-
101 sokmak
всу́нуть втыка́ть засу́нуть коло́ть пиха́ть* * *-i1) впуска́ть; вводи́ть, дать войти́ (в помещение и т. п.)hastahaneye ziyaret saatı dışında kimseyi sokmazlar — в больни́цу вне приёмные часы́ никого́ не впуска́ют
2) вонза́ть, втыка́ть, вса́живатьiğne sokmak — кольну́ть иго́лкой
3) жа́лить, куса́ть (об осе, змее и т. п.)çocuğu arı sokmuş — ма́льчика ужа́лила пчела́
onu yılan sokmuş — его́ укуси́ла змея́
4) та́йно ввози́ть в страну́ контраба́нду5) всучи́ть, подсу́нутьsatıcı, elmaların çürüklerini sokmuş — продаве́ц подсу́нул гнилы́е я́блоки
6) неожи́данно вмеша́ться в разгово́р7) перен. уколо́ть, уязви́ть, жа́лить слова́ми -
102 yedi
семь* * *1.yedimiz — се́меро из нас; нас се́меро
yedide bir — одна́ седьма́я ( дробь)
yedi buçuk — семь с полови́ной
saat yedi — семь часо́в ( пункт во времени)
saat yedide — в семь часо́в (утра, вечера)
saat yedi buçuk — полови́на восьмо́го
[saat] yediye on [dakika] var / kalıyor — без десяти́ семь
2.yüzde yedi (7%) — семь проце́нтов (7%)
••- yedi iklim dört bucak
- yedi kat
- yedi kat el pek
- köyün dışında yedi kat el gibi yaşıyor
- yedi kat yerin dibine geçmek
- yedi kubbeli hamam kurmak
- yedi mahalle
- yedi mahalle duydu -
103 yurt dışı
заграни́чный, зарубе́жныйyurt dışında — за грани́цей
-
104 в
1) (где, в чем)...da; içindeв стране́ — ülkede
в столе́ — masa içinde
учи́ться в шко́ле — okulda okumak
он спря́тался в куста́х — çalılar arasına gizlendi
в э́том зале потоло́к вы́ше — bu salonun tavanı daha yüksek
вот в э́том суть вопроса — işte sorunun özü bu
бо́ли в поясни́це — bel ağrıları
боль в желу́дке — mide ağrısı
2) (куда, во что)...a; içineпое́хать в Москву́ — Moskova'ya gitmek
положи́ть в стол — masa(nın) içine koymak
визи́т президе́нта во Фра́нцию — cumhurbaşkanının Fransa'yı ziyareti
нали́ть воды́ в стака́н — bardağa su doldurmak
возьми́те ру́чку в пра́вую ру́ку — kalemi sağ eliniz içine alın
он толкну́л меня́ в плечо́ — omuzumu dürttü
тот толкну́л его́ в грудь — öteki onu göğsünden itti
капиталовложе́ния в промы́шленность — sanayi yatırımları
4) (через, сквозь)...danя ви́дел в зе́ркало, как он вошёл — girişini aynadan gördüm
смотре́ть в замо́чную сква́жину — anahtar deliğinden bakmak
я уви́дел тебя́ в окно́ — seni pencereden gördüm
5) ( когда)...daв октябре́ — Ekimde
в сороковы́х года́х — kırk yıllarında
в про́шлом году́ — geçen yıl
в бу́дущем году́ — gelecek yıl
в тот ве́чер — o akşam
в пя́тницу — cuma günü
в три часа́ — saat üçte
во внерабо́чее вре́мя — çalışma saatleri dışında
в три дня не сде́лаешь — üç günde yapamazsın
раз в ме́сяц — ayda bir
два ра́за в ме́сяц — ayda iki kez
сто ме́тров в секу́нду — saniyede yüz metre
6) ( при указании на наличие признака чего-либо)...li,...lıkбума́га в кле́тку — kareli kağıt
широ́кий в плеча́х — (geniş) omuzlu
рука́, со́гнутая в ло́кте — dirsekten bükük / bükülü kol
он был в нару́чниках — elleri kelepçeliydi
в жи́дком состоя́нии — sıvı halinde
преиму́щество в четы́ре очка́ — dört sayılık avantaj
челове́к в чёрном — karalı adam
чемпио́н ми́ра в тяжёлом ве́се — ağır sıklet dünya şampiyonu
де́ти в во́зрасте 10-12 лет — 10-12 yaşlarındaki çocuklar
7) (при указании веса, размера и т. п.)...lıkве́сом в то́нну — bir tonluk
цено́ю в два рубля́ — iki rublelik
давле́ние в пять атмосфе́р — beş atmosferlik basınç
бриллиа́нт в десять кара́т — on kıratlık pırlanta
под угло́м в 30 гра́дусов — 30 derecelik bir açı altında
ле́стница в де́сять ступе́ней — on basamaklı merdiven
8) (при исчислении в мерах веса и т. п.) olarakв то́ннах — ton olarak
в рубля́х — ruble olarak
9) (при указании расстояния от чего-л.) mesafede, ötedeв киломе́тре от дере́вни — köyden bir kilometre uzaklıkta / mesafede, köyün bir kilometre ötesinde
в трёх ми́лях от бе́рега — kıyıya üç mil uzaklıkta
в пяти́ киломе́трах южне́е го́рода — şehrin beş kilometre güneyinde
в десяти́ ме́трах леве́е чего-л. — on metre solunda
10) (покрытый, запачканный чем-л.)...lıска́терть в пя́тнах — lekeli masa örtüsü
лицо́ его бы́ло в мы́ле — yüzü sabunluydu
у неё ру́ки бы́ли в те́сте — elleri hamuruydu
11) ( при образовании наречных сочетаний) için, ile,...daон вы́ступит в тяжёлом ве́се (о борце) — ağır sıklette / ağırda güreşecek
он да́же в очка́х пло́хо ви́дит — gözlükle bile iyi görmüyor
испо́льзовать что-л. в ли́чных интере́сах — (bir şeyi) kişisel çıkar için kullanmak
••в двух, трёх,... не́скольких, мно́гих места́х (с гл. взорва́ть, разорва́ть, ра́нить и т. п.) — iki, üç,... birkaç, birçok yerinden
опубликова́ть рома́н в двух тома́х — romanı iki cilt halinde yayımlamak
-
105 воскресник
мvoskresnik, gönüllü pazar (pazar günü ya da mesai saatleri dışında karşılık istenmeden topluca katılınan çalışma) -
106 выше
daha yüksek; üstünde; yukarıda* * *1) daha yüksekон вы́ше тебя́ (ро́стом) — boyu seninkinden uzundur
вы́ше человеческого ро́ста — insan boyunu aşkın
вода́ подняла́сь вы́ше коле́на — sular dizden yukarı çıktı
он ста́вит свои́ интере́сы вы́ше интере́сов други́х — kendi çıkarlarını başkalarının çıkarından üstün tutar
2) нареч. (вверх от чего-л.; сверх чего-л.)он живёт этажо́м вы́ше — bir üstteki katta oturuyor
де́ти от трёх лет и вы́ше — üç ve daha yukarı yaşlardaki çocuklar
3) предлог (вне чего-л.) üstünde; dışındaэ́то вы́ше мои́х сил — bu takatimin üstündedir
4) нареч. ( раньше) yukarıdaкак отмеча́лось вы́ше — yukarıda belirtildiği gibi
чита́й тремя́ строка́ми вы́ше — üç satır yukarısını oku
-
107 граница
sınır* * *ж1) sınırгосуда́рственная грани́ца — devlet sınırı
перейти́ грани́цу — sınırı geçmek / aşmak
до определённой грани́цы — bir hadde kadar
не име́ть грани́ц — sonu sınırı olmamak
ра́дости её не́ было грани́ц — sevincine payan yoktu
••за грани́цей — yurt dışında, dışarıda
за грани́цу — yurt dışına, dışarıya
пое́здка за грани́цу — dış gezi
из-за грани́цы — yurt dışından, dışarıdan
-
108 загородный
şehir dışı; kır °за́городная прогу́лка — kır gezintisi
у него́ есть за́городный дом — şehir dışında bir evi var
-
109 исключение
istisna* * *с1) çıkarma; ihraç (-cı); kaydını silme, kayıttan düşme ( из списков); tard (etme) ( из школы)исключе́ние из па́ртии — partiden ihraç (cezası)
2) ( отступление) istisnaза не́сколькими исключе́ниями — birkaç istisna dışında
нет пра́вил без исключе́ний — istisnasız kaide olmaz
все без исключе́ния — istisnasız (olarak) hepsi
для нас он сде́лал исключе́ние — bizim için bir istisna yaptı
за исключе́нием — см. исключая
-
110 исполнение
с1) yerine getirme; gerçekleştirme; infaz (etme) ( приговора)исполне́ние жела́ния — arzunun yerine gelmesi / yerine getirilmesi
исполне́ние до́лга — görevini yerine getirme / yapma
при исполне́нии служе́бных обя́занностей — görev başında
не при исполне́нии служе́бных обя́занностей — görev dışında
пригово́р приведён в исполне́ние — hüküm infaz edildi
2) icra (etme); oynamaисполне́ние пье́сы — oyunun / piyesin oynanması
исполне́ние пе́сни — şarkının okunması / icra edilmesi
передаём пе́сни в исполне́нии Петро́ва — Petrov'dan şarkı dinleyeceksiniz
пре́мия за лу́чшее исполне́ние мужско́й ро́ли кино — en iyi erkek sanatçı ödülü
••исполне́ние бюдже́та — эк. bütçenin uygulanması
-
111 некоторый
1) мест. kimi; birне́которые делега́ты — kimi delegeler
с не́которых пор — bir süreden beri
за не́которыми исключе́ниями — kimi istisnalar dışında
не́которое оживле́ние эконо́мики — ekonomide bir canlılık
2) (не́которые) → сущ., мн. kimileri; kimi insanlar; bazıları -
112 необычный
1) ( странный) garip; acayipнеобы́чного цве́та — garip renkte
2) ( непривычный) alışılmamış; alışılmışın dışında (olan) -
113 нерабочий
1) ( не из рабочих) işçi kökenli olmayanон нерабо́чего происхожде́ния — işçi kökenli değildir
2) в соч.нерабо́чий день — tatil günü
в нерабо́чее вре́мя — çalışma / mesai saatleri dışında
-
114 неспортивный
в соч.неспорти́вное поведе́ние — spor terbiyesi dışında davranışlar; spora aykırı hareketler
-
115 отрыв
м1) kopmaотры́в от масс — yığınlardan / halktan kopma
в отры́ве от кого-чего-л. — birinden, bir şeyden kopuk olarak
э́ти вопро́сы нельзя́ рассма́тривать в отры́ве друг от дру́га — bu sorunlar birbirinden kopuk ele alınamaz
2) воен. ( от противника) çözülme••учёба без отры́ва от произво́дства — çalışma saatleri dışında öğrenim (yapma / görme)
-
116 отхожий
в соч.отхо́жий про́мысел — ист. (köy dışında) mevsimlik çalışma
-
117 приработок
-
118 распространять
несов.; сов. - распространи́ть1) врз yaymak; yaygınlaştırmakраспространя́ть о́пыт передовико́в произво́дства — öncü işçilerin deneyimlerini yaygınlaştırmak
распространя́ть слу́хи — söylenti yaymak
э́то расте́ние распространено́ повсю́ду — bu bitki her yerde yaygındır
распространя́ть арома́т — güzel bir koku yaymak
распространя́ть листо́вки — bildiri / beyanname dağıtmak
3) (расширять круг действия чего-л.) teşmil etmek; kapsamı içine aldırmakраспространить постановле́ние на... — kararı......a teşmil etmek
предложе́ние не распространя́ть земе́льную рефо́рму на леса́ и па́стбища — orman ve otlakları toprak reformu kapsamı dışında tutmak önerisi
а́втор распространя́ет эту тео́рию и на други́е сфе́ры обще́ственной жи́зни — yazar bu kuramı toplumsal hayatın başka alanlarına da genişletir
-
119 рубеж
-
120 свободный
1) özgür, hürсвобо́дный наро́д — özgür millet
свобо́дный челове́к — özgür insan
свобо́дное разви́тие ли́чности — kişiliğin özgürce gelişmesi
2) врз serbest; boş; açıkсвобо́дный прое́зд — serbest geçiş
вход свобо́дный — giriş serbesttir
свобо́дное такси́ — boş taksi
свобо́дные мане́ры — serbest tavırlar
свобо́дные зе́мли — boş topraklar
свобо́дное паде́ние — физ. serbest düşme
в свобо́дное вре́мя — boş zamanlarda
в свобо́дное от рабо́ты вре́мя — görev dışında
телефо́н не свобо́ден — разг. telefon meşguldür
сего́дня я свобо́ден — bugün boşum / serbestim
э́то ме́сто свобо́дно? — bu yer boş mu?
свобо́дная прода́жа — serbest satış
свобо́дная конкуре́нция — serbest rekabet
свобо́дный от тамо́женного обложе́ния — gümrükten muaf, gümrüksüz
свобо́дный от ва́хты — мор. vardiya dışı kalan
свобо́дная до́лжность — açık / boşalmış memuriyet
в вы́боре профе́ссии ты свобо́ден — meslek seçmekle serbestsin
вы свобо́дны (можете идти) — siz çekilebilirsiniz
3) ( просторный) ferah, geniş; bol (об одежде, обуви)••ли́ца свобо́дных профе́ссий — уст. serbest meslek sahipleri / erbabı
свобо́дный бросо́к (в баскетболе) — serbest atış
свобо́дный уда́р (в футболе) — serbest vuruş, frikik
(про)би́ть свобо́дный (уда́р) — спорт. frikik çekmek
мяч ушёл на свобо́дный — спорт. top avuta gitti
статья́ не свобо́дна от недоста́тков — yazı kusurdan ari değildir
См. также в других словарях:
dışında — den başka, sayılmazsa Size hiç bu mektupların dışında Muhterem Yusuf Ziya Beyefendi diyen oluyor mu? Y. Z. Ortaç … Çağatay Osmanlı Sözlük
dışında bırakılmak — hariç tutulmak Uyarma ve kınama cezalarıyla ilgili olanlar hariç, disiplin kararları yargı denetimi dışında bırakılamaz. Anayasa … Çağatay Osmanlı Sözlük
dışında kalmak — karışmamak, ilgilenmemek Hiçbir şeye karışmadan olayların dışında kalmak isteyenlerin çabaları boşunaydı. N. Cumalı … Çağatay Osmanlı Sözlük
kendini kapı dışında bulmak — kovulmak, işten atılmak, bir yerden istenmeden uzaklaştırılmak Bir gazeteci gelsin de bizden bir haber alsın... Haberi veren ertesi günü kendini kapının dışında bulurdu. M. Ş. Esendal … Çağatay Osmanlı Sözlük
güveyi olmadık ama kapı dışında bekledik — şaka bir konuyu iyi bilmeyen ancak yabancısı da olmayan kimselerce kullanılan bir söz … Çağatay Osmanlı Sözlük
hayvanın alacası dışında, insanın alacası içinde — hayvanların işe yarayıp yaramayacakları görünüşlerinden belli olur ancak insanların kötü huylu olup olmadıkları dışarıdan anlaşılamaz anlamında kullanılan bir söz … Çağatay Osmanlı Sözlük
insanın alacası içinde, hayvanın alacası dışında — hayvanın rengi dışındadır, bellidir ancak insanın ne düşündüğü, ne yapmak istediği kısacası içyüzü belli değildir anlamında kullanılan bir söz … Çağatay Osmanlı Sözlük
dış — is. 1) Herhangi bir cisim veya alanın sınırları içinde bulunmayan yer, hariç, iç karşıtı Hafta sonunda şehrin dışına çıkıyoruz. Şehrin artık dışındayız. Bostanlar, bağlar, sürülmüş tarlalar. A. Haşim 2) Bir konunun kapsamına girmeyen şey 3)… … Çağatay Osmanlı Sözlük
dış saha — is., sp. 1) Spor takımlarının kendi sahaları dışında oynaması durumu, deplasman 2) Spor takımlarının kendi sahaları dışında oyun oynadıkları saha, deplasman Atasözü, Deyim ve Birleşik Fiiller … Çağatay Osmanlı Sözlük
toplum dışı — sf. 1) Toplumun dışında kalan 2) is. Toplum kurallarına uymayan ve toplumun dışında kalan kimse O güzel kadın, bize toplum dışıların dramını yansıtmaktadır. S. İleri … Çağatay Osmanlı Sözlük
yabancı dil — is. 1) Ana dilin dışında olan dillerden her biri 2) Ana dilin dışında öğrenilen uzmanlık dili … Çağatay Osmanlı Sözlük