Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

dī-iūdicō

  • 21 iudicato

    iūdicātō, Adv. (iudicatus, Partic. v. iudico), mit Überlegung, bedächtig, Gell. 14, 1. § 2.

    lateinisch-deutsches > iudicato

  • 22 iudicatorius

    iūdicātōrius, a, um (iudico), richterlich, Augustin. epist. 153, 10.

    lateinisch-deutsches > iudicatorius

  • 23 iudicatrix

    iūdicātrīx, trīcis, f. (iudico), die Richterin, Beurteilerin, attrib. = beurteilend, ars, Quint. 2, 15, 21.

    lateinisch-deutsches > iudicatrix

  • 24 iudicatum

    iūdicātum, ī, n. (iudico), das richterliche Erkenntnis, Urteil, der Urteilsspruch, die richterliche Entscheidung, Cornif. rhet. u. Cic.: iudicatum non facere, dem Urteilsspruche nicht Folge leisten, Cic.: iudicatum negare, Cic.: ut procurator iudicatum solvi satis daret, daß das ihm (dem Kläger) nach Urteil u. Recht Zugesprochene bezahlt werde, Cic.

    lateinisch-deutsches > iudicatum

  • 25 iudicatus

    iūdicātus, ūs, m. (iudico), das Richteramt, Cic. Phil. 1, 20. Gell. 14, 2. § 25.

    lateinisch-deutsches > iudicatus

  • 26 iudicium

    iūdicium, iī, n. (iūdex, iūdico), I) als publiz. t. t.: 1) = die gerichtliche (richterliche) Untersuchung, die Gerichtsverhandlung, der Gerichtshandel, Prozeß, das Gericht, iud. iniuriarum (wegen usw.), Cic.: tot iudicia de fide mala, tutelae, mandati, pro socio, Cic.: iud. inter sicarios (wegen Meuchelmords), Cic.: iud. privatum (über Mein u. Dein), Cic.: iud. publicum, ein öffentlicher Prozeß (wegen Verbrechen gegen einzelne od. den Staat, Ggstz. causa, Privatprozeß; dah. verb. iudicia causaeque), Cic.: iudicium centumvirale, das Zentumviralgericht, Cic. u.a. – iudicium dare od. reddere, eine gerichtliche Untersuchung (eine Klage) gestatten (v. Prätor), Cic.: iudicium reddere in alqm, Caes.: dah. qui iudicium dat = praetor, Cic.: i. exercere, eine gerichtliche U. anstellen u. sie leiten, G. (in Kriminalsachen) halten, v. Prätor, Cic.: dah. qui iudicium exercet = praetor, Cic.: i. constituere, s. cōn-stituono. II, 4, b, β (Bd. 1. S. 1558): i. committere, anstellen, Cic.: ad i. cogere, Caes.: i. accipere, sich in eine ger. U. einlassen, Cic.: alqm in i. deducere od. adducere od. vocare od. iudicio arcessere, verklagen, Cic.: in iudicium vocari de alqa re, Cic.: iudicium nullum habuit, er ist niemals vor Gericht verklagt worden, Nep.: ii, qui illud iudicium habebant, die jenen Prozeß hatten, Cic.: iudicium, quod prope omnium fortunarum suarum C. Mustius habuit, der Prozeß, in dem es fast das ganze Vermögen des C. Mustius galt, Cic.: iudicium centumvirale differre, Plin. ep.: iudicium proferre (hinausschieben, aufschieben), Cic. (u. so prolatio [Hinausschieben] iudicii, Cic.): effugere iudicium, dem Strafgericht entrinnen, Petron. – 2) meton.: a) der Prozeß, i. habere, Cic.: i. vincere, den Pr. gewinnen, Cic. – b) die gerichtliche Rede, illa mala iudicia, Quint. 10, 1, 70. – c) die Gerichtsbarkeit, das richterliche Amt, Sall. u. Vell. – d) das Gericht = der Gerichtsort, die Gerichtssitzung, in i. venire, Nep. u. Cic.: claudere iudicium, Quint. – e) die Richter, i. publicum, Vell.: i. sortiri, Cic.: i. implorare, Sall.

    II) die Erkenntnis, Entscheidung, der Ausspruch, das Urteil, der Urteilsspruch, A) eig., des Richters u. der Obrigkeit übh., Cic. u. Liv.: populi, Liv.: senatus, Gutachten, Caes.: Paridis iudicium inter deas, Auson.: in iudicium venire, zur E. kommen, Cic. u. Tac.: iudicium facere de alqa re, ein richterliches Gutachten abfassen, Cic.: priores decem viri quaedam, quae sui iudicii videri possent, ad populum reiecerant, vor ihren Richterstuhl zu gehören schien, Liv.: iudicia penes vos erunt de capite nostro fortunisque, Liv. 3, 53, 10: de quo non praeiudicium, sed plane iudicium iam factum putatur, Cic. div. in Caecil. 12: iudicia domi conflabant, pronuntiabant in foro, Liv. 3, 36, 8.

    B) übtr.: 1) das Urteil, die Meinung, der Ausspruch, die Entscheidung, a) übh.: iud. vulgi, Cic. u. Hor.: iud. erroris, irriges Urteil, Phaedr.: erga se iudicia senatus, die für ihn so günstigen Urteile des S., Liv.: vester in me et amor et iudicium, eure L. zu mir und euer U. über mich, Cic.: intellegentium iudicio, nach dem U. der Kenner, Cic.: iudicio acri perpendĕre, Lucr.: optimum i. facere de alqo, Caes.: sui iudicii rem non esse, könnten in dieser Sache kein Urteil fällen, die Sache gehöre nicht vor ihren Richterstuhl (ihr Forum), Caes.: u. so nihil possumus iudicare, nisi quod est nostri iudicii, Cic.: vestrûm iudicium fecit, er hat das U. euch anheimgestellt, Ter.: i. difficile est, cuius laus prima sit, Iustin.: neque eius rei iudicium differre sustineo, Quint.: pulchritudinis habere verissimum iudicium, das kompetenteste U. über die Sch. haben, Cic. – i. supremum, die E. durchs Testament, der letzte Wille, Val. Max. u. Suet.: u. so i. patris, Iustin. (vgl. Ruhnken Suet. Aug. 66). – b) insbes., das nicht ausdrücklich durch Worte, sondern durch die Tat bekundete Urteil über jmd. (s. die Auslgg. zu Cic. de imp. Pomp. 43; Rosc. Am. 108), ex Chrysogoni iudicio, Verfahren, Cic.: ut i. nostrum metus videatur, Cic.: de alqo praeclara iudicia facere, Cic. – c) übtr., die auf ein Urteil gegründete individuelle Meinung, Ansicht von einer Person od. Sache, neque iudicium tuum fallemus, Auct. b. Alex.: iudicium animi mutare, Sall.: iudiciis fruar isdem, Hor. – prägn., α) die ausgesprochene günstige Ansicht über jmd., das ehrenvolle Zeugnis, patroni, Cic. ep. 13, 46: iudicia principis, Plin. ep. 4, 15. – β) die gehegte gute Meinung von jmd., das gute Vorurteil, sollicitus de imperatoris erga se iudicio, Spart. Hadr. 2, 8: nihil mihi gravius potest evenire quam ut vestrum iudicium Albinus potius haberet quam Severus, Sever. bei Capit. Albin. 12, 6. – 2) meton.: a) die Urteilskraft, das Urteil, bes. in bezug auf Beurteilung des Schönen in Kunst u. Literatur = der Geschmack, i. intellegens, Cic.: i. subtile, Hor.: magni iudicii esse, Cic.: peracre iudicium habere, Cic.: alci iudicium numquam defuit, Cic.: cum iudicio legere, Quint.: nec ullā re magis eiusdem aetatis oratores praecurrit, quam iudicio, Tac. dial. – b) die Einsicht, Überlegung, dah. bald = die Überzeugung, bald = der Bedacht, Vorbedacht (s. Benecke Cic. Lig. 7), iudicio alqd facere, Cic.: Ambiorix copias suas iudicione non conduxerit, an etc., dubium est, Caes.: non inertiā, sed iudicio fugisse, Nep.: in insaniam non casu incĭdere, sed iudicio pervenire, Sen. rhet.: successorem (als N.) asciri necessitate magis, quam iudicio (aus freier Wahl), Suet. – / Abl. ioudicio geschr., Corp. inscr. Lat. 1, 197, 2 u. ö.

    lateinisch-deutsches > iudicium

  • 27 ornamentum

    ōrnāmentum, ī, n. (orno), I) die Zurüstung, Ausrüstung, Rüstung, ceterae copiae, ornamenta (Ausrüstungsgegenstände), praesidia vestra, Cic.: pacis ornamenta, Bedürfnisse, Cic.: ornamenta (das Kostüm) absunt, Plaut.: ornamenta (die Requisiten) a chorago sumere, Plaut.: ornamenta boum, Geschirr, Cato: u. so elephantorum, Auct. b. Afr.: ornamenta columnarum, Ausstaffierungen, Ornamente, Vitr. – Sprichw., per ornamenta ferire od. percutere, durch die R. hindurch, d.i. an dem Punkte treffen, wo es jmd. am wenigsten vermutet, Sen. nat. qu. 4. pr. 5; ep. 14, 15. – II) prägn.: A) die Zierde, der Schmuck, die Kostbarkeit, ornamenta fanorum, Kleinodien, Lact.: ornamenta imperialia, die Kostbarkeiten des kaiserl. Palastes, Capit.: omnia generis, honoris insignia atque ornamenta, Cic.: pecuniam omnem omniaque ornamenta ex fano Herculis in oppidum conferre, Caes. – insbes. = der weibl. Schmuck, von Edelsteinen u. Perlen = das Geschmeide, Plaut. most. 248 u.a. Ter. heaut. 837. Corp. inscr. Lat. 2, 2060 u. 3386. Vgl. Hübner im Hermes 1, 345 ff.: dah. ab ornamento od. ab ornamentis, Aufseher über das Geschmeide, Corp. inscr. Lat. 6, 8952 und 8953 (vgl. Marquardt Privatleben der Römer2 1, 144. Anm. 1). – bildl., senectutis, Cic.: ornamento est civitati, Caes.: maximum ornamentum amicitiae tollit, qui ex ea tollit verecundiam, Cic. – insbes. der Schmuck, die Schönheiten, Vorzüge der Rede, orn. eloquentiae, Quint.: ornamenta orationis, Cic.: oratoria ornamenta dicendi, Cic.: ornamenta elocutionis, Quint.: sententiarum ornamenta et conformationes, Cic.: sic statuo et iudico, neminem omnium tot et tanta, quanta sint in Crasso, habuisse ornamenta dicendi, Cic. – B) die ehrende, hebende Auszeichnung, äußere Ehre, quaecumque a me ornamenta in te proficiscentur, Cic.: quanto esset sibi (Dion) ornamento sentiebat, Nep.: amicitiam populi Romani sibi ornamento et praesidio, non detrimento esse oportere, Caes.: omnia ornamenta congerere ad alqm, Cic.: nulla ornamenta habere ab alqo, Nep.: eripies igitur pupillae togam praetextam? detrahes ornamenta non solum fortunae, sed etiam ingenuitatis? Cic.: uxoria ornamenta, Titel, Rang, Suet.: consulare, Rang u. Vorteile eines Konsuls, Suet.: u. so ornamenta aedilicia, Corp. inscr. Lat. 2. 4268.

    lateinisch-deutsches > ornamentum

  • 28 perfectus [1]

    1. perfectus, a, um, PAdi. (perficio), I) vollkommen, vollendet, tüchtig (Ggstz. imperfectus, inchoatus), a) v. Pers.: homo, orator, Cic.: femina, Sen.: in dicendo, in arte, Cic.: C. Memmius perfectus litteris, sed Graecis, Cic. – Perfectissimus, Ehrentitel der spät. Kaiszt (s. Bünem. Lact. 5, 14, 18 u. Cellar. Lact. de mort. pers. 21, 3). – b) v. lebl. Subjj.: naturae, Cic.: officium, Cic.: eloquentia, Cic.: aetas, volles, reifes Alter von 25 Jahren, ICt.: defectio (solis), Sen. – valvas perfectiores nullas umquam ullo in templo fuisse, Cic. – quod ego summum et perfectissimum iudico, Cic.: argumentatio absolutissima et perfectissima, Cornif. rhet. – subst., ad perfectum pervenire, zur Vollkommenheit gelangen, Varro: ad perfectum, vollkommen, Augustin.: natura perfecta format et de perfectis ista procedunt, Macr. sat. 7, 16, 12. – II) vollendet, v. der Zeit, als gramm. t. t., perfectum tempus u. bl. perfectum, das Perfektum, plus quam perfectum (tempus), das Plusquamperfektum, minus quam perfectum (tempus), das Imperfektum, Cledon. 60, 23 K. u.a. Gramm.

    lateinisch-deutsches > perfectus [1]

  • 29 praeiudicatus

    praeiūdicātus, a, um, s. prae-iūdico.

    lateinisch-deutsches > praeiudicatus

  • 30 praeiudico

    prae-iūdico, āvī, ātum, āre, über etwas ein vorgreifende-, vorläufige Entscheidung abgeben, einen vorgreifenden Spruch fällen, über etw. vorgreifend-, im voraus entscheiden, I) eig.: a) als gerichtl. t. t.: pr. de aliquo maiore maleficio, Cic. de inv. 1, 60; u. so Cic. Verr. 3, 153; de legg. 3, 47: re semel atque iterum praeiudicatā, Cic. Clu. 49: nihil praeiudicatum, Cic. Clu. 124. – Partiz. Perf. subst., praeiūdicātum, ī, n. = praeiudicium no. I, Cic. Clu. 6. – b) übtr., im Partic., praeiūdicātus, a, um, im voraus entschieden, -beurteilt, eventus belli pr., Liv. 42, 61, 3: opinio pr. eine vorgefaßte Meinung, ein Vorurteil, Cic. de nat. deor. 1, 10: vir praeiudicatissimus, von bereits völlig entschiedenem Talente, Sidon. post carm. 22. p. 250, 9 Luetjohann. – subst., praeiūdicātum, ī, n., etwas im voraus Entschiedenes, pro praeiudicato ferre (halten), Liv. 26, 2, 4. – II) meton., Eintrag tun, nachteilig sein, präjudizieren, m. Dat., Macer dig. 42, 1, 63 in. u.a. Ambros. in Luc. 3. § 41.

    lateinisch-deutsches > praeiudico

  • 31 sic

    sīc, Adv. (von der Wurzel i [wovon auch is u. ita] mit angenommenem Spiranten u. dem demonstrativen ce, also eig. si-ce, dann apokopiert sic), so, also, I) im allg., so, also, auf diese-, auf solche Weise, solchergestalt, dergestalt, a) übh.: ventulum huic sic facito, so (indem sie es vormacht), Ter.: sive enim sic est, sive illo modo, videri possunt etc., Cic.: illa, quae aliis sic, aliis secus... videntur, Cic.: illa civitas popularis (sic enim appellant), in qua in populo sunt omnia, Cic.: sic se infert, so gestaltet, Verg.: ebenso sic venias hodierne, Tibull. – b) einen folgenden Gedanken einleitend, so, also, folgendermaßen, sic in animo habeto, uti ne cupide emas, Cato: ingressus est sic loqui Scipio, Cic.: so auch verborum ordinem immuta, fac sic: Comprobavit filii temeritas etc., Cic.: u. sic est: acerba fata Romanos agunt, Hor. – bes. einen folg. Acc. u. Infin., qui voluptatem sic definiunt, sublationem animi sine ratione opinantis se magno bono frui, Cic.: sic velim existimes, te nihil gratius facere posse, Cic.: u. so sic habeto mit folg. Acc. u. Infin., Cic. – c) sic est u. dgl. als bestätigende Aussage od. Antwort, S. Et illud vide, si etc. L. Sic, inquit, est... S. subregno igitur tibi esse placet omnes animi partes? L. Mihi vero sic placet, Cic. de rep. 1, 60: S. Vides igitur, ne illam quidem, quae tota sit in factionis potestate, posse vere dici rem publicam. L. Sic plane iudico, Cic. de rep. 3, 44: u. so sic erit, so ist es jedenfalls, Ter. heaut. 1014 u. Phorm. 801: sed profecto hoc sic erit, Plaut. Pseud. 677. – dah. in der Umgangsspr. absol. sic = so ist es, ja, s. Ter. Phorm. 316. II) insbes.: A) bei Vergleichungen, so, a) übh., gew. korresp. mit ut, seltener quemadmodum, tamquam, quasi u. dgl., Atticum sic amo, ut alterum fratrem, Cic.: sic suscipias, ut si esset etc., Cic.: u. so quemadmodum... sic, Cic.: sic... tamquam, Cic. u. Liv.: sic... quasi, Cic.: sic... quomodo, Plaut. – b) ut... sic, zur Angabe, daß das eine neben dem anderen eingeräumt wird, obgleich man es nicht erwartet, wenn auch... doch; zwar... doch, ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse quis non videt? Cic.: ut naturam fautricem habuerat in tribuendis animi virtutibus, sic maleficam nactus est in corpore fingendo, Nep. – c) ( wie οὕτως) bei Versicherungen, Schwüren und Wünschen (bei Dichtern, in Prosa gew. ita), sic mit Konjunktiv.... ut mit Indikat., so wahr ich wünsche, daß usw.... so gewiß, quoque minus dubites, sic has deus aequoris artes adiuvet, ut nemo iam dudum litore in isto constitit, Ov. – statt des Konjunktivs auch der Indikat. Fut., sic me di amabunt, ut me tuarum miseritum est fortunarum, Ter. – in Wünschen (wie οὕτως) verkürzt (ohne korresp. ut), sic tua Cyrneas fugiant examina taxos, incipe, si quid habes, Verg.: post damnum sic vendas omnia pluris, Hor.

    B) zur Angabe der Beschaffenheit, so, so beschaffen, von der Art, sic sum: si placeo, utere, Ter.: sic est vulgus: ex veritate pauca, ex opinione multa existimat, Cic.: sic est ingenium, Ter.: sic vita hominum est, ut ad maleficium nemo conetur sine spe atque emolumento accedere, Cic.: Laelius sapiens (sic enim est habitus, als ein solcher galt er nämlich) etc., Cic. Vgl. Matthiä Cic. Rosc. Am. 84.

    C) zur Angabe der Art und Weise des Erfolges bereits angedeuteter Tatsachen, a) so, auf diese Weise = unter solchen Umständen, in dieser Lage, nach solchen Vorgängen, demgemäß, und nun, crimini maxime dabant in Numitoris agros ab iis impetum fieri... Sic ad supplicium Numitori Remus deditur, Liv.: sic Eumenes... talem exitum habuit, Nep. Vgl. Fabri Liv. 24, 2, 1. – b) zur Angabe der bloßen Ursache, so = deswegen, Th. Quid vos insanin estis? Tr. Quidum? Th. Sic, quia foris ambulatis, Plaut. most. 450 sq.: u. so Apul. met. 4, 32 H. ( mit cod. F) – c) zur Angabe der Folge einer Ursache, so = daher, demgemäß, quia non est obscura tua in me benevolentia, sic fit, ut multi per me tibi velint commendari, Cic. ep. 13, 70 in.

    D) zur Angabe der Bedingung u. Einschränkung, so = mit od. unter der Bedingung (Voraussetzung), mit der Bestimmung, mit der Einschränkung, insofern, gew. korresp. mit ut (daß), also sic... ut = inso fern... daß; doch so... daß, sed tamen recordatione nostrae amicitiae sic fruor, ut beate vixisse videar, Cic. – u. sic... ne, doch so... daß nicht, sic positum servabis onus, ne forte sub ala fasciculum portes librorum, ut rusticus agnum, Hor. – u. sic... si, mit od. unter der Bedingung (Voraussetzung), insofern... wenn; dann... wenn, decreverunt, id sic ratum esset, si patres auctores fierent, Liv.: sic enim facillime putavit se Graecā linguā loquentes, qui Asiam incolerent, sub sua retenturum potestate, si amicis suis oppida tuenda tradidisset, Nep.

    E) zur Bezeichnung des Grades, u. zwar: a) eines besonders hohen Grades, bes. mit folg. Effektsatze (mit ut), so (betont), so sehr, in dem Grade, dergestalt... daß usw., Caecinam a puero sic semper dilexi, ut non ullo cum homine coniunctius viverem, Cic.: repente ex omnibus partibus advolaverunt, sic uti ab signis legionibusque non absisterent, Caes. – ohne folg. Effektsatz, sic erat in omni vel officio vel sermone sollers, Cic. – b) eines niederen Grades, der Mittelmäßigkeit, so, so so, Da. Quid rei gerit? Ge. Sic tenuiter, Ter.: Sy. Et quidem hercle forma luculenta. Ch. Sic satis, es geht schon an, Ter.: sic hoc, das geht so ziemlich, Ter.: nosne? sic, Ter.: sub pinu iacentes sic temere, Hor.

    F) ( wie οὕτως) zum Ausdrucke des Leichtnehmens, der Vernachlässigung, so, nur so, so oben hin, schlechthin, ohne weiteres (vgl. Wopkens Lectt. Tull. 3, 5. Spengel Ter. Andr. 175. Obbarius Hor. carm. 2, 11, 14), sic nudos (nackt, wie sie sind) in flumen proicere, Cic.: quod me sic vides, so wie ich gehe und stehe, Petron.: mirabar hoc si sic abiret, Ter.: non posse istaec sic abire, Cic. – / arch. seic, Corp. inscr. Lat. 1, 818 (zweimal).

    lateinisch-deutsches > sic

  • 32 abeo

    ăbĕo, īre, īvī (ĭī), ĭtum, intr.    - impér. abei Cil. 1, 1007, 8 --- abin = abisne, Plaut., Ter. --- le parf abivi ne se trouve nulle part; les formes sync. abi, abit se trouvent en poésie; l'inf. abisse est presque de règle. [st1]1 [-] s'en aller.    - abire ex eorum agris, Cic. Verr. 3, 79: s'en aller de leurs terres.    - abire ex conspectu, Caes. G. 6, 43, 5: s'éloigner de la vue.    - abire ab his locis, Plaut. Men. 553: s'éloigner de ces lieux.    - abire ab urbe, Liv. 36, 3, 3: s'éloigner de la ville.    - abire ab aliquo, Plaut. Cap. 487: s'éloigner de qqn, quitter qqn.    - cf. Plaut. Mil. 1084 ;Ter. Eun. 791 ; Cic. Verr. 2, 54 ; Flac. 50 ; Liv. 28, 24, 8.    - abire ab oculis, Plaut. Trin. 989: s'éloigner des regards.    - cf. Plaut. Cas. 302 ; Truc. 477 ; Sen. Ep. 36, 10.    - quia te illinc abisse constabat, Cic.: parce que je savais que tu n'étais pas là.    - abibitur: on s'en ira.    - abire cubitum: aller se coucher.    - abi in malam crucem (abi in malam rem): va-t-en au diable, va te faire pendre.    - cf. Plaut., Ter.; Cic. Phil. 13, 48.    - (Catilina) abiit, excessit, evasit, erupit, Cic. Cat. 2: le voilà (Catilina) parti, il est loin, il s'est échappé, il a brisé (ses chaînes).    - abire ab aliquo, Ter.: sortir de chez qqn.    - abire exsulatum (abire in exsilium), Liv.: partir pour l'exil. [st1]2 [-] poét. pénétrer dans, s'enfoncer dans.    - in corpus abire, Lucr. 4, 1111: s'enfoncer dans le corps    - cf. Virg. En. 9, 695; Stat. Th. 8, 495 ; 11, 631. [st1]3 [-] s'en aller, disparaître.    - abiit ille annus, Cic. Sest. 71: cette année-là s'écoula. --- cf. Cael. 74 ; Mur. 7 ; etc.    - illa mea... abierunt, Cic. Fam. 9, 20, l: mes propos d'autrefois... s'en sont allés.    - sensus abiit, Cic. Tusc. 1, 109: le sentiment a disparu. --- cf. Fam. 14, 1, 3 ; Att. 41, 10, 2 ; Liv. 2, 4, 2. [st1]4 [-] sortir (d'une fonction, de la vie), partir d'une idée.    - abire honore, Suet.: quitter une charge.    - magistratu abire: quitter une magistrature, sortir de charge.    - abire e vita: mourir.    - qui abierunt hinc, Plaut.: ceux qui ont quitté la terre.    - illuc, unde abii, redeo, Hor.: je reviens au point d'où je suis parti. [st1]5 [-] s'écarter de, abandonner.    - abire incepto, Tac.: s'écarter de son sujet.    - abeo a sensibus, Cic.: j'en finis avec les sens (je quitte ce sujet).    - abire impune: s'en aller impuni, rester impuni.    - abire ab jure: s’éloigner du droit, violer le droit.    - ne longius abeam, Cic. Fin. 2, 96: pour ne pas faire une trop longue digression. --- cf. Rep. 3, 38 ; Caec. 95, etc.    - quid ad istas ineptias abis? Amer. 47: pourquoi t'écartes-tu de ton sujet pour dire de pareilles sornettes? [st1]6 [-] passer d'un état à un autre.    - ad deos abiit Hercules, Cic.: Hercule est passé au rang des dieux.    - abire pro ludibrio in ora virûm (= virorum), Liv.: devenir la risée du monde.    - abire in somnum, Lucr.: s'endormir. [st1]7 [-] s'écouler, s'éloigner, passer.    - tota abit hora, Hor.: une heure entière s'écoule.    - nausea jamne abiit? Cic.: le dégoût est-il passé?    - pallor abiit, Ov.: la pâleur a disparu. [st1]8 [-] se changer en, passer à, aboutir à, se passer.    - abire in aliquam rem: se transformer en qqch.    - in villos abeunt vestes, Ov.: ses vêtements se changent en poils.    - oppidum abiit in villam, Plin.: la ville n'est plus qu'une villa.    - abibunt in vanum monentium verba, Sen.: les conseils s'en iront en fumée.    - mirabar hoc si sic abiret, Ter.: je m'étonnais que la chose prît cette tournure.    - non, non hoc sic abibit, Cat.: non, la chose ne se passera pas ainsi. [st1]9 [-] se propager, s'étendre.    - longius nefas abiit, Ov.: le mal se répandit au loin. [st1]10 [-] échapper à (dans une vente).    - ne res abiret ab eo, Cic.: de peur que la chose ne lui échappât (par une surenchère). [st1]11 [-] baisser, diminuer.    - ut reditus agrorum sic etiam pretium retro abiit, Plin. Ep. 3, 19: le rendement des terres a diminué tout comme leur prix.
    * * *
    ăbĕo, īre, īvī (ĭī), ĭtum, intr.    - impér. abei Cil. 1, 1007, 8 --- abin = abisne, Plaut., Ter. --- le parf abivi ne se trouve nulle part; les formes sync. abi, abit se trouvent en poésie; l'inf. abisse est presque de règle. [st1]1 [-] s'en aller.    - abire ex eorum agris, Cic. Verr. 3, 79: s'en aller de leurs terres.    - abire ex conspectu, Caes. G. 6, 43, 5: s'éloigner de la vue.    - abire ab his locis, Plaut. Men. 553: s'éloigner de ces lieux.    - abire ab urbe, Liv. 36, 3, 3: s'éloigner de la ville.    - abire ab aliquo, Plaut. Cap. 487: s'éloigner de qqn, quitter qqn.    - cf. Plaut. Mil. 1084 ;Ter. Eun. 791 ; Cic. Verr. 2, 54 ; Flac. 50 ; Liv. 28, 24, 8.    - abire ab oculis, Plaut. Trin. 989: s'éloigner des regards.    - cf. Plaut. Cas. 302 ; Truc. 477 ; Sen. Ep. 36, 10.    - quia te illinc abisse constabat, Cic.: parce que je savais que tu n'étais pas là.    - abibitur: on s'en ira.    - abire cubitum: aller se coucher.    - abi in malam crucem (abi in malam rem): va-t-en au diable, va te faire pendre.    - cf. Plaut., Ter.; Cic. Phil. 13, 48.    - (Catilina) abiit, excessit, evasit, erupit, Cic. Cat. 2: le voilà (Catilina) parti, il est loin, il s'est échappé, il a brisé (ses chaînes).    - abire ab aliquo, Ter.: sortir de chez qqn.    - abire exsulatum (abire in exsilium), Liv.: partir pour l'exil. [st1]2 [-] poét. pénétrer dans, s'enfoncer dans.    - in corpus abire, Lucr. 4, 1111: s'enfoncer dans le corps    - cf. Virg. En. 9, 695; Stat. Th. 8, 495 ; 11, 631. [st1]3 [-] s'en aller, disparaître.    - abiit ille annus, Cic. Sest. 71: cette année-là s'écoula. --- cf. Cael. 74 ; Mur. 7 ; etc.    - illa mea... abierunt, Cic. Fam. 9, 20, l: mes propos d'autrefois... s'en sont allés.    - sensus abiit, Cic. Tusc. 1, 109: le sentiment a disparu. --- cf. Fam. 14, 1, 3 ; Att. 41, 10, 2 ; Liv. 2, 4, 2. [st1]4 [-] sortir (d'une fonction, de la vie), partir d'une idée.    - abire honore, Suet.: quitter une charge.    - magistratu abire: quitter une magistrature, sortir de charge.    - abire e vita: mourir.    - qui abierunt hinc, Plaut.: ceux qui ont quitté la terre.    - illuc, unde abii, redeo, Hor.: je reviens au point d'où je suis parti. [st1]5 [-] s'écarter de, abandonner.    - abire incepto, Tac.: s'écarter de son sujet.    - abeo a sensibus, Cic.: j'en finis avec les sens (je quitte ce sujet).    - abire impune: s'en aller impuni, rester impuni.    - abire ab jure: s’éloigner du droit, violer le droit.    - ne longius abeam, Cic. Fin. 2, 96: pour ne pas faire une trop longue digression. --- cf. Rep. 3, 38 ; Caec. 95, etc.    - quid ad istas ineptias abis? Amer. 47: pourquoi t'écartes-tu de ton sujet pour dire de pareilles sornettes? [st1]6 [-] passer d'un état à un autre.    - ad deos abiit Hercules, Cic.: Hercule est passé au rang des dieux.    - abire pro ludibrio in ora virûm (= virorum), Liv.: devenir la risée du monde.    - abire in somnum, Lucr.: s'endormir. [st1]7 [-] s'écouler, s'éloigner, passer.    - tota abit hora, Hor.: une heure entière s'écoule.    - nausea jamne abiit? Cic.: le dégoût est-il passé?    - pallor abiit, Ov.: la pâleur a disparu. [st1]8 [-] se changer en, passer à, aboutir à, se passer.    - abire in aliquam rem: se transformer en qqch.    - in villos abeunt vestes, Ov.: ses vêtements se changent en poils.    - oppidum abiit in villam, Plin.: la ville n'est plus qu'une villa.    - abibunt in vanum monentium verba, Sen.: les conseils s'en iront en fumée.    - mirabar hoc si sic abiret, Ter.: je m'étonnais que la chose prît cette tournure.    - non, non hoc sic abibit, Cat.: non, la chose ne se passera pas ainsi. [st1]9 [-] se propager, s'étendre.    - longius nefas abiit, Ov.: le mal se répandit au loin. [st1]10 [-] échapper à (dans une vente).    - ne res abiret ab eo, Cic.: de peur que la chose ne lui échappât (par une surenchère). [st1]11 [-] baisser, diminuer.    - ut reditus agrorum sic etiam pretium retro abiit, Plin. Ep. 3, 19: le rendement des terres a diminué tout comme leur prix.
    * * *
        Abeo, abis, abiui, pe. prod. et per syncopam, abii, abitum, pen. corr. abire, Discedere. S'en aller, S'en partir.
    \
        Praetor de sella surrexit, atque abiit. Cic. Le juge s'est levé de son siege, et s'en est allé.
    \
        Abire hinc, illinc, istinc, inde. Terent. Non tu hinc abis? T'en vas tu point d'ici?
    \
        Quum inde abeo. Terent. Quand je m'en vay de là.
    \
        Sine me hinc abire. Plaut. Laisse moy sortir ou aller d'ici.
    \
        Abire ab aliquo. Plaut. Se departir d'aucun, et le laisser là.
    \
        Abeo ab illis, Plaut. Je m'en vay arriere d'euls.
    \
        Abire ab, vel ex oculis, e conspectu, etc. Plaut. Liu. S'oster de devant les yeuls d'aucun.
    \
        Vide ne res abeat a nobis. Cic. Garde que la chose ne nous eschappe. B.
    \
        Abire ab aliquo, pro Exire ab eius aedibus. Terent. Sortir de chez aucun.
    \
        Iube hanc abire ad te. Plaut. Commande que ceste ci aille chez toy, ou en ta maison.
    \
        Abiit ad deos. Cic. Il est allé en paradis, ou au ciel, Il est sanctifié.
    \
        In angulum aliquo abire. Terent. En quelque coing.
    \
        In exilium abierunt. Liu. Se sont euls mesmes bannis, Sont allez voluntairement en exil. \ Abeo intro. Terent. J'entre dedens.
    \
        Ne abeas longius. Terent. Ne t'esloigne point.
    \
        Illo abeunte peregre. Plin. S'en allant en pais loingtain. On dict communement, S'en allant dehors.
    \
        Abi illis obuiam. Terent. va au devant d'elles.
    \
        Quasi vero mihi difficile sit quanuis multos nominatim proferre, (ne longius abeam) vel tribuleis, vel vicinos meos, etc. Cic. Sans aller plus loing.
    \
        Longe res abibit. Vlpian. La chose sera de longue expedition. B.
    \
        Non longe abieris. Cic. Il ne te fault point aller loing pour trouver exemple.
    \
        Ne in infinitum abeamus. Plin. Pour mettre fin à nostre propos.
    \
        Exulatum abiit salus. Plaut. Je suis perdu.
    \
        Abi deambulatum. Terent. Va te pourmener.
    \
        Exulatum abierunt. Liu. Sont allez en exil.
    \
        Abire pessum. Plaut. S'enfoncer, Aller en bas.
    \
        Iam fides abiit. Liu. Il n'est point à croire, Il n'est point vray semblable.
    \
        Animus abiit in varios cursus. Ouid. A faict de grands discours.
    \
        Ferrum in corpus. Stat. Est entré.
    \
        Hasta viri trans pectus abiit. Sta. A traversé la poitrine, A persé tout oultre.
    \
        Quorum vetustate memoria abiit. Liu. Desquels il n'est plus de memoire à cause du long temps.
    \
        Modus abiit. Ouid. Il n'y a plus de moyen, Il n'y a plus d'ordre. On dit communement, Il n'y a plus de rythme ne de raison.
    \
        Nausea iam plane abiit. Cic. Est cessee.
    \
        In commissura abibunt pedes tres. Cato. Trois pieds si en iront, Il s'en fauldra trois pieds, Trois pieds se perdront.
    \
        De loco nunc quidem abiit pestilentia. Cic. S'en est allee, Est cessee.
    \
        Vt reditus agrorum, sic etiam pretium retro abiit. Plin. Iunior. On n'en baille plus tant qu'on avoit accoustumé, Le pris est ravallé.
    \
        Sol abiit. Plaut. S'en va, Se baisse.
    \
        Spes victis telluris abit. Lucan. Se perd.
    \
        Illa mea, quae solebas antea laudare, o hominem facilem, o hospitem non grauem, abierunt. Cic. Sont passez, Ne sont plus, S'en est faict.
    \
        Abiit illud tempus. Cic. Est passé.
    \
        Dum haec dicit, abiit hora. Terent. L'heure s'est passee, Il a esté une heure à dire cela.
    \
        Haec dum dubitas, menses abierunt decem. Terent. Se sont passez, ou escoulez.
    \
        Praeceps Fabius in vulnus abiit. Liu. Il cheut sur le costé où il estoit navré.
    \
        Abi tu sane superior. Plaut. Assiez toy plus hault.
    \
        Quo diuersus abis? Virg. Où tournes tu? Où vas tu?
    \
        Abeo a sensibus. Cic. Je me deporte de plus parler des sens.
    \
        Abitum est a priore emptione. Paulus iuris. On ne teint point le marché faict, Le premier marché fut rompu, Ils se departirent du premier achet.
    \
        Abire ab iure. Cic. Contrevenir au droict.
    \
        E medio abiit. Terent. Il ne se trouve plus, Il n'est plus entre les gens, Il est mort. \ Sic abiit e vita. Cic. Il mourut.
    \
        Abire ad vulgi opinionem. Cic. Suyvre l'opinion du vulgaire.
    \
        Abire magistratu, Consulatu, etc. pro Deponere magistratum, Consulatum, etc. Cic. Liu. Se devestir et demettre de son office, Laisser son office, Finer le temps de son office, et prendre congé. \ Abire incoepto. Liu. Delaisser son entreprinse.
    \
        Totum stagnum in salem abit. Plin. Se mue et convertist en sel, Devient sel.
    \
        Praesens quod fuerat malum, in diem abiit. Terent. Ta punition n'est seulement que differee, Tu n'en pers que l'attente.
    \
        Abire in ora hominum. Liu. Faire parler les gens de soy, se faire mocquer du monde.
    \
        In quos enim sumptus abeunt fructus praediorum? Ci. En quels frais et quelle despense s'en va le revenu de mes fermes?
    \
        Abire sub iugum. Liu. Passer soubs la fourche.
    \
        Abeunt sursum radices. Cato. Vont contremont.
    \
        Mirabar, hoc si sic abiret. Terent. Si ceste chose se passeroit ainsi, S'il en iroit ainsi.
    \
        Quid ad istas ineptias abis? Cic. Qu'as tu à faire de parler de ces folies? Pourquoy vas tu cercher ces folies?
    \
        Abi prae, Sosia. Terent. Va devant.
    \
        Tu abi tacitus viam tuam. Plaut. Va t'en ton chemin sans dire mot.
    \
        Abire fuga. Virg. S'enfuir.
    \
        Abi, virum te iudico. Terent. Va, je t'estime gentil compaignon.
    \
        Abi, nescis inescare homines. Terent. Va, tu n'es qu'ung lourdault, Tu ne scais, etc.
    \
        Abi, abi iam AEschine. Terent. Va t'en, va t'en meshuy, tu, etc.
    \
        Abite. Terent. Sus devant, Hors d'ici, Partez d'ici, Sortez d'ici.
    \
        Abibitur, pen. cor. Impersonale. Plaut. On s'en ira.

    Dictionarium latinogallicum > abeo

  • 33 debeo

    dēbĕo, ēre, dēbŭi, dēbĭtum [de + habeo] - tr. - [st1]1 [-] être débiteur, devoir (de l'argent...).    - debere pecuniam alicui, Cic. Fam. 13, 14, 1: devoir de l'argent à qqn.    - absol. qui se debere fatentur, Caes. BC. 3, 20, 3: ceux qui se reconnaissent débiteurs.    - ii qui debent, Cic. Att. 16, 2, 2: les débiteurs.    - illi quibus debeo, Cic.: mes créanciers.    - debere alicui, Sall. J. 96, 2: être débiteur de qqn.    - kal. januariis debuit, Cic.: il devait payer aux calendes de janvier.    - debitam biennii pecuniam exigere, Caes. BC. 3, 31, 2: faire rentrer l'argent dû de deux années.    - o fortunata mors, quae naturae debita pro patria est potissimum reddita! Cic. Phil. 14, 31: heureuse mort ! c'était une dette envers la nature, mais elle a été acquittée de préférence à la patrie.    - passif. impers. si omnino non debetur, Cic. Q. 1, 2, 10: si on ne doit pas du tout, s'il n'y a pas du tout dette.    - animam debere, Ter. Phorm. 661: être criblé de dettes. [st1]2 [-] devoir, être obligé à, être tenu de; devoir, être destiné.    - gratiam alicui debere, Cic. Phil. 2, 27: devoir de la reconnaissance à qqn.    - gratia alicui debetur, Cic. Fin. 3, 73: on doit de la reconnaissance à qqn.    - fides quae omnibus debetur, Cic. Q. 1, 1, 28: la protection qui est due à tous.    - debita officia, Cic. Fin. 1, 33: les devoirs pressants de la vie sociale.    - numne ferre contra patriam arma debuerunt? Cic. Lae. 36: étaient-ils tenus de porter les armes contre leur patrie?    - dies longa videtur opus debentibus, Hor. Ep. 1: le jour paraît long à ceux qui ont une tâche à remplir.    - ita se de populo Romano meritos esse ut... agri vastari, oppida expugnari non debuerint, Caes. BG. 1, 11, 3: leurs services envers le peuple romain étaient tels que leurs champs n'auraient pas dû être dévastés, leurs places prises d'assaut...    - dicere... debentia dici, Hor. P. 43: dire les choses qui doivent être dites.    - ea tibi ego non debeo commendare; sed commendo tamen, Cic. Fam. 12: je ne devrais pas te faire ces recommandations, mais je le fais quand même.    - minor est Serenus meus... post me mori debet, sed ante me potest, Sen. Ep. 63, 15: mon cher Sérénus est plus jeune que moi... il devrait mourir après moi, mais il se peut qu'il meure avant moi.    - debueram scripto certior esse tuo, Ov. H. 6: j'aurais dû en être informée par un écrit de ta main.    - de re publica debui pertimescere, Cic. Div. 2: j'aurais dû trembler pour la république.    - poét. = necesse est... Lucr. 2, 1146; 3, 188, etc.    - poét. devoir = être destiné [par le destin, par la nature, etc.] à.    - urbem cerno Phrygios debere nepotes, Ov. M. 15, 44: je vois que les descendants des Troyens sont appelés à fonder une ville.    - cui regnum Italiae Romanaque tellus debentur, Virg. En. 4, 276: à qui sont dus (réservés) le royaume d'Italie et la terre romaine.    - fatis debitus Arruns, Virg. En. 11, 759: Arruns dû aux destins (= Arruns destiné à mourir).    - sors ista senectae debita erat nostrae, Virg.: c'était le sort réservé à ma vieillesse.    - debemur morti, Hor.: nous sommes voués à la mort.    - debere: devoir = être contraint par la logique de.    - quoniam... existimare debetis... Cic. Cat. 3, 16: puisque... vous devez logiquement penser que. [st1]3 [-] au fig. devoir, être redevable de.    - debere beneficium alicui, Cic. de Or. 1, 121: être redevable à qqn d'un service.    - debere plus alicui quam... Cic. Fam. 2, 6, 5: être plus redevable, avoir plus d'obligations à qqn qu'à...    - debere vitam alicui, Ov. P. 4, 5, 31: devoir la vie à qqn.    - debere salutem alicui, Ov. M. 7, 164: devoir son salut à qqn    - absol. alicui debere, Cic.: avoir des obligations à qqn.    - me debere bonis omnibus fateor, Cic.: j'avoue que j'ai des obligations à tous les gens de bien.
    * * *
    dēbĕo, ēre, dēbŭi, dēbĭtum [de + habeo] - tr. - [st1]1 [-] être débiteur, devoir (de l'argent...).    - debere pecuniam alicui, Cic. Fam. 13, 14, 1: devoir de l'argent à qqn.    - absol. qui se debere fatentur, Caes. BC. 3, 20, 3: ceux qui se reconnaissent débiteurs.    - ii qui debent, Cic. Att. 16, 2, 2: les débiteurs.    - illi quibus debeo, Cic.: mes créanciers.    - debere alicui, Sall. J. 96, 2: être débiteur de qqn.    - kal. januariis debuit, Cic.: il devait payer aux calendes de janvier.    - debitam biennii pecuniam exigere, Caes. BC. 3, 31, 2: faire rentrer l'argent dû de deux années.    - o fortunata mors, quae naturae debita pro patria est potissimum reddita! Cic. Phil. 14, 31: heureuse mort ! c'était une dette envers la nature, mais elle a été acquittée de préférence à la patrie.    - passif. impers. si omnino non debetur, Cic. Q. 1, 2, 10: si on ne doit pas du tout, s'il n'y a pas du tout dette.    - animam debere, Ter. Phorm. 661: être criblé de dettes. [st1]2 [-] devoir, être obligé à, être tenu de; devoir, être destiné.    - gratiam alicui debere, Cic. Phil. 2, 27: devoir de la reconnaissance à qqn.    - gratia alicui debetur, Cic. Fin. 3, 73: on doit de la reconnaissance à qqn.    - fides quae omnibus debetur, Cic. Q. 1, 1, 28: la protection qui est due à tous.    - debita officia, Cic. Fin. 1, 33: les devoirs pressants de la vie sociale.    - numne ferre contra patriam arma debuerunt? Cic. Lae. 36: étaient-ils tenus de porter les armes contre leur patrie?    - dies longa videtur opus debentibus, Hor. Ep. 1: le jour paraît long à ceux qui ont une tâche à remplir.    - ita se de populo Romano meritos esse ut... agri vastari, oppida expugnari non debuerint, Caes. BG. 1, 11, 3: leurs services envers le peuple romain étaient tels que leurs champs n'auraient pas dû être dévastés, leurs places prises d'assaut...    - dicere... debentia dici, Hor. P. 43: dire les choses qui doivent être dites.    - ea tibi ego non debeo commendare; sed commendo tamen, Cic. Fam. 12: je ne devrais pas te faire ces recommandations, mais je le fais quand même.    - minor est Serenus meus... post me mori debet, sed ante me potest, Sen. Ep. 63, 15: mon cher Sérénus est plus jeune que moi... il devrait mourir après moi, mais il se peut qu'il meure avant moi.    - debueram scripto certior esse tuo, Ov. H. 6: j'aurais dû en être informée par un écrit de ta main.    - de re publica debui pertimescere, Cic. Div. 2: j'aurais dû trembler pour la république.    - poét. = necesse est... Lucr. 2, 1146; 3, 188, etc.    - poét. devoir = être destiné [par le destin, par la nature, etc.] à.    - urbem cerno Phrygios debere nepotes, Ov. M. 15, 44: je vois que les descendants des Troyens sont appelés à fonder une ville.    - cui regnum Italiae Romanaque tellus debentur, Virg. En. 4, 276: à qui sont dus (réservés) le royaume d'Italie et la terre romaine.    - fatis debitus Arruns, Virg. En. 11, 759: Arruns dû aux destins (= Arruns destiné à mourir).    - sors ista senectae debita erat nostrae, Virg.: c'était le sort réservé à ma vieillesse.    - debemur morti, Hor.: nous sommes voués à la mort.    - debere: devoir = être contraint par la logique de.    - quoniam... existimare debetis... Cic. Cat. 3, 16: puisque... vous devez logiquement penser que. [st1]3 [-] au fig. devoir, être redevable de.    - debere beneficium alicui, Cic. de Or. 1, 121: être redevable à qqn d'un service.    - debere plus alicui quam... Cic. Fam. 2, 6, 5: être plus redevable, avoir plus d'obligations à qqn qu'à...    - debere vitam alicui, Ov. P. 4, 5, 31: devoir la vie à qqn.    - debere salutem alicui, Ov. M. 7, 164: devoir son salut à qqn    - absol. alicui debere, Cic.: avoir des obligations à qqn.    - me debere bonis omnibus fateor, Cic.: j'avoue que j'ai des obligations à tous les gens de bien.
    * * *
        Debeo, debes, debui, debitum, penul. corr. debere. Cic. Debvoir, Estre tenu à aucun.
    \
        Calendis Ianuarii debuit, adhuc non solui. Cic. Dés le premier jour de Janvier.
    \
        Quantum debet? Cic. Combien doibt il?
    \
        Priuatim debere. Cic. Particulierement, En particulier, A part, Tout seul.
    \
        Debeo tibi hanc fidem. Plin. iunior. Je te doibs rendre ceste loyaulté.
    \
        Vitam tibi debere fatetur. Ouid. Il confesse qu'il ne tient sa vie que de toy.
    \
        Debeo tibi, sine accusatiuo. Cic. Tibi debemus. Nous te sommes tenuz.
    \
        Magnopere debere alicui. Cic. Estre grandement son tenu, ou Estre tenu à luy.
    \
        Id nostrae necessitudini debere me iudico. Cic. Je doibs, ou suis tenu faire cela à cause de l'amitié qui est entre nous deux, L'amitié qui est entre nous deux m'oblige à faire cela.
    \
        Debuit nosse. Cic. Il falloit qu'il le congneust.
    \
        Inuentio eius Chio insulae debetur. Plin. Cela a esté trouvé en l'isle de Chios.
    \
        Pro eo nemo soluet, neque debebitur. Cato. Et n'y aura nulle obligation.

    Dictionarium latinogallicum > debeo

  • 34 dignor

    dignor, āri, ātus sum - tr. - juger digne, trouver convenable, consentir à, daigner, vouloir.    - nemo suspicere in caeli dignatur lucida templa, Lucr. 2, 1039: personne ne daigne lever les yeux vers la voûte lumineuse du ciel.    - o felix si quem dignabitur ista virum! Ov. M. 8.326: heureux celui que cette femme jugera digne d'être son époux!    - dignari (sens passif) → digno.    - nihil respondere dignantes: ne daignant pas répondre.
    * * *
    dignor, āri, ātus sum - tr. - juger digne, trouver convenable, consentir à, daigner, vouloir.    - nemo suspicere in caeli dignatur lucida templa, Lucr. 2, 1039: personne ne daigne lever les yeux vers la voûte lumineuse du ciel.    - o felix si quem dignabitur ista virum! Ov. M. 8.326: heureux celui que cette femme jugera digne d'être son époux!    - dignari (sens passif) → digno.    - nihil respondere dignantes: ne daignant pas répondre.
    * * *
        Dignor, Deponens in significatione actiua, Hoc est, dignum puto siue iudico. Virgil. Estimer et reputer digne.
    \
        Non dignor ambire grammaticos. Horat. Je ne daigne prier et faire la court aux grammariens, Je ne les repute pas dignes d'estre priez par moy.

    Dictionarium latinogallicum > dignor

  • 35 forem

    [st1]1 [-] forem, fores... → subj. imparf. de sum. [st1]2 [-] forem: acc. sing. de foris.
    * * *
    [st1]1 [-] forem, fores... → subj. imparf. de sum. [st1]2 [-] forem: acc. sing. de foris.
    * * *
        Isti formae mores vt consimiles forent. Terent. Que les meurs fussent pareilles.
    \
        Scripsit te sibi nondum satis esse familiarem propter occupationes suas, sed certe fore. Cic. Qu'il le sera.
    \
        Fore dicis, ego vero esse iam iudico. Cicero. Tu dis qu'il sera, mais, etc.
    \
        Nonnulli Caesari nuntiabant non fore dicto audientes milites. Caes. Ne obeiroyent point à son commandement.

    Dictionarium latinogallicum > forem

  • 36 persona

    persona, ae, f. [st2]1 [-] masque (porté par les acteurs); acteur. [st2]2 [-] masque, fausse apparence. [st2]3 [-] figure (en terre ou en pierre), statue. [st2]4 [-] rôle (au théâtre ou dans la vie réelle), charge, fonction, dignité. [st2]5 [-] personnage, caractère. [st2]6 [-] personne, individu, homme; personnalité. [st2]7 [-] t. de gram. personne.    - persona tragica, Phaedr.: masque de tragédie.    - personae hiatus, Juv.: bouche d'un masque.    - persona adicitur capiti, Plin. 12, 14, 32, § 59: on couvre la tête d'un masque.    - personas extremis imbricibus imponere, Plin. 35, 12, 43, § 152: placer des figures au bord des toits.    - personam in re publicâ tueri principis, Cic. Phil. 8, 10, 29: remplir la fonction de chef de l'Etat.    - tantam personam sustinere, Cic.: jouer un rôle aussi difficile.    - hujus Staleni persona, Cic.: ce Stalénus.    - in personam, non in rem, sententiam dicere, Sen.: donner son avis sur la personne, et non sur la chose.    - tertia persona, Quint.: la troisième personne.
    * * *
    persona, ae, f. [st2]1 [-] masque (porté par les acteurs); acteur. [st2]2 [-] masque, fausse apparence. [st2]3 [-] figure (en terre ou en pierre), statue. [st2]4 [-] rôle (au théâtre ou dans la vie réelle), charge, fonction, dignité. [st2]5 [-] personnage, caractère. [st2]6 [-] personne, individu, homme; personnalité. [st2]7 [-] t. de gram. personne.    - persona tragica, Phaedr.: masque de tragédie.    - personae hiatus, Juv.: bouche d'un masque.    - persona adicitur capiti, Plin. 12, 14, 32, § 59: on couvre la tête d'un masque.    - personas extremis imbricibus imponere, Plin. 35, 12, 43, § 152: placer des figures au bord des toits.    - personam in re publicâ tueri principis, Cic. Phil. 8, 10, 29: remplir la fonction de chef de l'Etat.    - tantam personam sustinere, Cic.: jouer un rôle aussi difficile.    - hujus Staleni persona, Cic.: ce Stalénus.    - in personam, non in rem, sententiam dicere, Sen.: donner son avis sur la personne, et non sur la chose.    - tertia persona, Quint.: la troisième personne.
    * * *
        Persona, personae, pen. prod. Cicero. La personne ou qualité d'un chascun.
    \
        Pacifica persona. Cic. Un homme pacifique.
    \
        Medicos nihil tentasse iudico: quia nemo in splendida persona periclitari voluerit coniectura sua: ne, si non seruasset, occidisse videretur. Cels. Experimenter sur un grand et noble personnage, De haulte et noble qualité.
    \
        Non alienum fuit personas quasdam a vobis recognosci. Cicero. Aucuns.
    \
        Persona. Cic. La qualité en procedure. B.
    \
        Persona. Plin. Un faulx visage, Une masque.
    \
        Persona. Terent. Un personnage d'une farce.
    \
        Cerea persona. Lucret. Image ou statue de cire.
    \
        Alienam ferre personam. Liu. Se desguiser, Se contrefaire, Contrefaire de l'homme de bien.
    \
        Imponere alicui personam. Cic. Luy bailler quelque charge.
    \
        Imponere alicui personam calumniae. Cic. Luy faire jouer le personnage d'un calomniateur.
    \
        Imponere personam improbam alicui. Cic. Luy faire jouer le rolle et le personnage d'un meschant, Se servir de luy en quelque meschanceté.
    \
        Sustineo vnus tres personas, meam, aduersarii, iudicis. Cicero. Je joue trois personnages ou trois rolles.
    \
        Personae. Vlpianus. Marmousets tels qu'on veoit és fontaines jectants l'eaue.

    Dictionarium latinogallicum > persona

  • 37 abeo

    ab-eo, iī, itum, īre (griech. ἄπειμι), I) von irgendwo, von irgend etwas ab-, weggehen od. bl. gehen, abreisen (Ggstz. manere, redire, adire, accedere, venire, advenire), A) eig.: 1) im allg.: abeam an maneam, Plaut.: abi prae strenue, sequar, Plaut.: abiturum eum non esse, si accessisset, werde nicht (wieder lebendig) weggehen, Cic.: abi, nuntia, geh und melde, Curt.: abiit, excessit, evasit, erupit, Cic.: fugā, Verg.: cum alqo equis (zu Pf.), Liv.: hinc, Liv. u. (Ggstz. huc adire) Plaut.: illinc, inde, Cic.: unde abii? Verg.: ut, unde abissent, eodem statim redirent, Cic.: ab his locis, ab illo, Plaut.: ab urbe, Liv.: ab oculis, Plaut. u. Sen.: ex consilio, ex regno, Liv.: ex agris atque urbibus, Cic.: qui profugus ex Africa abierat, Sall.: repente ex oculis, v. Schlangen, Liv.: e od. ex conspectu, aus dem Gesichte gehen, Plaut. u. Sall., aus dem G. entschwinden, Caes.: de Sicilia, de provincia, Cic.: m. bl. Abl. (s. Nipp. zu Tac. ann. 2, 69), hac urbe, domo, Plaut.: comitio, Liv.: Siciliā, Iustin.: montibus, Verg.: huc, Ter.: quorsum tu abis? Val. Max.: abi quo lubet, Plaut.: hinc in Ephesum, Plaut.: hinc ad legionem domo, Plaut.: foras, hinausgehen, Ter.: procul, Liv.: peregre, Plin.: hinc peregre, Titin.: domum, Ter.: hinc domum, Liv.: suas domos (v. zwei Heeren), Liv.: ab Epidauro Romam, Augustin.: in Angulum aliquo, Ter.: rus aliquo, Plaut.: cum patre Tarentum
    ————
    ad mercatum, Plaut.: illā per angiportum ad erum nostrum clanculum, Plaut.: ad Pompeium, Vell: in aliquas terras, Cic.: in Tuscos in exsilium, Liv.: trans Apenninum, Liv.: trans mare, Amm.: sub iugum, Liv.: sublimis abiit, Liv.: abiit iratus, Cic.: at ego abeo omissa, gehe meiner Wege, Plaut.: abi tacitus tuam viam, Plaut.: ambulatum, Plaut., deambulatum, Ter.: in Volscos exsulatum, in die Verbannung, Liv.: salutatum dominum, Fronto: quietum abeunt, Dict. 4, 16: si abis periturus, in den Tod gehst, Verg.: pars in Hernicos, pars in Latinos praedatura abiit, Liv.: m. Infinit., abi quaerere, geh suchen, geh u. suche, Plaut.: illa in arcem hinc abiit aedem visere, Plaut. – Dah. abi (wie das franz. va), geh (s. Brix zu Plaut. trin. 830. Lorenz zu Plaut. most. 1065 sq.), teils lobend = gut, nun wohl, schon recht, abi, laudo, Plaut.: abi, virum te iudico, Ter.: non es avarus, abi, Hor. – teils scheltend, »geh = fort, pack dich«, Plaut. u. Ter.: u. so abin? willst du gehen? gehst du? = fort, pack dich, Plaut.: abin an non? Plaut.: etiam tu hinc abis? willst du gleich fort? Ter.: abin istinc? Plaut.: abin hinc ab oculis? Plaut.: abi in malam rem od. abin in malam crucem, scher dich zum Henker, Plaut.; vgl. quin tu abis in malam pestem malumque cruciatum, Cic.: abi hinc cum tribunatibus ac rogationibus tuis, Liv. – v. Lebl., α) im allg.: abeuntia vela, Ov.: derepente celox abiit, Com.
    ————
    inc. fr.: cum somno et flammam abisse, Liv.: spiritus abiit in auras, Ov.: in aëra sucus omnis abit, verfliegt, Ov.: in vanum abibunt verba monentium, werden in den Wind gesprochen sein, Sen.: vis illa mali Herculeos abiit late diffusa per artus, Ov.: speca prosita, quo aqua de via abiret, Cato fr. – β) v. der Sonne usw., scheiden, sol abit, Plaut.; vgl. abeunte curru (Sonnenwagen), Hor.: hic ubi nox et dies modice redit et abit, Varr. – γ) von Felsen, Bergen, in die Höhe steigen, ragen, scopulus, qui montibus altis summus abiit, Val. Flacc.: abeunt in nubila montes, Sil. – δ) in die Tiefe dringen, cornus sub altum pectus abit, Verg. Aen. 9, 700. – 2) insbes.: a) irgendwie abziehen, davonkommen, wegkommen, ausgehen, zuw. auch im allg. bleiben, sein, werden, ita certe inde abiere Romani ut victores, Etrusci pro victis (so gut wie besiegt), Liv.: Romani semper victores ex quamvis temere coepto certamine abire, Liv.: bellis hoc victor abibat omnibus, Verg.: alcis acies victrix abit, Val. Max.: nocte pro victis Antium abierunt, Liv.: omnia malle quam victi abire, Sall.: pauci integri, magna pars vulneribus confecti abeunt, Sall.: semper incolumis abiit, Cato fr.: neutra acies laeta ex eo certamine abiit, Liv.: ne hostes inultos abire sinat, Sall.: tu missus (vom Richter entlassen, freigesprochen) abibis, Hor.: nemo non donatus (unbeschenkt) abibit, Verg.: u. so nullus ab his unquam immunis
    ————
    abit, Arnob.: haud repulsus abibis, Sall.: alio pacto honeste (mit Ehren) quovis modo abeam nescio, Ter.: ne impune abeat, Varr.: impune abeuntem hostem permitteret sequi, Curt.: absol., abiturum eum non esse (unbestraft davonkommen), si accessisset, Cic. Caesin. 20; u. so ibid. 45 u. 46. – b) als publiz. t.t. = von einem Amte abgehen, abtreten, consulatu, Cic.: magistratu, Cic.: flaminio, Liv.: sacerdotio, Gell.: honore, Liv. u. Suet.: tutelā, ICt. – c) v. der Frau, abire ab alqo, vom Manne gehen, sich trennen, scheiden, Plaut.: a te ut abeat per gratiam (in Güte), Plaut. – d) v. Sterbenden, hingehen, hinübergehen, verscheiden, hinc in communem locum, Plaut. Cas. prol. 59: abiturus illuc, quo priores abiere, Phaedr. 4, 20, 16: ad deos, Cic. Tusc. 1, 32. Lact. 1, 11, 47: ad plures, wie scherzh. »zur großen Armee abgehen«, Petr. 42: e medio, Ter. Phorm. 1019: e vita, Cic. Tusc. 1, 74. Amm. 25, 3, 15: vitā, Vell. 2, 35, 5: u. so absol., insperato abiit, Lucil. sat. 30, 38. – e) als t.t. bei Versteigerungen = jmdm. entgehen, ihm nicht (zuteil) werden (s. Hofmann Ausgew. Br. Cic. 1, 15, 4), si res abiret a mancipe, Cic.: ne res ab Apronio abiret, Cic.
    B) übtr.: 1) im allg.: non longe abieris, du brauchst nicht weit (nach Beispielen) zu suchen, Cic.: quid ad istas ineptias abis? Cic.: longius inde nefas abiit, griff weiter um sich, Ov.: vide, quo iudi-
    ————
    cium meum abeat, wohin zielt, Sen.: ne nunc incepto longius abierim, Tac.: quorsum abeant? auf welche Seite sollen sie sich stellen? Hor. – 2) insbes., von einem Thema, einem Beginnen, einem Verhältnis abgehen, abschweifen, abweichen, es aufgeben, verlassen, illuc, unde abii, redeo, Hor.: nec nunc incepto longius abierim, Tac.: abeo a sensibus, Cic.: quid ad istas ineptias abis? wozu solch ungehörige Dinge? Cic. – ab ignavia, Naev. com. fr.: ab emptione, zurücktreten, ICt.: a iure, vom R. abgehen, es verletzen, Cic.: etiam tu hinc abis? auch du verlässest meine Sache? Cic.
    II) mit dem Nbbegr. des Vergehens, Verschwindens u. dgl., nur übtr., 1) vom Vergehen der Zeit u. der Zustände mit der Zeit: a) von der Zeit = verfließen, vergehen, verstreichen, im Perf. = vorbeisein, dum haec dicit, abiit hora, Ter.: abiit illud tempus, Cic.: abiit ille annus, Cic.: annus abit, dum (bis) etc., Ov.: hic dies hoc modo abiit, Cic. – b) von Krankheiten = verschwinden, aufhören (Ggstz. remanere), nunc quidem iam abiit pestilentia, Cic.: nausea abiit, Cic. – c) von andern Zuständen usw. = sich verlieren, sich heben, verschwinden, schwinden, sensus abit, Cic.: voluptas cito abibit, Cato fr.: malum in diem abiit, Ter.: timor, fides abiit, Liv.: ubi vanus terror abiit, Liv.: e medio abiit scrupulus, Ter. – dah. illa mea, quae solebas ante laudare: o hominem faci-
    ————
    lem! o hospitem non gravem! abierunt, damit ist es aus, Cic. – 2) vom Erfolg einer Handlung (= ohne Folgen) abgehen, ablaufen, hingehen, mirabar hoc si sic abiret, Ter.: non posse istaec sic abire, ohne Folgen bleiben, Cic.: non sic abibunt odia, Sen. poët.: sic abierit, das mag so abgehen, Sen. – 3) als t.t. der Geschäftsspr. = der Menge, dem Werte nach zurückgehen, fallen, ut reditus agrorum, sic etiam pretium retro abiit, Plin. ep. 3, 19, 7.
    III) mit dem Nbbegr. des Übergehens von einem zum andern, übergehen auf jmd. od. in etw., a) auf jmd.: ad sanos abeat tutela propinquos, Hor. – b) in etw.: in radices vires oleae abibunt, Cato: ab. in semen, Plin.: ne in ora hominum pro ludibrio abiret, in aller Munde zum Gespött werde, Liv.: vigor ingenii velocis in alas et pedes abiit, Ov.: in avi mores atque instituta, sich nach und nach bequemen, Liv.: in proelii concursu abit res a consilio ad vires vimque pugnantium, Nep.: adeo ad omnem patientiam saeculi mos abiit, ut etc., Sen. rhet. u. res in iocos abiit, Sen. rhet. – 2) insbes.: a) ganz aufgehen, daraufgehen für usw., in quos sumptus abeunt fructus praediorum? Cic. ad Att. 11, 2, 2. – b) in etwas übergehen, aufgehen, = sich verwandeln, verwandelt werden, zu etwas werden, sic deus in flammas abiit, Ov.: terra abit in nimbos imbremque, Lucil.: oppidum in villam, stagnum in salem abiit, Plin.: in villos abeunt vestes,
    ————
    Ov.: u. als gramm. t.t. E in U abiit, Varr. LL. 5, 91. – Auch impers.: abire me vis; abibitur, man wird (st. ich werde) gehen, Plaut.: abitum, quam aditum malis, man möchte lieber weg-, als hingegangen sein, Plaut.: tenuit, ne irrito incepto abiretur, Liv. – Imperat. abei, Corp. inscr. Lat. 1, 1007 v. 8 (= Anthol. Lat. 1276, 8 ed. Meyer): bei den Komik. oft abin (= abisne), s. Holtze Synt. 2, 266: Genet. Gerund. abiendi, Plaut. fr. bei Prisc. 11, 24 extr.: Perf. abivi ist nicht nachzuweisen, denn M. Caes. in Fronto ep. ad M. Caesarem 3, 5. p. 68, 6 liest Naber abii, u. Augustin. de civ. dei 3, 12. p. 109, 24 D2 steht jetzt ambivit: Perf. abi, Stat. Ach. 2, 437: abit, Plaut. mil. 1331; rud. 325. Ter. adelph. 782 u. oft bei nachaug. Dichtern (s. Neue-Wagener, Formenl.3 3, 446). – Infinit. Perf. abisse fast regelm. für abiisse (bei Dichtern des Metrums wegen abiisse, s. Serv. Verg. Aen. 2, 25).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > abeo

  • 38 abiudico

    ab-iūdico, āvī, ātum, āre, als Richter u. übh. jmdm. etwas aberkennen, absprechen, alqd od. alqm ab alqo, Plaut., Cic. u.a.: scherzh., me a vita abiudicabo, will mir selbst das Leben aberkennen, d.i. nehmen, Plaut. – bl. alqd, Cic.: sibi libertatem, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > abiudico

  • 39 adiudico

    ad-iūdico, āvī, ātum, āre, I) jmdm. (richterlich od. schiedsrichterl.) etw. zuerkennen, zusprechen, regnum Ptolemaeo, Cic.: agrum sibi, Liv. epit.: mulierem Veneri in servitutem, Cic.: causam alci, zugunsten jmds. entscheiden, Cic.: alqd Italis armis, den Italerwaffen zusprechen = durch ein bloßes Machtgebot der röm. Herrschaft unterwerfen, Hor.: alqm morti, Ambros.: u. scherzh., adiudicato (entscheide), cum utro hanc noctem sies, Plaut. – II) übtr., übh. jmdm. etw. (als Verdienst, Eigenschaft) zusprechen, zuschreiben, alci salutem imperii huius atque orbis terrarum, Cic.: optimum saporem ostreis. Plin. – Parag. Infin. adiudicarier, Trag. fr. inc. 53 (bei Cornif. rhet. 3, 42). – Nbf. adioudico, Corp. inscr. Lat. 1, 200, 62.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > adiudico

  • 40 consultus

    1. cōnsultus, a, um, PAdi. m. Compar. u. Superl. (consulo), beraten (Ggstz. inconsultus), a) v. lebl. Subjj., beraten = überlegt, reiflich erwogen, bene c. consilium, Plaut.: c. consilium, Gell. u. ICt.: c. ictus, Gell.: consultā elegantiā, Gell.: omnia consulta ad nos et exquisita deferunt, Cic.: consultius est m. folg. Infin., ICt.: consultius (für geratener) iudico m. Infin., Ambros. de off. 1, 24, 107: lex consultissima, spät. ICt. – b) v. Pers., beraten = erfahren in etw., einer Sache kundig, bes. des Rechts, m. Genet. (wessen? = worin?), iuris c. (adj. u. subst.), Cic. (vgl. consulto sui iuris Amore vafer, unter der Anwaltschaft des A., Ov.): iuris magis quam iustitiae c., Cic.: iuris atque eloquentiae c., Liv.: consultissimus vir omnis divini et humani iuris, Liv.: c. insanientis sapientiae, Jünger, Hor. – m. Abl. (durch in), ita iustus et bonus vir est, ut naturā, non disciplinā consultus (verst. iuris) esse videatur, Cic.: iure c., Cic.: iuris scientiā consultissimus, Aur. Vict. – ganz absol., consultiores sibimet videntur deo, Tert. adv. Marc. 2, 2. – subst., cōnsultus, ī, m., der Rechtskundige, Rechtsgelehrte, consultus, modo rusticus, Hor.: in consultorum atrio, Sen.: scripti et voluntatis frequentissima inter consultos quaestio est, Quint.
    ————————
    2. cōnsultus, ūs, m. (consulo) = consultum, der Beschluß, senatus, Isid. 9, 4, 9. – Sonst Abl. consultu überall falsche Lesart statt consulto, wie jetzt nach den besten Hdschrn. bei Cic. Verr. 2, 40. Sall. Cat. 42, 3. Liv. 3, 62, 2 u.a. hergestellt ist.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > consultus

См. также в других словарях:

  • Konklave — Ansicht der Sixtinischen Kapelle von der Kuppel des Petersdoms aus In einem Konklave wählen die dazu berechtigten Kardinäle der römisch katholischen Kirche den Papst und Bischof von Rom. Eine Wahl wird notwendig, wenn das Oberhaupt der… …   Deutsch Wikipedia

  • Konrad II. (HRR) — Umrahmt von Mauerzügen sitzt Konrad II. auf einem Thron. In der linken Hand hält er den Reichsapfel, in der rechten ein Medaillon mit dem Brustbild seines Sohnes und Nachfolgers Heinrich III. Darunter wird Heinrich IV. dargestellt und unter… …   Deutsch Wikipedia

  • Papstwahl — Ansicht der Sixtinischen Kapelle von der Kuppel des Petersdoms aus In einem Konklave wählen die dazu berechtigten Kardinäle der römisch katholischen Kirche den Papst und Bischof von Rom. Eine Wahl wird notwendig, wenn das Oberhaupt der… …   Deutsch Wikipedia

  • Catedral de Cefalú — Saltar a navegación, búsqueda Catedral de Cefalú Tipo Catedral Ubicación …   Wikipedia Español

  • Gonzalo Correas — Página de la Ortografia Kastellana nueva i perfeta (1630), de Gonzalo Correas. En la imagen se lee el principio que, siguiendo a Quintiliano[a] y a Antonio de Nebrija, regía su propuesta ortográfica: «...eskribamos pura i linpiamente, komo se… …   Wikipedia Español

  • Конклав — (лат. conclave  запертая комната[1][2], от лат. cum clave  с ключом, под ключом[3])  собрание кардиналов, созываемое после смерти папы римского для избрания нового папы, а также само это помещение. Проходит в… …   Википедия

  • Pro Marcello — Le Pro Marcello (pour Marcellus) est un petit discours de Cicéron, prononcé en 46 devant le Sénat pour remercier Jules César de sa clémence envers l’ancien consul Marcellus. Sommaire 1 Circonstances 2 Structure du discours 3 Extrait …   Wikipédia en Français

  • ANGITIA — nemus in Marsorum regione, inter Albam et lacum Fucinum, Selva d Albi vulgo. Solino Anguitia dicitur c. 8. Gentem Marsorum serpentibus illesam esse, nihil mrum; a Circes filio genus ducunt, et de avita potentia deberi sibi sentiunt servitium… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • AURELIA — I. AURELIA Galliae Celticae nobilissima civitas et probe culta, in regione perferaci, A. C. 276. condita, ac denominata ab Aurelio Imperatore ad ripam Ligeris amnis. Hanc Cenomannorum urbem vetustam fuisse volunt, non minus opibus quam munitione …   Hofmann J. Lexicon universale

  • BRITANNI Primi — seu Brittones, ut ait Beda in c. 1. l. 1. de tractu Armoricano, in Britanntam insulam advecti, austr ales sibi partes eius vindicârunt, et suâ linguâ usi sunt. Multo ante Bedam tradidie Caesar in libro 5. c. 12. Bretanniae maritimam partem ab his …   Hofmann J. Lexicon universale

  • HESYCHIUS — I. HESYCHIUS Milesius, Advocati fil. Sophista, cogn. Illustris, qui tempore Auastasii Principis floruit. Scirpsit inter alia universalem Historiam; a Belo ad huc: quam Romanam et Omnigenam insetipsit. Phot. cod. 69. Vide Voll. de Hist. Groec. 1.… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»