Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

doctrinae+cj

  • 81 infantulus

    īnfantulus, ī, m. (Demin. v. infans), ein kleines Kind, Apul. met. 8, 15. Nazar. pan. Constant 16, 6. Hieron. Isai. 3, 7, 16 u.a. Eccl.: attrib., inf. filius, Augustin. de civ. dei 22, 8, 20. p. 577, 6 D.2: ipsis veluti infantulis doctrinae initiis erudiri, Hilar. in psalm. 108, 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > infantulus

  • 82 liberalis

    līberālis, e (1. liber), I) die Freiheit (als Stand) betreffend, causa, Prozeß, in dem es sich um Freiheitsrechte handelte, Cic.: liberali causā asserere alqm manu, in gesetzmäßiger Form behaupten, daß einer frei geboren sei, Ter.: iudicium, in einem Freiheitsprozeß, Quint.: nuptiae, zwischen freigeborenen Menschen, Plaut. – II) einem freigeborenen Menschen geziemend = edel, von edler Art od. Gesinnung, vornehm, anständig, 1) übh.: ingenium, Ter.: mens, Cic.: vir, edeldenkend, Ter.: artes od. doctrinae, Wissenschaften, die sich für einen freigeborenen Menschen schicken (Dichtkunst, Beredsamkeit, Geschichte, Sprachkunde, Philosophie), Cic.: ebenso liberalia, studia, Vell. u. Suet.: liberalissima studia, Cic.: liberalibus studiis praediti, Gelehrte, Tac.: disciplinae liberales, Vell. u. Tac.: liberales litterae, Augustin.: iocus, Cornif. rhet.: fortuna liberalior, Liv.: coniugium, Ter.: liberalior victus, bessere, vornehmere Kost, Liv.: sumptus, Ausgaben, wie sie Ehre u. Anstand erfordern (Ggstz. necessarii), Cic.: largum et liberale viaticum, ein reichliches und anständiges, Cic.: forma virginis, edle Gesichtsbildung, Plaut. u. Ter.: filius liberalis formae, Val. Max.: u. so facies, Ter., species, Plaut.: v. Pers., pulcher est et liberalis, von vornehmem (edlem) Aussehen, Plaut. mil. 64. – 2) insbes.: a) gütig, responsum, Cic.: vo-
    ————
    luntas, Cic. – b) freigebig, subst. der Freigebige (Ggstz. avidus, habsüchtig, subst. der Habsüchtige, der Geizhals), v. Pers., Cic. u.a. – im Ggstz. mit folg. Genet., laudis avidi, pecuniae liberales, Sall. Cat. 7, 6. – c) reichlich, potio, Cels.: epulae, Tac.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > liberalis

  • 83 omnigenus

    1. omnigenus = omne genus, Acc., von allerhand Art, allerlei, Lucr., Varro u.a. – m. Genet. partit., doctrinae omnigenus, Auct. b. Gell. 14, 6, 1 H. Vgl. übh. Lachm. Lucr. 2, 759. p. 118 u. 5, 440. p. 292.
    ————————
    2. omnigenus, a, um (omnis u. gigno), alles hervorbringend, Prud. c. Symm. 1, 13.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > omnigenus

  • 84 orbis

    orbis, is, m., jede Rundung, I) der Kreis, A) im allg.: in orbem torquere, Cic.: equitare in orbem, ringsherum, in einem Kreise, Ov.: orbem ducere, Sen., od. efficere, Ov., einen Kreis machen: digitum iusto orbe terit anulus, paßt gerade an den Finger, Ov.: orbis saltatorius, Tanzreif, Cic.: orb. laneus, wollene Binde, Prop.: orb. rotae, Felgen, Ov., Plin. u.a.: interior pars urbis, cui brevior munitionis orbis (ein engerer Mauerkreis) circumiectus erat, Liv. – B) insbes.: 1) als milit. t. t. = ein Kreis, Karree, orbem facere, Caes. u. Sall.: in orbem consistere, Caes.: in orbem coire, Liv.: orbem colligere, volvere, Liv.: in orbem se tutari, Liv. – 2) von Himmelskreisen: orb. signifer, der Tierkreis, Cic.: orbes finientes, der Horizont, Cic.: orbis lacteus (γαλαξίας κύκλος), die Milchstraße, Cic. – 3) v. den Windungen, kreisförmigen Bewegungen, immensi orbes, der Schlangen, Verg.: columbarum crebris pedum orbibus adulatio, Plin. – v. Kreislaufe des Jahres, annuus exactis completur mensibus orbis, ex quo etc., Verg.: triginta magnos volvendis mensibus orbes imperio explebit, Jahresläufe, Verg. – temporum orbes, Curt. – v. Kreislaufe der Geschäfte, der Erscheinungen, imperium per omnes in orbem ibat, ging im Kreise-, ging die Reihe herum, Liv.: ut idem in singulos annos orbis volveretur, damit sich derselbe Kreislauf (der Er-
    ————
    scheinungen) regelmäßig alle Jahre wiederhole, Liv. – v. der periodischen Abrundung, Periode der Rede, orationis od. verborum, Cic.: ut forma ipsa concinnitasque verborum conficiat orbem suum, Cic. – v. abgeschlossenen Kreise von Ansichten, explosae eiectaeque sententiae Pyrrhonis, Aristonis, Erilli, quod in hunc orbem, quem circumscripsimus, incĭdere non possunt (weil sie in den von uns beschriebenen Kreis nicht fallen dürfen), adhibendae omnino non fuerunt, Cic. de fin. 5, 23; vgl. Hor. de art. poët. 132. – v. abgeschlossenen Kreis, dem Inbegriff der Enzyklopädie der Wissenschaften, orbis doctrinae, Übersetzung von εγκύκλιος παιδεία, Quint. 1, 10, 1. – v. abgeschlossenen Kreis, dem Inbegriff der Länder und ihrer Bewohner auf der Erde, orbis terrarum, der Erdkreis, die Welt (versch. von orbis terrae, s. unten no. II, B, 1, c), Cic. u.a.: velut conventum terrarum orbis (der ganzen Welt) acturus, Iustin.: u. bl. orbis, zB. alter orbis, ein zweiter Erdkreis, eine neue Welt, Vell. 2, 46, 1. Flor. 3, 10, 16: bes. v. röm. Reiche, orbis noster, Vell. 1, 2, 3 (vgl. 124, 1 u. 126, 3): orbis Romanus, Aur. Vict. epit. 41, 19: orbis totus, Sen. contr. 1. pr. 11. Corp. inscr. Lat. 8, 27 u. 1179: orbis pacator, ibid. 1579. – II) die Scheibe, A) im allg.: orb. mensae, ein rundes Tischblatt, Ov.: orb. genuum, die Kniescheibe, Ov. – B) insbes.: 1) v. Weltkörpern: a) die Scheibe der Sonne und des
    ————
    Mondes, solis orbis, Liv. u. Vell.: u. so bl. lucidus orbis erit, Verg.: v. Monde, lunae orbis fulgens, Lact.: luna implet orbem, Ov. – b) der Himmel, Verg. u. Hor. – c) orbis terrae (hier nicht terrarum, s. oben no. I, B, 3 a. E.), die Erdscheibe, nach der Meinung der Alten, die Erde, das Erdenrund, α) übh.: orbis terrae circuitio, Vitr.: veram mensuram orbis terrae colligere, den Umfang der Erde genau berechnen, Vitr.: ager Campanus orbis terrae pulcherrimus, Cic.: summum consilium orbis terrae, Cic. – β) poet. wie unser Erde = Land, Gebiet, Gegend, Eous, das Morgenland, Ov.: Scythicus, Ov. – γ) poet. = Reich, di te summoveant orbe suo, Ov.: Crete, qui meus est orbis, Ov. – δ) meton. = das Menschengeschlecht, orbis terrae iudicio ac testimonio comprobari, Cic.: toti salutifer orbi cresce puer, Ov. – 2) v. anderen Gegenständen: a) ein runder Tisch (bes. v. Marmor), Mart. u. Iuven. – b) ein mit runden Stücken von buntem Marmor eingelegter Fußboden, Iuven. 11, 175. – c) die runde Scheibe des discus, quo ictus ab orbe cadas, Ov. Ib. 586. – d) die Wagschale, Tibull. 4, 1, 44. – e) der Spiegel, Mart. 9, 18, 5. – f) der Schild, Verg., Petron. u.a. – g) das Rad, Verg. georg. 3, 361. – u. v. Rade der Fortuna, Tibull. 1, 5, 70. Ov. trist. 5, 8, 7; ex Pont. 2, 3, 56. – bildl., festive et minore sonitu, quam putaram, orbis in hac re publica est conversus, hat sich das Rad (der Politik) gedreht,
    ————
    Cic. ad Att. 2, 9, 1: u. so sic orbem rei publicae esse conversum, ut vix sonitum audire, vix impressam orbitam videre possemus, ibid. 2, 21, 2: circumagetur hic orbis, das Blatt wird sich wenden, Liv. 42, 42, 6. – h) die Drehscheibe an der Öl- u. Weinkelter, Cato r. r. 11, 2; 13, 1; 18, 9 u. ö. – i) die Höhlung, der Kreis der Augen, Ov.: u. die Augen selbst, Ov. u.a. – k) eine Art Handpauke (tympanum), Auct. b. Suet. Aug. 78 (wo es aber das Volk in bezug auf Augustus für »Erdkreis« nimmt). – C) übtr., ein uns unbekannter Fisch, Plin. 32, 14. – Ungew. Abl. orbi, Lucr. 5, 705 u. 1164. Varro r. r. 3, 5, 16; 3, 16, 5. Cic. Arat. 340 u. 363. Manil. 5, 128 u. 279; in der Verbindung toto in orbi terrarum, Lucr. 5, 74; 6, 629: ex orbi terrarum, P. Rutil, fr. b. Charis. 139, 18: u. im lokat. orbi terrarum, Lucr. 2, 543. Cic. de rep. 5, 10; Verr. 4, 82; de domo 10, 24: ebenso orbi terrae, Cic. Sest. 66. Vgl. Charis. 139, 20. – Nbf. orbs, Ven. Fort. carm. 8, 6 (7), 198; 9, 3, 14. – Nbf. urbis, Corp. inscr. Lat. 9, 5940, 2.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > orbis

  • 85 pabulum

    pābulum, ī, n. (pāsco), das Futter, die Speise, Nahrung, I) eig.: 1) im allg.: florida mundi pabula, Lucr.: pabula caelestia, Ambrosia, Ov.: pabula dira, v. den von Polypyem gefressenen Menschen, Val. Flacc. – 2) Futter, Futterkräuter für die Tiere, pab. aestivum, hibernum, Sen.: pabula pinguia, Verg.: pisces exire ad pabula, Plin.: pabula carpit ovis, Ov.: hirundo pabula parva legens, Verg. – insbes., als milit. t. t. = die Furage, pabulum secare, pabulum convehere, Caes.: meton., infensare pabula (die Furagierenden), Tac. ann. 6, 34. – II) übtr., das Futter, die Nahrung, doctrinae, Cic.: morbi, Ov.: amoris, Lucr.: animae, Lact.: est animorum ingeniorumque naturale quoddam quasi pabulum consideratio contemplatioque naturae, Cic.: scherzh. Acheruntis pabulum, N. für den A., etwa unser »Höllenbraten«, Plaut. Cas. 157.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > pabulum

  • 86 praescateo

    prae-scateo, ēre, sehr voll sein, m. Genet., doctrinae omnigenus (v. einer Schrift), Gell. 14, 6, 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > praescateo

  • 87 renovatio

    renovātio, ōnis, f. (renovo), die Erneuerung, I) eig.: mundi, Cic. de nat. deor. 2, 118: tergorum, Plin. 9, 95. – insbes., r. singulorum annorum, die Zinserneuerung, Zins auf Zins, Cic. ad Att. 6, 1, 5. – II) übtr.: a) im allg.: r. timoris, Cic.: auspiciorum, Liv., doctrinae, Rückkehr zur usw., Cic. – b) als rhet. Fig. = ἀνακεφαλαίωσις, die zusammenfassende Wiederholung, Zusammenfassung, Sulpic. Vict. instit. orat. § 23. p. 324, 23 ed. Halm.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > renovatio

  • 88 studiosus

    studiōsus, a, um (studium), eifrig, emsig, einer Sache eifrig ergeben, -sich befleißigend, auf etwas eifrig bedacht, nach etwas strebend, ein Freund von usw., I) im allg., mit Genet., venandi, Cic.: dicendi, Cic.: florum, Hor.: litterarum, Nep.: alicuius doctrinae, ein Student, Quint.: Chiristianae legis, Amm. – studiosissimus homo natandi, ein großer Freund vom Schwimmen, Cic.: vir morum et litterarum veterum studiosissimus, Gell.: studiosissimus lautitiarum, Suet.: – m. Dat., qui nisi adulterio studiosus rei nulli aliaest inprobus, Plaut. mil. 802: venando usque ad reprehensionem studiosus, Spart. Hadr. 2, 1 Peter Jordan venandi): armorum quam conviviorum apparatibus studiosior, Iustin. 9, 8, 4. – mit ad u. Akk., studiosiores ad opus fieri (operarios) liberalius tractando, Varro r.r. 1, 17, 7. – m. in u. Abl., in argento plane studiosus sum, Petron. 52, 1: hoc te studiosiorem in me colendo fore, Cic. ep. 5, 19, 1. – II) insbes.: A) für jmd. od. etw. eifrig = ihm gewogen, geneigt, günstig, zugetan, einer Sache huldigend, mei, Cic.: alterius partis, Suet.: victoriae, Cic.: studiosissimus existimationis meae, Cic. – B) sich des Wissens-, sich der Wissenschaft befleißigend, wißbegierig, strebsam, studierend, gelehrt, cohors, Hor.: iuvenis, Quint.: studiose lector! Apul.: übtr., disputatio, gelehrte Unterhaltung, Quint.: otium,
    ————
    Plin. ep. – Plur. subst., studiōsī, ōrum, m., Studierende, Kunstbeflissene, Cic. de opt. gen. 13. Quint. 2, 10, 15; 10, 1, 45. Plin. ep. 4, 13, 10; 4, 28, 2.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > studiosus

  • 89 thesaurus

    thēsaurus (in den besten Hdschrn. u. in Inschrn. thēnsaurus), ī, m. (θησαυρός), I) der niedergelegte u. aufbewahrte Vorrat, Schatz, 1) eig.: thesauros constituere, Vitr. – bes. von Geld und Geldeswert, thes. auri, Plaut.: tabularius thensaurorum, Corp. inscr. Lat. 6, 325: thesaurum effodere, Plaut.: thesaurum obruere, Cic., defodere, Cic.: thesaurum reponere (zurücklegen), Quint.: thesaurum invenire, Cic.: incubare publicis thesauris, Liv.: velut clausis thesauris incubare, Quint.: thesauros Gallici auri occultari a patribus, Liv.: thesauros tyranni scrutari, Liv. – 2) bildl.: a) reicher Vorrat, Hülle und Fülle, thes. mali, Plaut.: thesauros penitus abditae fraudis vultu laeto tegentes, Plaut. – b) ein Schatz = ein im höchsten Grade Nutzen bringender Mensch od. Gegenstand, leno, thensaurus meus, Plaut.: custos erilis, decus popli, thesaurus copiarum, Plaut.: integrum et plenum adepta est thesaurum, Plaut. – II) der Ort, wo etwas niedergelegt-, aufbewahrt wird, die Vorratskammer, das Magazin, der Speicher, 1) eig.: a) übh.: servata mella thesauris, Zellen, Verg.: in his operibus thesauri sunt civitatibus in necessariis rebus a maioribus constituti, Vitr.: condere semina in thesauros cavernarum, Plin.: condere in thesauris maxilarum cibum, Plin.: in thesauris suis (in seiner Garderobe) vestem numquam nisi annum esse passus est,
    ————
    Lampc. Alex. Sev. 40, 2. – b) insbes.: α) die Schatulle, der Schatz für Geld und Geldeswert, cum thesaurum effregisset heres, Plin. – gew. die Schatzkammer eines Tempels oder des Staatsschatzes, die Schatzkapelle, das Schatzgewölbe, thesauros Proserpinae spoliare, Liv.: thesauros expilare, Liv.: litterae recitatae sunt, pecuniam ex Proserpinae thesauris nocte clam sublatam, Liv.: pecuniam omnem conquisitam in thesauros Proserpinae referri iussit, Liv.: esse thesaurum publicum sub terra saxo saeptum, Liv. – β) poet., v. der Unterwelt, postquam est orchi (orci) traditus thesauro, Naev. bei Gell. 1, 24, 2. – 2) übtr., die Schatzkammer, die Vorratskammer, das Magazin, Repertorium, die Fundgrube, thesaurus rerum omnium memoria, Cic.: quod lateat in thesauris tuis, im Pulte, Cic.: qui illos locos tamquam thesauros aliquos argumentorum notatos habet, Cic.: quoniam, ut ait Domitius Piso, thesauros esse oportet, non libros, Plin.: litterae thesaurum (s. unten) est, Petron.: thesaurus fraudis, aufgespeicherter Betrug, Apul.: thesauri bibliothecales, Bücherschätze, Sidon. epist. 8, 4, 1. – v. Pers., quoties aliquid abditum quaero, ille thesaurus est, ein lebendiges Lexikon, eine lebendige Bibliothek, Plin. ep.: Papinianus doctrinae legalis thesaurus, Spart. – Heterogen. thesaurum, ī, n., Petron. 46, 8. Paul. ex Fest. 8, 14 u. Itala, s. Rönsch S. 271. – Über die Schreibweise thensaurus s. Ritschl
    ————
    Prolegg. ad Plaut. trin. p. C III. Wagner Orthogr. Verg. p. 457 sq. Corp. inscr. Lat. 6, 30737. Halm Emendatt. Valer. p. 16. Rönsch Itala p. 459. – Auch tesaurus geschr., Corp. inscr. Lat. 9, 4988.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > thesaurus

  • 90 uber

    1. ūber, eris, n. (altind. ūdhar, griech. οὖθαρ, ahd. ūtar), I) das Euter, die Zite, die säugende Brust, Cic., Verg., Plin. u.a.; uber exserere (entblößen), Val. Max.: ubera dare, Ov.: ubera dare expositis fera (v. der Wölfin), Ov.: ubera praebere, Ov., od. admovere, Verg.: ubera ducere, saugen, Ov.: raptus ab ubere, entwöhnt, abgesetzt, Ov.: im Bilde, distenta musto ubera, Colum. 3, 21, 3: putria maturi solvantur ut ubera campi, Colum. poët. 10, 90. – Sprichw., ubi uber, ibi tuber, keine Rosen ohne Dornen, Apul. flor. 18. p. 29, 7 Kr. – II) übtr.: A) der traubenförmige Klumpen, den die schwärmenden Bienen bilden, wenn sie sich an einen Baum hängen, Pallad. 7, 7, 6. – B) meton.: a) die Fruchtbarkeit, Reichlichkeit, Fülle, sowohl des Bodens als der Gewächse, divitis agri, Verg.: fe tilis ubere ager, Verg.: uber agri, Tac.: vitem ubere suo gravatam levare, Colum. – b) poet., das fruchtbare Feld, der Acker selbst, Verg. georg. 2, 234 u. 275.
    ————————
    2. ūber, Genet. ūberis, c., an etw. ergiebig, reich, reichhaltig, fruchtbar, I) eig.: a) übh.: seges spicis uberibus, Cic.: solum, Curt.: ager, Lir.: agri laeti atque uberes, Cic.: laetae segetes et uberes agri, Hieron.: uber rivus, reichlich sich ergießend, Hor.: bellum, reiche Beute versprechender, beutereicher, Iustin. – uberior solito, wasserreicher (v. einem Flusse), Ov.: nec uberior illa aetas, üppiger im Wachstum, Ov.: agro culto nihil potest esse nec usu uberius nec specie ornatius, für den Nutzen ergiebiger u. für den Anblick reizender, Cic.: is quaestus nunc est uberrimus, am einträglichsten, Ter. – m. Abl., a bor niveis uberrima pomis, Ov. met. 4, 89: Sulmo gelidis uberrimus undis, Ov. trist. 4, 10, 3. – mit Genet., lactis uberes rivi, Hor. carm. 2, 19, 10: regio aeris ac plumbi uberrima, Iustin. 44, 3, 4. – m. Dat. Gerundiv., uberrimum gignendis uvis solum est, Curt. 6, 4 (13), 21. – neutr. pl. subst., uberrima, die fruchtbarsten Gegenden, Val. Flacc. 1, 511: mit Genet., Locrorum late vi idia et frugum ubera, Acc. tr. 49. – b) wohlgenährt, dick, eques, Masur. Sab. bei Gell. 4, 20, 11: so auch onus, stark, groß, Plaut. Pseud. 198. – c) reichlich, reichhaltig, in Fülle, feuges, Hor.: aquae, Ov.: guttae, Lucr.: fletus, Sen. poet.: congia ium uberius, Suet.: uberrimi laetissimique fructus, Cic. – d) inhaltreich, uberiores litterae, Cic.
    ————
    ad Att. 13, 50, 1: uberrimae litterae, Cic. ad Att. 4, 16, 13 (4, 16, 7); 9, 7, 1. – II) übtr.: materies tam copiosa et uber, Lact.: a quo censet eum uberem et fecundum (oratorem) fuisse, Cic.: motus animi, qui ad explicandum ornandumque sint uberes, Cic. – nullus feracior in ea (philosophia) locus est nec uberior quam de officiis, Cic.: quis uberior in dicendo Platone? Cic.: haec pleniora etiam atque uberiora Romam ad suos perscribebant, Caes.: tuas ingenio laudes uberiore canunt, Ov. – ingenia uberrima, Cic. u. Fronto: uberrimae artes, Cic.: oratorum eā aetate uberrimus erat, Tac.: doctrinae uberrimus ac plenissimus fons, Lact.: uberrima praemia victoriae, Curt. – m. Abl., illa uberrima supplicationibus triumphisque provincia, Cic. Pis. 97. – Abl. Sing. gew. uberī; Abl. ubere, Colum. 6, 27, 1. Sil. 3, 404.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > uber

  • 91 usurpatio

    ūsūrpātio, ōnis, f. (usurpo), das Gebrauchmachen von etwas, der Gebrauch, die Benutzung einer Sache, I) im allg.: doctrinae, Cic.: vocis, Liv.: nominum, Benennung, Plin.: ad usurpationem vetustatis, um einen alten Gebrauch auszuüben, Cic.: itineris, das Unternehmen, Liv.: civitatis, die Erwähnung, Anführung, Cic.: bonae mentis, der Gebrauch, Besitz, Val. Max. – quā vero ille grammaticus finitione usus est, eā videtur in verbo tam multiplici unam tantum usurpationem eius (verbi) notasse, nur dessen eine Gebrauchsanweisung im Auge behalten zu haben, Gell. 6 (7), 17, 13. – Plur. meton., orationis Latinae usurpationes, die gewöhnlichen Regeln, Gebrauchsregeln, Gell. 7 (6), 16, 1. – II) prägn., als jurist. t.t.: A) das widerrechtliche Sich- Aneignen, Helenae, Auson. perioch. praef. p. 227, 7 Schenkl: dah. die Anmaßung = die unerlaubte Ausübung, der Mißbrauch, Cod. Iust. 1, 1, 6 u. 1, 4, 6. – B) die durch Benutzung eines anderen unterbrochene Ersitzung (usucapio, w.s.), Paul. dig. 41, 3, 2.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > usurpatio

  • 92 venerabilis

    venerābilis, e (veneror), I) verehrungswürdig, ehrwürdig, hochverehrt, magni illi ac venerabiles, Quint.: ven. vir miraculo litterarum, venerabilior divinitate etc., Liv.: senectā ven., Apul.: m. Dat. wem? regibus amicis venerabilis non minus quam terribilis, Eutr. 8, 8; u. so 10, 1. – v. Lebl., donum, Verg.: partes eloquentiae, Tac. dial.: doctrinae sacra, Val. Max.: quo scilicet Latinae vocis honos per omnes gentes venerabilior diffunderetur, Val. Max. – II) aktiv = verehrend, Verehrung erweisend, ehrfurchtsvoll, quanto nostrae civitatis senatus venerabilior in deos, Val. Max. 1, 1, 15: verba v. erga deos, Val. Max. 2, 4, 4: quod caput rerum et columen venerabilibus adimus obsequiis, Arnob. 1, 29. – pavor venerabilis, heilige Scheu, Auson. grat. act. I. 2. p. 20, 3 Schenkl. – vulg. Abl. venerabile, Ven. Fort. carm. 3, 11, 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > venerabilis

  • 93 videlicet

    vidēlicet, Adv. ( aus videre licet, wie scilicet gebildet, also: man kann sehen, es ist leicht zu sehen), dient im allg. dazu, das Vorhergehende zu bestätigen und zu vervollständigen, u. zwar: I) eig.: a) übh., es ist offenbar, leicht ersichtlich, natürlich, α) mit folg. Acc. u. Infin. ( wegen videre), videlicet, parcum illum fuisse senem, Plaut.: esse videlicet in terris primordia rerum, Lucr. – β) als bloße Partikel, hic de nostris verbis errat videlicet, der versteht sicherlich meine Worte falsch, Ter.: quae videlicet ille non ex agri consitura, sed ex doctrinae indiciis interpretabatur, Cic. – γ) elliptisch, bei Antworten, quid metuebant? vim videlicet, offenbar die Gewalt, Cic.: qui eorum... quorum? Videlicet qui supra scripti sunt, Cic. – b) ironisch, zum Ausdruck des Gegenteils, versteht sich, natürlich, freilich, tuus videlicet salutaris consulatus, perniciosus meus, Cic.: homo videlicet timidus et permodestus (von Katilina), Cic. – II) übtr., zur bloßen Ergänzung od. Erklärung, nämlich, venisse tempus iis, qui in timore fuissent, coniuratos videlicet dicebat, ulciscendi se, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > videlicet

  • 94 cadūcus

        cadūcus adj.    [1 CAD-], that falls, that has fallen, falling, fallen: frondes, V.: lacrimae, O.: poma, Pr.: lignum In domini caput, H.: fulmen, hurled, H.: bello caduci Dardanidae, fallen in war, V.: iuvenis, destined to die, V.—Inclined to fall, that easily falls: vitis, quae naturā caduca est.— Fig., frail, fleeting, perishable, transitory, vain: res humanae: fragile et caducum (opp. stabile et firmum): spes, futile, O.: preces, ineffectual, O.— In law, lapsed, vacant, having no heir: hereditates; hence, doctrinae possessio quasi caduca.—As subst n., property without an heir, an unowned estate: dulce, Iu.
    * * *
    I
    caduca, caducum ADJ
    escheatable, (property) that heir/legatee does/can not take (goes to state)
    II
    caduca, caducum ADJ
    ready to fall; tottering/unsteady; falling, fallen; doomed; perishable; futile

    Latin-English dictionary > cadūcus

  • 95 cōnfōrmātiō

        cōnfōrmātiō ōnis, f    [conformo], a symmetrical forming, conformation, shape, form, fashion: liniamentorum: vocis, expression: doctrinae, i. e. culture.—Fig., an idea, notion, conception: animi: ut res conformatio quaedam notaret.—In rhet., rhetorical finish, elaboration: sententiarum.
    * * *
    shape, form; character/constitution; idea, notion; figure of speech; inflection

    Latin-English dictionary > cōnfōrmātiō

  • 96 ē-dō

        ē-dō didī, ditus, ere,    to give out, put forth, bring forth, raise, set up: animam, i. e. die: vitam, to end: spiritum: clamorem, utter: voces: questūs, O.: Maeander in sinum maris editur, discharges, L.: ordo editus in altum.—To bring forth, give birth to, bear, produce, beget: partum: quem partu edidit, V.: geminos, O.: Electram Atlas Edidit, V.—P. pass.: in lucem, C. poët.: partu, O.: de flumine, O.: Maecenas atavis regibus, H. —To produce: (tellus) Edidit species, O.: utrum alios terra ediderit, L.—To put forth, publish: de re p. libros: delere licebit Quod non edideris, H. —To set forth, publish, relate, tell, utter, announce, declare, disclose: quid in magistratu gesserint: carmen post rem actam editum, L.: hominis nomen, H.: veros ortūs, O.: mea fata tibi, O.: oraculum: haec ex oraculo edita tibi: illum iactum per inane, O.: auctorem doctrinae falso Pythagoran, L.: (hunc) filium ediderim, am inclined to call him, L.: opinio in volgus edita, spread abroad, Cs.: in volgus edit, profectum, etc., N.: editis hostium consiliis, divulged, L.—To give out, promulgate, proclaim, ordain: verba: iudicium: mandata edita, L.: quid fieri vellet, L.—To designate, name: hostiae, quibus editum est diis, caesae, L.: iudices editi (cf. editicii): sibi eum edidit socium. —To bring forth, show, display, produce, perform, bring about, cause, inflict: oves nullum fructum edere possent: contemptus hostis cruentum certamen edidit, L.: ingentem caedem, L.: trepidationis aliquantum, L.: facinus, perpetrate: (scelus) in me: munus gladiatorium, exhibit, L.: exemplum severitatis: in te exempla, make an example of you, T.: in eos omnia exempla cruciatūsque, Cs.

    Latin-English dictionary > ē-dō

  • 97

        adv.    [old dat. and abl. of pron. stem I-].    I. Locat. and abl. uses, there, in that place: cum tu eo quinque legiones haberes.—Fig.: res erat eo iam loci, ut, etc., in such a condition.—Therefore, on that account, for that reason: lassam aibant tum esse; eo ad eam non admissa sum, T.: dederam litteras ad te: eo nunc ero brevior: quod eo volo, quia mihi utile est: quin eo sit occisus, quod non potuerit, etc.: eo scripsi, quo plus auctoritatis haberem: hoc eo facit, ut ille abesset: quod ego non eo vereor, ne mihi noceat.—With words of comparison, so much, by so much: quae quo plura sunt, eo meliore mente: quanto longius abscederent, eo, etc., L.: eo Mors atrocior erit, quod sit interfectus, etc.: eo libentius dixit, ut, etc.: quod quo studiosius absconditur, eo magis eminet: eo minus veritus navibus, quod in littore molli, etc., Cs.: ego illa extuli et eo quidem magis, ne putaret, etc.—    II. Dat. uses, to that place, thither: eo se recipere coeperunt, Cs.: eo respectum habere, a refuge in that quarter: ubi colonia esset, eo coloniam deducere: Ibit eo quo vis, etc., H.— Thereto, in addition, besides: eo accessit studium doctrinae: eo accedebat, quod, etc.— To that end, with that purpose, to this result: res eo spectat, ut, etc.: eo maxime incumbis: hoc eo valebat, ut, etc., N.— To that degree, to such an extent, so far, to such a point: usque eo commotus est, ut, etc.: eo magnitudinis procedere, S.: ubi iam eo consuetudinis adducta res est, ut, etc., L.: eo inopiae venere, ut vescerentur, etc. — Of time, up to the time, until, so long: bibitur usque eo, dum, etc.: usque eo se tenuit, quoad legati venerunt.
    * * *
    I
    there, to/toward that place; in that direction; to that object/point/stage
    II
    therefore, for that reason, consequently; by that degree; so much the more/less
    III
    eare, evi, etus V
    go, walk; march, advance; pass; flow; pass (time); ride; be in the middle
    IV
    ire, ivi(ii), itus V
    go, walk; march, advance; pass; flow; pass (time); ride; sail

    Latin-English dictionary >

  • 98 ex-stō or extō

        ex-stō or extō —, —, āre,    to stand out, stand forth, project, protrude, extend above, tower: (milites) cum capite solo ex aquā exstarent, Cs.: super aequora celso collo, O.: summo pectore, Cs.: ferrum de pectore, O. — Fig., to be prominent, stand forth, be conspicuous: quo magis id, quod erit illuminatum, exstare videatur.—To appear, be extant, exist, be, be found: auctor doctrinae eius non exstat, L.: Sarmenti domina exstat, still lives, H.: locus exstat, may still be seen, O.: exstant epistulae Philippi: video neminem, cuius non exstet in me suum meritum: quem vero exstet eloquentem fuisse, it is known: apparet atque exstat, utrum... an, etc.

    Latin-English dictionary > ex-stō or extō

  • 99 in-cūnābula

        in-cūnābula ōrum, n     a cradle: puerorum: Bacchi, O.: ab incunabulis imbutus odio, i. e. from childhood, L.—A birthplace: nostra, Enn. ap. C.: deorum: Iovis, O.—Fig., the elements, beginnings: oratoris: doctrinae.

    Latin-English dictionary > in-cūnābula

  • 100 pariter

        pariter adv.    [par], equally, in an equal degree, in like manner, as well, as much, alike: germanus pariter animo et corpore, T.: laetamur amicorum laetitiā aeque atque nostrā, et pariter dolemus angoribus: pariter omnes viles sunt, S.: feriunt pariter, all the same, Iu.: Siculi mecum pariter moleste ferent: pariter cum flumine, as swift as, V.: voltu pariter atque animo varius, S.: pariterque et ad se tuendum et ad hostem petendum, L.: pariter ultimae (gentes) propinquis, imperio parerent, the remotest as well as the nearest, L.— At the same time, together, at once: plura castella pariter tentaverat, Cs.: decurrere, L.: angues ad litora tendunt, side by side, V.: delectando pariterque monendo, H.: studia doctrinae pariter cum aetate crescunt: cum occasu solis, S.—Repeated, as soon as... at once: Hanc pariter vidit, pariter Calydonius heros Optavit, O.— In like manner, likewise, also: pariterque oppidani agere, S.: postquam pariter nymphas incedere vidit, O.
    * * *
    equally; together

    Latin-English dictionary > pariter

См. также в других словарях:

  • PUERI Doctrinae — cum celebranda est Actio fidei, uti vocatur in Ecclesia Roman. processionem hanc sollemnem inchoare soliti. Ita enim Regin. Gonsalvius, Hispali illam fieri ait: Primo in loco procedunt pueri doctrinae (ex Collegio, quod Domum Doctrinae vulgo… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Corpus doctrīnae — (lat.), Sammlung kirchlicher Bekenntniß u. Lehrschriften; bes. diejenigen, welche, vor der Abfassung der Concordienformel, in der Lutherischen Kirche zu Beilegung der zwischen der strengeren lutherischen u. der milderen melanchthonischen Partei… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Corpus doctrīnae — (lat.), Sammlung kirchlicher Lehr und Bekenntnisschriften, namentlich derjenigen, die in der lutherischen Kirche zur Beilegung der zwischen der strengern Lutherschen und der mildern Melanchthonschen Partei entstandenen Streitigkeiten für die… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Symbolische Bücher — Symbolische Bücher, Schriften, in welchen die Glaubenssätze u. das Glaubensbekenntniß einer Kirche enthalten sind. I. Entstehung der S.B. Schon in der ältesten Kirche bildete sich auf Grund der apostolischen Lehre eine Glaubensregel, an welche… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Martin Chemnitz — (November 9, 1522 – April 8, 1586) was an eminent second generation Lutheran theologian, reformer, churchman, and confessor. In the Lutheran tradition he is known as Alter Martinus, the Second Martin : Si Martinus non fuisset, Martinus vix… …   Wikipedia

  • MYSTERIUM — Graeca vox, paganis olim frequens, nec Scripturis Patribusque ignota. Origo nominis Hebraica, satar enim eccultare est: Mistar, aut Mister est res obscondita, secretum. Graeci Grammatici etymon varie explicant, Μυεῖν est arcanam doctrinam tradere …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Melanchthon — (Melanthon, gräeisirt für Schwarzerd od. Schwarzerdt), Philipp, geb. 16. Febr. 1497 zu Bretten in der Rheinpfalz, wo sein Vater, Georg Schwarzerd, Rüstmeister des Pfalzgrafen war; Reuchlin (s.d.) war sein Großoheim; er besuchte seit 1507 die… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Book of Concord — The Book of Concord   Title page from the …   Wikipedia

  • ГОРДОСТЬ — [гордыня; греч. ὑπερηφανία; лат. superbia], в христианстве один из основных человеческих пороков. Может обозначаться и др. греч. словами, приобретая при этом различные смысловые оттенки (самомнение, спесивость или кичливость, хвастовство,… …   Православная энциклопедия

  • «ДИДАХЕ» — [греч. Διδαχὴ (τῶν δώδεκα ἀποστόλων) учение (12 апостолов)], раннехристианский памятник, содержащий уникальные сведения о церковной жизни, богословии и нравственном учении апостольской эпохи. Текстология Иерусалимская рукопись Колофон с… …   Православная энциклопедия

  • КАТЕХИЗИС — [греч. κατήχησις; лат. catechismus, catechesis], жанр христ. вероучительной лит ры. Как пособие для первоначального усвоения наиболее важных понятий и положений вероучения и церковной жизни К. предполагает краткость, ясность и однозначность… …   Православная энциклопедия

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»