-
101 δρύοχος
δρύοχος, ὁ, wörtlich »der Eichenhalter«, » Baumhalter«, » Holzhalter«, vgl. ἡνίοχος, αἰγίοχος, γαιήοχος. Bei Homer δρύοχος einmal, Odyss. 19, 574, wo es heißt, Odysseus habe zwölf Beile aufgestellt, um einen Pfeil durchzuschießen, δρυόχους ὥς; wahrscheinlich sind Blöcke oder Stützen gemeint, welche beim Bau eines Schiffes als Unterlagen dienten, um den Kiel und die Rippen des Schiffes in fester Lage zu erhalten; doch gab es auch andere Erklärungen; vgl. Eustath. p. 1878, 62 Scholl. u. Apollon. Lex. Hom. p. 60. 23. Der Vergleichungspunkt ist jedenfalls das Aufstellen ganz gleicher Gegenstände in ganz grader Linie. – Folgende: 1) Stützen des Schiffes beim Baue desselben, Tim. lex. Plat. στηρίγματα τῆς πηγνυμένης νηός; vgl. Ath. V, 209 c; Poll. 1, 85 führt als Theil des Schiffes δρύοχον an; VLL. haben aus der homer. Stelle die δρύοχοι zu Aexten gemacht; Plat. Tim. 81 b καινὰ τὰ τρίγωνα οἷον ἐκ δρυόχων, von Grund aus; Ar. Th. 52 δρυόχους τιϑέναι δράματος ἀρχάς, den Grundzu einem Drama legen, es anfangen; ἐκ τῶν δρυόχων ναυπηγεῖσϑαι σκάφη, von Grund aus neu bauen, Pol. 1, 38, 5: Ap. Rh. 1, 723. – Dah. sprichw. ἅλις τῶν δρυόχων, Paroem. App. 1, 15, vgl. Schol. Ar. Th. 52, von denen, die oft anfangen zu reden und nicht zu Ende kommen. – 2) bei Archi. 7 (VI, 16) sind δρύοχ οι Waldungen, wofür Eur. El. 1164 τὰ δρύοχα sagt.
-
102 δραστηριότης
δραστηριότης, ητος, ἡ, die Thatkraft, Eustath.
-
103 δραστηριόομαι
δραστηριόομαι, kühn handeln, Eustath.
-
104 δραγματεύω
δραγματεύω, Eustath., = δραγμεαω.
-
105 δρῦς
δρῦς, δρυός, ἡ, die Eiche; von Hom. an überall. Homerische Formen: δρῠς nomin. singul. Iliad. 13, 389, δρυός Iliad. 22, 126 Odyss. 14, 12, δρυΐ Iliad. 18, 558, δρύες Iliad. 12, 132, δρυσίν Iliad. 14, 398 Odyss. 9, 186, δρῠς accusat. plural. Iliad. 11, 494. 23, 118. Bei Sophocl. Meleag. frgm. 354 ed. Dindorf. Oxon. (aus Hesych. s. v. Ἰξοφόρους) accusat. plural. δρύας; bei Aristoph. Nub. 402 accusat. plural. τὰς δρῠς τὰς μεγάλας. Der accus. sing. lautet regelmäßig δρῠν; abweichend δρύα Quint. Sm. 3, 280. Bei Arcad. p. 131, 16 dual. δρύε. Masculin. war das Wort bei den Peloponnesiern nach Scholl. Aristoph. Nub. 401; es findet sich als mascul. bei Sp.; bei Homer deutlich als femin. Iliad. 11, 494 πολλὰς δὲ δρῠς ἀζαλέας und Iliad. 23, 118 αὐτίκ' ἄρα δρῦς ὑ ψικόμους ταναήκεϊ χαλκῷ τάμνον ἐπειγόμενοι· ταὶ δἔ μεγάλα κτυπέουσαι πῖπτον. τὰς μὲν ἔπειτα διαπλήσσοντες Ἀχαιοὶ ἔκδεον ἡμιόνων (vgl. Scholl. Aristonic.); auch Iliad. 12, 132 ἕστασαν ὡς ὅτε τε δρύες οὔρεσιν ὑψικάρηνοι, αἵ τ' ἄνεμον μίμνουσι καὶ ὑετὸν ἤματα πάντα, ῥίζῃσιν μεγάλῃσι διηνεκέεσσ' ἀραρυῖαι. Die δρῠς war dem Zeus heilig, dessen Stimme aus der Orakeleiche von Dodona ertönte, Odyss. 14, 328. 19, 297 τὸν δ' ἐς Δωδώνην φάτο βήμεναι, ὄφρα ϑεοῖο ἐκ δρυὸς ὑψικόμοιο Διὸς βουλὴν ἐπακούσαι, ὅππως νοστήσῃ (νοστήσειε) κτἑ.; im plural. Aeschyl. Prom. 832 τὴν αἰπύνωτόν τ' ἀμφὶ Δωδώνην, ἵνα μαντεῖα ϑῶκός τ' ἐστὶ Θεσπρωτοῦ Διός, τέρας τ' ἄπιστον. αἱ προσήγοροι δρύες, ὑφ' ὧν σὺ λαμπρῶς κοὐδὲν αἰνικτηρίως προσηγορεύϑης ἡ Διὸς κλεινὴ δάμαρ μέλλουσ' ἔσεσϑ', εἰ τῶνδε προσσαίνει σέ τι κτἑ.; im singular. Soph. Trach. 1168 ἃ τῶν ὀρείων καὶ χαμαικοιτῶν ἐγὼ Σελλῶν ἐσελϑὼν ἄλσος εἰσεγραψάμην πρὸς τῆς πατρῴας καὶ πολυγλώσσου δρυός, ἥ μοι χρόνῳ τῷ ζῶντι καὶ παρόντι νῦν ἔφασκεμόχϑων τῶν ἐφεστώτων ἐμοὶ λύσιν τελεῖσϑαι. Auch Herodot. 2, 55 redet nur von einem Baune, den er φηγός nennt. Die Eiche scheint im Leben der ältesten Griechen überhaupt eine große Rolle gespielt zu haben; uralte Sprichwörter: Hom. Odyss. 19, 163 ἀλλὰ καὶ ὧς μοι εἰπὲ τεὸν γένος, ὁππόϑεν ἐσσί· οὐ γὰρ ἀπὸ δρυός ἐσσι παλαιφάτου, οὐδ' ἀπὸ πέτρης, »du stammst doch nicht von der Eiche, auch nicht vom Felsen«, d. h. du mußt doch Aeltern und Vaterland haben, du bist doch nicht vom Himmel gefallen, nicht hinter dem Zaune gefunden; man beachte das παλαιφάτου, durch welches Homer schon die Redensart als ein altes Sprichw. bezeichnet; übrigens giebt es eine var. lect. παλαιφάγου, Scholl. τινὲς δὲ παλαι ex φάγου, ἐπειδὴ οἱ παλαιοὶ ἐβαλανοφάγουν· παρὸ καὶ φηγός ὡς φαγός τις οὖσα; die Homerische Stelle hat vor Augen Plat. Rep. VIII, 544 d ἢ οἴει ἐκ δρυός ποϑεν ἢ ἐκ πέτρας τὰς πολιτείας γίγνεσϑαι, ἀλλ' οὐχὶ ἐκ τῶν ἠϑῶν τῶν ἐν ταῖς πόλεσιν κτἑ.; Apolog. 34 d καὶ γὰρ τοῠτο αὐτὸ τὸ τοῠ Ὁμήρου, οὐδ' ἐγὼ ἀπὸ δρυὸς οὐδ' ἀπὸ πέτρης πέφυκα, ἀλλ' ἐξ ἀνϑρώπων, ὥστε καὶ οἰκεῖοί μοί εἰσι καὶ υἱεῖς κτἑ. Hom. Iliad. 29, 126 ἀλλὰ τίη μοι ταῠτα φίλος διελέξατο ϑυμός; – οὐ μέν πως νῖν ἔστιν ἀπὸ δρυὸς οὐδ' ἀπὸ πέτρης τῷ ὀαριζέμεναι, ἅ τε παρϑένος ἠίϑεός τε, παρϑένος ἠίϑεός τ' ὀαρίζετον ἀλλήλοιιν, es ist nicht Zeit, ein ruhiges und weitschweifiges Gespräch zu führen, von der Eiche und vom Felsen anhebend; Hesiod. Theogon. 35 ἀλλὰ τίη μοι ταῠτα περὶ δρῠν ἢ περὶ πέτρην; vgl. Gruppe Über die Theogonie des Hesiod (Berlin 1841) S. 38. Plat. Phaedr. 275 b οἱ δέ γ', ὦ φίλε, ἐν τῷ τοῠ Διὸς τοῦ Δωδωναίου ἱερῷ δρυὸς λόγους ἔφησαν μαντικοὺς πρώτους γενέσϑαι. τοῖς μὲν οὖν τότε, ἅτε οὐκ οὖσι σοφοῖς ὥσπερ ὑμεῖς οἱ νέοι, ἀπέχρη δρυὸς καὶ πέτρας ἀκούειν ὑπ' εὐηϑείας, εἰ μόνον ἀληϑῆ λέγοιεν· σοὶ δ' ἴσως διαφέρει τίς ὁ λέγων καὶ ποδαπός. Plutarch. Adv. Stoic. 44 καίτοι λέγεται μὲν ὁ Λυγκεὺς ἐκεῖνος διὰ πέτρας καὶ διὰ δρυὸς ὁρᾷν. Allgemein bekannt it das δρύας καὶ πέτρας ἄγειν des Orpheus, vgl. z. B. Antipat Sid. 67 (VII, 8) Οὐκέτι ϑελγομένας, Ὀρφεῠ, δρύας, οὐκέτι πέτρας ἄξεις. Ueber die Redensarten ἄλλην δρῠν βαλάνιζε und ἅλις δρυός fz. B Eustath. Odyss. 19, 163 p. 1859, 49. – In alterthümlicher Sprache soll das Wort δρῠς die allgemeine Bedeutung » Baum« gehabt haben: Scholl. Aristonic. Iliad. 11, 86 – καϑ' ἣν ὥραν καὶ ὁ δρυτόμος ἀριστοποιεῖται, ἤγουν ὁ ὑλοτόμος, ὁ ξυλοτόμος· δρῠν γὰρ ἐκάλουν οἱ παλαιοὶ ἀπὸ τοῠ ἀρχαιοτέρου πᾶν δένδρον, Lehrs Aristarch. p. 153; vgl. Hesych. Δρῠς· πᾶν ξύλον καὶ δένδρον; Etymol. m. p. 288, 21 πᾶν γὰρ ξύλον δρῠς καλεῖται παρὰ τοῖς παλαιοῖς κτἑ. In der That scheint δρῠς verwandt zu sein mit δένδρεον, δένδρον, δενδρύδιον, δενδρυάζω, wie mit δόρυ, δούρειος, δουράτεος, und mit δρίος, δρυμός, δρυμά; Sanskrit. drus = Holz, Baum, drumas = Baum, dâru = Holz; Goth. triu = Baum; Alts. trio = Balken, Holz, Baum. Hiernach wäre für δρῠς die Bedeutung » Baum« die Grundbedeutung, vgl. Curtius Grundzüge der Griech. Etymologie Tb. 1 S. 204. Man erklärt Soph. Trach. 766 πιείρας δρυός = Fichte; und Eurip. Cycl. 615 δρυὸς ἄσπετον ἔρνος = Oelbaum. – Redensart δρῠν φέρειν διὰ τῆς ἀγορᾶς, einen Baumzweig tragen, was die Freigelassenen bei den Panathenäen thun mußten, B. A. p. 242. – Auf Menschen übertr., wie alter Knast (vgl. γεράνδρυον), ein alter Mensch, Myrin. 2 (VI, 254); vgl. Artemid. 2, 25 – Bei Hesiod. O. 436 ist das υ in δρυός lang, δρυὸς ἔλυμα Versanfang.
-
106 δυς-απο-τέλεστος
δυς-απο-τέλεστος, schwer auszuführen, Eustath.
-
107 δυς-κατα-πάλαιστος
δυς-κατα-πάλαιστος, schwer niederzukämpfen, Eustath.
-
108 δυς-εκ-φώνητος
δυς-εκ-φώνητος, schwer auszusprechen, Eustath. 76, 32.
-
109 δυς-μετά-ληπτος
δυς-μετά-ληπτος, schwer anders auszudrücken, Eustath. Od. 28, 15 p. 1937, 2 καιρία δὲ ἡ λέξις καὶ δυςμετάληπτος· διὸ καὶ ἡ γραῦς τῇ αὐτῇ προϊοῦσα λέξει χρᾶται, d. h. es ist schwer, den Begriff des Wortes durch ein anderes gleichbedeutendes wiederzugeben, das Wort durch ein anderes völlig und genau zu ersetzen. Vgl. μετάληψις.
-
110 δυς-άεθλος
δυς-άεθλος, mühselig, Eustath.
-
111 βαϋσμός
-
112 βελόνιον
-
113 βελο-ποιέω
βελο-ποιέω, Pfeile machen, Eustath.
-
114 δασύ-τονος
δασύ-τονος, mit dem spiritus asper versehen, Eustath.
-
115 δι-πλό-σημος
δι-πλό-σημος, Eustath., dasselbe.
-
116 δι-όρᾱσις
-
117 δια-τρύγιος
δια-τρύγιος, einmal bei Homer, Odyss. 24, 342, ὄρχους δέ μοι ὧδ' ὀνόμηνας δώσειν πεντήκοντα, διατρύγιος δὲ ἕκαστος ἤην· ἔνϑα δ' ἀνὰ σταφυλαὶ παντοῖαι ἔασιν, ὁππότε δὴ Διὸς ὧραι ἐπιβρίσειαν ὕπερϑεν: man versteht unter ὄρχος διατρύγιος eine Reihe von Weinstöcken, zwischen denen Korn wächst, oder die zu verschiedener Zeit Trauben bringen, vgl. Odyss. 7, 122 ff. S. Scholl. Odyss. 24, 342 Eustath. p. 1964, 24 Apoll. Lex. Homer. p. 58, 21 Hesych. Etymol. m. p. 271, 26.
-
118 δειπνο-κλητόριον
δειπνο-κλητόριον, τό, Einladung zur Mahlzeit, Eustath.
-
119 δι-εκ-θερμαίνω
δι-εκ-θερμαίνω, ganz durch erwärmen, Eustath.
-
120 δειελιάω
δειελιάω, Hom. einmal, Odyss. 17, 599 σὑ δ' ἔρχεο δειελιήσας; Einige erklären = den Nachmittag zubringen oder abwarten, oder = den Abend abwarten; Andere erklären = Vesperbrod essen. Dieser letzteren Erklärung hielt man im Alterthum entgegen, daß es bei Homer nur drei Mahlzeiten gebe, Frühstück, Mittag, Abendessen (ἄριστον, δεῖπνον, δόρπον). S. Scholl. (wo in einem Lemma διελινήσας steht), Eustath. p. 1832, 53, Apoll. Lexic. Homer. p. 57, 11, Athen. 1, 11 e 5, 193 a, Buttm. Lexil. 2, 194. Vgl. δειελίη, δείελος, εὐδείελος, δείλη, δείλετο.
См. также в других словарях:
Balearic Islands — Illes Balears (Catalan) Islas Baleares (Spanish) Autonomous Community … Wikipedia
POCULUM — I. POCULUM primo vola fuit, quod Diogenes non erubuit didicisse, a quodam, quem cavâ manu exceptam auqam oriadmovere vidit, abiectô hinc vasculo suô potoriô, tamquam supellectile non necessariâ, eius simplicitatem in posterum imitaturus. Verum… … Hofmann J. Lexicon universale
Arcesivs — ARCESIVS, i, Gr. Ἀρκείσιος, ου, (⇒ Tab. XV.) des Laertes Vater, und also des berühmten Ulysses Großvater, Homer. Odiss. Π. v. 118. Apollod. lib. I. c. 9. §. 16. dessen Gemahlinn Chalkomedusa geheißen. Eustath. ad Hom. l. c. Seinen Namen soll er… … Gründliches mythologisches Lexikon
Memnon — MEMNON, önis, Gr. Μέμνων, ονος, (⇒ Tab. XXXI. & ⇒ VII.) 1 §. Aeltern. Sein Vater war Tithon, Laomedons Sohn und des Priamus Bruder, seine Mutter aber Aurora, die von besagtem Tithon ihn und den Emathion bekam. Apollod. l. III. c. 11. §. 3. 4.… … Gründliches mythologisches Lexikon
İznik — Nikaea redirects here. For the moth genus, see Nikaea (moth). The title of this article contains the character İ. Where it is unavailable or not desired, the name may be represented as Iznik. İznik … Wikipedia
Actor [2] — ACTOR, ŏris, (⇒ Tab. XXV.) Myrmidons Sohn, Eustath. ad Hom. Iliad. B. v. 683. König zu Phthia, söhnete den Peleus, als er den Phocus, seinen Stiefbruder, unversehens mit der Wurfscheibe ums Leben gebracht hatte, wiederum mit den Göttern aus. Diod … Gründliches mythologisches Lexikon
Aiax [1] — AIAX, ácis, Gr. Αἴας, αντος, (⇒ Tab. XXIV.) 1 §. Namen. Dieser soll den Namen Αἴας von ἀατὸς, ein Adler, bekommen haben, weil sich dergleichen Vogel sehen ließ, als Herkules den Jupiter bat, dem Telamon einen Sohn zu geben. Tzetz. ad Lycophr. v.… … Gründliches mythologisches Lexikon
Amphictyon — AMPHICTYON, ŏnis, Gr. Ἀμφικτύων, ονος, Deukalions, oder, nach andern, eines unbekannten Sohn, folgete dem Kranaus in dem atheniensischen Königreiche, wurde aber nach zwölfjähriger Regierung von dem Erichthonius wiederum daraus vertrieben. Apollod … Gründliches mythologisches Lexikon
Anchises — ANCHISES, æ, Gr. Ἀγχίσης, ου, (⇒ Tab. XXXI.) 1 §. Aeltern. Insgemein wird Kapys, des Assarakus Sohn, für seinen Vater angegeben, Homer. Il. Υ. v. 240. Apollod. lib. III. c. 11. §. 20. & Serv. ad Virgil. Aen. IX. p. 643. jedoch machen ihn auch… … Gründliches mythologisches Lexikon
Bebryce — BEBRỸCE, es, Gr. Βεβρύκη, ης, (⇒ Tab. XVIII.) eine von des Danaus 50 Töchtern, welche zu ihrem Bräutigame den Chthonius oder auch Hippolytus, von den 50 Söhnen des Aegyptus, bekam; allein nach einigen auch die erste Hochzeitnacht umbrachte,… … Gründliches mythologisches Lexikon
Chrysomallvs — CHRYSOMALLVS, i, Gr. Χρυσόμαλλος, ου, (⇒ Tab. XI.) oder Chrysovellus, wie ihn einige fälschlich nennen, Schol. German. ap. Muncker. ad Hygin. Fab. 3. da man ihn doch lieber Chrysovillus nennen könnte. Iunii animadv. L. V. c. 12. Er war ein Widder … Gründliches mythologisches Lexikon