - [st2]1 [-] ne pas laisser entrer, ne pas admettre, exclure. [st2]2 [-] faire sortir, mettre dehors, chasser, éloigner, repousser, rejeter; empêcher. [st2]3 [-] priver. [st2]4 [-] séparer. [st2]5 [-] élider (en t. de gram.). [st2]6 [-] excepter. [st2]7 [-] clore, terminer.    - ego excludor, Ter. Eun. 1, 2, 79: moi, je ne suis pas admis.    - a re frumentaria excludere: couper le ravitaillement.    - non excludi quominus: ne pas être empêché de.    - Numidae integri ab acie (cohortes) excludebant, Caes. B. C. 2, 41, 6: les Numides, dans une forme intacte, les coupaient de leur ligne.    - ex ovis pullos excludere, Cic. N. D. 2, 52, 129: faire éclore des petits.
    * * *
        Excludo, excludis, exclusi, exclusum, pen. prod. excludere. Plaut. Forclorre, Mettre hors, Enfermer dehors, Chasser, Jecter hors, Forbannir.
    \
        Excludere aliquem ab alio. Cic. L'empescher et garder qu'il ne se puisse joindre avec un autre.
    \
        Excludere amicitias. Cic. Empescher et chasser.
    \
        Excludi Cappadocia. Cic. Trouver les passages fermez, et n'y pouvoir entrer.
    \
        Excludi a portu et profugio. Cic. N'estre receu.
    \
        Amicitia nullo loco excluditur. Cic. Est la bien venue par tout.
    \
        Excludere alicui oculum. Plaut. Jecter l'oeil hors de la teste, Paucher, ou Pocher un oeil.
    \
        Excludere a consilio publico spem pacis. Cic. Mettre hors d'espoir d'avoir la paix.
    \
        Exclusus suffragio. Liu. Qui n'ha eu voix.
    \
        Excludi tempore, aut temporis spatiis. Cic. Estre debouté de faire quelque chose à faulte d'avoir assez temps, ou d'estre venu à heure.
    \
        Excludere. Cic. Rejecter, Ne vouloir point recevoir, Debouter.
    \
        Excludere, gallinae vel aues dicuntur. Columel. Esclorre, Poulciner.

    Dictionarium latinogallicum > excludo

  • 15 foris

        foris is, f    [1 FOR-].— Sing, a door, gate: quid nam foris crepuit? T.: ad geminae limina prima foris, O.: forem virgā percutere, L.: forem cubiculi clauserat: Exclusus fore, H.—Plur., fores, the two leaves of a door, a folding-door, double door, entrance: in liminibus aedium: a nobis graviter crepuerunt fores, T.: ad forīs adsistere: Invisae, H.: Asperae, H.: semiapertae, L.: divae, in the vestibule of the temple, V.— A door, opening, entrance: in lateribus (equi).—Fig., a door, approach: amicitiae.
    * * *
    I
    out of doors, abroad
    II
    door, gate; (the two leaves of) a folding door (pl.); double door; entrance

    Latin-English dictionary > foris

  • 16 dubio

    dŭbĭus, a, um, adj. [for duhibius, duohabeo, held as two or double, i. e. doubtful; cf. dubito, Corss. Ausspr. 2, 1027].
    I.
    Moving in two directions alternately, vibrating to and fro, fluctuating (cf. ambiguus, anceps, incertus, perplexus, duplex).
    A.
    Lit. (very rare):

    ut vas non quit constare, nisi humor Destitit in dubio fluctu jactarier intus,

    Lucr. 6, 556; cf.:

    fluctibus dubiis volvi coeptum est mare,

    Liv. 37, 16, 4.—Far more freq. and class.,
    B.
    Trop., vacillating in mind, uncertain.
    1.
    Act.
    a.
    Wavering in opinion, doubting, doubtful, dubious, uncertain, = ambigens, haesitans, etc.:

    sin est is homo, anni multi me dubiam dant,

    Plaut. Ep. 4, 1, 17:

    quae res est, quae cujusquam animum in hac causa dubium facere possit?

    Cic. de Imp. Pomp. 10.— With an interrog. clause, A. and S. Gr. §

    213 R. 4 (1.): temptat dubiam mentem rationis egestas, ecquae nam fuerit mundi genitalis origo,

    Lucr. 5, 1211; cf.:

    equites procul visi ab dubiis, quinam essent,

    Liv. 4, 40:

    dubius sum, quid faciam,

    Hor. S. 1, 9, 40:

    dubius, unde rumperet silentium,

    id. Epod. 5, 85:

    spemque metumque inter dubii, seu vivere credant, Sive extrema pati,

    Verg. A. 1, 218; cf. Liv. 1, 42:

    Philippus non dubius, quin, etc.,

    id. 31, 42:

    haud dubius quin,

    id. 42, 14; Curt. 5, 12.—With acc. and inf.:

    dictator minime dubius, bellum cum his populis Patres jussuros,

    Liv. 6, 14; so,

    haud dubius,

    id. 31, 24; Curt. 9, 7:

    nec sum animi dubius, verbis ea vincere magnum Quam sit,

    well aware how hard it is, Verg. G. 3, 289; so,

    dubius with the genitives animi, Auct. B. Alex. 56, 2: mentis,

    Ov. F. 6, 572:

    consilii,

    Just. 2, 13:

    sententiae,

    Liv. 33, 25 Drak.:

    salutis,

    Ov. M. 15, 438:

    vitae,

    id. Tr. 3, 3, 25:

    fati,

    Luc. 7, 611 al.; cf. Zumpt, Gr. § 437; A. and S. Gr. § 213 R. 1 ( a.).—
    b.
    Wavering in resolution, irresolute, undecided (very rare):

    dubio atque haesitante Jugurtha incolumes transeunt,

    Sall. J. 107, 6; cf.

    hostes (opp. firmi),

    id. ib. 51 fin.:

    nutantes ac dubiae civitates,

    Suet. Caes. 4 fin.:

    quid faciat dubius,

    Ov. M. 8, 441.— Poet. transf.:

    cuspis,

    Sil. 4, 188.—
    2.
    Pass., that is doubted of, uncertain, doubtful, dubious, undetermined (so most freq. in all periods and kinds of composition):

    videsne igitur, quae dubia sint, ea sumi pro certis atque concessis?

    Cic. Div. 2, 51, 106; cf. id. ib. 2, 50 fin.; id. Fin. 4, 24, 67; id. de Or. 1, 20, 92; id. Mur. 32, 68; Quint. 3, 4, 8; 7, 8, 6:

    nihil aegrius est quam res secernere apertas Ab dubiis,

    Lucr. 4, 468 (cf. verba, vague language, opp. aperta, Quint. 7, 2, 48):

    jus, opp. certum,

    id. 12, 3, 6;

    opp. confessum,

    id. 7, 7, 7:

    in regno, ubi ne obscura quidem est aut dubia servitus,

    Cic. Rep. 1, 31:

    dubium vel anceps genus causarum,

    Quint. 4, 1, 40; cf. id. 9, 2, 69: dubii variique casus, Auct. ap. Cic. Clu. 21, 58:

    et incerta societas,

    Suet. Aug. 17 et saep.:

    quia sciebam dubiam esse fortunam scenicam, Ter. Hec. prol. alt. 8: salus (opp. aperta pernicies),

    Cic. N. D. 3, 27, 69:

    spes pacis,

    id. Att. 8, 13:

    victoria,

    Caes. B. G. 7, 80, 6; cf.:

    victoria, praeda, laus,

    Sall. J. 85, 48:

    Marte,

    Vell. 2, 55, 3:

    spes armorum,

    id. 2, 71:

    discrimen pugnae,

    indecisive, Sil. 5, 519:

    proelia,

    Tac. G. 6:

    auctor,

    unknown, Ov. M. 12, 61 et saep.:

    an auspicia repetenda, ne quid dubiis diis agerem?

    i. e. unassured of their favor, Liv. 8, 32:

    dubii socii suspensaeque ex fortuna fidei (opp. fideles socii and certi hostes),

    id. 44, 18; cf. Caes. B. C. 1, 3, 5:

    Hispaniae,

    Tac. A. 3, 44; cf.:

    gens dubiae ad id voluntatis,

    Liv. 9, 15:

    lux,

    i. e. morning twilight, dawn, Ov. M. 11, 596:

    sidera,

    Juv. 5, 22; cf.

    nox,

    evening twilight, Ov. M. 4, 401:

    caelum,

    i. e. over cast, Verg. G. 1, 252:

    fulgor solis,

    Sen. Herc. Fur. 670; cf.:

    et quasi languidus dies,

    Plin. Ep. 6, 20, 6:

    dubiāque tegens lanugine malas,

    i. e. between down and a beard, Ov. M. 9, 398; 13, 754; cf.:

    dubia lanuginis umbra, Claud. Epith. Pall. et Cel. 42: vina,

    not sure to ripen, Plin. 18, 31, 74, § 319:

    consilia,

    wavering, Tac. Agr. 18 et saep.:

    hunc annum sequitur annus haud dubiis consulibus (shortly thereafter the contrary: Papirius Semproniusque, quorum de consulatu dubitabatur),

    Liv. 4, 8; so,

    haud dubius praetor,

    id. 39, 39 fin.:

    haud dubii hostes,

    open enemies, id. 37, 49:

    haud dubii Galli (opp. degeneres, mixti, Gallograeci vere),

    id. 38, 17: cena dubia, see below, II.—
    b.
    In the neutr. absol.
    (α).
    (Non, haud) dubium est, it is ( not, not at all) doubtful, uncertain, undecided. (aa) Absol.:

    si quid erit dubium,

    Plaut. Ep. 5, 1, 40:

    haud dubium id quidem est,

    id. Poen. 3, 4, 27; Ter. And. 2, 3, 25; cf.

    in the interrog.: o! dubiumne id est?

    Ter. Eun. 1, 2, 49; id. Heaut. 3, 3, 46; id. Phorm. 5, 2, 9; and with the dat.:

    an dubium id tibi est?

    Ter. Heaut. 5, 1, 38; Cic. Fam. 4, 15.—(bb) With de:

    de Pompeii exitu mihi dubium numquam fuit,

    Cic. Att. 11, 6, 5; so,

    de eorum jure,

    id. de Or. 1, 57:

    de re,

    Quint. 7, 3, 4; cf. id. 7, 6, 3.—(ng) With an interrog. clause:

    illud dubium (est), ad id, quod summum bonum dicitis, ecquaenam fieri possit accessio,

    Cic. Fin. 4, 24, 67; cf. Quint. 7, 9, 12:

    hoc ergo, credo, dubium est, uter nostrum sit verecundior,

    Cic. Ac. 2, 41, 126:

    hoc enim dubium est, utrum... an,

    Quint. 6, 3, 83:

    Ambiorix copias suas judicione non conduxerit... an tempore exclusus, dubium est,

    Caes. B. G. 6, 31, 1:

    an dubium vobis fuit inesse vis aliqua videretur necne?

    Cic. Caecin. 11, 31 et saep.—Since the Aug. per. freq. dubium, absol. and adv.:

    codicilli, dubium ad quem scripti,

    Quint. 7, 2, 52:

    quo postquam dubium pius an sceleratus, Orestes venerat,

    Ov. Tr. 4, 4, 69; Suet. Caes. 58; id. Aug. 28; id. Tib. 10; Flor. 1, 1, 12; 2, 14, 3:

    Erechtheus, Justitiā dubium validisne potentior armis,

    Ov. M. 6, 678; cf. id. Pont. 3, 1, 17:

    neque multo post exstincto Maximo, dubium an quaesita morte,

    Tac. A. 1, 5; Flor. 1, 1, 8; 4, 2, 91 al.—(dd) Non dubium est quin uxorem nolit filius, Ter. And. 1, 2, 1; id. Eun. 5, 6, 27; Cic. de Or. 2, 8, 32; id. Att. 13, 45; Quint. 11, 2, 10 et saep.:

    haud dubium est, quin,

    Ter. And. 2, 3, 17; 3, 2, 50; id. Ad. 5, 9, 19;

    and interrog.,

    Quint. 3, 2, 1; 10, 1, 5. —(ee) With acc. and inf.:

    periisso me una haud dubium est,

    Ter. Hec. 3, 1, 46; so Liv. 38, 6; Suet. Caes. 52 fin.; cf.

    interrog.: an dubium tibi est, eam esse hanc?

    Plaut. Mil. 2, 5, 9.—Ellipt.:

    si exploratum tibi sit posse te, etc., non esse cunctandum: si dubium sit, non esse conandum,

    Cic. Fam. 1, 7, 5.—
    (β).
    Dubium habere, to regard as uncertain, to doubt:

    an tu dubium habebis, etiam sancte quom jurem tibi?

    Plaut. Capt. 4, 2, 112:

    an dubium habetis, num obficere quid vobis possit? etc.,

    Sall. H. Fragm. III. 61, 8 Dietsch; cf.:

    haec habere dubia, neque, etc.,

    Cic. Ac. 2, 9 fin.
    (γ).
    In dubium:

    in dubium vocare,

    to call in question, Cic. de Or. 2, 34; cf.: illud me dixisse nemo vocabit in dubium, Asin. Pollio ap. Cic. Fam. 10, 31, 5. Vid. also under 3. b.:

    venire in dubium,

    Cic. Quint. 2; id. ib. 21, 67; Liv. 3, 13; cf.:

    alii non veniunt in dubium de voluntate,

    i. e. there is no doubt what their wish is, Cic. Att. 11, 15, 2. Vid. also under 3. b.—
    (δ).
    In dubio, in doubt, in question, undetermined:

    dum in dubio est animus,

    Ter. And. 1, 5, 31; cf. Luc. 7, 247:

    in dubioque fuere utrorum ad regna cadendum esset, etc.,

    Lucr. 3, 836; cf. id. 1085; Quint. 7, 9, 9:

    aestate potius quam hieme dandum, non est in dubio,

    Plin. 25, 5, 24, § 59 et saep.:

    ut in dubio poneret, utrum... an, etc.,

    Liv. 34, 5. Vid. also 3. b.—
    (ε).
    Sine dubio, without doubt, doubtless, indisputably, certainly (very freq.; in Cic. more than twenty times; not in Caes. and Sall.): Th. Numquid dubitas quin? etc. Gn. Sine dubio, opinor, Ter. Eun. 5, 9, 14; Cic. Verr. 2, 1, 2; 47; id. Cat. 2, 1; id. Balb. 24, 55; id. Tusc. 2, 7, 18; id. Off. 1, 29, 102; id. N. D. 1, 9, 23; id. Att. 1, 19, 2 et saep. Vid. the passages in Stuerenb. Cic. Off. p. 134 sq. Sometimes, esp. in Quint., with adversative particles: sed, verum, at, etc., no doubt, doubtless... but, yet, etc.: cum te togatis omnibus sine dubio anteferret... sed, etc.. Cic. N. D. 1, 21, 58; so with sed, id. de Or, 3, 57; Quint. 1, 6, 38; 5, 10, 53; 6, 3, 64;

    with sed tamen,

    id. 12, 6, 7;

    with tamen,

    id. 3, 8, 21; 5, 7, 28; 6, 4, 12;

    with verum,

    id. 8 prooem. § 33;

    with at,

    id. 8, 3, 67;

    with autem,

    id. 1, 6, 12 Spald.—
    (ζ).
    Procul dubio, beyond question, undoubtedly (very rare), Lucr. 3, 638; Liv. 39, 40 fin.; Plin. 18, 21, 50, § 187; and:

    dubio procul,

    Lucr. 1, 812; 2, 261.—
    3.
    Meton., like anceps (4), doubtful, dubious, i. e. precarious, dangerous, critical, difficult (freq. but mostly poet.):

    res dubias, egenas, inopiosas consili,

    critical condition, Plaut. Poen. 1, 1, 2; so,

    res,

    id. Capt. 2, 3, 46; id. Most. 5, 1, 1; Sall. C. 10, 2; 39, 3; id. J. 14, 5; Liv. 2, 50 fin.; Tac. A. 2, 62; Verg. A. 6, 196; 11, 445 al.; cf.

    pericla (with advorsae res),

    Lucr. 3, 55; 1076:

    tempora (opp. secunda),

    Hor. C. 4, 9, 36:

    mons erat ascensu dubius,

    Prop. 4, 4, 83; cf.:

    quae (loca) dubia nisu videbantur,

    Sall. J. 94, 2.—
    b.
    In the neutr. absol. (i. q. discrimen, II. B. 2, and periculum):

    mea quidem hercle certe in dubio vita est,

    is in danger, Ter. And. 2, 2, 10 Ruhnk.; Sall. C. 52, 6; cf. Ov. Am. 2, 13, 2:

    sese suas exercitusque fortunas in dubium non devocaturum,

    Caes. B. G. 6, 7, 6; cf. Cic. Caecin. 27, 76:

    tua fama et gnatae vita in dubium veniet,

    Ter. Ad. 3, 2, 42; cf. id. ib. 2, 2, 35; Ov. H. 16, 138 Loers.— Plur. as subst.:

    hinc Italae gentes in dubiis responsa petunt,

    Verg. A. 7, 86:

    mens dubiis percussa pavet,

    Luc. 6, 596.
    II.
    For the syn. varius, manifold, various (only in the foll. passages): o multimodis variūm et dubiūm et prosperūm copem diem, Pac. ap. Non. 84, 23 (Trag. Rel. p. 115, ed. Rib.). And so prob. is to be explained dubia cena, a multifarious, richly provided supper, Ter. Ph. 2, 2, 28 (for the subjoined explanation of Terence: ubi tu dubites, quid sumas potissimum, is only outwardly adapted to the meaning of dubius); so,

    dubia cena,

    Hor. S. 2, 2, 77; and:

    fercula dubiae cenae,

    Aus. Mos. 102; Hier. Ep. 22, no. 16.—Hence, adv., in two forms.
    (α).
    dŭbĭe (acc. to I. B. 1.), doubtfully, dubiously (not in Plaut., Ter., or Caes.):

    potest accidere, ut aliquod signum dubie datum pro certo sit acceptum,

    Cic. Div. 1, 55.—Esp. freq. (particularly since the Aug. per.) with negatives: haud (rarely non) dubie, undoubtedly, indisputably, positively, certainly:

    etsi non dubie mihi nuntiabatur Parthos transisse Euphratem, tamen, etc.,

    Cic. Fam. 15, 1 (nowhere else as an adv. in Cic.):

    non dubie,

    Quint. 7, 2, 6; 9, 4, 67; Front. Strat. 2, 3, 16; and with sed (cf. dubius, I. B. 2. b. e), Quint. 11, 2, 1; so,

    too, nec dubie,

    Liv. 2, 23 fin.; Quint. 2, 14, 2;

    and with verum,

    id. 3, 4, 1;

    with sed,

    Tac. A. 4, 19 fin.: haud dubie jam victor, [p. 615] Sall. J. 102, 1 (cf. on the contrary in Cic.: sine ulla dubitatione hostis, Phil. 14, 4, 10; cf. Liv. 3, 38; Cic. Cat. 4, 3, 5); so,

    haud dubie,

    Liv. 1, 9; 13; 3, 24; 38; 53; 4, 2; 23; 5, 10 fin.; 33 fin.; 49 fin. et saep. (about 70 times; see the passages in Stuerenb. Cic. Off. p. 138); Quint. 10, 1, 85; Tac. A. 2, 43; 88; id. H. 1, 7; 46; 72; 3, 86; 4, 27 fin.; 80; id. G. 28; Suet. Caes. 55; id. Calig. 9; id. Galb. 2; Vulg. Lev. 13, 43.—
    (β).
    dubio = dubie, App. M. 9, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > dubio

  • 17 dubium

    dŭbĭus, a, um, adj. [for duhibius, duohabeo, held as two or double, i. e. doubtful; cf. dubito, Corss. Ausspr. 2, 1027].
    I.
    Moving in two directions alternately, vibrating to and fro, fluctuating (cf. ambiguus, anceps, incertus, perplexus, duplex).
    A.
    Lit. (very rare):

    ut vas non quit constare, nisi humor Destitit in dubio fluctu jactarier intus,

    Lucr. 6, 556; cf.:

    fluctibus dubiis volvi coeptum est mare,

    Liv. 37, 16, 4.—Far more freq. and class.,
    B.
    Trop., vacillating in mind, uncertain.
    1.
    Act.
    a.
    Wavering in opinion, doubting, doubtful, dubious, uncertain, = ambigens, haesitans, etc.:

    sin est is homo, anni multi me dubiam dant,

    Plaut. Ep. 4, 1, 17:

    quae res est, quae cujusquam animum in hac causa dubium facere possit?

    Cic. de Imp. Pomp. 10.— With an interrog. clause, A. and S. Gr. §

    213 R. 4 (1.): temptat dubiam mentem rationis egestas, ecquae nam fuerit mundi genitalis origo,

    Lucr. 5, 1211; cf.:

    equites procul visi ab dubiis, quinam essent,

    Liv. 4, 40:

    dubius sum, quid faciam,

    Hor. S. 1, 9, 40:

    dubius, unde rumperet silentium,

    id. Epod. 5, 85:

    spemque metumque inter dubii, seu vivere credant, Sive extrema pati,

    Verg. A. 1, 218; cf. Liv. 1, 42:

    Philippus non dubius, quin, etc.,

    id. 31, 42:

    haud dubius quin,

    id. 42, 14; Curt. 5, 12.—With acc. and inf.:

    dictator minime dubius, bellum cum his populis Patres jussuros,

    Liv. 6, 14; so,

    haud dubius,

    id. 31, 24; Curt. 9, 7:

    nec sum animi dubius, verbis ea vincere magnum Quam sit,

    well aware how hard it is, Verg. G. 3, 289; so,

    dubius with the genitives animi, Auct. B. Alex. 56, 2: mentis,

    Ov. F. 6, 572:

    consilii,

    Just. 2, 13:

    sententiae,

    Liv. 33, 25 Drak.:

    salutis,

    Ov. M. 15, 438:

    vitae,

    id. Tr. 3, 3, 25:

    fati,

    Luc. 7, 611 al.; cf. Zumpt, Gr. § 437; A. and S. Gr. § 213 R. 1 ( a.).—
    b.
    Wavering in resolution, irresolute, undecided (very rare):

    dubio atque haesitante Jugurtha incolumes transeunt,

    Sall. J. 107, 6; cf.

    hostes (opp. firmi),

    id. ib. 51 fin.:

    nutantes ac dubiae civitates,

    Suet. Caes. 4 fin.:

    quid faciat dubius,

    Ov. M. 8, 441.— Poet. transf.:

    cuspis,

    Sil. 4, 188.—
    2.
    Pass., that is doubted of, uncertain, doubtful, dubious, undetermined (so most freq. in all periods and kinds of composition):

    videsne igitur, quae dubia sint, ea sumi pro certis atque concessis?

    Cic. Div. 2, 51, 106; cf. id. ib. 2, 50 fin.; id. Fin. 4, 24, 67; id. de Or. 1, 20, 92; id. Mur. 32, 68; Quint. 3, 4, 8; 7, 8, 6:

    nihil aegrius est quam res secernere apertas Ab dubiis,

    Lucr. 4, 468 (cf. verba, vague language, opp. aperta, Quint. 7, 2, 48):

    jus, opp. certum,

    id. 12, 3, 6;

    opp. confessum,

    id. 7, 7, 7:

    in regno, ubi ne obscura quidem est aut dubia servitus,

    Cic. Rep. 1, 31:

    dubium vel anceps genus causarum,

    Quint. 4, 1, 40; cf. id. 9, 2, 69: dubii variique casus, Auct. ap. Cic. Clu. 21, 58:

    et incerta societas,

    Suet. Aug. 17 et saep.:

    quia sciebam dubiam esse fortunam scenicam, Ter. Hec. prol. alt. 8: salus (opp. aperta pernicies),

    Cic. N. D. 3, 27, 69:

    spes pacis,

    id. Att. 8, 13:

    victoria,

    Caes. B. G. 7, 80, 6; cf.:

    victoria, praeda, laus,

    Sall. J. 85, 48:

    Marte,

    Vell. 2, 55, 3:

    spes armorum,

    id. 2, 71:

    discrimen pugnae,

    indecisive, Sil. 5, 519:

    proelia,

    Tac. G. 6:

    auctor,

    unknown, Ov. M. 12, 61 et saep.:

    an auspicia repetenda, ne quid dubiis diis agerem?

    i. e. unassured of their favor, Liv. 8, 32:

    dubii socii suspensaeque ex fortuna fidei (opp. fideles socii and certi hostes),

    id. 44, 18; cf. Caes. B. C. 1, 3, 5:

    Hispaniae,

    Tac. A. 3, 44; cf.:

    gens dubiae ad id voluntatis,

    Liv. 9, 15:

    lux,

    i. e. morning twilight, dawn, Ov. M. 11, 596:

    sidera,

    Juv. 5, 22; cf.

    nox,

    evening twilight, Ov. M. 4, 401:

    caelum,

    i. e. over cast, Verg. G. 1, 252:

    fulgor solis,

    Sen. Herc. Fur. 670; cf.:

    et quasi languidus dies,

    Plin. Ep. 6, 20, 6:

    dubiāque tegens lanugine malas,

    i. e. between down and a beard, Ov. M. 9, 398; 13, 754; cf.:

    dubia lanuginis umbra, Claud. Epith. Pall. et Cel. 42: vina,

    not sure to ripen, Plin. 18, 31, 74, § 319:

    consilia,

    wavering, Tac. Agr. 18 et saep.:

    hunc annum sequitur annus haud dubiis consulibus (shortly thereafter the contrary: Papirius Semproniusque, quorum de consulatu dubitabatur),

    Liv. 4, 8; so,

    haud dubius praetor,

    id. 39, 39 fin.:

    haud dubii hostes,

    open enemies, id. 37, 49:

    haud dubii Galli (opp. degeneres, mixti, Gallograeci vere),

    id. 38, 17: cena dubia, see below, II.—
    b.
    In the neutr. absol.
    (α).
    (Non, haud) dubium est, it is ( not, not at all) doubtful, uncertain, undecided. (aa) Absol.:

    si quid erit dubium,

    Plaut. Ep. 5, 1, 40:

    haud dubium id quidem est,

    id. Poen. 3, 4, 27; Ter. And. 2, 3, 25; cf.

    in the interrog.: o! dubiumne id est?

    Ter. Eun. 1, 2, 49; id. Heaut. 3, 3, 46; id. Phorm. 5, 2, 9; and with the dat.:

    an dubium id tibi est?

    Ter. Heaut. 5, 1, 38; Cic. Fam. 4, 15.—(bb) With de:

    de Pompeii exitu mihi dubium numquam fuit,

    Cic. Att. 11, 6, 5; so,

    de eorum jure,

    id. de Or. 1, 57:

    de re,

    Quint. 7, 3, 4; cf. id. 7, 6, 3.—(ng) With an interrog. clause:

    illud dubium (est), ad id, quod summum bonum dicitis, ecquaenam fieri possit accessio,

    Cic. Fin. 4, 24, 67; cf. Quint. 7, 9, 12:

    hoc ergo, credo, dubium est, uter nostrum sit verecundior,

    Cic. Ac. 2, 41, 126:

    hoc enim dubium est, utrum... an,

    Quint. 6, 3, 83:

    Ambiorix copias suas judicione non conduxerit... an tempore exclusus, dubium est,

    Caes. B. G. 6, 31, 1:

    an dubium vobis fuit inesse vis aliqua videretur necne?

    Cic. Caecin. 11, 31 et saep.—Since the Aug. per. freq. dubium, absol. and adv.:

    codicilli, dubium ad quem scripti,

    Quint. 7, 2, 52:

    quo postquam dubium pius an sceleratus, Orestes venerat,

    Ov. Tr. 4, 4, 69; Suet. Caes. 58; id. Aug. 28; id. Tib. 10; Flor. 1, 1, 12; 2, 14, 3:

    Erechtheus, Justitiā dubium validisne potentior armis,

    Ov. M. 6, 678; cf. id. Pont. 3, 1, 17:

    neque multo post exstincto Maximo, dubium an quaesita morte,

    Tac. A. 1, 5; Flor. 1, 1, 8; 4, 2, 91 al.—(dd) Non dubium est quin uxorem nolit filius, Ter. And. 1, 2, 1; id. Eun. 5, 6, 27; Cic. de Or. 2, 8, 32; id. Att. 13, 45; Quint. 11, 2, 10 et saep.:

    haud dubium est, quin,

    Ter. And. 2, 3, 17; 3, 2, 50; id. Ad. 5, 9, 19;

    and interrog.,

    Quint. 3, 2, 1; 10, 1, 5. —(ee) With acc. and inf.:

    periisso me una haud dubium est,

    Ter. Hec. 3, 1, 46; so Liv. 38, 6; Suet. Caes. 52 fin.; cf.

    interrog.: an dubium tibi est, eam esse hanc?

    Plaut. Mil. 2, 5, 9.—Ellipt.:

    si exploratum tibi sit posse te, etc., non esse cunctandum: si dubium sit, non esse conandum,

    Cic. Fam. 1, 7, 5.—
    (β).
    Dubium habere, to regard as uncertain, to doubt:

    an tu dubium habebis, etiam sancte quom jurem tibi?

    Plaut. Capt. 4, 2, 112:

    an dubium habetis, num obficere quid vobis possit? etc.,

    Sall. H. Fragm. III. 61, 8 Dietsch; cf.:

    haec habere dubia, neque, etc.,

    Cic. Ac. 2, 9 fin.
    (γ).
    In dubium:

    in dubium vocare,

    to call in question, Cic. de Or. 2, 34; cf.: illud me dixisse nemo vocabit in dubium, Asin. Pollio ap. Cic. Fam. 10, 31, 5. Vid. also under 3. b.:

    venire in dubium,

    Cic. Quint. 2; id. ib. 21, 67; Liv. 3, 13; cf.:

    alii non veniunt in dubium de voluntate,

    i. e. there is no doubt what their wish is, Cic. Att. 11, 15, 2. Vid. also under 3. b.—
    (δ).
    In dubio, in doubt, in question, undetermined:

    dum in dubio est animus,

    Ter. And. 1, 5, 31; cf. Luc. 7, 247:

    in dubioque fuere utrorum ad regna cadendum esset, etc.,

    Lucr. 3, 836; cf. id. 1085; Quint. 7, 9, 9:

    aestate potius quam hieme dandum, non est in dubio,

    Plin. 25, 5, 24, § 59 et saep.:

    ut in dubio poneret, utrum... an, etc.,

    Liv. 34, 5. Vid. also 3. b.—
    (ε).
    Sine dubio, without doubt, doubtless, indisputably, certainly (very freq.; in Cic. more than twenty times; not in Caes. and Sall.): Th. Numquid dubitas quin? etc. Gn. Sine dubio, opinor, Ter. Eun. 5, 9, 14; Cic. Verr. 2, 1, 2; 47; id. Cat. 2, 1; id. Balb. 24, 55; id. Tusc. 2, 7, 18; id. Off. 1, 29, 102; id. N. D. 1, 9, 23; id. Att. 1, 19, 2 et saep. Vid. the passages in Stuerenb. Cic. Off. p. 134 sq. Sometimes, esp. in Quint., with adversative particles: sed, verum, at, etc., no doubt, doubtless... but, yet, etc.: cum te togatis omnibus sine dubio anteferret... sed, etc.. Cic. N. D. 1, 21, 58; so with sed, id. de Or, 3, 57; Quint. 1, 6, 38; 5, 10, 53; 6, 3, 64;

    with sed tamen,

    id. 12, 6, 7;

    with tamen,

    id. 3, 8, 21; 5, 7, 28; 6, 4, 12;

    with verum,

    id. 8 prooem. § 33;

    with at,

    id. 8, 3, 67;

    with autem,

    id. 1, 6, 12 Spald.—
    (ζ).
    Procul dubio, beyond question, undoubtedly (very rare), Lucr. 3, 638; Liv. 39, 40 fin.; Plin. 18, 21, 50, § 187; and:

    dubio procul,

    Lucr. 1, 812; 2, 261.—
    3.
    Meton., like anceps (4), doubtful, dubious, i. e. precarious, dangerous, critical, difficult (freq. but mostly poet.):

    res dubias, egenas, inopiosas consili,

    critical condition, Plaut. Poen. 1, 1, 2; so,

    res,

    id. Capt. 2, 3, 46; id. Most. 5, 1, 1; Sall. C. 10, 2; 39, 3; id. J. 14, 5; Liv. 2, 50 fin.; Tac. A. 2, 62; Verg. A. 6, 196; 11, 445 al.; cf.

    pericla (with advorsae res),

    Lucr. 3, 55; 1076:

    tempora (opp. secunda),

    Hor. C. 4, 9, 36:

    mons erat ascensu dubius,

    Prop. 4, 4, 83; cf.:

    quae (loca) dubia nisu videbantur,

    Sall. J. 94, 2.—
    b.
    In the neutr. absol. (i. q. discrimen, II. B. 2, and periculum):

    mea quidem hercle certe in dubio vita est,

    is in danger, Ter. And. 2, 2, 10 Ruhnk.; Sall. C. 52, 6; cf. Ov. Am. 2, 13, 2:

    sese suas exercitusque fortunas in dubium non devocaturum,

    Caes. B. G. 6, 7, 6; cf. Cic. Caecin. 27, 76:

    tua fama et gnatae vita in dubium veniet,

    Ter. Ad. 3, 2, 42; cf. id. ib. 2, 2, 35; Ov. H. 16, 138 Loers.— Plur. as subst.:

    hinc Italae gentes in dubiis responsa petunt,

    Verg. A. 7, 86:

    mens dubiis percussa pavet,

    Luc. 6, 596.
    II.
    For the syn. varius, manifold, various (only in the foll. passages): o multimodis variūm et dubiūm et prosperūm copem diem, Pac. ap. Non. 84, 23 (Trag. Rel. p. 115, ed. Rib.). And so prob. is to be explained dubia cena, a multifarious, richly provided supper, Ter. Ph. 2, 2, 28 (for the subjoined explanation of Terence: ubi tu dubites, quid sumas potissimum, is only outwardly adapted to the meaning of dubius); so,

    dubia cena,

    Hor. S. 2, 2, 77; and:

    fercula dubiae cenae,

    Aus. Mos. 102; Hier. Ep. 22, no. 16.—Hence, adv., in two forms.
    (α).
    dŭbĭe (acc. to I. B. 1.), doubtfully, dubiously (not in Plaut., Ter., or Caes.):

    potest accidere, ut aliquod signum dubie datum pro certo sit acceptum,

    Cic. Div. 1, 55.—Esp. freq. (particularly since the Aug. per.) with negatives: haud (rarely non) dubie, undoubtedly, indisputably, positively, certainly:

    etsi non dubie mihi nuntiabatur Parthos transisse Euphratem, tamen, etc.,

    Cic. Fam. 15, 1 (nowhere else as an adv. in Cic.):

    non dubie,

    Quint. 7, 2, 6; 9, 4, 67; Front. Strat. 2, 3, 16; and with sed (cf. dubius, I. B. 2. b. e), Quint. 11, 2, 1; so,

    too, nec dubie,

    Liv. 2, 23 fin.; Quint. 2, 14, 2;

    and with verum,

    id. 3, 4, 1;

    with sed,

    Tac. A. 4, 19 fin.: haud dubie jam victor, [p. 615] Sall. J. 102, 1 (cf. on the contrary in Cic.: sine ulla dubitatione hostis, Phil. 14, 4, 10; cf. Liv. 3, 38; Cic. Cat. 4, 3, 5); so,

    haud dubie,

    Liv. 1, 9; 13; 3, 24; 38; 53; 4, 2; 23; 5, 10 fin.; 33 fin.; 49 fin. et saep. (about 70 times; see the passages in Stuerenb. Cic. Off. p. 138); Quint. 10, 1, 85; Tac. A. 2, 43; 88; id. H. 1, 7; 46; 72; 3, 86; 4, 27 fin.; 80; id. G. 28; Suet. Caes. 55; id. Calig. 9; id. Galb. 2; Vulg. Lev. 13, 43.—
    (β).
    dubio = dubie, App. M. 9, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > dubium

  • 18 dubius

    dŭbĭus, a, um, adj. [for duhibius, duohabeo, held as two or double, i. e. doubtful; cf. dubito, Corss. Ausspr. 2, 1027].
    I.
    Moving in two directions alternately, vibrating to and fro, fluctuating (cf. ambiguus, anceps, incertus, perplexus, duplex).
    A.
    Lit. (very rare):

    ut vas non quit constare, nisi humor Destitit in dubio fluctu jactarier intus,

    Lucr. 6, 556; cf.:

    fluctibus dubiis volvi coeptum est mare,

    Liv. 37, 16, 4.—Far more freq. and class.,
    B.
    Trop., vacillating in mind, uncertain.
    1.
    Act.
    a.
    Wavering in opinion, doubting, doubtful, dubious, uncertain, = ambigens, haesitans, etc.:

    sin est is homo, anni multi me dubiam dant,

    Plaut. Ep. 4, 1, 17:

    quae res est, quae cujusquam animum in hac causa dubium facere possit?

    Cic. de Imp. Pomp. 10.— With an interrog. clause, A. and S. Gr. §

    213 R. 4 (1.): temptat dubiam mentem rationis egestas, ecquae nam fuerit mundi genitalis origo,

    Lucr. 5, 1211; cf.:

    equites procul visi ab dubiis, quinam essent,

    Liv. 4, 40:

    dubius sum, quid faciam,

    Hor. S. 1, 9, 40:

    dubius, unde rumperet silentium,

    id. Epod. 5, 85:

    spemque metumque inter dubii, seu vivere credant, Sive extrema pati,

    Verg. A. 1, 218; cf. Liv. 1, 42:

    Philippus non dubius, quin, etc.,

    id. 31, 42:

    haud dubius quin,

    id. 42, 14; Curt. 5, 12.—With acc. and inf.:

    dictator minime dubius, bellum cum his populis Patres jussuros,

    Liv. 6, 14; so,

    haud dubius,

    id. 31, 24; Curt. 9, 7:

    nec sum animi dubius, verbis ea vincere magnum Quam sit,

    well aware how hard it is, Verg. G. 3, 289; so,

    dubius with the genitives animi, Auct. B. Alex. 56, 2: mentis,

    Ov. F. 6, 572:

    consilii,

    Just. 2, 13:

    sententiae,

    Liv. 33, 25 Drak.:

    salutis,

    Ov. M. 15, 438:

    vitae,

    id. Tr. 3, 3, 25:

    fati,

    Luc. 7, 611 al.; cf. Zumpt, Gr. § 437; A. and S. Gr. § 213 R. 1 ( a.).—
    b.
    Wavering in resolution, irresolute, undecided (very rare):

    dubio atque haesitante Jugurtha incolumes transeunt,

    Sall. J. 107, 6; cf.

    hostes (opp. firmi),

    id. ib. 51 fin.:

    nutantes ac dubiae civitates,

    Suet. Caes. 4 fin.:

    quid faciat dubius,

    Ov. M. 8, 441.— Poet. transf.:

    cuspis,

    Sil. 4, 188.—
    2.
    Pass., that is doubted of, uncertain, doubtful, dubious, undetermined (so most freq. in all periods and kinds of composition):

    videsne igitur, quae dubia sint, ea sumi pro certis atque concessis?

    Cic. Div. 2, 51, 106; cf. id. ib. 2, 50 fin.; id. Fin. 4, 24, 67; id. de Or. 1, 20, 92; id. Mur. 32, 68; Quint. 3, 4, 8; 7, 8, 6:

    nihil aegrius est quam res secernere apertas Ab dubiis,

    Lucr. 4, 468 (cf. verba, vague language, opp. aperta, Quint. 7, 2, 48):

    jus, opp. certum,

    id. 12, 3, 6;

    opp. confessum,

    id. 7, 7, 7:

    in regno, ubi ne obscura quidem est aut dubia servitus,

    Cic. Rep. 1, 31:

    dubium vel anceps genus causarum,

    Quint. 4, 1, 40; cf. id. 9, 2, 69: dubii variique casus, Auct. ap. Cic. Clu. 21, 58:

    et incerta societas,

    Suet. Aug. 17 et saep.:

    quia sciebam dubiam esse fortunam scenicam, Ter. Hec. prol. alt. 8: salus (opp. aperta pernicies),

    Cic. N. D. 3, 27, 69:

    spes pacis,

    id. Att. 8, 13:

    victoria,

    Caes. B. G. 7, 80, 6; cf.:

    victoria, praeda, laus,

    Sall. J. 85, 48:

    Marte,

    Vell. 2, 55, 3:

    spes armorum,

    id. 2, 71:

    discrimen pugnae,

    indecisive, Sil. 5, 519:

    proelia,

    Tac. G. 6:

    auctor,

    unknown, Ov. M. 12, 61 et saep.:

    an auspicia repetenda, ne quid dubiis diis agerem?

    i. e. unassured of their favor, Liv. 8, 32:

    dubii socii suspensaeque ex fortuna fidei (opp. fideles socii and certi hostes),

    id. 44, 18; cf. Caes. B. C. 1, 3, 5:

    Hispaniae,

    Tac. A. 3, 44; cf.:

    gens dubiae ad id voluntatis,

    Liv. 9, 15:

    lux,

    i. e. morning twilight, dawn, Ov. M. 11, 596:

    sidera,

    Juv. 5, 22; cf.

    nox,

    evening twilight, Ov. M. 4, 401:

    caelum,

    i. e. over cast, Verg. G. 1, 252:

    fulgor solis,

    Sen. Herc. Fur. 670; cf.:

    et quasi languidus dies,

    Plin. Ep. 6, 20, 6:

    dubiāque tegens lanugine malas,

    i. e. between down and a beard, Ov. M. 9, 398; 13, 754; cf.:

    dubia lanuginis umbra, Claud. Epith. Pall. et Cel. 42: vina,

    not sure to ripen, Plin. 18, 31, 74, § 319:

    consilia,

    wavering, Tac. Agr. 18 et saep.:

    hunc annum sequitur annus haud dubiis consulibus (shortly thereafter the contrary: Papirius Semproniusque, quorum de consulatu dubitabatur),

    Liv. 4, 8; so,

    haud dubius praetor,

    id. 39, 39 fin.:

    haud dubii hostes,

    open enemies, id. 37, 49:

    haud dubii Galli (opp. degeneres, mixti, Gallograeci vere),

    id. 38, 17: cena dubia, see below, II.—
    b.
    In the neutr. absol.
    (α).
    (Non, haud) dubium est, it is ( not, not at all) doubtful, uncertain, undecided. (aa) Absol.:

    si quid erit dubium,

    Plaut. Ep. 5, 1, 40:

    haud dubium id quidem est,

    id. Poen. 3, 4, 27; Ter. And. 2, 3, 25; cf.

    in the interrog.: o! dubiumne id est?

    Ter. Eun. 1, 2, 49; id. Heaut. 3, 3, 46; id. Phorm. 5, 2, 9; and with the dat.:

    an dubium id tibi est?

    Ter. Heaut. 5, 1, 38; Cic. Fam. 4, 15.—(bb) With de:

    de Pompeii exitu mihi dubium numquam fuit,

    Cic. Att. 11, 6, 5; so,

    de eorum jure,

    id. de Or. 1, 57:

    de re,

    Quint. 7, 3, 4; cf. id. 7, 6, 3.—(ng) With an interrog. clause:

    illud dubium (est), ad id, quod summum bonum dicitis, ecquaenam fieri possit accessio,

    Cic. Fin. 4, 24, 67; cf. Quint. 7, 9, 12:

    hoc ergo, credo, dubium est, uter nostrum sit verecundior,

    Cic. Ac. 2, 41, 126:

    hoc enim dubium est, utrum... an,

    Quint. 6, 3, 83:

    Ambiorix copias suas judicione non conduxerit... an tempore exclusus, dubium est,

    Caes. B. G. 6, 31, 1:

    an dubium vobis fuit inesse vis aliqua videretur necne?

    Cic. Caecin. 11, 31 et saep.—Since the Aug. per. freq. dubium, absol. and adv.:

    codicilli, dubium ad quem scripti,

    Quint. 7, 2, 52:

    quo postquam dubium pius an sceleratus, Orestes venerat,

    Ov. Tr. 4, 4, 69; Suet. Caes. 58; id. Aug. 28; id. Tib. 10; Flor. 1, 1, 12; 2, 14, 3:

    Erechtheus, Justitiā dubium validisne potentior armis,

    Ov. M. 6, 678; cf. id. Pont. 3, 1, 17:

    neque multo post exstincto Maximo, dubium an quaesita morte,

    Tac. A. 1, 5; Flor. 1, 1, 8; 4, 2, 91 al.—(dd) Non dubium est quin uxorem nolit filius, Ter. And. 1, 2, 1; id. Eun. 5, 6, 27; Cic. de Or. 2, 8, 32; id. Att. 13, 45; Quint. 11, 2, 10 et saep.:

    haud dubium est, quin,

    Ter. And. 2, 3, 17; 3, 2, 50; id. Ad. 5, 9, 19;

    and interrog.,

    Quint. 3, 2, 1; 10, 1, 5. —(ee) With acc. and inf.:

    periisso me una haud dubium est,

    Ter. Hec. 3, 1, 46; so Liv. 38, 6; Suet. Caes. 52 fin.; cf.

    interrog.: an dubium tibi est, eam esse hanc?

    Plaut. Mil. 2, 5, 9.—Ellipt.:

    si exploratum tibi sit posse te, etc., non esse cunctandum: si dubium sit, non esse conandum,

    Cic. Fam. 1, 7, 5.—
    (β).
    Dubium habere, to regard as uncertain, to doubt:

    an tu dubium habebis, etiam sancte quom jurem tibi?

    Plaut. Capt. 4, 2, 112:

    an dubium habetis, num obficere quid vobis possit? etc.,

    Sall. H. Fragm. III. 61, 8 Dietsch; cf.:

    haec habere dubia, neque, etc.,

    Cic. Ac. 2, 9 fin.
    (γ).
    In dubium:

    in dubium vocare,

    to call in question, Cic. de Or. 2, 34; cf.: illud me dixisse nemo vocabit in dubium, Asin. Pollio ap. Cic. Fam. 10, 31, 5. Vid. also under 3. b.:

    venire in dubium,

    Cic. Quint. 2; id. ib. 21, 67; Liv. 3, 13; cf.:

    alii non veniunt in dubium de voluntate,

    i. e. there is no doubt what their wish is, Cic. Att. 11, 15, 2. Vid. also under 3. b.—
    (δ).
    In dubio, in doubt, in question, undetermined:

    dum in dubio est animus,

    Ter. And. 1, 5, 31; cf. Luc. 7, 247:

    in dubioque fuere utrorum ad regna cadendum esset, etc.,

    Lucr. 3, 836; cf. id. 1085; Quint. 7, 9, 9:

    aestate potius quam hieme dandum, non est in dubio,

    Plin. 25, 5, 24, § 59 et saep.:

    ut in dubio poneret, utrum... an, etc.,

    Liv. 34, 5. Vid. also 3. b.—
    (ε).
    Sine dubio, without doubt, doubtless, indisputably, certainly (very freq.; in Cic. more than twenty times; not in Caes. and Sall.): Th. Numquid dubitas quin? etc. Gn. Sine dubio, opinor, Ter. Eun. 5, 9, 14; Cic. Verr. 2, 1, 2; 47; id. Cat. 2, 1; id. Balb. 24, 55; id. Tusc. 2, 7, 18; id. Off. 1, 29, 102; id. N. D. 1, 9, 23; id. Att. 1, 19, 2 et saep. Vid. the passages in Stuerenb. Cic. Off. p. 134 sq. Sometimes, esp. in Quint., with adversative particles: sed, verum, at, etc., no doubt, doubtless... but, yet, etc.: cum te togatis omnibus sine dubio anteferret... sed, etc.. Cic. N. D. 1, 21, 58; so with sed, id. de Or, 3, 57; Quint. 1, 6, 38; 5, 10, 53; 6, 3, 64;

    with sed tamen,

    id. 12, 6, 7;

    with tamen,

    id. 3, 8, 21; 5, 7, 28; 6, 4, 12;

    with verum,

    id. 8 prooem. § 33;

    with at,

    id. 8, 3, 67;

    with autem,

    id. 1, 6, 12 Spald.—
    (ζ).
    Procul dubio, beyond question, undoubtedly (very rare), Lucr. 3, 638; Liv. 39, 40 fin.; Plin. 18, 21, 50, § 187; and:

    dubio procul,

    Lucr. 1, 812; 2, 261.—
    3.
    Meton., like anceps (4), doubtful, dubious, i. e. precarious, dangerous, critical, difficult (freq. but mostly poet.):

    res dubias, egenas, inopiosas consili,

    critical condition, Plaut. Poen. 1, 1, 2; so,

    res,

    id. Capt. 2, 3, 46; id. Most. 5, 1, 1; Sall. C. 10, 2; 39, 3; id. J. 14, 5; Liv. 2, 50 fin.; Tac. A. 2, 62; Verg. A. 6, 196; 11, 445 al.; cf.

    pericla (with advorsae res),

    Lucr. 3, 55; 1076:

    tempora (opp. secunda),

    Hor. C. 4, 9, 36:

    mons erat ascensu dubius,

    Prop. 4, 4, 83; cf.:

    quae (loca) dubia nisu videbantur,

    Sall. J. 94, 2.—
    b.
    In the neutr. absol. (i. q. discrimen, II. B. 2, and periculum):

    mea quidem hercle certe in dubio vita est,

    is in danger, Ter. And. 2, 2, 10 Ruhnk.; Sall. C. 52, 6; cf. Ov. Am. 2, 13, 2:

    sese suas exercitusque fortunas in dubium non devocaturum,

    Caes. B. G. 6, 7, 6; cf. Cic. Caecin. 27, 76:

    tua fama et gnatae vita in dubium veniet,

    Ter. Ad. 3, 2, 42; cf. id. ib. 2, 2, 35; Ov. H. 16, 138 Loers.— Plur. as subst.:

    hinc Italae gentes in dubiis responsa petunt,

    Verg. A. 7, 86:

    mens dubiis percussa pavet,

    Luc. 6, 596.
    II.
    For the syn. varius, manifold, various (only in the foll. passages): o multimodis variūm et dubiūm et prosperūm copem diem, Pac. ap. Non. 84, 23 (Trag. Rel. p. 115, ed. Rib.). And so prob. is to be explained dubia cena, a multifarious, richly provided supper, Ter. Ph. 2, 2, 28 (for the subjoined explanation of Terence: ubi tu dubites, quid sumas potissimum, is only outwardly adapted to the meaning of dubius); so,

    dubia cena,

    Hor. S. 2, 2, 77; and:

    fercula dubiae cenae,

    Aus. Mos. 102; Hier. Ep. 22, no. 16.—Hence, adv., in two forms.
    (α).
    dŭbĭe (acc. to I. B. 1.), doubtfully, dubiously (not in Plaut., Ter., or Caes.):

    potest accidere, ut aliquod signum dubie datum pro certo sit acceptum,

    Cic. Div. 1, 55.—Esp. freq. (particularly since the Aug. per.) with negatives: haud (rarely non) dubie, undoubtedly, indisputably, positively, certainly:

    etsi non dubie mihi nuntiabatur Parthos transisse Euphratem, tamen, etc.,

    Cic. Fam. 15, 1 (nowhere else as an adv. in Cic.):

    non dubie,

    Quint. 7, 2, 6; 9, 4, 67; Front. Strat. 2, 3, 16; and with sed (cf. dubius, I. B. 2. b. e), Quint. 11, 2, 1; so,

    too, nec dubie,

    Liv. 2, 23 fin.; Quint. 2, 14, 2;

    and with verum,

    id. 3, 4, 1;

    with sed,

    Tac. A. 4, 19 fin.: haud dubie jam victor, [p. 615] Sall. J. 102, 1 (cf. on the contrary in Cic.: sine ulla dubitatione hostis, Phil. 14, 4, 10; cf. Liv. 3, 38; Cic. Cat. 4, 3, 5); so,

    haud dubie,

    Liv. 1, 9; 13; 3, 24; 38; 53; 4, 2; 23; 5, 10 fin.; 33 fin.; 49 fin. et saep. (about 70 times; see the passages in Stuerenb. Cic. Off. p. 138); Quint. 10, 1, 85; Tac. A. 2, 43; 88; id. H. 1, 7; 46; 72; 3, 86; 4, 27 fin.; 80; id. G. 28; Suet. Caes. 55; id. Calig. 9; id. Galb. 2; Vulg. Lev. 13, 43.—
    (β).
    dubio = dubie, App. M. 9, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > dubius

  • 19 exsul

    ex-sul or exul, ŭlis, comm. [usual. referred to solum; one who is banished from his native soil; but prob. from root sal-, Sanscr. sar, to go; Lat. salire, saltare; cf.: praesul, consul, subsul, Corss. Ausspr. 2, 71], a banished person, wanderer, exile.
    I.
    Prop.:

    omnes scelerati atque impii, quos leges exsilio affici volunt, exsules sunt, etiamsi solum non mutarint,

    Cic. Par. 4, 2, 31:

    civitas exsulem regem (Tarquinium) esse jussit,

    id. Rep. 2, 25 fin.:

    exsules damnatique,

    Caes. B. G. 5, 55, 3; cf.:

    capitis damnati exsulesque,

    id. B. C. 3, 110, 4:

    cum Hannibal Carthagine expulsus Ephesum ad Antiochum venisset exsul,

    Cic. de Or. 2, 18, 75:

    cum vagus et exsul erraret atque undique exclusus,

    id. Clu. 62, 175:

    exsules restituti,

    id. Phil. 1, 1, 3; Suet. Claud. 12:

    reducere,

    Cic. Fam. 12, 1, 1; Auct. Her. 2, 28, 45:

    dives, inops, Romae, seu fors ita jusserit, exsul,

    Hor. S. 2, 1, 59.—With gen. (mostly poet.):

    patriae quis exsul se quoque fugit?

    Hor. C. 2, 16, 19.—With abl.:

    nunc vero exsul patriā, domo,

    Sall. J. 14, 17.—Prov.: exsuli ubest nusquam domus est, sine sepulchro mortuus, Publ. Syr. 155 (Speng.).—
    b.
    As fem.:

    exsul Hypermnestra,

    Ov. H. 14, 129; Tac. A. 14, 63:

    (Latona) exsul erat mundi,

    Ov. M. 6, 189.— Poet.:

    exul adhuc jacet umbra ducit,

    Luc. 8, 837. —
    II.
    Transf. ( poet. and in post-Aug. prose):

    exsul mentisque domusque,

    deprived of reason, Ov. M. 9, 409:

    erret per urbem pontis exsul et clivi,

    Mart. 10, 5, 3: ciconia avis exsul hiemis, i. e. that leaves us in winter, Publ. Syr. ap. Petr. 55 (Com. Fragm. p. 304 Rib.).

    Lewis & Short latin dictionary > exsul

  • 20 flebilis

    flēbĭlis, e, adj. [fleo].
    I.
    Pass., to be wept over, to be lamented, lamentable (class.):

    ponite ante oculos miseram illam et flebilem speciem,

    Cic. Phil. 11, 3, 7:

    o flebiles vigilias!

    id. Planc. 42, 101:

    Hector,

    Ov. Am. 2, 1, 32:

    Ino,

    Hor. A. P. 123:

    flebile principium melior fortuna secuta est,

    Ov. M. 7, 518.—With dat. pers.:

    multis ille bonis flebilis occidit, Nulli flebilior, quam tibi, Vergili,

    Hor. C. 1, 24, 9.—
    II.
    Act.
    A.
    That makes or causes to weep, that brings tears ( poet. and rare): cepe, Lucil. ap. Non. 201, 2:

    ultor,

    Ov. H. 13, 48:

    flebile dictu,

    Sil. 9, 502.—
    B.
    Weeping, tearful, doleful (class.): gemitus elamentabilis;

    imbecillus, abjectus, flebilis,

    Cic. Tusc. 2, 24, 57:

    maeror (est) aegritudo flebilis,

    id. ib. 4, 8, 18; cf.:

    affectus vel concitati vel flebiles,

    Quint. 11, 3, 162:

    vox,

    id. ib. 64:

    elegia,

    Ov. Am. 3, 9, 3:

    modi,

    Hor. C. 2, 9, 9:

    suavitas,

    Quint. 11, 3, 170:

    spargebat tepidos flebilis imbre sinus,

    Ov. Am. 3, 6, 68:

    sponsa,

    Hor. C. 4, 2, 21:

    matrona,

    App. M. 6, p. 125, 2 Elm.—In neut.:

    flebile, adverbially: exclusus flebile cantet amans,

    dolefully, plaintively, sadly, Ov. R. Am. 36:

    gavisae,

    Stat. Th. 12, 426; Sil. 7, 648.—Hence, adv.: flēbĭlĭter (acc. to II. B.), mournfully, dolefully:

    vide, quam non flebiliter respondeat,

    Cic. Tusc. 2, 17, 39:

    lamentari,

    id. ib. 2, 21, 49:

    canere,

    id. ib. 1, 35, 85:

    gemere,

    Hor. C. 4, 12, 5.— Comp.:

    daemones flebilius ululant,

    Paul. Nol. Carm. 20, 57.

    Lewis & Short latin dictionary > flebilis

См. также в других словарях:

  • exclusus — excluded, used to indicate elements included in a taxon by a previous author or authors, but considered not to belong to it by the writer and excluded from it by him. Abbreviated excl …   Dictionary of ichthyology

  • exclus. — exclusus, a, um исключенный …   Latin abbreviations in biology

  • debouter — Debouter, c est de mot à mot, bouter hors de quelque lieu, chose ou pretente, Comme debouter le juge du siege, Debouter un homme de sa negotiation, Debouter un poursuivant de sa poursuite, Depellere. Debouter aussi est ce qu on dit renvoyer bien… …   Thresor de la langue françoyse

  • forclorre — Forclorre, quasi Foris claudere, Excludere. Forclorre, Denier justice, Fermer la porte de justice, Iuris experiundi aut postulandi aditum intercludere. B. Forclos, quasi Foris clausus, Exclusus. Estre forclos, Praescriptione temporis excludi.… …   Thresor de la langue françoyse

  • produire — Produire, act. penac. Ores est de signification civile, et est mot frequent en plaidoirie, comme se verra és manieres de parler alleguées cy dessoubs. Ores est de signification de chose deshoneste approprié aux macquereaux et macquerelles, qui… …   Thresor de la langue françoyse

  • Paraklausithyron — Paraclausithyron (Παρακλαυσιθυρον) is a motif in Greek and especially Augustan love elegy, as well as in troubadour poetry. A translation of that term could be beside ( para ) a locked( clausi ) door ( thyron ). A paraklausithyron typically… …   Wikipedia

  • Die Erziehung des Christlichen Fürsten — (lat.: Institutio Principis Christiani) ist eines der pädagogischen Hauptwerke des Erasmus von Rotterdam. Er schrieb diesen Fürstenspiegel in Löwen, als er dort ab 1516 Hofrat des späteren Kaisers Karl V. war. Es ist ein Leitfaden für eine… …   Deutsch Wikipedia

  • Institutio Principis Christiani — Die Erziehung des Christlichen Fürsten (lat.: Institutio Principis Christiani) ist eines der pädagogischen Hauptwerke des Erasmus von Rotterdam. Er schrieb diesen Fürstenspiegel in Löwen, als er dort ab 1516 Hofrat des späteren Kaisers Karl V.… …   Deutsch Wikipedia

  • Paraklausithyron — Ein Paraklausithyron (griech. παρα κλαυσι θυρον Weinen / Klagen an der Tür) ist ein Klagelied, das einen Liebhaber vor der verschlossenen Haustür seiner Geliebten vorstellt. Der Begriff wurde von Plutarch für seine philosophische Schrift Über die …   Deutsch Wikipedia

  • Jules II — Pape de l’Église catholique Nom de naissance Giuliano della Rovere …   Wikipédia en Français

  • Apocoloquintose — L’Apocoloquintose ou Transformation de l empereur Claude en citrouille est une œuvre satirique latine attribuée à Sénèque le Philosophe, écrite probablement à l extrême fin de l année 54 ap. J. C. ou au début de l année 55. Sommaire 1 Le titre et …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»