-
1 dīlātō
dīlātō āvī, ātus, āre, freq. [dilatus], to spread out, dilate, broaden, stretch, enlarge, extend: manum: fundum: castra, L.: rictūs, O. — Fig., to spread, amplify, dilate, extend: orationem: haec: gloriam: litteras, to pronounce broadly.* * *dilatare, dilatavi, dilatatus Vmake wider/broad, enlarge, extend, dilate; open wide (Ecc) -
2 dilato
dīlāto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. and n. [differo].I.Act., to spread out, dilate; to enlarge, amplify, extend (class.; esp. freq. in Cic.).A.Lit.:B.(stomachi) partes eae, quae sunt infra, dilatantur, quae autem supra, contrahuntur,
Cic. N. D. 2, 54, 135:manum (opp. comprimere digitos),
id. Or. 32, 113:globum farinae,
Varr. L. L. 5, § 107 Müll.:fundum,
Cic. Fin. 3, 15, 48:castra,
Liv. 27, 46 (opp. coartatio plurium):aciem,
id. 31, 21:cicatricem,
Plin. 17, 27, 42, § 251:patulos rictus,
Ov. M. 6, 378:se mare,
Plin. 5, 32, 40, § 141 et saep.—Trop.:II.ut aut ex verbis dilatetur, aut in verbum contrahatur oratio,
Cic. Part. 7, 23; so,orationem,
id. Fl. 5, 12; cf.argumentum, id. Parad. prooem. § 2: haec, quae dilatantur a nobis, Zeno sic premebat,
id. N. D. 2, 7 fin.; cf. id. ib. 3, 9, 22; Quint. 8, 4, 14:eloquentia dilatata (opp. contracta et astricta),
Cic. Brut. 90, 309:litteras,
to pronounce broadly, id. ib. 74, 259: nomen in continentibus terris, id. Fragm. ap. Non. 274, 7:quantis in angustiis vestra se gloria dilatari velit,
Cic. Rep. 6, 20; cf.se (c. c. attollere),
Quint. 2, 3, 8:haec lex, dilatata in ordinem cunctum, coangustari etiam potest,
Cic. Leg. 3, 14 fin. —Neutr., to extend one's self ( = expandor):spatia montis in cubiculo dilatantia,
Plin. 35, 1, 1, § 3 Sill. N. cr. -
3 dilato
to spread out, extend, expand, increase. -
4 dilatar
v.1 to expand.el calor dilata los cuerpos heat causes bodies to expandEl calor dilata el metal Heat expands metal.2 to prolong.3 to delay.La lluvia dilató el bus The rain delayed the bus.El guardameta dilató The goalie procrastinated.* * *1 to dilate2 FÍSICA to expand3 (prolongar) to prolong, extend4 (retrasar) to put off, delay, postpone1 to dilate2 FÍSICA to expand3 (prolongarse) to be prolonged, drag on4 (extenderse) to go on, be a long time5 (retrasarse) to be delayed, be put off, be postponed* * *verbto dilate, expand* * *1. VT1) (=extender) [+ pupila] to dilate; [+ metales] to expand2) [+ fama] to spread3) (=prolongar) to protract, prolong4) (=retrasar) to delay2.See:* * *1.verbo transitivo1) (Fís, Fisiol) <metal/sólido> to cause... to expand; < pupilas> to dilate2) ( prolongar) to prolong3) ( diferir) to postpone, put off2.no puedo dilatar más mi regreso — I cannot put off o postpone my return any longer
dilatarse v pron1) (Fís, Fisiol, Med) cuerpo/metal to expand; corazón to expand, dilate; pupila to dilate; embarazada to dilate2) ( prolongarse) to be prolonged3) ( diferirse) to be postponed, be put off4) (Méx, Ven) ( demorarse)* * *1.verbo transitivo1) (Fís, Fisiol) <metal/sólido> to cause... to expand; < pupilas> to dilate2) ( prolongar) to prolong3) ( diferir) to postpone, put off2.no puedo dilatar más mi regreso — I cannot put off o postpone my return any longer
dilatarse v pron1) (Fís, Fisiol, Med) cuerpo/metal to expand; corazón to expand, dilate; pupila to dilate; embarazada to dilate2) ( prolongarse) to be prolonged3) ( diferirse) to be postponed, be put off4) (Méx, Ven) ( demorarse)* * *dilatar [A1 ]vtel calor dilata los cuerpos heat causes objects to expandgotas para dilatar las pupilas drops to dilate the pupilsB (prolongar) to prolongC (diferir) to postpone, put offno puedo dilatar más mi regreso I cannot put off o postpone my return any longerlos cuerpos se dilatan con el calor bodies expand with heatel corazón se dilata y se contrae the heart expands o dilates and contractslas pupilas se dilatan en la oscuridad pupils dilate in the darkB (prolongarse) to be prolongedC (diferirse) to be postponed, be put offD(Méx, Ven) (demorarse): espéreme, que no me dilato wait for me, I won't be long¿por qué se dilató tanto? what took you so long?, why were you so long?* * *
dilatar
I verbo transitivo
1 (un cuerpo) to expand
2 (la pupila) to dilate
3 (hacer durar) to prolong
4 (retrasar, posponer) to postpone, put off
' dilatar' also found in these entries:
English:
dilate
- distend
- stall
- enlarge
* * *♦ vt1. [sólido, gas] to expand;el calor dilata los cuerpos heat causes bodies to expand2. [pupila, cuello del útero] to dilate3. [prolongar] to prolong4. [demorar] to delay♦ vi1. [antes del parto] to dilatela encomienda dilató dos semanas en llegar the parcel took two weeks to arriveese curso dilata un mes the course lasts one month* * *I v/t1 pupilas dilate2 ( prolongar) prolong3 ( aplazar) postponeno me dilato I won’t be long* * *dilatar vt1) : to dilate, to widen, to expand2) diferir, posponer: to put off, to postpone -
5 dilatarse
1 to dilate2 FÍSICA to expand3 (prolongarse) to be prolonged, drag on4 (extenderse) to go on, be a long time5 (retrasarse) to be delayed, be put off, be postponed* * *VPR1) (=extenderse) [pupila] to dilate; [cuerpo, metal] to expandel valle se dilata en aquella parte — the valley spreads out o widens at that point
2) [al hablar] to be long-winded3) LAm (=tardar)dilatarse en hacer algo — to take a long time to do sth, be slow to do sth
* * *
dilatarse ( conjugate dilatarse) verbo pronominal
1 [cuerpo/metal] to expand;
[ corazón] to expand, dilate;
[ pupila] to dilate;
[ embarazada] to dilate
2
3 (Méx, Ven) See Also→ demorarse b
■dilatarse verbo reflexivo
1 (un cuerpo) to expand
2 (una pupila) to dilate
3 (prolongarse) to be prolonged
4 (retrasarse, posponerse) to be postponed, be put off
' dilatarse' also found in these entries:
English:
distend
- expand
- dilate
* * *vpr1. [extenderse] to expand;los cuerpos se dilatan con el calor bodies expand when heated2. [pupila, cuello del útero] to dilate3. [prolongarse] to be prolonged, to go on;la reunión se dilató hasta el amanecer the meeting went on until dawn4. [aplazarse] to be delayed;la reunión se dilató tres días the meeting was put off for three daysespérame, no me dilato wait for me, I won't be long;el avión se dilató tres horas the plane was three hours late* * *vr1) : to expand (of gases, metals, etc.) -
6 расширять
1) General subject: amplify, boost, brede, broaden, catholicize, dilate, distend, engross, enlarge, escalate (конфликт и т. п.), expand, extend, flare, flesh out (текст), flue (отверстие), out, speed up, splay, widen, fill out (ся), aggrandize, ratchet up2) Geology: underream (буровую скважину)5) Latin: dilato6) Engineering: ream out (ствол скважины), spread, upgrade (по функциональным возможностям)7) Construction: make wider8) Mathematics: adapt, carry over, transfer, transport, withstand9) Law: broaden (права, требования, степень защиты и т.п.), broaden (права, требования, степень защиты и. т. п.), extend (напр. права, притязания)10) Accounting: develop12) Mining: chamber (дно скважины), cone out (напр. верхнюю часть восстающего), expand (ся), slipe out (выработку), stope out (напр. верх гезенка или ската), underream (буровую скважину или шахтный ствол)13) Diplomatic term: step a step up14) Metallurgy: elongate15) Electronics: stretch16) Information technology: enhance17) Oil: chamber (забой скважины), ream (ствол скважины), underream18) Mechanic engineering: open out19) Business: exaggerate, step up20) Drilling: shatter -
7 differō
differō distulī, dīlātus, ferre [dis- + fero], to carry apart, spread abroad, scatter, disperse, separate: venti magnitudine ignem, Cs.: Nubila, V.: rudentis (Eurus), H.: in versum ulmos, i. e. planted, V.: Mettum in diversa, tore to pieces, V.—Fig., to distract, disquiet, disturb, confound: (Oratione) te, T.: differor doloribus, T.— To spread abroad, publish, report, circulate: male commissam libertatem populo R. sermonibus, L.: rumores, T.: celeri rumore dilato, N.: alqm rumoribus, make notorious, Ta.: alqm circum puellas, Pr.— To defer, put off, postpone, adjourn, protract, delay: rem cotidie: bellum: iter in praesentia, Cs.: pleraque, H.: vadimonia, to adjourn court, Iu.: distulit ira sitim, O.: differri iam hora non potest: diem de die, L.: impetūs, i. e. make no rash attacks, Ta.: quaerere distuli, H.: nihil dilaturi, quin, etc., L.: in posterum diem: vim doloris in posterum: in aliud tempus, Cs.: (diem edicti) in a. d. IV Kal. Dec.: curandi tempus in annum, H.: id ad crudelitatis tempus: quas (legationes) partim distulit Tarraconem, till he should reach, L.: contentionem totam post bellum, L.: Differ; habent commoda morae, O.: differendum negat, says there must be no delay, L.—Of personal objects, to put off, get rid of, keep off, keep: me in tempus aliud: differri non posse adeo concitatos animos, L.: decumum quos distulit Hector in annum, V.: vivacem anum, i. e. to postpone her death, O.: hi repulsi in spem impetrandi tandem honoris dilati, L.: legati ad novos magistratūs dilati, L.—Intrans. (only praes. system), to differ, vary, be different: verbo differre, re esse unum: paulum: quid enim differt, barathrone Dones quicquid habes, an? etc., H.: a vobis vestitu: multum a Gallicā consuetudine, Cs.: ut in nullā re (domus) differret cuiusvis inopis (sc. a domo), N.: hi (populi) omnes linguā inter se differunt, Cs.: non multum inter summos et mediocrīs viros: cogitatione inter se: (occasio) cum tempore hoc differt: pede certo Differt sermoni sermo, H.: tragico differre colori, H.* * *differre, distuli, dilatus Vput off; delay; differ; spread, publish, scatter, disperse -
8 vīs
vīs (gen. vīs, late), —, acc. vim, abl. vī, f plur. vīrēs, ium [cf. ἴσ], strength, force, vigor, power, energy, virtue: celeritas et vis equorum: plus vis habeat quam sanguinis, Ta.: contra vim atque impetum fluminis, Cs.: veneni.—Plur. (usu. of bodily strength): non viribus corporum res magnae geruntur: me iam sanguis viresque deficiunt, Cs.: corporis viribus excellens, L.: validis viribus hastam Contorsit, V.: agere pro viribus, with all your might: supra vires, H.: seu virium vi seu exercitatione multā cibi vinique capacissimus, L.: Nec mihi sunt vires inimicos pellere tectis, O.— Hostile strength, force, violence, compulsion: vis est haec quidem, T.: cum vi vis inlata defenditur: celeri rumore dilato Dioni vim adlatam, N.: sine vi facere, T.: matribus familias vim adferre: iter per vim tentare, by force, Cs.: civem domum vi et armis compulit: de vi condemnati sunt: quaestiones vel de caede vel de vi.—Energy, virtue, potency: vires habet herba? O.: egregius fons Viribus occultis adiuvat, Iu.—A quantity, number, abundance: mellis maxima: magna auri argentique: pulveris, Cs.— Plur, military forces, troops: praeesse exercitui, ut vires ad coërcendum haberet, Cs.: robur omne virium eius regni, the flower, L.: Concitet et vires Graecia magna suas, O.—Fig., mental strength, power, force, energy, vigor, influence: oratoris: conscientiae: quod ostentum habuit hanc vim, ut, etc., effect: qui indignitate suā vim ac ius magistratui quem gerebat dempsisset, L.—Force, notion, meaning, sense, import, nature, essence: id, in quo est omnis vis amicitiae: verborum, i. e. the signification: quae vis insit in his paucis verbis, si attendes, intelleges.* * *Ibe willing; wishIIstrength (bodily) (pl.), force, power, might, violence; resources; large bodyIIIstrength (sg. only, not ACC), force, power, might, violence -
9 tardar mucho
-
10 coarto
cŏ-arto ( cŏarcto), āvi, ātum, 1, v. a., to press together, compress, contract, confine (opp. laxo, dilato, etc.; class.).I.Prop.:II.faenum in struem,
Col. 2, 19, 2; 8, 7, 2:alveum Tiberis (opp. laxo),
Suet. Aug. 30:angustae fauces coartant iter,
Liv. 28, 5, 8; so id. 33, 6, 7:viam,
Dig. 43, 8, 2:forum,
Tac. Or. 39; Front. Aquaed. 35: os et fauces sudario, to strangle one ' s self, Val. Max. 9, 12, 7 al.:Gnaeus in oppidis coartatus,
Cic. Att. 7, 10 med.:in terra,
Vulg. Exod. 14, 3.—Trop.A.Of time, to abridge, shorten:B.tempus sponsas habendi,
Suet. Aug. 34 fin.:consulatus aliorum,
Tac. H. 2, 71:nox coartat iter,
Ov. F. 5, 546:tempus potestatis censoriae,
Val. Max. 4, 1, 3.—Of discourse, to abridge, compress:C.ut Crassus haec quae coartavit et peranguste refersit in oratione suā, dilatet nobis atque explicet,
Cic. de Or. 1, 35, 163; cf.:plura in unum librum,
Plin. Ep. 1, 20, 8.— -
11 contraho
con-trăho, xi, ctum, 3, v. a., to draw or bring several objects together, to collect, assemble (freq. and class.).I.In gen.A.Lit. (syn. colligo;B.opp. dissipo): quae in rerum naturā constarent quaeque moverentur, ea contrahere amicitiam, dissipare discordiam,
Cic. Lael. 7, 24:cohortes ex finitimis regionibus,
Caes. B. C. 1, 15:exercitum in unum locum,
id. B. G. 1, 34; cf.:omnes copias Luceriam,
Cic. Att. 8, 1, 2; and:omnia in unum locum,
id. ib. 8, 11, B, 3:omnes copias eo,
Nep. Ages. 3, 1:navibus circiter LXXX. coactis, contractisque,
Caes. B. G. 4, 22; cf.:magnam classem,
Nep. Con. 4, 4:naves,
Suet. Calig. 19:agrestes,
Ov. F. 4, 811:captivos,
Liv. 37, 44, 3:utrumque ad colloquium,
id. 28, 18, 2:undique libros,
Suet. Aug. 31; cf.exemplaria,
id. Gram. 24:muscas in manu,
Plin. 12, 25, 54, § 122; cf.serpentes,
id. 28, 9, 42, § 151: ii, qui in idem (collegium) contracti fuerint, Traj. ap. Plin. Ep. 10, 34 (43), 1—Trop.1.To bring about, carry into effect, accomplish, execute, get, contract, occasion, cause, produce, make, etc. (very freq.):2.amicitiam,
Cic. Lael. 14, 48:vinculum amicitiae,
Val. Max. 4, 7 init.:aliquid litigii,
Plaut. Cas. 3, 2, 31; cf.lites,
id. Capt. prol. 63: qui hoc [p. 458] mihi contraxit, id. Cas. 3, 2, 21; cf.:negotium mihi,
Cic. Cat. 4, 5, 9; and:numinis iram mihi (arte),
Ov. M. 2, 660:bellum Saguntinis,
Liv. 24, 42, 11:aliquid damni,
Cic. Fin. 5, 30, 91:molestias,
id. Fam. 2, 16, 5; cf. Sall. H. 2, 41, 8 Dietsch:aes alienum,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 8, § 25:causam certaminis,
Liv. 22, 28, 4; cf.certamen,
id. 23, 26, 11; 25, 34, 10 al.:necessitates ad bellum,
id. 44, 27, 12:culpam,
to incur, Cic. Att. 11, 24, 1 al.:cruditatem,
Quint. 7, 3, 38; cf. id. 2, 10, 6:morbum,
Plin. 30, 8, 21, § 65:pestilentiam,
id. 36, 27, 69, § 202:saginam corporis,
Just. 21, 2:causam valetudinis ex profluvio alvi,
Suet. Aug. 97 fin. et saep.: porca contracta, owed, due, sc. for the expiation of a crime, Cic. Leg. 2, 22, 57 fin. —In the lang. of business, t. t., to make a contract, conclude a bargain, to contract:b.rationem, rem cum illo,
Cic. Clu. 14, 41; cf. id. Off. 1, 17, 53; id. Sull. 20, 56; id. Att. 7, 7, 7:in tribuendo suum cuique et rerum contractarum fide,
id. Off. 1, 5, 14:ex rebus contrahendis,
id. ib. 3, 15, 61:in contrahendis negotiis,
id. ib. 2, 11, 40:adfinitas inter Caesarem et Pompeium contracta nuptiis,
Vell. 2, 44, 3 et saep.—Transf. beyond the sphere of business:II.cum aliquo,
to have intercourse with, to associate with, Cic. Off. 1, 2, 4:nihil cum populo,
id. Tusc. 5, 36, 105.—In partic., with the prevailing idea of shortening or diminishing by drawing together (cf.: cogo, colligo, etc.), to draw close or together, to draw in, contract, shorten, narrow, lessen, abridge, diminish (freq. and class.; opp. porrigo, dilato, tendo).A.Lit.:2.animal omne membra quocumque volt flectit, contorquet, porrigit, contrahit,
Cic. Div. 1, 53, 120:pulmones tum se contrahunt adspirantes, tum intrante spiritu dilatant,
id. N. D. 2, 55, 136:contractum aliquo morbo bovis cor,
id. Div. 2, 16, 37; cf.:se millepeda tactu,
Plin. 29, 6, 39, § 136:bina cornua (opp. protendere),
id. 9, 32, 51, § 101: collum. Cic. Tusc. 2, 17, 41;opp. tendere,
Quint. 11, 3, 82:frontem,
to wrinkle, contract, Cic. Clu. 26, 72; Hor. S. 2, 2, 125:supercilia (opp. deducere),
Quint. 11, 3, 79:medium digitum in pollicem,
id. 11, 3, 92; cf.:contractum genibus tangas caput,
Hor. S. 2, 7, 61:gravissimo frigore solus atque contractus vigilabit in lectulo,
Hier. Ep. 53:castra,
Caes. B. G. 7, 40:vela,
Hor. C. 2, 10, 23; Quint. 12, prooem. § 4; cf. Cic. Att. 1, 16, 2:orbem (lunae),
Ov. M. 15, 198:umbras,
id. ib. 3, 144:orationem (with summittere),
Quint. 11, 1, 45; cf. id. 12, 11, 16:tempora dicendi,
id. 6, 5, 4 et saep.:lac,
to curdle, coagulate, Plin. 23, 7, 63, § 117.—Of bees:contracto frigore pigrae ( = contractae frigore pigro),
Verg. G. 4, 259; cf.:pigrum est enim contractumque frigus,
Sen. Ira, 2, 19, 2:horrida tempestas contraxit caelum,
narrows, Hor. Epod. 13, 1:vulnera,
Plin. 24, 8, 33, § 48; cf.cicatrices,
id. 12, 17, 38, § 77:ventrem,
to stop, check, Cels. 4, 19; cf.alvum,
id. ib.:vomitiones,
Plin. 20, 2, 6, § 11.—Esp., archit. t. t., to narrow, make smaller or tapering:B.columnam,
Vitr. 4, 3, 4; cf. id. 3, 3, 12; 4, 7, 2:pyramis XXIV. gradibus in metae cacumen se contrahens,
Plin. 36, 5, 4, § 31.—Trop., to draw in, lessen, check, restrain ( = certis limitibus quasi coartare et circumscribere;A.opp. remittere, diffundere): cui non animus formidine divum contrahitur?
Lucr. 5, 1219; cf.:te rogo, ne contrahas ac demittas animum,
do not suffer your spirits to droop, Cic. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4; and:animos varietas sonorum (opp. remittere),
id. Leg. 2, 15, 38: terram quasi tristitiā (sol;opp. laetificas),
id. N. D. 2, 40, 102:ut et bonis amici quasi diffundantur et incommodis contrahantur,
are made sad, id. Lael. 13, 48 (cf. id. Tusc. 4, 6, 14):ex quibus intellegitur, appetitus omnes contrahendos sedandosque,
id. Off. 1, 29, 103; cf.cupidmem,
Hor. C. 3, 16, 39 et saep. —Hence, contractus, a, um, P. a. (acc. to II.), drawn together into a narrow space, i. e. compressed, contracted, close, short, narrow, abridged, restricted, limited, etc.Lit.:B.tanto contractioribus ultimis digitis,
Quint. 11, 3, 95:nares contractiores habent introitus,
Cic. N. D. 2, 57, 145:contractior ignis,
smaller, Lucr. 5, 569:aequora,
Hor. C. 3, 1, 33; cf.freta,
Ov. F. 6, 495:locus (with exiguus),
Verg. G. 4, 295:Nilus contractior et exilior,
Plin. Pan. 30, 3: contractiora spatia ordinum, Col. 5, 5, 3.—Trop.1.Of language, etc.:2.et brevis ambitus verborum,
Cic. Brut. 44, 162; cf.:contractior oratio,
id. ib. 31, 120:propositum dicendi (opp. uberius),
Quint. 11, 1, 32:summissā atque contractā voce (opp. erectā et concitatā),
id. 11, 3, 175; so,vox,
id. 11, 3, 64: parvum opusculum lucubratum his jam contractioribus noctibus, Cic. Par. prooem. § 5.—In gen.:quae studia in his jam aetatibus nostris contractiora esse debent,
Cic. Cael. 31, 76:paupertas,
stinted, Hor. Ep. 1, 5, 20 (cf.:angusta pauperies,
id. C. 3, 2, 1);in the same sense transf. to the person: ad mare descendet vates tuus et sibi parcet Contractusque leget,
retired, solitary, id. ib. 1, 7, 12; cf.homo,
Verg. M. 78.— Adv.: contractē, on a contracted scale; only in comp.:assuescamus. servis paucioribus serviri, habitare contractius,
Sen. Tranq. 9, 3; Lact. 2, 8, 39 al. -
12 deliteo
dē-lĭtĕo, ēre, false read. in Plin. 35, 1, 1, § 3 for dilatantia, v. dilato. -
13 differo
dif-fĕro, distŭli, dīlātum, differre ( inf. differrier, Lucr. 1, 1088. In tmesi:I.disque tulissent,
Plaut. Trin. 4, 1, 14), v. a. and n.Act., to carry different ways; to spread abroad, scatter, disperse, separate (cf.: reicere, proferre, procrastinare, producere, ampliare, prorogare—class.).A.Lit.:B.scintillas agere ac late differre favillam,
Lucr. 2, 675; cf.:favillam longe (ventus),
id. 6, 692:nubila (vis venti),
id. 1, 273; Verg. G. 3, 197:ignem (ventus),
Caes. B. C. 2, 14, 2:casae venti magnitudine ignem distulerunt,
id. B. G. 5, 43, 2:majorem partem classis (vis Africi),
Vell. 2, 79, 2:rudentes fractosque remos (Eurus),
Hor. Epod. 10, 6 et saep.; cf. Plaut. Trin. 4, 1, 14:nos cum scapha tempestas dextrovorsum Differt ab illis,
id. Rud. 2, 3, 39; cf. Lucr. 1, 1088: cytisum, to plant apart, in separate rows = disserere, digerere, Varr. R. R. 1, 43; Col. 11, 3, 30 sq.; 38; 42 al.; cf.:ulmos in versum,
Verg. G. 4, 144:ut formicae frustillatim (te) differant,
Plaut. Curc. 4, 4, 20; cf.:insepulta membra (lupi),
Hor. Epod. 5, 99; and:Mettum in diversa (quadrigae),
Verg. A. 8, 643. —Trop.1.To distract, disquiet, disturb a person (only ante-class.): vorsor in amoris rota miser, Exanimor, feror, differor, distrahor, diripior, Plaut. Cist. 2, 1, 5:2.differor clamore,
id. Ep. 1, 2, 15:cupidine ejus,
id. Poen. 1, 1, 28; cf.:amore istius,
id. Mil. 4, 4, 27:laetitia,
id. Truc. 4, 1, 3:doloribus,
Ter. Ad. 3, 4, 40.—Less freq. act.:aliquem dictis,
to confound, Plaut. Ps. 1, 3, 125; cf. Ter. And. 2, 4, 5 Ruhnk.—To spread abroad, publish, divulge; with a personal object, to cry down, to defame (mostly anteclass. and post-Aug.; not in Cic., Caes., or Sall.).(α).With acc. rei: cum de me ista foris sermonibus differs, Lucil. ap. Non. 284, 16; cf.:(β).rumores famam differant licebit nosque carpant,
Varr. ib. 18:commissam libertatem populo Rom. sermonibus,
Liv. 34, 49:promissum jus anulorum fama distulit,
Suet. Caes. 33.—With acc. and inf.:ne mi hanc famam differant, Me dedidisse, etc.,
Plaut. Trin. 3, 2, 63; Ter. Heaut. prol. 16; Nep. Dion. 10; Val. Fl. 1, 753.—With quasi and dependent clause:rumore ab obtrectatoribus dilato, quasi eundem mox et discruciatum necasset,
Suet. Aug. 14 et saep.— Pass. impers.:quo pertinuit differri etiam per externos, tamquam veneno interceptus esset,
Tac. A. 3, 12; cf. id. ib. 4, 25.—With acc. pers.:3.aliquem pipulo,
Plaut. Aul. 3, 2, 32 (cf. Varr. L. L. 7, § 103 Müll., and see pipulum): aliquem maledicendo sermonibus, Lucil. ap. Non. 284, 24:dominos variis rumoribus,
Tac. A. 1, 4:te circum omnes alias puellas,
to bring into disrepute with them, Prop. 1, 4, 22.—In the pass.: differor sermone miser, Caecil. ap. Gell. 2, 93, 10:alterna differor invidia,
Prop. 1, 16, 48.—With reference to time, to defer, put off, protract, delay any thing; with a personal object also to put off, amuse with promises, get rid of (class. and very freq.).(α).With acc. rei:(β).cetera praesenti sermoni reserventur: hoc tamen non queo differre, etc.,
Cic. Q. Fr. 2, 8:differre quotidie ac procrastinare rem,
id. Rosc. Am. 9 fin.:saepe vadimonia,
id. Quint. 5 fin.:iter in praesentia,
Caes. B. C. 3, 85, 4:pleraque (with omittere in praesens tempus),
Hor. A. P. 44:distulit ira sitim,
Ov. M. 6, 366 et saep.:differri jam hora non potest,
Cic. Phil. 6, 7, 19:tempus,
id. ib. 8, 8; id. Prov. Cons. 11 fin.; Liv. 3, 46; Ov. M. 1, 724 al.:diem de die,
Liv. 25, 25 et saep.—With inf.:quaerere distuli,
Hor. Od. 4, 4, 21; so Liv. 42, 2 (but not Suet. Caes. 81, where agere belongs to proposuerat, cf. id. Aug. 72; id. Calig. 49).—With quin:nihil dilaturi, quin periculum summae rerum facerent,
Liv. 6, 22 fin.; so Suet. Caes. 4; with in and acc.:reliqua in crastinum,
Cic. Rep. 2, 44 fin.:in posterum diem,
id. Deiot. 7, 21; cf. Caes. B. C. 1, 65 fin.:in posterum,
Cic. Verr. 2, 1, 32; Caes. B. G. 7, 11, 5:in aliud tempus,
Cic. Brut. 87; Caes. B. C. 1, 86, 2:in adventum tuum,
Cic. Fam. 2, 3 fin.:diem edicti in a. d. IV. Kal. Dec.,
id. Phil. 3, 8, 20:curandi tempus in annum,
Hor. Ep. 1, 2, 39 et saep. — Poet.:tropaea in pueros suos,
to reserve for, Prop. 4, 6, 82.—Rarely with ad:aliquid ad crudelitatis tempus,
Cic. Vat. 11 fin.; cf. the foll.—With acc. pers.:(γ).sin autem differs me in tempus aliud,
Cic. Fam. 5, 12, 10; Liv. 26, 51; 41, 8:differri non posse adeo concitatos animos,
id. 7, 14:dilatus per frustrationem,
id. 25, 25; cf.:aliquem variis frustrationibus,
Just. 9, 6 fin.:Campanos,
Liv. 26, 33:aliquem petentem,
Suet. Vesp. 23 Ern.:caros amicos (opp. properare),
Mart. 13, 55 et saep.— Poet.: vivacem anum, to preserve alive, i. e. to postpone her death, Ov. M. 13, 519; cf.:decimum dilatus in annum (belli) Hector erat,
id. ib. 12, 76:aliquem in spem impetrandi tandem honoris,
Liv. 39, 32:aliquem in septimum diem,
Suet. Tib. 32; id. Caes. 82 Oud.; id. Aug. 44 fin. et saep.— Rarely with ad:legati ad novos magistratus dilati,
Liv. 41, 8:aliquem ad finem muneris,
Suet. Vit. 12:quas (legationes) par tim dato responso ex itinere dimisit, partim distulit Tarraconem,
Liv. 26, 51.—Once with post:aliquid post bellum differre,
Liv. 4, 6, 4.—Absol. Prov.: differ;II.habent parvae commoda magna morae,
Ov. F. 3, 394.Neut., to differ, be different (esp. freq. since the Ciceron. period—cf.:(β).discrepare, distare, interesse): qui re consentientes vocabulis differebant,
Cic. Fin. 4, 2 fin.; cf.:naturis differunt, voluntate autem similes sunt,
id. de Or. 2, 23: verbo [p. 575] differre, re esse unum, id. Caecin. 21, 59:distare aliquid aut ex aliqua parte differre,
id. ib. 14:nihil aut non fere multum differre,
id. Brut. 40 fin.:paulum differre,
id. Agr. 2, 31, 85 et saep.:nec quicquam differre, utrumne... an, etc.,
Hor. S. 2, 3, 251; cf.:quid enim differt, barathrone Dones quicquid habes, an? etc.,
id. ib. 166.—With ab:(γ).ita ut pauxillum differat a cavillulis,
Plaut. Truc. 3, 2, 18:quidnam esset illud, quo ipsi (poëtae) differrent ab oratoribus,
Cic. Or. 19, 66; id. Off. 1, 27 fin.:quid hoc ab illo differt?
id. Caecin. 14:non multum ab hostili expugnatione,
id. de Imp. Pomp. 5 fin.:multum a Gallica consuetudine,
Caes. B. G. 5, 14; cf. ib. 6, 21; 6, 28, 5:hoc fere ab reliquis differunt, quod, etc.,
id. ib. 6, 18, 3 et saep.—With inter (esp. impers.):(δ).si nihil inter deum et deum differt,
Cic. N. D. 1, 29, 80; id. Off. 1, 28, 99; id. Fin. 4, 25, 70:nequid inter privatum et magistratum differat,
id. Rep. 1, 43:ut non multum differat inter summos et mediocres viros,
id. Off. 2, 8, 30: multa sunt alia, quae inter locum et locum plurimum differunt (for which, shortly before, inter locorum naturas quantum intersit), id. Fat. 4:haec cogitatione inter se differunt, re quidem copulata sunt,
id. Tusc. 4, 11: inter se aliqua re, id. Opt. gen. 2, 6; id. N. D. 1, 7, 16; Caes. B. G. 1, 1, 2; 6, 11, 1; Quint. 12, 10, 22; 34; 67 et saep.:quae quidem inter se plurimum differunt,
id. 5, 14, 27.—Rarely with cum:(ε).occasio cum tempore hoc differt,
Cic. Inv. 1, 27:hoc genus causae cum superiore hoc differt, quod, etc.,
id. ib. 2, 30, 92 Orell. N. cr. —Likewise rarely, differre in aliqua re, Lucr. 3, 314; Nep. Ages. 7 fin. —(ζ).Rarely, and only poet. or in post-Aug. prose, with dat.:quod pede certo Differt sermoni sermo merus,
Hor. S. 1, 4, 48:tragico differre colori,
id. A. P. 236; Quint. 2, 21, 10; Plin. 9, 35, 54, § 107; cf. id. 9, 8, 7, § 23.—Hence, diffĕ-rens, entis, P. a., different, superior:differentius nomen,
a more excellent name, Vulg. Heb. 1, 4; in Quintilian subst. n. (opp. proprium), a difference, Quint. 5, 10, 55; 58; 6, 3, 66; 7, 3, 3; 25 sq.— -
14 dilatatio
dīlātātĭo, ōnis, f. [dilato], an extending, enlarging (late Lat.):laminae,
Tert. Anim. 37 fin.:superiorum,
id. Praescr. 47:cordis,
Vulg. Prov. 21, 4. -
15 vis
vīs, vis, f., plur. vīres, ĭum (class. only in nom., acc. and abl. sing. and in plur.; gen. sing. very rare; Tac. Or. 26; Dig. 4, 2, 1; Paul. Sent. 5, 30; dat. sing. vi, Auct. B. Afr. 69, 2; C. I. L. 5, 837; collat. form of the nom. and acc. plur. vis, Lucr. 3, 265; 2, 586; Sall. ap. Prisc. p. 707, or H. 3, 62 Dietsch; Messala ap. Macr. S. 1, 9, 14) [Gr. is, Wis, sinew, force; iphi, with might], strength, physical or mental; force, vigor, power, energy, virtue (cf. robur).I.Lit.1.In gen.(α).Sing.:(β).celeritas et vis equorum,
Cic. Div. 1, 70, 144:magna vis eorum (urorum) et magna velocitas,
Caes. B. G. 6, 28:contra vim atque impetum fluminis,
id. ib. 4, 17:tempestatis,
id. B. C. 2, 14:venti,
Lucr. 1, 271:solis,
id. 4, 326 (301):horrida teli,
id. 3, 170:acris vini,
id. 3, 476:ferri aerisque,
id. 5, 1286:veneni,
Cic. Cael. 24, 58 et saep.—Plur. (most freq. of physical strength):2.non viribus aut velocitatibus aut celeritate corporum res magnae geruntur,
Cic. Sen. 6, 17:nec nunc vires desidero adulescentis, non plus quam adulescens tauri aut elephanti desiderabam,
id. ib. 9, 27:hoc ali vires nervosque confirmari putant,
Caes. B. G. 6, 21:me jam sanguis viresque deficiunt,
id. ib. 7, 50 fin.:perpauci viribus confisi transnatare contenderunt,
id. ib. 1, 53:nostri integris viribus fortiter repugnare,
id. ib. 3, 4:lacertis et viribus pugnare,
Cic. Fam. 4, 7, 2:omnibus viribus atque opibus repugnare,
id. Tusc. 3, 11, 25:non animi solum vigore sed etiam corporis viribus excellens,
Liv. 9, 16, 12:validis viribus hastam contorquere,
Verg. A. 2, 50:quicquid agas, decet agere pro viribus,
with all your might, Cic. Sen. 9, 27; so,supra vires,
Hor. Ep. 1, 18, 22:et neglecta solent incendia sumere vires,
id. ib. 1, 18, 85:seu virium vi seu exercitatione multā cibi vinique capacissimus,
Liv. 9, 16, 13; cf.:in proelii concursu abit res a Consilio ad vires vimque pugnantium,
Nep. Thras. 1, 4 dub. (Siebel. vires usumque).— Poet., with inf.:nec mihi sunt vires inimicos pellere tectis,
Ov. H. 1, 109.—In partic.a.Energy, virtue, potency (of herbs, drugs, etc.):b.in radices vires oleae abibunt,
Cato, R. R. 61, 1:vires habet herba?
Ov. M. 13, 942:egregius fons Viribus occultis adjuvat,
Juv. 12, 42. —Vis, personified, the same as Juno, Aus. Idyll. de Deis; cf. Verg. A. 7, 432 Serv. —c.Hostile strength, force, violence, = bia: EA POENA, QVAE EST DE VI, S. C. ap. Cic. Q. Fr. 2, 3, 5:d.cum vi vis illata defenditur,
Cic. Mil. 4, 9; cf.:celeri rumore dilato Dioni vim allatam,
Nep. Dion, 10, 1:ne vim facias ullam in illam,
Ter. Eun. 4, 7, 37:sine vi facere,
id. ib. 4, 7, 20:vim afferre alicui,
Cic. Caecin. 21, 61; id. Verr. 2, 1, 24, § 62; 2, 4, 66, § 148:adhibere,
id. Off. 3, 30, 110; id. Cat. 1, 8, 19:praesidio tam valido et armato vim adferre,
Liv. 9, 16, 4:iter per vim tentare,
by force, forcibly, Caes. B. G. 1, 14; so,per vim,
id. B. C. 2, 13; Cic. Att. 7, 9, 4:ne id quidem satis est, nisi docet, ita se possedisse nec vi nec clam nec precario possederit,
id. Caecin. 32, 92; so the jurid. formula in Lex Thoria ap. Grut. 202, 18; Dig. 41, 1, 22; Ter. Eun. 2, 3, 28:vis haec quidem hercle est, et trahi et trudi simul,
Plaut. Capt. 3, 5, 92; Ter. Ad. 5, 8, 20:naves totae factae ex robore ad quamvis vim et contumeliam perferendam (shortly afterwards: tantas tempestates Oceani tantosque impetus ventorum sustineri),
violence, shock, Caes. B. G. 3, 13:caeli,
a storm, tempest, Plin. 18, 28, 69, § 278.—To avoid the gen. form (v. supra):de vi condemnati sunt,
Cic. Phil. 2, 2, 4: de vi reus; id. Sest. 35, 75; id. Vatin. 17, 41:ei qui de vi itemque ei qui majestatis damnatus sit,
id. Phil. 1, 9, 23; cf. id. ib. 1, 9, 21 sq. Halm ad loc.; Tac. A. 4, 13.—In mal. part., force, violence: pudicitiam cum eriperet militi tribunus militaris... interfectus ab eo est, cui vim adferebat, Cic. Mil. 4, 9:B.matribus familias vim attulisse,
id. Verr. 2, 1, 24, § 62:vis allata sorori,
Ov. A. A. 1, 679:victa nitore dei vim passa est,
id. M. 4, 233:vim passa est Phoebe,
id. A. A. 1, 679.—Transf., concr.1.Quantity, number, abundance (cf.: copia, multitudo); with gen.:2.quasi retruderet hominum me vis invitum,
Plaut. Ep. 2, 2, 66:innumerabilis servorum,
Cic. Har. Resp. 11, 22:in pompā cum magna vis auri argentique ferretur,
Cic. Tusc. 5, 32, 91:vis magna pulveris,
Caes. B. C. 2, 26:vis maxima ranunculorum,
Cic. Fam. 7, 18, 3:argenti,
id. Prov. Cons. 2, 4:vim lacrimarum profudi,
id. Rep. 6, 14, 14:odora canum vis,
Verg. A. 4, 132; cf. absol.:et nescio quomodo is, qui auctoritatem minimam habet, maximam vim, populus cum illis facit,
Cic. Fin. 2, 14, 44.—Vires, military forces, troops:3.praeesse exercitui, ut praeter auctoritatem vires quoque ad coërcendum haberet,
Caes. B. C. 3, 57:satis virium ad certamen,
Liv. 3, 60, 4:undique contractis viribus signa cum Papirio conferre,
id. 9, 13, 12:robur omne virium ejus regni,
the flower, id. 33, 4, 4:concitet et vires Graecia magna suas,
Ov. H. 15 (16), 340.—Vires, the virile forces or organs, Arn. 5, 158; 5, 163; Inscr. Orell. 2322; 2332:II.veluti castratis viribus,
Plin. 11, 18, 19, § 60; cf.:vis (= vires) multas possidere in se,
Lucr. 2, 586.—Rarely sing.:vis genitalis,
Tac. A. 6, 18.—Trop.A.Mental strength, power, force, vigor:B.vis illa divina et virtus oratoris,
Cic. de Or. 2, 27, 120:vis ac facultas oratoris,
id. ib. 1, 31, 142:suavitatem Isocrates... sonitum Aeschines, vim Demosthenes habuit,
id. ib. 3, 7, 28:summa ingenii,
id. Phil. 5, 18, 49:magna vis est conscientiae in utramque partem,
id. Mil. 23, 61:magna vis est in fortunā in utramque partem,
id. Off. 2, 6, 19:patriae,
id. de Or. 1, 44, 196:quod ostentum habuit hanc vim, ut, etc.,
power, effect, id. Div. 1, 33, 73:qui indignitate suā vim ac jus magistratui quem gerebat dempsisset,
Liv. 26, 12, 8:hujus conventionis,
Dig. 43, 25, 12.— Plur. (post-Aug.):eloquentiae,
Quint. 5, 1, 2:facilitatis,
id. 12, 9, 20:ingenii,
id. 1, 2, 23; 12, 1, 32:orationis,
id. 8, 3, 87.—Transf., of abstr. things, force, notion, meaning, sense, import, nature, essence (cf. significatio):id, in quo est omnis vis amicitiae,
Cic. Lael. 4, 15:eloquentiae vis et natura,
id. Or. 31, 112:vis honesti (with natura),
id. Off. 1, 6, 18; cf. id. Fin. 1, 16, 50:virtutis,
id. Fam. 9, 16, 5:quae est alia vis legis?
id. Dom. 20, 53:vis, natura, genera verborum et simplicium et copulatorum,
i.e. the sense, signification, id. Or. 32, 115:vis verbi,
id. Inv. 1, 13, 17; id. Balb. 8, 21:quae vis insit in his paucis verbis, si attendes, si attendes, intelleges,
id. Fam. 6, 2, 3:quae vis subjecta sit vocibus,
id. Fin. 2, 2, 6:nominis,
id. Top. 8, 35: metônumia, cujus vis est, pro eo, quod dicitur, causam, propter quam dicitur, ponere, Quint. 8, 6, 23.
См. также в других словарях:
dilato — di·là·to agg. OB differito, rinviato {{line}} {{/line}} DATA: av. 1342. ETIMO: dal lat. dilātu(m), p.pass. di diffĕrre differire … Dizionario italiano
dilato — DILAT(O) elem. dilataţie, dilatare . (< fr. dilat/o/ , cf. lat. dilatare, a lărgi) Trimis de raduborza, 15.09.2007. Sursa: MDN … Dicționar Român
дилатометр — (от лат. dilato расширяю и ...метр), прибор для измерения теплового расширения тел, а также изменений размеров тел под действием давления, электрического и магнитного полей, ионизирующих излучений и других факторов. * * * ДИЛАТОМЕТР ДИЛАТОМЕТР… … Энциклопедический словарь
Masacre de Santa Bárbara — Este artículo o sección sobre historia necesita ser wikificado con un formato acorde a las convenciones de estilo. Por favor, edítalo para que las cumpla. Mientras tanto, no elimines este aviso puesto el 12 de febrero de 2008. También puedes… … Wikipedia Español
dilatar — (Del lat. dilatare, ensanchar.) ► verbo transitivo/ pronominal 1 Hacer que una cosa ocupe más espacio del que ocupaba: ■ el metal se dilata con el calor. SINÓNIMO agrandar ampliar aumentar ensanchar extender ANTÓNIMO … Enciclopedia Universal
dilatar — v (Se conjuga como amar) 1 intr Tardar, retrasarse algo o alguien, durar una cosa más de lo previsto: Espérame, no me dilato , El camión se dilató mucho , Dilataron dos días en entregarme los resultados 2 intr (Popular) Tener algo cierta… … Español en México
dilatar — Se conjuga como: amar Infinitivo: Gerundio: Participio: dilatar dilatando dilatado Indicativo presente imperfecto pretérito futuro condicional yo tú él, ella, Ud. nosotros vosotros ellos, ellas, Uds. dilato dilatas dilata dilatamos dilatáis … Wordreference Spanish Conjugations Dictionary
dilatarse — Se conjuga como: amar Infinitivo: Gerundio: Participio: dilatarse dilatando dilatado Indicativo presente imperfecto pretérito futuro condicional yo tú él, ella, Ud. nosotros vosotros ellos, ellas, Uds. me dilato te dilatas se dilata nos… … Wordreference Spanish Conjugations Dictionary
dilatar — verbo transitivo 1. Hacer aumentar (una persona o una cosa) el tamaño de [una cosa]: El calor dilata los metales. La oscuridad dilata la pupila de los gatos. 2. Hacer (una persona o una cosa) … Diccionario Salamanca de la Lengua Española
dilatar — {{#}}{{LM D13467}}{{〓}} {{ConjD13467}}{{\}}CONJUGACIÓN{{/}}{{SynD13778}} {{[}}dilatar{{]}} ‹di·la·tar› {{《}}▍ v.{{》}} {{<}}1{{>}} Alargar, extender o hacer ocupar más espacio: • El calor dilata los cuerpos. La pupila se dilata cuando hay poca luz … Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos
ДИЛАТОМЕТР — (от лат. dilato расширяю и ...метр) прибор для измерения теплового расширения тел, а также изменений размеров тел под действием давления, электрического и магнитного полей, ионизирующих излучений и других факторов … Большой Энциклопедический словарь