-
61 kæra
v (acc) (-ði, -t)obvinit -
62 brenna
[b̥rεn:a]I f brennu, brennur1) костёр2) пожарII vi brenn, brann, brunnum, brunnið1) гореть, пылать2) сгорать (тж. перен.)3)□◊láta sér ekki allt fyrir brjósti brenna — а) не заботиться о мелочах; б) не стесняться в выборе средств
III v brenndi1. vt1) (A) жечь, сжигать; палить2) (D) топить (чем-л.), использовать в качестве топлива (что-л.)□2. brenna sig ( á e-u)обжечься (обо что-л.; перен. на чём-л.)◊ -
63 ofan
[ɔ:van̬]I adv1) сверхуofan á — сверху; на поверхности
þar á ofan, þar ofan á — вдобавок, сверх
ofan að, ofan af — сверху
2) внизofan í e-ð — вниз во что-л.
ofan um e-ð — вниз через что-л.
◊taka ofan af (ull) — удалять верхние, грубые волоски из шерсти
fara ofan í — падать, шлёпаться
fá e-n ofan af e-u — заставить кого-л. отказаться от чего-л.
hafa ofan af fyrir sér með e-u — а) жить [зарабатывать себе на жизнь] чем-л.; б) развлекаться чем-л.
éta e-ð ofan í sig — отказываться от чего-л. ( о сказанном)
II praep1) (G) на поверхности2) (A) вниз по, вниз сofan stigann — вниз по лестнице [с лестницы]
-
64 snúa
[snu:a]sný, sneri (тж. snéri и snöri), snerum (тж. snérum и snörum), snúið (см. тж. snúinn)1. vt1) (D) вращать, вертеть, крутить2) (D) поворачивать, повёртыватьsnúa bakinu við e-m — поворачиваться спиной к кому-л.
3) ( e-u að e-u) выходить, быть обращенным (чем-л. куда-л.) — ср. 2, 2)4) (D) превращать; обращатьsnúa e-u upp í gaman — обращать что-л. в шутку
5) (D) обращать (кого-л. в веру)snúa e-m til kristni — обращать кого-л. в христианство
6) (D) переводитьsnúa e-u á annað mál — переводить что-л. на другой язык
7) (D) заставлять бегать по делам [выполнять поручения]8) (A) вить, плести2. vi1) поворачивать; поворачиватьсяsnúa í móti e-m — поворачиваться к кому-л. ( для боя)
2) выходить, быть обращенным, смотреть — ср. 1, 3)gluggarnir snúa út að götunni — окна выходят [смотрят] на улицу
snúa til austurs — выходить [смотреть] на восток
þessi hliðin snýr upp [niður] — эта сторона обращена вверх [вниз]
□3. snúa sér1) поворачиваться, повёртываться2) ( til e-s) обращаться (к кому-л.)□4. snúast1) вращаться, вертеться, крутитьсяsnúast í kring — вращаться, вертеться, крутиться
allt snýst um hann [það] — всё вращается вокруг него [этого]
2) подворачиваться, подвёртываться3) изменяться, превращаться4) ( fyrir e-n) бегать по делам, выполнять поручения (для кого-л.)□ -
65 utan
[ʏ:tʰan̬]I adv1) (тж. að utan) снаружи, извне; с моря2) за границу; за границей3)bera e-ð utan á sér — носить что-л. сверху; перен. выставлять что-л. напоказ
klípa utan af e-u — отщипывать от чего-л.
hanga alltaf utan í e-m — постоянно крутиться вокруг кого-л.
láta utan um e-ð — заворачивать, упаковывать что-л.
það er mikið utan um það, sem hann segir — он говорит так, что до сути его слов не скоро доберёшься
vera utan við sig — а) быть вне себя; б) быть рассеянным
utan yfir — сверху, поверх
II praep1) (A, G) извне, снаружи, с2) (G) безIII cjкроме, помимо -
66 EPTIR
prep with dat. and acc.;I. with dat.1) with verbs of motion, after (ríða, róa, fara, ganga, senda e-m);2) denoting the aim and object of many verbs;leita, spyrja, frétta, eptir e-u, to search, ask, inquire after;líta eptir e-u, to look afler, attend to;bíða eptir e-u, to wait for;vaka eptir e-m, to sit up waiting for one;segja eptir e-m, to report behind one’s back;3) following the course of a track, road, etc., along;niðr eptir hálsinum, down the hill;eptir endilongu, from one end to the other;eptir miðju, along the middle;4) after, according to, in accordance with (eptir sið þeirra ok lögum);hann leiddist eptir fortölum hennar, he was led by her persuasion;gekk allt eptir því sem H. hafði sagt, according as H. had said;5) denoting proportion, comparison;fátt manna eptir því sem hann var vanr, few men in comparison to what he was want to have;6) with verbs denoting imitation, indulgence, longing after;láta eptir e-m, to indulge one;breyta eptir e-m, to imitate;7) behind (hann leiddi eptir sér hestinn);fundust eptir þeim írskar bœkr, which they had left behind;II. with acc.1) of time, after, in succession to (vár kom eptir vetr);hvern dag eptir annan, one day after the other;ár eptir ár, dag eptir dag, year by year, day by day;eptir þat, after that, thereafter;2) denoting succession, inheritance;taka e-t í arf eptir e-n, to inherit from one;hann tók konungdóm eptir föður sinn, after his father;vita þá skömm eptir sik, to leave such a bad report;skaði mikill er eptir menn slíka, there is a great loss in such men;III. as adv.1) after;annat sumar eptir, the second summer after;um daginn eptir, the day after;eptir um várit, later during the spring;eptir koma úsvinnum ráð, the fool is wise when too late;2) behind;bíða sitja eptir, to wait, stay behind;vera, standa eptir, to remain behind, be left;halda e-u eptir, to keep back;skammt get ek eptir þinnar æfi, I guess that little is left of thy life;3) before the rel. part., eptir er = eptir þat er, after (ef maðr, andast á þingi eptir er menn eru á braut farnir);4) eptir á, afterwards, later on;* * *better spelt eftir, in common pronunciation ettir, a prep. with dat. and acc. and also used as adv. or ellipt. without a case: an older form ept or eft only occurs in poetry, Skm. 39, 41, Ýt. 2, Edda 91 (in a verse); ept víg, Hkr. i. 349 (in a verse), iii. 50 (Arnór); [cp. Goth. afar; Runic stone in Tune, after; A. S. æft; Engl. after, aft; Swed.-Dan. efter]:—after.A. WITH DAT., LOC.; with verbs denoting following, pursuing, or the like; hann reið e. þeim, Eg. 149; hann bar merkit eptir honum, he bore the standard after him, 297; róa e. þeim, to pull after them, Ld. 118; þegar e. Kara, on the heels of Kari, Nj. 202; varð ekki e. honum gengit, none went after him, 270.β. with the notion to fetch; senda e. e-m, to send after one, Eb. 22, Nj. 78, Fms. i. 2; ríða í Hornafjörð e. fé yðru, ride to H. after your things, Nj. 63.γ. ellipt., viljum vér eigi e. fara, we will not follow after them. Eb. 242; ek mun hlaupa þegar e., Nj. 202.2. metaph.,α. with verbs denoting to look, stara, líta, sjá, gá, horfa, mæna, etc. e. e-u, to stare, look after a thing while departing, Ísl. ii. 261: leita, spyrja, frétta etc. e. e-u, to ask, ‘speer,’ seek after a thing, Nj. 75, Eg. 155, 686, Fms. i. 71, x. 148, etc.β. segja e. e-m, to tell tales, report behind one’s back in a bad sense, 623. 62; þó at ek segða eigi óhapp eptir tengda-mönnum mínum, Sturl. i. 66; sjá e. e-u, to look after, miss a thing, Nj. 75; leggja hug e. e-u, to mind a thing, Ísl. ii. 426; taka e., to mind, mark a thing; ganga e. e-u, to retain a thing, Fms. x. 5.γ. verbs denoting to expect; bíða, vænta e. e-u, to expect, wait for a thing; vaka e. e-m, to sit up waiting for one, but vaka yfir e-m, to sit up nursing or watching one, cp. Fas. ii. 535.II. denoting along, in the direction of a track, road, or the like; niðr e. hálsinum, down the hill, Fms. iii. 192; út e. firði, stood out along the firth, i. 37; innar e. höllinni, Nj. 270; upp e. dal, Eb. 232; ofan e. dalnum, Nj. 34; ofan e. eyrunum, 143; upp e. eyrunum, 85; innar e. búðinni, 165; út e. þvertrénu, 202; ofan e. reykinum, Eb. 230; inn e. Skeiðum, 224; inn e. Álptafirði, id.; innar e. ísum, 236; inn e. ísum, 316; út e. ísnum, 236; út e. Hafsbotnum, Orkn. 1; e. endilöngu, from one end to another, Fms. x. 16; e. miðju, along the middle, vii. 89.2. metaph. after, according to; e. því sem vera ætti, Ld. 66; e. sið þeirra ok lögum, Fms. i. 81; e. þínum fortölum, ii. 32; hann leiddisk e. fortölum hennar, he was led by her persuasion, v. 30; gékk allt e. því sem Hallr hafði sagt, Nj. 256; gékk allt e. því sem honum hafði vitrað verit, all turned out as he had dreamed, Fms. ii. 231; e. minni vísan, i. 71.β. denoting proportion, comparison; þó eigi e. því sem faðir hans var, yet not like his father, Eg. 702; fátt manna e. því sem hann var vanr, few men in comparison to what he used to have, Sturl. ii. 253; þat var orð á, at þar færi aðrar e., people said that the rest was of one piece, Ld. 168.γ. with verbs denoting imitation, indulgence, longing after, etc.; lifa e. holdi sínu, to live after the flesh, Hom. 25; lifa e. Guði, 73; lifit e. mér, follow after me, Blas. 45; láta e. e-m, to indulge one; mæla e. e-m, to take one’s part, Nj. 26: breyta e. e-m, to imitate; dæma e. e-m, to give a sentence for one, 150; fylgja e. e-m, to follow after one, N. T.; herma e. e-m, to mimic one’s voice and gesture, as a juggler; mun ek þar e. gera sem þér gerit fyrir, I will do after just as you do before, Nj. 90; hann mælti e. ( he repeated the words) ok stefndi rangt, 35; leika e. e-m, to follow one’s lead; telja e., to grudge; langa e., to long after, Luke xxii. 15.δ. kalla, heita e. e-m, to name a child after one; kallaði Hákon eptir föður sínum Hákoni, Fms. i. 14; kallaðr e. Mýrkjartani móður-föður sínum, Ld. 108: lcel. now make a distinction, heita í höfuðit á e-m, of a living person, and heita e. e-m, of one deceased.III. denoting behind; fundusk e. þeim Írskar bækr, Irish books were found which they had left behind, Landn. (pref.), Fms. xi. 410; draga þik blindan e. sér, vi. 323; bera e-t e. sér, to drag behind one; hann leiddi e. sér hestinn, he led the horse after him, Eg. 766.β. as an adv., þá er eigi hins verra e. ván er slíkt ferr fyrir, what worse can come after, when such things went before? Nj. 34.2. but chiefly ellipt. or adverb.; láta e., to leave behind, Sturl. i. 60; sitja e., to sit, stay behind, Fms. i. 66; bíða e., to stay behind; vera e., Grett. 36 new Ed., Bs. i. 21; standa e., to stay behind, remain, be left, Fms. ii. 231, vi. 248; dveljask e., to delay, stop, Sturl. ii. 253; leggja e., to lay behind, but liggja e., to lie behind, i. e. be left, Karl. 439; eiga e., to have to do, Nj. 56; ef ekki verðr e., if naught remain behind, Rb. 126; skammt get ek e., þinnar æfi, I guess that little is left of thy life, Nj. 182; þau bjoggu þar e., they remained, stayed there. 25.B. WITH ACC., TEMP, after; vetri e. fall Ólafs, Eb. (fine); sextán vetrum e. dráp Eadmundar konungs …, vetrum e. andlát Gregorii, … e. burð Christi, Íb. 18; e. fall jarls, Eg. 297; e. verk þessi, Nj. 85: esp. immediately after, var kom e. vetr, spring came after winter, Eg. 260; hvern dag e. annan, one day after another, Hom. 158; ár e. ár, year after year, Rb. 292; dag e. dag, day after day, Fms. ii. 231; e. þat, or e. þetta, after that, Lat. deinde, deinceps, Nj. 151, Eb. 58, Bs. i. 5, etc. etc.; e. þingit, after the meeting, Eb. 108; e. sætt Eyrbyggja, 252.2. denoting succession, inheritance, remembrance, etc.; eptir in this sense is frequent on the Runic stones, to the memory of, after; hón á arf allan e. mik, Nj. 3; tekit í arf e. föður þinn, inherited after thy father, Fms. i. 256; ef skapbætendr eru eigi til e. bauga, i. e. to receive the weregild, Grág. ii. 184; þeir er sektar-fé eiga at taka e. þik, Nj. 230; tók konungdóm e. föður sinn, took the kingdom after his father, Fms. i. 2; Þorkell tók lögsögu e. Þórarinn, Thorkel took the speakership after Thorarin, Íb. ch. 5, cp. ch. 8, 10: metaph., vita þá skömm e. sik, to know that shame [ will be] after one, i. e. leave such a bad report, Ld. 222; skaði mikill er e. menn slíka, there is a great loss in such men, Eg. 93; hann fastaði karföstu e. son sinn, he fasted the lenten fast after his son’s death, Sturl. ii. 231; sonr … e. genginn guma, a son to succeed his deceased father, Hm. 71; mæla e. en, or eiga vígsmál (eptir-mál) e. e-n, to conduct the suit after one if slain, Nj. 254 (freq.), hence eptir-mál; eptir víg Arnkels vóru konur til erfðar ok aðildar, Eb. 194; í hefnd e. e-n, to revenge one’s death, Nj. 118; heimta gjöld e. menn sína, to claim weregild, Fms. viii. 199.β. the phrase, vera e. sig, to be weary after great exertion.II. used as adv. after; síðan e. á öðrum degi, on the second day thereafter, Hom. 116: síðan e., Lat. deinceps, Fms. x. 210; um várit e., the spring after, Eb. 125 new Ed.; annat sumar e., the second summer after, Nj. 14; annat haust e., Eb. 184; annan dag e., the second day after, Nj. 3; um daginn e., the day after, Fms. vii. 153, Bs. i. 21; næsta mánuð e., Rb. 126.β. by placing the adverb. prep. at the beginning the sense becomes different, later; e. um várit, later during the spring, Eb. 98.III. used adverb. with the relat. particles er, at; e. er, Lat. postquam, Grág. i. 10; e. at, id., K. Þ. K. 32.β. eptir á, afterward; the proverb, eptir (mod. eptir á) koma ósvinnum ráð í hug, the fool is wise too late, Vápn. 17, Fas. i. 98; eptir á, kvað hinn …, ‘ after a bit,’ quoth the …, (a proverb.) -
67 FELA
* * *(fel; fal, fálum; fólginn), v.1) to hide, conceal (fálu þeir gullit í Rín; þær austr ok vestr enda fálu);fel sverð þitt, sheathe thy sword;yrkja fólgit, to use obscure phrases (in poetry);impers., fal þá sýn (acc.) milli þeirra, they lost sight of one another;2) fela e-m e-t, to make over, to give in trust or charge to one;hann fal Óðni allan þann val, he gave all the slain to Odin;mey frumunga fal hann (entrusted to) megi Gjúka;fela e-m e-t á hendi, to commit a thing to one’s charge, to commend;fálu sik ok sálir sínar guði almáttkum á hendi, they commended themselves and their souls to God Almighty;fela e-t undir eið sinn (þegnskap sinn), to vouch upon one’s oath (upon one’s honour);fela e-t undir e-m, to put under one’s charge;er und einum mér öll um fólgin hodd Niflunga, the whole hoard of the Niflungs is in my hands alone;man hér öll vár vinátta undir felast, all our friendship will depend upon this;fela e-n á brott, to put one out for alimentation;fela e-n inni = fela e-n á brott;sá bóandi, er hann felr sik inni, the man with whom he boards and lodges;fela búfé inni at e-m, to put out (cattle, sheep) to one to keep;3) refl. felast, to hide oneself (mörg leyni þau, er felast mátti í);felast í faðmi e-m, to be locked in one’s arms;felast á hendi e-m, to put oneself in another’s hands, enter his service (Kolskeggr falst á hendi Sveini Dana-konungi).* * *pret. fal, 2nd pers. falt, pl. fálu; pres. fel; pret. subj. fæli; part. fólginn: in mod. usage, pret. faldi, part. falinn, and sup. falið, with weak declension, if in the sense to hide; but fól, pl. fólu, part. fólginn, if in the sense to commend; thus, undir trjánum sig faldi, Pass. 33. 6; einn fyrir engum faldist, 33. 7; but, þá Frelsarinn í Föðurs hönd fól nú blessaðr sína önd, 45. 1; fól and falinn, however, never occur in old MSS.:—[Ulf. filhan = κρύπτειν, θάπτειν; Hel. bi-felhan; O. H. G. felahan; Germ. be-fehlen and emp-fehlen; Lat. se-pēlio contains the same root, properly meaning to hide, shut up: cp. Engl. bury, which really means to hide.]I. to hide, conceal; allt veit ek Óðin, hvar þú auga falt, Vsp. 22; þú falt fé þitt í svá mikilli þoku, Band. 12; hrís-kjarrit þat er Vaði risi fal sverðit, Þiðr. 69, Gm. 37; fálu þeir gullit í Rín, Edda 76; tóku likit ok fálu þar, Ó. H. 225 (fólu, Hkr. ii. 380, wrongly); ek mun fela yðr her í gamma mínum, Fms. i. 9: barnit var fólgit, Fs. 60, Gullþ. 26; fel sverð þitt, sheathe thy sword, Fms. xi. 348; felðu (= fel þú) sverð þitt í umgörð, 656 C. 4; þær austr ok vestr enda fálu, Hkv. 1. 2; fólgit, hidden, preserved, Vsp. 31; fólginn, hid, Þkv. 7, 8; örlög fólgin e-m, fate hidden, in store for one, Vsp. 36, Akv. 16; fólginn endi lífs, poët. the hidden thrum of life, i. e. death, Ýt. 17.β. to bury, Ýt. 24; liggja fulginn, to lie buried (in a cairn), on a Runic stone, Rath 178.2. metaph., hefir þú fólgit nafn hennar í vísu þessi, Eg. 325; fólgit í rúnum, Edda 47; yrkja fólgit, to use obscure phrases (in poetry), 110.3. impers., fal þá sýn (acc.) milli þeirra, they lost sight of one another, with the notion of a hill or object coming between, Ó. H. 182; þegar er sýn fal í milli þeirra Egils, Eg. 545.4. the phrase, fela e-n á brott (= in mod. usage koma e-m fyrir), to put one out (for alimentation), of one sick or old, a child, etc., Grág. i. 155; or, fela e-n inni, id.; sá bóandi er hann felr sik inni, the husbandman with whom he boards and lodges, 158; ef sá maðr andask er fólginn var inni, 155: of cattle, to put out to keep, nú felr maðr búfé inni at manni at fúlgu-mála réttum, N. G. L. i. 25; hence fúlga, q. v. = meðgjöf.II. to give into one’s keeping, entrust; hann fal Óðni allan þann val, he gave all the slain to Odin, Fas. i. 454; mey frumunga fal hann ( entrusted to) megi Gjúka, Skv. 3. 4: to invest, auð hefi ek minn ílla fólginn, Fms. vii. 49 (in a verse).β. in the phrase, fela e-m e-t á hendi (mod. á hendr); þér fel ek á hendi, Skarphéðinn, at hefna bróður þíns, Nj. 154; fal hón sik ok allt sitt föruneyti á hendr lifanda Guði, Fms. i. 226; Kristi á hendi fólgin, 655 xxiii; fel’k þér á hendi ábyrgð hans at öllu, Grág. i. 245; fálu sik ok sálur sínar Guði Almáttkum á hendi, Bs. i. 139; at Jón Loptsson fæli Petri postula á hendi þá hjörð … en Jesus Kristr fal sína hjörð á hendr Föður sínum, 145; fela undir e-m, to put under one’s charge; er und einum mér öll um fólgin hodd Niflunga, i. e. all the hoard of Niflung is kept by me only, Akv. 26; fela ván sína alla undir Guði, 686 B. 2; mun hér öll vár vinátta undir felask, all our friendship will depend upon this, Eb. 130: a law term, skulu þeir fela undir eið sinn, they shall avouch it on their oath, Grág. i. 9; fela undir þegnskap sinn, to vouch upon one’s honour; þó rangt sé undir þegnskap fólgit, 33.III. reflex. to hide oneself; ek mun felask, Fs. 48: hann falsk í Kröflu-helli, Landn. 183; mörg leyni þau er felask mátti í, Fms. x. 218; í skógi þar er þeir höfðu fólgizk, Ó. H. 152; en fálusk at degi, id.; felask í faðmi e-m, to be shut in one’s arms, Hkv. 2. 27.2. felask á hendi e-m, to put oneself in another’s hands, enter his service; Kolskeggr falsk á hendi Sveini Dana-konungi, Nj. 121. -
68 HAFNA
* * *(að), v. to forsake, abandon, with dat. (hafna fornum sið, blótum ok heiðnum góðum);kýr hafnaði átinu, the cow left off eating.* * *að, to forsake, abandon, with dat.; hafna blótum ok heiðnum goðum, Fms. i. 33; h. fornum sið, Eb. 12; h. fornum átrúnaði, Anal. 141; h. fjándanum, K. Á. 74; h. líkamligum lystingum, 671. 4; h. boðum e-s, to disobey one’s orders, Andr. 65; h. ráði e-s, Al. 166; kýr hafnaði átinu, the cow left off eating, Bs. i. 194; ef hann hafnaði sínum úkynnum, Fms. v. 218; opt hafnar mær manni fyrir litla sök, MS. 4. 6; áðr ek þér hafna, lest I forsake thee, Korm. 50 (in a verse); h. hungri, poët. to feast, Fms. xi. 138 (in a verse); h. fjörvi, to die, Hkr. i. (in a verse); h. nafni e-s, to disown one, Hallfred; hafnið Nefju nafna, ye forsake ( disgrace) the namesake of Nefja, Hkr. i. (in a verse); fyrir-litinn eða hafnaðr, Stj. 157, 173: part. hafnandi forsaking, Sks. 3.II. reflex. of cows and ewes, to conceive, to calve, lamb.III. hafna, að, to come to anchor; or hafna sig, id. -
69 KROSS
* * *(pl. -ar), m.1) cross, crucifix;2) sign of the cross; í kross, cross-wise, in the form of a cross (leggja hendr í kross; rétta sik í kross).* * *m.; the earliest poets use the Lat. form, but as masc., helgum crúci, Edda 92 (in a verse); merki crúcis, Líkn. 52, which form remains in the pr. name Krysi-vík, Kryci-vika, q. v.; [like A. S. and Engl. cross, Hel. cruci, Germ. kreuz, Swed.-Dan. kors, from Lat. crux]:—a cross, Bs., N. T., Pass., Vídal. passim.2. the holy rood, crucifix, in the Roman Catholic times; Valgarðr braut krossa fyrir Merði ok öll heilög tákn, Nj. 167; taka kross í hönd sér, of one taking an oath, Grág. i. 64; hann lét einn gullkross göra ok síðan vígja, Fms. vi. 142; í bríkum ok krossum, Bs. i. 132. These holy roods were erected on high roads, and worshipped,—hón hafði bæna-hald sitt á Krosshólum, þar lét hón reisa krossa, Landn. 111; þeir höfðu krossa tvá, þá er nú eru í Skarði inu eystra, merkir annarr hæð Ólafs konungs en annarr hæð Hjalta Skeggjasonar, Bs. i. 21: allit., kirkja eðr kross, fara til kirkju eða kross, to go to worship at church or cross, Hom. (St.); hann kom hvárki til kross né kirkju, Art. 21; hafnar-kross, Bs. i. 607, (see höfn); hinn þriðja dag í Jólum at kveldi var hón at krossi, she was worshipping at a cross, 370, cp. 607; kross-smíð, the carving of a cross, Ann. 1334. Many local names bear witness to this cross-worship, which answers to the hörgar of the heathen age, cp. the passage in Landn. l. c.; Þorkell er svá baðsk fyrir at krossi, gott ey gömlum manni, gott ey ungum manni, Landn. 45. Kross, Kross-á, Krossár-dalr, Kross-áss, Krossa-nes, Krossa-vík (whence Krossvíkingar, Ísl. ii), Kross-holt, Kross-hólar, Kross-sund, as also Krysi-vík (q. v.) in southern Icel., prob. from a harbour cross being erected there, Landn., Sturl., the map of Icel., cp. Engl. and Scot. Holy Rood:—the name of several ancient poems, Kross-drápa, Kross-vísur. 3. the sign of the cross (signa or signa sig); Skíði görði skyndi-kross skjótt með sinni loppu, Skíða R. 125; í kross, adv. cross-wise, in form of a cross; þat kallaði hann svá er í kross var sprungit, Glúm. 383; ok var hvártveggi brenndr í kross, Nj. 209; þat hafði hann helzt til trúar, at hann blés í kross yfir drykk sínum, Fs. 103.4. a cross used to summon people to a meeting (the Scot. Fiery cross), called skera kross, Grág. i. 166, 446, 447, N. G. L. i. 11, 348, 378, answering to the heathen her-ör.COMPDS: krossalauss, krossband, krossbinda, krossbúza, krossdúkr, krossfall, krossfé, krossferill, krossför, Krossgildi, krossgötur, krosshús, krossmaðr, krossmaðra, krossmark, krossmerki, Krossmessa, krossmessudagr, krosspísl, KrossSaga, krossskjöldr, krossskurðr, krosstákn, krosstíðir, krosstré, krossurt, krossvarða, krossvegr, krossviðr, krossvíti. -
70 TOPT
f.1) ‘toft’, homestead;Skaði byggvir fornar toptir föður, S. dwells in her father’s old home;2) a place marked out for a house or building (skyldi þar vera kaupstaðr; hann gaf mönnum toptir til at gera sér þar hús);3) the mere walls or foundations of a (former) building (út með firðinum eru víða toptir).* * *tomt, tupt, toft, tuft; the vowel is short, and toft makes a rhyme to opt (Sighvat), Hr optr, lopt, Skáld H. 6. 8: in mod. pronunc. tótt, cp. Dr. Egilsson’s Poems, p. 95; [the forms in early Swed. and Norse also vary much, tompt, top, toft, Schlyter; the word is identical with Engl. tuft.]B. A green tuft or knoll, green, grassy place, then generally like mid. Lat. toftum, Engl. toft, a piece of ground, messuage, homestead; en nú Skaði byggir fornar toptir föður, Gm. 11; atgeirs-toptir, poët. ‘halberds-homestead,’ i. e. the hands holding the halberd, Ad.; óðal-toptir, an allodial piece of ground, Fms. vi. (in a verse); ef maðr færir hús frá óðals-tuft, þá skal hann bera einu sinni með vátta tvá á óðals-tuftir, if a man removes a house from its ancient (allodial) ground, N. G. L. i. 379 (v. l. 14, 15); toptar nökkvi, the ‘toft-ship,’ i. e. a house, Ýt.; Hropts sig-toptir, Odin’s homestead of victory, i. e. Walhalla, Vsp.2. a place marked out for a house or building, a toft; en ef sú kirkja brotnar ok falla hornstafir, þá eigu vér timbri á tuft at koma fyrir tólf mánuðr, bring the timber to the toft within twelve months, N. G. L. i. 7, 8; göra kirkju ok hvergi tuft eyða, build a church, and not lay waste the toft, 8; en ef hón er eigi til, þá skal kaupa tuft þar sem menn vilja svá sem menn meta, purchase a toft where to launch the ship, 100; kirkja á skóg hálfan með tupt ok vexti, Vm. 114; mylnu-hús, tuppt ok grundvöll, D. N. iv. 537, B. K. 55, 57; skyldi þar vera kaupstaðr, hann gaf mönnum toptir til at göra sér þar hús, Hkr. i. 274; hann markaði toptir til garða, ok gaf búondum eðr kaupmönnum, Ó. H. 42; verk Dróttins várs marka topt fyrir verkum órum, Greg. 56.3. a square piece of ground with walls but without roof (cp. tjalda), this is the special later Icel. sense; Hjörleifr lét göra skála tvá, ok er önnur toptin átján faðma enn önnur nítján, Landn. 35; skógr umb skála-tofst, D.I. i. 475; sér þar tuptina sem hann lét göra hrófit, Ld. 34; en er hús vóru ofan tekin, þá var þar síðan kallat Hrafn-toptir, Eg. 100; út með firðinum eru víða toptir ok vítt land þat er engi maðr á, þar vil ek at vit reisim okkr bústað, Háv. 41; rétt er at kveðja búa at toptum ef búar eru brott farnir, Grág. ii. 124; búðar-tópt, the square walls of a hut without a roof, Rd. 274; toptin var full af torfi ok grjóti, id.; hann lét grafa hann hjá toptum nokkurum, Fs. 141; hús-topt, skála-t., kirkju-t., skemmu-t., fjós-t., fjárhús-t., bæjar-t., nausta-t., the bare walls, ruins of a house, skáli, church …; augna-tópt, eye-socket; svá stóð toptin eptir í varr-símanum at þar var logn, the water in the wake was like a lane, with a wall of waters on both hands, Hkr. i. 283. -
71 eiga
If (-u, -ur)vlastnictvíHúsið er í eigu fjölskyldunnar.IIv (acc) (á, átti, áttum, átt)1. mít, vlastnit2. měl by, měla by, měl bys atd. (při doporučeních a radách)Þú átt að gera þetta. (hjálparsögn)Ég á bágt með að trúa þessu.Ég á ekki vináttu ykkar skilið. (verðskuldun)Ég vona að ég eigi ekki þriggja mánaða fangelsisdóm yfir höfði mér vegna þessara orða. Já, ég get ekki ímyndað mér að eiga yfir höfði mér reiði Lífar.Ég á fyrir bæði nýrri tölvu og X-box.Ég á gott að eiga svona marga góða vini.Hún á heima í höfuðborg Íslands.Mér fannst Hanna Þóra syngja frábærlega vel, stillti sig um óperutakta í lögum þar sem það á illa við.....sem hún á inni á kortinu sínu.Ég kíki í heimsókn ef ég á leið hjá...Ég ligg í rúminu og stari út í loftið. Ég veit að ég á margt ógert.Loki á orustu við Heimdall, og verður hvor annars bani.Nuddið er mikilvæg hjálp þar sem aðskilnaður hefur orðið á milli móður og barns, einkum ef hann á sér stað strax eftir fæðingu.Þeir eiga ekki skap saman.Við sem búum úti á landsbyggðinni vitum að hún á undir högg að sækja og þess vegna er óskaplega létt að tala eins og..Unnið með orðabók þar sem það á við. Fylgið stígum, slóðum og kindagötum þar sem það á við.Og skal ég útskýra hvað ég á við, að fólk á meginlandinu segist aldrei vera ferðast til Evrópu.. (meina) Hvað áttu við?Það á ekki lengur við.Ég á við smá vandamál að stríða. Ég á við hræðilegt vandamál að stríða. -
72 kynna
v (acc) (-ti, -t)představit, prezentovatkynna honum þetta; kynna þetta fyrir henni -
73 leggja
v (acc) (legg, lagði, lögðum, lagt)1. položit (se), umístit, natáhnout se2. postavit, stavětÞegar hann leggur bílnum fyrir framan Völundarhús 42 sér hann að hér er eitthvað mikið um að vera.Ég legg - mikið upp úr því - að vinna með frændum okkar í Norðri - í friði og spekt.Hún leggur af vegna þess að hún er veik.Hún leggur af stað til Akureyrar.Hann leggur símann á af því að hann vill ekki tala við mig.Hann leggur áherslu á að heppilegasta leiðin til skólaþróunar komi innan frá, þ.e. frá skólafólkinu sjálfu.Ég legg auðvitað heiður minn að veði um að allir peningarnir munu skila sér til góðra samtaka.Nú er að segja frá þeim bræðrum að þeir leggja hatur á Stóradalsbóndann og sitja um líf hans.Ég legg peninga inn í bankann.Barnið leggur saman tvo og þrjá og fær fimm.Nokkuð er misjafnt eftir landshlutum og árstíðum hvað selurinn leggur sér helst til munns.Ég legg til að þessi plaköt verði lagfærð.Ég veit ekki hvort ég legg út í þá umræðu núna.Hann leggur við hlustir þegar ég tala í símann við vinkonu mína.Svo buðu mennirnir hver öðrum góða nótt á kristilegan hátt, og það brakaði í rúmunum þegar þeir lögðust fyrir. -
74 standa
v (stend, stóð, stóðum staðið)1. stát (u zdi ap.)2. stát (být postaven), ležetHúsið stendur við götuna.3. stát (být napsáno) (v knize ap.)Það stendur í blaðinu.4. pokračovat, trvatSamkoman stóð lengi.Það stendur enn á svari.Það stendur á að ég er að fara heim.Ég stend með honum.Þau standa saman á hverju sem gengur.Það stendur til að breyta öllu skipulaginu.Fundurinn stendur enn yfir. -
75 verja
v (acc/dat) (varði, varið)1. bránit2. chránitÉg hef varið miklu tíma í að lesa bókina. -
76 vinna
If sg (-u)práceIIv (acc) (vinn, vann, unnum, unnið)1. pracovatvinna á skrifstofu; vinna í banka2. vyhrát3. fungovat, pracovatBíllinn vinnur vel.4. vykonat, vykonávatVerkið vannst fljótt.Hann hefur unnið til verðlauna.Vegna þess að svartur byrjar hefur hann ákveðið forskot sem hvítur getur ekki unnið upp. -
77 brjóta
[b̥rjou:tʰa]brýt, braut, brutum, brotið1. vt1) ломать; разбивать; разрушать2) складывать (тж. brjóta saman)3) нарушать, преступатьbrjóta lög á e-m — поступать несправедливо по отношению к кому-л.
2.imp:□3.brjótast fyrir e-u — бороться за что-л.
brjótast gegnum e-ð — пробиваться через что-либо; перен. с трудом преодолевать что-л.
brjótast í e-u — усердно заниматься чем-л., биться над чем-л.
brjótast undan e-u — вырываться, освобождаться от чего-л.
□◊brjóta (í) bág við e-ð — нарушать что-л.; идти вразрез с чем-л.
brjóta odd af oflæti sínu — унизиться, снизойти
brjóta heilann um e-ð — ломать себе голову над чем-л.
-
78 láta
[lau:tʰa]læt, lét, létum, látið (см. тж. látinn)1. vt1) класть; ставитьláta e-ð á sinn stað — класть что-л. на своё место
2) отпускать3) отдавать (что-л.), расставаться (с чем-л.)4) терять5) разрешать, позволять, пускать, даватьég læt það svona vera — я не имею ничего против, пусть будет так
láta sér annt um e-ð — очень считаться с чем-л., считать что-л. очень важным
láta e-ð ekki á sig fá — легко отнестись к чему-л., не считаться с чем-л.
láta e-ð ekki til sín taka — не вмешиваться во что-л., держаться в стороне от чего-л.
láta e-ð í ljós(i) — выразить [высказать] что-л.; заявить о чём-л.
láta e-n gera e-ð — велеть [поручить] кому-л. сделать что-л.
6) делать вид, притворятьсяhann lét sem hann sæi mig ekki — он сделал вид [притворился], что не видит меня
2. vi1) ( eftir e-m) уступать, подчиняться (кому-л.)2) перен. слушатьсяláta að stjórn — слушаться руля (о судах, автомобилях и т. п.); слушаться повода ( о лошадях)
3) вести себяláta mikið yfir sér — хвастаться; держаться нескромно
láta vel að e-m — проявить дружелюбие по отношению к кому-л.; ласкать кого-л.
hann er vel [illa] látinn — его любят [ненавидят]
láta vel [illa] af e-u — положительно (отрицательно) отзываться о чём-л.
4) звучать5)honum lætur þetta vel — а) он силён [сведущ] в этом; б) это ему подходит [приятно]
6)þegar bezt lætur — (imp) в лучшем случае
það lætur nærri — (imp) почти
□3. láta sig1) терять силу2) сдаваться; подчиняться4.: látast1) умирать2) делать вид, притворяться5.ppraes látandi:svo látandi — гласящий, в котором говорится ( о тексте)
◊láta hlut sinn — потерпеть поражение, не добиться своего права
láta eigi hlut sinn — не поддаваться, не отказываться от своего права, не давать себя в обиду
láta fyrir berast — пребывать [обосноваться] где-л.
-
79 sitja
[sɪ:tʰja]sit, sat, sátum, setið1. vi1) сидетьsitja á hesti [hestbaki] — сидеть верхом на лошади
sitja á e-u — перен. сидеть на чём-л., не пользоваться самому чем-л. и не давать пользоваться другим; ≅ быть собакой на сене
2) сидеть, находиться; пребыватьþar við situr — (imp) так и останется
□2. vt1)jörðin er vel [illa] setin — хозяйство на хуторе в хорошем [плохом] состоянии
2)sitja hest vel [illa] — хорошо[плохо] ездить верхом, прочно [плохо] держаться в седле
3)sitja e-ð af sér — упустить что-л., выпустить что-л. из рук (о возможности, шансе и т. п.)
4)3.sitja sig úr færi með e-ð — упустить что-л.
4.pp setinn:þétt setinn bekkur — скамья, на которой заняты все места
◊allir verða að sitja og standa eins og hann vill — все должны вести себя так, как он хочет
-
80 stíga
[sd̥ɪ:qa]stíg, steig (и sté), stigum, stigið [sd̥ɪijɪð̬]1. vi1) шагать, ступать ( при подъёме или спуске)stíga af baki — слезать с лошади, спешиваться
stíga á skip — подниматься на судно [на борт]
stíga við stokk(inn) — перебирать ногами, держась за кровать ( о детях, начинающих ходить)
stíga í stólinn — подниматься на кафедру, произносить проповедь; держать речь
2) подниматься; повышаться3) наступать, ступатьstíga (ofan) á e-ð — наступать на что-л.
stíga niður — ставить ногу, наступать
stíga þungt til jarðar — тяжело ступать, топать
2. vt1) вращать, приводить в движение ( нажимая ногой на педаль)2)3) отмеривать [измерять] шагами3.◊stíga yfir höfuð e-m — победить кого-л., одолеть кого-л.
См. также в других словарях:
Magnús Eiríksson — (* 22. Juni 1806 in Skinnalón, Norður Þingeyjarsýsla, Island; † 3. Juli 1881 in Kopenhagen) war ein isländischer Theologe, religiöser Schriftsteller und Zeitgenosse Sören Kierkegaards (1813–1855) und Hans Lassen Martensens (1808–1884) in… … Deutsch Wikipedia
Svavar Guðnason — fæddist á [Höfn í Hornafirði] [http://is.wikipedia.org/wiki/Hornafj%C3%B6r%C3%B0ur] þann 18. nóvember 1909. Snemma kom í ljós hvert hugur Svavars stefndi. Svavar komst í kynni við málaralistina á uppvaxtarárum sínum, mest fyrir tilstilli Bjarna… … Wikipedia
Norse dwarves — Dvergar or Norse dwarves (Old Norse dvergar , sing. dvergr ) are highly significant entities in Norse mythology, who associate with stones, the underground, deathliness, luck, magic, and technology, especially forging. They are identified with… … Wikipedia
Maus (band) — Maus Origin Reykjavík, Iceland Genres Rock/Pop, Alternative rock Years active 1993–2004 (presently on a hiatus) Labels Bad Taste … Wikipedia
Katla — Mýrdalsjökull mit Katla Höhe 1.450 … Deutsch Wikipedia
Nóttin Langa — Studio album by Bubbi Morthens Released 1989 … Wikipedia
Steinn Steinarr — (born Aðalsteinn Kristmundsson, October 13, 1908 – May 25, 1958) was an Icelandic poet. Many Icelanders regard Steinn Steinarr as their greatest poet. Yet he remains almost unknown outside his country. The reason is simple. Effective translations … Wikipedia