Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

cupido

  • 101 praesumptus

    praesūmptus, a, um (praesumo), kühn, vermessen (Ggstz. fugax), Dracont. carm. 5, 91 Duhn! Compar., domitor cupido leonteā virtute praesumptior, Fulg. myth. 3, 1. p. 61, 4 Helm.

    lateinisch-deutsches > praesumptus

  • 102 procupido

    prō-cupīdo, inis, f., die Vorbegierde, amoris, Min. Fel. Oct. 26, 12 (wo Haupt opusc. 3, 391 prolubidinem lesen will).

    lateinisch-deutsches > procupido

  • 103 profundus

    profundus, a, um, I) der Tiefe nach unergründlich, bodenlos, 1) eig.: altitudo maris, Sen.: mare, Cic.: praealtae fluvii et profundae voragines, Liv.: altus ac pr. alveus, Sen.: pr. puteus, Lact.: profundae altitudinis convalles, Liv.: gurges profundissimus, Cic. – dah. von der Unterwelt, in der Unterwelt befindlich, Iuppiter, v. Pluto, Stat.: nox, Verg.: manes, Unterwelt, Verg. – subst., profundum, ī, n., die bodenlose Tiefe, aquae, Cic.: maris, Suet.: profunda Cocyti, Amm.: profunda camporum, ganz tief liegende Felder, Iustin. – absol., α) die bodenlose Tiefe übh., Democritus (dixit) in profundo veritatem esse demersam (bildl.), Cic. Acad. 1, 44. – β) v. Bauch, ein bodenloser Abgrund, Plaut. capt. 182. – γ) die Meerestiefe, iacĕre se in profundum, Cic.: repente ex profundo cum calidis aquis insula emersit, Iustin.: moles praeceps in profundum ruit, Curt.: in profunda mergere (Ggstz. evehere in sidera), Amm. 14, 11, 29. – poet. = das Meer, Verg. u. Ov. – δ) profunda, ōrum, n., die Unterwelt (Ggstz. supera), commune profundis et superis numen, Claud. rapt. Pros. 1, 89. – 2) bildl.: a) bodenlos, unermeßlich, unmäßig, prof. et insatiabilis gula, Sen.: prof. venter, Curt.: libidines, Cic.: cupido, Sall. fr.: avaritia, Sall.: somnus prof. u. profundissimus, Apul. u. Hieron.: mero profundo incaluere, Stat.: profundo Pindarus ore, von unerschöpflicher Fülle des Ausdruckes, Hor.: u. so Pindarus profundissimi sensus, Acro Hor. – subst., profundum, ī, n., das Bodenlose, die bodenlose Tiefe, der Abgrund, ultimarum miseriarum, Val. Max.: cladium (des Elendes), Val. Max.: iniuriarum et turpitudinis, Val. Max. – b) unbekannt, ars, Ps. Quint. decl.: in profundo esse, unbekannt sein, ICt. – c) geistig tief eingehend, tief, intellectus profundior, Augustin. conf. 6, 5. – II) übtr.: A) ( wie altus) in die Höhe gemessen = hoch, caelum, Verg. u. Val. Flacc. – subst., profundum, ī, n., die Höhe, altum caeli profundum, Manil. 5, 721. – B) ( wie altus) in die Weite gemessen = tief, silvae, Lucr. 5, 41. Curt. 7, 7 (29), 4. – neutr. pl. subst., profunda silvarum, Frontin. 1, 3, 10. – C) in die Dicke gemessen = dicht, grando, Auson. grat. act. IV. 19. p. 22, 8 Schenkl: ursi villis profundioribus, Solin. 26, 3.

    lateinisch-deutsches > profundus

  • 104 sordidus

    sordidus, a, um (sordes), schmutzig, unsauber, unflätig, I) eig.: vestis, Liv.: tunica, Iustin.: catena (Ggstz. aurea), Sen.: lana, Ov.: amictus, Verg.: fumus, Hor.: terga suis, geräucherter Schweinsrücken, Ov.: rura, Verg.: sordido in loco (auf dem Abtritt) sedere, Val. Max. 9, 13, 2 ed. Halm. – II) übtr.: 1) niedrig, gering, armselig, verächtlich, unbedeutend, homo, Cic.: reus, Cic.: sordidi nati, armselige, Hor. carm. 2, 18, 28: verba, Quint.: homo sordido loco natus, Liv.: oratores sordidiores, artes sordidiores, Cic.: ut quisque sordidissimus videbitur, je niedriger in seinen Verhältnissen einer in den Augen der Leute erscheint, Cic.: genus Agathoclis, Iustin.: a sordidis initiis ad summa crescere, Iustin. – 2) niederträchtig, unedel, schmählich, schimpflich, iste omnium turpissimus et sordidissimus, Cic.: multo homo sordidissimus, Cic. – sord. lucrum, Quint.: illiberales et sordidi quaestus, Cic.: sord. adulterium, Liv.: pecuniam praeferre amicitiae sordidum existimant, Cic.: cum quibus comparari sordidum est, Cic. – bes. knickerig, schmutzig geizig (Ggstz. praelautus), homo, Cic.: cupido, Hor.: aedilis, der für Geld pflichtwidrig gehandelt hat, Suet.: caelum fatigas sordido periurio, Phaedr.

    lateinisch-deutsches > sordidus

  • 105 stimulo

    stimulo, āvi, ātum, āre (stimulus), I) mit dem Stachel stechen, stacheln, turbatos currus (= equos), antreiben, lenken, Lucan.: equos vehementer calcaribus, Val. Max.: quadriiugos atro flagello, Sil. – II) übtr.: 1) martern, quälen, beunruhigen, larvae stimulant virum, Plaut.: te conscientiae stimulant maleficiorum, Cic. (u. so nec te conscientia stimulat, Apul.: stimulante conscientiā, Curt.): qui (scrupulus) dies noctesque stimulat ac pungit, Cic.: me nunc et congressus huius stimulat, Cic.: consulem cura de minore filio stimulabat, Liv. – 2) anspornen, anstacheln, anreizen, anregen, zusetzen, a) m. Acc.: alqm incitare et stimulare, Liv.: alqm stimulare et accendere (Ggstz. reconciliare et componere), Plin. ep.: animos (v. einer Begierde), Liv.: animum (v. Ruhmbegierde), Liv.: paelicis iram, Ov.: quod ne fames quidem, quae mutas accenderet bestias, curam eorum stimulare posset, Liv. – sucus stimulat sitim, Plin.: venerem stimulari hoc cibo certum est, Plin. – b) m. ad od. in u. Akk.: istorum caritate ad huius salutem defendendam maxime stimulari atque excitari, Cic.: cupido imperii duos cognatos populos ad arma stimulat, Liv.: iniuriae dolor in Tarquinium ipsum magis quam in Servium eos stimulabat, Liv.: et Flamininus relatione rerum gestarum recentissime suos stimulabat in proelium, Iustin.: extremā desperatione ad iram saepius quam in formidinem stimulabantur (wurden getrieben), Tac. – c) mit ut u. Konj.: vetus nostra simultas stimulabat me, ut caverem, Cic. ep. 3, 12, 4. – d) mit ne u. Konj.: eodem metu stimulante, ne regis exspectationem moraretur, Curt. 7, 7 (31), 26: u. so Tac. dial. 37. – e) poet. m. folg. Infin., Verg. Aen. 4, 576. Colum. 2, 2, 26. Lucan. 6, 423. Sil. 12, 504. Augustin. conf. 6, 8 extr.

    lateinisch-deutsches > stimulo

  • 106 ultio

    ultio, ōnis, f. (ulciscor), I) die Rache, die rächende Bestrafung, Brutiana, Val. Max.: iusta, Val. Max. u. Curt.: ultionis cupidus, Val. Max.: ultionis cupiditas od. cupido, Tac.: voluptas ultionis, Quint. – m. subj. Genet., patris, amici, Vell.: deorum immortalium, Sen. rhet. – m. obj. Genet., violatae per vim pudicitiae, Liv.: noxiorum, Vell.: tot malorum, Curt.: ultionem quaerere inimicitiarum, Rache an den Privatfeinden, Vell.: ultionem petere, sein Mütchen zu kühlen suchen, Liv.: gravissimae cladis ultionem arbitrio suo exigere, Val. Max.: ultionem vindictamque laesae disciplinae exigere, Val. Max.: ultionem ab alqo petere, an jmd. Rache nehmen, Tac.: u. so ultionem ab alqo exigere necati infantis (wegen des Kindesmordes), Iustin.: deo remittere (anheimgeben) ultionem, Lact.: reservare ultionem dei iudicio, Lact. – Plur. ultiones, Vulg. psalm. 93, 1 u. 2; Mach. 6, 13. Hieron. in Isai 1. 1. v. 23. – II) personif., als Göttin, die Rachegöttin, Tac. ann. 3, 18.

    lateinisch-deutsches > ultio

  • 107 verso

    verso (vorso), āvī, ātum, āre (verto), I) frequ. = viel-, oft drehen, hin und her drehen, -wenden, -wälzen, herumdrehen, wenden, wälzen, A) eig. u. übtr.: 1) eig.: a) übh.: ferrum od. massam forcipe, Verg.: turdos in igne, Hor.: ova in acri favilla, Ov.: galeam inter manus, Verg.: turbinem (Kreisel), Tibull.: saxum (v. Sisyphus), Poëta b. Cic. (u. so sprichw., iam diu hoc saxum vorso, schon lange genug wälz' ich diesen Stein [wie Sisyphus in der Unterwelt], wir »hoble ich an diesem Klotze herum« = müh' ich mich mit diesem Menschen vergeblich ab, Ter. eun. 1085: lumina, verdrehen (v. Sterbenden), Ov.: u. lumina suprema, die Augen zum letzten Male drehen, den letzten Blick tun, Ov.: sortem urnā, umschütteln, Hor.: vinclorum volumina (des Cästus) huc illuc, hin u. her schwingen, Verg.: sinuosa volumina, die busigen Windungen = sich in b.W. drehen (von der Schlange), Verg. – vos exemplaria Graeca nocturnā versate manu, versate diurnā, legt Tag und Nacht nicht aus den Händen (= lest fleißig), Hor. – venti me versant in litore, wälzen mich (meinen Leichnam), Verg.: v. iuvenem toto cubili, unruhig herumwerfen; Prop.: u. so lassa corporis versati ossa, Ov. – refl. u. medial, sich herumdrehen, -wälzen, se in utramque partem, non solum mente, sed etiam corpore, sich drehen und wenden, Cic.: se in vulnere, Verg. – medial, mundum versari circum axem, Cic.: qui (orbes) versantur retro, Cic.: suāpte naturā et cylindrum volvi et versari turbinem putat, Cic.: versari lecto, sich (unruhig) hin u. her werfen, Catull. – b) vom Spinnen, die Spindel drehen, libratum tereti vers. turbine fusum, Catull. 64, 314: levi teretem vers. pollice fusum, Ov. met. 6, 22: torta od. levia versato ducere stamina fuso, Ov. her. 18 (19), 37; met. 4, 221: hinc pensa colusque, fusus et adposito pollice versat opus, Tibull. 2, 1, 64.

    2) übtr., hin und her bewegen, -treiben, herumtreiben, a) act.: α) im guten Sinne, oves (zur Weide), Verg.: currum in gramine, herumfahren, Verg. – β) im üblen Sinne (wie exercere), in Trab-, in Atem setzen, herumjagen, Dareta, Verg.: versabo illum hodie probe, Plaut.: hodie me ante omnes comicos stultos senes versaris, Caecil. com. fr.: ebenso versat domum (v. einem Sklaven, der im Hause den Herrn spielt), Ov. – b) medial versari, α) v. Pers., sich irgendwo herumbewegen = verweilen, weilen, leben, sich aufhalten, sich befinden, sein, apud praefectos regios, Nep.: cum alqo, Cic.: non ad solarium, non in campo, non in conviviis, Cic.: in fundo, Cic.: in Sabinis, Nep.: inter eos, Cic.: inter aciem, Caes.: intra vallum, Caes.: alci inter femina, Suet. – β) v. Lebl., irgendwo seinen Sitz haben, hic morbus inter intestina stomachumque versatur, Cels. 4, 19 (12) in.: partes eae, in quibus aegritudines, irae libidinesque versentur, Cic. Tusc. 1, 80.

    B) bildl.: 1) hin und her wenden, drehen und wenden, a) übh.: versare suam naturam et regere ad tempus atque huc et illuc torquere et flectere, Cic.: mentem ad omnem malitiam et fraudem, Cic.: animum in omnes partes, per omnia, den Geist von einem Entschlusse zum anderen eilen lassen, Verg.: nunc huc nunc illuc pectore curas, Verg. – refl., huc et illuc, Torquate, vos versetis licet, Cic.: in quo, utrum respondebo, verses te huc atque illuc necesse est, Cic. – u. versare se, vollst. haerere, versare se, sich drehen und wenden (unschlüssig), weder aus noch ein wissen, Cic. – b) v. Schicksal, etw. od. jmd. in eine wechselnde Lage bringen, mit etw. od. jmd. sein wechselvolles Spiel treiben, Fortuna omnia versat, Verg.: fortuna in contentione et certamine utrumque versavit, Caes. – c) etwas Geistiges behandelnd drehen und wenden, um ihm eine gewisse Form od. einen gewissen Sinn, eine gewisse Deutung usw. zu geben, an etwas drehen, einer Sache eine gewisse Wendung geben, der Form nach, eadem multis modis, Cic. u. Quint.: easque (sententias) quam numerosissime, Quint.: so auch omni modo numeros, Quint. – dem Sinne nach an etwas drehen, deuteln, in iudiciis causas, Cic.: verba, Cic.: somnia decies, Prop. – d) jmd., jmds. Ansicht, Gemüt, Herz zu einem Zwecke bearbeiten = ihm beizukommen suchen, jmd. usw. zu einem Zwecke zu gewinnen suchen, (testes) multum ante domi versandi, Quint. – muliebrem animum in omnes partes (auf alle Weise = durch Überredungskünste aller Art), Liv.: varie militum animos castigando adhortandoque, Liv.: non est ulla fides, quam non iniuria versat, die Versuchung auf alle Art heimsucht, Prop. – e) im Geiste etwas hin und her überlegen, auf etw. hin und her sinnen, in animis secum unamquamque rem, Liv.: multa cum animo versans, quā viā quibusque commentis per exustas caloribus terras pruinis adsuetum duceret militem, Amm.: secum versat, quos ducere contra possit muros, Verg.: versate diu, quid ferre recusent, quid valeant umeri, Hor. – dolos dirumque nefas in pectore, Verg.: novas artes, nova pectore consilia, Verg.

    2) übtr., in Bewegung setzen, a) aktiv: leidenschaftlich erregen, in Unruhe versetzen, keine Ruhe-, weder Ruhe noch Rast lassen, beunruhigen, bestürmen, cura, quae nunc te coquit et versat in pectore fixa, Enn. fr.: sollicitudo nos in nostra purpura versat, Sen.: patrum interim animos certamen regni ac cupido versabat, Liv.: imperitae multitudinis nunc indignatio nunc pudor pectora versabat, Liv.: spesque timorque animum versat utroque meum, Prop. – von Pers., meam si versat femina vitam, Prop.: odiis domos, in Angst und Aufruhr setzen, empören, Verg.: carminibus atque venenis humanos animos, die menschl. Herzen berücken, die Köpfe verdrehen, Hor. – b) medial, versari, sich irgendwo bewegen, α) übh., sich befinden, weilen, schweben, αα) von Pers.: tamquam in clarissima luce, Cic.: alci ante oculos dies noctesque, Cic.: in malis, Ter.: in timore ruinae, in Angst wegen des Einsturzes schweben, Cic. – ββ) v. lebl. Subjj.: in oculis animoque, Cic.: alci ob oculos (v. Tode usw.), Cic.: neque hoc inter eos qui etc.... ullā est umquam dubitatione versatum, es waltete niemals ein Zweifel ob, Cic.: so auch versatur magnus error, waltet ob, Cic.: vide, quanto haec in errore versentur, Cic.: haec omnia in eodem errore versantur, Cic. – β) insbes., sich in irgend einem Fache, Gebiete, Felde, Bereiche, Elemente bewegen, sich mit etw. abgeben od. beschäftigen, an etwas teilnehmen, bei etwas mit beteiligt-, mit im Spiele sein, od. in etwas verwickelt-, verflochten sein, od. sich auf etwas beschränken, nicht über die Grenze von etwas hinausgehen, im Bereiche von etwas bleiben, αα) v. Pers.: in sordida arte, Cic.: ita in omnibus ingenuis artibus, ut etc., sich so im Fache der edlen Künste bewegen usw., so die e.K. behandeln, Cic.: in rebus isdem, Quint.: in illis Apronianis rapinis, in quaestu compendioque, Cic.: in coniuratorum gratulatione (am Freudenfeste), Cic.: sunt autem duo crimina, auri et argenti, in quibus una atque eadem persona versatur, Cic.: uterque in summa severitate versatur, bewegt sich im Gebiete der äußersten Strenge = will die äußerste Strenge gebraucht wissen, Cic.: qui in eius sunt varietate versati, seine Launen erfahren haben, Cic. – m. inter u. Akk., semper inter arma ac studia versatus, Vell. – m. circa u. Akk., circa mensuras ac numeros non versabitur (orator)? Quint. – ββ) v. lebl. Subjj.: nam ipsae in perfacili cognitione versantur, bewegen sich in einem Gebiete, innerhalb dessen die Erkenntnis leicht ist = sind unschwer zu erkennen, Cic.: an vero, iudices, vestrae peregrinantur aures neque in hoc pervagato civitatis sermone versantur? sind eure Ohren anderswo und nicht im Bereiche des Stadtgespräches? Cic.: iura civilia, quae iam pridem in nostra familia versantur, einheimisch sind, Cic.: quae in foro atque in civium causis disputationibusque versantur, vorkommen, Cic.: dicendi omnis ratio in communi quodam usu etc. versatur, beschränkt sich auf usw., Cic.: ut in communi odio paene aequaliter versaretur odium meum, kaum über die Grenze des allg. Hasses hinausging, Cic. – m. circa u. Akk., quidam circa res omnes, quidam circa civiles modo versari rhetoricen putaverunt, e. glaubten, daß sich die Rh. auf alle Gebiete erstrecke, e., daß sie sich auf das bürgerliche Gebiet beschränke, Quint.

    II) intens, um und um wenden, ganz umwen den, -umkehren, das Unterste zu oberst wenden, cum (pisces) versati appositi essent, Quint.: gramen, Ov. – poet., vom Graben, Pflügen, glebas ligonibus, Hor.: rura, Prop.: terram, Ov. – / Parag. Infin. vorsarier, Plaut. Poen. 265 G.: versarier, Cic. poët. de div. 2, 64. Avien. descr. orb. 724.

    lateinisch-deutsches > verso

  • 108 vindico

    vindico, āvī, ātum, āre (= vim dico, eig. Gewalt androhen; dah.) I) einen Ggstd. gerichtlich in Anspruch nehmen, vindizieren *(vgl. vindiciae a.A.), A) eig.: sponsam in libertatem, Liv.: puellam in posterum diem, ihr die Freiheit v., Liv.: vindicatur Verginia spondentibus propinquis, Liv.: profecti (die Parteien) simul in agrum, de quo litigabatur, terrae aliquid ex eo, uti unam glebam, in ius in urbem ad praetorem deferrent, et in ea gleba, tamquam in toto agro, vindicarent, Gell.

    B) übtr., etw. in Anspruch nehmen, 1) von der Vindizierung bei Eigentumsklagen, etw. als sein Eigentum in Anspruch nehmen, auf etw. Anspruch machen, als mir gehörig-, zustehend fordern, etw. sich zueignen, sich zuschreiben, a) bl. vind.: ortus nostri partem vindicat patria, Cic.: nonnulla ab imperatore miles, plurima vero fortuna vindicat, Nep.: omnia pro suis, Cic.: videor id meo iure quodam modo vindicare, Cic.: Chii suum (Homerum) vindicant, Cic.: alqm caelo (Dat.), in den Himmel versetzen, Plin. pan. 10, 4: v. antiquam faciem, wieder annehmen, Ov. – poet. m. Infin., vindicat hoc Pharius dextrā gestare satelles, Lucan. 8, 675. – b) vind. aa se: decus belli ad se, Liv.: victoriae maiorem partem ad se, Liv. – c) vind. sibi: ceterarum rerum, quae sunt in oratore, partem aliquam sibi quisque vindicat, Cic. or. 69: constantiae eximiam sibi laudem, Val. Max.: nihil sibi nisi dispensandi potestatem, Sen.: sibi nomen, Quint.: sibi prospera, Tac.: sibi regnum, Iustin.: ubi minimum virium veneris pecuniaeque cupido sibi vindicaverit, Val. Max.; vgl. Krebs-Schmalz Antib.7 Bd. 2. S. 741.

    2) von der Vindizierung in Freiheitsklagen, a) den, der unfrei ist, als frei in Anspruch nehmen, jmd. aus dem Zustande der Sklaverei u. dgl. in Freiheit setzen, befreien, retten, α) m. in libertatem: vind. in libertatem et a regum et a patrum dominatione, Cic.: v. rem populi in libertatem, Cic.: ex dominatu Ti. Gracchi in libertatem rem publicam, Cic.: rem publicam afflictam et oppressam in veterem dignitatem ac libertatem, Cic. – β) ohne in lib.: te ab eo vindico et libero, Cic.: dura ad saxa revinctam, Ov. – se ad alqm, seine Verbindlichkeiten gegen jmd. erfüllen, ut se aliquando ad suos vindicaret, Cic. Rab. Post. 25. – b) was noch frei, unangetastet, unversehrt ist, in Schutz nehmen, schützen, sicherstellen, bewahren, libertatem, Caes.: rusticis magnam partem cibariorum per hiemem, erhalten, Colum. – gew. m. ab (gegen od. vor) u. Abl., v. alqm a verberibus, ab unco, a crucis terrore, Cic.: alqm a miseriis morte, Cic.: a molestia, a labore, Cic.: domum suam ab solitudine, Cic.: u. so loca a solitudine, Liv.: laudem summorum oratorum ab oblivione hominum atque a silentio, Cic. – m. bl. Abl., alqm scelerum suorum suppliciis, vor der Str. bewahren, von der Str. befreien, Iustin. 7, 5, 7: exercitum fame, Curt. 9, 10 (41), 18. – v. Schutzmitteln, capillum a canitie, Plin.: ebur a carie (v. altem Öl), Plin.: corpora a putrescendo (v. Salz), Plin. – u. vind. se ex alqa re, sich gegen etwas sicherstellen, se non modo ex suspicione tanti sceleris, verum etiam ex omni hominum sermone non armis, sed patrimonio suo vindicavit, Cic. Sull. 59.

    II) einem Vergehen durch Inanspruchnahme von Sühne, durch Androhung od. Vollziehung von Strafe steuern, gegen etwas od. jmd. verbietend od. strafend einschreiten, A) eig.: a) v. alqd = einem Vergehen usw. steuern, es verbieten, ein begangenes ahnden, bestrafen, iste dolus malus et legibus erat vindicatus, ut tutela duodecim tabulis, circumscriptio adulescentium lege Plaetoriā; et sine lege iudiciis, in quibus additur EX FIDE BONA, Cic.: facinus nemini lege concessum, sed fortasse adhuc in nullo vindicatum, Cic.: acerrime maleficia, Cic.: peccata, Liv.: quidquid peccatur maiestatis actione vindicandum est, Sen. rhet. – b) v. in alqm, gegen jmd. einschreiten, ahndend verfahren, jmd. bestrafen, fateor non modo in socios, sed etiam in cives militesque nostros persaepe esse severe ac vehementer vindicatum, Cic.: vindicandum in eos non manu neque vi, verum quaestionibus, Sall.: in quos eo gravius Caesar vindicandum statuit, Caes. – c) absol. = einschreiten, strafen, nisi vos vindicatis, Cic.: populum hortari ad vindicandum, Sall.

    B) übtr.: a) alqd, einer Sache steuern, etw. ahnden, bestrafen, rächen, fortuita non civium tantummodo, sed urbium damna principis munificentia vindicat, steuert (= ersetzt), Vell. 2, 126, 4. – Ti. Gracchi conatus perditos, Cic.: sociorum (gegen die B.) iniurias, Liv.: iniurias suas manu (durch Mord, Gewalttat), Sall.: offensas ense, Ov.: necem Crassi, Ov. – zugl. m. in u. Abl. der Pers. = etwas an jmd. rügen (tadeln), omnia, quae vindicaris in altero, tibi ipsi vehementer fugienda sunt, Cic. Verr. 3, 4. – b) alqm, α) bl. alqm, Romana tandem se vindicat ira, Claud. 24, 84. – β) alqm ab oder de alqo, an jmd. rächen, se a Pyrrho, Vell. 1, 1, 3: se ab illo, Sen. de ben. 6, 5, 3: se de fortuna praefationibus, Plin. ep. 4, 11, 14: u. passiv, quantā saevitiā opus erat, ut Sulla de Mario vindicaretur, Flor. 3, 21, 19 (aber Cic. Deiot. 21 Halm se de absente indicare). – / vulg. vendico, Iul. Val. 3, 47. p. 156, 9 K. – Nbf. nach der 3. Konj., vindicit, XII tabb. III, 3 Schoell ( bei Gell. 20, 1, 45).

    lateinisch-deutsches > vindico

  • 109 adolesco

    [st1]1 [-] ădŏlesco, (ădŭlesco), ĕre, ădŏlēvi (qqf. ădŏlŭi), ădultum: pousser, grandir, se développer.    - ingenium brevi adolevit, Sall. J. 63, 3: son esprit se développa rapidement.    - (Cremona) numero colonorum, opportunitate fluminum, ubere agri adolevit floruitque, Tac. H. 3, 34: (Crémone) se développa et devint florissante grâce au nombre des colons, à l'opportunité du fleuve, à la fertilité de la campagne.    - postquam adoluerit haec juventus, Varr. ap. Prisc.: quand ces jeunes gens auront grandi.    - adolescere in solitam speciem, Tac.: offrir l'aspect d'une croissance ordinaire.    - adolescere in amplitudinem, Plin. 12, 1, 3, § 7: grossir.    - adolescere in crassitudinem, Plin. 13, 7, 15, § 58: épaissir.    - adolescebat lex majestatis, Tac.: la loi de lèse-majesté prenait plus d'extension. [st1]2 [-] ădŏlesco, ĕre: - intr. - se transformer en vapeur, brûler, être allumé.    - Panchaeis adolescunt ignibus arae, Virg. G. 4.379: [les autels se couvrent des feux (des encens) de Panchaïe] = la fumée de l'encens de Panchaïe couvre les autels.
    * * *
    [st1]1 [-] ădŏlesco, (ădŭlesco), ĕre, ădŏlēvi (qqf. ădŏlŭi), ădultum: pousser, grandir, se développer.    - ingenium brevi adolevit, Sall. J. 63, 3: son esprit se développa rapidement.    - (Cremona) numero colonorum, opportunitate fluminum, ubere agri adolevit floruitque, Tac. H. 3, 34: (Crémone) se développa et devint florissante grâce au nombre des colons, à l'opportunité du fleuve, à la fertilité de la campagne.    - postquam adoluerit haec juventus, Varr. ap. Prisc.: quand ces jeunes gens auront grandi.    - adolescere in solitam speciem, Tac.: offrir l'aspect d'une croissance ordinaire.    - adolescere in amplitudinem, Plin. 12, 1, 3, § 7: grossir.    - adolescere in crassitudinem, Plin. 13, 7, 15, § 58: épaissir.    - adolescebat lex majestatis, Tac.: la loi de lèse-majesté prenait plus d'extension. [st1]2 [-] ădŏlesco, ĕre: - intr. - se transformer en vapeur, brûler, être allumé.    - Panchaeis adolescunt ignibus arae, Virg. G. 4.379: [les autels se couvrent des feux (des encens) de Panchaïe] = la fumée de l'encens de Panchaïe couvre les autels.
    * * *
        Adolesco, adolescis, adolui et adoleui, adultum, adolescere. Croistre, Devenir grand.
    \
        Adoleuit annos ter senos. Ouid. Il est aagé de dixhuict ans.
    \
        Adoleuit annis virtus. Ouid. La force est crue avec l'aage.
    \
        Adolescere ad aliquam aetatem. Plaut. Croistre et parvenir à certain aage.
    \
        Adolescere in tria cubita triennio. Plin. Croistre trois couldees de hault en trois ans.
    \
        Adolescere in partum. Columel. Prendre croissance suffisante pour naistre.
    \
        Adolescit ratio. Cic. Croist.
    \
        Cupido potentiae adoleuit. Tacit. Est accreue et augmentee.
    \
        Authoritas Velledae tunc adoleuit. Tacit. Devint plus grande.
    \
        Non primi Antonii, neque Mutiani ope Vespasianum magis adoleuisse. Tacit. Avoir esté faict grand, Estre devenu grand seigneur.
    \
        Adolescebat interea lex maiestatis. Tacit. Prenoit vigueur.
    \
        Opes adolescunt. Tacit. Accroissent, Augmentent, Prennent accroissement.

    Dictionarium latinogallicum > adolesco

  • 110 altus

    [st1]1 [-] altus, a, um: part. passé de alo; nourri, élevé, développé. [st1]2 [-] altŭs, ūs, m.: action de nourrir. [st1]3 [-] altus, a, um: - [abcl][b]a - haut, élevé. - [abcl]b - profond. - [abcl]c - noble, grand, magnanime, sublime, hautain. - [abcl]d - en parl. du temps: éloigné, reculé. - [abcl]e - vieux, ancien, antique (qui mérite le respect)[/b]    - altus Caesar: le grand César.    - altum vulnus: blessure profonde.    - altus + acc. (acc. de mesure): haut de, profond de    - altus pedes quattuor: haut de quatre pieds ou profond de quatre pieds.    - alta mente: au fond du cœur ou à l'âme noble.    - ex alto rem repetere (petere): reprendre une chose de loin.    - quid causas petis ex alto? Virg. En. 8.395: pourquoi cherches-tu des raisons si loin?    - dormire altum (adv.): dormir profondément.    - altā voce: d'une voix forte.    - voir altum.
    * * *
    [st1]1 [-] altus, a, um: part. passé de alo; nourri, élevé, développé. [st1]2 [-] altŭs, ūs, m.: action de nourrir. [st1]3 [-] altus, a, um: - [abcl][b]a - haut, élevé. - [abcl]b - profond. - [abcl]c - noble, grand, magnanime, sublime, hautain. - [abcl]d - en parl. du temps: éloigné, reculé. - [abcl]e - vieux, ancien, antique (qui mérite le respect)[/b]    - altus Caesar: le grand César.    - altum vulnus: blessure profonde.    - altus + acc. (acc. de mesure): haut de, profond de    - altus pedes quattuor: haut de quatre pieds ou profond de quatre pieds.    - alta mente: au fond du cœur ou à l'âme noble.    - ex alto rem repetere (petere): reprendre une chose de loin.    - quid causas petis ex alto? Virg. En. 8.395: pourquoi cherches-tu des raisons si loin?    - dormire altum (adv.): dormir profondément.    - altā voce: d'une voix forte.    - voir altum.
    * * *
    I.
        Altus, Participium ab Alor, aleris. Cic. Qui est nourri, Alimenté.
    II.
        Altus, altior, altissimus, Adiectiuum. Hault.
    \
        Altus pedes quinque. Cato. Qui ha cinq pieds de hault.
    \
        Via alta atque ardua. Cic. Chemin roide, et où il convient aller en montant.
    \
        Editus in altum. Cic. Eslevé en hault.
    \
        Altus. Virg. Excellent.
    \
        Altus vultus. Horat. Reiecit alto dona nocentium Vultu. D'une contenance haulte et magnanime.
    \
        Altus homo. Virg. Grand, ou excellent.
    \
        Altissimus aestus. Plin. Tresgrande chaleur.
    \
        Alta mente praeditus homo. Cic. De grande sagesse.
    \
        Altus. Virgil. Noble.
    \
        Altus, Profundus. Caes. Altissimo flumine. Fort profond.
    \
        Altior cupido. Corn. Tacit. Profond, ou grand desir et affection.
    \
        Altus Euphrates. Virg. Profond, Creux.
    \
        Fundamenta alta theatri. Virg. Creux, Qui sont prins bien bas.
    \
        Gemitus altus. Virg. Qui vient du profond de l'estomach.
    \
        Otium altum. Plin. Grand loisir.
    \
        Quies alta. Virg. Grand repos.
    \
        Somnus altus. Horat. Un somme profond.
    \
        Altus, Secret. Virg. Alta silentia.
    \
        Altiores literae. Seneca. Plus grand scavoir et erudition.
    \
        Altum, Absolute. Le ciel. Vir. Maia genitum demisit ab alto.
    \
        Altum, Absolute. Virg. Pleine mer, Loing de la terre, ou La mer.
    \
        Altum tenere. Virg. Estre en la haulte mer.
    \
        In altum abstrahere aliquem. Cic. Emmener bien avant en la mer.
    \
        In altum vela dare. Virg. Faire voile pour aller en pleine mer.

    Dictionarium latinogallicum > altus

  • 111 contractus

    [st1]1 [-] contractus, a, um: part. passé de contraho. - [abcl][b]a - rassemblé, réuni, recueilli. - [abcl]b - contracté, conclu; convenu, accordé. - [abcl]c - engagé, amené. - [abcl]d - commis, encouru. - [abcl]e - resserré, ramassé, contracté, abrégé, diminué; court, étroit, restreint, mince. - [abcl]f - perclus, paralysé. - [abcl]g - réduit, borné (dans ses moyens), modéré, économe.[/b] [st1]2 [-] contractŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - contraction, resserrement. - [abcl]b - engagement, commencement (d'une affaire). - [abcl]c - convention, contrat, marché, accord.[/b]
    * * *
    [st1]1 [-] contractus, a, um: part. passé de contraho. - [abcl][b]a - rassemblé, réuni, recueilli. - [abcl]b - contracté, conclu; convenu, accordé. - [abcl]c - engagé, amené. - [abcl]d - commis, encouru. - [abcl]e - resserré, ramassé, contracté, abrégé, diminué; court, étroit, restreint, mince. - [abcl]f - perclus, paralysé. - [abcl]g - réduit, borné (dans ses moyens), modéré, économe.[/b] [st1]2 [-] contractŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - contraction, resserrement. - [abcl]b - engagement, commencement (d'une affaire). - [abcl]c - convention, contrat, marché, accord.[/b]
    * * *
    I.
        Contractus, Participium: vt Contractus exercitus. Liu. Amassé, Assemblé.
    \
        Contracta breuitas. Cic. Serree.
    \
        Res quemadmodum gesta et contracta est, cognoscatis. Cic. Comment elle a esté faicte et traictee.
    \
        Contractus. Reserré, Enserré, Retiré, Estreci, Racourci.
    \
        Cupido contracta. Horatius. Convoitise et avarice reprimee, Diminuee.
    \
        Piger contracto frigore. Virgil. De froid qu'il ha.
    \
        Frons contracta. Horat. Ridé, Fronsé, Refrongné.
    \
        Paupertas contracta. Horat. Estroicte.
    \
        Culpa contractum malum. Cic. Mal qu'on a gaigné par sa faulte, Dont on est cause.
    \
        Vestigia contracta alicuius sequi. Horat. Ensuyvre aucun en sa difficile et estroicte maniere de faire.
    \
        Contractus, Nomen ex participio: vt Contractior introitus. Cic. Entree plus estroicte.
    \
        Exiguus atque contractus locus. Virg. Petit et estroict, ou serré.
    \
        Contractiores noctes. Cic. Plus courtes.
    II.
        Contractus, huius contractus. Labeo. Un contract.

    Dictionarium latinogallicum > contractus

  • 112 ieiunus

        Arena ieiuna. Virgil. Sterile, Seiche, Maigre.
    \
        Ieiuna auiditas. Plin. Appetit affamé.
    \
        Expletur ieiuna cupido. Lucret. La faim, L'appetit, Le desir de manger.
    \
        Ieiunum intestinum. Celsus. Le boyau culier.
    \
        Ieiuni oris saliua. Plin. Qui est à jeun.
    \
        Ieiuna saliua. Colum. La salive d'une personne qui est à jeun.
    \
        Ieiuna terra. Colum. Maigre, Sterile, Sans humeur.
    \
        Frigida et ieiuna calumnia. Cic. Qui n'ha nulle couleur ne apparence.
    \
        Ieiuna oratio, cui opponitur Copiosa et plena. Cic. Maigre parler, qui n'ha nuls enrichissements de sentences.

    Dictionarium latinogallicum > ieiunus

  • 113 interuenio

        Interuenio, interuenis, pen. corr. interueni, pen. prod. interuentum, interuenire. Terent. Survenir, Entrevenir.
    \
        Nouum interuenit vitium. Terent. Surveint.
    \
        Interuenit maiori minor cogitatio. Liu. Il luy veint en pensee.
    \
        Irae interueniunt, redeunt rursum in gratiam. Plaut. Viennent entredeux.
    \
        Interuenit iis cogitationibus auitum malum, regni cupido. Liu. Entre ces pensees il luy veint, etc.
    \
        Interuenire. Sueton. S'opposer.
    \
        Interuentum est, Impersonale. Terent. Vbi de_improuiso est interuentum mulieri. Qu'on est survenu à desprouveu.

    Dictionarium latinogallicum > interuenio

  • 114 languesco

    languesco, ĕre, gŭi - intr. - [st2]1 [-] devenir languissant, tomber malade. [st2]2 [-] perdre sa force, perdre sa vigueur, s’affaiblir, s'adoucir, s'émousser. [st2]3 [-] se relâcher, se refroidir.    - corpore languescit, Cic.: sa santé s'affaiblit.    - languescunt vites, Plin.: la vigne dépérit.    - languescunt fluctus, Ov.: les flots s'apaisent.    - rabies languit, Luc.: la fureur s'est calmée.    - languescit flos, Virg.: la fleur se fane.
    * * *
    languesco, ĕre, gŭi - intr. - [st2]1 [-] devenir languissant, tomber malade. [st2]2 [-] perdre sa force, perdre sa vigueur, s’affaiblir, s'adoucir, s'émousser. [st2]3 [-] se relâcher, se refroidir.    - corpore languescit, Cic.: sa santé s'affaiblit.    - languescunt vites, Plin.: la vigne dépérit.    - languescunt fluctus, Ov.: les flots s'apaisent.    - rabies languit, Luc.: la fureur s'est calmée.    - languescit flos, Virg.: la fleur se fane.
    * * *
        Languesco, languescis, languescere. Virgil. Venir en langueur, Defaillir.
    \
        Orator metuo ne languescat senectute. Cicero. Qu'il ne devienne paresseux.
    \
        Omnium rerum cupido languescit, quum facilis occasio est. Cic. Le desir se diminue et devient moindre.
    \
        Languescente colore in luteum. Plin. Defaillant, ou tirant sur la couleur de jaulne.

    Dictionarium latinogallicum > languesco

  • 115 opes

    ŏpes, ŏpum plur. de ops.
    * * *
    ŏpes, ŏpum plur. de ops.
    * * *
        Opes, opum, opibus, pluraliter tantum. Virgil. Richesses.
    \
        Praeditus magnis opibus homo. Cic. Fort riche.
    \
        Cupido furiosa opum. Ouid. Trop grand desir et convoitise d'avoir des biens.
    \
        Adoptiuae opes arboris. Ouid. Les fruicts d'un arbre enté d'autre greffe.
    \
        Sollicitae. Horat. Qui font soulcier les gents.
    \
        Affectae opes. Tacit. Richesses fort diminuees.
    \
        Beatas componit opes nullo fine. Sene. Il amasse sans fin, etc.
    \
        Condere opes. Virgil. Cacher.
    \
        Facere opes: vt Militia saepe fecit opes. Ouid. Souvent la guerre a enrichi, On a souvent gaigné, etc.
    \
        Inuentae opes sanguine. Ouid. Acquises en la guerre par effusion de sang.
    \
        Quaerere opes male. Ouid. Acquerir injustement.
    \
        Opes. Virgil. Le povoir et puissance d'aucun, Force et vertu.

    Dictionarium latinogallicum > opes

  • 116 postremum

    → postremus.
    * * *
    → postremus.
    * * *
        Postremum, penult. prod. Superlatiuum aduerbium vt Vltimum. Terent. Si id facis, hodie postremum me vides. Pour la derniere fois.
    \
        Vt vestigium illud ipsum in quo ille postremum institisset, contueremur. Cic. Dernierement.
    \
        Dein cupido augendi pecuniam, postremum obliuio patriae. Tacit. Finalement.

    Dictionarium latinogallicum > postremum

  • 117 sordidus

    sordĭdus, a, um [sordes] [st1]1 [-] sale, malpropre, crasseux, sordide, d'un aspect repoussant, d'un aspect terne; mal vêtu, négligé (en signe de deuil).    - sordidus amictus, Virg.: manteau sale.    - sordida rura, Virg.: champs incultes.    - sordido in loco sedere, V.-Max. 9: être à la selle.    - sordidus fumus, Hor.: noire fumée.    - puer lippus, sordidissimis dentibus, Petr. 64: c'était un garçon chassieux, aux dents dégoûtantes.    - nunc in squalore et sordibus, confectus morbo, Cic.: maintenant en habit de deuil, épuisé par la maladie.    - saepe est etiam sub palliolo sordido sapientia, Caecil. ap. Cic. Tusc. 3: souvent on trouve la sagesse sous un manteau sordide. [st1]2 [-] de basse condition, bas, humble.    - ut quisque sordidissimus videbitur, ita libentissime severitate judicandi sordes suas eluet, Cic.: plus [on] = un juge paraîtra de basse condition, plus volontiers [on] = il lavera cette infériorité par la sévérité de son jugement. [st1]3 [-] grossier, commun, sans valeur, bas, insignifiant, misérable, vil (de caractère), ignoble, honteux.    - familiae sordidissima pars, Petr. 132: la lie de ses esclaves.    - pecuniam praeferre amicitiae sordidum existimare, Cic. Lael.: penser que c'est chose vile de mettre l'argent au-dessus de l'amitié.    - sordidum perjurium, Phaedr. 4: parjure honteux.    - Virtus, repulsae nescia sordidae, Hor.: la vertu ne connaît pas la honte de l'échec.    - cum quibus comparari sordidum sit, Cic.: auxquels ce serait un affront d'être comparé.    - sordida verba, Quint.: expressions triviales. [st1]4 [-] avare, chiche, sordide.
    * * *
    sordĭdus, a, um [sordes] [st1]1 [-] sale, malpropre, crasseux, sordide, d'un aspect repoussant, d'un aspect terne; mal vêtu, négligé (en signe de deuil).    - sordidus amictus, Virg.: manteau sale.    - sordida rura, Virg.: champs incultes.    - sordido in loco sedere, V.-Max. 9: être à la selle.    - sordidus fumus, Hor.: noire fumée.    - puer lippus, sordidissimis dentibus, Petr. 64: c'était un garçon chassieux, aux dents dégoûtantes.    - nunc in squalore et sordibus, confectus morbo, Cic.: maintenant en habit de deuil, épuisé par la maladie.    - saepe est etiam sub palliolo sordido sapientia, Caecil. ap. Cic. Tusc. 3: souvent on trouve la sagesse sous un manteau sordide. [st1]2 [-] de basse condition, bas, humble.    - ut quisque sordidissimus videbitur, ita libentissime severitate judicandi sordes suas eluet, Cic.: plus [on] = un juge paraîtra de basse condition, plus volontiers [on] = il lavera cette infériorité par la sévérité de son jugement. [st1]3 [-] grossier, commun, sans valeur, bas, insignifiant, misérable, vil (de caractère), ignoble, honteux.    - familiae sordidissima pars, Petr. 132: la lie de ses esclaves.    - pecuniam praeferre amicitiae sordidum existimare, Cic. Lael.: penser que c'est chose vile de mettre l'argent au-dessus de l'amitié.    - sordidum perjurium, Phaedr. 4: parjure honteux.    - Virtus, repulsae nescia sordidae, Hor.: la vertu ne connaît pas la honte de l'échec.    - cum quibus comparari sordidum sit, Cic.: auxquels ce serait un affront d'être comparé.    - sordida verba, Quint.: expressions triviales. [st1]4 [-] avare, chiche, sordide.
    * * *
        Sordidus, pen. corr. Adiectiuum. Cic. Ord et sale.
    \
        Color sordidus. Colum. Vilaine, et qui ne se trouve pas belle.
    \
        Sordidus homo. Cic. Un pincemaille qui n'ha esgard qu'à amasser argent, Qui fait toutes choses viles pour argent.
    \
        Sordido loco natus. Liuius. D'un pere qui est d'ord et vilain mestier.
    \
        Cupido sordidus. Horat. Avarice, Convoitise.
    \
        Lingua sordida. Tibul. Menteuse, Parjure.
    \
        Sordidum consilium. Cic. Corrompu.

    Dictionarium latinogallicum > sordidus

  • 118 verso

    verso (arch. vorso), āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] tourner souvent, tourner et retourner, remuer, mouvoir en sens divers, retourner en sens inverse. [st2]2 [-] pousser çà et là, diriger de côté et d'autre, faire avancer, diriger (vers), faire marcher à son gré, diriger à sa guise. [st2]3 [-] présenter sous différents faces, varier, retourner (un sujet), tourner assidûment, travailler à. [st2]4 [-] changer, remuer, retourner, transformer. [st2]5 [-] remuer, bouleverser, maltraiter, tourmenter. [st2]6 [-] tromper, duper, berner. [st2]7 [-] rouler, agiter (dans son esprit), peser, méditer.
    * * *
    verso (arch. vorso), āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] tourner souvent, tourner et retourner, remuer, mouvoir en sens divers, retourner en sens inverse. [st2]2 [-] pousser çà et là, diriger de côté et d'autre, faire avancer, diriger (vers), faire marcher à son gré, diriger à sa guise. [st2]3 [-] présenter sous différents faces, varier, retourner (un sujet), tourner assidûment, travailler à. [st2]4 [-] changer, remuer, retourner, transformer. [st2]5 [-] remuer, bouleverser, maltraiter, tourmenter. [st2]6 [-] tromper, duper, berner. [st2]7 [-] rouler, agiter (dans son esprit), peser, méditer.
    * * *
        Verso, versas, versare, Frequentatiuum. Quintil. Tourner, ou Tourner souvent, Pirouetter.
    \
        Versare aliquem. Plaut. Le bien manier, ou pourmener, ou tormenter, Le tromper.
    \
        Versabo ego illum hodie probe. Plaut. Je le meneray bien. B.
    \
        Animum versat cupido regni, vel pauor. Liu. Le tient grandement pensif, Luy fait avoir diverses cogitations.
    \
        Animum muliebrem versare in omnes partes. Liu. Soliciter une femme en toute maniere, de faire quelque chose, La tenter par touts moyens.
    \
        Authores versare. Horat. Tourner et fueilleter les autheurs, Les lire souvent.
    \
        Causas versare in iudiciis. Cic. Demener.
    \
        Dolos versare. Virgil. Penser à faire tromperies.
    \
        Hominem regere ac versare. Lucret. Le tourner ca et là ainsi qu'on veult, Luy faire faire tout ce qu'on veult.
    \
        Ad omnem malitiam et fraudem versare mentem suam. Cic. Addonner et exerciter son esprit à toute mauvaistié.
    \
        Oues versare. Virgil. Paistre.
    \
        Pectora versat illis pudor. Liu. Honte leur vient au devant de l'esprit, et les vient assaillir.
    \
        Amor versat pectora. Ouid. Agite, Tormente, Travaille.
    \
        Versat se, quaerit quid agat. Cic. Il se tourne.
    \
        Huc et illuc Torquate vos versetis licet, nihil, etc. Cic. Faictes du mieulx et du pis que vous pourrez. B.
    \
        Terram versare. Virgil. Fouir, Labourer, Bescher.
    \
        Vultus versare in omnia. Ouid. Tourner souvent la teste de touts costez pour regarder autour de soy.
    \
        Versate diu quid ferre recusent. Horat. Pensez, Considerez.
    \
        Secum in animis versare. Liu. Penser en soymesme.
    \
        Versare in corde. Plaut. Penser.
    \
        Verba versare. Cic. Considerer les parolles.
    \
        Versare testes. Quintil. Les preparer et interroguer en toutes facons, Les tenter et examiner.
    \
        Versare aliquid. Quintil. Traicter.
    \
        Pecunias non ex fide versare. Sueto. Ne point gouverner et administrer loyaument les deniers de son seigneur, Mal verser au gouvernement des finances.

    Dictionarium latinogallicum > verso

  • 119 armillum

    armillum, i, n. vase à vin, broc, bouteille.    - Cupido ad armillum redit, Apul. M. 6, 22: Cupidon revient [à sa bouteille] = à ses vieilles habitudes.

    Dictionarium latinogallicum > armillum

  • 120 acer

    1. acer, eris, n., der Ahornbaum, der Ahorn (als Baum u. als Holz), Ov., Plin. u.a. – acer als fem. bei Serv. Verg. Aen. 2, 16 (wo Akk. acerem); vgl. Prisc. 5, 15 u. 6, 44.
    ————————
    2. ācer, cris, cre (verwandt mit aceo, acies, griech. ἄκρος, spitz u. ἀκίς, Spitze, deutsch Achel), Adj. m. Compar. u. Superl., scharf, schneidend, I) eig., von empfindlich treffenden Werkzeugen, wie Waffen usw., ferramentum, Isid.: acria arma, Lucil. sat. 13, 1: hastas gerunt, angusto et brevi ferro, sed ita acri etc., Tac.: acres arcus, zum scharfen Schuß gespannte, straffe, Verg.: u. im Bilde, acres subiectat lasso stimulos, Hor.: secundae res acrioribus stimulis animos explorant, Tac.
    II) übtr.: A) von den äußeren Sinnen, ihren Wahrnehmungen u. den dieselben erregenden Gegenständen: 1) scharf, pikant, beißend für den Geschmack (Ggstz. mollis, lenis, dulcis), sapor, Plin: cibus interdum mollis, interdum acer, Cels.: rapula, Hor.: acetum, Varr. fr. u. Cels.: manducare quae sunt acerrima, id est sinapi, allium, cepam, Cels.: umores, scharfe Säfte im Magen, Cic.: stomachus post vinum, der durch den Wein zu viel Schärfe bekommt, Hor. – dah. subst., acria, ium, n. pl., α) Scharfes = scharfe Speisen, ut vitet acria, ut est sinapi, cepa, allium, Varr. fr. – β) das Scharfe, die Schärfe, viscerum, Plin.: in cibis, Plin. – 2) empfindlich für das Gefühl, schneidend, stechend, beißend, übh. schmerzhaft, frigus, Lucr.: hiems, Hor.: acrior hiems, Plaut.: acrior ventus, heftigerer, Curt.: tempestates, rauhe Witte-
    ————
    rung, Caes.: sol (ὀξυς ηέλιος, Odyss.), die stechende, scharfbrennende S., Hor.: so auch solis potentia, Verg. – sitis, Tibull.: egestas, peinlich bittere Not, Lucr.: morbus, Plaut.: dolor corporis, cuius morsus est acerrimus, Cic.: febris acerrima, Aur. Vict. epit. – 3) durchdringend fürs Gehör, scharf, helltönend, gellend, grell, kreischend, v. Tönen usw., flammae sonitus das Knistern, Verg.: vox, Lucr.: vox acrior (Ggstz. iucundior), Quint.: syllabae acres (Ggstz. leniores), Quint. – übtr., acris tibia, Hor. carm. 1, 12, 1 sq. – 4) scharf, durchdringend, penetrant für den Geruch, odor, Lucr. u. Plin.: unguenta summā et acerrimā suavitate condita, Salben vom stärksten und durchdringendsten Geruch (Ggstz. ung. moderata, mäßig duftende), Cic. – übtr., naribus acres canes, von großer Spürkraft, Ov. met. 7, 806 sq. – 5) vom Gesicht, durchdringend, scharf, acerrimus sensus videndi, Cic.: acri adspectu uti, Cornif. rhet.: acri et defixo aspectu uti, den Blick scharf auf einen Punkt richten, Cornif. rhet. – u. (wie ὀξύς) blendend fürs Gesicht, blendend hell, lebhaft (von Farbe), bes. hell- oder hochpurpurfarbig, hochrot, splendor, Lucr.: rubor, Sen.
    B) von den die innern Sinne erregenden Gegenständen u. von den innern Sinnen selbst, 1) v. den Empfindungen des innern Gefühls = stechend, nagend, empfindlich, schmerzlich, peinigend, pein-
    ————
    lich, cura, Lucr.: dolor, Verg.: memoria, schmerzliches Andenken, Tac.: paenitentia, peinlich bittere, Tac. – 2) v. den Verstandeskräften u. ihren Фußerungen, durchdringend, scharf, scharfsinnig, fein, treffend, acies (ingenii), Cic.: vir acri od. acerrimo ingenio, Cic. – investigator, Cic.: iudicium acrius et certius, Cic.: memoria (Gedächtnis), Cic. – 3) als moralische Eigenschaft: a) von seiten des Willens, feurig, hitzig, eifrig, energisch, tatkräftig, Ggstz. quietus (s. Benecke Cic. Cat. 3, 17. Fritzsche Hor. sat. 1, 3, 53. Dietsch Sall. Iug. 7, 4. Kritz Sall. Iug. 20, 2), impigrum atque acre ingenium, Sall.: animus, Cic. – vir, Sall.: testis, Cic.: civis acerrimus, Cic.: acrior in rebus gerendis, Cic.: homo ad perdiscendum acerrimus, von Lerneifer beseelt, Cic.: duces partium accendendo bello civili acres, Tac.: bes. von Kriegern, milites, Cic.: hostis Cic.: equus (Streitroß), Verg.: stetit acer in armis, Verg. – acer in ferro (im Kampf), Cic. ad Att. 2, 21, 4. – m. Genet. (= in), acer belli, Vell. 1, 3, 1: acer militiae, Tac. hist. 2, 5, 1. – m. Abl. (= in), bellis acer Halesus, Verg. Aen. 10, 411: Mithridates bello acerrimus, Vell. 2, 18, 1: acer equis, der reisige Held, Verg. georg. 3, 8: m. Infinit., iuga Pyrenes venatibus acer metiri, Sil. 3, 338: quis tendere contum acrior? Claud. IV. cons. Hon. 540. – subst., acria illa et erecta, feurige u. erhabene Stellen (Passagen), Plin. ep. 6, 33, 9. – b) von seiten der Af-
    ————
    fekte, hitzig, heftig, leidenschaftlich, streng, wild, grimmig (Ggstz. modestus, quietus, lenis, mitis, mollis), qui cum ita vehemens acerque venisset, ut etc.; ita eum placidum mollemque reddidi, ut etc., Cic.: acerrima uxor, Plaut.: pater, Ter.: aestimator, Cic.: potor, ein starker Zecher, Hor. – m. Genet., sermonis acer, Aur. Vict. epit. 42, 7. – so von Tieren, aper, Hor.: leo acerrimus, Cornif. rhet. u. Nep.: bes. von hitzigen u. bissigen Jagd- od. Haushunden, Cic., Hor. u.a.; vgl. Schwabe zu Phaedr. 3, 7, 18. – v. der Miene, vultus eorum indignitate rerum acrior, Liv. 9, 6, 2: vultus acer in hostem, Hor. carm. 1, 2, 39. – u. von den Affekten selbst, heftig, stark, leidenschaftlich, ira, Lucr.: amor gloriae, cupiditas, luctus, Cic.: acrior ad venerem feminae cupido quam regis, Curt. – dah. c) übh. v. abstrakten, poet. auch von konkreten Dingen, bei denen mit Eifer, Feuer, Heftigkeit, Strenge usw. zu Werke gegangen wird, hitzig, heftig, scharf, streng, gewaltig, eifrig, empfindlich, kränkend, hart, acriora consilia (Ggstz. cauta), Tac.: acerrima consilia (Ggstz. inertissima), Hirt. in Cic. ep.: militia, Hor.: bellum, Cic.: supplicium, Cic.: nox, wo es hart hergeht, Cic. – u. so wohl auch pocula, aus denen scharf gezecht wird = große, Hor. – subst., acre, is, n., die bittere Schärfe (Ggstz. ridiculum, Scherz), Hor. sat. 1, 10, 14. – longe maiora et acriora repetens, indem sein Streben weiter ging u. er das-
    ————
    selbe mit Heftigkeit verfolgte, Vell. 2, 6, 2. – a) acer als fem. bei Enn. ann. 406; u. acris als masc. bei Enn. ann. 369. Cels. 8, 4. p. 337, 21 (D.). Col. 12, 17, 2. – b) Nbf. acrus, a, um, bei Spät.: caenum acrissimum, Pelag. vet. 16. Cod. Iust. 5, 5, 4. – c) Acc. neutr. acre, adv. = acriter, Sall. fr. u.a.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > acer

См. также в других словарях:

  • Cupido — ? Cupido …   Википедия

  • Cupido — Pour les articles homonymes, voir Cupido (homonymie) …   Wikipédia en Français

  • Cupido — may refer to: 763 Cupido, an asteroid Biotodoma cupido, a species of cichlid Cupido (butterfly), a gossamer winged butterfly genus Tympanuchus cupido, the North American Greater Prairie Chicken Damian Cupido (born 1982), Australian rules… …   Wikipedia

  • Cupido — Saltar a navegación, búsqueda Venus y Cupido, de Alessandro Allori. Museo Fabre, Montpellier. Cupido es, en la mitología romana, el dios del amor. Equivale al Eros de la mitología griega, y a Kāmadeva en la mit …   Wikipedia Español

  • CUPIDO — Amoris Deus, quem Hesiodus natum vult ex Chao et Terra, Simonides ex Marte et Venere, Arcesilaus ex nocte et Aethere, Alcaeus ex Lite et Zephyro, Sappho ex Venere et Caelo, Seneca ex Venete et Vulcano. Quidam ex sola Venere prognatum tradunt,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Cupido — (Таормина,Италия) Категория отеля: Адрес: Via Guglielmo Marconi, 98039 Таормина, Италия …   Каталог отелей

  • Cupido — Cupido. Der heitre, schelmische, listige, gefährliche Sohn der holden Liebesgöttin, oft für Eins mit Eros und Amor (s. d.), gehalten, aber doch eigentlich mehr das Verlangen nach Genuß ausdrückend. Mit seinem Pfeile verwundet er unsichtbar die… …   Damen Conversations Lexikon

  • cupido — s. m. 1. Personificação do amor. 2.  [Figurado] Homem que, julgando ser um Adônis, se torna ridiculamente amável. 3.  [Brasil] Cupim (formiga branca).   • Confrontar: cúpido …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • cúpido — adj. 1. Muito desejoso. 2. Que manifesta (no olhar) grande desejo.   • Confrontar: cupido …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • cupido — (De Cupido, dios del amor en la mitología romana). 1. m. Representación pictórica o escultórica del amor, en la forma de un niño desnudo y alado que suele llevar los ojos vendados y porta flechas, arco y carcaj. 2. Hombre enamoradizo y… …   Diccionario de la lengua española

  • Cupīdo — (lat.), 1) Liebesverlangen, die sinnliche Liebe als Gottheit, häufig mit Amor verwechselt; 2) Schmetterling, so v.w. Argusfalter …   Pierer's Universal-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»