Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

di+un+quadriennio

  • 1 quadriennio

    quadriennio s.m. quadrennium*, four-year period: un quadriennio di attività professionale, four years' professional activity.
    * * *
    pl. -ni [kwadri'ɛnnjo, ni] sostantivo maschile four-year period
    * * *
    quadriennio
    pl. -ni /kwadri'εnnjo, ni/
    sostantivo m.
    four-year period.

    Dizionario Italiano-Inglese > quadriennio

  • 2 quadriennio sm

    [kwadri'ɛnnjo]
    quadrennium, four-year period

    Dizionario Italiano-Inglese > quadriennio sm

  • 3 quadriennio

    sm [kwadri'ɛnnjo]
    quadrennium, four-year period

    Nuovo dizionario Italiano-Inglese > quadriennio

  • 4 quadriennium

        quadriennium ī, n    [quattuor+annus], a period of four years: (fundum) quadriennium possedit: rettulit quadriennio post.
    * * *

    Latin-English dictionary > quadriennium

  • 5 alter

    alter, tĕra, tĕrum, adj. (the measure of the gen. sing. āltĕrĭŭs as paeon primus is supported in good Latin only by examples from dactylic verse (but see alterĭus in trochaic measure, Plaut. Capt. 2, 2, 56), in which īpsĭŭs, īllĭŭs, īstĭŭs, ūnĭŭs, etc., are used as dactyls; on the contr., the regular measure āltĕrīŭs, as ditrochaeus, is sufficiently confirmed by the foll. verses of Enn., Ter., and Ter. Maur.: mox cum alterīus abligurias bona, Enn. ap. Donat. ad Ter. Phorm. 2, 2, 25 (Sat. 29 Vahl.):

    alterīus sua comparent commoda? ah!

    Ter. And. 4, 1, 4:

    nec alter[imacracute]us indigéns opís veni,

    Ter. Maur. p. 2432 P.;

    and sescupló vel una víncet alter[imacracute]us singulum,

    id. ib. p. 2412 ib.; Prisc. p. 695 ib.; alterius is also commonly used as the gen. of alius, as alīus is little used (v. h. v. fin.).— Dat. sing. f.:

    alterae,

    Plaut. Rud. 3, 4, 45; Ter. Heaut. 2, 3, 30; Caes. B. G. 5, 27; Nep. Eum. 1, 6; Col. 5, 11, 10) [a comp. form of al-ius; cf. Sanscr. antara = alius; Goth. anthar; Lith. antras = secundus; Germ. ander; Gr. heteros; Engl. either, other; also Sanscr. itara = alius], the other of two, one of two, the other, ho heteros.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    nam huic alterae patria quae sit, profecto nescio,

    Plaut. Rud. 3, 4, 45:

    necesse est enim sit alterum de duobus,

    Cic. Tusc. 1, 41, 97:

    altera ex duabus legionibus,

    Caes. B. C. 2, 20: mihi cum viris ambobus est amicitia;

    cum altero vero magnus usus,

    Cic. Clu. 42, 117:

    alter consulum,

    Liv. 40, 59:

    alter ex censoribus,

    id. 40, 52:

    in alterā parte fluminis legatum reliquit,

    on the other side, Caes. B. G. 2, 5; id. B. C. 3, 54:

    si quis te percusserit in dexteram maxillam tuam, praebe illi et alteram,

    Vulg. Matt. 5, 39; 28, 1.—Hence: alter ambove, one or both; commonly in the abbreviation:

    A. A. S. E. V. = alter ambove si eis videretur: utique C. Pansa, A. Hirtius consules alter ambove S. E. V. rationem agri habeant,

    Cic. Phil. 5 fin. Wernsd.; cf. id. ib. 8, 11; 9, 7 fin.; 14, 14 fin.; cf.

    Brison. Form. pp. 218 and 219: absente consulum altero ambobusve,

    Liv. 30, 23: ambo alterve, S. C. ap. Front. Aquaed. 100 fin.
    B.
    Esp.
    1.
    a.. In distributive clauses: alter... alter, the one... the other (cf. alius, II. A.): ho heteros... ho heteros:

    Si duobus praefurniis coques, lacunā nihil opus erit. Cum cinere eruto opus erit, altero praefurnio eruito, in altero ignis erit,

    Cato, R. R. 38, 9:

    alteram ille amat sororem, ego alteram,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 68; id. Am. 1, 2, 19; 1, 2, 20; Ter. Ad. 1, 2, 50:

    quorum alter exercitum perdidit, alter vendidit,

    Cic. Planc. 35; so id. Rosc. Am. 6, 16: namque alterā ex parte Bellovaci instabant;

    alteram Camulogenus tenebat,

    Caes. B. G. 7, 59 Herz.:

    conjunxit alteram (cortinam) alteri,

    Vulg. Exod. 36, 10; 36, 22; ib. Joan. 13, 14; ib. Rom. 12, 5.—
    b.
    In same sense, unus... alter, one... the other, as in later Gr. heis men... heteros de: vitis insitio una est per ver, altera est cum uva floret;

    ea optima est,

    Cato, R. R. 41, 1: Phorm. Una injuria est tecum. Chrem. Lege agito ergo. Phorm. Altera est tecum, Ter. Phorm. 5, 8, 90: uni epistolae respondi;

    venio ad alteram,

    Cic. Fam. 2, 17, 6:

    nomen uni Ada, et nomen alteri Sella,

    Vulg. Gen. 4, 19; ib. Matt. 6, 24:

    Erant duae factiones, quarum una populi causam agebat, altera optimatium,

    Nep. Phoc. 3, 1; Liv. 31, 21:

    consules coepere duo creari, ut si unus malus esse voluisset, alter eum coërceret,

    Eutr. 1, 8:

    Duo homines ascenderunt in templum, unus pharisaeus et alter publicanus,

    Vulg. Luc. 18, 10 al. —
    c.
    Sometimes a subst., or hic, ille, etc., stands in the place of the second alter:

    Epaminondas... Leonidas: quorum alter, etc... Leonidas autem, etc.,

    Cic. Fin. 2, 30, 97; so Vell. 2, 71, 3:

    alter gladiator habetur, hic autem, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 6, 17:

    quorum alteri Capitoni cognomen est, iste, qui adest, magnus vocatur,

    id. ib.:

    alterum corporis aegritudo, illum, etc.,

    Flor. 4, 7.—Sometimes
    (α).
    one alter is entirely omitted (cf. alius, II. A.; heteros, L. and S. I. 2.):

    duae turmae haesere: altera metu dedita hosti, pertinacior (sc. altera), etc.,

    Liv. 29, 33:

    hujus lateris alter angulus ad orientem solem, inferior ad meridiem spectat,

    Caes. B. G. 5, 13; or
    (β).
    the form changed:

    dialecticam adjungunt et physicam, alteram quod habeat rationem.... Physicae quoque etc.,

    Cic. Fin. 3, 21, 72, and 3, 22, 73. —Sometimes a further distributive word is added:

    alter adulescens decessit, alter senex, aliquis praeter hos infans,

    Sen. Ep. 66, 39:

    alter in vincula ducitur, alter insperatae praeficitur potestati, alius etc.,

    Amm. 14, 11.—
    d.
    In plur.: nec ad vivos pertineat, nec ad mortuos;

    alteri nulli sunt, alteros non attinget,

    Cic. Tusc. 1, 38, 91:

    alteri dimicant, alteri victorem timent,

    id. Fam. 6, 3: binas a te accepi litteras; quarum alteris mihi gratulabare... alteris dicebas etc., in one of which,... in the other, id. ib. 4, 14:

    quorum alteri adjuvabant, alteri etc.,

    Caes. B. G. 7, 17: duplices similitudines, unae rerum, alterae verborum, Auct. ad Her. 3, 20. —
    e.
    The second alter in a different case:

    alter alterius ova frangit,

    Cic. N. D. 2, 49:

    uterque numerus plenus, alter alterā de causā habetur,

    Macr. Somn. Scip. 2:

    qui noxii ambo, alter in alterum causam conferant,

    Liv. 5, 11:

    alteri alteros aliquantum attriverant,

    Sall. J. 79, 4; so id. ib. 42, 4;

    53, 7 al. —Also with alteruter: ne alteruter alterum praeoccuparet,

    Nep. Dion. 4, 1.—With unus:

    quom inter nos sorderemus unus alteri,

    Plaut. Truc. 2, 4, 30:

    dicunt unus ad alterum,

    Vulg. Ez. 33, 30:

    ne unus adversus alterum infletur pro alio,

    ib. 1 Cor. 4, 6.—With uterque:

    uterque suo studio delectatus contempsit alterum,

    Cic. Off. 1, 1, 4:

    utrique alteris freti finitimos sub imperium suum coëgere,

    Sall. J. 18, 12.—With nemo, nullus, neuter:

    ut nemo sit alteri similis,

    Quint. 2, 9, 2:

    cum tot saeculis nulla referta sit causa, quae esset tota alteri similis,

    id. 7, prooem. 4:

    neutrum eorum contra alterum juvare,

    Caes. B. C. 1, 1, 3:

    ut neutra alteri officiat,

    Quint. 1, 1, 3.—After two substt., the first alter generally refers to the first subst., and the second to the second:

    Philippum rebus gestis superatum a filio, facilitate video superiorem fuisse. Itaque alter semper magnus, alter saepe turpissimus,

    Cic. Off. 1, 26; cf. Plaut. Am. 1, 2, 21; Brem. ad Suet. Claud. 20.—Sometimes the order is reversed: contra nos (summa gratia et eloquentia) raciunt in hoc tempore;

    quarum alteram (i. e. eloquentiam) vereor, alteram (i. e. gratiam) metuo,

    Cic. Quinct. 1; so id. Off. 3, 18; 1, 12; cf. Spald. ad Quint. 9, 2, 6.—
    2.
    As a numeral = secundus, the second, the next, o heteros:

    primo die, alter dies, tertius dies, deinde reliquis diebus etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 7:

    proximo, altero, tertio, reliquis consecutis diebus non intermittebas etc.,

    id. Phil. 1, 13 Wernsd.:

    quadriennio post alterum consulatum,

    id. Sen. 9:

    die altero,

    Vulg. Jos. 10, 32: alteris Te mensis adhibet deum, i. e. at the dessert (= mensā secundā), Hor. C. 4, 5, 31.—So, alterā die, the next day, têi allêi hêmerai, têi heterai:

    se alterā die ad conloquium venturum,

    Caes. B. C. 3, 19; Vulg. Gen. 19, 34; ib. Matt. 27, 62:

    die altero,

    ib. Num. 11, 32; ib. Jos. 5, 11 al.—So in comparative sense:

    alterā die quam a Brindisio solvit, in Macedoniam trajecit,

    Liv. 31, 14; Suet. Vit. 3:

    intermittere diem alterum quemque oportet,

    every other day, Cels. 3, 23; 3, 13; 4, 12:

    Olea non continuis annis, sed fere altero quoque fructum adfert,

    Col. R. R. 5, 8.—With prepp.:

    qui (Ptolemaeus) tum regnabat alter post Alexandream conditam,

    next after, Cic. Off. 2, 23, 82; so, fortunate puer, tu nunc eris alter ab illo, the second or next after him, Verg. E. 5, 49:

    alter ab undecimo jam tum me ceperat annus,

    id. ib. 8, 39.—Hence,
    b.
    Also with tens, hundreds, etc.:

    accepi tuas litteras, quas mihi Cornificius altero vicesimo die reddidit,

    on the twenty-second day, Cic. Fam. 12, 25 Manut.:

    anno trecentesimo altero quam condita Roma erat,

    in the three hundred and second year, Liv. 3, 33:

    vicesima et altera laedit,

    Manil. 4, 466.—
    c.
    So of a number collectively:

    remissarios pedum XII., alteros pedum X.,

    a second ten, Cato, R. R. 19, 2:

    ad Brutum hos libros alteros quinque mittemus,

    Cic. Tusc. 5, 41, 121:

    basia mille, deinde centum, dein mille altera, dein secunda centum,

    Cat. 5, 7.—So with the numeral understood: aurea mala decem misi;

    cras altera (sc. decem) mittam,

    a second ten, Verg. E. 3, 71.—Hence,
    d.
    Unus et alter, unus atque alter, unus alterque, the one and the other.
    (α).
    For two (as in Gr. heis kai heteros):

    unus et alter dies intercesserat,

    Cic. Clu. 26:

    adductus sum tuis unis et alteris litteris,

    id. Att. 14, 18:

    et sub eā versus unus et alter erunt,

    Ov. H. 15, 182; so Suet. Tib. 63; id. Calig. 56; id. Claud. 12 (cf. id. Gram. 24: unum vel alterum, vel, cum plurimos, tres aut quattuor admittere).—
    (β).
    More freq. of an indef. number, one and another; and: unusalterve, one or two:

    Unus et item alter,

    Ter. And. 1, 1, 50:

    mora si quem tibi item unum alterumve diem abstulerit,

    Cic. Fam. 3, 9; so id. Clu. 13, 38; 13, 26:

    versus paulo concinnior unus et alter,

    Hor. Ep. 2, 1, 74; so id. S. 1, 6, 102; 2, 5, 24; id. A. P. 15:

    ex illis unus et alter ait,

    Ov. F. 2, 394; id. Am. 2, 5, 22; Petr. 108; Plin. Pan. 45 Schwarz; cf. id. ib. 52, 2; Suet. Caes. 20; id. Galb. 14 al.:

    paucis loricae, vix uni alterive cassis aut galea,

    Tac. G. 6.—
    e.
    Alterum tantum, as much more or again, twice as much (cf. Gr. heteron tosouton or hetera tosauta):

    etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam potius quam sinam, etc.,

    Plaut. Ep. 3, 4, 81; so id. Bacch. 5, 2, 65:

    altero tanto aut sesqui major,

    Cic. Or. 56, 188:

    altero tanto longior,

    Nep. Eum. 8, 5; so Dig. 28, 2, 13:

    numero tantum alterum adjecit,

    Liv. 1, 36; so id. 10, 46; Auct. B. Hisp. 30; Dig. 49, 14, 3 al.—
    f.
    Alteri totidem, as many more:

    de alteris totidem scribere incipiamus,

    Varr. L. L. 8, 24 Müll. —
    g.
    To mark the similarity of one object to another in qualities, etc., a second, another (as in English, a second father, my second self, and the like). So,
    (α).
    With a proper name, used as an appellative (cf. alius, II. G.):

    Verres, alter Orcus,

    Cic. Verr. 2, 4, 50:

    alterum se Verrem putabat,

    id. ib. 5, 33 fin.:

    Hamilcar, Mars alter,

    Liv. 21, 10.—
    (β).
    With a com. noun:

    me sicut alterum parentem observat,

    Cic. Fam. 5, 8:

    altera patria,

    Flor. 2, 6, 42 al. —
    (γ).
    Alter ego, a second self, of very intimate friends (in the class. per. perh. only in Cic. Ep.; cf. ho hetairos, heteros egô, Clem. Al. 450):

    vide quam mihi persuaserim te me esse alterum,

    Cic. Fam. 7, 5:

    me alterum se fore dixit,

    id. Att. 4, 1:

    quoniam alterum me reliquissem,

    id. Fam. 2, 15; Aus. praef. 2, 15.—
    (δ).
    Alter idem, a second self, like heteroi hautoi, Arist. Eth. M. 8, 12, 3 (on account of the singularity of the expression, introduced by tamquam):

    amicus est tamquam alter idem,

    Cic. Lael. 21, 82.—
    3.
    The one of two, either of two, without a more precise designation, for alteruter:

    non uterque sed alter,

    Cic. Ac. 2, 43, 132:

    fortasse utrumque, alterum certe,

    id. Att. 11, 18:

    melius peribimus quam sine alteris vestrūm vivemus,

    Liv. 1, 13:

    nec rogarem, ut mea de vobis altera amica foret,

    Ov. A. A. 3, 520:

    ex duobus, quorum alterum petis, etc.,

    Plin. Ep. 1, 7, 3:

    ex duobus (quorum necesse est alterum verum), etc.,

    Quint. 5, 10, 69:

    ac si necesse est in alteram errare partem, maluerim etc.,

    id. 10, 1, 26; 1, 4, 24; 9, 3, 6 al.—Once also with a negative, neither of two: hos, tamquam medios, [p. 98] nec in alterius favorem inclinatos, miserat rex, Liv. 40, 20, 4.—
    II.
    Transf.
    A.
    Another of a class = alius (as opp. to one's self, to another); subst., another, a neighbor, a fellow-creature, ho pelas (so sometimes heteros, Xen. Cyr. 2, 3, 17); cf. Ochsn. Eclog. 90 and 458 (alter designates the similarity of two objects; alius a difference in the objects contrasted): SI. INIVRIAM. FAXIT. ALTERI., Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1:

    qui alterum incusat probri, eum ipsum se intueri oportet,

    Plaut. Truc. 1, 2, 58; id. Am. prol. 84: mox dum alterius abligurias bona, quid censes dominis esse animi? Enn. ap. Don. ad Ter. Phorm. 2, 2, 25:

    ut malis gaudeant atque ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,

    Ter. And. 4, 1, 3: qui alteris exitium paret, etc., Att. ap. Cic. Tusc. 2, 17, 39:

    qui nihil alterius causā facit et metitur suis commodis omnia,

    Cic. Leg. 1, 14:

    ut aeque quisque altero delectetur ac se ipso,

    id. Off. 1, 17, 56; 1, 2, 4:

    scientem in errorem alterum inducere,

    id. ib. 3, 13, 55 et saep.:

    cave ne portus occupet alter,

    Hor. Ep. 1, 6, 32 Schmid.:

    nil obstet tibi, dum ne sit te ditior alter,

    id. S. 1, 1, 40; 1, 5, 33:

    canis parturiens cum rogāsset alteram, ut etc.,

    Phaedr. 1, 19:

    nec patientem sessoris alterius (equum) primus ascendit,

    Suet. Caes. 61; id. Tib. 58:

    in quo judicas alterum, te ipsum condemnas,

    Vulg. Rom. 2, 1:

    nemo quod suum est quaerat, sed quod alterius,

    ib. 1 Cor. 10, 24;

    14, 17: sic in semet ipso tantum gloriam habebit et non in altero,

    ib. Gal. 6, 4 al. —Hence, alter with a neg., or neg. question and comp., as an emphatic expression (mostly ante-class.; cf.

    alius, II. H.): scelestiorem nullum illuxere alterum,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 22:

    scelestiorem in terrā nullam esse alteram,

    id. Cist. 4, 1, 8:

    qui me alter audacior est homo?

    id. Am. 1, 1, 1; id. Ep. 1, 1, 24.—
    B.
    The other, the opposite:

    alterius factionis principes,

    the leaders of the opposite party, Nep. Pelop. 1, 4 (cf. id. ib. 1, 2:

    adversariae factioni): studiosiorem partis alterius,

    Suet. Tib. 11. —
    C.
    In gen., different:

    quotiens te speculo videris alterum,

    Hor. C. 4, 10, 6: abeuntes post carnem alteram (Gr. heteros, q. v. L. and S. III.), Vulg. Jud. 7.—
    D.
    In the lang. of augury, euphem. for infaustus, unfavorable, unpropitious, Fest. p. 6 (v. L. and S. Gr. Lex. s. v. heteros, III. 2.).
    The gen.
    alterius commonly serves as gen. of alius instead of alīus, Cic. Fam. 15, 1, 1; id. Att. 1, 5, 1; 1, 20, 2; Caes. B. G. 1, 36, 1; Sall. C. 52, 8; Liv. 21, 13, 3; 22, 14, 4; 26, 8, 2; 28, 37, 6 al.; Col. 8, 17, 2; 11, 2, 87; 12, 22, 2; Sen. Ep. 72, 10; 102, 3; id. Ben. 4, 3, 1; id. Ot. Sap. 4, 1; id. Brev. Vit. 16, 2; id. Q. N. 2, 34, 1 al.; Quint. 7, 9, 8; 8, 3, 73 al.; Tac. A. 15, 25; id. H. 2, 90; Plin. Ep. 10, 114, 2; Suet. Caes. 61; id. Tib. 58 al.; Gell. 2, 28 al.—It also stands as correlative to alius:

    alius inter cenandum solutus est, alterius continuata mors somno est,

    Sen. Ep. 66, 39:

    cum inventum sit ex veris (gemmis) generis alterius in aliud falsas traducere,

    Plin. 37, 12, 75, § 197; Plin. Pan. 2, 6 (Neue, Formenl. II. p. 216).
    altĕras, adv.
    [alter], for alias, acc. to Paul. ex. Fest. p. 27 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > alter

  • 6 alteras

    alter, tĕra, tĕrum, adj. (the measure of the gen. sing. āltĕrĭŭs as paeon primus is supported in good Latin only by examples from dactylic verse (but see alterĭus in trochaic measure, Plaut. Capt. 2, 2, 56), in which īpsĭŭs, īllĭŭs, īstĭŭs, ūnĭŭs, etc., are used as dactyls; on the contr., the regular measure āltĕrīŭs, as ditrochaeus, is sufficiently confirmed by the foll. verses of Enn., Ter., and Ter. Maur.: mox cum alterīus abligurias bona, Enn. ap. Donat. ad Ter. Phorm. 2, 2, 25 (Sat. 29 Vahl.):

    alterīus sua comparent commoda? ah!

    Ter. And. 4, 1, 4:

    nec alter[imacracute]us indigéns opís veni,

    Ter. Maur. p. 2432 P.;

    and sescupló vel una víncet alter[imacracute]us singulum,

    id. ib. p. 2412 ib.; Prisc. p. 695 ib.; alterius is also commonly used as the gen. of alius, as alīus is little used (v. h. v. fin.).— Dat. sing. f.:

    alterae,

    Plaut. Rud. 3, 4, 45; Ter. Heaut. 2, 3, 30; Caes. B. G. 5, 27; Nep. Eum. 1, 6; Col. 5, 11, 10) [a comp. form of al-ius; cf. Sanscr. antara = alius; Goth. anthar; Lith. antras = secundus; Germ. ander; Gr. heteros; Engl. either, other; also Sanscr. itara = alius], the other of two, one of two, the other, ho heteros.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    nam huic alterae patria quae sit, profecto nescio,

    Plaut. Rud. 3, 4, 45:

    necesse est enim sit alterum de duobus,

    Cic. Tusc. 1, 41, 97:

    altera ex duabus legionibus,

    Caes. B. C. 2, 20: mihi cum viris ambobus est amicitia;

    cum altero vero magnus usus,

    Cic. Clu. 42, 117:

    alter consulum,

    Liv. 40, 59:

    alter ex censoribus,

    id. 40, 52:

    in alterā parte fluminis legatum reliquit,

    on the other side, Caes. B. G. 2, 5; id. B. C. 3, 54:

    si quis te percusserit in dexteram maxillam tuam, praebe illi et alteram,

    Vulg. Matt. 5, 39; 28, 1.—Hence: alter ambove, one or both; commonly in the abbreviation:

    A. A. S. E. V. = alter ambove si eis videretur: utique C. Pansa, A. Hirtius consules alter ambove S. E. V. rationem agri habeant,

    Cic. Phil. 5 fin. Wernsd.; cf. id. ib. 8, 11; 9, 7 fin.; 14, 14 fin.; cf.

    Brison. Form. pp. 218 and 219: absente consulum altero ambobusve,

    Liv. 30, 23: ambo alterve, S. C. ap. Front. Aquaed. 100 fin.
    B.
    Esp.
    1.
    a.. In distributive clauses: alter... alter, the one... the other (cf. alius, II. A.): ho heteros... ho heteros:

    Si duobus praefurniis coques, lacunā nihil opus erit. Cum cinere eruto opus erit, altero praefurnio eruito, in altero ignis erit,

    Cato, R. R. 38, 9:

    alteram ille amat sororem, ego alteram,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 68; id. Am. 1, 2, 19; 1, 2, 20; Ter. Ad. 1, 2, 50:

    quorum alter exercitum perdidit, alter vendidit,

    Cic. Planc. 35; so id. Rosc. Am. 6, 16: namque alterā ex parte Bellovaci instabant;

    alteram Camulogenus tenebat,

    Caes. B. G. 7, 59 Herz.:

    conjunxit alteram (cortinam) alteri,

    Vulg. Exod. 36, 10; 36, 22; ib. Joan. 13, 14; ib. Rom. 12, 5.—
    b.
    In same sense, unus... alter, one... the other, as in later Gr. heis men... heteros de: vitis insitio una est per ver, altera est cum uva floret;

    ea optima est,

    Cato, R. R. 41, 1: Phorm. Una injuria est tecum. Chrem. Lege agito ergo. Phorm. Altera est tecum, Ter. Phorm. 5, 8, 90: uni epistolae respondi;

    venio ad alteram,

    Cic. Fam. 2, 17, 6:

    nomen uni Ada, et nomen alteri Sella,

    Vulg. Gen. 4, 19; ib. Matt. 6, 24:

    Erant duae factiones, quarum una populi causam agebat, altera optimatium,

    Nep. Phoc. 3, 1; Liv. 31, 21:

    consules coepere duo creari, ut si unus malus esse voluisset, alter eum coërceret,

    Eutr. 1, 8:

    Duo homines ascenderunt in templum, unus pharisaeus et alter publicanus,

    Vulg. Luc. 18, 10 al. —
    c.
    Sometimes a subst., or hic, ille, etc., stands in the place of the second alter:

    Epaminondas... Leonidas: quorum alter, etc... Leonidas autem, etc.,

    Cic. Fin. 2, 30, 97; so Vell. 2, 71, 3:

    alter gladiator habetur, hic autem, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 6, 17:

    quorum alteri Capitoni cognomen est, iste, qui adest, magnus vocatur,

    id. ib.:

    alterum corporis aegritudo, illum, etc.,

    Flor. 4, 7.—Sometimes
    (α).
    one alter is entirely omitted (cf. alius, II. A.; heteros, L. and S. I. 2.):

    duae turmae haesere: altera metu dedita hosti, pertinacior (sc. altera), etc.,

    Liv. 29, 33:

    hujus lateris alter angulus ad orientem solem, inferior ad meridiem spectat,

    Caes. B. G. 5, 13; or
    (β).
    the form changed:

    dialecticam adjungunt et physicam, alteram quod habeat rationem.... Physicae quoque etc.,

    Cic. Fin. 3, 21, 72, and 3, 22, 73. —Sometimes a further distributive word is added:

    alter adulescens decessit, alter senex, aliquis praeter hos infans,

    Sen. Ep. 66, 39:

    alter in vincula ducitur, alter insperatae praeficitur potestati, alius etc.,

    Amm. 14, 11.—
    d.
    In plur.: nec ad vivos pertineat, nec ad mortuos;

    alteri nulli sunt, alteros non attinget,

    Cic. Tusc. 1, 38, 91:

    alteri dimicant, alteri victorem timent,

    id. Fam. 6, 3: binas a te accepi litteras; quarum alteris mihi gratulabare... alteris dicebas etc., in one of which,... in the other, id. ib. 4, 14:

    quorum alteri adjuvabant, alteri etc.,

    Caes. B. G. 7, 17: duplices similitudines, unae rerum, alterae verborum, Auct. ad Her. 3, 20. —
    e.
    The second alter in a different case:

    alter alterius ova frangit,

    Cic. N. D. 2, 49:

    uterque numerus plenus, alter alterā de causā habetur,

    Macr. Somn. Scip. 2:

    qui noxii ambo, alter in alterum causam conferant,

    Liv. 5, 11:

    alteri alteros aliquantum attriverant,

    Sall. J. 79, 4; so id. ib. 42, 4;

    53, 7 al. —Also with alteruter: ne alteruter alterum praeoccuparet,

    Nep. Dion. 4, 1.—With unus:

    quom inter nos sorderemus unus alteri,

    Plaut. Truc. 2, 4, 30:

    dicunt unus ad alterum,

    Vulg. Ez. 33, 30:

    ne unus adversus alterum infletur pro alio,

    ib. 1 Cor. 4, 6.—With uterque:

    uterque suo studio delectatus contempsit alterum,

    Cic. Off. 1, 1, 4:

    utrique alteris freti finitimos sub imperium suum coëgere,

    Sall. J. 18, 12.—With nemo, nullus, neuter:

    ut nemo sit alteri similis,

    Quint. 2, 9, 2:

    cum tot saeculis nulla referta sit causa, quae esset tota alteri similis,

    id. 7, prooem. 4:

    neutrum eorum contra alterum juvare,

    Caes. B. C. 1, 1, 3:

    ut neutra alteri officiat,

    Quint. 1, 1, 3.—After two substt., the first alter generally refers to the first subst., and the second to the second:

    Philippum rebus gestis superatum a filio, facilitate video superiorem fuisse. Itaque alter semper magnus, alter saepe turpissimus,

    Cic. Off. 1, 26; cf. Plaut. Am. 1, 2, 21; Brem. ad Suet. Claud. 20.—Sometimes the order is reversed: contra nos (summa gratia et eloquentia) raciunt in hoc tempore;

    quarum alteram (i. e. eloquentiam) vereor, alteram (i. e. gratiam) metuo,

    Cic. Quinct. 1; so id. Off. 3, 18; 1, 12; cf. Spald. ad Quint. 9, 2, 6.—
    2.
    As a numeral = secundus, the second, the next, o heteros:

    primo die, alter dies, tertius dies, deinde reliquis diebus etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 7:

    proximo, altero, tertio, reliquis consecutis diebus non intermittebas etc.,

    id. Phil. 1, 13 Wernsd.:

    quadriennio post alterum consulatum,

    id. Sen. 9:

    die altero,

    Vulg. Jos. 10, 32: alteris Te mensis adhibet deum, i. e. at the dessert (= mensā secundā), Hor. C. 4, 5, 31.—So, alterā die, the next day, têi allêi hêmerai, têi heterai:

    se alterā die ad conloquium venturum,

    Caes. B. C. 3, 19; Vulg. Gen. 19, 34; ib. Matt. 27, 62:

    die altero,

    ib. Num. 11, 32; ib. Jos. 5, 11 al.—So in comparative sense:

    alterā die quam a Brindisio solvit, in Macedoniam trajecit,

    Liv. 31, 14; Suet. Vit. 3:

    intermittere diem alterum quemque oportet,

    every other day, Cels. 3, 23; 3, 13; 4, 12:

    Olea non continuis annis, sed fere altero quoque fructum adfert,

    Col. R. R. 5, 8.—With prepp.:

    qui (Ptolemaeus) tum regnabat alter post Alexandream conditam,

    next after, Cic. Off. 2, 23, 82; so, fortunate puer, tu nunc eris alter ab illo, the second or next after him, Verg. E. 5, 49:

    alter ab undecimo jam tum me ceperat annus,

    id. ib. 8, 39.—Hence,
    b.
    Also with tens, hundreds, etc.:

    accepi tuas litteras, quas mihi Cornificius altero vicesimo die reddidit,

    on the twenty-second day, Cic. Fam. 12, 25 Manut.:

    anno trecentesimo altero quam condita Roma erat,

    in the three hundred and second year, Liv. 3, 33:

    vicesima et altera laedit,

    Manil. 4, 466.—
    c.
    So of a number collectively:

    remissarios pedum XII., alteros pedum X.,

    a second ten, Cato, R. R. 19, 2:

    ad Brutum hos libros alteros quinque mittemus,

    Cic. Tusc. 5, 41, 121:

    basia mille, deinde centum, dein mille altera, dein secunda centum,

    Cat. 5, 7.—So with the numeral understood: aurea mala decem misi;

    cras altera (sc. decem) mittam,

    a second ten, Verg. E. 3, 71.—Hence,
    d.
    Unus et alter, unus atque alter, unus alterque, the one and the other.
    (α).
    For two (as in Gr. heis kai heteros):

    unus et alter dies intercesserat,

    Cic. Clu. 26:

    adductus sum tuis unis et alteris litteris,

    id. Att. 14, 18:

    et sub eā versus unus et alter erunt,

    Ov. H. 15, 182; so Suet. Tib. 63; id. Calig. 56; id. Claud. 12 (cf. id. Gram. 24: unum vel alterum, vel, cum plurimos, tres aut quattuor admittere).—
    (β).
    More freq. of an indef. number, one and another; and: unusalterve, one or two:

    Unus et item alter,

    Ter. And. 1, 1, 50:

    mora si quem tibi item unum alterumve diem abstulerit,

    Cic. Fam. 3, 9; so id. Clu. 13, 38; 13, 26:

    versus paulo concinnior unus et alter,

    Hor. Ep. 2, 1, 74; so id. S. 1, 6, 102; 2, 5, 24; id. A. P. 15:

    ex illis unus et alter ait,

    Ov. F. 2, 394; id. Am. 2, 5, 22; Petr. 108; Plin. Pan. 45 Schwarz; cf. id. ib. 52, 2; Suet. Caes. 20; id. Galb. 14 al.:

    paucis loricae, vix uni alterive cassis aut galea,

    Tac. G. 6.—
    e.
    Alterum tantum, as much more or again, twice as much (cf. Gr. heteron tosouton or hetera tosauta):

    etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam potius quam sinam, etc.,

    Plaut. Ep. 3, 4, 81; so id. Bacch. 5, 2, 65:

    altero tanto aut sesqui major,

    Cic. Or. 56, 188:

    altero tanto longior,

    Nep. Eum. 8, 5; so Dig. 28, 2, 13:

    numero tantum alterum adjecit,

    Liv. 1, 36; so id. 10, 46; Auct. B. Hisp. 30; Dig. 49, 14, 3 al.—
    f.
    Alteri totidem, as many more:

    de alteris totidem scribere incipiamus,

    Varr. L. L. 8, 24 Müll. —
    g.
    To mark the similarity of one object to another in qualities, etc., a second, another (as in English, a second father, my second self, and the like). So,
    (α).
    With a proper name, used as an appellative (cf. alius, II. G.):

    Verres, alter Orcus,

    Cic. Verr. 2, 4, 50:

    alterum se Verrem putabat,

    id. ib. 5, 33 fin.:

    Hamilcar, Mars alter,

    Liv. 21, 10.—
    (β).
    With a com. noun:

    me sicut alterum parentem observat,

    Cic. Fam. 5, 8:

    altera patria,

    Flor. 2, 6, 42 al. —
    (γ).
    Alter ego, a second self, of very intimate friends (in the class. per. perh. only in Cic. Ep.; cf. ho hetairos, heteros egô, Clem. Al. 450):

    vide quam mihi persuaserim te me esse alterum,

    Cic. Fam. 7, 5:

    me alterum se fore dixit,

    id. Att. 4, 1:

    quoniam alterum me reliquissem,

    id. Fam. 2, 15; Aus. praef. 2, 15.—
    (δ).
    Alter idem, a second self, like heteroi hautoi, Arist. Eth. M. 8, 12, 3 (on account of the singularity of the expression, introduced by tamquam):

    amicus est tamquam alter idem,

    Cic. Lael. 21, 82.—
    3.
    The one of two, either of two, without a more precise designation, for alteruter:

    non uterque sed alter,

    Cic. Ac. 2, 43, 132:

    fortasse utrumque, alterum certe,

    id. Att. 11, 18:

    melius peribimus quam sine alteris vestrūm vivemus,

    Liv. 1, 13:

    nec rogarem, ut mea de vobis altera amica foret,

    Ov. A. A. 3, 520:

    ex duobus, quorum alterum petis, etc.,

    Plin. Ep. 1, 7, 3:

    ex duobus (quorum necesse est alterum verum), etc.,

    Quint. 5, 10, 69:

    ac si necesse est in alteram errare partem, maluerim etc.,

    id. 10, 1, 26; 1, 4, 24; 9, 3, 6 al.—Once also with a negative, neither of two: hos, tamquam medios, [p. 98] nec in alterius favorem inclinatos, miserat rex, Liv. 40, 20, 4.—
    II.
    Transf.
    A.
    Another of a class = alius (as opp. to one's self, to another); subst., another, a neighbor, a fellow-creature, ho pelas (so sometimes heteros, Xen. Cyr. 2, 3, 17); cf. Ochsn. Eclog. 90 and 458 (alter designates the similarity of two objects; alius a difference in the objects contrasted): SI. INIVRIAM. FAXIT. ALTERI., Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1:

    qui alterum incusat probri, eum ipsum se intueri oportet,

    Plaut. Truc. 1, 2, 58; id. Am. prol. 84: mox dum alterius abligurias bona, quid censes dominis esse animi? Enn. ap. Don. ad Ter. Phorm. 2, 2, 25:

    ut malis gaudeant atque ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,

    Ter. And. 4, 1, 3: qui alteris exitium paret, etc., Att. ap. Cic. Tusc. 2, 17, 39:

    qui nihil alterius causā facit et metitur suis commodis omnia,

    Cic. Leg. 1, 14:

    ut aeque quisque altero delectetur ac se ipso,

    id. Off. 1, 17, 56; 1, 2, 4:

    scientem in errorem alterum inducere,

    id. ib. 3, 13, 55 et saep.:

    cave ne portus occupet alter,

    Hor. Ep. 1, 6, 32 Schmid.:

    nil obstet tibi, dum ne sit te ditior alter,

    id. S. 1, 1, 40; 1, 5, 33:

    canis parturiens cum rogāsset alteram, ut etc.,

    Phaedr. 1, 19:

    nec patientem sessoris alterius (equum) primus ascendit,

    Suet. Caes. 61; id. Tib. 58:

    in quo judicas alterum, te ipsum condemnas,

    Vulg. Rom. 2, 1:

    nemo quod suum est quaerat, sed quod alterius,

    ib. 1 Cor. 10, 24;

    14, 17: sic in semet ipso tantum gloriam habebit et non in altero,

    ib. Gal. 6, 4 al. —Hence, alter with a neg., or neg. question and comp., as an emphatic expression (mostly ante-class.; cf.

    alius, II. H.): scelestiorem nullum illuxere alterum,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 22:

    scelestiorem in terrā nullam esse alteram,

    id. Cist. 4, 1, 8:

    qui me alter audacior est homo?

    id. Am. 1, 1, 1; id. Ep. 1, 1, 24.—
    B.
    The other, the opposite:

    alterius factionis principes,

    the leaders of the opposite party, Nep. Pelop. 1, 4 (cf. id. ib. 1, 2:

    adversariae factioni): studiosiorem partis alterius,

    Suet. Tib. 11. —
    C.
    In gen., different:

    quotiens te speculo videris alterum,

    Hor. C. 4, 10, 6: abeuntes post carnem alteram (Gr. heteros, q. v. L. and S. III.), Vulg. Jud. 7.—
    D.
    In the lang. of augury, euphem. for infaustus, unfavorable, unpropitious, Fest. p. 6 (v. L. and S. Gr. Lex. s. v. heteros, III. 2.).
    The gen.
    alterius commonly serves as gen. of alius instead of alīus, Cic. Fam. 15, 1, 1; id. Att. 1, 5, 1; 1, 20, 2; Caes. B. G. 1, 36, 1; Sall. C. 52, 8; Liv. 21, 13, 3; 22, 14, 4; 26, 8, 2; 28, 37, 6 al.; Col. 8, 17, 2; 11, 2, 87; 12, 22, 2; Sen. Ep. 72, 10; 102, 3; id. Ben. 4, 3, 1; id. Ot. Sap. 4, 1; id. Brev. Vit. 16, 2; id. Q. N. 2, 34, 1 al.; Quint. 7, 9, 8; 8, 3, 73 al.; Tac. A. 15, 25; id. H. 2, 90; Plin. Ep. 10, 114, 2; Suet. Caes. 61; id. Tib. 58 al.; Gell. 2, 28 al.—It also stands as correlative to alius:

    alius inter cenandum solutus est, alterius continuata mors somno est,

    Sen. Ep. 66, 39:

    cum inventum sit ex veris (gemmis) generis alterius in aliud falsas traducere,

    Plin. 37, 12, 75, § 197; Plin. Pan. 2, 6 (Neue, Formenl. II. p. 216).
    altĕras, adv.
    [alter], for alias, acc. to Paul. ex. Fest. p. 27 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > alteras

  • 7 exigo

    ex-ĭgo, ēgi, actum, 3, v. a. [ago], to drive out or forth, to thrust out, to take or turn out.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    reges ex civitate,

    to expel, Cic. de Or. 2, 48, 199:

    hostem e campo,

    Liv. 3, 61, 8: exigor patria, Naev. ap. Non. 291, 4:

    aliquem domo,

    Liv. 39, 11, 2:

    aliquem campo,

    id. 37, 41, 12:

    omnes foras,

    Plaut. Aul. 3, 1, 7:

    adcolas ultra famam,

    Plin. 2, 68, 68, § 175:

    exacti reges,

    driven away, Cic. de Or. 1, 9, 37; cf.:

    Tarquinio exacto,

    id. Rep. 1, 40:

    anno post Tarquinios exactos,

    Tac. A. 11, 22:

    Orestes exactus furiis,

    driven, tormented, Ov. Tr. 4, 4, 70:

    virum a se,

    Plaut. Mil. 4, 6, 62:

    uxorem,

    to put away, divorce, Ter. Hec. 2, 1, 45; Suet. Caes. 50; id. Claud. 26; cf.: illam suam (uxorem) suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis; claves ademit;

    exegit,

    turned her out of the house, Cic. Phil. 2, 28, 69: aliquem vitā, i. e. to kill, Sen. de Ira, 1, 6: corpus e stratis, to raise up or out, Sil. 16, 234:

    maculam,

    to take out, Suet. Aug. 94: et sacer admissas exigit Hebrus aquas, pours out into the sea, Ov. H. 2, 114; of weapons, to thrust from one, thrust, drive:

    non circumspectis exactum viribus ensem Fregit,

    thrust, impelled, Ov. M. 5, 171; so,

    ensem,

    Luc. 8, 656; cf.:

    ensem per medium juvenem,

    plunges through the middle, Verg. A. 10, 815:

    gladium per viscera,

    Flor. 4, 2, 68:

    tela in aliquem,

    Sen. Cons. ad Marc. 16;

    hence: aliquem hastā,

    i. e. to thrust through, transfix, Val. Fl. 6, 572.—Mid.:

    quae (hasta) cervice exacta est,

    passed out, passed through, Ov. M. 5, 138: prope sub conatu adversarii manus exigenda, to be put forth, raised (for a blow), Quint. 6, 4, 8 Spald.:

    (capellas) a grege in campos, hircos in caprilia,

    to drive out, Varr. R. R. 2, 3, 8:

    sues pastum,

    id. ib. 2, 4, 6:

    radices altius,

    to send out, Cels. 5, 28, 14; cf.:

    vitis uvas,

    Col. 3, 2, 10; 3, 6, 2; Cels. 8, 1 med.
    B.
    In partic.
    1.
    A scenic t. t., to drive off, i. e. hiss off a piece or a player from the stage (rare):

    spectandae (fabulae) an exigendae sint vobis prius,

    Ter. And. prol. 27 Ruhnk.; so, fabulas, id. Hec. prol. alt. 4; id. ib. 7.—
    2.
    To demand, require, enforce, exact payment of a debt, taxes, etc., or the performance of any other duty (very freq.;

    syn.: posco, postulo, flagito, contendo, etc.): ad eas pecunias exigendas legatos misimus,

    Cic. Fam. 13, 11, 1: pecunias a civitatibus, id. Div. ap. Caecil. 10, 33:

    acerbissime pecunias imperatas,

    Caes. B. C. 3, 32; cf. id. ib. 1, 6 fin.; Cic. Pis. 16, 38; id. N. D. 3, 34, 84:

    quaternos denarios,

    id. Font. 5, 9:

    tributa,

    id. Fam. 3, 7, 3:

    pensionem,

    id. ib. 6, 18, 5:

    nomina sua,

    id. Verr. 2, 1, 10, § 28:

    mercedem,

    id. Lael. 21, 80 et saep.:

    equitum peditumque certum numerum a civitatibus Siciliae,

    Caes. B. C. 1, 30, 4:

    obsides ab Apolloniatibus,

    id. ib. 3, 12, 1:

    viam,

    to demand the construction of a road, Cic. Verr. 2, 1, 59, § 154; Liv. 42, 3, 7:

    a quoquam ne pejeret,

    Juv. 13, 36.—Esp.: rationem, to exact an account:

    ut Athenienses rationibus exigendis non vacarent,

    Val. Max. 3, 1, ext. 1; Plin. Ep. 10, 81, 1:

    libertorum nomina a quibus ratio exigi posset,

    Suet. Aug. 101 fin.
    (β).
    In pass.: exigor aliquid, to be solicited, dunned for money, etc. (post-class.): exigor portorium, id est, exigitur de me portorium, Caecil. ap. Gell. 15, 14, 5; id. ap. Non. 106, 24: (Rib. Com. Fragm. p. 51): sese pecunias maximas exactos esse, Q. Metell. Numid. ap. Gell. 15, 14, 2; Dig. 23, 4, 32.—
    3.
    To examine, inquire into (post-Aug.):

    nec illae (conjuges) numerare aut exigere plagas pavent,

    Tac. G. 7 fin. (so Ritter, Halm, with all MSS., cf. Holzmann ad loc.; al. exugere, said to have been the read. of a lost codex, the Arundelianus; cf. exsugo); cf.:

    exactum et a Titidio Labeone, cur omisisset, etc.,

    id. A. 2, 85.—
    4.
    Of places, to go or pass beyond, to pass by, leave behind ( poet. and in post-Aug. prose):

    cum primus equis exegit anhelis Phoebus Athon,

    Val. Fl. 2, 75; cf. Prop. 3, 20, 11 (4, 20, 3 M.):

    Troglodytae hibernum mare exigunt circa brumam,

    Plin. 12, 19, 42, § 87.—
    5.
    In mercant. lang., to dispose of, sell:

    agrorum exigere fructus,

    Liv. 34, 9, 9 Drak.: mercibus exactis, Col. poët. 10, 317. —
    6.
    Mathemat. t. t., to apply to a standard or measure, i. e. to examine, try, measure, weigh by any thing:

    ad perpendiculum columnas,

    Cic. Verr. 2, 1, 51, § 133:

    materiam ad regulam et libellam,

    Plin. 36, 25, 63, § 188:

    pondus margaritarum sua manu,

    Suet. Caes. 47; cf.:

    aliquid mensura,

    Plin. 17, 21, 35, § 159.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to drive out, expel (very rare):

    locus, Ubi labore lassitudo exigunda ex corpore,

    Plaut. Capt. 5, 4, 4: frigus atque horrorem vestimentis, Lucil. ap. Non. 291, 8.—Far more freq. and class.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To require, demand, claim any thing due:

    ego vero et exspectabo ea quae polliceris, neque exigam, nisi tuo commodo,

    Cic. Brut. 4, 17:

    aliquid exigere magis quam rogare,

    id. Fam. 2, 6, 1:

    longiores litteras exspectabo vel potius exigam,

    id. ib. 15, 16, 1:

    omnibus ex rebus voluptatem quasi mercedem,

    id. Fin. 2, 22, 73:

    ab hoc acerbius exegit natura quod dederat,

    demanded back, reclaimed, id. Tusc. 1, 39, 93 Klotz.:

    non ut a poëta, sed ut a teste veritatem exigunt,

    id. Leg. 1, 1, 4:

    has toties optata exegit gloria poenas,

    has cost, Juv. 10, 187:

    poenas,

    to take vengeance, id. 10, 84:

    de vulnere poenas,

    Ov. M. 14, 478: poenam (alicui), Sen. de Ira, 2, 22 fin.; Ov. F. 4, 230:

    gravia piacula ab aliquo,

    Liv. 29, 18, 18 et saep.—With ut:

    exigerem ex te cogeremque, ut responderes,

    Cic. Fin. 2, 35, 119; 4, 28, 80; cf.:

    Calypso exigit fata ducis,

    questions, inquires into, Ov. A. A. 2, 130:

    exactum a marito, cur, etc.,

    Tac. A. 2, 85:

    exigite ut mores seu pollice ducat,

    Juv. 7, 237 sq. —With an object-clause:

    exigimus potuisse eum eo tempore testamentum facere,

    Dig. 29, 7, 8; 24, 3, 2.— Absol.:

    in exigendo non acerbum,

    Cic. Off. 2, 18, 64:

    cum res exiget,

    Quint. 5, 11, 5; 10, 3, 3; cf.:

    ut res exiget,

    id. 12, 10, 69:

    si communis utilitas exegerit,

    id. 12, 1, 37.— Esp.: rationem, to require an account:

    rerum gestarum,

    Just. 19, 2, 6:

    numquid rationem exiges, cum tibi aliquis hos dixerit versus?

    an explanation, Sen. Ep. 94, 28; Plin. Ep. 19, 9.—
    2.
    Of time, life, etc., to lead, spend, pass, complete, finish:

    non novisse quicum aetatem exegerim,

    Plaut. Trin. 4, 2, 111; id. Capt. 3, 5, 62:

    tecum aetatem,

    id. Mil. 4, 2, 48; 4, 6, 60; id. Cas. 2, 5, 12:

    ut te dignam mala malam aetatem exigas,

    id. Aul. 1, 1, 4: vitam taetre, Cat. Or. inc. 15; Ter. Heaut. 2, 3, 39:

    cum maerore graviorem vitam,

    Sall. J. 14, 15; 85, 49; Plin. 7, 44, 45, § 139; Vitr. 2, 1, 4; Val. Max. 3, 5, 4 al.:

    vitae tempus,

    Sen. Ep. 2, 2; Val. Max. 3, 3, ext. 6:

    jam ad pariendum temporibus exactis,

    Cic. Verr. 2, 1, 18, § 48: qui exacta aetate moriuntur, at the close of the vigorous period of life, Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Verr. 2, 5, 8, § 21; Sall. J. 6, 2; Liv. 2, 40, 11 al.:

    mediam dies exegerat horam,

    Ov. Am. 1, 5, 1:

    aevum,

    Lucr. 4, 1235; Verg. A. 7, 777; Ov. M. 12, 209:

    tristissimam noctem,

    Petr. 115:

    diem supremum noctemque,

    Tac. A. 3, 16:

    ullum tempus jucundius,

    Plin. Ep. 3, 1, 1:

    jam aestatem exactam esse,

    Sall. J. 61, 1:

    per exactos annos,

    at the end of every year, Hor. C. 3, 22, 6:

    exacto per scelera die,

    Tac. H. 1, 47; id. A. 3, 16; so,

    exacto quadriennio,

    Plin. 2, 47, 48, § 130; Verg. G. 3, 190; Stat. S. 2, 2, 47.—
    3.
    To conduct, urge forward, superintend, drive:

    opus,

    Ov. M. 14, 218; Col. 3, 13, 11.—
    4.
    To bring to an end, to conclude, finish, complete a thing ( poet. and in post-Aug. prose):

    exegi monumentum aere perennius,

    Hor. C. 3, 30, 1:

    opus,

    Ov. R. Am. 811; id. M. 15, 871:

    exactus tenui pumice versus eat,

    Prop. 3, 1, 8; Verg. A. 6, 637:

    commentarii ita sunt exacti, ut, etc.,

    Quint. 10, 7, 30:

    eandem gracilitatem stilo exigere condiscant,

    to reach, attain to, id. 1, 9, 2.—
    5.
    To determine, ascertain, find out:

    sociisque exacta referre,

    his discoveries, Verg. A. 1, 309:

    non prius exacta tenui ratione saporum,

    before he has ascertained, Hor. S. 2, 4, 36.— Pass. impers.:

    non tamen exactum, quid agat,

    Ov. F. 3, 637; cf. id. Am, 3, 7, 16. —
    6.
    (Acc. to I. B. 3.) To weigh, try, prove, measure, examine, adjust, estimate, consider, = examinare, ponderare (class. but perh. not in Cic.): si ad illam summam veritatem legitimum jus exegeris, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1; cf.: nolite ad vestras leges atque instituta exigere ea, quae Lacedaemone fiunt, to estimate by the standard of, etc., Liv. 34, 31, 17; so,

    opus ad vires suas,

    Ov. A. A. 2, 502:

    si omnia argumenta ad obrussam coeperimus exigere,

    Sen. Q. N. 4, 5, 1; cf.:

    principatus tuus ad obrussam exigitur,

    id. de Clem. 1, 1, 6:

    se ad aliquem,

    id. Ep. 11 fin.:

    regulam emendate loquendi,

    Quint. 1, 5, 2:

    illa non nisi aure exiguntur, quae fiunt per sonos,

    are judged of, id. 1, 5, 19; cf. id. 1, 4, 7.—
    7.
    To treat, consult, deliberate respecting something, = considerare, deliberare (class. but not in Cic.): de his rebus ut exigeret cum eo, Furnio mandavi, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 7:

    cum aliquo,

    Plin. Ep. 6, 12, 3; cf.:

    secum aliquid,

    Verg. A. 4, 476; Ov. M. 10, 587; Sen. Ep. 27:

    de aliqua re coram,

    Plin. Ep. 9, 26, 13:

    haec exigentes hostes oppressere,

    Liv. 22, 49, 12:

    quid dicendum, quid tacendum, quid differendum sit, exigere consilii est,

    Quint. 6, 5, 5.—
    8.
    To endure, undergo:

    aerumnam,

    Plaut. Capt. 5, 4, 12. —Hence, exactus, a, um, P. a. (acc. to I. B. 5., measured; hence), precise, accurate, exact (poet and in post-Aug. prose):

    difficile est, quot ceciderint, exacto affirmare numero,

    Liv. 3, 5, 12:

    acies falcis,

    Plin. 17, 27, 42, § 251:

    fides,

    Ov. Pont. 4, 9, 46.— Comp.:

    cura,

    Suet. Tib. 18; Mart. 4, 87, 4. — Sup.:

    diligentia,

    Front. Aquaed. 89:

    vir,

    Plin. Ep. 8, 23, 5.—With gen.:

    Mamurius, morum fabraene exactior artis, Difficile est dicere,

    Ov. F. 3, 383.— Adv.: exacte, exactly, precisely, accurately:

    ut exacte perorantibus mos est,

    Sid. Ep. 7, 9.— Comp.: dicere, disserere, Mel. Prooem. § 2; Gell. 1, 3, 21.— Sup.:

    pascere,

    Sid. Ep. 5, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > exigo

См. также в других словарях:

  • quadriennio — qua·dri·èn·nio s.m. CO periodo di quattro anni: l amministratore rimane in carica un quadriennio {{line}} {{/line}} DATA: 1691. ETIMO: dal lat. quadriĕnnĭu(m), comp. di quadri quadri ed enniu(m) ennio …   Dizionario italiano

  • quadriennio — {{hw}}{{quadriennio}}{{/hw}}s. m. Spazio di tempo di quattro anni …   Enciclopedia di italiano

  • quadriennio — pl.m. quadrienni …   Dizionario dei sinonimi e contrari

  • BISSEXTUS — Annus bissextilis in quo unus dies in Februarii mense intercalatur; sic dictus, quod eô mense tune Bis sexto Kalendas dicatur, quae additio quôlibet sit quadrienniô. Iulianus enim annus 365 dierum et 6. horarum spatiô constat, quae horae quôvis… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ATHENARUM Urbs — alter Graeciae ocellus. Et quidem Graeciam in meditullio terrae, in Graeciae medio Atticam sitam esse, huius umbilicum obtinere Athenas, refert Aristides in Panath. p. 171. 172. Condita fuit urbs in excelsa rupe, a Cecrope, cuius nomen primo… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • BAGOAS vel BAGOSAS — BAGOAS, vel BAGOSAS Eunuchus, in aula Artaxerxis Ochi adeo potens, ut fine eo nihil ageretur. Duxit Regis in Iudaeam copias, et templô profanatô, in quemlibet agnum, qui Deo offerebatur, 50. drachmas tributi locô imposuit. quod factum, postquam… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CANARIUS Annus — Plinio, Κυνικὸς ενιαυτὸς Graecis, alias Η῾λιακὸς Θεοῦ ενιαυτὸς et Τέταρτος, dictus est, Aegyptiorum olim annus, quod eum a Canis ortu auspicarentur. Columella, l. 3. c. 6. Nec tamen ultra quadriennium talis extenditur inquisitio, id enim tempus… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CHALIFA seu CALIFA — vox Arabica, h. e. Successor vel Haeres; appellatio fuit, apud Saracenos, supremi gentis suae Principis, ut docet Guil. Tyrius, l. 19. c. 19. eo quod hi summi corum Prophetae vicem et successionem iure tenerent hereditariô. At Nic. Fullerus,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CRISPUS Sallustius — Historicus Latinus, Thucydidi ex Graecis opponitur a Quintiliano, l. 10. c. 1. elegantiâ dicendi, Atticâ brevitate, sententiarum crebritate. Taxatur autem a Pollione, ut nimis antiquarius, et ex Catonis Originibus verba mutuatus; a Trogo autem,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ERICUS V — I. ERICUS V. nepos Hinardi occisi, eisuccessit, avitae caedis ultcr. sed et ipse postmodum per insidias sublatus. II. ERICUS V. occisus est, quadriennio post thronum conscensum, A. C. 1139. Huius ex sorore nepos …   Hofmann J. Lexicon universale

  • FRIDERICUS Johannes — I. Johannes FRIDERICUS fil. Alberti March. Onoldsbacensis, ex priori coniuge Margaretha Sophia, filia Ioachimi Ernesti Com. Oetingensis, nat. A. C. 1654. Patri A. C. 1667. defuncto, in regimine, successit: maritus Iohannae Elisabethae March.… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»