Перевод: с исландского на английский

с английского на исландский

do+away+with

  • 61 SINN

    I)
    (sín, sitt), poss. pron. his, her, its, their;
    1) referring to the subj. in a sentence, Hallgerðr fastnaði dóttur sína, H. betrothed her daughter;
    Hrútr var harðráðr við úvini sína, H. was stern towards his foes;
    2) referring to the object;
    hvat vill Haraldr bjóða Nóregs konungi fyrir sitt starf, what will H. offer to the king of Norway for his (viz. the latter’s) trouble? Sigurðr jarl gaf upp Orkneyingum óðul sín, their odals;
    hann þakkar honum sitt sinni, he thanks him for his help;
    3) neut. as subst.;
    kostaði hann einn allt fyrir, en bœndr ekki af sínu, nothing of their own;
    allt mun þat sínu fran fara um aldr manna, it will all go its own course to a man’s life;
    4) with sjálfr both words are declined;
    þeir báðu hana taka sjálfrar sinnar ráð, they bade her take her own counsel;
    5) with hvárr and hverr in a distributive sense;
    tók sitt langskip hvárr þeira, each of the two took a long ship;
    sinn vetr þá hvárr heimboð at öðrum, they visited each other, winter about;
    sínu sinni at hvárs búum, alternately on each other’s estates;
    sinn veg hvárr, one each way;
    þykkir nökkut sinn veg hváru, each took his own view of the matter;
    ferr sinn veg hverr um skóginn, they (all) went each his own way in the wood;
    skulu vaka sinn þriðjung nætr hverir tveir, two and two in turn.
    n. time;
    eitt sinn, einu sinni, one time, once (þat var eitt sinn, at Egill gekk til elda at verma sik);
    eitthvert sinn, einhverju sinni = eitt sinn, einu sinni;
    einhverju sinni bar svá til, at, one time it happened that;
    ekki sinn, engu sinni, never;
    aldri sinn, never more (aldri skaltu koma í mína rekkju sinn síðan);
    þat sinn, that time;
    þessu sinni, this time;
    (í) annat sinn, öðru sinni, a second time, again;
    hit fyrra sinn, the first time;
    hit þriðja sinn, for the third time;
    at sinni, for the present (þeir skilja tal sitt at sinni);
    um sinn, once (veg þú aldri meirr í inn sama knérunn en um sinn);
    for this one time (ek mun leysa þik ór vandræði þessu um sinn);
    um sinns sakir, for this once (eigi vil ek synja þér um sinns sakir þessa);
    dat. pl., sjau sinnum, seven times;
    endr ok sinnum, now and then, from time to time;
    nökkurum sinnum, several times.
    * * *
    sín, sitt, pron. possess. reflex.; the better and true form is sínn, sín, sítt, with í throughout, see the remarks on minn; [Ulf. seins, etc.]:—his, hers, its, theirs = Lat. suus, usually placed after, but also, if emphatic, before; þar sitr Sigyn um sínum ver, Vsp. 39; síns um freista frama, Hm. 2; mál síns maga, 20; síns ins heila hugar, síns ins svára sofa, 105: properly referring to the subject in a sentence, Hallgerðr fastnaði dóttur sína, H. gave away her daughter. Nj. 51; Hrútr var hagráðr við vini sína, 2; hann skipaði sínum mónnum, 50; þeir leiða hesta sína, 265; hann kvaddi Ólaf stjúpson sinn til at söðla sér hest, Ó. H. 15; síðan vóru honum öll ráð sín þungrærð ok torsótt, 195; var honum sjálfum hugr sinn bæði fyrir skjöld ok brynju, Fbr. 56 new Ed. The pronoun may also refer to the object, or, in a complex sentence, to a second person in the predicate of the sentence, hvat vill Haraldr bjóða Noregs konungi fyrir sitt starf, what will H. offer to the king of Norway for his (i. e. the Norse king’s) trouble? Fms. vi. 415; Sigurðr jarl gaf upp Orkneyingum óðul sín (their odals), Orkn. 20, cp. the Lat. ‘Syracusanis res suas restituit;’ sagði Dufþakr at Ormr skyldi hafa byrði sína, i. e. as much as O. could carry, Fb. i. 523; eigi þér at bæta prestinum rétt sinn, to the priest his due, Bs. i. 709; Eyjólfr þakkar konungi gjafir sínar ok vinmæli for his (the king’s) gifts, Lv. 112; hann þakkar honum sitt sinni, he thanks him for his help, Fas. ii. 542: so also in mod. writers, og hann gaf hann aptr sinni móður, Luke vii. 15 (Vídal.); ræn ei Guð Sínum rétti, rob thou not God of his right, Pass. 7. 11, and passim.
    II. neut. as subst.; allt mun þat sínu fram fara ( go its own course) um aldr manna, Nj. 259; ryðik hann um sitt, = Lat. pro virili, i. e. for his own part, with might and main, Fms. xi. 132: ellipt., hann segir sínar (viz. farar) eigi sléttar, Korm. 158; kom hann svá sinni (viz. ár) fyrir borð, Fas. i. 524.
    III. with sjálfr, both words are declined; skaða sjálfs síns, one’s own self’s scathe, Sks. 228 B; minni sjálfs síns, one’s own recollection, D. N. ii. 110; þeir báðu hana taka sjálfrar sinnar ráð. ‘take her own self’s rede,’ act for herself, Fms. x. 103; með höndum sjálfra sinna, Barl. 25; leggr hón í veð sjálfra sinna eignir, D. N. ii. 82; sakir óforsjó sálfra sinna, i. 107: in mod. usage both the possessive and the indeclinable forms are used, thus, sjálfs síns eignum, but if placed after, eignum sjálfs sín; the possessive however is more freq., as it also is the better form of the two.
    IV. with hvárr (dual), hverr (plur.), in a distributive sense:
    α. sinn-hverr in n purely distributive sense; tók sitt langskip ‘hvárr þeirra, they took a long ship, each of the two, Eg. 74; England ok Skotland er ein ey, ok er þó sitt hvárt konungs-ríki, England and Scotland are one island, and yet each is a separate kingdom, Symb. 14: lét sitt naut hvárr fram leiða, Eg. 506; sinn vetr þá hvúrr heimboð at öðrum, each his winter, alternately, Nj. 51; ef sinn lögsögu-mann vilja hvárir, Grág. i. 1; þeirra manna er tví-tyngðir eru ok hafa í sínum hváptinum hvára tunguna, Al. 4; hón hélt sinni hendi um háls hvárum þeirra, … liggi til sinnar handar mér hvárr ykkar, Fms. i. 9.
    β. sinn hverr (plur.), ferr sinn veg hverr um skóginn, they went each his own way in the wood, i. e. dispersed, Glúm. 329; skulu vaka sinn þriðjung nætr hverir tveir, two and two in turn, Fms. iv. 299; hann selr sína bolöxi í hendr hverjum þeirra, v. 288; hann sá þrjú hásæti ok sátu þrír menn, sinn í hverju, Edda 2; hann kastaði um öxl hverja sínum sauðum tveimr, Grett. 134 new Ed.; fór sinn veg hverr, they went each his own way, i. e. they parted; but, fór hverr sinn veg, each his (appointed) way: rarely with the possessive placed after, fóru hvárir leið sína, Nj. 34; fara hvárir til síns heima, Korm. 222. In mod. usage, when sinn is placed after hverr, it gives emphasis with the notion of one’s due, one’s own, thus, gefa hverjum sitt, to give every one his due, Lat. suum cuique; whereas ‘sitt hverjum,’ with the order reversed, is merely distributive; thus hver fékk sinn penning, Matth. xx. 9 (of wages due to each); whereas ‘fékk sinn pening hverr’ would be said of alms distributed.
    B. COMPDS: sinn-veg, sinn-eg, sinn-ig, adv. one each way; þykkir nokkut sinnveg hváru, they disagreed, Ld. 90; talaði annarr at öðrum, ok hóf sinneg; hverr, they all spoke in turn, and each began his speech differently, Fms. vii. 222. Also, sinns-ig, adv.; flýði sinnsig hverr, Fms. viii. 413, v. l.; sinnsiginn var litr hvers steins, Konr.; skildu þeir svá sínu tali, at sinnsiginn líkaði hverjum, Bs. (Laur.); segir svá Gregorius papa, at sinnsig á hvern á at minna, each has to be admonished in his own way, one this way, another that, 655 xi. 2.

    Íslensk-ensk orðabók > SINN

  • 62 HENDA

    * * *
    (henda, hendr), v.
    1) to catch with the hand

    (hann kastaði heininni í lopt upp, en allir vildu henda)

    ;

    henda til smátt ok stórt, to pick up small and great alike, look closely after

    ;
    2) to touch, concern one

    (tíðendi þau, er bæði okkr henda)

    ;
    3) to befall, happen to one;

    þá hafði hent glœpska mikil, they had committed a great folly

    ;
    * * *
    d, mod. henti, [Old Engl. hente, to seize; cp. hönd], to catch with the hand:
    1. to catch; hann kastaði heininni í lopt upp, en allir vildu henda, Edda 48; hann lék at þremr handsöxum senn, ok hendi æ meðal-kaflann, Fms. ii, 169; Grímr hafði þá hent böllinn, Eg. 189; en hón hendi allar með hváptunum, Fb. i. 530.
    2. to pick up or out, of sheep, deer, etc.; hann var verra at henda en aðra sauði, Ísl. ii. 330; menn fóru ok vildu henda skjarra sauði, Bs. i. 330, Fms. vii. 218; h. svín, Fs. 26; h. hrein í fjalli, Hm. 89: in pursuing one, en er Egill hafði hent þá sem hann vildi, Eg. 300; þeir hendu þræiana enn fleiri, 596; hendu þá hvárir menn fyrir öðrum, Fms. viii. 168; hann lét eigi henda börn á spjóta-oddum sem þá var víkingum títt, Landn. 308; hann hendi þá sker frá skeri þau er á leiðinni vóru (of one swimming), Fbr. 183; þessir stafir göra allt mál ok hendir málit ýmsa, Skálda 172; fara eptir sem vér skerum akrinn, ok henda (to pick up, glean) ef nokkut stendr eptir, eðr fýkr frá oss, Stj. 422; henda mula, to pick up crumbs, Mkv.: with prep., h. saman, to pick up and put together; h. saman orð, to compound words, Anecd. 1, Sks. 637.
    II. metaph.,
    1. phrases, henda e-t augum, to catch with the eyes, Fms. v. 140; h. reiður á e-u, to take notice of, Nj. 133; h. mörk af e-u, to draw an inference from a thing, Sks. 498; h. mið á eu, to observe; spakir menn henda á mörgu mið, the wise catch many things true, a saying, Fs. 140; henda griplur til e-s, to fumble after a thing, Eluc. 22; henda til smátt ok stórt, to pick up small and great alike, look closely after, Glúm. 390; henda smátt, to pick up every grain, to keep one’s ears and eyes open; hér er maðr á glugganum, hann er vanr að h. smátt, og hylja sig í skugganum, a ditty; h. gaman at e-u, to take interest in a thing; hann var gleðimaðr mikill ok hendi at mörgu gaman, 385; hann hendi skemtan at sögum ok kvæðum, ok at öllum strengleikum, ok hljóðfærum, Bs. i. 109; h. atvinnu af e-u, to live away from a thing, Fs. 143; h. sakir á e-m, to pick up charges against one (cp. Engl. to pick a quarrel), Lv. 40.
    2. to touch, concern one; þú sagðir tíðindi þau er mik taka henda, í aftöku frænda míns, Fms. vi. 370; en mik taka henda (not enda) þung mein, Edda 94 (in a verse); skal ek sjá um fémál hans ok þat annat er hann (acc.) tekr at henda, and whatsoever concerns him, Nj. 5; tíðindi þau er bæði okkr henda, Fs. 10.
    3. e-n hendir e-t, to be caught in, be overtaken by a sin, by ill luck, or the like; mik hefir hent mart til afgerða við Guð, I have happened to commit many sins against God, Fms. vii. 108; þá hafði hent glæpska mikil, they had committed great folly, Ó. H. 232, Fb. ii. 233; ef hana hefir fyrr slíkr glæpr hent, N. G. L. i. 233; mun engi sá hafa verit er jafnmikit happ hefir hent sem hann (acc.), Fms. vi. 328; hvat íllt sem mik hendir, Fs. 93; hann kvað þat dugandi menn henda ( it happened to brave men) at falla í bardögum, 39; sú skömm skal oss aldregi henda, Fms. xi. 270; má, at hana hendi eigi slík úgipta annat sinn, Nj. 23: sometimes, but less correctly, used impers., the thing in acc., hverja skyldu þá henti at ( how they were committed to) taka við konungi, Fms. viii. 238, v. l., cp. þá skömm (= sjá), Eg. 237; glæp mikinn, Fms. v. 113 (but nom. Ó. H. v. l.), iv. 367 (but nom. Fb. l. c.), cp. also Stj. 454 (v. l.), 471.
    III. recipr. to bandy; hendusk heiptyrði, Am. 86.
    B. To fling, throw, with dat.; it seems not to occur in old writers, (for in Anal. 193 the original vellum Fb. iii. 405 reads hann ‘skýtr’); but freq. in mod. usage, hann sveiflaði honum (the stone) í kring og henti, Od. ix. 538; thus tvíhenda, to hurl with both hands: reflex., hendask, to throw oneself forward, rush forward, to dart; hendast ór háa lopti.

    Íslensk-ensk orðabók > HENDA

  • 63 KASTA

    * * *
    (að), v.
    1) to cast, throw, with dat. (Egill kastaði þegar niðr horninu);
    kasta akkerum, to cast anchor;
    kasta verplum, teningum, to throw with dice;
    kasta orðum á e-n, to address one;
    refl., kastast orðum á, to exchange words;
    kasta kalls-yrðum at e-m, to throw taunts at one;
    kasta eign sinni á e-t, to seize upon, take possession of;
    kasta á sik sótt, to feign illness;
    2) to cast off (er H. heyrði þetta, kastaði hann skikkjunni);
    kasta trú, to cast off one’s faith;
    3) impers., e-u kastar, is thrown, flung;
    tóku þeir gneista þá, er kastat hafði ór Múspellsheimi, they took the sparks that had been cast out from M.;
    skipinu hafði kastat, had capsized;
    henni var kastat skinni at beini, the skin was, as it were, thrown over her bones (from leanness);
    4) with ‘um’;
    kasta um hesti, to turn, wheel, a horse right round;
    kasta um sínum hug, to alter one’s (own) disposition; absol. to turn round, wheel about.
    * * *
    að, [a Scandin. word; Dan.-Swed. kaste, not found in Saxon and Germ., so that Engl. cast must be of Dan. origin]:—to cast, throw, with dat. of the thing ( to throw with a thing), but also absol.; Egill kastaði þegar niðr horninu, E. flung the horn away, Eg. 215; smala-maðr kastar höfðinu niðr, Nj. 71; en er skjöldr Atla var únýttr, þá kastaði hann honum, Eg. 507; hann kastar aptr öllu ok vill ekki þiggja, Man.; kasta brynju, Hkv. 2. 42; kasta akkerum, to cast anchor, Eg. 128; k. farmi, to throw the cargo overboard, 656 C. 21, Sks. 231 B; kasta verplum, to cast with the dice, Grág. ii. 198; Suðrmenn tveir köstuðu um silfr ( gambled); Magn. 528; hana kastaði, ok kómu upp tvau sex, Ó. H. 90: to throw, toss, ef griðungr kastar manni, Grág. ii. 122; k. e-m inn, to cast into prison, Fms. ix. 245.
    II. with prepp.; kasta um hesti, to turn a horse at full gallop; ven þú hest þinn góðan um at kasta á hlaupanda skrefi, Sks. 374; Jóns-synir köstuðu um hestum sínum, Sturl. ii. 75: metaph., biskupi þótti hann hafa kastað sér um til mótstöðu-manna kirkjunnar, that he had turned round to the enemies of the church, Bs. i. 722; k. um hug sínum, to change one’s mind, Stj. 285: k. til e-s, to cast at one, pelt one, Grág. ii. 7: ef hvarrgi kastar fyrir annan, lay snares for another, Gþl. 426.
    III. to cast off; kasta trú, to cast off one’s faith, be a renegade, Nj. 166, 272; kasta Kristni, to apostatize, Fms. i. 108, vii. 151.
    IV. phrases, kasta orðum á e-n, to address one, Ölk. 37; k. kallz-yrðum at e-m, to throw taunts at one, Fms. vi. 194, Fb. i. 214 (at-kast); kasta reiði á e-n, Fms. vii. 228; k. á sik sótt, to feign illness, Nj. 14: k. fram kviðlingi, vísu, stöku, to extemporise, cast abroad, a ditty, Fms. ii. 207; kasta sinni eign á e-t, to seize upon: k. niðr, to cast down, Eg. 730: k. e-u til, to insinuate, Fb. ii. 148; k. móti e-m, to cast in one’s teeth, Stj. 173: kasta upp, to forward, bring forth, Nj. 88.
    V. impers., of being cast, thrown, flung, esp. by wind, waves, etc.; varð svá mikill eldsgangrinn, at logbröndunum kastaði upp í borgina, Fms. x. 29; er hann frétti at skipinu hafði kastað, capsized, Bs. i. 389; þær síur ok gneista, er kastað hafði ór Múspells-heimi, Edda 5; köldum draug kastar upp á búnka, Skald H. 4. 19; kastaði þú fram seglinu á akkeris-fleininn, Fms. ix. 387; menn dasask, skips-farmi kastar, Sks. 231; enda kasti hvölum eða viði yfir malar-kamb, Grág. ii. 354; þat fé er kastar á land, 388; þá kastar þegar vindi á eptir þeim, it blew up to a breeze, Bs. i. 461; nú kastar á vindi innan eptir firðinum, Fms. ii. 72; henni var kastað skinni at beini, the skin was as it were thrown over her bones, of leanness, Bárð. 176.
    VI. reflex. or recipr., kastask í móti, to cast against one another, Gþl. 426; kastask orðum á, to exchange words, Eg. 547, Þorst. St. 52.
    2. pass. to be thrown, Fms. ix. 245, x. 49.

    Íslensk-ensk orðabók > KASTA

  • 64 LEIKA

    * * *
    I)
    (leik; lék, lékum; leikinn), v.
    1) to play (við skulum nú leika fyrst);
    leika leik, to play a play;
    leika tveim skjöldum, to play a double game;
    leika at e-u, to play (amuse oneself) with (Katla sat ok lék at hafri sínum);
    leika at tafli, to play at chess;
    leika sér, to play (hann lék sér þá enn á gólfi með öðrum börnum);
    2) to perform, of a feat or act of prowess (en ek hygg, at engi annarr fái þat leikit);
    3) to move, swing, wave to and fro, hang loosely (leika á lopti);
    landit skalf sem á þræði léki, as if balanced on a string;
    4) of flame, fire, water, waves, to play lightly about or over, lick (eldr tók at leika húsin);
    eldrinn lék skjótt, the fire spread fast;
    leikr hár hiti við himin sjálfan, the lofty blaze plays against the very heavens;
    fig., e-m leikr e-t í skapi (í mun), one feels inclined to, has a mind to (þat leikr mér í skapi at kaupa Íslandsfar);
    5) to deal (hardly) with, to (ill-)treat (leika e-n illa, hart, sárt, sárliga);
    6) to play a trick upon, delude, = leika á e-n (djöfullinn leikr þá alla);
    7) to bewitch, esp. in pp. (maðr sá var leikinn af flagði einu);
    8) with preps.:
    leika á e-n, to play a trick upon (mjök hefir þú á oss leikit);
    fig., lék þat orð á, at, it was rumoured, that;
    e-m leikr öfund á, to envy;
    e-m leikr hugr á, to have a mind to;
    þar leikr minn hugr á, my mind is bent upon that;
    hón segir föður sínum um hvat at leika er, she told her father how things stood;
    leika e-n út, esp. in pp., to ill-treat (konungr sér nú Áka, hversu hann er út leikinn);
    leika við e-n, to play with one;
    leika við, to continue (meinit hafð lengi við leikit);
    9) refl., leikast, to be performed, done;
    ef þat má leikast, if this can be done;
    leikst á e-n, it goes against one, he gets the worst of it (mjök hefir leikizt á minn hluta);
    leikast við, to play one against the other, play a match;
    höfðu þeir leikizt við barna leikum, meðan þeir vóru ungir, they had been playmates.
    (pl. leiku), n. plaything, doll.
    f.
    1) = leika, n.;
    2) play-sister (vér vórum leikur vetr níu).
    * * *
    pres. leik; pret. lék, léku; part. leikinn; [Ulf. laikan = σκιρταν; A. S. lâcan; mid. H. G. leiche; Dan. lege; Swed. leka; North. E. to lake]:—to play, sport, Vsp. 42, Am. 76; hann leikr nú eptir magni, Lv. 28; leika leik, 68; hann lék fyrir honum marga fimleika, Fær. 66; leika at skáktafli, to play at chess, Fms. iv. 366; en er þeir léku at taflinu, þá lék konungr fingrbrjót mikinn, ok sagði hann skyldi annat leika, id.; leika hörpu, to play the harp, Stj. 458; leika sungfæri, 631:—leika sér, to play, esp. of children, passim; as also, leika sér at e-u, to play at a thing, passim.
    2. to delude, play a trick on; Djöfullinn leikr þá alla, Andr. 66: esp. with prepp., leika á e-n, to play a trick on a person, Nj. 155; mjök hefir þú á oss leikit, nær sem vér fáum þess hefnt, Grett. 149; ef aðrir leita á oss, þá má vera at vér leikim þá enn nokkut í mot, to make a counter move, Boll. 346; lék hón feðr sinn af sér, she played him off, Stj. 181; svá at eins leikr þú við flesta vini þína, Fms. ii. 181.
    3. ef svá ílla er, at um þat sé at leika, if that is on the cards, Fms. viii. 102, Al. 132, 134; hón segir föður sínum um hvat at leika er, she told her father how things stood, Ld. 206, Fms. viii. 93.
    4. to perform, of a feat or act of prowess, of a play; þú fékt eigi leikit þat er mjúkleikr var í, Fms. vii. 119; þeir kváðu hann verðan vera at hafa, ef hann léki þat, Finnb. 220; en ek hygg at engi annarr fái þat leikit, Fms. i. 152; hann lék þat optliga, er hann barðisk, er fáir gátu við séð, ii. 106; þat má leikask, Fas. i. 88; þessa þrjá hluti lék hann senn, Eb. 240.
    5. the phrases, leika lauss við, to be free, at large, disengaged (cp. ‘to play fast and lose with’); láti þér hann nú eigi lausan við leika lengi, Fms. xi. 154; en Hákon sjálfr skal leika lauss við svá, H. shall not be engaged in the battle, i. e. be in reserve, 127; leika lausum hala (see hali); leika tveim skjöldum, to play a double game, Hkr. i. (in a verse).
    II. to move, swing, wave to and fro, hang loosely; leika á lopti, Hm. 156; leika á mars baki, Hðm. 12; lék þar grind á járnum, Fms. v. 331; landið skalf sem á þræði léki, Fas. i. 424; skjálfa þótti húsit sem á als oddi léki, 87; lét hann leika laust knéit í brókinni, Fms. vii. 170; árar léku lausar í höndum honum, vi. 446; þeir steypðo golli nýteknu ór afli leikanda ( melted gold) í munn honum, Hom. (St.) 69.
    2. to lick, of flame, to catch, of fire = Lat. lambere; þeir vöknuðu eigi fyrr en logi lék um þá, Fms. i. 292; hiti leikr við himin, Vsp. 57; varð eldr lauss í miðjum bænum, eldrinn lék skjótt, ætluðu þeir at verja eldinum, en þá var þar svá mjök leikit (so much burnt) at þeir máttu ekki við festask, Fb. iii. 175; eldr tók at leika húsin, Gullþ. 28; eldrinn tók at leika vatns-keröldin ok viðinn, Fms. xi. 35; heldr en þar léki eldr yfir, viii. 341; lék eldrinn skjótt tjörgaða spónu í keröldunum, i. 128.
    3. of water, waves, stream, to play, wash; unnir léku, Hkv. 2. 11, Lex. Poët.; þótti honum þat helzt frói at hafa höndina niðri í læknum, ok láta strauminn leika um sárit, Fas. iii. 388; vatnit var djúpt at landinu, ok hafði leikit undan bakkanum, svá at holt var með, the water had washed the earth away, and made the bank hollow, Grett. 131 A:—of wind, veðr var kalt ok lék á nordan, 113 new Ed.: allir ketill lék utan ok innan sem ein sía, Bs. ii. 9.
    4. metaph., lék þat orð á, it was rumoured, Fms. i. 288, Fs. 75; var þá vinátta þeirra kær, þótt þat léki nökkut á ýmsu, though there were ups and downs in their friendship, Fms. vi. 369; leika á tvennu, id., Mag. 33; lék á hinu sama, it went all one way, Fms. v. 252; leika á tveim tungum, ‘to swing on two tongues,’ of various reports of the same thing, ix. 255; leikr þat sízt á tvímæli, hverr fræði-maðr sem frá þeim hefir sagt, Edda (pref.) 147; ef tortrygð leikr á, if there is any suspicion, Js. 26; þar leikr þó minn hugr á, have a mind for a thing, Eg. 520; þat leikr mér í skapi ( I have a mind) at kaupa Íslands-far, Fms. ii. 4; ok ef þér leikr aptr munr at, Ld. 318, v. l.; leika í mun, id., Skv. 3. 39; leika landmunir, to feel homesick, Bjarn.; e-m leikr öfund á e-u, to envy, Fms. vi. 342; leika hugr á, to have a mind to, love; hón er svá af konum, at mér leikr helzt hugr á, vii. 103.
    III. esp. in the part. hag-ridden, bewitched, as madmen or people bedridden or taken by a strange illness were thought to be ‘ridden’ by trolls; syndisk mönnum þann veg helzt sem hann mundi leikinn, þvíat hann fór hjá sér ok talaði við sjálfan sik, Eb. 270; maðr sá er Snorri hét var leikinn af flagði einu, Bs. i. 464.
    2. metaph. to ill-treat, vex; hví ertú svá ílla leikin? Nj. 18, Sd. 169; sárt ertú leikinn, Sámr fóstri, Nj. 114; sagði þeim engan frama at drepa fá menn ok þó áðr ílla leikna, Fms. ix. 47; börðu þeir mik ok léku sárliga, Fb. i. 547; þeir tóku hann ok léku hart ok börðu, Andr. 64; Loka mær hefir leikinn allvald, Loki’s maid (Death) has laid hands on the king, Ýt.:—to vex, annoy, cp. at þjófar né leiki, that the thieves shall not take it, Hm.; þau á vági vindr of lék, the wind swamped them, Gkv. 1; meinit hafði lengi við leikit, the illness had vexed him a long time, Bs. i. 190.
    IV. reflex. to be performed, done; ef þat má leikask, if this can be done, Fas. i. 88; sögðu at þat mætti þá vel leikask, at vinda segl á Orminum ok sigla á haf út, Fms. ii. 326:—leikask á e-n, to get the worst of it; mjök hefir á leikisk minn hluta, I have been utterly worsted, Ísl. ii. 269; ok léksk mjök á mönnum Agða jarls, Fms. iii. 187; ok þótti nú opt á leikask í viðskiptum þeirra Grettis, Grett. 151.
    2. recipr., leikask við, to play a match, to play one against another; ok er þat bezt at vit sjálfir leikimk við, Grett. 99 new Ed., Sturl. i. 23, Fms. ii. 269, Þórð. 15 new Ed.; ok höfðu þeir leikisk við barnleikum allir þrír meðan þeir vóru ungir, they had been playmates, Fms. vi. 343; ef þeir skyldi tveir við leikask, Glúm. 370:—at þér komizt undan með lausafé yðart, en þá leikisk um lönd sem auðit er, escape with the movable property and leave the land to its fate, and let them quarrel about the land as best they can, Eb. 98.

    Íslensk-ensk orðabók > LEIKA

  • 65 SJÁ

    * * *
    I)
    pron. dem. m. and f. this, that (sjá maðr hafði spjót í hendi).
    (sé; sá, sám; sénn), v.
    1) to see;
    hann kvezt sjá mann rída, he said that he saw a man riding;
    var þá sén reið þeira, their riding was seen, they were seen riding;
    2) to look (konungr sá til hans ok mælti);
    Gunnarr sá í mót tungli, G. looked at the moon;
    sjá út, to look out of the house (Hrútr bað engan mann út sjá á þeiri nótt);
    3) to examine, see (look) after (hann reið ofan í Eyjar at sjá verk húskarla sinna);
    4) to see, understand (aldri varð þat enn, at ek sá eigi gátur þær, er fyrir mik váru upp bornar);
    5) impers., þá (acc.) mátti eigi sjá, they could not be seen;
    sér þá hauga enn, those mounds can be seen yet;
    má þat ok sjá, at nær standa vinir Gunnars, it may be seen, too, that Gunnar’s friends stand near him;
    6) with preps.:
    sjá af e-m, to look away from, be (do) without (ek þóttumst ekki mega af þér sjá sakir ástríkis);
    sjá á e-t, to look on (nú em ek í höll kominn á þik sjálfan at sjá);
    to take in hand, take care of (Þorgils kvað sér eigi skylt at sjá á þat mál);
    sjá á með e-m, to take care of (þess vil ek biðja, at þér sjáit á með Högna syni mínum);
    impers., sér á, it can be seen (lítt sér þat þá á, at þú hafir fundit Svein konung);
    sjá eptir e-u, sjá eptir um e-t, to look after (var lítt sét eptir um skattlöndin þau, er fjarri lágu);
    eiga eptir e-u at sjá, to have to look after a thing (hann mun þar eptir hefndum eiga at sjá);
    sjá fram, to see into the future (fram sé ek lengra);
    sjá e-t fyrir, to foresee (hann þóttist sjá fyrir, at hann mundi fella fénað sinn);
    sjá fyrir e-u, to take care of, provide for (verðr hverr fyrir sér at sjá);
    man ek þá sjá fyrir málinu, then I will look after the matter;
    sjá fyrir e-m, to put one out of the way;
    sjá í e-t, to see into, see through (sér hann ekki í þetta);
    to take into consideration (Hrafnkell sá eigi mjök í kostnað);
    sjá til e-s, to become aware of (ef þér sjáit þá ekki til minna ferða, þá fari þér heim);
    to look for, expect (sjá til trausts, launa, fulltings);
    to look after, see to, take care of (guð sér til kristni sinnar);
    sjá til með e-m, to take care of, see to one;
    sjá um e-t, to see after. take care of (sjá um bú, fémál e-s);
    sjá um með e-m = sjá til með e-m (Höskuldr sá um með honum);
    sjá um fyrir e-u, to look after, see to (eigi mun nú fyrir öllu verða um sét);
    sjá við e-m, to look at one (konungr sá við honum ok mælti);
    to beware of, guard oneself against (mun oss vandgætt til við honum at sjá);
    sé nú við, beware!;
    sjá við um e-t, to guard oneself, be cautious as to (hafa þessir menn meirr sét við um kaupin en ek hugða);
    sjá yfir e-t, to look over, survey, look after (sjá yfir akra sína);
    to see a way to (hann sá eigi yfir, at þeir kœmist til bœja);
    eigi mátti yfir sjá, hvern veg hníga mundi orrostan, one could not see how the fight would end;
    7) refl., sjást.
    * * *
    pres. sé, sér, sér, pl. sém, séð, sé, or later, sjám, sjáð, sjá; pret. sá, sátt, sáttu (sáttu rhymes with rétti, Fms. vi. in a verse), sá, pl. sám, sáð, sá: pres. subj. sé, sér, and later sjá; pret. sæi: imperat. sé, séðú: part. sénn; neut. séð (sét): a medial form sjámk, sámk: with neg. suff. sér-at, sák-a ek, I saw not; sá-at, saw not; sátt-a-ðu, thou sawest not, Eg. (in a verse): the mod. form is,—pres. sé, sér, sér, sjáum, sjáið, sjá; pret. sá, sást, sá, pl. sáum, sáuð, sáu; pres. subj. sjái, sjáir, sjái: pret. sæi; imperat. sjá, sjáðú; part. seðr, keeping the ð throughout: [Ulf. saiwan = ὁραν; A. S. seon; Engl. see; Germ. sehen; Dan. see.]
    A. To see; sé þú, Hým. 12; sé þar harm ljótan, faðir, Edda 58; sé hérna, Stj. 22, MS. 656 B. 10; sé nú, seggir, Gkv. 3. 8; sé þar nú, hve fjándinn var djarfr, Fms. ii. 184; séð nú, góðir hálsar, viii. 116, v. l. sé nú; sé hér nú handlín mitt, viii. 308; sé þú nú vandliga á kostina segir jarl, xi. 31; séðú ( see thou) hve vel þeir seðu ( sewed), Skálda 163; merki minna verka, þau er allir menn síðan um sé ( vident), Hbl. 19; sé þér (= séð ér) eigi at Heklungar flýja, Fms. viii. 119; sáttú Sigrlinn, Hkv. Hjörv. 1; nema þú mey sér ( videas), Skv. 1. 29; þóttú fagrar sér ( videas) brúðir bekkjum á, Sdm. 28; gefit mér rúm, at ek of sé ( videam) son minn, 623. 56; at þú sér ( videas) hit sanna, 655 xvi. B. 4; eigi var ek svá heimskr at ek sæ(i) ( viderem) eigi at ek var fanginn, Finnb. 356; séð ér sagði hann, at lægir seglin þeirra, Ó. H. 182; séð þér eigi (pres. indic.), Fms. iii. 44, l. c. (sjái, v. l.); er þér séð (videatis, = sjáit) yfir þat at ér hittið í váginn, Fms. xi. 124; sá þeir konur úti hjá Rangæinga-búð, Nj. 3; þá er hann hafði séð (seeth Ed.) hana, Fms. i. 185; þangat er opt sénn hauga-eldr, Eg. 767; var þá sénn (seinn Ed.) eldligr stöpull falla af himni, 645. 127; sjá draum, to see a dream, Hom. 155: absol., blindir sjá, haltir ganga, 625. 95; þeir sá eigi heldr augum en hnakka, Hkr. i. 268; FIosi kvað þar gott at sitja ok mega víða sjá, Nj. 224; var konungr sjálfr við ok sá, Eg. 69.
    2. to look; konungr sá til hans, Eg. 46; konungr sá við honum ok mælti, Ld. 32; hann hélt upp exinni ok sá á um hríð, Eg. 180; þat var einn morgin snemma at maðr sá út á Hrúts-stöðum ( looked out of the door) … hann kvaðsk sjá mann ríða, Ld. 148; Kári spratt upp ok sá út, 152, Fbr. 14; Gunuarr sá í móti tunglinu, Nj. 118; sjá í gaupnir sér, Vápn. 21, Ó. H. 13, Al. 115.
    3. with prepp.; sjá á e-t, to look on; á þik sjálfan at sjá, Vþm. 6, Hm. 13; sá á skjöld hvítan, Hðm. 21: impers á sér, it can be seen, Am. 40; það sér á: metaph. to take care of, ek mun á sjá þetta mál fébóta-laust, Glúm. 358; at þér sjáið á með Högna, Nj. 113:—sjá eptir um e-t, to look after, Eg. 536: to miss, ætlu vér at eigi moni aðrir eiga meirr eptir sínum hlut at sjá, Ísl. ii. 384; nær er þat minni ætlan at þeir þvkkisk nokkut eiga eptir sínum hlut at sjá, Ld. 228; þykkisk ér til Hlíðar-enda eiga eptir nokkurum hlut at sjá? Nj. 75:—sjá fram, to see forwards, Vsp. 40, Hdl. 43:—sjá fyrir e-u, to provide for, manage, Nj. 14; sjá hverr fyrir sínu skipi, … sjá fyrir skipunum, Fms. x. 146; en þeir er úhræðnastir vóru, sá ekki fyrir því ( cared not) þótt honum yrði nekkvat til meins, 655 iii. 3; eigi mun nú fyrir öllu verða um sét, Fms. v. 306; ef þú sér vel fyrir, Nj. 102; sjá þú (imperat. = sé) fyrir, 148; þeir báðu hann fyrir sjá, 259; verðr hverr fyrir sér at sjá, Ld. 264; at fyrir þeirri konu sé vel séð, sem þér er gipt, 22; ef ek gæta vel fyrir mér séð, Nj. 22: ironic., sjái hann fyrir þér, 28: to put out of the way, Al. 131, Fms. iii. 112, Háv. 40:—sjá í, Hrafnkell sá eigi mjök í kostnað, Hrafn. 22: to see into, sér hann ekki í þetta, Ld. 264:—sjá til, to look for; sjá til launa, trausts, fulltings, Grág. i. 203, Hom. 130, Fms. i. 190; æ sér gjöf til gjalda, 296, Hm. 146: to see after, take care of (til-sjón):—sjá um, to see to, take care of, Eg. 543, Fms. x. 116, Nj. 5, 40, 63: ef nokkurr verðr til at sjá um með honum meðan hann er ungr, Fms. i. 256; Höskuldr sá um með honum, svá at hann hélt bústað sínum. Ld. 26; ok bað, at biskup sæi um með honum, Landn. 42;—sjá við, to beware of, Dropl. 25, Fms. vi. 18, Njarð. 382, Háv. 42, Magn. 474:—sjá yfir, to look over, survey; sjá yfir akra sína, Fms. iv. 35; sjá yfir ráð e-s, Orkn. 418; sjá yfir féskipti. Fms. x. 115; hann skyldi sjá yfir, at þat greiddisk allt vel, 227; sjá yfir, at hann görisk eigi of stórr. Eg. 50; hann sá eigi yfir ( he saw no way) at þeir kæmisk til bæja, Biarn. 53; ekki mátti yfir sjá hvern veg hníga mundi, Fms. iv. 97; mega þeir þá eigi yfir sinn hlut sjá (= sjá eptir sínum hlut), Grett. 98 B.
    II. metaph. to look out for, detect, and the like; ef hón sæi nokkura útlenda höfðingja vilja ágirnask ríki hans, Fms. i. 76; móðir yðar mun þenna mann hafa fyrir séð (sieth Ed.), 141; má ek eigi á manni sjá, ef þú hefir eigi slíkan hug, Eg. 714; ek sá eigi gátur þær, er …, Fas. i. 532; eigi kann biskup glöggra sjá mann á velli enn ek, Fms. x. 326, ii. 173; skulu þeir sjá þat fé, hvárt þat sé gilt eðr eigi, Grág. i. 392; sjá lögskipti at landi, ii. 254; ef þú sér eigi lögskipti at landi, id.; þá hann riði ofan í Eyjar at sjá verk húskarla sinna, Nj. 107; sjá eiða at mönnum, Fms. x. 161, K. Þ. K. 144, Grág. i. 444; sjá hlut til handa e-m, Fms. ix. 243; má Flosi sjá sinn kost, hvárt hann vill sættask, Nj. 250; sjá ráð fyrir e-u, sá hóm þat at ráði at heitask Þórolfi, Eg. 36; at þú kunnir eigi at sjá sóma þinn, Nj. 77; má þat hverr maðr sjá er nokkura hugsun hefir, 656 A. i. 31; hann sá hverir sauðirnir feigir vóru, Landn. 292; sét (seit Ed.) er nú hversu vera vill, Nj. 202; sét er þat ( it is clear) at hvárr-tveggi ykkarr man vera haldinorðr …, Fms. ii. 18; kann ek eigi þat sjá, at ek mona sækja eptir manninum, xi. 152.
    III. impers. one sees; þá mátti eigi sjá, Nj. 261; úgörla sá veguna, Eg. 544; at ekki sjái sverðin, Fms. i. 16; var þar gör dys ok sér þess merki, Ld. 152; ef nokkut mátti á sjá, Ld. 30; eðr of sér, now one sees, next in turn, Bragi; brátt sér þat á; Ólafi, at …, Ld. 36; má þat ok sjá, at …, Nj. 88; var andlit hans sem í blóð sæi, 232.
    B. Reflex., sjásk, to fear; fátt hygg ek yðr sjásk, Hkv. Hjörv. 12; sá er á sinni æfi sásk aldregi háska, Fms. vi. 413 (in a verse); búendr sásk háska, Hkr. i. 232 (in a verse); menn sásk orm, vi. 362 (in a verse); létt sésk Atli ofu þína, Skv. 3. 33; reiði sásk þeir Húna, Am. 2; Knútr sásk fátt, Ht. R. 69; sásk eigi þeir sverða söng, Fms. v. 228 (in a verse); ætt áttu, er ek sjámk, that I fear, Hkv. 2. 16; þó sjámk frænda reiði, 14; nú sjámk hitt, at …, Eb. (in a verse); meirr sjámk hitt, at …, Ísl. ii. 244 (in a verse); þó sjámk hitt, at …, yet I do fear, Sighvat; þó sjámk meirr um Munin, Gm.; sá sésk fylkir fæst at lífi, he fears not for his life, Hkv. Hjörv. 11; þeirrar sýnar (er) sámk ey, the sight which ever I fear, that never-to-be-forgotten sight, Gkv. 1. 26; sjámk vér hans of hugi, Hkm. 15 (Ed. sjá).
    2. with prepp.; þeir þögðu yfir ok létu ekki á sjásk, they let nothing be seen, hide it, Hom. 115, Ísl. ii. 247:—sjásk fyrir, to look before one, to hesitate; sá er ekki sésk fyrir, who never blushes, Edda 16; er svá röskliga vann at ok sásk ekki fyrir, Nj. 270; er Agli of mjók ættgengt at sjásk lítt fyrir, Eg. 226:—sjásk um, to look about; sásk konungr um, Eg. 43; vera upp á gjár-bakkanum, ok sjásk þaðan um, Nj. 224; sésk um (imperat.) hvat aðrir góðir kaupmenn hafask at, Sks. 21 B; þá litu allir út nema konungr, hann stóð ok sásk eigi um, Ó. H. 119; hann var á bæn ok sásk ekki, Fms. iv. 276, l. c.: impers., at þeim hefði kynliga um sésk, that they had made a queer oversight in this, made a strange blunder, Lv. 23; hón var trúmaðr mikill, þótt henni sæisk lítt um þetta, she was a true believer, although she made an oversight, sinned in this respect, Bs. i. 451:—e-m sésk yfir, to overlook, by a slip or blunder; mun þeim þetta yfir sjásk, Nj. 231, 234, Grett. 126 A (yfir-sjón).
    II. recipr. to see one another; vit munum aldri sjásk síðan, Nj. 202; hann kvað þau Kormak aldri sjásk skulu, Korm. 40; þeir sásk við Barðhólma, Fms. ix. 54: with prepp., ef þit sjáisk tveir á, if ye fight it out among yourselves, Eg. 715; skulu þér láta þá sjálfa á sjásk, Nj. 147:—sjásk til, to look to one another; sásk til síðan áðr í sundr hyrfi, Am. 34.
    III. pass. to be seen; þeir sásk aldri síðan, were never seen since, Nj. 279; var hann horfinn ok sásk eigi síðan, Fas. i. 328.
    IV. part. sjándi (mod. sjáandi); at öllum á-sjándi, in the sight of all, Fms. x. 329; sjánda guð, Hom. 49; Áskell skyldi vera þeim jafnan á-sjándi ( help them), Rd. 255; sjáendr eða segendr, Grág. ii. 88; hverir hlutir honum eru veitandi ok hverir viðr sjándi, which are to be granted, and which to be withheld, Sks. 440. sjánds-váttr, m. an eye-witness, N. G. L. i. 357.

    Íslensk-ensk orðabók > SJÁ

  • 66 verða

    (verð; varð, urðum; orðinn, vorðinn), v.
    1) to happen, come to pass;
    ætluðu allir, at þeir myndi tala um mál sitt, en þat varð ekki, but it came not to pass, it was not so;
    þá varð óp mikit at lögbergi, then there arose a great shout at the Lawhill;
    2) verða e-m, to happen to, befall one (slikt verðr opt ungum mönnum);
    þat varð Skarphéðni, at stökk í sundr skóþvengr hans, it happened to S. that his shoe-string snapped asunder;
    sjaldan verðr víti vörum, the wary man will seldom make a slip;
    e-m verðr þörf e-s, one comes to be in need of;
    3) to happen to be, occur;
    í lœk þann, er þar verðr, in the brook that happens to be there;
    varð fyrir þeim fjörðr, they came on a fjord;
    verða á leið e-s, to be on one’s path, happen to one;
    4) verða brottu, to leave, absent oneself (þeir sá þann sinn kost líkastan at verða á brottu);
    verða úti, to go away (verð úti ok drag ongan spott at oss);
    to perish in a storm from cold (sumir urðu úti);
    þeim þótti honum seint heim verða, they thought that he was long in coming home;
    5) with acc. to lose;
    kváðust okkr hafa orðit bæði, said that they had lost us both;
    6) followed by a noun, a., pp., adv., as predicate, to become;
    þá verðr þat þinn bani, it will be thy death;
    verða glaðr, hryggr, reiðr, to become glad, sad, angry;
    verða dauðr to die (áðr Haraldr inn hárfagri yrði dauðr) with participles;
    ok varð ekki eptir honum gengit, he was not pursued;
    verða þeir ekki fundnir, they could not be found;
    blóð hans varð ekki stöðvat, the blood could not be staunched;
    þeim varð litit til hafs, they happened to look seaward;
    impers., e-m verðr bilt, one is amazed;
    Kolbeini varð ekki fyrir, K. lost his head, was paralysed;
    with adverbs; hann varð vel við skaða sinn, he bore his loss well, like a man;
    jarl varð illa við þetta, the earl was vexed by this;
    7) with infin., denoting necessity, one must, needs, is forced, obliged to do;
    þat verðr hverr at vinna, er ætlat er, every one must do the work that is set before him;
    þar er bera verðr til grjót, where stones have to be carried;
    verð ek nú flýja, now I must flee;
    8) with preps., verða af e-u, to come to pass (var um rœtt, at hann skyldi leita fara, en eigi varð af);
    varð ekki af ferðinni, the journey came to nought was given up;
    verðr þetta af, at hann tekr við sveinunum, the end was that at last he took the boys;
    starf ok kostnaðr varð af þessu, trouble and expenses arose from this;
    livat verðr af e-u, what becomes of;
    hvat varð af húnum mínum, what has become of my cubs?;
    verða at e-u, to become (verða at undri, undrsjónum);
    veiztu, hvat þér mun verða at bana, knowest thou what will be the cause of thy death?;
    verða at engu, to come to nothing;
    verða á, to come on, happen;
    þvat sem á yrði síðan, whatever might happen later on;
    e-m verðr á, one makes a blunder, mistake (þótti þér ekki á verða fyrir honum, er hann náði eigi fénu?);
    verða eptir, to be left (honum varð þar eptir geit ok hafr);
    verða fyrir e-u, to meet with (verða fyrir goða reiði);
    to forebode (verða fyrir stórfundum);
    verða fyrir e-m, to be in one’s way, as a hindrance (því meira sem oss verðr fyrir, því harðara skulu þér niðr koma);
    verða í, to happen (tókust nú upp leikar sem ekki hefði í orðit);
    verða til e-s, to come forth to do a thing, be ready to;
    en sá er nefndr Hermóðr, er til þeirar farar varð, who undertook this journey;
    verða við e-m, to respond to (bið ek þik, at þú verðir við mér, þó at engi sé verðleiki til).
    * * *
    u, f. the ‘ward,’ the bulwarks of a ship which ward off the waves; hrími stokkin verða hrökk, Arnór, (also called varta.)

    Íslensk-ensk orðabók > verða

  • 67 VERPA

    * * *
    (verp; varp, urpum; orpinn), v.
    1) to throw, with dat. (hann varp af sér skildinum);
    hestrinn féll ok varp honum af baki, threw him off;
    hann verpr sér í söðulinn, he throws himself into the saddle;
    verpa af sér klæðum, to throw off the clothes;
    verpa mœðiliga öndinni, to draw a deep sigh;
    verpa orðum (or orði) á e-n, to address (þessi varp orðum á konung ok spurði);
    væntir mik þess, at margir verpi þar góðum orðum á mik, that many men will have good words to say of me;
    verpa e-n inni, to shut one in;
    impers. to be thrown;
    þar varp út údaun miklum, a great stench came out;
    2) verpa á, to guess at, calculate (verpa menn svá á, at latizt hafi níu menn);
    3) to lay eggs (= verpa eggjum);
    4) to cast up (verpa haug eptir fornum sið);
    þeir urpu haug eptir Gunnar, they raised a mound over G.;
    verpa aptr hauginn, to shut the cairn;
    verpa vef, to warp a web (sá er orpinn vefr ýta þörmum);
    5) pp., orpinn;
    sandi orpinn, covered with sand;
    aldri orpinn, bent with age;
    uppi orpinn fyrir e-m, quite overwhelmed, at one’s mercy;
    6) refl., urpust flestir vel við orðsending Danakonungs, they turned a favourable ear to, responded to the call.
    * * *
    pres. verp; pret. varp, pl. urpu; subj. yrpi; part. orpinn; vurpu, vyrpi, vorpinn: a medial form verpumk, Vþm. 7: [Ulf. wairpan = βάλλειν; A. S. weorpan; Engl. warp; O. H. G. werfan; Germ. werfen]:—to throw, with dat.; hvígi er hann skýtr eða verpr, Grág. (Kb.) i. 144; varp af sér klæðum, Fms. vi. 226, vii. 167; hann varp af sér skildinum, Nj. 95; hann verpr sér í söðulinn, 83; hestrinn féll ok varp honum af baki, threw him off, Fms. x. 408; þeir urpu sér jafnan meðal viðanna, Nj. 126; Gísli varp honum á lopt annarri hendi, Fms. vii. 32; mun þér orpit í þann eldinn, 37: absol., ef maðr höggr til manns eða verpr, Grág. (Kb.) i. 144: verpa mæðiliga öndinni (and-varp), to draw a deep sigh, Nj. 272; verpa braut, to throw away, Rb. 126, Mar., Th. 78; verpa til, to add to, Rb. 124; verpa e-u af sér, to throw off, 623. 36.
    2. impers. to be thrown; nú verpr tré eða hval á gras upp, Grág. ii. 354; þar varp út údaun miklum, a great stench oozed out, Ísl. ii. 46.
    3. phrases; verpa orðum á e-n, to address, Fas. ii. 514; þessi varp orðum á konung, Fms. x. 35; at margir verpi þar góðum orðum á mik, Nj. 179: verpa á e-t, to guess at, calculate (á-varp); var vorpit á þat, at lið Þórðar mundi vera á áttunda hundraði, Sturl. iii. 41, 42, 211; verpa menn svá á, at látizk hafi níu menn, Bs. i; þeir urpu á tvær merkr, Sturl. i. 26, iii. 203.
    4. to lay eggs; verpa eggjum, Stj. 77; foglinn varp nær eingi, Bs. i. 350; vali alla þá er í bergum verpa, Gþl. 429; freq. in mod. usage of all kinds of birds.
    II. to fence, guard; hinn skal verpa um garði, Gþl. 453; ok urpu Danir Norðmenn inni, shut them in, Fb. iii. 359: to cast up a cairn or the like, verpa haug eptir fornum sið, Gísl. 31; þeir urpu haug eptir Gunnar, Nj. 118; ok vurpu yfir harla mikinn haug af grjóti, Stj. 366; ok var haugr orpinn eptir hann, Fms. xi. 17; síðan lét hann verpa aptr ( shut) hauginn, x. 186: verpa vef, to warp a weft; sá er orpinn vefr ýta þörmum, Darr. 2: cp. also hlaðvarpi = the fence round a house: sandi orpinn, wrapped in sand, Sól. 49; allt var sandi vorpit, Bs. i. 308; tré í flæðar-máli sandi orpin, Grág. (Kb.) ii. 124.
    2. bent, [cp. Engl. warped, of wood-work]; aldri orpinn, ‘warped with eld,’ i. e. bent with age, Fas. i. 143, Fms. xi. 21, Stj. 374: vera e-m undir orpinn, subject, prop. = Lat. obrutus, Sks. 547 B, Stj. 376: vera eigi upp orpinn fyrir e-m, quite overwhelmed, Fas. iii. 226, Eg. 578, Ld. 144.
    III. reflex., urpusk flestir vel við orðsending Dana-konungs, to turn a favourable ear to, yield to the call, Fms. vii. 309; cp. bak-verpask við e-n.
    2. middle voice; hvat er þat manna er verpumk orði á, who is it that casts words on me? i. e. speaks to me, Vm. 7.

    Íslensk-ensk orðabók > VERPA

  • 68 benda

    I)
    (-nda, -ndr), v. to beckon, make a size with the head or hand (benda e-m til sín, at fylgja sér);
    with acc., benda e-t fyrir, to forebode, betoken.
    (-nda, -ndr), v. to bend (benda sverð um kné sér);
    benda boga, to bend a bow;
    benda höfuðit, to bow the head;
    refl., bendast á um e-t, to dispute, contest about.
    f. band, tie (cf. höfuðbenda).
    * * *
    1.
    u, f. a bundle, Gþl. 492: now metaph. entanglement.
    2. a bond, tie, v. höfuðbenda: naut. term, a stay.
    2.
    d, laler t, [Goth. bandvian], to beckon, give a sign with the hands or eyes: with dat., hann bendi þeim at fylgja sér, Hom. 113, K. Þ. K. 37, Orkn. 426: metaph. to forebode, betoken, Hom. 137, Skálda 170, Stj. 101: with acc. of the thing, Akv. 8.
    3.
    d, mod. t, [band], Lat. curvare, to bend; b. sverð um kné sér, Fms. x. 213; benda boga, to bend a bow, Grág. ii. 21, Fas. ii. 88, 330; b. upp, Nj. 107; benda hlífar, Rm. 39; prob. = Lat. flectere, nectere, to join, as in mod. usage, b. tunnu, to hoop a tub: recipr., bendast á um e-t, to strive, contest about, Fms. viii. 391, v. l.: metaph. to give away, Al. 44.

    Íslensk-ensk orðabók > benda

  • 69 STELA

    * * *
    (stel; stal, stálum; stolinn), v. to steal, with dat.; s. e-u frá e-m, to steal from one; s. e-n e-u, to rob one of (s. e-n eign sinni); áss er stolinn hamri, Thor is robbed of his hammer;
    refl., stelast at e-m or á e-n, to steal upon, attack one unawares; s. frá e-m, to steal away from; recipr., stelast frá, to steal from one another.
    * * *
    (stel, stell, Js. 128), pret. stal, stalt, stálu; subj. stæli; imperat. stel, steldú; part. stolinn: [a common Teut. word]:—to steal, with dat. (stela e-u), Eg. 237, Boll. 350, Nj. 74, N. G. L. i. 82; stela stuld, to commit a theft, 83: the phrase, hann stelr öllu sem steini er léttara, he steals whatever is lighter than stone, of a thorough thief.
    2. with acc. to bereave, rob a person; várr skal engi annann stela, N. G. L. i. 81; stela mik (acc.) eign minni, to rob me of my property. Boll. 350; nú er maðr stolinn fé sínu, Gpl. 539.
    II. reflex., stelask, to steal in or upon; stelask at e-m, to steal upon, attack a person unawares, Lv. 47; berjask um ljósa daga en stelask eigi at þeim um nætr, Fms. vii. 296; hvárigir stælisk á aðra, ix. 489, v. l.; stelask á e-n, id., Fas. i. 144, Al. 158.
    2. recipr., stelask frá, to steal from one another, Sturl. i. 173. 3. stolinn; með stolinni hendi, with a stolen, thievish hand, Js. 24.

    Íslensk-ensk orðabók > STELA

  • 70 vera

    * * *
    I)
    (er; var, várum or vórum; verit), v.
    1) to be, exist; þeir menn vóru, er, there were men who;
    2) to be, happen; þat var, at hón fór brott, so it was that she went away; en er váraði, var þar búskortr, there was scarcity in the household; hvat er henni, what is the matter with her! þat var einn dag, at, it happened one day that; kann (má) v., at, it is possible, it may be that;
    3) to last; meðan þingit væri, while the Thing lasted;
    4) láta e-n v., to leave one alone (lát mik v. ok ger mér ekki illt); bað hann láta v., begged him to leave it undone, not to do it;
    5) to dwell, stay; hann bað hana vera í búð sinni, he asked her to stay in his booth; hann var á Höskuldsstöðum um nótt, he passed a night at H.;
    6) with infin., hlymr var at heyra, a clattering was to be heard; þar var at sjá, there was to be seen; v. at gera e-t, to be doing a thing; kvað hann v. at telja silfr, said he was counting the money; denoting necessity, a thing about to happen, or to be done; nú er þeim út at ganga öllum, er leyft er, now all those must go out to whom leave is given; er nú eigi Kára at varast, now there is no need to beware of K.; nú er þar til máls at taka, at, now it is to be told that; nú er at segja frá Skamkatli, now we must tell of S.;
    7) with a predicate (noun, a., or adv.); v. konungr, Jarl, biskup, to be king, earl, bishop; v. glaðr, sæll, hryggr, ungr, gamall, to be glad, happy, sad, young, old; v. vel, illa til e-s, to be well, ill-disposed towards one; þat er illa, it is sad; vera spakliga í heraði, to behave gently; orð kvað þá Vingi þats án veri, words which he had better not have said;
    8) impers., e-m er varmt, heitt, kalt, one is warm, cold;
    9) with past participles in passive sense; v. kallaðr, sagðr, tekinn, to be called, said, taken;
    10) with preps., v. af e-u, to be off, out of (v. af klæðum); v. at e-u, to be busy at; verkmenn váru at arningu, they were ploughing; to be present (þar varstu at); ek var at ok vafk, I was about weaving; þeir höfðu verit at þrjú sumur, they had been busy at it for three summers; v. eptir, to be left, remain (A. kvazt vilja v. eptir ok hvílast); v. fyrir, to lead ( see fyrir); v. til, to exist; v. um, undir, see um, undir.
    f.
    1) stay, sojourn; ef hann á sér í vá veru, if he has a corner to stay in;
    2) comfort (slíkt er válaðs v.).
    * * *
    u, f.
    1. = væra, a shelter; at þeir hefði né eina veru ( comfort) af eldinum, Eb. 100 new Ed. (v. l. 9): a mansion, í míns föðurs húsi eru margar verur, John xiv. 2: in the allit. phrases, eigi vist né veru, Fb. iii. 457; hvárki vist né veru, Grett. 142 new Ed.; vist né væri, Fb. iii. 52; ef hann á sér í vá veru, Hm. 25.
    2. [vera = to be], a dwelling; seg mér í hverjum staðum þín vera er, Barl. 79; skaut í hug honum vesöld sinnar veru, 196.

    Íslensk-ensk orðabók > vera

  • 71 SIGLA

    * * *
    I)
    (-da, -t), v.
    sigla af landi, to stand off the land;
    sigla at landi, to stand in to land;
    sigla í haf, á haf, til hafs, to stand out to sea;
    sigla á skip, to run into a ship;
    sigla meira, to set more sails;
    sigla um e-n, to sail by one;
    sigla um Eyrarsund, to sail through the Sound;
    sigla um, to get under weigh, set sail (þegar er þeir höfðu um siglt, þá gaf þeim byr);
    with the course in acc., þat er sögn manna, at Skopti hafi fyrstr Norðmanna siglt Njörvasund, was the first Northman to sail through N.;
    with the weather in acc. (þeir sigla norðr um Sognsæ byr góðan ok bjart veðr);
    veðr siglanda, weather fit for sailing;
    2) fig., sigla á veðr e-m, to get to windward of one, take the wind out of his sails (engi maðr mun hafa siglt á veðr jafnmörgum höfðingjum);
    sigla milli skers ok báru, to sail between Scylla and Charybdis;
    3) to go as with sails (sigldi íkorninn í milli limanna á öðru tré).
    f. mast (fyrir framan siglu).
    * * *
    ð or d, [segl], to sail; sigla ok róa. Eg. 86, Grág. ii. 130; s. af landi, to stand off the land, Landn. 26; s. at landi, to stand in to land; s. með landi, to sail along shore; s. rétt í vestr, í norðr, Eg. 86, Landn. 25; s. út ór ánni, Þórð. 26; s. í haf, á haf, or til hafs, to stand out to sea, Ld. 32, Nj. 4, Fms. vi. 359; en er þeir höfðu um siglt, sailed by, Fms. v. 305; freisia ef þeir sigli svá um oss fram, Orkn. 402; s. undan, to sail away, id.; s. meira, to sail faster, Ó. H. 182; s. eptir e-m, id.; sigla djarfliga. Fms. vii. 67; s. á skip, to strike against, x. 76: the distance or course in acc., sigla þeir sunnan fyrir Stað tuttugu vikur sævar, xi. 122; þá mun siglt vera tylpt fyrir sunnan Ísland, then the course will be a ‘tylpt’ south of Iceland, Landn. 25; segla menn, at Skopti hafi fyrstr Norðmanna siglt Njörva-sund, that S. is the first Northman that sailed by N., Fms. vii. 66; s. lítinn byr ok fagran, ii. 182; sigla þeir góða byri, x. 260; sigldi hann inn um Agðanes vá mikinn storm, at …, ix. 314: sigldi hann ór Suðreyjum svá mikla sigling. at …, he sailed so famous a voyage, that…, Landn. 214; þeir sigla norðr um Sognsæ byr góðan ok bjart veðr, Eg. 120; sigli þér sælir! (Gr. εὐπλοειτε), Am. 32.
    2. in Icel. sigla also means to travel, like Fr. voyager; hann sigldi þrysvar, went thrice abroad; kálfr sigldi, kom út naut, kusi lifð’ og dó ‘ann, a ditty; hence sigldr, part. travelled, and ó-sigldr, untravelled.
    II. metaph. phrases; sigla á veðr e-m, to get to windward of one, take the wind out of his sails; engi maðr mun meirr hafa siglt á veðr jafnmörgum höfðingjum, Band. 39 new Ed.; sigla milli skers ok báru, between the skerry and the billow, between Scylla and Charybdis, Fms. ii. 268, Fb. iii. 402; þeir höföu sigr er ú-vænna þóttu út sigla, they won the race who were thought to have the least chance at the start, Sturl. iii. 251; þótt þér þykki eigi úvænt út sigla, though the chance be small at the start, 237.
    2. to go as with sails; sigldi hann millum limanna á annat tré, of a squirrel leaping from tree to tree, Ó. H. 85.
    III. rccipr., þeir sigldusk nær í sundi einu, Korm. 230: part. gerund, siglanda segltækt, fit for sailing; siglanda væri þetta veðr fyrir Jaðar, ef …, Ó. H. 138; ú-siglanda veðr, weather not fit for sailing.

    Íslensk-ensk orðabók > SIGLA

  • 72 skýfa

    (-ða, -ðr), v. to shove, push, with dat. (látit mik vera kyrra ok skýfit mér hvergi); with acc. (þeir skýfðu skurðgoðin af stöllum).
    * * *
    ð, [Dan. skubbe; Engl. shove], to shove, push; skýfðr ok rekinn, Stj. 9; út skýfðr. expelled, 275; mod. út skúfaðr: with dat., látið mik vera kyrra ok skýfit mér hvergi, Grett. 160; þat skýfir brott skotum ok járni, Stj. 86: pass., skýfast brott, to be shoved away, id.
    2. with acc.; hann skýfði goðin af stöllunum, Fms. ii. 163, Fb. i. 321; en ef þik berr skjótt fram hjá, þá skýfðú (imperat.) þegar hnappinn úr hrips-grindinni. Lv. 65; þeir ætluðu hirðirinn brott at skýfa, Bs. ii. 73.
    II. to cut, slash, slice; hann hjó hart ok tíðum ok skýfði forkinn sem hvannir, Háv. 43.

    Íslensk-ensk orðabók > skýfa

  • 73 SLYNGVA

    (slyng; slöng, slungum; slunginn), v. with dat. to sling, throw, fling (því næst slyngr Surtr eldi yfir jörðina); sungu ok slungu snúðga steini, they sang and swung the swift millstone; var þessu kaupi slungit, this bargain was struck; í vandkvæði er slungit, we are in difficulties; döggu slunginn, bedewed; slunginn vafrloga, encircled by a flickering flame; horna-tog ver slungit af silfri, twisted of silver.
    * * *
    or slöngva, pres. slyng; pret. slöng or slaung, slungu: part. slunginn; this strong verb, however, is defective in its tenses and persons, and is chiefly used in poets, but rarely in prose; and later it was displaced by the weak slöngva, ð (or mod. slengja, ð), except in the part. slunginn, which remained: [Dan. slynge; A. S. slingan; Engl. sling]:—to sling, fling, throw, with dat. as Engl. to throw with a thing:
    I. strong forms:
    α. poets; Sinfjötli slöng upp við rá rauðum skildi, Hkv. 1. 33; eik slaung und þér, the ship swung away under thee, Fms. vi. 174 (in a verse); sungu or slungu snúðga steini, they swung and slung the rolling mill-stone, Gs. 4; but weak, svá slöngðu (for slungu) vit snúðga steini, 12 (in the same poem); döggu slunginn, bedewed, Hkv. 2. 36; slunginn vafur-loga, encircled in a wavering flame, Fsm.
    β. prose; þeir slungu þar landtjöldum sínum. Fms. xi. 371, v. l.; því næst slyngr (but slöngvir v. l. from a vellum) Surtr eldi yfir jörðina ok brennir allan heim, Edda i. 192; var þessu kaupi slungit, the bargain was struck, Ld. 96: with the notion to twist, nú er svá félagi, at í vandkvæði er slungit, we are ‘in a twist,’ in difficulties. Fms. vi. 114; slungit gull, twisted, coiled gold, Lex. Poët.; horna-tog var slungit af silfri, of a cord, twisted of silver, Fb. i. 320: slunginn, as adj. versed, cunning, s. við e-t, Bárð. 164: freq. in mod. usage as adj. slungnari, more cunning: slungnastr, most cunning.
    II. weak forms:
    α. in poetry, Gs. 12, but better slungu.
    β. in prose; hann skaut í slönguna ok slöngði síðan, Stj. 465; tóku þeir brandana ok slöngðu út á þá, Nj. 201; slöngvir hann þá stokkinum, 202; ok slöngði frá durunum, Fms. ii. 160; slógu menn eldi í keröldin, ok slöngðu at virkinu, i. 128; slöngvit mér at borginni, sling me from the catapult into the burgh, ix. 10; slöngja stóru grjóti, Sks. 410 B; þat grjót, er þeir vilja slöngva, 422 B; hann hafði slengt (better slöngt) hringnum útanborðs, Fas. i. 27 (paper MS.)

    Íslensk-ensk orðabók > SLYNGVA

  • 74 blá

    f., pl. blár, an απ. λεγ. in a verse Ísl. ii. 233, where it seems to mean the billows, blue waves. Ivar Aasen records ‘blaa’ a Norse term for the blue horizon; cp. the Icel. phrase, út í bláinn (as from blár, m.), into the blue, of what is thrown away, words spoken without need or end. In the east of Icel. blá means a meadow covered with snow half melted away, Erik Jonsson, Dict. s. v.

    Íslensk-ensk orðabók > blá

  • 75 DREKKA

    * * *
    I)
    (drekk; drakk, drukkum; drukkinn), v.
    1) to drink (drekka mjöð, öl, mungát);
    drekka full, minni, horn, to drink a toast, cup, horn;
    drekka drykk, to drink a draught (þú skalt drekka af tvá drykki);
    drekka brjóst spena, to suck;
    drekka úmælt, without measure;
    drekka fast (mjök), to drink hard;
    drekka e-n af stokki, to drink one under the table;
    drekka sér lítit vit, drekka frá sér vit ilit, to drink away one’s reason;
    2) to hold, celebrate a feast (drekka veizlu, brullaup, erfi);
    3) with preps.:
    drekka af keri, to drink out of a vessel (drukku þeir af einu silfrkeri);
    to drink off (empty) a vessel, cup (hann tók við horninu ok drakk af);
    drekka á e-n, to drink to a person;
    refl., drekkast á, to drink to one another;
    impers., drekkr á e-n, one ships a sea;
    drekka til e-s = drekka á e-n;
    f.
    1) drink, beverage;
    Ægis drekka, the drinking at Ægir’s.
    * * *
    pret. drakk, pl. drukku; sup. drukkit; pres. drekk; pret. subj. drykki; [Ulf. drigkan; A. S. drinkan; Engl. drink; O. H. G. trinkan; M. H. G. trinken; Dan. drikke; Swed. dricka]:— to drink, the beverage or feast in acc.; d. mjöð, Hm. 18; mungát, el, Fms. viii. 166, Hm. 82; d. full, minni ( a toast), Eg. 552, Fms. vi. 442; d. horn, to drain, drink off a horn, a cup, Hkr. i. 35; síðan tók Kolskeggr justu eina af miði fulla ok drakk, Nj. 43; d. drykk, to drink a draught, Fms. xi. 233; eptir þat tók Þórir kalkann ok drakk af tvá drykki, Gullþ. 7; þú skalt d. af tvá drykki, id.; d. brjóst (acc.), to suck (v. brjóst-drekkr), Mar. 656 A. 23, cp. Gþl. 504.
    β. to hold a feast, the feast in acc.; d. Jól, Fms. vi. 100, Fagrsk. 4 (in the poem of Hornklofi); d. veizlu, Nj. ii; d. brullaup, Fms. xi. 88; d. erfi, Nj. 167.
    γ. denoting the mode of drinking; d. ein-menning, to drink one to one, Eg. 551; d. tví-menning, to drink two to two, id.; d. fast, to drink hard, Eb. 184; d. úmælt, to drink without measure (cp. mál-drykkja), Fms. iii. 18; d. til e-s, to drink to a person, Eg. 552, Sturl. iii. 305, Bs. i. 848, 798; d. á e-n, id., Fms. iv. 333, vi. 442 (cp. á-drykkja); d. e-n af stokki, to drink one under the table, iv. 167; d. frá sér vit, to drink one’s wits away, ix. 339, Hm. 11; the allit. phrase, d. ok dæma, to drink and chatter, Rm. 29: adding the prepp. af, ór, to drink off a cup; d. af dýra hornum, Fms. vi. 442, Eg. 206, 207: absol. to drink, hold a feast, Eg. 43.
    δ. impers. (vide á-drykkir) of a ship, to ship a sea, metaph., Al. 139.
    ε. recipr., drekkask á, to drink to one another, Hkr. ii. 249, N. G. L. i. 211, Js. 78.
    2. part. pass. drukkinn, drunken, tipsy, Eb. 154, Fms. i. 59, Eg. 552.

    Íslensk-ensk orðabók > DREKKA

  • 76 riðlask

    að, dep. [Engl. reel], to rock, waver, reel to and fro, of ranks in battle; riðlaðisk fylkingin ok losnaði öll, Eg. 298, Al. 37; flokkar tóku at riðlask ( began to move), ok upp vóru sett merki fyrir höfðingjum, Fms. ii. 309; riðluðusk þá förunautar hans frá honum, his followers dropped away, slunk away, Orkn. 457; en þegar er los kom í liðit, … til þess er allt riðlaðisk í smá flokka, Ó. H. 122; hann lét riðlask vínberin … með riðluðum vínviðum af vínberjum ok allskyns aldini, the vine clustered with grapes and fruit, Ó. T. 39.

    Íslensk-ensk orðabók > riðlask

  • 77 sleppa

    * * *
    I)
    (slepp; slapp, sluppum; sloppinn), v.
    1) to slip, glide (sleggjan slapp ór hendi honum); sluppu honum fœtr, his feet slipped;
    2) to slip away, escape (ef Þórólfr skal s.);
    3) to slip, fail; ef yðr sleppr at festa hendr á Birni, if you fail to get hold of Bjorn.
    (-ta, -t), v. to make slip out of one’s hands, let slip; Þorgils hafði sleppt øxinni, Th. had let go of the axe.
    * * *
    1.
    t, [Dan. slippe], the causal of the preceding word:—to make slip out of one’s hand, let slip, with dat.; Þorgils hafði sleppt öxinni, Th. had laid the axe away, Fs. 131: freq. in mod. usage, slepptu mér, let me go.
    2.
    u, f. a nickname, Fms. ix. 294 (= slappi?).

    Íslensk-ensk orðabók > sleppa

  • 78 EN

    * * *
    I)
    conj.
    1) but;
    en heima mun ek sitja, but I will stay at home;
    2) as a copulative, and, = ok;
    ek kann ráðum, Gunnhildar, en kappsemd Egils, I know the devices of G. and (on the other hand) Egil’s eagerness;
    3) = ‘an’, than (óbrigðra vin fær maðr aldregi en mannvit mikit).
    in Norse MSS. = ef, er (rel. pron. and temp. conj.);
    1) if;
    sælar væri sálurnar, en þær vissi, if they knew;
    2) as a rel. pron., = er;
    mína dóttur, en (= er) allra meyja er fegrst, who is the fairest of all maidens;
    * * *
    1.
    disjunctive conj.; in MSS. spelt either en or enn, [a particle peculiar to the Scandin.; in Danish men; in Swedish both men, än, and endast; Norse enn and also men, Ivar Aasen]:—but; en ef hann hefir, þá …, but if he has, then …, Grág. i. 261; en ef menn gefa þeim mat, id.; en heima mun ek sitja, but I will stay at home, Fms. vi. 100; en fjöldi féll, but a great many fell, Fas. ii. 514; eyrum hlýðir en augum skoðar, Hm. 7; en ekki eigu annarra manna orð, Grág. i. 84, 99, 171; en Skíðblaðnir skipa, en jóa Sleipnir, en hunda garmr, Gm. 44; en ór sveita sjár, en ór beinum björg, Vþm. 21; and passim. It is even used with a slight conjunctive sense; þykki mér sem því muni úhægt saman at koma, kappi þínu ok dirfð ‘en’ skaplyndi konungs, methinks it will be hard to make the two things go together, thy vehemence and rashness ‘and’ (on the other hand) the temper of the king, Eg. 521; ek kann ráðum Gunnhildar ‘en’ kappsemd Egils, I know the devices of Gunnhilda ‘and’ (on the other hand) Egil’s eagerness, 257: used in narratives to begin a sentence, merely denoting the progress of the tale, much the same as ‘and,’ cp. the use of auk III, p. 33; thus in Ýt. some verses begin with ‘en,’—En dagskjarr …, 2, 3, 14, 23; En Gunnlaugr grimman tamði, Hlt.; En Hróalds á höfuðbaðmi, Ad. 19, without any disjunctive notion.
    2.
    temporal adv., better spelt enn, [prob. akin to endr and eðr, q. v.]:—yet, still; þú hefir enn eigi ( not yet) heyrða kenning Drottins, Mar. 656 A. ii. 14; vildi hann enn svá, Fms. i. II; at hann mundi enn svá göra, vi. 100; þá ríkir hann enn fyrir mik, Al. 29; til betri tíma en ( than) enn ( still) er kominn, Sks. 596 B.
    2. before a comparative; enn síðarr, still later, N. G. L. i. 94; enn betr, still better; enn fyrr, still later; enn verri, still worse; enn æðri, still worthier; enn hærri, still higher; enn firr, still further off; enn nær, still nearer; enn heldr, still more, Sks. 304: separated from the comparative, enn vóru fleiri dætr Haralds, the daughters of H. were still more, i. e. H. had more daughters yet, Fms. i. 5.
    β. curious is the use of en (usually spelt in or inn) in old poems, viz. before a comparative, where in prose the ‘en’ can be left out without impairing the sense; thus, hélt-a in lengr rúmi, be kept not his place longer, i. e. ran away, Am. 58; ráð en lengr dvelja, to delay no longer, 61; menn in sælli, a happier man, Skv. 3. 18; né in mætri mægð, worthier affinity, id.; mann in harðara = harðara mann, a hardier man, Hbl. 14; nema þú in snotrari sér, unless thou art wiser, Vþm. 7; drekka in meira mjöð, to drink more mead; bíta en breiðara, to bite broader, i. e. eat with better appetite, Þkv. 35; þars þætti skáld in verri, where poets were kept in less honour, Jomsv. S. (in a verse); né in heldr, neither; né hests in heldr, neither for his horse, Hm. 60; né in heldr hugðir sem var Högni, neither are ye minded as H., Gh. 3, Sdm. 36, Hkv. 1. 12, Skv. 1. 21: in prose, eigi in heldr ætla ek, þat …, neither do I think, that …, Nj. 219.
    3. to boot, further, moreover; bolöxar ok enn amboð nokkur, pole-axes and some tools to boot, Dipl. v. 18; ok þat enn, at, and that still more, that, Róm. 302; Ingibjörg hét enn dóttir Haralds, Ingeburg was further Harold’s daughter, Fms. i. 5.
    3.
    or enn, conj., written an in very old MSS., e. g. Hom., Greg., Eluc., but in the great bulk of MSS. en is the standing form, both ancient and modern; [formed by anacope, by dropping the initial þ; Ulf. þanuh; A. S. þanne; Engl. than; Hel. than; O. H. G. danna; Germ. dann, but here almost replaced by ‘als;’ Swed. änn; Dan. end; Norse enn, Ivar Aasen; the anacope is entirely Scandin.]:—than, Lat. quam; heldr faðir an móðir, more father than mother, Eluc. 5; bjartari an sól, brighter than the sun, 45, 52; meira an aðrir, more than others, Greg. 51; víðara an áðr, wider than before, id.; betr an þegja, better than being silent, 96; æðri an þetta, Eluc. 51; annat an annat, one thing rather than another, 50; ljósara an nú, 44; heldr an vér, 17; annat an dauðan, 15; meira an Guð, 13; fyr an, 6; annat an þú ert, 59; framarr an þeir hafa, id.; framar an vesa, 60; heldr an færi eðr fleiri, Hom. 45; heldr an, 63; betra er þagat an mælt, 96; helgari an annarra manna, 126; framar an sín, 135, etc.; cp. Frump. 158–163: ‘en’ however occurs in Hom. 126.
    II. the form ‘en’ (or ‘enn’) occurs passim, Grág. i. 173, ii. 13, Al. 29, Sks. 596 B, N. G. L. i. 32, etc. etc.
    ☞ The particle en differs in sense when placed before or after the comparative; if before, it means still; if after, than; thus, fyrr enn, áðr enn, before, Lat. prinsquam, but enn fyrr, still earlier, sooner; enn heldr, still more, but heldr enn, rather than; enn betr, still better, but betr enn, better than; enn síðar, still later, but síðar enn, later than, etc. Again, there is a difference of sense, when neither en is a comparative; en ef, but if; ef enn, if still, etc.
    4.
    is now and then in MSS., esp. Norse, used = er, ef, q. v., but this is a mere peculiarity or false spelling:
    1. when; mér vórum í hjá en (= er) þeir, when they, D. N. i. 271; til þess en = til þess er, 81.
    2. as a relat. particle, which; sú hin ríka frú en ( which), Str.; mína dóttur en allra meyja er fegrst, my daughter who is the fairest of all women, Þiðr. 249; af því en hann hefir fingit, Al. 145; sá ótti en, 107; en sungin er, which is sung, Hom. 41; but hvárt en er, whether, N. G. L. i. 349.
    3. = ef, if, [cp. Old Engl. an]; sælar yæri sálurnar, en þær vissi, if they knew, Al. 114; en þeir vildi = ef þeir vildi, 118; en vér færim = ef vér færim, 120, esp. freq. in D. N. (vide Fr.) Very rare in Icel. writings or good MSS., e. g. en ek hefi með Guðs miskunn (i. e. er ek heti), as I have, because I have, Bs. i. 59, Hung. ch. 1; vide er.

    Íslensk-ensk orðabók > EN

  • 79 fjarri

    (firr, first), adv.
    1) far off (svá at f. flugu brotin); with dat. far from (sólu f); standa f. e-m, to stand far from one; compar., firr, farther off farit firr húsi, keep off from the house; allt er fjörvi firr, life is the nearest (dearest) thing; firr meirr, farther aloof (bóndamúgrinn sat firr meirr);
    2) fig., taka e-u fjarri, to take a thing coldly, show disinclination, refuse (Ormr tók því ekki f.); ok er þat ekki f. hennar skapi, it is not far from her mind; f. ferr því, far from it, by no means; nú sé ek eigi, at mér mætti firr um fara en þér, now I see not how I can fare worse than thou;
    3) far from, bereft of; f. feðrmunum, bereft of my patrimony.
    * * *
    compar. firr, mod. fjær, superl. first or firrst, mod. fjærst; [Gr. πύρρω; Goth. fairra, which is also used to transl. μακράν: A. S. feor; Engl. far; Hel. and O. H. G. fer]:—far off; því at útlendir höfðingjar vóru þeim jafnan fjarri, Ó. H. 34; svá at fjarri flugu brotin, flew far off, Edda 19; vide Ísl. ii. 483, passim; skattlöndin þau er fjarri lágu, the provinces that were at a distance (fjar-lægr), Eg. 536: with dat., sólu fjarri, Vsp. 44; hvárt sem eru nær kirkju eða fjarri kirkju-garði, far from the churchyard, K. Þ. K. 28; standa f. e-m, to stand far from one; hamingjan stóð honum eigi fjarri, Al. 82; stóðtu mér þá fjarri, Nj. 19; útibúr þat er first var húsum, farthest from the houses, 168; hvar fjarri öðrum mönnum, quite far from other men, Grett. 127; þeim mönnum er first bygðu megin-héruðum, who lived farthest from the chief counties, Fms. iv. 144; í þat horn lands síns er first er lýrittar-vörn hans, Grág. ii. 224; þóttusk þeir bazt hafa er first vóru þeirra samgangi, the farther off the better, Glúm. 380; svá hátt at þó mátti heyra gerla þótt þeir væri firr, Nj. 118; þó at skip leggi firr búð (dat.) en svá, Grág. i. 91; eigi firr garði en í örskots-helgi, 82; far þú firr sundi, begone from the sound, Hbl. 54; farit firr húsi, Am. 37; the phrase, ganga e-m hendi firr, to go out of one’s hand, be lost, Rd. 283, Grett. (in a verse); þykki mér hann jafnan betri firr mér en nær, Fms. iv. 330; hvárt þat er nær honum eða firr, Rb. 38, (mod., nær eða fjær); með hramminum þeim er firr var berginu, Grett. 101; firr meir, farther aloof; bónda-múgrinn sat firr meir, Fms. i. 280; ok því firr meir, at …, and so much more aloof, in order that …, Sks. 365: in the proverb, allt er fjörvi firr, all is farther than life, i. e. life is the nearest, dearest thing, Ld. 266, (or, fé er fjörvi firr); at firr, much less, Eg. ch. 14; þótt hann sé firr farinn, though be be far away, Hm. 33.
    II. metaph., taka e-u fjarri, to take a thing far, i. e. to take it coolly, deny it flatly; Ormr tók því ekki fjarri, Fms. i. 209; þeir tóku því ekki fjarri, 229; ek ætla þat nú eigi fjarri, well, I think it’s not far wrong, Nj. 248: with dat., ok er þat ekki fjarri hennar skapi, ‘tis not far from her mind, 49; þat er fjarri skapi föður míns, Lv. 87; þú talar þat eigi fjarri réttu, thou sayest what is not far from right, Fms. ii. 14; eigi fjarri því at lengd, i. e. about so long a time, Bs. i. 61; ferr eigi fjarri getu minni, Fms. iv. 312, vi. 104; the phrase, fjarri fer því, it ‘fares’ far from that, i. e. far from it, by no means; ok er því fjarri orðit er ek vilda at væri, it is far from what I had wished for, Valla L. 221; nú sé ek eigi at mér mætti firr um fara en þér, now I see not how I can fare worse than thou, Grett. 150.
    β. far from, bereft of; fjarri feðr-munum, bereft of my patrimony, Fm. 8; fjarri vinum, friendless, Sighvat; fjarri augum sem menjum, bereft of eyes and treasures, i. e. losing both life and money, Akv. 27.

    Íslensk-ensk orðabók > fjarri

  • 80 FÓTR

    (gen. fótar, dat. fœti, pl. fœtr), m.
    1) foot, foot and leg;
    spretta (støkkva) á fœtr, to start to one’s feet;
    vera á fótum, to be out of bed, be up;
    skjóta fótum undir sik, taka til fóta, to take to one’s heels;
    eiga fótum fjör at launa, to save one’s life by running away;
    hlaupa sem fœtr toga, to run as fast as feet can carry;
    kominn af fótum fram, off one’s feet, decrepit;
    hverr á fœtr öðrum, one after the other;
    2) foot (as a measure).
    * * *
    m., gen. fótar, dat. fæti; pl. fætr, gen. fóta, dat. fótum; in mod. conversation and even in writing the acc. pl. is used as fem., thus ‘allar fætr,’ not ‘alla fætr,’ and with the article ‘fætrnar,’ which form was already used by poets of the 17th century, Pass. 33. 4, Snót 156: [Goth. fôtus; A. S. fôt; Engl. foot; Germ. fuss; Swed. fot; Dan. fod; Gr. πόδ-, Lat. pĕd-, with a short vowel; but with a long vowel in all Teutonic languages; fit, q. v., also seems to be a kindred word]
    I. a foot; and as in some other languages either the foot only or the foot and leg. Icel. distinguish between various animals, and use fótr ( foot) of men, horses, cattle, sheep, etc.; hrammr ( paw) of beasts of prey, as bears, lions; löpp (also paw) of cats, dogs, mice; klær ( claws) of birds of prey, as the raven, eagle; hreifi ( fins) of a seal: Edda 110, Fms. i. 182, xi. 145, Anecd. 6, Nj. 219, 264, Landn. 180: the allit. phrase, fótr ok lit (q. v.); þá var uppi f. og fit, i. e. all ( men and beast) were about or all was bustle; standa báðum fótum, einum fæti, öllum fótum, to stand ( rest) on both … feet, Fms. viii. 41, Gísl. 46; spretta (stökkva) á fætr, to start to one’s feet, Eg. 495; vera á fótum, to be a-foot, to be out of bed, Fms. vi. 201, x. 147, Glúm. 368, Eg. 586; vera snemma á fótum, to be early a-foot, Valla L. 223: metaph. to be alive, Ld. 230; fara á fætr, to rise; skjóta (kasta) fótum undir sik, to take to his heels, Fms. viii. 358, Þórð. 43 new Ed.; hlaupa sem fætr toga, to run as fast as feet can go, Gísl. 61. Fas. i. 434; taka til fóta, to take to one’s heels, Grett. 101, Bs. i. 804; eiga fótum fjör at launa, to owe one’s life to the feet, i. e. to run for one’s life, O. H. L. 8; leggja land undir fót, to take a long stride, Bs. ii. 124, Fkv. ii. 2: phrases denoting the delight of getting on shore, hafa land undir fæti, to feel the ground wider one’s feet, ‘O quam securum, quamque jucundum in solo,’ fastr er á foldu fótr, Profectio in Terr. Sanct. 159; falla til fóta e-m, to fall at another’s feet, 623. 27.
    2. phrases, kominn af fotum fram, off one’s feet, bedridden, Fms. xi. 155, Fb. i. 201; þótt ek bera þaðan hvárigan fót heilan þá skal ek þó fara, Fs. 9; hverr á fætr öðrum, one on the heels of another, Eg. 132; Hákon drepr yðr á fætr oss, H. slays you on your feet, Fms. x. 386; miklu er fyrir fætr þér kastað, many things are cast before thy feet, many obstacles, Korm. 176.
    β. metaph. phrases, standa á mörgum fótum, to rest on many feet, have many resources; stóð á mörgum fótum fjárarli Skallagríms, Eg. 137, Fms. xi. 423; standa á tré-fótum, to stand on wooden legs, be in a tottering state: það er enginn fótr fyrir því, ‘it has not a foot to stand on,’ i. e. is not true: tún-fótr, the outskirt of a home-field, metaphor from a skin stretched out.
    II. a measure, Al. 163, Karl. 438, 481, 509, 525. Ísl. ii. 402, Landn. 335, Fs. 26; fet is more usual.
    COMPDS: fótaafl, fótabrík, fótaburðr, fótabúnaðr, fótaferð, fótaferðartími, fótafesti, fótafjöl, fótagangr, fótagrýta, fótahlutr, fótakefli, fótaklæði, fótalæti, fótarbragð, fótarmein, fótarsár, fótarverkr, fótasaurr, fótaskinn, fótaskortr, fótaspyrning, fótastapp, fótastokkr, fótaþil, fótaþváttr.

    Íslensk-ensk orðabók > FÓTR

Страницы

См. также в других словарях:

  • Away with — Away A*way , adv. [AS. aweg, anweg, onweg; on on + weg way.] 1. From a place; hence. [1913 Webster] The sound is going away. Shak. [1913 Webster] Have me away, for I am sore wounded. 2 Chron. xxxv. 23. [1913 Webster] 2. Absent; gone; at a… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Away with — Away A*way , adv. [AS. aweg, anweg, onweg; on on + weg way.] 1. From a place; hence. [1913 Webster] The sound is going away. Shak. [1913 Webster] Have me away, for I am sore wounded. 2 Chron. xxxv. 23. [1913 Webster] 2. Absent; gone; at a… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • away with you — away you go! or away with you An expression of disbelief or scepticism • • • Main Entry: ↑away * * * away with you british spoken phrase used for telling someone to go away or to stop worrying about you ‘Away with you!’ shouted Rory. ‘I don’t… …   Useful english dictionary

  • away with — To run away with ● make * * * I said as an exhortation to overcome or be rid of something; let us be rid of away with poverty! II away (or off or out, etc.) with used in exhortations to take or send someone or something away, in, out, etc off… …   Useful english dictionary

  • away with the fairies — If someone is away with the fairies, they don t face reality and have unrealistic expectations of life …   The small dictionary of idiomes

  • away with … — away with… idiom (literary) used to say that you would like to be rid of sb/sth • Away with all these rules and regulations! Main entry: ↑awayidiom …   Useful english dictionary

  • away with the fairies — (informal) 1. In a state of abstraction 2. Given to daydreaming • • • Main Entry: ↑fairy …   Useful english dictionary

  • Away with the Faeries — Infobox Album | Name = Away with the Faeries Type = Live album Artist = Inkubus Sukkubus Released = 1998 Recorded = mdash; Genre = Pagan rock Length = mdash; Label = Resurrection Records Producer = mdash; Reviews = Last album = Vampyre Erotica… …   Wikipedia

  • away with the fairies —    Someone who is away with the fairies is in such a dreamy state that they are not totally in touch with reality and give the impression of being slightly mad.     It s no use trying to explain the problem to her she s away with the fairies! …   English Idioms & idiomatic expressions

  • away with you — British spoken used for telling someone to go away or to stop worrying about you Away with you! shouted Rory. I don t need your advice! …   English dictionary

  • away with the fairies — adjective (to be) not with it, dreaming, not all there Now, I know the story is away with the fairies, but he produces a body and I take him down to the station to talk to the detectives …   Wiktionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»