Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

coronam

  • 1 corona [1]

    1. corōna, ae, f. (κορώνη), der Kranz, I) eig., der Kranz, die Krone aus Blumen (natürlichen od. künstlichen), Zweigen u. dgl. (als Schmuck der Menschen bei fröhlichen u. ernsten, feierlichen Gelegenheiten, wie der Gäste beim Mahle um Kopf und Hals, der Opfernden [s. Fabri Liv. 23, 11, 5], der Toten, der Mischkessel u. Becher bei Trinkgelagen [s. Voß Verg. georg. 2, 528. p. 454. Wagner Verg. Aen. 1, 724], sowie der Götterbilder, der Gebäude, der Schiffe [s. Mützell Curt. 4, 4, 5] u. der Opfertiere; als Geschenk für Geliebte, Freunde usw. [goldene, als Geschenk für Könige u. Feldherren, s. Mützell Curt. 4, 2, 2. p. 190. Drak. Liv. 7, 37, 1; 38, 14, 5] usw., c. aurea, Cornif. rhet., Liv. u.a.: laurea, Cic.: myrtea, Val. Max.: pinea, Plin.: quercea, Tac.: quernea, Suet.: spicea, Inscr.: spinea, Dornenkrone (Christi), Lact.: facta duabus virgulis oleaginis, Nep.: lemniscata, Serv.: corona modici circuli (von geringem Umfang od. Durchmesser), Liv. – als Kampfpreis, Belohnung, bes. tapferer Krieger, c. castrensis, civica, muralis, navalis, obsidionalis etc., Plaut., Cic. u.a.: c. aurea muralis, vallaris, Inscr. – corona virtute parta, Cic.: corona victoriae, Greg. in Iob 22, 45: corona victrix, Lact. de mort. pers. 16, 11. – coronam imponere alci, Cic. u. Liv., statuae, Suet.: redimire frontem coronā, Mart. (u. so redimitus coronis, bei Gelagen, Cic.): coronam (capite) gerere oder gestare, Suet.: decernere alci coronam lauream, Cic.: dare alci honoris coronam, Nep.: alqm coronā donare, Cic.: coronam habere unam in capite, alteram in collo, Cic.: coronam ponere, Cic.: deponere, Liv.: coronam capiti detrahere, Liv.: ludis circensibus coronā laureā uti, Vell.: coronas venditare, Plin.: sternere vicos floribus coronisque, Curt.: totum iter floribus coronisque consternere, Curt.: complere alqm floribus coronisque, Cic. – coronas bibere, aus den Kränzen die Blätter in die Becher pflücken u. sie mittrinken, Plin. 21, 12. – poet., corona perenni fronde, d.i. unsterblicher Dichterruhm, Lucr. 1, 118: u. so v. Dichterruhm, alci Delphicā lauro cingere comam, Hor.: insignem suo capiti petere coronam, Lucr. – nectere alci coronam, jmdm. einen Kranz flechten = jmd. durch ein Gedicht verherrlichen, Hor., od. = jmd. wegen eines Gedichtes verherrlichen, preisen, Hor.; vgl. Mitscherl. Hor. carm. 1, 26, 8. Schmid Hor. ep. 2, 2, 96. – sub corona vendere, einen Kriegsgefangenen als Sklaven verkaufen (weil die Gefangenen bekränzt wurden, vgl. Cael. Sabinus b. Gell. 7, 4, 3), Caes. u. Liv.: ebenso sub corona venire od. venundari, Liv.: sub corona emere, Varr. – poet., regni corona = diadema, Verg. Aen. 8, 505. – corona fidei, Märtyrerkrone, Cypr. ep. 58 u. 60. Lact. epit. 72, 23 (dies. auch bl. corona, Lact. 4, 25, 10). – II) übtr.: 1) in der Baukunst = Kranzleiste, Einfassung, Gesims, Vitr. u. Plin. – 2) in der Kriegskunst = Rand, Einfassung einer Mauer, angusta muri corona erat, Curt. 9, 4 (18), 30. Vgl. Held Hirt. b. G. 8, 9, 3 (wo einige Hdschrn. auch coronis haben). – 3) bei den Agrim. = oberster Rand der Äcker als Abgrenzungslinie, Cato r. r. 6, 3. Gromat. vet. 217, 1 u. 218, 3. – 4) cor. montium, kreisförmige Gebirgskette, Plin. 6, 73. – 5) haarige Krone über dem Pferdehufe, Col. u. Veget. mul. – 6) Hof um die Sonne, für das griech. ἅλως, Sen. nat. qu. 1, 2. – 7) gew. = Kreis von Menschen, Zuschauer, Zuhörer, Versammlung, Menge, Cic. u.a. (s. Schmid Hor. ep. 1, 18, 53). – dah. als milit. t. t. = die einen Ort feindlich od. als Schutz rings umgebende (einfache, zweifache, ja dreifache) Truppenlinie, Belagerungslinie, Befestigungslinie (s. Fabri Liv. 23, 18, 5. Mützell Curt. 4, 6, 10. p. 250), (urbem etc.) coronā cingere, Caes. u. Liv., circumdare od. oppugnare, Liv. u.a. – zum Schutze, coronā vallum defendere, Liv. 4, 19, 8. – 8) corona bubula = cunila bubula, großer Saturei, so genannt wegen seiner Vortrefflichkeit, Apul. Apic. 4, 144 u. 145. – / chorona geschr., Corp. inscr. Lat. 6, 22102 = Carm. epigr. 92 ed. Buecheler; vgl. Quint. 1, 5, 20. Ter. Scaur. de orthogr. (VII) 14, 11.

    lateinisch-deutsches > corona [1]

  • 2 corona

    1. corōna, ae, f. (κορώνη), der Kranz, I) eig., der Kranz, die Krone aus Blumen (natürlichen od. künstlichen), Zweigen u. dgl. (als Schmuck der Menschen bei fröhlichen u. ernsten, feierlichen Gelegenheiten, wie der Gäste beim Mahle um Kopf und Hals, der Opfernden [s. Fabri Liv. 23, 11, 5], der Toten, der Mischkessel u. Becher bei Trinkgelagen [s. Voß Verg. georg. 2, 528. p. 454. Wagner Verg. Aen. 1, 724], sowie der Götterbilder, der Gebäude, der Schiffe [s. Mützell Curt. 4, 4, 5] u. der Opfertiere; als Geschenk für Geliebte, Freunde usw. [goldene, als Geschenk für Könige u. Feldherren, s. Mützell Curt. 4, 2, 2. p. 190. Drak. Liv. 7, 37, 1; 38, 14, 5] usw., c. aurea, Cornif. rhet., Liv. u.a.: laurea, Cic.: myrtea, Val. Max.: pinea, Plin.: quercea, Tac.: quernea, Suet.: spicea, Inscr.: spinea, Dornenkrone (Christi), Lact.: facta duabus virgulis oleaginis, Nep.: lemniscata, Serv.: corona modici circuli (von geringem Umfang od. Durchmesser), Liv. – als Kampfpreis, Belohnung, bes. tapferer Krieger, c. castrensis, civica, muralis, navalis, obsidionalis etc., Plaut., Cic. u.a.: c. aurea muralis, vallaris, Inscr. – corona virtute parta, Cic.: corona victoriae, Greg. in Iob 22, 45: corona victrix, Lact. de mort. pers. 16, 11. – coronam imponere alci, Cic. u. Liv., statuae, Suet.: redimire frontem coronā, Mart. (u. so redimitus coronis,
    ————
    bei Gelagen, Cic.): coronam (capite) gerere oder gestare, Suet.: decernere alci coronam lauream, Cic.: dare alci honoris coronam, Nep.: alqm coronā donare, Cic.: coronam habere unam in capite, alteram in collo, Cic.: coronam ponere, Cic.: deponere, Liv.: coronam capiti detrahere, Liv.: ludis circensibus coronā laureā uti, Vell.: coronas venditare, Plin.: sternere vicos floribus coronisque, Curt.: totum iter floribus coronisque consternere, Curt.: complere alqm floribus coronisque, Cic. – coronas bibere, aus den Kränzen die Blätter in die Becher pflücken u. sie mittrinken, Plin. 21, 12. – poet., corona perenni fronde, d.i. unsterblicher Dichterruhm, Lucr. 1, 118: u. so v. Dichterruhm, alci Delphicā lauro cingere comam, Hor.: insignem suo capiti petere coronam, Lucr. – nectere alci coronam, jmdm. einen Kranz flechten = jmd. durch ein Gedicht verherrlichen, Hor., od. = jmd. wegen eines Gedichtes verherrlichen, preisen, Hor.; vgl. Mitscherl. Hor. carm. 1, 26, 8. Schmid Hor. ep. 2, 2, 96. – sub corona vendere, einen Kriegsgefangenen als Sklaven verkaufen (weil die Gefangenen bekränzt wurden, vgl. Cael. Sabinus b. Gell. 7, 4, 3), Caes. u. Liv.: ebenso sub corona venire od. venundari, Liv.: sub corona emere, Varr. – poet., regni corona = diadema, Verg. Aen. 8, 505. – corona fidei, Märtyrerkrone, Cypr. ep. 58 u. 60. Lact. epit. 72, 23 (dies. auch bl. corona, Lact. 4, 25, 10). – II) übtr.: 1)
    ————
    in der Baukunst = Kranzleiste, Einfassung, Gesims, Vitr. u. Plin. – 2) in der Kriegskunst = Rand, Einfassung einer Mauer, angusta muri corona erat, Curt. 9, 4 (18), 30. Vgl. Held Hirt. b. G. 8, 9, 3 (wo einige Hdschrn. auch coronis haben). – 3) bei den Agrim. = oberster Rand der Äcker als Abgrenzungslinie, Cato r. r. 6, 3. Gromat. vet. 217, 1 u. 218, 3. – 4) cor. montium, kreisförmige Gebirgskette, Plin. 6, 73. – 5) haarige Krone über dem Pferdehufe, Col. u. Veget. mul. – 6) Hof um die Sonne, für das griech. ἅλως, Sen. nat. qu. 1, 2. – 7) gew. = Kreis von Menschen, Zuschauer, Zuhörer, Versammlung, Menge, Cic. u.a. (s. Schmid Hor. ep. 1, 18, 53). – dah. als milit. t. t. = die einen Ort feindlich od. als Schutz rings umgebende (einfache, zweifache, ja dreifache) Truppenlinie, Belagerungslinie, Befestigungslinie (s. Fabri Liv. 23, 18, 5. Mützell Curt. 4, 6, 10. p. 250), (urbem etc.) coronā cingere, Caes. u. Liv., circumdare od. oppugnare, Liv. u.a. – zum Schutze, coronā vallum defendere, Liv. 4, 19, 8. – 8) corona bubula = cunila bubula, großer Saturei, so genannt wegen seiner Vortrefflichkeit, Apul. Apic. 4, 144 u. 145. – chorona geschr., Corp. inscr. Lat. 6, 22102 = Carm. epigr. 92 ed. Buecheler; vgl. Quint. 1, 5, 20. Ter. Scaur. de orthogr. (VII) 14, 11.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > corona

  • 3 pono

    pōno, posuī, positum, ere (zsgzg. aus po [= ἀπό] u. sino, dah. auch die Kürze des o im Perf. u. Sup.), niederlassen= legen, setzen, stellen, hinlegen, hinsetzen, hinstellen, aufstellen (griech. τίθημι), konstr. m. Advv. des Ortes, mit in u. Abl. (unklass. mit in u. Akk.), mit ad, ante, sub, super u.a. Praepp., poet. u. nachaug. m. bl. Abl., und absol. (d.h. ohne Angabe des Ortes), I) im allg.: 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: hic verbenas ponite, Hor. – litteras in sinu, in den B. stecken, Liv. fr.: anulum in sede regia, Curt.: speculum in cathedra, Phaedr.: sacra in mensa penatium ordine, Naev. fr.: coronam in caput, Gell.: oleas in solem biduum, Cato: stipitem in flammas, Ov.: in naves putidas commeatum, Cato fr.: cortinam plumbeam in lacum, Cato. – gladium ad caput (zu Häupten), Sen. – caput (Ciceronis) inter duas manus in rostris, Liv. fr.: caput alcis ante regis pedes, corpus ante ipsum, Curt. – ubicumque posuit vestigium, Cic.: vestigia in locuplete domo, Hor.; u. im Bilde, quācumque ingredimur, vestigium in aliqua historia ponimus, Cic. – pedem ubi ponat in suo (regno) non habet, Cic.; u. im Bilde, quod autem sapientia pedem ubi poneret non haberet, Cic. – p. genu, die Knie niederlassen, auf die K. fallen, niederknien, Ov., Sen. rhet., Curt. u.a. (s. Mützell Curt. 4, 6 [28], 28). – p. oscula in labellis, Prop., oscula genis, Stat. – p. scalas, ansetzen, anlegen, Caes. – ne positis quidem, sed abiectis poculis, Curt. – hastā positā pro aede Iovis Statoris, aufgesteckt (bei einer Versteigerung), Cic. – β) persönl. Objj.: posito (sanft niedergesetzt) magis rege, quam effuso (abgeworfen), Curt. – in senatu sunt positi, Cic. fr.: positi vernae circa Lares, Hor. – p. sese in curulibus sellis, Flor. – b) ein Gerät setzen, hinstellen, aufstellen, mensam, Hor.: sellam iuxta, Sall.: in tabernaculo sellam auream, Nep.: mensas totis castris, Curt.: alci mensas exstructas dapibus, Ov.: mensam prandendi gratiā, Val. Max. – p. casses, Ov. – c) hinlagern, hinstrecken, artus in litore, Verg.: corpus in ripa, Ov.: se toro, Ov.: positus inter cervicalia minutissima, Petron.: Giton super pectus meum positus, Petron.: somno positae, im Schl. hingelagert, Verg.: sic positum (vitulum) in clauso linquunt, Verg. – und auf das Totenbett hinlegen, hinbetten, toro componar positaeque det oscula frater, Ov. met. 9, 504. – u. einen Leichnam, Gebeine beisetzen, corpus, Lucr. u. ICt.: alqm, Corp. inscr. Lat. 8, 434 u. 452: alqm patriā terrā, Verg.: ossa collecta in marmorea domo, Tibull.: ossa collata in urnam auream in foro quod aedificavit sub columna posita sunt, Eutr.; vgl. Goßrau Verg. Aen. 2, 644. – d) jmdm. zu Ehren eine Bildsäule usw. aufstellen, alci statuam, Nep.: columnam Duillio in foro, Quint.: imaginem tyrannicidae in gymnasio, Quint. – bes. (wie τιθέναι) einer Gottheit als Weihgeschenk aufstellen, niederlegen, weihen, donum ex auro in aede Iovis, Liv.: coronam auream in Capitolio donum, Liv.: ex praeda tripodem aureum Delphis, Nep.: serta, Ov.: sectos fratri capillos (als Totenopfer), Ov.: poet., vota, weihen, Prop. Vgl. die Auslgg. zu Hor. carm. 3, 26, 6. Prop. 2, 11, 27. – e) etw. beim Spiele, beim Wetten als Preis setzen, einsetzen, provocat me in aleam, ut ego ludam: pono pallium, ille suum anulum opposuit, Plaut.: p. pocula fagina, Verg. – u. etwas zum Pfande setzen, meam esse vitam hic pro te positam pigneri, verpfändet, Plaut. capt. 433. – übtr. = aussetzen, caput periculo, Plaut. capt. 688. – f) als t. t. der Rechenkunst: p. calculum, τών ψηφον τιθέναι, die Rechensteinchen aufs Brett setzen, einen Ansatz machen, eine Berechnung anstellen, ut diligens ratiocinator calculo posito videt, Colum.: ponatur calculus, adsint cum tabula pueri, Iuven. – dah. im Bilde, cum imperio c. p., sich berechnen, Rechnung ablegen, Plin. pan.: cum alqa re parem calculum ponere, etwas gleichmachen, Plin. ep.: bene calculum ponere, die Sache wohl in Betrachtung ziehen, reiflich überlegen, Petron.: ebenso omnes, quos ego movi, in utraque parte calculos pone etc., Plin. ep. – g) als milit. t. t., eine Mannschaft, einen Befehlshaber mit einer Mannschaft irgendwohin legen, irgendwo aufstellen, praesidium ibi, Caes.: duas legiones in Turonis ad fines Carnutum, Caes.: legionem tuendae orae maritimae causā, Caes.: insidias contra alqm, Cic.: centuriones in statione ad praetoriam portam, Caes.: custodias circa portas, Liv. – h) jmd. an einem entfernten Orte niedersetzen, wohin versetzen, pone me ubi etc., pone sub curru solis in terra etc., Hor.: p. in aethere, Ov.: alqm in caelo, Iustin., in astris, Hyg.: modo me Thebis modo ponit Athenis, Hor. – i) eine Bekanntmachung öffentlich aufstellen, anschlagen, erlassen, edictum, Tac. ann. 1, 7: positis propalam libellis, durch öffentliche Anschläge, ibid. 4, 27. – k) schriftlich hinsetzen, α) übh.: signa novis praeceptis, sich die n. L. anmerken, niederschreiben (ὑποσημειοῦσθαι), Hor. sat. 2, 4, 2. – β) anführen, verba eius haec posuit, Gell. 6 (7), 9, 12: et ipsos quidem versus in libro, quo dixi positos, legat, Gell. 6 (7), 16, 3: ex quibus unum (testimonium), quod prae manibus est, ponemus, Gell. 5, 13, 3. – l) im Partic. Perf. Pass. positus, a, um, α) hingelegt, hingefallen, p. nix, Hor.: positae pruinae, Prop.: p. ros, p. carbunculus, Plin. – β) v. Örtlichkeiten = situs, wo gelegen, liegend, befindlich, Roma in montibus posita, Cic.: Delos in Aegaeo mari p., Cic.: portus ex adverso urbi p., Liv.: tumulus opportune ad id p., Liv.

    2) übtr.: a) übh. legen, setzen, stellen, pone ante oculos laetitiam senatus, Cic.: alqd p. paene in conspectu, Cic.: alqd sub uno aspectu, Cic. – in ullo fortunae gradu positus, v. Pers., Curt.: haud multum infra magnitudinis tuae fastigium positus (Parmenio), Curt.: artes infra se positae, Hor. – caput suum p. periculo, in G. geben, Plaut. – ponendus est ille ambitus, non abiciendus, ihren ruhigen Gang bis zu Ende nehmen lassen, Cic. – b) jmd. od. etw. in irgendeinen Zustand setzen, bringen, alqm eodem ponere et parare, gleich daneben stellen u. vergleichen, Plaut.: alqm in crimen populo atque infamiam, jmdm. verleumderische Nachrede beim Volke zuziehen (v. einem Versprechen), Plaut.: alqm p. in gratia ( selten in gratiam) apud alqm, Cic.: alqm in culpa et suspicione, schuldig u. verdächtig machen, Cic.: in laude positum esse, im Besitze des Ruhmes sein, Cic. – c) etw, in etw. od. jmd. setzen, auf etw. bauen, -beruhenlassen, omnem spem salutis in virtute, Caes.: in Pompeio omnem spem otii, Cic.: unum communis salutis auxilium in celeritate, Caes. – sed quoniam tantum in ea arte ponitis (so viel gebt, so großes Gewicht legt), videte, ne etc., Cic.: u. so multum in suorum misericordia p., Curt. – dah. im Passiv, positum esse in alqa re = auf etw. beruhen, begründet sein, sich stützen, ankommen, in spe, Cic.: in alcis liberalitate, Cic. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit usw. auf etw. verwenden, totum diem in consideranda causa, Cic.: Quintilem (mensem) in reditu, Cic. – omnem curam in siderum cognitione, Cic.: totum animum atque omnem curam, operam diligentiamque suam in petitione, Cic.: se totum in contemplandis rebus, versenken, Cic. – e) etw. od. jmd. unter eine Klasse setzen, rechnen, zählen, alqd in vitiis, Nep.: mortem in malis, Cic.: alqm inter veteres, Hor.: inter quos me ipse dubia in re poni malim, Liv. 29, 25, 2: si medicus me inter eos, quos perambulat, ponit, mich unter seine Patienten rechnet, Sen. de ben. 6, 16, 6. – u. gleichs. in eine Rubrik setzen, etwas für das u. das ansehen, halten, alqd in laude, in magna laude, Cic.: alqd in beneficii loco, Cic.: Africam in tertia parte. Sall.: id C. Norbano in nefario crimine atque in fraude capitali, Cic.: hoc metuere, alterum in metu non p., für bedenklich halten, Poet. b. Cic. ad Att. 12, 51, 3; 14, 21, 3; top. 55: haud in magno discrimine ponere, kein großes Gewicht darauf legen, Liv.: ponere in dubio (in Zweifel stellen), utrum... an, Liv.: id ne pro certo ponerem (für gewiß annehmen), Piso effecit, Liv.: alqm alci in aequo ponere, jmdm. gleichstellen, Liv. – und wie θέσθαι m. dopp. Acc. u. im Passiv m. dopp. Nom. = jmd. od. etwas ansehen, halten für usw., p. alqm principem, Cic. u. Nep.: quae omnia infamia ponuntur, Nep.: nemo ei par ponitur, Nep. – f) etw. schriftl. setzen, hersetzen, hinsetzen, anführen, äußern, bemerken, sagen, ipsa enim (verba), sicut Messalae, posui, Suet.: quapropter tanta in re ipsius Heminae verba ponam, Plin.: de arrogatione me dixeram aliqua positurum, Vopisc.: cuius pauca exempla posui, Cic.: p. inter causas suffragationis suae, Suet.: ut paulo ante posui, Cic.: ponam in extremo quid sentiam, Cic.: hoc ipsum elegantius poni meliusque potuit, Cic.: quod nunc communiter in sepultis ponitur, ut humati dicantur, Cic.: cum in eis haec posuisset, Nep.: quam (epistulam) ipsam melius est ponere, quam de ea plurimum dicere, Vopisc.: ponere vocabulum malā significatione, Donat. – dah. ponor ad scribendum, man setzt mich (meinen Namen) bei Abfassung der Senatsbeschlüsse mit hin, Cic. ep. 9, 15, 4.

    II) prägn.: A) schaffend legen, setzen, hinsetzen, aufstellen, aufführen, errichten, anlegen, gründen, 1) eig.: a) v. Bau-, Werkmeister usw.: fundamenta, ICt.: tropaeum, Nep.: opus, Ov.: aras, templa, Verg.: moenia Troiae, Ov.: urbem, Verg.: castella, Tac.: Byzantium in extrema Europa, Tac.: in ipso cubiculo poni tabernaculum iussit, das Badezelt aufschlagen, Sen. – als milit. t. t., p. castra (ein Lager aufschlagen) in proximo colle, Caes., loco iniquo, Caes., sub radicibus montis, ad amnem, Curt. – p. munimenta manu, Curt. – b) v. Künstler (Bildhauer, Maler), setzen, anbringen, darstellen, Orphea in medio silvasque sequentes, Verg.: ponere totum nescire, ein Ganzes hinstellen, darstellen, Hor. – si Venerem Cous nusquam posuisset Apelles, Ov. – hic saxo, liquidis ille coloribus sollers nunc hominem ponere, nunc deum, Hor. – c) v. Dichter, hinstellen, darstellen, nec ponere lucum artifices, Pers. 1, 70; vgl. pone Tigellinum, führe (dem Zuhörer) naturgetreu vor, Iuven. 1, 155.

    2) übtr.: a) übh. legen, setzen, quorum omnium virtutum fundamenta in voluptate tamquam in aqua ponitis, Cic.: his fundamentis positis consulatus tui, Cic.: ponere initia male, Cic.: ponere spem, seine Hoffnung darauf setzen, m. folg. Acc. u. Infin., Plaut. capt. 957. – b) feststellen, aufstellen, bestimmen, leges in conviviis, Cic.: iura p. (griech. νομοθετειν), Prop.: festos laetosque ritus, Tac.; vgl. mores viris et moenia, Verg.: p. pretium, einen Preis bestimmen, auswerfen, Sen.: u. so huic signo milia centum, den Preis von 100000, Hor.: p. praemium, eine Belohnung aufstellen, auswerfen, verheißen, Sall., Liv. u.a. (s. Drak. Liv. 39, 17, 1): Olympiada, eine Ol. ansetzen, festsetzen, Cic. – p. alci od. alci rei nomen ( wie ονομα θειναί τινι), einen Namen gleichs. feststellen, beilegen, Cic. u.a. – p. rationem, Rechnung aufstellen, ablegen, Suet.; vgl. p. rationem cum Orco, Rechnung halten mit usw., Cic. – c) als feststehend aufstellen, annehmen, behaupten (nicht »voraussetzen«, s. Jordan Cic. Caecin. 32. p. 195), duo genera ponunt, deorum alterum, alterum hominum, Cic.: alii elementa novem posuerunt, Quint.: sed positum sit primum nosmet ipsos commendatos esse nobis, Cic. – m. dopp. Acc., als das u. das annehmen, vitae brevis signa raros dentes, Plin.: im Passiv m. dopp. Nom., si ponatur adulter caecus, aleator pauper, Quint. – d) ein Thema zur Besprechung stellen, aufstellen, bestimmen, quaestiunculam, Cic.: quaestionem, Phaedr. u. Sen.: p. aliquid, ad quod audiam, volo, Cic.: materia, in qua ponitur tibicen, qui etc., Quint. – u. absol. = eine oder die Frage stellen, ponere iubebam, de quo quis audire vellet, Cic.: p. an etc., Sen. – e) jmd. in ein Amt, in eine Würde, Stellung (als Aufseher, Richter, Kläger) setzen, aufstellen, einsetzen, anstellen, alci custodem, Caes.: alci accusatorem, Cael. in Cic. ep.: satis idoneum officii sui iudicem, Cic. – u. m. dopp. Acc., alqm custodem in frumento publico, Cic.: alqm imperatorem Numidis, Sall.: alqm principem in bello, Nep. – m. super u. Akk., super armamentarium positus, Curt. 6, 7 (27), 22: puer super hoc positus officium, Petron. 56, 8.

    B) zum Genießen eine Speise, ein Getränk auftragen, vorsetzen (klass. apponere), globos melle unguito, papaver infriato, ponito, Cato: p. pavonem, merulas, Hor.: p. unctum, einen Leckerbissen, Hor.: invitas ad aprum, ponis mihi porcum, Mart.: ceteris vilia et minuta ponebat, Plin. ep.: da Trebio, pone ad Trebium, Iuven. – vinum, Petron.: merum in gemma, Ov.: quis posuit secretam in auro dapem? Sen.: alci venenum cum cibo, Liv.: alci in patina liquidam sorbitionem, Phaedr.

    C) als t. t. des Landbaues: 1) pflanzend usw. setzen, einsetzen, stecken, piros, Verg.: arborem, Hor.: vitem, Colum.: vitem ordine, Ambros. – semina (Pflanzen), Verg.: panicum et milium, Colum. – 2) eine Frucht zur Aufbewahrung hinlegen, einlegen (klass. reponere), p. in horreis, Pallad.: sorba lecta duriora et posita, Pallad. D) als publiz. t. t., etw. irgendwo zur Verwahrung niederlegen, hinterlegen, tabulas testamenti in aerario, Caes. b. c. 3, 108, 4: compositio publicis bibliothecis posita, Scrib. Larg. 97: pecuniam apud tutorem, ICt.: apparatum sive impensam in publico, ICt.

    E) als t. t. der Geschäftssprache, ein Kapital auf Zinsen anlegen (vgl. die Auslgg. zu Hor. epod. 2, 70 u. zu Hor. ep. 1, 18, 111), pecuniam in praedio, Cic., apud alqm, Cic.: pecuniam kalendis, Hor.: dives positis in fenore nummis, Hor. – übtr., otia recte, Hor.: beneficium apud alqm, bene apud alqm, Cic.: munus bene apud alqm, Liv.

    F) als t. t. der Toilettensprache, das Haar legen, zurechtlegen, ordnen, p. comas in statione, Ov.: positi sine lege et sine arte capilli, Ov.: ponendis in mille modos perfecta capillis, Ov.

    G) eine Aufregung in der Natur sich legen machen (Ggstz. tollere), tollere seu ponere vult freta (v. Windgott Notus), Hor.: magnos cum ponunt aequora motus, Prop. – dah. refl., ponere, sich legen, v. Winden, Verg., Ov. u. Gell. (s. Goßrau Verg. Aen. 7, 27): u. so auch positi flatus, Min. Fel.

    H) niederlegen, von sich legen, fortlegen, ablegen, weglegen, ab-, wegwerfen (Ggstz. sumere), 1) eig.: a) übh.: velamina de tenero corpore, Ov.: e corpore pennas, Ov.: librum de manibus, Cic. – vestem, tunicam, Cic.: sarcinam, Petron.: barbam, Suet.: insignia morbi, fasciolas, cubital, focalia, Hor.: librum, aus der Hand legen, Cic.: semen, Verg.: coronam luctus gratiā, Cic.: nec sumit aut ponit secures arbitrio popularis aurae, Hor. – als milit. t. t., p. arma, die Waffen niederlegen, ablegen, Cic. u.a., u. (v. sich Unterwerfenden) = die W. strecken, Caes. u.a. (s. Drak. Liv. 6, 10, 5). – b) v. weibl. Wesen, die Leibesfrucht ablegen, v. Frauen, positum est uteri onus, Ov. – v. der Sau, werfen, fetum ad imam cavernam, Phaedr. – v. Vögeln, legen, p. pauca ova, Colum.: p. ova in saepibus, Ov.

    2) übtr., ablegen, von sich tun, entfernen, fahren lassen, aufgeben (Ggstz. sumere, suscipere), bellum, Sall. u.a.: vitam, Cic. u.a.: triumviri nomen, Tac. – vitia, Cic.: amores cum praetexta toga, Cic.: inimicitias, Cael. b. Cic.: discordias, Tac.: dolorem, Cic.: curam et aegritudinem, Cic.: curas externorum periculorum, Liv.: omnes aliarum rerum curas, Liv.: metum, Ov. u. Plin. ep.: animos feroces, Liv.: ferocia corda, Verg.: vitae mortisque consilium vel suscipere vel ponere, Plin. ep. – poet., moras, Verg. – als milit. t. t. u. übtr., p. tirocinium, rudimentum, zurücklegen, ablegen, Liv. u.a. – u. als publiz. t. t., eine Würde niederlegen (klass. deponere), posito magistratu (Ggstz. quamdiu in magistratu est), ICt.

    3) als naut. t. t., Anker werfen, ancoris positis terrae applicare naves, Liv. 28, 17, 13.

    / Archaist. Perf. poseivei, Corp. inscr. Lat. 1, 551. lin. 3: posivi, Plaut. Pseud. 1281: posivit u. posibit, Act. fr. arv. a. 27, f.: posivt (so!), Corp. inscr. Lat. 3, 2208 u. 4367: possivit, ibid. 7, 579 u. 656: posivimus, Plaut. vidul. fr. 6 Stud. ( bei Prisc. 10, 37): posiverunt, Corp. inscr. Lat. 3, 6442. Cato r. r. praef. § 1. Cic. Tusc. 5, 83: posivere, Itin. Alex. 2 (3): posiveris, Plaut. trin. 145. Cato r. r. 4: posieit, Corp. inscr. Lat. 9, 3049 u. 3267: posiit, Corp. inscr. Lat. 5, 2575 u. 7, 574: posit od. posIt, Corp. inscr. Lat. 1, 1282. 1298. 1436 u.a.: possit, Corp. inscr. Lat. 2, 2712: poseit, ibid. 1, 1281 u. 1283: posierunt, ibid. 1, 1284. 3, 860: posiere, ibid. 5, 2714: posier(e), Corp. inscr. Lat. 13, 5282. Vgl. Georges Lexik. der lat. Wortf., S. 539. – Synkop. Partiz. Perf. postus, Lucr. 1, 1059; 3, 855 u.a. Sil. 13, 553. Ter. Maur. 2905.

    lateinisch-deutsches > pono

  • 4 accommodo

    accommŏdo (adcommŏdo), āre, āvi, ātum, tr. [st1]1 [-] adapter, ajuster.    - aliquid alicui rei accommodare: adapter qqch à qqch.    - rem rei accomodare, Cic. Tim. 26: ajuster une chose à une autre.    - sibi personam accommodare, Cic. Off. 1, 115: s'adapter un rôle, une personnalité.    - umeris alas accommodare, Ov. M. 8, 209: ajuster des ailes aux épaules.    - aliquid ad aliquam rem accommodare: adapter qqch à qqch.    - sibi coronam ad caput accommodare, Cic. de Or. 2, 250: s'ajuster une couronne à la tête. --- cf. Plaut. Trin. 719. [st1]2 [-] accommoder, approprier, conformer à.    - avec dat. accommodare orationem multitudinis auribus, Cic. de Or. 2, 159: approprier son éloquence aux oreilles de la foule.    - naturae se accommodare, Sen. Ep. 17, 9: s'accommoder à la nature.    - avec ad: accommodare ad virium imbecillitatem dicendi genus, Cic. Br. 202: adapter sa manière oratoire à la faiblesse de ses forces physiques.    - ad aliquem exacuendum orationem suam accommodare, Cic. de Or. 1, 131: destiner ses paroles à aiguillonner qqn.    - accommodare testes ad crimen, Cic. Verr. pr. 55: produire les témoins appropriés à un chef d'accusation.    - accommodare aliquem ad sententiam, Cic. Fin. 1, 34: mettre qqn d'accord avec une maxime.    - largitio ad facultates accommodanda est, Cic.: il faut proportionner ses libéralités à sa fortune.    - accomodari in + acc.: s'adapter à, s'appliquer à.    - in omnem eventum consilia accommodabantur, Liv. 40, 57, 8: le plan s'adaptait à toute éventualité.    - cf. Cic. Inv. 1, 26 ; 2, 155 ; Div. 2, 111.    - se accommodare: s'adapter, se conformer.    - accommodare se dicenti, Quint.: conformer son attitude au discours de qqn.    - ad hanc notionem nihil video quod potius accommodem, quam... Cic.: de cette notion je ne vois pas de meilleure conclusion à tirer que...    - accommodare operam studiis, Quint, 1, 10, 15: consacrer son activité aux études, se consacrer aux études.    - alicui accommodare de aliqua re, Cic. Fam. 13, 2: donner des accommodements à qqn à propos de qqch, se montrer accommodant à l'égard de qqn à propos de qqch. [st1]3 [-] employer, appliquer (son attention, ses soins...)    - lapis dentifriciis accommodatur, Plin.: cette pierre est utilisée pour les dentifrices.    - accommodare se ad rempublicam, Cic.: se consacrer aux affaires publiques.    - accommodare operam fabulis, Quint.: s'occuper de sornettes.    - accommodare se alicui assertorem, Suet.: se faire le défenseur de qqn.    - accommodare animum negotio, Suet. Aug. 98: appliquer son esprit à une affaire.    - accommodare operam studiis, Quint. 1, 10, 15: consacrer son activité aux études.    - accommodare pecoribus curam, Quint. 1, 12, 7: donner ses soins aux troupeaux. [st1]4 [-] accorder; faire une concession, accorder des facilités.    - alicui actionem accommodare, Dig. 39, 3, 22: accorder le droit d'instance à qqn.    - fidem accommodare, Dig. 34, 9, 10: interposer sa parole.    - accomodare tempus orandi, Cic.: donner tout le temps de plaider.    - accomodare mendacium alicui, Cic.: obliger qqn par un mensonge.    - accommodare alicui de habitatione, Cic. Fam. 13, 2: mettre un logement à la disposition de qqn.
    * * *
    accommŏdo (adcommŏdo), āre, āvi, ātum, tr. [st1]1 [-] adapter, ajuster.    - aliquid alicui rei accommodare: adapter qqch à qqch.    - rem rei accomodare, Cic. Tim. 26: ajuster une chose à une autre.    - sibi personam accommodare, Cic. Off. 1, 115: s'adapter un rôle, une personnalité.    - umeris alas accommodare, Ov. M. 8, 209: ajuster des ailes aux épaules.    - aliquid ad aliquam rem accommodare: adapter qqch à qqch.    - sibi coronam ad caput accommodare, Cic. de Or. 2, 250: s'ajuster une couronne à la tête. --- cf. Plaut. Trin. 719. [st1]2 [-] accommoder, approprier, conformer à.    - avec dat. accommodare orationem multitudinis auribus, Cic. de Or. 2, 159: approprier son éloquence aux oreilles de la foule.    - naturae se accommodare, Sen. Ep. 17, 9: s'accommoder à la nature.    - avec ad: accommodare ad virium imbecillitatem dicendi genus, Cic. Br. 202: adapter sa manière oratoire à la faiblesse de ses forces physiques.    - ad aliquem exacuendum orationem suam accommodare, Cic. de Or. 1, 131: destiner ses paroles à aiguillonner qqn.    - accommodare testes ad crimen, Cic. Verr. pr. 55: produire les témoins appropriés à un chef d'accusation.    - accommodare aliquem ad sententiam, Cic. Fin. 1, 34: mettre qqn d'accord avec une maxime.    - largitio ad facultates accommodanda est, Cic.: il faut proportionner ses libéralités à sa fortune.    - accomodari in + acc.: s'adapter à, s'appliquer à.    - in omnem eventum consilia accommodabantur, Liv. 40, 57, 8: le plan s'adaptait à toute éventualité.    - cf. Cic. Inv. 1, 26 ; 2, 155 ; Div. 2, 111.    - se accommodare: s'adapter, se conformer.    - accommodare se dicenti, Quint.: conformer son attitude au discours de qqn.    - ad hanc notionem nihil video quod potius accommodem, quam... Cic.: de cette notion je ne vois pas de meilleure conclusion à tirer que...    - accommodare operam studiis, Quint, 1, 10, 15: consacrer son activité aux études, se consacrer aux études.    - alicui accommodare de aliqua re, Cic. Fam. 13, 2: donner des accommodements à qqn à propos de qqch, se montrer accommodant à l'égard de qqn à propos de qqch. [st1]3 [-] employer, appliquer (son attention, ses soins...)    - lapis dentifriciis accommodatur, Plin.: cette pierre est utilisée pour les dentifrices.    - accommodare se ad rempublicam, Cic.: se consacrer aux affaires publiques.    - accommodare operam fabulis, Quint.: s'occuper de sornettes.    - accommodare se alicui assertorem, Suet.: se faire le défenseur de qqn.    - accommodare animum negotio, Suet. Aug. 98: appliquer son esprit à une affaire.    - accommodare operam studiis, Quint. 1, 10, 15: consacrer son activité aux études.    - accommodare pecoribus curam, Quint. 1, 12, 7: donner ses soins aux troupeaux. [st1]4 [-] accorder; faire une concession, accorder des facilités.    - alicui actionem accommodare, Dig. 39, 3, 22: accorder le droit d'instance à qqn.    - fidem accommodare, Dig. 34, 9, 10: interposer sa parole.    - accomodare tempus orandi, Cic.: donner tout le temps de plaider.    - accomodare mendacium alicui, Cic.: obliger qqn par un mensonge.    - accommodare alicui de habitatione, Cic. Fam. 13, 2: mettre un logement à la disposition de qqn.
    * * *
        Accommodo, accommodas, pen. corr. accommodare, Ex ad, et commodo compositum. Approprier, Appliquer, Accommoder, Faire rapporter une chose à une autre, Adapter.
    \
        Ad rempub. et ad magnas res gerendas se accommodare. Cic. S'addonner, S'appliquer à gouverner la chose publique, et à, etc.
    \
        Accommodare animum literis. Suet. Quintil. Appliquer son esprit à l'estude, S'addonner à l'estude.
    \
        Iusiurandum ad alicuius rei testimonium. Cic. Jurer, Prester serment en tesmoignage.
    \
        Suum consilium ad consilium alterius. Cic. S'accorder à l'advis d'autruy. \ Coronam sibi ad caput accommodare. Cic. Se mettre bien proprement une couronne sur la teste.
    \
        Curam auribus. Quintil. Ouir diligemment.
    \
        Curam pecoribus et agris. Quintil. Appliquer son soing et sa solicitude à, etc.
    \
        Ensem lateri accommodare. Virg. Ceindre une espee à son costé comme il appartient.
    \
        Ferulas accommodare. Celsus. Esclisser un bras ou jambe rompue, Mettre et appliquer des esclisses ou atelles.
    \
        Intentionem accommodare. Plin. iunior. Attentivement faire quelque chose.
    \
        Illud si scissem, ad id meas literas accommodassem. Cic. J'eusse accommodé mes lettres à cela.
    \
        Mendacium suum alicui. Cic. Mentir pour faire plaisir à autruy, Luy prester un mensonge.
    \
        Operam studio literarum, et Accommodare curam literis. Quint. Mettre et employer sa peine et son labeur à l'estude.
    \
        Orationem auribus multitudinis. Cic. Attremper son parler selon la fantasie du commun.
    \
        Patientiam accommodare. Laisser faire. B.
    \
        Patientiam accommodare vtenti, vel vsurpanti. Souffrir et laisser jouyr. B.
    \
        Vt sumptus huius peregrinationis accommodet ad mercedes Argileti. Cic. Qu'il ne despende point plus à ce voyage que monte le revenu de la ferme, Qu'il taille et mesure la despense de ce voyage selon le revenu, etc.
    \
        Tempus alicui rei, et ad aliquam rem. Cic. Appliquer le temps. et l'employer.
    \
        Testes ad crimen. Cic. Amener et produire les tesmoings, et s'en servir à la preuve du crime.
    \
        Vocem veritati. Quintil. Accommoder sa voix et pronontiation à la nature de la chose dont on parle, Prononcer selon que requiert la matiere subjecte.
    \
        Accommodare et fingere se ad alicuius arbitrium et nutum. Cic. S'accommoder et desguiser selon, etc.
    \
        Accommodare aliquid in rem aliquam, vt In plures causas accommodare idem exordium. Cic. Faire servir et venir à propos.
    \
        Pyxinum eodem accommodatum est. Celsus. Est propre, utile, et convenable à cela mesme.
    \
        Accommodare alicui de habitatione. Cic. Luy bailler logis, Luy faire ce plaisir de luy prester ou trouver logis.
    \
        Accommodare alicui aedes ad nuptias. Cic. Prester sa maison pour faire nopces.

    Dictionarium latinogallicum > accommodo

  • 5 pono

    pōno, posuī, positum, ere (zsgzg. aus po [= ἀπό] u. sino, dah. auch die Kürze des o im Perf. u. Sup.), niederlassen= legen, setzen, stellen, hinlegen, hinsetzen, hinstellen, aufstellen (griech. τίθημι), konstr. m. Advv. des Ortes, mit in u. Abl. (unklass. mit in u. Akk.), mit ad, ante, sub, super u.a. Praepp., poet. u. nachaug. m. bl. Abl., und absol. (d.h. ohne Angabe des Ortes), I) im allg.: 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: hic verbenas ponite, Hor. – litteras in sinu, in den B. stecken, Liv. fr.: anulum in sede regia, Curt.: speculum in cathedra, Phaedr.: sacra in mensa penatium ordine, Naev. fr.: coronam in caput, Gell.: oleas in solem biduum, Cato: stipitem in flammas, Ov.: in naves putidas commeatum, Cato fr.: cortinam plumbeam in lacum, Cato. – gladium ad caput (zu Häupten), Sen. – caput (Ciceronis) inter duas manus in rostris, Liv. fr.: caput alcis ante regis pedes, corpus ante ipsum, Curt. – ubicumque posuit vestigium, Cic.: vestigia in locuplete domo, Hor.; u. im Bilde, quācumque ingredimur, vestigium in aliqua historia ponimus, Cic. – pedem ubi ponat in suo (regno) non habet, Cic.; u. im Bilde, quod autem sapientia pedem ubi poneret non haberet, Cic. – p. genu, die Knie niederlassen, auf die K. fallen, niederknien, Ov., Sen. rhet., Curt. u.a. (s. Mützell Curt. 4, 6 [28], 28). – p. oscula in labellis, Prop., oscula genis, Stat. – p. sca-
    ————
    las, ansetzen, anlegen, Caes. – ne positis quidem, sed abiectis poculis, Curt. – hastā positā pro aede Iovis Statoris, aufgesteckt (bei einer Versteigerung), Cic. – β) persönl. Objj.: posito (sanft niedergesetzt) magis rege, quam effuso (abgeworfen), Curt. – in senatu sunt positi, Cic. fr.: positi vernae circa Lares, Hor. – p. sese in curulibus sellis, Flor. – b) ein Gerät setzen, hinstellen, aufstellen, mensam, Hor.: sellam iuxta, Sall.: in tabernaculo sellam auream, Nep.: mensas totis castris, Curt.: alci mensas exstructas dapibus, Ov.: mensam prandendi gratiā, Val. Max. – p. casses, Ov. – c) hinlagern, hinstrecken, artus in litore, Verg.: corpus in ripa, Ov.: se toro, Ov.: positus inter cervicalia minutissima, Petron.: Giton super pectus meum positus, Petron.: somno positae, im Schl. hingelagert, Verg.: sic positum (vitulum) in clauso linquunt, Verg. – und auf das Totenbett hinlegen, hinbetten, toro componar positaeque det oscula frater, Ov. met. 9, 504. – u. einen Leichnam, Gebeine beisetzen, corpus, Lucr. u. ICt.: alqm, Corp. inscr. Lat. 8, 434 u. 452: alqm patriā terrā, Verg.: ossa collecta in marmorea domo, Tibull.: ossa collata in urnam auream in foro quod aedificavit sub columna posita sunt, Eutr.; vgl. Goßrau Verg. Aen. 2, 644. – d) jmdm. zu Ehren eine Bildsäule usw. aufstellen, alci statuam, Nep.: columnam Duillio in foro, Quint.: imaginem tyrannicidae in gymnasio, Quint. – bes.
    ————
    (wie τιθέναι) einer Gottheit als Weihgeschenk aufstellen, niederlegen, weihen, donum ex auro in aede Iovis, Liv.: coronam auream in Capitolio donum, Liv.: ex praeda tripodem aureum Delphis, Nep.: serta, Ov.: sectos fratri capillos (als Totenopfer), Ov.: poet., vota, weihen, Prop. Vgl. die Auslgg. zu Hor. carm. 3, 26, 6. Prop. 2, 11, 27. – e) etw. beim Spiele, beim Wetten als Preis setzen, einsetzen, provocat me in aleam, ut ego ludam: pono pallium, ille suum anulum opposuit, Plaut.: p. pocula fagina, Verg. – u. etwas zum Pfande setzen, meam esse vitam hic pro te positam pigneri, verpfändet, Plaut. capt. 433. – übtr. = aussetzen, caput periculo, Plaut. capt. 688. – f) als t. t. der Rechenkunst: p. calculum, τών ψηφον τιθέναι, die Rechensteinchen aufs Brett setzen, einen Ansatz machen, eine Berechnung anstellen, ut diligens ratiocinator calculo posito videt, Colum.: ponatur calculus, adsint cum tabula pueri, Iuven. – dah. im Bilde, cum imperio c. p., sich berechnen, Rechnung ablegen, Plin. pan.: cum alqa re parem calculum ponere, etwas gleichmachen, Plin. ep.: bene calculum ponere, die Sache wohl in Betrachtung ziehen, reiflich überlegen, Petron.: ebenso omnes, quos ego movi, in utraque parte calculos pone etc., Plin. ep. – g) als milit. t. t., eine Mannschaft, einen Befehlshaber mit einer Mannschaft irgendwohin legen, irgendwo aufstellen, praesidium ibi, Caes.: duas legi-
    ————
    ones in Turonis ad fines Carnutum, Caes.: legionem tuendae orae maritimae causā, Caes.: insidias contra alqm, Cic.: centuriones in statione ad praetoriam portam, Caes.: custodias circa portas, Liv. – h) jmd. an einem entfernten Orte niedersetzen, wohin versetzen, pone me ubi etc., pone sub curru solis in terra etc., Hor.: p. in aethere, Ov.: alqm in caelo, Iustin., in astris, Hyg.: modo me Thebis modo ponit Athenis, Hor. – i) eine Bekanntmachung öffentlich aufstellen, anschlagen, erlassen, edictum, Tac. ann. 1, 7: positis propalam libellis, durch öffentliche Anschläge, ibid. 4, 27. – k) schriftlich hinsetzen, α) übh.: signa novis praeceptis, sich die n. L. anmerken, niederschreiben (ὑποσημειοῦσθαι), Hor. sat. 2, 4, 2. – β) anführen, verba eius haec posuit, Gell. 6 (7), 9, 12: et ipsos quidem versus in libro, quo dixi positos, legat, Gell. 6 (7), 16, 3: ex quibus unum (testimonium), quod prae manibus est, ponemus, Gell. 5, 13, 3. – l) im Partic. Perf. Pass. positus, a, um, α) hingelegt, hingefallen, p. nix, Hor.: positae pruinae, Prop.: p. ros, p. carbunculus, Plin. – β) v. Örtlichkeiten = situs, wo gelegen, liegend, befindlich, Roma in montibus posita, Cic.: Delos in Aegaeo mari p., Cic.: portus ex adverso urbi p., Liv.: tumulus opportune ad id p., Liv.
    2) übtr.: a) übh. legen, setzen, stellen, pone ante oculos laetitiam senatus, Cic.: alqd p. paene in cons-
    ————
    pectu, Cic.: alqd sub uno aspectu, Cic. – in ullo fortunae gradu positus, v. Pers., Curt.: haud multum infra magnitudinis tuae fastigium positus (Parmenio), Curt.: artes infra se positae, Hor. – caput suum p. periculo, in G. geben, Plaut. – ponendus est ille ambitus, non abiciendus, ihren ruhigen Gang bis zu Ende nehmen lassen, Cic. – b) jmd. od. etw. in irgendeinen Zustand setzen, bringen, alqm eodem ponere et parare, gleich daneben stellen u. vergleichen, Plaut.: alqm in crimen populo atque infamiam, jmdm. verleumderische Nachrede beim Volke zuziehen (v. einem Versprechen), Plaut.: alqm p. in gratia ( selten in gratiam) apud alqm, Cic.: alqm in culpa et suspicione, schuldig u. verdächtig machen, Cic.: in laude positum esse, im Besitze des Ruhmes sein, Cic. – c) etw, in etw. od. jmd. setzen, auf etw. bauen, -beruhenlassen, omnem spem salutis in virtute, Caes.: in Pompeio omnem spem otii, Cic.: unum communis salutis auxilium in celeritate, Caes. – sed quoniam tantum in ea arte ponitis (so viel gebt, so großes Gewicht legt), videte, ne etc., Cic.: u. so multum in suorum misericordia p., Curt. – dah. im Passiv, positum esse in alqa re = auf etw. beruhen, begründet sein, sich stützen, ankommen, in spe, Cic.: in alcis liberalitate, Cic. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit usw. auf etw. verwenden, totum diem in consideranda causa, Cic.: Quintilem (mensem) in reditu, Cic. – omnem
    ————
    curam in siderum cognitione, Cic.: totum animum atque omnem curam, operam diligentiamque suam in petitione, Cic.: se totum in contemplandis rebus, versenken, Cic. – e) etw. od. jmd. unter eine Klasse setzen, rechnen, zählen, alqd in vitiis, Nep.: mortem in malis, Cic.: alqm inter veteres, Hor.: inter quos me ipse dubia in re poni malim, Liv. 29, 25, 2: si medicus me inter eos, quos perambulat, ponit, mich unter seine Patienten rechnet, Sen. de ben. 6, 16, 6. – u. gleichs. in eine Rubrik setzen, etwas für das u. das ansehen, halten, alqd in laude, in magna laude, Cic.: alqd in beneficii loco, Cic.: Africam in tertia parte. Sall.: id C. Norbano in nefario crimine atque in fraude capitali, Cic.: hoc metuere, alterum in metu non p., für bedenklich halten, Poet. b. Cic. ad Att. 12, 51, 3; 14, 21, 3; top. 55: haud in magno discrimine ponere, kein großes Gewicht darauf legen, Liv.: ponere in dubio (in Zweifel stellen), utrum... an, Liv.: id ne pro certo ponerem (für gewiß annehmen), Piso effecit, Liv.: alqm alci in aequo ponere, jmdm. gleichstellen, Liv. – und wie θέσθαι m. dopp. Acc. u. im Passiv m. dopp. Nom. = jmd. od. etwas ansehen, halten für usw., p. alqm principem, Cic. u. Nep.: quae omnia infamia ponuntur, Nep.: nemo ei par ponitur, Nep. – f) etw. schriftl. setzen, hersetzen, hinsetzen, anführen, äußern, bemerken, sagen, ipsa enim (verba), sicut Messalae, posui, Suet.: quapropter tanta in re ipsius
    ————
    Heminae verba ponam, Plin.: de arrogatione me dixeram aliqua positurum, Vopisc.: cuius pauca exempla posui, Cic.: p. inter causas suffragationis suae, Suet.: ut paulo ante posui, Cic.: ponam in extremo quid sentiam, Cic.: hoc ipsum elegantius poni meliusque potuit, Cic.: quod nunc communiter in sepultis ponitur, ut humati dicantur, Cic.: cum in eis haec posuisset, Nep.: quam (epistulam) ipsam melius est ponere, quam de ea plurimum dicere, Vopisc.: ponere vocabulum malā significatione, Donat. – dah. ponor ad scribendum, man setzt mich (meinen Namen) bei Abfassung der Senatsbeschlüsse mit hin, Cic. ep. 9, 15, 4.
    II) prägn.: A) schaffend legen, setzen, hinsetzen, aufstellen, aufführen, errichten, anlegen, gründen, 1) eig.: a) v. Bau-, Werkmeister usw.: fundamenta, ICt.: tropaeum, Nep.: opus, Ov.: aras, templa, Verg.: moenia Troiae, Ov.: urbem, Verg.: castella, Tac.: Byzantium in extrema Europa, Tac.: in ipso cubiculo poni tabernaculum iussit, das Badezelt aufschlagen, Sen. – als milit. t. t., p. castra (ein Lager aufschlagen) in proximo colle, Caes., loco iniquo, Caes., sub radicibus montis, ad amnem, Curt. – p. munimenta manu, Curt. – b) v. Künstler (Bildhauer, Maler), setzen, anbringen, darstellen, Orphea in medio silvasque sequentes, Verg.: ponere totum nescire, ein Ganzes hinstellen, darstellen, Hor. – si Venerem Cous nusquam posuisset Apelles, Ov. – hic saxo, liquidis
    ————
    ille coloribus sollers nunc hominem ponere, nunc deum, Hor. – c) v. Dichter, hinstellen, darstellen, nec ponere lucum artifices, Pers. 1, 70; vgl. pone Tigellinum, führe (dem Zuhörer) naturgetreu vor, Iuven. 1, 155.
    2) übtr.: a) übh. legen, setzen, quorum omnium virtutum fundamenta in voluptate tamquam in aqua ponitis, Cic.: his fundamentis positis consulatus tui, Cic.: ponere initia male, Cic.: ponere spem, seine Hoffnung darauf setzen, m. folg. Acc. u. Infin., Plaut. capt. 957. – b) feststellen, aufstellen, bestimmen, leges in conviviis, Cic.: iura p. (griech. νομοθετειν), Prop.: festos laetosque ritus, Tac.; vgl. mores viris et moenia, Verg.: p. pretium, einen Preis bestimmen, auswerfen, Sen.: u. so huic signo milia centum, den Preis von 100000, Hor.: p. praemium, eine Belohnung aufstellen, auswerfen, verheißen, Sall., Liv. u.a. (s. Drak. Liv. 39, 17, 1): Olympiada, eine Ol. ansetzen, festsetzen, Cic. – p. alci od. alci rei nomen ( wie ονομα θειναί τινι), einen Namen gleichs. feststellen, beilegen, Cic. u.a. – p. rationem, Rechnung aufstellen, ablegen, Suet.; vgl. p. rationem cum Orco, Rechnung halten mit usw., Cic. – c) als feststehend aufstellen, annehmen, behaupten (nicht »voraussetzen«, s. Jordan Cic. Caecin. 32. p. 195), duo genera ponunt, deorum alterum, alterum hominum, Cic.: alii elementa novem posuerunt, Quint.: sed positum
    ————
    sit primum nosmet ipsos commendatos esse nobis, Cic. – m. dopp. Acc., als das u. das annehmen, vitae brevis signa raros dentes, Plin.: im Passiv m. dopp. Nom., si ponatur adulter caecus, aleator pauper, Quint. – d) ein Thema zur Besprechung stellen, aufstellen, bestimmen, quaestiunculam, Cic.: quaestionem, Phaedr. u. Sen.: p. aliquid, ad quod audiam, volo, Cic.: materia, in qua ponitur tibicen, qui etc., Quint. – u. absol. = eine oder die Frage stellen, ponere iubebam, de quo quis audire vellet, Cic.: p. an etc., Sen. – e) jmd. in ein Amt, in eine Würde, Stellung (als Aufseher, Richter, Kläger) setzen, aufstellen, einsetzen, anstellen, alci custodem, Caes.: alci accusatorem, Cael. in Cic. ep.: satis idoneum officii sui iudicem, Cic. – u. m. dopp. Acc., alqm custodem in frumento publico, Cic.: alqm imperatorem Numidis, Sall.: alqm principem in bello, Nep. – m. super u. Akk., super armamentarium positus, Curt. 6, 7 (27), 22: puer super hoc positus officium, Petron. 56, 8.
    B) zum Genießen eine Speise, ein Getränk auftragen, vorsetzen (klass. apponere), globos melle unguito, papaver infriato, ponito, Cato: p. pavonem, merulas, Hor.: p. unctum, einen Leckerbissen, Hor.: invitas ad aprum, ponis mihi porcum, Mart.: ceteris vilia et minuta ponebat, Plin. ep.: da Trebio, pone ad Trebium, Iuven. – vinum, Petron.: merum in gemma, Ov.: quis posuit secretam in auro dapem? Sen.: alci
    ————
    venenum cum cibo, Liv.: alci in patina liquidam sorbitionem, Phaedr.
    C) als t. t. des Landbaues: 1) pflanzend usw. setzen, einsetzen, stecken, piros, Verg.: arborem, Hor.: vitem, Colum.: vitem ordine, Ambros. – semina (Pflanzen), Verg.: panicum et milium, Colum. – 2) eine Frucht zur Aufbewahrung hinlegen, einlegen (klass. reponere), p. in horreis, Pallad.: sorba lecta duriora et posita, Pallad. D) als publiz. t. t., etw. irgendwo zur Verwahrung niederlegen, hinterlegen, tabulas testamenti in aerario, Caes. b. c. 3, 108, 4: compositio publicis bibliothecis posita, Scrib. Larg. 97: pecuniam apud tutorem, ICt.: apparatum sive impensam in publico, ICt.
    E) als t. t. der Geschäftssprache, ein Kapital auf Zinsen anlegen (vgl. die Auslgg. zu Hor. epod. 2, 70 u. zu Hor. ep. 1, 18, 111), pecuniam in praedio, Cic., apud alqm, Cic.: pecuniam kalendis, Hor.: dives positis in fenore nummis, Hor. – übtr., otia recte, Hor.: beneficium apud alqm, bene apud alqm, Cic.: munus bene apud alqm, Liv.
    F) als t. t. der Toilettensprache, das Haar legen, zurechtlegen, ordnen, p. comas in statione, Ov.: positi sine lege et sine arte capilli, Ov.: ponendis in mille modos perfecta capillis, Ov.
    G) eine Aufregung in der Natur sich legen machen (Ggstz. tollere), tollere seu ponere vult freta (v.
    ————
    Windgott Notus), Hor.: magnos cum ponunt aequora motus, Prop. – dah. refl., ponere, sich legen, v. Winden, Verg., Ov. u. Gell. (s. Goßrau Verg. Aen. 7, 27): u. so auch positi flatus, Min. Fel.
    H) niederlegen, von sich legen, fortlegen, ablegen, weglegen, ab-, wegwerfen (Ggstz. sumere), 1) eig.: a) übh.: velamina de tenero corpore, Ov.: e corpore pennas, Ov.: librum de manibus, Cic. – vestem, tunicam, Cic.: sarcinam, Petron.: barbam, Suet.: insignia morbi, fasciolas, cubital, focalia, Hor.: librum, aus der Hand legen, Cic.: semen, Verg.: coronam luctus gratiā, Cic.: nec sumit aut ponit secures arbitrio popularis aurae, Hor. – als milit. t. t., p. arma, die Waffen niederlegen, ablegen, Cic. u.a., u. (v. sich Unterwerfenden) = die W. strecken, Caes. u.a. (s. Drak. Liv. 6, 10, 5). – b) v. weibl. Wesen, die Leibesfrucht ablegen, v. Frauen, positum est uteri onus, Ov. – v. der Sau, werfen, fetum ad imam cavernam, Phaedr. – v. Vögeln, legen, p. pauca ova, Colum.: p. ova in saepibus, Ov.
    2) übtr., ablegen, von sich tun, entfernen, fahren lassen, aufgeben (Ggstz. sumere, suscipere), bellum, Sall. u.a.: vitam, Cic. u.a.: triumviri nomen, Tac. – vitia, Cic.: amores cum praetexta toga, Cic.: inimicitias, Cael. b. Cic.: discordias, Tac.: dolorem, Cic.: curam et aegritudinem, Cic.: curas externorum periculorum, Liv.: omnes aliarum rerum curas, Liv.: metum,
    ————
    Ov. u. Plin. ep.: animos feroces, Liv.: ferocia corda, Verg.: vitae mortisque consilium vel suscipere vel ponere, Plin. ep. – poet., moras, Verg. – als milit. t. t. u. übtr., p. tirocinium, rudimentum, zurücklegen, ablegen, Liv. u.a. – u. als publiz. t. t., eine Würde niederlegen (klass. deponere), posito magistratu (Ggstz. quamdiu in magistratu est), ICt.
    3) als naut. t. t., Anker werfen, ancoris positis terrae applicare naves, Liv. 28, 17, 13.
    Archaist. Perf. poseivei, Corp. inscr. Lat. 1, 551. lin. 3: posivi, Plaut. Pseud. 1281: posivit u. posibit, Act. fr. arv. a. 27, f.: posivt (so!), Corp. inscr. Lat. 3, 2208 u. 4367: possivit, ibid. 7, 579 u. 656: posivimus, Plaut. vidul. fr. 6 Stud. ( bei Prisc. 10, 37): posiverunt, Corp. inscr. Lat. 3, 6442. Cato r. r. praef. § 1. Cic. Tusc. 5, 83: posivere, Itin. Alex. 2 (3): posiveris, Plaut. trin. 145. Cato r. r. 4: posieit, Corp. inscr. Lat. 9, 3049 u. 3267: posiit, Corp. inscr. Lat. 5, 2575 u. 7, 574: posit od. posIt, Corp. inscr. Lat. 1, 1282. 1298. 1436 u.a.: possit, Corp. inscr. Lat. 2, 2712: poseit, ibid. 1, 1281 u. 1283: posierunt, ibid. 1, 1284. 3, 860: posiere, ibid. 5, 2714: posier(e), Corp. inscr. Lat. 13, 5282. Vgl. Georges Lexik. der lat. Wortf., S. 539. – Synkop. Partiz. Perf. postus, Lucr. 1, 1059; 3, 855 u.a. Sil. 13, 553. Ter. Maur. 2905.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > pono

  • 6 corōna

        corōna ae, f, κορώνη, a garland, chaplet, wreath: coronam habere in capite: virtute parta: laurea, L.: Necte Lamiae coronam, H.—Worn in offering sacrifice: Insignis gemmis, V.: tenuis, Iu. —A crown, diadem: duplex gemmis, V.: species coronae, O.: aureae, Ta.—A chaplet (as a badge of captivity): sub coronā vendere, to sell as slaves, Cs.: sub coronā vēnire, L.—The Northern Crown (a constellation): Gnosia stella Coronae, V., O.— A circle, assembly, crowd, multitude, audience, spectators, ring: vox in coronam effunditur: armatorum: clamor coronae, H.—A surrounding army, besiegers, line of siege: militum, Cs.: coronā vallum defendit, a circle of defence, L.: spissa viris, V.—An eage: angusta muri, Cu.
    * * *
    crown; garland, wreath; halo/ring; circle of men/troops

    Latin-English dictionary > corōna

  • 7 corona

    I corōna, ae f. (греч.)
    1) венок, венец, гирлянда (laurea C; quercea T); наград ной венок (c. castrensis, civica, navalis, obsidionalis, muralis Pl, C, AG etc.)
    decernere alicui coronam C — присудить кому-л. венок
    c. perenni fronde Lcr — венок из вечнозелёной листвы, т. е. неувядаемая поэтическая слава
    nectere alicui coronam H — сплести кому-л. венок, т. е. прославить кого-л.
    2) архит. край, кайма, карниз Vtr, PM
    воен. бруствер, парапет (angusta muri c. QC)
    3) круг слушателей, зрителей или собеседников, собрание людей
    4) межа Cato
    6) войско, ведущее осаду (urbem corona cingere, circumdăre, oppugnare, capere Cs, L etc.); гарнизон, расставленный по стенам осаждаемого города ( coronā vallum defendere L)
    II Corōna, ae f.
    Северный Венец (созвездие) C, Col, V, O etc.

    Латинско-русский словарь > corona

  • 8 pono

    pōno, posuī (posīvī), positum, ere
    1)
    а) класть (aliquid in mensā Naev; finem vitae T)
    p. aliquid in manu Pt — вручать что-л. кому-л.
    б) ставить, размещать ( sellam in foro C); выстраивать ( pedĭtes post equĭtes L); разбивать, располагать (castra in colle Cs; Roma in montibus posita C)
    p. aliquid in conspectu и ante oculos C — показать что-л. воочию (наглядно)
    в) ставить на стол, подавать (pocula V, QC); запечатлевать ( oscula in labellis Prp)
    2) бросать, кидать ( aliquid in flammam O); бросать, опускать ( ancoras L)
    3) сажать ( arborera H); сеять ( semina V)
    5) вкладывать, помещать ( pecuniam in praedio C)
    6) употреблять, использовать, распоряжаться (p. otia recte H); обращать, прилагать ( omnem curam in salute patriae C)
    7) складывать, сдавать на хранение ( testamentum in aerario Cs)
    8) делать ставку, ставить ( в игре или пари) ( aliquid Pl)
    9) назначать, устанавливать, обещать (praemium Sl, L)
    10) издавать ( leges C); придавать, давать (nomen alicui C etc.); определять ( alicui poenam C)
    p. de quo quis audire vellet C — предложить тему, которую желательно было бы сделать предметом лекции
    11) укладывать, приводить в порядок, причёсывать (comas, capillos O)
    13) опускать ( caput H); преклонять (genua O, QC etc.)
    14) возлагать, надевать ( coronam in caput AG — ср. 19.)
    15)
    а) жертвовать, посвящать богам (ex praedā tripodem Delphis Nep)
    se p. totum in aliquā re Cцеликом отдаться чему-л
    б) приносить, давать ( vota Prp)
    16) расставлять, располагать, дислоцировать ( duas legiones in aliquā regione Cs); выставлять ( vigilias Sl); приставлять ( alicui custodem C); помещать, переносить ( aliquem in caelo Just); переводить ( aliquem Thebis H); назначать ( Numĭdis imperatorem Sl)
    17)
    а) воздвигать (alicujus slatuam Nep; templa Jovi V); строить, устраивать (insidias contra aliquem C, Cs); основывать, сооружать, строить (aram L; urbem V)
    Tibur Argeo positum colono H — Тибур, заложенный аргосскими поселенцами
    19) сбрасывать с себя, скидывать, снимать (vestem C; coronam luctus gratiā C — ср. 14.; praetextam puerīlem T); откладывать ( librum de manibus C)
    20)
    а) обрезывать ( ungues H); сбривать ( barbam Su); терять ( vires V); ронять ( frondes V); складывать (arma C etc.); откладывать в сторону ( iracunda fulmina H); отбрасывать прочь (curas L etc.; metum O)
    б) утрачивать, отдавать (vitam C etc.; spem Pl); заканчивать, прекращать ( bellum Sl)
    21) производить на свет, рожать ( utĕri onus O)
    22) успокаивать, унимать (magnos morūs Prp; freta H); униматься, утихать (venti ponunt V, O, AG)
    23)
    а) возлагать ( omnem spem in aliquā re Cs); полагать, считать, рассматривать (aliquem primum Nep; aliquid in mălis C)
    p. aliquid inter munĕra naturae J — относить что-л. к числу даров природы
    б) (пред)полагать (hoc posito atque concesso C)
    aliquod pretium alicui rei p. Sen — придавать чему-л. какую то цену, в какой-то мере дорожить чём-л
    в) подвергать (aliquid in dubio L; caput periculo Pl); вменять ( aliquid in laude alicujus C); включать ( aliquem inter vatum choros H); утверждать, высказывать ( aliquid pro certo Cs)
    г) выдвигать (quaestionem L, Ph, Sen)

    Латинско-русский словарь > pono

  • 9 depono

    dē-pōno, posuī, positum, ere, ab-, herab-, niederstellen, -setzen, -legen, I) im allg.: 1) eig.: caput, Plaut.: caput terrae, Ov.: mentum in gremio alcis, Cic.: inter genua sua caput, Apul.: latus sub lauru, Hor., u. corpora sub ramis arboris altae, Verg.: in acie tertio ordine extremis subsidio deponi, v. den Triariern, Varro LL.: d. coronam in aram, Liv.: bl. coronam, Liv.: lecticam, Liv. fr. u. Suet.: onus, Cic.: onera iumentis, Caes.: arma, niederlegen, v. Besiegten, Caes., ablegen, v. Soldaten, Liv.: personam accusatoris (bildl.), Cic.: puerum, v. Rücken absetzen (Ggstz. subire, aufhocken), Plin. ep.: uxorem et liberos, absetzen (vom Wagen), absteigen lassen, Flor.: homines funibus, an S. herablassen, Veget. mil.: cadaver regis de cruce, vom Kr. abnehmen, Vulg.: librum de manibus, Cic.: soleas, Mart.: ungues et capillos, Petron.: comas, abschneiden, Mart.: vela, einziehen, Sil. – malleolum in terram, setzen, pflanzen, Col.: so auch semina sulco, Col.: u. plantam in hortis, Ov. – exercitum in terram, aussetzen (gew. exponere), Iustin.: u. so legiones, Auct. b. Afr. – alqm per fenestram, aus dem Zimmer schaffen, Vulg. 1. regg. 19, 22. – dep. spiritum, anhalten, Quint. – poet., ablegen = gebären, alqam, Catull.; vgl. onus naturae, Phaedr.: fetus in eius tugurio, Phaedr. u. einsetzen als Kampfpreis, vitulam, Verg. ecl. 3, 31. – scherzh., deponere alqm vino, jmd. zu Boden-, niedertrinken, unter den Tisch trinken, Plaut. aul. 575. – prägn., et Chattos saltus suus Hercynius prosequitur simul atque deponit, setzt sie in die Ebene (verläßt sie in der Ebene), Tac. Germ. 30, 1. – 2) übtr.: a) ablegen, unterlassen, fahren lassen, aufgeben, einer Sache sich entschlagen, auf etw. verzichten, Verzicht leisten, etw. verlieren, endigen, amicitias, simultates, Cic.: gloriam, Cic.: spem, Hor.: prius animam quam id (odium erga Romanos), Nep.: opinionem, Cic.: bellum, Liv. u. Ov., Ggstz. incipere, Sall., od. Ggstz. coepisse, Liv.: aedificationem, Cic.: adeundae Syriae consilium, Cic.: reparandae classis cogitationem, Auct. b. Alex.: totem gloriam abicere atque deponere, Caes.: in alcis sermone et suavitate omnes curas doloresque, Cic.: molestias, Cic.: ineptias istas et desideria urbis, Cic.: memoriam alcis rei, Cic., od. alqd ex memoria, Cic., vergessen: sitim, stillen, Ov.: animam, den Geist aufgeben, Nep.: sermonem, sinken lassen (Ggstz. sustinere et quasi suspendere), Quint. – b) ein Amt niederlegen, tutelam, Liv.: magistratum, Caes.: imperium (Ggstz. imp. obtinere), Cic. – c) ein Amt, eine Ehre ausschlagen, ablehnen, auf etwas verzichten, provinciam, Cic.: triumphum, Liv. – II) insbes.: A) zur Sicherheit, zur Aufbewahrung, als anvertrautes Gut niederlegen, in Verwahrung geben, sicher unterbringen, deponieren (s. Fritzsche Hor. sat. 2, 3, 109), 1) eig.: a) übh.: testamentum depositum apud Virgines Vestales, Suet.: pecuniam apud alqm, Cic.: in Cilicia apud Solos in delubro pecuniam, Cic.: pecuniam ad Phacum (in Ph.), Liv.: amphoras in templo Dianae, Nep.: Corinthum, ut ibi obsides deponerentur, convenitur, Liv.: obsides apud eos, Caes.: liberos, uxores suaque omnia in silvis, Caes.: ad saucios deponendos adire Apolloniam, Caes.: in deposito habere, ICt.: u. pro deposito esse apud alqm, ICt. – b) ein Kapital als Darlehn sicher unterbringen, sicher anlegen, habere in Africa trecenties HS fundis nominibusque depositum, Petron. 117, 8. – 2) übtr., zur Bewahrung niederlegen, anvertrauen, übergeben, eas (pecunias) in publica fide, Liv.: ius populi Romani in vestra fide ac religione depono, Cic.: in quo omnes sollicitudines meas deposui, in dessen Herz ich ausgeschüttet habe, Sen.: depono hoc apud te, Sen.: quae rimosa bene deponuntur in aure, Hor.: tutis auribus, Hor. – B) (weil man im Sterben Liegende vom Bette auf die Erde zu legen pflegte) meton. depositus = im Sterben liegend u. schon aufgegeben, dah. auch verstorben, Acc. tr. 74. Caecil. com. 121. Verg. Aen. 12, 395. Ov. trist. 3, 3, 40 u.a.: subst., depositus meus, Petron. 133, 4: übtr., maxime aegra et prope deposita rei publicae pars, aufgegeben, rettungslos verloren, Cic. II. Verr. 1, 5. – C) ein Gebäude usw. niederlegen = nieder reißen, umwerfen, abtragen, zerstören, aedificium, ICt.: statuas alcis, Spart.: deposita arx, Stat. – D) als spät. publ. t. t., jmd. absetzen, seines Amtes entsetzen, Augustin. de gest. cum Emerito § 9. Greg. ep. 11, 47 u. 12, 31. Leo epist. 98, 2. – E) als gramm. t. t., dēpōnēns, entis, n. (verst. verbum), das Deponens, Gramm. – / Ungew. Perf. deposivi, Plaut. Curc. 536 u. ö. Catull. 34, 8: deposierunt, Corp. inscr. Lat. 1, 1009, 15: Infin. Perf. deposisse, Verg. catal. 8, 16: synk. Partic. depostus, Lucil. 105.

    lateinisch-deutsches > depono

  • 10 detraho

    dē-traho, trāxī, tractum, ere, I) herab-, herunterziehen, -nehmen, herab-, herunterreißen, 1) eig.: a) übh.: alqm de curru, Cic.: alqm de caelo (bildl., seines hohen Ruhms berauben), Cic.: alqm e curru, Val. Max.: alqm ex suspendio, Cels.: alqm pedibus e tribunali, Suet.: alqm ab ipsis aris pulvinaribusque, Cic. – alqm equo, Liv.: alqm lecto, Curt.: integrum corpus Christi patibulo, Lact.: coronam capite, Val. Max.: virgam non altā ilice, Ov. – armatos ingenti corporum mole secum ad terram, Curt.: feros tauros cornibus ad terram, Suet. – b) ein Bauwerk usw. herab-, niederreißen, schleifen, pontes et scalas, Tac.: statuas, Lampr.: statuas et imagines eius, Iustin.: muros coloniae, munimenta servitii, Tac.: castella trans Euphratem, Tac.

    2) übtr., herabziehen, erniedrigen, filiae ex fastigio paterno rerum mutatione detractae, Curt. 3, 13 (35), 12: sciat regum maiestatem difficilius ad medium detrahi, quam a mediis ad ima praecipitari, Liv. 37, 45, 18.

    II) wegziehen, wegnehmen, A) abziehen, abnehmen, abreißen, 1) eig.: a) übh.: crumenam sibi de collo, Plaut.: de digito anulum, Ter.: alci de digito anulum, Cic.: de mulis stramenta, Caes.: e manu alcis anulum, Val. Max. u. Eutr.: ex aure alcis bacam od. unionem, Hor. u. Suet.: e veste matris fibulas, Hyg.: nomen ex scutis, herausmeißeln, Auct. b. Alex.: lapidem quadratum ex opere, herausnehmen, Plin. ep.: alci ungulum, Pacuv. fr.: alci anulum, Ter. u. Suet.: torquem hosti, Cic.: scutum militi, Caes.: frenos equis, Liv. u. Aur. Vict.: strata od. clitellas mulis, Liv.: copulam canibus, Phaedr.: vestem corpori, Curt.: diadema capiti, Curt.: coronam capiti (suo), Liv. u. Plin.: crinalem capiti vittam, Ov.: lectis argenteam laminam, Suet. – m. bl. Acc., vestimenta, Cato fr.: vestem, Cic.: loricam vestemque, Curt.: soccos, Ter.: socculum, Suet.: signum (das Siegel), Nep. – b) insbes.: α) scherend od. schindend od. schälend von einem Körper abziehen, pecori lanas, abscheren, Ps. Quint. decl.: u. so lanam, Col.: capillos, Cael. Aur. – coria occisis, Mela: pellem, Hor. u. Phaedr.: pelles vitulorum marinorum corpori, Plin.: si summa pellicula detracta est, sich abgeschält hat, Cels.: quid me mihi detrahis? warum ziehst du mich selber (meine Haut) ab? Ov.: cucumeris se mina detractis corticibus, geschälte, Cels. – β) als t. t. des Gartenbaues, einen Setzling vom Stamme abreißen, flagellum matri, Col.: malleolos quam maturissimos viti, Col. – γ) als mediz. t. t., aus dem Körper abführen, ausleeren, abzapfen, dem Körper entziehen, materiam per os, Scrib.: materiam ex capite per nares vel os, Scrib.: materiam per alvum, Scrib.: cathetere liquorem (des Wassersüchtigen), Cael. Aur.: sanguinem venis, Lucr.: sanguinem, Capit.: si satis materiae (Blutstoff, Blut) detractum est, Cels. – v. Heilmitteln, sinapi detrahit largiter pituitam, Scrib.: hoc medicamentum detrahere dixit post diem septimum fragmina quaedam lapidum quasi arenam, Scrib. – v. Embryo, praeseminatio crescens ex omnibus cibi partibus detrahit alimentum in se, führt sich zu, zieht an sich, Vitr.

    2) übtr.: a) wegnehmen, abnehmen übh., quod ab alterutra detraxit parte reponit eius in adversa, Lucr.: ab ore figuram, Prop.: de homine sensus, Cic.: cum de symmetria sit detractum aut adiectum, Vitr.: multis erit de magnitudine et longitudine detrahendum corporis, Augustin.: feros habitus homini, Ov.: vindicet (gebe zurück) antiquam faciem vultusque ferinos detrahat, Ov. – b) als milit. t. t., einen Truppenteil wegziehen, absondern, detachieren, ex tertia acie singulas cohortes, Caes. b. c. 3, 89, 3: cohortes duas et complures singulatim, Caes. b. G. 3, 2, 3. – c) wegnehmen = weglassen, auslassen, parvis momentis multa natura aut affingit (setzt zu) aut mutat aut detrahit, Cic.: nec detrahens quicquam vitae beatae nec adiciens, Sen. – als gramm. t. t., Buchstaben usw. wegnehmen, weglassen, wegfallen lassen (Ggstz. adicere), litteras syllabasque, Quint. 1, 6, 22: consonantes, Quint. 9, 4, 86: litteram, Isid. 1, 31, 4: coniunctiones, Suet. Aug. 86, 1. – d) numerisch von einer Summe, einem Gewicht abziehen, de tota summa binas quinquagesimas, Cic.: alqd de summa frumenti, Cic.: nihil de vivo, Cic.: de militum cibariis, Quint.: neque detractum de pondere quicquam, Lucr. – multae (von der Strafsumme) novem partes, Nep.: ponderibus antiquis aut adiecit aut detraxit, Scrib. – prägn., durch Wegnahme, Abzug vermindern, verringern, pondus, Nep.: imperatorium sumptum pulsis non necessariis ad solidi dimidium, Capit.: et lucubrationes detraxi et meridiationes addidi, Cic. – e) ein geistiges oder moral. Übel od. Gut abnehmen, benehmen, alci unius mensis laborem, vom Halse schaffen, Cic.: facientibus iter multum defatigationis, Quint.: illam opinionem maerenti, Cic.: animis errorem (die Ungewißheit) nostris, Ov.: molestiam (von einem Umstand), Vitr.: inanes sollicitudines (v. der Philosophie), Cic.: alci calamitatem, dem Unglück entreißen, Cic.: senatui infamiam tanti flagitii, ersparen, Tac.: fingendus est nobis oratione nostrā detractis vitiis orator, ein fehlerfreier R., Cic.: detractā opinione probitatis, wenn der Glaube an seine R. benommen ist, fehlt, Cic. – f) jmd. von einem Vorhaben abbringen, alqm a deformi proposito, Amm. 26, 7, 13.

    B) wegziehen, fortziehen, weg-, fortschleppen, 1) eig.: alqm manu suā, Liv. epit. 30: alqm spectaculis, Suet. Cal. 35, 2 (vgl. Cal. 55, 1; Suet. Dom. 10, 1). – m. Ang. wohin? navem ad terram, ans L. ziehen, Auct. b. Alex. 10, 6. – m. Ang. wozu? durch Dat., magnam vim materiae faciendo aggeri, Curt. 8, 10 (38), 30. – 2) übtr.: a) eine Pers. von einem Orte od. aus einem Besitz entfernen, inimicum ex Gallia, Cic.: Hannibalem ex Italia od. ex Italiae possessione, Liv. – b) jmd. zu etw. zwingen, nötigen, alqm ad aequum certamen, Liv.: alqm ad hanc accusationem, Cic.: alqm in iudicium, vor G. zu erscheinen nötigen, Cic.

    C) im weitern u. üblen Sinne, entziehend weg- od. fort- od. abnehmen, entziehen, entwenden, 1) eig.: α) v. Pers.: fetus nido implumes, Verg.: equos equitibus, Caes. – spolia hostium templis porticibusque, Liv.: ex Olympii Iovis templo spolia Gallorum Illyriorumque, Liv.: arma templis, Flor.: arma templo affixa, Quint.: pugionem templo Salutis, Tac.: gladium delubro Martis, Suet.: templis compluribus dona, Suet.: alci fasces (Ggstz. deferre), Hor. – β) v. lebl. Subjj.: magnam sol partem (maris) detrahit aestu, Lucr.: valetudo detraxit vires, Vitr.: aër agitatus a vitiosis corporibus detrahit sucum, Vitr.

    2) übtr.: a) einer Person od. Sache entziehen, nehmen, vorenthalten, Abbruch tun, etw. schmälern, α) einer Pers.: duas legiones uni, Hirt. b. G.: caput (den Anführer), Vell.: alci Armeniam a senatu datam, Tac.: pompae simulacrum, bei dem Aufzug wegzulassen befehlen, Suet.: tres Pompeio triumphos, Prop.: magna duo auxilia (Unterstützung) Romanis, Liv.: alci dignitatem, Sall. u. Cic.: alci debitum honorem, Cic.: alci veram laudem, laudes bellicas, Cic.: ut alienum appetat et id, quod alteri detraxerit, assumat, Cic.: cum rerum ortum tribuas naturae, detrahas deo, Lact.: nihil tibi detraxit (hat vorenthalten) senatus, nisi id, quod etc., Cic.: m. folg. Relativsatz, multum detraxit ei (es tat ihm viel Abbruch), quod alienae erat civitatis, Nep. Eum. 1, 2. – β) einer Sache: multis rebus et locis veterem appellationem, Suet.: nihil vulgatae opinioni, Liv.: de suo iure aliquid et commodo, Cic.: multa de suis commodis, Cic.: celeritas (Schnelligkeit des Handelns) detracta de causa est, Cic.: ne quid de summo meo erga te amore detractum esse videatur, als hätte meine unbegrenzte Liebe zu dir Abbruch erlitten, Cic.: quantum detraxit ex studio (soviel er an Eifer nachließ), tantum amisit ex gloria, Cic. – b) durch die Rede entziehen, α) jmdm. etw. absprechen, saepe etiam facete concedas adversario id ipsum, quod ille tibi detrahit, Cic. de or. 2, 286. – β) von jmds. Ansehen usw. od. Taten entziehen, sie schmälern, de honestate et de auctoritate alcis, Cic.: de alcis fama et gloria, Cic.: de rebus gestis, Nep. – γ) jmd. verkleinern, verunglimpfen, verleumden, de alqo, Cic. u. Nep.: de se, Cic.: ne nihil detrahatur, damit doch etwas auszusetzen sei, Cic.: absol., de absentibus detrahendi causā maledice contumelioseque dicere, Cic.: Partiz. detrahens, verleumdend, verleumderisch, mulieres non detrahentes, Vulg. 1. Tim. 3, 11: Plur. subst., die Verleumder, declinet detrahentium linguas, Paulin. vit. S. Ambros. 55. – / Infin. Perf. synk. detraxe, Plaut. trin. 743.

    lateinisch-deutsches > detraho

  • 11 abnehmen

    abnehmen, I) v. tr. herab- od. hinwegnehmen: A) im allg.: 1) eig.: demere (Ggstz. affigere, addere, z. B. galeam, sibi diadema, alci vincula). – detrahere (herab-, wegziehen, z. B. anulum de digito: u. torquem ex hoste: u. stramenta e mulis: u. sibi cruminam de collo: u. frenos equis). – abducere (gelinde wegziehen, zugweise abnehmen, z. B. clavem). – eximere (herausnehmen, z. B. clavem: u. alqm e vinculis = jmdm. die Fesseln). – levare (abheben, lüpfen, z. B. capitis tegumentum [v. einem Adler]: od. durch Abheben jmd. von etw. leichtermachen, z. B. iumenta sarcinis: u. alqm fasce, das Bündel abn., um es selbst zu tragen). – deponere (ablegen, iumentis onera: sich selbst, arma od. vestes umeris: u. coronam). – ponere (von sich legen, tunicam: u. coronam luctus gratiā). – abicere (von sich abwerfen, rasch von sich legen, amiculum: u. insigne regium de capite suo). – exuere (Angezogenes, vermittelst eines Riemens über die Schulter Gehängtes ausziehen, alci clipeum: u. mantĭcam suam umero: u. manum vinculis: u. sibi vincula: u. amiculum). – refigere (losheften, Angenageltes abmachen, clipeum de poste Neptuni). – solvere (loslösen, losmachen, catenas, frenum: u. corollas de nostra fronte: u. pugionem a latere). – tollere (aufheben u. wegnehmen, z. B. ollam [vom Feuer]; patinam, cibos [von der Tafel]. – auferre (wegtragen, wegnehmen, [32] alci pileum [v. einem Adler]: alci anulum dedigito: auch mit dem Messer = wegschneiden, summum articulum caudae). – einen Erhängten a., detrahere alqm ex suspendio; expedire alqm e laqueo. – jmd. vom Kreuze a., deponere alcis corpus de cruce; detrahere alqm ex cruce. – den Verband von der Wunde a., vulnus aperire od. detegere. – die Decke, Hülle von etw. a., levare tegumentum alcis rei (z. B. capitis); retegere alqd (z. B. caput ebrii).

    2) übtr.: a) jmd. od. eine Sache von irgend einer Last erleichtern: adimere (Ggstz. dare, z. B. ingentes dolores). – levare alqm alqā re (gleichs. wegheben von etc., alqm vectigali, alqm onere: u. magna ex parte animos religione [fromme Angst]). – eximere (gleichs. herausnehmen aus etc., agrum de vectigalibus: u. alqm ex metu, ex culpa). – solvere (von etw. losmachen, alqm omni publico munere: u. alqm curā etnegotio, v. einer Sache). – liberare (frei machen, alqm istā curā: u. alqm onere). – jmdm. die Aufsicht über die Kinder a., alqm curā liberorum liberare od. solvere (Ggstz. liberorum curam alci delegare). – jmdm. ein Amt a., immunitatem muneris alci dare. – b) ein Geschäft ablegen lassen, s. Eid, Rechnung. – c) von od. aus einer Sache etw. abn., d. i. einsehen, ersehen: intellegere, aus etw., ex alqa re. – iudicare, aus etw., ex alqa re (beurteilend erkennen). – colligere, aus etwas, ex alqa re (aus voraus gegangenen Umständen den logischen Schluß bilden, z. B. inde paucitatem hostium: u. ex eo colligere poteris, qnantā occupatione distinear). – conicere, coniecturam facere od. capere, aus etw., ex alqa re (aus vorausge gangenen Umständen mutmaßlich einen Schluß zusammenstellen). – coniecturā videre, aus etw., ex alqa re (durch mutmaßlichen Schluß sehen, z. B. hoc ex aliquot rebus). – coniecturā assequi od. consequi, aus etw., ex alqa re (durch mutmaßlichen Schluß zu etw. gelangen, etw. begreifen). – interpretari, von od. aus etw., ex alqa re (etw. aus etw. herausdeuten und so auf etw. schließen, z. B. consilium [Absicht] ex necessitate, voluntatem ex vi). – ich nehme es von mir ab, de meo sensu iudico (ich urteile nach meinem Gefühl); de me facio coniecturam (ich mache den mutmaßlichen Schluß nach mir); ad me ipsum refero (ich führe es auf mich selbst zurück, bemesse es nach mir selbst); mihi sum exemplo (ich diene mir selbst zum Beispiel). – soviel ich a. kann, quantum (ego) intellego od. intellegere possum; ut nos iudicamus; quantum coniecturā consequor.

    B) prägn.: 1) = abkaufen: emere alqd ab od. de alqo. – 2) entziehend, beraubend nehmen: demere (z. B. iacenti spolia). adimere (im Ggstz. zu dare, donare, z. B. regna: im Ggstz. zu addere, z. B. adimere diviti, addere pauperi: im Ggstz. zu tribuere, z. B. aliquid Caesari adimat, inde ut Pompeio tribuat: im Ggstz. zu reddere, z. B. alci regnum: im Ggstz. zu relinquere, z. B. omnia ea sociis adimere, quae victores hostibus reliquerant). – exuere alqm alqā re (gleichs. von etw. ausziehen, z. B. hostem castris, praedā: u. alqm agro [33] paterno). – detrahere (gegen ben Willen entziehen, z. B. equitibus equos: im Ggstz. zu dare, z. B. alci Armeniam: im Ggstz. zu deferre, z. B. alci fasces: im Sinne des Verminderns, de prandio nihil). – auferre (jmdm. wegnehmen, bes. unbefugter- u. ungerechterweise, z. B. ab alqo hydriam: u. uni Ptolemaeo prope sex milia talentorum). – eripere (entreißen, gewaltsam abn., z. B. alci gladium: u. classem Caesari); verb. alci alqd eripere et auferre. – surripere (entwenden, heimlich u. durch List abn., mappam praetori). – furari (stehlen, diebischerweise abn.). – capere alqd de od. ab od. ex alqo (erobern, durch Eroberung abn., z. B. agrum de Tarquiniensibus: u. patriam ab hostibus: u. Sassulam urbem ex Tiburtibus). – recipere od. recuperare alqd ab alqo (etwas wiedererobern, wieder abnehmen, z. B. rec. urbem a Gallis: u. recip. omnem praedam ab hostibus: u. recup. Italiam ab Hannibale). – jmdm. das Gelda., pecuniam alci adimere, auferre od. eripere: im Spiel jmdm. etw. a., auferre alci alqd (z. B. nummos). – jmdm. ein Amt, das Kommando a., s. abdanken no. I, c.

    II) v. intr. es nimmt etw. od. jmd. ab, d. i. = es wird verkleinert, vermindert, minuitur (z. B. puteus, multitudo, frigus, morbus: u. minuitur diligentia consuetudine). – od. deminuitur (z. B. res familiaris mea lege Caesaris: u. deminuuntur vires inopiā frumenti). – od. imminuitur (z. B. pretium). – u. = es mindert sich, minuit (an Größe u. Umfang, z. B. aestus [Flut], luna). – od. minuit se (an Stärke, z. B. morbus). – od. imminuit so (z. B. dolor). – u. = es nimmt im Wachstum, im Wachsen, Steigen ab, decrescit (z. B. flumen,luna, grex, febris, morbus, dies). – u. = es altert gleichs., senescit (z. B. orbis lunae, luna, hiems, vires, pugna: u. studium cum spe: u. rumores). – od. consenescit (z. B. vires, vires civitatis). – u. = es läßt nach, remittit (z. B. ventus, imber, pestilentia, febris, dolores). – od. se remittit (z. B. morbus, dolor, furor). – od. remittitur (z. B. febris ex toto, frigus, virtus). – u. = es wird teilweise gehoben, wird erleichtert, levatur (z. B. morbus, dolor, febris, annona). – u. = es wird leichter, weniger beschwerlich, levior fit (z. B. febris, morbus: dah. es hat abgenommen, levior est, z. B. febris, dolor). – u. = es gleitet gleichs. abwärts, sinkt, labitur (z. B. paulatim disciplina [Zucht]: u. magis magisque mores). – u. = es macht sich fort, geht aus, deficit (z. B. crumina: u. vires); verb. consenescit et deficit (z. B. vires). – u. = es ermattet, erschlafft, languescit (z. B. industria: u. von Pers., corpore). – u. = es hört nach u. nach auf zu brausen, defervescit (z. B. aestus: u. hominum studia: u. ira). – u. = es wird stumpf, hebescit (z. B. sensus [Sinne]: oculi, acies mentis: u. virtus, nimmt an Wert, an Geltung ab). – die Hitze nimmt ab, calor refrigeratur (kühlt sich ab, Ggstz. calor crescit); calor se frangit (bricht sich): das Gesicht nimmt ab, oculi hebescunt; acies oculorum hebes est, bei jmd., alci: Gesicht u. Gehör haben abgenommen, sensus oculorum et aurium hebetes sunt: das Gedächtnis nimmt [34] ab, memoria minuitur (wird vermindert); memoria labat (wankt, ist nicht mehr treu).

    deutsch-lateinisches > abnehmen

  • 12 aufsetzen

    aufsetzen, I) auf etwas setzen: imponere, jmdm. od. auf etw., alci od. alci rei (z. B. alci coronam: u. insigne regium capiti alcis). – apponere, auf etc., alqā re (hinstellen, z. B. lumen mensā; dann bes. Speise u. dgl. auftragen, z. B. cenam: u. panem convivis). – aptare, accommodare alci rei od. ad alqd (anpassend wohin setzen, z. B. causeam capiti apt.: u. sibi coronam ad caput acc.). – induere mit u. ohne capiti (über den Kopf tun, ziehen, z. B. personam capiti: u. galeam). – etwas jmdm. od. sich wieder au., capiti reponere (z. B. pileum). – etw. jmdm. au. wollen, capiti alcis admovere alqd (z. B. diadema). – sich aufs. (verst. auf das Pferd, auf den Wagen), s. aufsteigen no. I. – II) = aufschreiben, abfassen, w. s.

    deutsch-lateinisches > aufsetzen

  • 13 bekränzen

    bekränzen, floribus coronisque redimire (mit Blumenkränzen umwinden). – sertis redimire (mit Blumengirlanden umwinden, jmd., ein Opfertier). – coronam alci imponere (jmdm. einen Kranz aufsetzen). – sich bekränzen, coronam sibi ad caput accommodare. bekränzt, mit Lorbeeren, laureatus: mit heiligen Kräutern bekränzt, verbenatus.

    deutsch-lateinisches > bekränzen

  • 14 clarus

    [st1]1 [-] clārus, a, um: a - clair, brillant, éclatant.    - in clarissima luce, Cic. Off. 2, 44: au milieu de la plus éclatante lumière.    - clarissimae gemmae, Cic. Verr. 4, 62: pierres précieuses du plus vif éclat.    - poét. clarus Aquilo, Virg. G. 1, 460: le clair Aquilon = qui rend le ciel clair.    - avec abl. (dant) claram auro gemmisque coronam, Ov. M. 13, 704: (ils offrent) une couronne que l’or et les pierreries font étinceler.    - clara voce, Cic. Clu. 134: d’une voix éclatante, sonore.    - clariore voce, Caes. BG. 5, 30, 1: d’une voix plus éclatante.    - clara, obtusa vox, Quint. 11, 3, 15: voix claire, sourde. --- [clara, suavis, Cic. Off. 1, 133: voix claire, agréable]. b - clair, net, intelligible, manifeste.    - luce sunt clariora nobis tua consilia, Cic. Cat. 1, 6: tes projets sont pour nous plus clairs que le jour.    - res erat clara, Cic. Verr. 5, 101: le fait était patent.    - non parum res erat clara, Cic. Verr. 4, 29: la chose était assez connue. --- cf. 4, 27 ; 4, 41, etc.    - clarum est avec prop. inf. Plin. 7, 61: c’est un fait connu que, on sait que.    - (T. Livius) in narrando clarissimi candoris, Quint. 10, 1, 101: (Tite Live) dont les récits ont une limpidité si transparente. c - brillant, en vue, considéré, distingué, illustre.    - en parl. des pers. clari et honorati viri, Cic. CM 22: hommes en vue et revêtus des charges publiques.    - ex doctrina nobilis et clarus, Cic. Rab. Post. 23: que sa science a fait connaître et illustré.    - gloria clariores, Cic. de Or. 2, 154: auxquels la gloire a donné plus de lustre.    - clarissimus artis ejus, Plin. 37, 8: le plus brillant de (dans) cet art.    - clarissimus: clarissime [cf. excellence, altesse, etc.] [titre donné à l’époque impériale aux gens de qualité].    - populus luxuriā superbiāque clarus, Liv. 7, 31, 6: peuple connu pour son faste et sa fierté. --- péjor. Cic. Verr. 2, 4, 12, § 27; 2, 1, 19, § 50; 2, 4, 12, § 29; 2, 5, 7, § 16.    - en parl. des choses dies clarissimus, Cic. Lael. 12: la journée la plus brillante.    - oppidum clarum, Cic. Verr. 2, 86: ville illustre. --- [urbs clarissima, Cic. Pomp. 20].    - clarissima victoria, Cic. Off. 1, 75: la victoire la plus brillante. [st1]2 [-] Clārus, i, m.: Clarus (surnom romain). --- Inscr.
    * * *
    [st1]1 [-] clārus, a, um: a - clair, brillant, éclatant.    - in clarissima luce, Cic. Off. 2, 44: au milieu de la plus éclatante lumière.    - clarissimae gemmae, Cic. Verr. 4, 62: pierres précieuses du plus vif éclat.    - poét. clarus Aquilo, Virg. G. 1, 460: le clair Aquilon = qui rend le ciel clair.    - avec abl. (dant) claram auro gemmisque coronam, Ov. M. 13, 704: (ils offrent) une couronne que l’or et les pierreries font étinceler.    - clara voce, Cic. Clu. 134: d’une voix éclatante, sonore.    - clariore voce, Caes. BG. 5, 30, 1: d’une voix plus éclatante.    - clara, obtusa vox, Quint. 11, 3, 15: voix claire, sourde. --- [clara, suavis, Cic. Off. 1, 133: voix claire, agréable]. b - clair, net, intelligible, manifeste.    - luce sunt clariora nobis tua consilia, Cic. Cat. 1, 6: tes projets sont pour nous plus clairs que le jour.    - res erat clara, Cic. Verr. 5, 101: le fait était patent.    - non parum res erat clara, Cic. Verr. 4, 29: la chose était assez connue. --- cf. 4, 27 ; 4, 41, etc.    - clarum est avec prop. inf. Plin. 7, 61: c’est un fait connu que, on sait que.    - (T. Livius) in narrando clarissimi candoris, Quint. 10, 1, 101: (Tite Live) dont les récits ont une limpidité si transparente. c - brillant, en vue, considéré, distingué, illustre.    - en parl. des pers. clari et honorati viri, Cic. CM 22: hommes en vue et revêtus des charges publiques.    - ex doctrina nobilis et clarus, Cic. Rab. Post. 23: que sa science a fait connaître et illustré.    - gloria clariores, Cic. de Or. 2, 154: auxquels la gloire a donné plus de lustre.    - clarissimus artis ejus, Plin. 37, 8: le plus brillant de (dans) cet art.    - clarissimus: clarissime [cf. excellence, altesse, etc.] [titre donné à l’époque impériale aux gens de qualité].    - populus luxuriā superbiāque clarus, Liv. 7, 31, 6: peuple connu pour son faste et sa fierté. --- péjor. Cic. Verr. 2, 4, 12, § 27; 2, 1, 19, § 50; 2, 4, 12, § 29; 2, 5, 7, § 16.    - en parl. des choses dies clarissimus, Cic. Lael. 12: la journée la plus brillante.    - oppidum clarum, Cic. Verr. 2, 86: ville illustre. --- [urbs clarissima, Cic. Pomp. 20].    - clarissima victoria, Cic. Off. 1, 75: la victoire la plus brillante. [st1]2 [-] Clārus, i, m.: Clarus (surnom romain). --- Inscr.
    * * *
        Clarus, Adiectiuum, Cler. vt Clara dies.
    \
        Aquilo clarus. Virg. Qui rend l'air cler et net.
    \
        Dea clara mundi obscuri. Senec. La lune qui luist de nuict.
    \
        Dies clarus, siue clara. Horat. Virg. Jour beau et cler.
    \
        Lapides clari. Horat. Pierres si cleres qu'on voit à travers.
    \
        Lumina mundi clarissima. Virgil. Le soleil et la lune.
    \
        Clarus. Senec. Qui sonne cler, Qu'on oit bien à cler.
    \
        Plausus clarus. Plaut. Qu'on oit clerement.
    \
        Sonus clarus. Lucret. Fort intelligible.
    \
        Tuba clara. Virg. Qui sonne cler.
    \
        Clara voce. Cic. A haulte voix.
    \
        Clariora sole. Cic. Plus clers que le soleil.
    \
        Res clara. Cic. Clere et manifeste.
    \
        Clarus, figurate. Cic. Excellent, Qui ha grand bruit, et est bien renommé.
    \
        Amplissimus et clarissimus vir. Cic. Noble, Fort cogneu.
    \
        Causis agendis clarus. Horat. Excellent à plaider une cause.
    \
        Forma clarissimus. Ouid. Qui ha grand bruit pour sa beaulté.
    \
        In gradu equestri clarus. Pli. iunior. Bien renommé entre les gentilzhommes.
    \
        Genere claro tumens. Senec. Fier et orgueilleux à cause de la noblesse de sa race.
    \
        Rumore claro apud vulgum esse. Tacitus. Avoir bon bruit et estre bien renommé envers le commun populaire.
    \
        Sanguine claro genitus. Senec. De noble sang et race.

    Dictionarium latinogallicum > clarus

  • 15 dirigo

    dīrĭgo (dērĭgo), ĕre, rexi, rectum [di + rego] - tr. - [st2]1 [-] redresser, mettre en ligne droite, aligner, tracer, ranger. [st2]2 [-] diriger, pousser, lancer en ligne droite. [st2]3 [-] disposer, ordonner, arranger. [st2]4 [-] diriger, tourner, conformer, régler. [st2]5 [-] envoyer, adresser. [st2]6 [-] fendre, mettre en pièces. [st2]7 [-] qqf. intr. - aller en ligne droite, se ranger en bataille.    - coronam si direxeris, (erit) virga, Sen. Q. N. 1, 10: si tu redresses un cercle, tu auras une ligne droite.    - regiones lituo dirigere, Cic. Div. 1, 17: partager les régions (du ciel) avec le bâton augural.    - vela ad castra Cornelia dirigere, Caes. B. C. 2, 25, 6: faire voile vers le camp Cornélien.    - aciem dirigere, Caes. B. G. 6.8.5: ranger une armée en bataille.    - aciem ad aliquem dirigere, Cat. 63.56: tourner les yeux vers qqn.    - alicui hastam dirigere, Virg. En. 10.401: lancer un javelot contre qqn.    - in aliquem hastam dirigere, Ov. M. 8.66: lancer un javelot contre qqn.
    * * *
    dīrĭgo (dērĭgo), ĕre, rexi, rectum [di + rego] - tr. - [st2]1 [-] redresser, mettre en ligne droite, aligner, tracer, ranger. [st2]2 [-] diriger, pousser, lancer en ligne droite. [st2]3 [-] disposer, ordonner, arranger. [st2]4 [-] diriger, tourner, conformer, régler. [st2]5 [-] envoyer, adresser. [st2]6 [-] fendre, mettre en pièces. [st2]7 [-] qqf. intr. - aller en ligne droite, se ranger en bataille.    - coronam si direxeris, (erit) virga, Sen. Q. N. 1, 10: si tu redresses un cercle, tu auras une ligne droite.    - regiones lituo dirigere, Cic. Div. 1, 17: partager les régions (du ciel) avec le bâton augural.    - vela ad castra Cornelia dirigere, Caes. B. C. 2, 25, 6: faire voile vers le camp Cornélien.    - aciem dirigere, Caes. B. G. 6.8.5: ranger une armée en bataille.    - aciem ad aliquem dirigere, Cat. 63.56: tourner les yeux vers qqn.    - alicui hastam dirigere, Virg. En. 10.401: lancer un javelot contre qqn.    - in aliquem hastam dirigere, Ov. M. 8.66: lancer un javelot contre qqn.
    * * *
        Dirigo, dirigis, penul. corr. direxi, directum, dirigere. Pli. iunior. Dresser, Adresser, Diriger.
    \
        Dirigere acies, pro Ordinare. Virgil. Dresser et ordonner une armee.
    \
        Affatus dirigere alicui. Claud. Adresser sa parolle à aucun.
    \
        Arcu dirigere tela. Horat. Tirer droict d'un arc.
    \
        Dirigere artes suas ad voluptatem. Cic. Exercer ses arts et sciences seulement pour volupté, N'avoir principal et final esgard à autre chose que à volupté, Faire volupté son but.
    \
        Vitam suam ad normam rationis. Cic. Reigler sa vie selon raison.
    \
        Cacumen ramuli ad caelum. Varro. Dresser et conduire.
    \
        Ad veritatem saepissime dirigit coniectura. Cic. Meine droict, Conduit.
    \
        Gressum. Virgil. Adresser son chemin.
    \
        Hastam in aliquem. Ouid. Jecter droict à luy.
    \
        Iaculum totis viribus. Seneca. Darder de toute sa force.
    \
        Literas ad aliquem. Modestinus. Envoyer et adresser des lettres à aucun, Diriger.
    \
        Dirigere in manum. Senec. Mettre tout droict dedens la main.
    \
        Ad naturam leges hominum diriguntur. Cic. Les loix humaines sont faictes et reiglees selon nature, ou conformeement à nature, Sont conformees à nature.
    \
        Norma aliquorum quaedam dirigere. Cic. Dresser et reigler, ou Guider et conduire, etc.
    \
        Vtilitate officium dirigere. Cic. Reigler à son prouffit le plaisir qu'on fait.
    \
        Dirigere aliquem ad suam opinionem. M. Antonius ad Ciceronem. Gouverner, Conduire.
    \
        Ad illius similitudinem, artem et manum dirigebat. Cic. Dressoit et conduisoit.
    \
        Eius tota similitudo ad succum porri dirigitur. Plin. Est semblable.
    \
        Visus dirigere ad aliquem. Claud. Regarder droict vers aucun, Dresser la veue vers, etc.
    \
        Honestate dirigenda est vtilitas. Cic. Il fault reigler utilité par honnesteté.

    Dictionarium latinogallicum > dirigo

  • 16 gesto

    gesto, āre, āvi, ātum [gero] - tr. - [st1]1 [-] porter çà et là.    - caput gestari in pilo, Cic. Phil. 11, 15, [il ordonna] que sa tête fût promenée au bout d'une pique.    - gestare lecticā, Hor. S. 2, 3, 214: porter (promener) en litière.    - gestari: être transporté [à cheval, en voiture, en litière], voyager, circuler. --- Sen. Ep. 122, 9 ; Mart. 1, 13,8 ; 12, 17, 3 ; Juv. 7, 179.    - sellā gestari: aller en chaise à porteur. [st1]2 [-] porter habituellement sur soi, avec soi.    - Plaut. Rud. 1081; Hor. O. 1, 35, 19.    - non obtunsa adeo gestamus pectora, Virg. En. 1, 567: nous n'avons pas des coeurs si grossiers. --- cf. Plaut. Merc. 572.    - gestare arma umeris, Liv. 27, 48, 16: porter ses armes sur les épaules.    - gestare gemmam digito, Plin. 2, 63, 63, § 158: porter une bague au doigt, avoir une bague au doigt.    - gestare coronam lauream capite, Suet. Tib. 69: avoir une couronne de laurier sur la tête.    - fig. gestare aliquem in sinu, Ter. Ad. 709: porter qqn dans son coeur ; ou in oculis. --- Ter. Eun. 401. [st1]3 [-] transporter.    - ex urbe irritamenta gulae gestabantur, Tac. H. 2, 62: de Rome on transportait des mets excitants. [st1]4 [-] colporter.    - gestare crimina, Plaut. Ps. 427: colporter des accusations. --- cf. Sen. Ep. 123, 8. [st1]5 [-] absol. se faire porter en litière.    - Suet. Dom. 11; Galb. 8.
    * * *
    gesto, āre, āvi, ātum [gero] - tr. - [st1]1 [-] porter çà et là.    - caput gestari in pilo, Cic. Phil. 11, 15, [il ordonna] que sa tête fût promenée au bout d'une pique.    - gestare lecticā, Hor. S. 2, 3, 214: porter (promener) en litière.    - gestari: être transporté [à cheval, en voiture, en litière], voyager, circuler. --- Sen. Ep. 122, 9 ; Mart. 1, 13,8 ; 12, 17, 3 ; Juv. 7, 179.    - sellā gestari: aller en chaise à porteur. [st1]2 [-] porter habituellement sur soi, avec soi.    - Plaut. Rud. 1081; Hor. O. 1, 35, 19.    - non obtunsa adeo gestamus pectora, Virg. En. 1, 567: nous n'avons pas des coeurs si grossiers. --- cf. Plaut. Merc. 572.    - gestare arma umeris, Liv. 27, 48, 16: porter ses armes sur les épaules.    - gestare gemmam digito, Plin. 2, 63, 63, § 158: porter une bague au doigt, avoir une bague au doigt.    - gestare coronam lauream capite, Suet. Tib. 69: avoir une couronne de laurier sur la tête.    - fig. gestare aliquem in sinu, Ter. Ad. 709: porter qqn dans son coeur ; ou in oculis. --- Ter. Eun. 401. [st1]3 [-] transporter.    - ex urbe irritamenta gulae gestabantur, Tac. H. 2, 62: de Rome on transportait des mets excitants. [st1]4 [-] colporter.    - gestare crimina, Plaut. Ps. 427: colporter des accusations. --- cf. Sen. Ep. 123, 8. [st1]5 [-] absol. se faire porter en litière.    - Suet. Dom. 11; Galb. 8.
    * * *
        Gesto, gestas, gestare, Frequentatiuum. Plaut. Porter.
    \
        Gestare in aluo. Plaut. Estre grosse, Porter en son ventre.
    \
        Gestare collo. Plin. Porter à son col.
    \
        Gestare aliquem in sinu. Terent. Le porter à son sein, Le grandement aimer.
    \
        Meum animum gestas, scis quis acturus siem. Plaut. Tu congnois mon courage, et ma volunté, Tu as mon coeur en ta manche.
    \
        Non obtusa adeo gestamus pectora. Virgil. Nous ne sommes point tant cruels et inhumains.
    \
        Ferrum et scopulos gestare in corde. Ouid. Avoir le coeur dur et cruel.

    Dictionarium latinogallicum > gesto

  • 17 habeo

    hăbĕo, ēre, bŭi, bĭtum    - tr. qqf. intr. -    - haben = habesne, Plaut. Ps. 1163; Trin. 89,- 964; Truc. 680 --- arch. habessit = habuerit, Cic. Leg. 2, 19 --- inf. passif haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111.    - voir l'article habeo de Gaffiot. [st1]1 [-] avoir, posséder, garder, tenir; être maître de, tenir, contenir, retenir, renfermer.    - habere fundum, Cic.: posséder un domaine.    - habere sibi hereditatem, Cic.: garder pour soi un héritage.    - habere aliquem collegam: avoir qqn pour collègue.    - (animus) habet cuncta neque ipse habetur, Sall.: (l'esprit) est maître de tout et lui-même n'a pas de maître.    - habeo, non habeor a Laide, Cic. Fam. 9, 26, 2: je suis le maître et non l'esclave de Laïs.    - jaculum quod manibus habemus, Ov.: le javelot que nous tenons à la main.    - nihil epistula habebat, Cic.: la lettre ne renfermait rien.    - fere totius ulterioris Hispaniae regio difficilem habet oppugnationem, Caes.: presque toute l'Espagne ultérieure présente une attaque difficile.    - opinio manebat eum cum rege habere societatem, Nep.: on persistait à croire qu'il s'entendait bien avec le roi. - intr. - habere in Bruttiis, Cic.: avoir des propriétés dans le Bruttium.    - habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis, Cic. Verr. 2, 3: il a de l'argent dans ses coffres, il a des maisons.    - non habentes, Lact.: les indigents.    - avec un adjectif ou un nom attribut.    - aliquem sollicitum habere: [tenir qqn inquiet] = tenir qqn dans l'inquiétude.    - mare infestum habere, Cic.: [tenir la mer infestée] = infester la mer.    - obvium habere aliquem, Quint.: [avoir qqn en face, sur la route] rencontrer qqn.    - Matonem et Pollionem inimicos habet Fadius, Cic. Fam. 9: Fadius a Maton et Pollion comme ennemis.    - praeposteros habes tabellarios, Cic. Fam. 15: tu as des messagers qui agissent en dépit du bon sens.    - aliquem collegam habere: avoir qqn comme collègue.    - avec un participe c. attribut.    - aciem instructam habere: tenir l'armée rangée en bataille.    - aliquid cogitat et habet navem paratam, Cic. Fam. 9: il a quelque chose en tête et il a préparé un bateau.    - regis salutem a senatu commendatam habebam, Cic.: j'avais du sénat la recommandation de sauver le roi.    - aliquid cognitum (compertum, exploratum) habeo: je tiens qqch pour connu (assuré, certain).    - aliquid perspectum habeo: je connais qqch à fond.    - perfidiam Aeduorum perspectam habebat, Caes. BG. 7: il voyait bien la perfidie des Eduens.    - Clodi animum perspectum habeo, cognitum, judicatum, Cic.: quant au caractère de Clodius, je l'ai sondé, étudié, jugé.    - de Caesare satis dictum habebo, Cic. Phil. 5: j'en aurai assez dit sur César.    - domitas habere libidines, Cic. de Or. 1, 43, 194: tenir les passions sous le joug.    - vectigalia redempta habere, Caes. BG. 1: avoir pris à ferme les impôts indirects.    - neque ea res falsum (part. passé passif) me habuit: et cela ne m'a pas trompé.    - habuit plebem in clientelas principum descriptam, Cic. Rep. 2: (Romulus) a voulu que la plèbe fût rangée dans la clientèle des hommes de haut rang.    - avec un adj. verbal.    - nihil excusandum habes, Tac.: tu n'as aucune excuse à donner.    - sua voce respondendum habere, Tac.: avoir à répondre de vive voix.    - enitendum habemus ut... Plin. Ep. 1: nous devons travailler à...    - hoc habet: - [abcl]a - [il a ce coup] = il est touché (en parl. d'un gladiateur). - [abcl]b - il est pris (en parl. d'un amoureux). - [abcl]c - Plaut. ça va bien (le coup a porté).    - hoc habet: repperi qui senem ducerem, Plaut. Most.: c'est gagné: j'ai trouvé comment faire marcher ce vieillard. [st1]2 [-] avoir en soi, avoir sur soi, porter (un vêtement...).    - habere coronam in capite: porter une couronne sur la tête.    - habere anulum in digito, Ter.: porter un anneau au doigt.    - vestis bona quaerit haberi, Ov. Am. 1: un beau vêtement demande à être porté. [st1]3 [-] avoir pour conséquence, comporter, occasionner.    - hoc nihil utilitatis habet: cela n'offre rien d'utile.    - pons magnum circuitum habebat, Caes.: le pont occasionnait un long détour. [st1]4 [-] susciter (un sentiment), être l'objet de, éprouver, ressentir, supporter, endurer, subir.    - laetitiam (timorem) habere: susciter la joie (la peur).    - multi injurias gravius aequo habuere, Sall. C.: beaucoup ressentent les injustices plus vivement qu'il ne faudrait.    - invidiam habere: être l'objet de l'envie.    - suspicionem habere, Nep.: être soupçonné.    - quae in praesens Tiberius civiliter habuit, Tac. An. 4: pour le moment, Tibère supporta cela en bon citoyen.    - non tantum maleficium impune habendum, Tac. An. 3: on ne doit pas laisser impuni un tel forfait.    - nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum, Liv. 7: il ne sut pas mauvais gré au fils de ce qu'il avait osé pour son père. [st1]5 [-] entrer en possession de, prendre, garder.    - habere aliquid sibi (secum): prendre qqch pour soi.    - formule de divorce - res tuas tibi habeas (habe, habeto): garde pour toi ce qui t'appartient (reprends ton bien).    - mimulam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2: il ordonna à sa comédienne de reprendre ses effets (= de s'en aller).    - res tuas habe: - [abcl]a - reprends ton bien (garde ce qui te revient). - [abcl]b - va-t-en, déloge.    - haec tu tecum habeto, Cic.: garde cela pour toi (= sois discret). [st1]6 [-] tenir (une région...), occuper, gouverner, administrer, gérer.    - rem publicam habere: administrer les affaires publiques.    - Siciliam et Sardiniam per legatos habuit, Flor.: il fit administrer la Sicile par des gouverneurs.    - urbem Romanam a principio reges habuere, Tac. An. 1: la ville de Rome fut d'abord gouvernée par des rois.    - Hispaniae tribus (legionibus) habebantur, Tac. An. 4: L'Espagne était occupée par trois légions. [st1]7 [-] avoir dans son esprit, savoir, avoir à, pouvoir.    - habes consilia nostra, Cic. Att. 5: tu connais mes intentions.    - obscura est historia Romana, siquidem istius regis matrem habemus, ignoramus patrem, Cic. Rep. 2: l'histoire romaine est obscure: s'il est vrai que nous connaissons la mère de ce roi (Ancus), nous ne savons pas qui était son père.    - sic habeto: sache-le bien.    - habes rationem mei consilii, Cic. Fam. 9, 2, 4: tu sais la raison de ma conduite.    - de Dolabella, si quid habes novi, facies me certiorem, Cic.: à propos de Dolabella, si tu sais quelque chose de nouveau, tiens-moi au courant.    - habes de Vatinio, Cic. Fam. 1: voilà pour ce qui concerne Vatinius.    - habere + inf.: avoir à, pouvoir.    - cf. gr. οὐδὲν ἀντειπεῖν ἔχω: je n'ai rien à répondre.    - habeo etiam dicere quem de ponte in Tiberim dejecerit, Cic. Am.: je peux même citer un homme qu'il a précipité du haut du pont dans le Tibre.    - haec fere dicere habui de natura deorum, Cic. Nat. 3: voilà à peu près ce que j'avais à dire sur la nature des dieux.    - de re publica nihil habeo ad te scribere, Cic. Att. 2, 22, 6: je n'ai rien à te dire de la république.    - habere + inter. indir.: savoir.    - de quibus habeo ipse quid sentiam, Cic. Nat. 3: je sais ce que je dois penser d'eux.    - nihil habeo quid dicam: je ne sais que dire.    - nihil habeo quod dicam: je n'ai rien à dire.    - quo me conjectura ducat habeo, Cic. Fam. 9, 2, 4: je sais où me conduit ma conjecture.    - quod exspectem istinc magis habeo quam quod ipse scribam, Cic. Att. 3, 10: j'ai plus de nouvelles à attendre de toi, là-bas, que moi, je n'en ai à t'écrire. [st1]8 [-] traiter (qqn), se conduire envers, tenir pour, regarder comme.    - aliquem bene (male) habere: traiter bien (mal) qqn.    - uti me habueris, Plaut.: comme tu m'auras traité.    - eos habere necessarios: les traiter en amis intimes, les considérer comme des amis intimes.    - satin' habes, si feminarum nulla'st quam aeque diligam? Plaut. Amph.: [ne considères-tu pas comme assez...] ne te suffit-il pas que tu sois pour moi la plus chère des femmes?    - id quidem nostris moribus nefas habetur, Nep.: ce (genre d'union), selon nos moeurs, est considéré comme abominable.    - aliquem pro amico (pro hoste) habere: regarder qqn comme ami (comme ennemi).    - habere pro certo: tenir pour certain.    - incognita habere pro cognitis, Cic. Off. 1, 18: tenir pour connu l'inconnu.    - habere aliquem amici loco (in amici loco, in amici numero ou amici numero): traiter qqn comme un ami.    - habere aliquid pro nihilo: ne faire aucun cas de qqch.    - avec un gén. de prix.    - habere aliquid magni: faire grand cas de qqch.    - non habeo nauci aliquem, Cic.: je ne fais aucun cas de qqn.    - habitus magnae auctoritatis, Caes.: considéré comme un homme de grande considération.    - avec datif.    - eam rem habere religioni, Cic.: se faire un scrupule de cela.    - aliquem ludibrio habere: se moquer de qqn.    - virtutem ludibrio habere: se moquer de la vertu, tourner la vertu en dérision.    - aliquid honori habere: s'honorer de qqch, considérer qqch comme un titre d'honneur.    - habere rem publicam quaestui: trafiquer de la chose publique.    - au passif être regardé comme, passer pour.    - militibus habebatur fortissimus (compl. d'agent au dat. après habeor): il était regardé comme très brave par les soldats.    - omnes et dicuntur et habentur tyranni qui... Nep.: on les appelle tyrans et ils passent pour tels tous ceux qui...    - ea spolia opima habentur, quae... Liv.: ces dépouilles passent pour opimes, qui... [st1]9 - tr. et intr. - tenir (un lieu), détenir, occuper, habiter, demeurer.    - hanc habeo sedem, Ov.: j'habite cette demeure.    - in delubro habere, Varr.: habiter dans un temple.    - qui Syracusis habet, Plaut.: qui habite à Syracuse.    - quis istic habet? Plaut. Bacch.: qui demeure là? [st1]10 [-] passer (le temps...).    - in obscuro vitam habere: passer sa vie dans l'obscurité.    - habere aetatem procul a republica, Sall. C. 4, 1: passer sa vie loin de la république. [st1]11 [-] faire, exécuter; tenir (une assemblée), convoquer.    - habere supplicationes: faire des prières publiques.    - habere delectum: procéder à une levée de troupes.    - habere delectum + gén.: faire un choix entre.    - habere contionem: tenir une assemblée, prononcer une harangue.    - habere senatum: tenir la séance du sénat.    - habere comitia: tenir (présider) les comices.    - habere orationem: prononcer un discours.    - verba habere: tenir des propos, prononcer des paroles. [st1]12 [-] soigner, entretenir.    - qui cultus habendo sit pecori, hinc canere incipiam, Virg. G. 1: quelle sollicitude il faut apporter au troupeau que l'on doit soigner, voilà ce que maintenant je vais chanter. [st1]13 [-] se trouver, être dans tel ou tel état.    - (se) habere: se trouver, être.    - graviter se habere, Cic.: être gravement malade.    - ego me bene habeo: moi, je vais bien (je me porte bien).    - bene habet: tout va bien, c'est bon, c'est bien.    - sic (ita) res habet: il en est ainsi (voilà où en sont les choses).    - cf. gr. οὕτως ἔχει [s.-ent. τὰ πράγματα]: il en est ainsi.    - sic habemus, Cic.: voilà dans quelles situation nous nous trouvons.    - male se res habet, Cic.: les choses vont mal.    - Tullia recte valet; Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9: Tullia va bien; Térentia s'est moins bien portée.    - sic profecto se res habet ut: les choses vont de telle façon que.
    * * *
    hăbĕo, ēre, bŭi, bĭtum    - tr. qqf. intr. -    - haben = habesne, Plaut. Ps. 1163; Trin. 89,- 964; Truc. 680 --- arch. habessit = habuerit, Cic. Leg. 2, 19 --- inf. passif haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111.    - voir l'article habeo de Gaffiot. [st1]1 [-] avoir, posséder, garder, tenir; être maître de, tenir, contenir, retenir, renfermer.    - habere fundum, Cic.: posséder un domaine.    - habere sibi hereditatem, Cic.: garder pour soi un héritage.    - habere aliquem collegam: avoir qqn pour collègue.    - (animus) habet cuncta neque ipse habetur, Sall.: (l'esprit) est maître de tout et lui-même n'a pas de maître.    - habeo, non habeor a Laide, Cic. Fam. 9, 26, 2: je suis le maître et non l'esclave de Laïs.    - jaculum quod manibus habemus, Ov.: le javelot que nous tenons à la main.    - nihil epistula habebat, Cic.: la lettre ne renfermait rien.    - fere totius ulterioris Hispaniae regio difficilem habet oppugnationem, Caes.: presque toute l'Espagne ultérieure présente une attaque difficile.    - opinio manebat eum cum rege habere societatem, Nep.: on persistait à croire qu'il s'entendait bien avec le roi. - intr. - habere in Bruttiis, Cic.: avoir des propriétés dans le Bruttium.    - habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis, Cic. Verr. 2, 3: il a de l'argent dans ses coffres, il a des maisons.    - non habentes, Lact.: les indigents.    - avec un adjectif ou un nom attribut.    - aliquem sollicitum habere: [tenir qqn inquiet] = tenir qqn dans l'inquiétude.    - mare infestum habere, Cic.: [tenir la mer infestée] = infester la mer.    - obvium habere aliquem, Quint.: [avoir qqn en face, sur la route] rencontrer qqn.    - Matonem et Pollionem inimicos habet Fadius, Cic. Fam. 9: Fadius a Maton et Pollion comme ennemis.    - praeposteros habes tabellarios, Cic. Fam. 15: tu as des messagers qui agissent en dépit du bon sens.    - aliquem collegam habere: avoir qqn comme collègue.    - avec un participe c. attribut.    - aciem instructam habere: tenir l'armée rangée en bataille.    - aliquid cogitat et habet navem paratam, Cic. Fam. 9: il a quelque chose en tête et il a préparé un bateau.    - regis salutem a senatu commendatam habebam, Cic.: j'avais du sénat la recommandation de sauver le roi.    - aliquid cognitum (compertum, exploratum) habeo: je tiens qqch pour connu (assuré, certain).    - aliquid perspectum habeo: je connais qqch à fond.    - perfidiam Aeduorum perspectam habebat, Caes. BG. 7: il voyait bien la perfidie des Eduens.    - Clodi animum perspectum habeo, cognitum, judicatum, Cic.: quant au caractère de Clodius, je l'ai sondé, étudié, jugé.    - de Caesare satis dictum habebo, Cic. Phil. 5: j'en aurai assez dit sur César.    - domitas habere libidines, Cic. de Or. 1, 43, 194: tenir les passions sous le joug.    - vectigalia redempta habere, Caes. BG. 1: avoir pris à ferme les impôts indirects.    - neque ea res falsum (part. passé passif) me habuit: et cela ne m'a pas trompé.    - habuit plebem in clientelas principum descriptam, Cic. Rep. 2: (Romulus) a voulu que la plèbe fût rangée dans la clientèle des hommes de haut rang.    - avec un adj. verbal.    - nihil excusandum habes, Tac.: tu n'as aucune excuse à donner.    - sua voce respondendum habere, Tac.: avoir à répondre de vive voix.    - enitendum habemus ut... Plin. Ep. 1: nous devons travailler à...    - hoc habet: - [abcl]a - [il a ce coup] = il est touché (en parl. d'un gladiateur). - [abcl]b - il est pris (en parl. d'un amoureux). - [abcl]c - Plaut. ça va bien (le coup a porté).    - hoc habet: repperi qui senem ducerem, Plaut. Most.: c'est gagné: j'ai trouvé comment faire marcher ce vieillard. [st1]2 [-] avoir en soi, avoir sur soi, porter (un vêtement...).    - habere coronam in capite: porter une couronne sur la tête.    - habere anulum in digito, Ter.: porter un anneau au doigt.    - vestis bona quaerit haberi, Ov. Am. 1: un beau vêtement demande à être porté. [st1]3 [-] avoir pour conséquence, comporter, occasionner.    - hoc nihil utilitatis habet: cela n'offre rien d'utile.    - pons magnum circuitum habebat, Caes.: le pont occasionnait un long détour. [st1]4 [-] susciter (un sentiment), être l'objet de, éprouver, ressentir, supporter, endurer, subir.    - laetitiam (timorem) habere: susciter la joie (la peur).    - multi injurias gravius aequo habuere, Sall. C.: beaucoup ressentent les injustices plus vivement qu'il ne faudrait.    - invidiam habere: être l'objet de l'envie.    - suspicionem habere, Nep.: être soupçonné.    - quae in praesens Tiberius civiliter habuit, Tac. An. 4: pour le moment, Tibère supporta cela en bon citoyen.    - non tantum maleficium impune habendum, Tac. An. 3: on ne doit pas laisser impuni un tel forfait.    - nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum, Liv. 7: il ne sut pas mauvais gré au fils de ce qu'il avait osé pour son père. [st1]5 [-] entrer en possession de, prendre, garder.    - habere aliquid sibi (secum): prendre qqch pour soi.    - formule de divorce - res tuas tibi habeas (habe, habeto): garde pour toi ce qui t'appartient (reprends ton bien).    - mimulam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2: il ordonna à sa comédienne de reprendre ses effets (= de s'en aller).    - res tuas habe: - [abcl]a - reprends ton bien (garde ce qui te revient). - [abcl]b - va-t-en, déloge.    - haec tu tecum habeto, Cic.: garde cela pour toi (= sois discret). [st1]6 [-] tenir (une région...), occuper, gouverner, administrer, gérer.    - rem publicam habere: administrer les affaires publiques.    - Siciliam et Sardiniam per legatos habuit, Flor.: il fit administrer la Sicile par des gouverneurs.    - urbem Romanam a principio reges habuere, Tac. An. 1: la ville de Rome fut d'abord gouvernée par des rois.    - Hispaniae tribus (legionibus) habebantur, Tac. An. 4: L'Espagne était occupée par trois légions. [st1]7 [-] avoir dans son esprit, savoir, avoir à, pouvoir.    - habes consilia nostra, Cic. Att. 5: tu connais mes intentions.    - obscura est historia Romana, siquidem istius regis matrem habemus, ignoramus patrem, Cic. Rep. 2: l'histoire romaine est obscure: s'il est vrai que nous connaissons la mère de ce roi (Ancus), nous ne savons pas qui était son père.    - sic habeto: sache-le bien.    - habes rationem mei consilii, Cic. Fam. 9, 2, 4: tu sais la raison de ma conduite.    - de Dolabella, si quid habes novi, facies me certiorem, Cic.: à propos de Dolabella, si tu sais quelque chose de nouveau, tiens-moi au courant.    - habes de Vatinio, Cic. Fam. 1: voilà pour ce qui concerne Vatinius.    - habere + inf.: avoir à, pouvoir.    - cf. gr. οὐδὲν ἀντειπεῖν ἔχω: je n'ai rien à répondre.    - habeo etiam dicere quem de ponte in Tiberim dejecerit, Cic. Am.: je peux même citer un homme qu'il a précipité du haut du pont dans le Tibre.    - haec fere dicere habui de natura deorum, Cic. Nat. 3: voilà à peu près ce que j'avais à dire sur la nature des dieux.    - de re publica nihil habeo ad te scribere, Cic. Att. 2, 22, 6: je n'ai rien à te dire de la république.    - habere + inter. indir.: savoir.    - de quibus habeo ipse quid sentiam, Cic. Nat. 3: je sais ce que je dois penser d'eux.    - nihil habeo quid dicam: je ne sais que dire.    - nihil habeo quod dicam: je n'ai rien à dire.    - quo me conjectura ducat habeo, Cic. Fam. 9, 2, 4: je sais où me conduit ma conjecture.    - quod exspectem istinc magis habeo quam quod ipse scribam, Cic. Att. 3, 10: j'ai plus de nouvelles à attendre de toi, là-bas, que moi, je n'en ai à t'écrire. [st1]8 [-] traiter (qqn), se conduire envers, tenir pour, regarder comme.    - aliquem bene (male) habere: traiter bien (mal) qqn.    - uti me habueris, Plaut.: comme tu m'auras traité.    - eos habere necessarios: les traiter en amis intimes, les considérer comme des amis intimes.    - satin' habes, si feminarum nulla'st quam aeque diligam? Plaut. Amph.: [ne considères-tu pas comme assez...] ne te suffit-il pas que tu sois pour moi la plus chère des femmes?    - id quidem nostris moribus nefas habetur, Nep.: ce (genre d'union), selon nos moeurs, est considéré comme abominable.    - aliquem pro amico (pro hoste) habere: regarder qqn comme ami (comme ennemi).    - habere pro certo: tenir pour certain.    - incognita habere pro cognitis, Cic. Off. 1, 18: tenir pour connu l'inconnu.    - habere aliquem amici loco (in amici loco, in amici numero ou amici numero): traiter qqn comme un ami.    - habere aliquid pro nihilo: ne faire aucun cas de qqch.    - avec un gén. de prix.    - habere aliquid magni: faire grand cas de qqch.    - non habeo nauci aliquem, Cic.: je ne fais aucun cas de qqn.    - habitus magnae auctoritatis, Caes.: considéré comme un homme de grande considération.    - avec datif.    - eam rem habere religioni, Cic.: se faire un scrupule de cela.    - aliquem ludibrio habere: se moquer de qqn.    - virtutem ludibrio habere: se moquer de la vertu, tourner la vertu en dérision.    - aliquid honori habere: s'honorer de qqch, considérer qqch comme un titre d'honneur.    - habere rem publicam quaestui: trafiquer de la chose publique.    - au passif être regardé comme, passer pour.    - militibus habebatur fortissimus (compl. d'agent au dat. après habeor): il était regardé comme très brave par les soldats.    - omnes et dicuntur et habentur tyranni qui... Nep.: on les appelle tyrans et ils passent pour tels tous ceux qui...    - ea spolia opima habentur, quae... Liv.: ces dépouilles passent pour opimes, qui... [st1]9 - tr. et intr. - tenir (un lieu), détenir, occuper, habiter, demeurer.    - hanc habeo sedem, Ov.: j'habite cette demeure.    - in delubro habere, Varr.: habiter dans un temple.    - qui Syracusis habet, Plaut.: qui habite à Syracuse.    - quis istic habet? Plaut. Bacch.: qui demeure là? [st1]10 [-] passer (le temps...).    - in obscuro vitam habere: passer sa vie dans l'obscurité.    - habere aetatem procul a republica, Sall. C. 4, 1: passer sa vie loin de la république. [st1]11 [-] faire, exécuter; tenir (une assemblée), convoquer.    - habere supplicationes: faire des prières publiques.    - habere delectum: procéder à une levée de troupes.    - habere delectum + gén.: faire un choix entre.    - habere contionem: tenir une assemblée, prononcer une harangue.    - habere senatum: tenir la séance du sénat.    - habere comitia: tenir (présider) les comices.    - habere orationem: prononcer un discours.    - verba habere: tenir des propos, prononcer des paroles. [st1]12 [-] soigner, entretenir.    - qui cultus habendo sit pecori, hinc canere incipiam, Virg. G. 1: quelle sollicitude il faut apporter au troupeau que l'on doit soigner, voilà ce que maintenant je vais chanter. [st1]13 [-] se trouver, être dans tel ou tel état.    - (se) habere: se trouver, être.    - graviter se habere, Cic.: être gravement malade.    - ego me bene habeo: moi, je vais bien (je me porte bien).    - bene habet: tout va bien, c'est bon, c'est bien.    - sic (ita) res habet: il en est ainsi (voilà où en sont les choses).    - cf. gr. οὕτως ἔχει [s.-ent. τὰ πράγματα]: il en est ainsi.    - sic habemus, Cic.: voilà dans quelles situation nous nous trouvons.    - male se res habet, Cic.: les choses vont mal.    - Tullia recte valet; Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9: Tullia va bien; Térentia s'est moins bien portée.    - sic profecto se res habet ut: les choses vont de telle façon que.
    * * *
        Habeo, habes, habui, habitum, pen. cor. habere. Plau. Avoir.
    \
        Habere. Plaut. Traicter.
    \
        Is vti tu me hic habueris, perinde illum illic curauerit. Plaut. Ainsi que tu me traicteras, Ainsi que tu me feras.
    \
        Nunquam secus habui illam, ac si ex me esset nata. Terent. Jamais je ne la traictay autrement, que si elle eust esté ma fille.
    \
        - semper parce ac duriter Se habere. Terent. Vivre chichement.
    \
        Nimium te habui delicatam. Plaut. Je t'ay traictee trop delicatement.
    \
        AEgre habere. Liu. Estre marri.
    \
        Habet illum arcte, contenteque. Plaut. Elle le tient de court, En subjection.
    \
        Quae res eos magno diuturnoque bello inter se habuit. Sallust. Les entreteint en guerre.
    \
        Habet eos somnus. Ouid. Ils dorment.
    \
        Antiqui tales aegros in tenebris habebant. Celsus. Les tenoyent en lieux obscurs.
    \
        Habere aliquem in luce, vel lumine. Cels. Le tenir en lieu cler et au jour.
    \
        Habere. Habiter Demourer.
    \
        Qui mortales in initio Africam habuerint. Sallust. Ont habité en Afrique au commencement.
    \
        Habet se erga aedem. Plaut. Elle demeure, etc.
    \
        - meretrix Quae hic habet. Plaut. Qui demeure ci.
    \
        De Rep. nihil habeo ad te scribere. Cic. Je n'ay rien que je te puisse escrire.
    \
        Habere, Reputer, Estimer. Quintil. An habendum sit adulterium in lupanari.
    \
        Haec habui de amicitia quae dicerem. Ci. Voila ce que je scavoye pour vous dire, touchant le faict d'amitié.
    \
        Sicuti pleraque mortalium habentur. Sallust. Comme la plus part des choses mortelles se conduisent, ou comme advient le plus souvent aux choses humaines, ou és choses de ce monde.
    \
        Quid habeo aliud deos immortales precari, quam vt, etc. Sueton. Quelle autre requeste ay je à faire à Dieu, Qu'ay je autre chose à prier à Dieu, Que doy je autre chose prier à Dieu, sinon que, etc.
    \
        Audire habeo quid hic sentiat. Cic. J'ay à ouir.
    \
        Quum deponendum haberet. Pli. Quand il falloit qu'elle l'ostast.
    \
        Praecipendum habeo. Colum. J'ay à commander.
    \
        Respondendum habere. Tacit. Avoir à respondre.
    \
        Vt ante Cal. Sex. omnes decumas ad aquam deportatas haberent. Cic. Qu'ils eussent porté sur le bord.
    \
        Habere accessum ad aliquem. Colu. Avoir accez et entree.
    \
        Eo die acerbum habuimus Curionem. Cice. Nous fut fort contraire.
    \
        Aditum habere dicitur locus. Caes. Avoir passage pour entrer.
    \
        Aditum ad aliquem, per translationem. Caes. Avoir entree et facile accez.
    \
        Habet haec res admirationem. Plin. Elle ha quelque cas dont on s'esmerveille.
    \
        Habere aetatem procul a Rep. Sallust. Passer son aage sans se mesler des affaires publiques.
    \
        Habere bene aetatem suam. Plaut. Se bien traicter.
    \
        Quos habuit amantissimos sui. Cic. Qui ont esté grandement ses amis.
    \
        Habere pro ancilla. Plaut. Ne hanc ille habeat pro ancilla sibi. Qu'il ne s'en serve pour chambriere.
    \
        Animum alienum ab aliquo habere. Cic. Estre courroucé contre quelqu'un. \ Bonum animum. Liu. Avoir bon courage.
    \
        Habe quietum animum. Plaut. Ne te soulcie.
    \
        Tantummodo in animis habetote, non me, etc. Sallu. Estimez et pensez.
    \
        Hoc neque transire habebat in animo, neque, etc. Caes. Il n'avoit point d'affection de, etc.
    \
        Istum exhaeredare in animo habebat. Cic. Il avoit en la fantasie de, etc. Il avoit affection et volunté de, etc.
    \
        Sic in animo habeto, vti ne cupide emas. Cato. Ayes ceste fantasie de, etc. Ayes en memoire et souvenance de, etc.
    \
        Anxium me haec res habet. Plin. iunior. Me chagrine et me tient en soulci.
    \
        Semper eos accolae Galli in armis habebant. Liu. Les contraignoyent d'estre tousjours en armes et se tenir sur leurs gardes.
    \
        Disserendi artem nullam habuit. Cicero. Il ne scavoit point l'art de disputer.
    \
        Vana sunt ista, quae nos attonitos habent. Seneca. Qui nous rendent esbahiz et estonnez, Qui nous estonnent.
    \
        Auratam mulierem habere. Plaut. La bien garnir de dorures.
    \
        Authorem habere aliquem. Terent. Ensuyvre.
    \
        Quo maiorem authoritatem haberet oratio. Ci. Qu'elle fust plus grave et de plus d'authorité.
    \
        Authoritatem apud aliquem habere. Caes. Avoir credit envers aucun, Estre prisé et estimé par aucun.
    \
        Minimam authoritatem habere. Cic. Estre en fort petite estime, N'avoir point d'authorité envers aucun.
    \
        Belle habere. Cic. Se porter bien.
    \
        Bene habet. Liu. Tout va bien, Tout se porte bien, C'est bien faict.
    \
        Pro beneficio habere. Brutus Ciceroni. Estimer plaisir ou bien faict.
    \
        Quae nihil aliud in bonis habet, nisi honestum. Cice. Qui parmi les biens ne met autre chose fors ce qui est honneste.
    \
        Voluptas in rebus bonis habenda non est. Cic. Il ne la fault pas compter au nombre des bonnes choses, Ne doibt pas estre comptee, etc.
    \
        Bonum caelum ager habere dicitur. Cato. Quand l'air en est sain.
    \
        Quum Caesar ad oppidum castra haberet. Cic. Pendant qu'il avoit son camp, ou campoit devant, etc.
    \
        Castra in radicibus Amani habuimus apud aras Alexandri quatriduum. Cic. Nous campasmes.
    \
        Casum habere, dicitur res aliqua. Cic. Estre en dangier.
    \
        Causam habere. Caes. Avoir occasion et cause.
    \
        Censum. Caesar. Cic. Faire le denombrement des hommes, Mettre par compte et denombrement combien il y a de gens en une ville ou contree.
    \
        Certandum habere. Plin. iunior. Avoir à debatre et desmesler quelque chose.
    \
        Certamen cum aliquo. Liu. Magno certamine cum Praetore habito, tenuerunt causam. Apres avoir long temps debatu avec le Preteur, ils gaignerent leur cause.
    \
        Certi aliquid habere. Cic. Avoir quelque certitude et asseurance de quelque chose.
    \
        Certam rem habere. Cic. Scavoir certainement.
    \
        Pro certo. Cic. Scavoir certainement.
    \
        Charum aliquem habere. Terent. L'aimer.
    \
        Quae in praesens Tiberius ciuiliter habuit. Tacit. Porta et endura civilement.
    \
        Nullam mei cogitationem habuit. Seneca. Il n'a point eu d'esgard à moy.
    \
        Cognitam amicitiam. Cic. Quam nec vsu, nec ratione habent cognitam. De laquelle n'ont aucune congnoissance, ne par usage, ne par apprentissage.
    \
        Crebra inter se colloquia milites habebant. Caes. Ils parlementoyent souvent ensemble.
    \
        Comitia habere. Sallust. Faire assemblee de peuple pour traicter des affaires publiques, ou pour eslire quelque Magistrat.
    \
        Matrem meosque tibi commendatos habe. Trebonius ad Ciceronem. Ayes les pour recommandez.
    \
        Commercium cum aliquo habere. Cic. Avoir quelque affaire, accointance, trafique, ou intelligence avec aucun.
    \
        Quatuor frondarias fiscinas complere in die iustum habet. Plin. C'est sa tasche d'emplir, etc. Il doibt emplir, etc.
    \
        Compertum habere. Liu. Scavoir certainement.
    \
        Comprehensam animo sententiam aliquam. Cic. Tenir et embrasser une opinion.
    \
        Nihil comprehensi habere. Cic. N'avoir rien sceu comprendre.
    \
        Concilium habere. Plaut. Quand le magistrat assemble une partie du peuple pour traicter des affaires publiques.
    \
        Extemplo Gallorum et Ligurum concilium habuit. Liu. Il assembla les, etc.
    \
        Conscientiam conditionis suae. Traianus ad Plinium. Avoir congnoissance de son estat.
    \
        Nequem conscium suorum haberet. Liu. A fin que nul des siens ne sceust son secret.
    \
        Consilium habere. Caes. Consulter.
    \
        In consilio aliquem habere. Plin. iunior. Avoir aucun au nombre de son conseil, ou pour son conseil.
    \
        Vt intrantium, exeuntiumque conspectum habeat. Colu. A fin qu'il voye ceulx qui entreront et sortiront.
    \
        Constitutum habere. Caelius ad Ciceronem. Avoir proposé, deliberé, et arresté.
    \
        Controuersias habere. Caes. Avoir debat et estre en different de quelque chose avec aucun.
    \
        Ii perpetuas controuersias inter se habebant, vter alteri anteferretur. Caes. Ils avoyent continuelle noise et debat sans cesse entre eulx qui, etc.
    \
        Conuiuium. Plin. Faire banquet à autruy.
    \
        Eos couenire habeo, quos cognoui. Cic. Il fault que je parle à ceulx que j'ay congneu, ou J'ay à parler à, etc.
    \
        Meam culpam habeto, nisi perexcruciauero. Plaut. Di que c'est ma faulte si, etc.
    \
        Cultu liberali aliquem habere. Liu. Le vestir et traicter honnestement et en enfant de bonne maison.
    \
        Curae rem aliquam habere. Plautus. Soigner d'elle, En avoir soing, L'avoir pour recommandee.
    \
        Boues maxima diligentia curatos habeto. Cato. Ayes soing que les boeufs soyent bien pensez soingneusement.
    \
        Curam vestri habeo. Gell. J'ay soing de vous.
    \
        Nam et Asiae reges serendi curam habuerunt. Plin. Ils se sont meslez eulx mesmes, et ont eu soing de semer.
    \
        In cura aliquid habere. Plin. Avoir soing de quelque chose.
    \
        Cursum secundum habere dicuntur naues. Caes. Quand elles ne trouvent point d'empeschement en leur navigation.
    \
        In custodia aliquem. Liu. Le tenir en prison.
    \
        Neque te in decurionibus habebam. Cic. Je ne pensoye pas que tu fusses Decurio.
    \
        Delectum habere. Cic. Avoir le chois, Eslire, Choisir.
    \
        Delectum habere. Caes. Faire amas de gens de guerre, et prendre d'entre eulx ceulx qui sont les plus propres pour la guerre.
    \
        In deliciis habere Cic. Aimer fort, et y prendre grand plaisir.
    \
        Habere in deliciis. Senec. Traicter delicatement.
    \
        Derelictui vineam habere. Gell. Ne tenir compte de sa vigne, et la laisser sans labourer.
    \
        Pro derelicto. Cic. Tenir aucune chose pour delaissee.
    \
        Despicatum. Terent. Despriser et ne tenir compte d'aucun.
    \
        De Caesare satis dictum habeo. Cic. J'ay assez dict.
    \
        Haec fere dicere habui de natura deorum. Cic. Voila que je scavoye pour vous dire quant à la nature des dieux.
    \
        Pro non dicto habere. Liu. Tenir pour non dict, Estimer autant que s'il n'en avoit esté rien dict.
    \
        - is me dignum cui concrederet Habuit. Plaut. Il m'a estimé digne.
    \
        Currenti atque properanti, haud quisquam dignum habet decedere. Plaut. Il n'y a nul qui daigne, etc.
    \
        Dignitatem alicui habere. Plin. Faire estime d'aucun, L'avoir en estime et reputation.
    \
        Verbum ipsum voluptatis non habet dignitatem. Cice. N'est pas honneste.
    \
        Diligentiam in re aliqua. Cic. Avoir soing de quelque chose.
    \
        Antiqua disciplina milites habuerat. Tacit. Il avoit traicté et entretenu ses gensdarmes selon l'ancienne discipline militaire.
    \
        Disputationem habere. Cic. Disputer.
    \
        Habeat meipsum sibi documento. Cic. Qu'il me prenne pour exemple.
    \
        An tu dubium habebis, etiam sancte quum ego iurem tibi? Plaut. Doubteras tu, etc.
    \
        Non habuit dubium quin, etc. Hirtius. Il ne doubta point.
    \
        Haec autem habere dubia, neque, etc. Avoir en doubte.
    \
        Pro haud dubio habere. Liu. Croire pour tout certain.
    \
        Habere alicui editionem. Plaut. Luy faire un edict.
    \
        Psilothri effectum habet. Plin. Il ha l'effect et la vertu de Psilothrum.
    \
        Habere effectum, Participium. Caesar. Avoir faict.
    \
        Foliorum latitudo peltae effigiem Amazonicae habet. Plin. Resemble à, etc.
    \
        Excusationem habere. Cic. Avoir excuse.
    \
        Habet bonorum exemplum. Terent. Il ha les bons pour exemple et patron.
    \
        Cuius rei exemplum si non haberemus, tamen, etc. Caes. Si nous n'en avions point d'exemple.
    \
        Expertem consiliorum habere aliquem. Liu. Luy celer son secret, Ne se descouvrir point à luy de son secret, Ne luy communiquer rien de son conseil, et l'estranger.
    \
        Exploratum habere. Cic. Estre seur et asseuré, Scavoir certainement.
    \
        Expurgationem habere. Plaut. S'excuser et purger.
    \
        Factionem testamenti habere. Cic. Avoir povoir par les loix de faire testament.
    \
        In iudiciis vulgo fas habetur indulgere aliquid studio suo. Quintil. On estime licite.
    \
        Febrem habere. Cic. Avoir la fievre.
    \
        Habere fidem apud aliquem. Plin. Luy apporter seureté, L'asseurer, Donner asseurance.
    \
        Fidem alicui. Cic. Croire aucun et se fier en luy.
    \
        Neque in hac, neque in illa parte fidem habens. Sallust. Ne se fiant ne d'un costé ne d'autre.
    \
        Si fidem habeat, se iri praepositum tibi Apud me. Teren. S'il scavoit certainement que, etc.
    \
        Tibi eam fiduciam diligentiae habeo, vt credam te omni ratione id acturum. Plin. iunior. Je suis si asseuré de ta diligence, que etc.
    \
        Fiduciam alicuius rei faciendae habere. Caesar. Esperer de pouvoir faire quelque chose.
    \
        Et habuisset tanto impetu coepta res fortunam, nisi, etc. Liu. La chose fut venue à bien, si, etc.
    \
        Gloriam cum modo habere. Tacit. Garder mesure et moyen en gloire, Ne se glorifier oultre mesure.
    \
        Habere gratiam dicuntur lapilli et gemmae pretiosissimae. Plin. Avoir grace, Plaire et avoir une singuliere excellence.
    \
        Quod apud alios gratiam, apud alios offensionem habet. Plin. Laquelle chose plaist aux uns, et desplaist aux autres.
    \
        Gratiam habere alicui. Quintil. Luy scavoir bon gré.
    \
        Habeo grates Neptuno. Plaut. Je remercie, ou je rends grace à Neptunus.
    \
        Quicquid est quod dabitur, gratum habebo. Plaut. Je l'auray pour aggreable.
    \
        Gratissimum habere debitorem. Plin. iunior. Recongnoissant.
    \
        Grauem rem aliquam habere. Cic. L'estimer grande.
    \
        Habemus hominem ipsum. Terent. Nous le tenons.
    \
        Honorem alicui habere. Cic. Le priser, Luy faire et porter honneur.
    \
        Deo honorem. Cic. Le remercier, et luy rendre graces.
    \
        Quos praecipuo semper honore Caesar habuit. Caesar. Ausquels Cesar portoit le plus d'honneur.
    \
        Honores alicui habere. Cic. Luy adjuger quelque honneur: comme de povoir triompher, ou autre chose.
    \
        In honore habere. Cic. Avoir en honneur, Estimer et priser.
    \
        Pro hoste habere. Sallust. Tenir pour son ennemi.
    \
        Habeo huic, non tibi. Terent. C'est pour cestuy ci que je l'ay, non pas pour toy.
    \
        Immunitatem habere. Caes. Avoir exemption, Estre exempt.
    \
        Imperium in beluas. Terent. En avoir le gouvernement.
    \
        Impetrandumque a bonitate tua per nos habet, quod illifortunae malignitas denegauit. Plin. iunior. Qu'il impetre par nostre moyen, Nous voulons impetrer de toy pour luy.
    \
        Impune aliquid habere. Terent. En demourer impuni.
    \
        Etsi semper pro indignissimo habuerant, se patrio regno tutoris fraude pulsos, etc. Liu. Avoyent tousjours estimé chose indigne.
    \
        Infamiam habere. Caesar, Latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cuiusque ciuitatis fiunt. Ne sont point blasmez et estimez meschants.
    \
        Vias latrociniis, pascuaque publica infesta habuerant. Liu. Avoyent infesté et gasté, et rendu dangereux à passer.
    \
        Ingrata bona habere. Plaut. Ne prendre point en gré.
    \
        Potius quam te inimicum habeam, faciam vt iusseris. Terent. Plustost que d'avoir ta male grace.
    \
        Ea tum cura maxime intentos habebat Romanos. Liu. Les chagrinoit bien et soulcioit.
    \
        Intimum aliquem habere. Terent. Faire grande privaulté à aucun, et luy monstrer grand signe de familiarité.
    \
        - nihil est quod dicas mihi Alium quaerebam, iter hac habui. Terent. Je passoye par ci.
    \
        Iter ad legiones habebat. Caesar. Il s'en alloit, etc.
    \
        Dixerunt Caesarem iter habere Capuam. Cic. Que Cesar vouloit aller en Capue.
    \
        Propterea quod iter haberent nullum aliud. Caes. Ils n'avoyent point d'autre chemin pour passer.
    \
        Laudem habere de aliquo. Ouid. Avoir louange.
    \
        Habeto laudationem istam tibi. Cic. Pren ceste louange pour toy.
    \
        Habere alicui laudem. Tacit. Le louer et collauder.
    \
        Buprestim magna inconstantia Graeci in laudibus ciborum etiam habuere. Plin. L'ont compté entre les bonnes viandes.
    \
        Nullas adhuc a te literas habebamus. Cic. Nous n'avions point encore receu lettres de toy.
    \
        Loco filii habere aliquem. Plancus Ciceroni. Le tenir pour filz, L'aimer autant que son propre filz.
    \
        Mercis loco habebatur. Plin. Estoit estimé pour marchandise.
    \
        Nullo loco habere rem aliquam. Cic. Ne l'estimer rien.
    \
        Cur eos habes in loco patrui? Cic. Pourquoy les estimes tu, etc.
    \
        Loco patris habere. Brutus ad Atticum. Estimer pour pere.
    \
        Luculente diem aliquem habere. Plaut. Vivre un jour magnifiquement, Faire grand chere.
    \
        Ludibrio aliquem habere. Liu. Se mocquer de quelqu'un.
    \
        Habere mandata a Pompeio ad Caesarem. Caes. Avoir creance de par Pompee, Avoir quelque creance d'un seigneur à autre, Avoir mandement et charge de luy dire aucune chose de par Pompee.
    \
        Ex iis libris ad eos, quos in manibus habeo. Cic. Que j'ay entre les mains, et que j'escri.
    \
        Habebamus in manibus Antonii concionem habitam decimo Cal. Cic. Je lisoye, etc.
    \
        In matrimonio mulierem aliquam habere. Cic. Avoir espousé une femme, Avoir en mariage.
    \
        Si ita me haberem, vt, etc. Cic. Si mon cas se portoit tellement que, etc.
    \
        Ni ita se haberet, vt animi immortales essent, etc. Cic. Si ce n'estoit que, etc. S'il n'estoit ainsi que, etc.
    \
        Hoc male habet virum. Terent. C'est cela dequoy il est marri.
    \
        Vnus scrupulus restat, qui me male habet. Terent. Qui me grieve et tormente, Me chagrine, Me fasche.
    \
        Quae te nunc habet solicitudo? Plaut. Dequoy te soulcies tu maintenant? Quel chagrin as tu?
    \
        Ita me habuit. Plaut. Tellement m'a traicté.
    \
        Me sibi habeto. Plaut. Je suis content d'estre son serviteur.
    \
        An melius quis habet suadere? Horat. Est il aucun qui puisse donner meilleur conseil?
    \
        Habeo in memoria. Plaut. Il m'en souvient.
    \
        Mentem habere. Cic. Avoir entendement.
    \
        Mentionem. Liu. Faire mention.
    \
        Aliquem miserum habere. Plaut. Faire grand ennuy à aucun, et le rendre ou faire miserable.
    \
        Habeo mittendos legatos. Sen. J'ay à envoyer des ambassadeurs.
    \
        Modum habere. Terent. Avoir et tenir moyen.
    \
        Quum ad beatam vitam nullum momentum res haberet. Ci. N'eust aucune importance, et n'y servist de rien, ou n'y feist rien.
    \
        Moram. Cassius Ciceroni. Estre retardé.
    \
        Habet sibi morae imperium herile. Plaut. Il est long à faire le commandement de son maistre.
    \
        Aliquem mortuum habere. Cic. Tenir pour mort.
    \
        Habeo hunc morem, vel hoc moris. Plaut. Plin. iunior. C'est ma maniere de faire.
    \
        Multa habere. Gell. Estre riche.
    \
        Habere naturam alicuius. Plin. Estre de sa nature.
    \
        Necesse habere. Cic. Estre contrainct.
    \
        Quem AEgyptii nefas habent nominare. Cic. Reputent illicite et mal faict de le nommer.
    \
        De pueris quid agam non habeo. Ci. Je ne scay que j'en doy faire.
    \
        Notam impudentiae. Plin. Avoir ou porter un signe ou marque d'estre effronté et eshonté.
    \
        Negotium. Plaut. Avoir quelque affaire, Estre empesché.
    \
        In magno negotio habuit obligare semper annuos magistratus. Sueton. Il fut fort soigneux de, etc.
    \
        Noctem plenam timoribus habere. Cic. Craindre toute la nuict.
    \
        Notum habere. Plin. iunior. Congnoistre et scavoir.
    \
        Ex tot generibus nullum est animal praeter hominem, quod habeat notitiam aliquam Dei. Cic. Qui ayt congnoissance de Dieu.
    \
        Notitiam foeminae habere. Caesar. Congnoistre charnellement une femme.
    \
        Ea res capitali noxae habetur. Liu. C'est un cas capital où la vie pend.
    \
        Numerum habere. Plaut. Avoir memoire du nombre, Se souvenir du nombre.
    \
        Haberi aliquo numero. Var. Estre aucunement prisé et estimé.
    \
        Habere aliquem in hostium numero. Cic. L'estimer et tenir nostre ennemi.
    \
        Eos in numero sapientum non habent. Cic. Ils ne les comptent pas au nombre des sages.
    \
        Indagatio ipsa rerum habet oblectationem. Cic. Resjouit.
    \
        Obstrictos suo beneficio habere. Caesar. Tenir obligez.
    \
        Obtentum aliquem habere. Tacit. Avoir quelque couleur et couverture. \ Habere obuiam. Gell. Rencontrer.
    \
        Oculos suos in oculis alterius habere. Plaut. Avoir l'oeil sur autruy.
    \
        Ante oculos habere aliquem. Ouid. Penser tousjours à luy.
    \
        Odium in aliquem. Cic. Hair, Avoir en haine.
    \
        Sibi odio habere aliquid. Plaut. Hair.
    \
        Quod apud alios gratiam, apud alios offensionem habet. Plin. Desplaist aux autres.
    \
        Habuerunt officia mea in secundis, habuerunt in aduersis. Plin. iunior. J'ay faict mon debvoir envers elles, Je leur ay aydé.
    \
        Orationem ad populum. Cic. Faire une harangue, ou oraison.
    \
        Orationem cum aliquo. Caes. Tenir quelque propos avec aucun.
    \
        In ore aliquid habere. Cic. Tousjours parler d'une chose.
    \
        Ab aliquo otium ad aliquid faciendum habere. Terent. Avoir loisir.
    \
        Expositis quae pacta iam cum Marcello haberent, etc. Liu. Qu'ils avoyent accordé et arresté avec Marcel.
    \
        Palmam habere. Plin. Emporter le bruit, Estre le plus renommé.
    \
        Habet partes in hac comoedia seruus. Plaut. Il est du jeu, Il joue son rolle.
    \
        In partibus aliquem habere. Tacit. L'avoir de sa bande.
    \
        Parum habuit hoc facere. Sallust. Il ne se contenta pas d'avoir faict cela.
    \
        Pecuniam numeratam non habere in praesentia. Cic. Ne point avoir argent comptant pour le present.
    \
        Prorsus neque dicere, neque facere, quicquam pensi habebat. Sallust. Il ne luy challoit qu'il dist, ne qu'il feist, Il n'avoit point d'esgard, ne de consideration à ce qu'il disoit ou faisoit.
    \
        In perditis et desperatis habere. Cice. Estimer estre perdu et n'en avoir point d'esperance.
    \
        Periculum habere. Colum. Estre en danger.
    \
        Si non periculum a pecore habeat. Colum. S'il n'est point en danger des brebis.
    \
        Clodii animum perspectum habeo. Cic. Je congnoy la deliberation de Clodius.
    \
        Persuasum habere. Plin. Estre tout seur et asseuré.
    \
        Habeo polliceri. Cic. J'ay à promettre, ou Il fault que je promette.
    \
        Pondus habere. Cic. Avoir pris ou authorité, et estre estimé.
    \
        Potestatem summam. Cic. Avoir souveraine puissance et povoir.
    \
        Quod Remp. priuatis simultatibus potiorem habuisset. Liu. Qu'il avoit eu plus cher.
    \
        Praedam cum cura habere. Tacit. Garder sa proye bien et soigneusement.
    \
        Praedae habere magistratum. Sallust. Se servir d'une office publique pour instrument de piller, Piller et desrobber soubs ombre et par le moyen de son office.
    \
        Narrauit modo, quo pacto me habueris praepositam amori tuo. Terent. Comment tu as mis arriere l'amour de la fille pour l'amour de moy, Comment tu m'as preferé à celle que tu aimois.
    \
        Habent pretia in odoribus syluae. Plin. L'odeur des forests ou bois est fort prisee.
    \
        Optimi thuris libra, XVI pretium habet. Plin. Elle se vend.
    \
        Quod habui summum pretium, persolui tibi. Terent. Je t'ay guerdonné du plus grand loyer que je povoye.
    \
        Suauia in praesentia quae essent, prima habere. Terent. Plus estimer, et en tenir plus de compte.
    \
        Principatum habere. Plin. Estre le plus excellent.
    \
        Sine illum prioreis parteis hosce aliquot dies Apud me habere. Terent. Laisse luy avoir le grand credit envers moy, etc.
    \
        Existimationis meae procurationem susceptam velim habeas. Cic. Je desire fort que tu prennes la charge de, etc.
    \
        Processum aliquem in literis habere. Sueton. Estre avancé et avoir prouffité és lettres.
    \
        In prodigiis habere. Plin. Estre reputé et estimé, etc.
    \
        - semper tibi promissum Habeto hac lege, dum superes datis. Plaut. Tien le pour tout promis, par tel si que, etc.
    \
        Habeo in promptu. Cic. Je l'ay tout prest et appareillé, Je l'ay en main.
    \
        Propitium aliquem. Plin. iunior. Estre en la grace d'aucun, et l'avoir favorable.
    \
        Tentandum Caesar existimauit quidnam Pompeius propositi aut voluntatis ad dimicandum haberet. Caes. Quel propos il avoit.
    \
        Habere quaestui Remp. Cic. Tourner à son prouffit particulier l'administration et gouvernement de la republique.
    \
        Quaestionem habere de viri morte instituit. Cic. Elle se delibera de scavoir la verité de la mort de son mari par la bouche et confession de ses serfs, en leur baillant la question et torture.
    \
        Querimoniam de re aliqua. Cic. Se complaindre.
    \
        Quod gaudeamus, vel quid sequamur, habemus. Ci. Nous avons dequoy nous resjouir.
    \
        Rationem alicuius non habere. Liu. Le declarer non recevable à povoir estre esleu, ou pourveu de quelque estat, comme indigne et incapable d'iceluy.
    \
        Rationem habetis quomodo vnum amiserit. Plaut. Voila la maniere comment, etc. Vous entendez la maniere comment, etc.
    \
        Rationem procreandi. Cic. Avoir esgard à la, etc.
    \
        Habenda ratio valetudinis. Cic. Il fault prendre garde, ou avoir esgard à sa santé.
    \
        Quod posteaquam iste cognouit, hanc habere rationem coepit. Cic. Il commenca à penser en soymesme, etc.
    \
        Rationem habere cum terra. Cic. Labourer la terre, Avoir affaire avec la terre.
    \
        Rationem cum musis. Cic. Estudier.
    \
        Receptum. Liu. Avoir retraicte.
    \
        Receptum ad gratiam alicuius. Caes. Povoir retourner en la grace, Avoir moyen de retourner en la grace d'aucun.
    \
        Regressum. Colum. Avoir reculee, Se retirer et reculer.
    \
        Religioni habere. Cic. Faire conscience.
    \
        In remediis habere. Plin. Avoir et prendre pour remede.
    \
        Ita vt sese habet, narrato. Terent. Comme l'affaire va.
    \
        Rem cum aliquo habere. Terent. Avoir affaire avec luy.
    \
        - habe Rem pactam sic futurum, si do tibi operam hanc Modo. Plaut. Sois tout asseuré que ainsi sera, si, etc.
    \
        Habes omnem rem. Terent. Tu ois et entends tout l'affaire.
    \
        Habeo tibi res solutas. Plaut. Je t'ay satisfaict à ta demande, Tu es payé.
    \
        Scis quomodo tibi res habet? Plaut. Scais tu comment te vont tes besongnes? comment ton cas se porte?
    \
        Rem antiquissimam habere. Cice. Laisser toutes autres choses pour ceste là, Entendre à icelle par dessus toutes les autres, L'avoir plus chere, et en plus grande recommendation que toutes les autres.
    \
        Quum respectum ad Senatum et ad bonos non haberet. Cic. N'ayant point d'esgard au Senat.
    \
        Habere reuerentiam alicui. Plin. iunior. Luy porter honneur et reverence.
    \
        Satis habebant, sine detrimento discedere. Caesar. Il leur suffisoit, Ce leur estoit assez.
    \
        Satin'habes si foeminarum nulla est quam aeque diligam? Plaut. Ne te doibt il pas suffire, si, etc.
    \
        Illud notasse satis habeo. Quintil. Il me suffit d'avoir, etc. Ce m'est assez.
    \
        Longe aliter res se habet ac tibi videatur. Cic. La chose va bien autrement, ou est bien autre que tu ne penses.
    \
        Se belle habere. Cic. Se porter bien.
    \
        Quanquam videbatur se non grauiter habere, tamem sum solicitus. Cic. Ia soit qu'il ne semblast point se porter si mal, etc.
    \
        Se male habere. Caes. Se porter mal.
    \
        Se munditer. Plaut. Se tenir nettement.
    \
        Se parce. Terent. Vivre chichement.
    \
        Nunquum secus habui illam, ac si ex me esset nata. Terent. Jamais je ne luy feis autrement qu'à ma propre fille.
    \
        Superbia in superciliis sedem habet. Plinius. Est logee, ou se tient, etc.
    \
        Senatum. Cic. Assembler le Senat.
    \
        Sermonem. Ci. Parler et deviser avec aucun, Tenir propos avec luy.
    \
        Referam sermones eos, quos de agricultura habuimus nuper. Varro. Les parolles que nous dismes, etc. Les propos que nous teismes de, etc.
    \
        Sermonem apud populum habere. Plin. iunior. Porter une parolle devant le peuple, Haranguer.
    \
        Multum is mecum sermonem habuit et perhumanum de discordiis mulierum nostrarum. Cic. Il me parla fort long temps et humainement de, etc. Il me teint long propos et fort humain, de, etc.
    \
        In sermonibus homines habebant, quos in annum Consules, ad finiendum tandem id bellum crearent. Liu. Parloyent ensemble, et devisoyent qui, etc.
    \
        In seruitiis habere. Plin. Avoir pour serviteur.
    \
        Iste Epicratis bona Bidinos omnia possidere et sibi habere iussit. Cic. Leur commande de les prendre pour eulx.
    \
        Sibi habeant sapientiae nomen. Cic. Qu'ils gardent bien leur tiltre de sagesse tant qu'ils vouldront, il ne m'en chault.
    \
        Sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc. Cic. Scache certainement que, etc. Tien pour certain que, etc.
    \
        De me autem sic habetote, etc. Cic. Quand est de moy, scachez que, etc.
    \
        Sine sic habere. Plaut. Pren le cas qu'il soit ainsi.
    \
        Quod ego sub signo habeo, seruoque diligentissime. Cic. Lequel j'ay enfermé à la clef.
    \
        Olorum similitudinem onocrotali habent. Plin. Resemblent.
    \
        Simultates cum aliquo habere. Cic. Avoir quelque picque et quelque rancune contre luy.
    \
        Societatem cum aliquo. Plin. Avoir quelque communication ensemble.
    \
        Solenne habere. Plin. Avoir de coustume, Estre coustumier.
    \
        Aliquem solicitum. Terent. Ci. Chagriner et mettre en grand soulci.
    \
        Spatium deliberandi habuerunt, quem potissimum vitae cursum sequi vellent. Cice. Ils ont eu l'espace, le temps, et le loisir de, etc.
    \
        Speciem alicuius rei habere. Colum. Luy resembler.
    \
        Speciem habet honesti. Cic. Il ha apparence d'honnesteté.
    \
        Spem. Cic. Avoir esperance.
    \
        Statiua. Liu. Passer son esté en quelque lieu.
    \
        Statutum. Cic. Avoir arresté en soymesme.
    \
        Qui bona sua pro stercore habet. Plaut. Qui ne les estime non plus que fient.
    \
        Studio habere. Terent. Faire à bon escient en pensant bien faire, De faict a pensé, Faire expresseement, De propos deliberé.
    \
        Sumptus cum aliquo. Cic. Faire sa despense avec luy.
    \
        Superuacuum. Plin. Estimer superflu.
    \
        Supplicationes. Liu. Faire processions et prieres publiques.
    \
        Suspectum. Liu. Tenir pour suspect.
    \
        Susque deque habeo. Gel. Il ne m'en chault, Je ne m'en soulcie point.
    \
        Hoc tu tecum tacitum habeto. Plaut. Tien ceci secret.
    \
        Dum habes tempus. Plaut. Ce pendant que tu as le temps et le loisir.
    \
        Testes ad aliquam rem. Plaut. Avoir tesmoings.
    \
        Habe tibi. Plaut. Pren la pour toy.
    \
        Habe tibi centum minis. Plaut. Je te la laisse pour cent mines.
    \
        Habere vacationem. Cic. Cesser de besongner, Avoir relasche.
    \
        Vacationem militiae, aut alicuius muneris. Plin. Estre exempté d'aller à la guerre, ou faire quelque autre charge.
    \
        Multis verbis vltro citroque habitis. Cic. Apres avoir eu beaucoup de parolles d'un costé et d'autre.
    \
        Habere verecundiam alicuius. Liu. Le craindre et reverer.
    \
        Haec mihi videntur habitura vetustatem. Cic. Il me semble qu'il sera memoire de ces choses d'ici à long temps, Qu'il en sera parlé à l'advenir.
    \
        Ad nostras aedeis hic quidem habet rectam viam. Plaut. Il va droict à nostre maison.
    \
        Victoriam habere. Plaut. Liu. Avoir la victoire, Estre victorieux.
    \
        Vim. Cic. Avoir force et vertu.
    \
        Habent vim antidoti. Plin. Servent pour contrepoison et preservatif, Ont la vertu de preserver.
    \
        Vires habere. Plin. Avoir force.
    \
        Perfecta quidem sapientia sumus, si nihil habeat res vitii. Cic. Pourveu qu'ils ne vueillent octroyer ne requerir chose meschante l'un à l'autre.
    \
        Voluptati habere aliquid. Sallust. Prendre grand plaisir et esbat à quelque chose.
    \
        Habere votum. Senec. Desirer, Souhaiter.
    \
        Myrobalano in vnguentis similem proximumque vsum habet palma in AEgypto. Plin. Elle ha un mesme usage, et sert à ce mesme que sert le Myrobalan.
    \
        Vsum ex aliqua re habere. Cic. Se servir de quelque chose.
    \
        Vsum multarum rerum. Cic. Avoir grande experience, Avoir beaucoup veu et congneu, Estre fort experimenté.
    \
        Vsum in re aliqua. caesar. Estre usité et exercité en quelque chose.
    \
        Vsum belli. Caes. Estre exercité au faict de la guerre.
    \
        In vsu habere quod docemus. Plin. iunior. Exercer et mettre en effect et usage ce que nous enseignons, Practiquer.
    \
        In vsu habere aliquem. Plin. iunior. Se servir d'aucun, Avoir affaire avec luy.
    \
        Vtilem aliquem habere. Plaut. Recevoir quelque prouffit d'aucun.
    \
        Habet vtilitatem haec res. Cic. Ha du prouffit, Est utile et prouffitable.
    \
        Spero me habere qui hunc meo excruciem modo. Terent. Je pense avoir occasion de, etc.
    \
        Quid ego agam habeo. Terent. Je scay bien que je doy faire.
    \
        Habet quod det. Terent. Il ha dequoy donner.
    \
        Habent tibi bene principia. Terent. Tu as bien commencé, Ton commencement se porte bien.
    \
        Habes nescio quid. Plaut. Tu as je ne scay quoy.
    \
        De me sic habetote: ego si, etc. Cic. Quand est de moy, scachez que, etc.
    \
        Habeatur sane orator, sed de minoribus. Cic. Qu'il soit reputé et estimé orateur.
    \
        Miserrimum istuc verbum et pessimum est, habuisse, et nil habere. Plaut. Avoir eu dequoy, et n'avoir plus rien.
    \
        Sine te exorem. T. age, habe, abi impune. Plautus. Je te l'octroye.
    \
        - certe captus est, Habet. Terent. Il en ha, Il est frappé ou attainct.
    \
        Sic habendum est, nullam in amicitiis pestem esse maiorem, quam adulationem. Cice. Il fault ainsi penser et estimer que, etc.
    \
        Amor sceleratus habendi. Ouid. D'avoir des biens, D'en avoir.
    \
        - modus omnibus In rebus soror est optimum habitu. Plaut. Il fait tresbon avoir moyen en toutes choses.

    Dictionarium latinogallicum > habeo

  • 18 indo

    indo, ĕre, dĭdi, dĭtum - tr. - [st1]1 [-] mettre sur, poser sur, appliquer.    - avec in + acc. indere coronam in focum, Cat. Agr. 143, 2: suspendre au foyer une couronne de fleurs.    - cf. Cato, Agr. 143, 23; Plaut. Mil. 2, 5, 1; id. Merc. 1, 2, 92; id. Cas. 2, 3, 31.    - avec in + abl. alia in statua amputato capite Augusti effigiem Tiberii inditam, Tac. An. 1: (il ajouta) que sur une autre statue on avait coupé la tête d'Auguste pour y fixer celle de Tibère.    - avec dat. indere compedes servis, Plaut. Men. 1, 1, 4: mettre qqn aux fers. --- cf. Tac. An. 3, 14; 15, 57. [st1]2 [-] mettre dans, introduire.    - novos ritus indere, Tac. H. 5: introduire de nouveaux rites.    - indere pavorem alicui, Tac. H. 4, 34: inspirer l'effroi à qqn. --- cf. Tac. An. 12, 3 [st1]3 [-] donner, appliquer, imposer, attacher (un nom à qqn, à qqch).    - indere nomen alicui, alicui rei: donner, appliquer, imposer, attacher un nom à qqn, à qqch. --- cf. Plaut. Men. 263 ; Sall. H. 1, 41, 24 ; Liv. 7, 2, 6; 21, 31, 4, etc.    - nomen indere ab ou ex aliqua re: donner un nom d'après qqch. --- cf. Curt. 8, 9, 14; Liv. 1, 34, 3; Sall. J. 78, 1; Tac. 2, 56.
    * * *
    indo, ĕre, dĭdi, dĭtum - tr. - [st1]1 [-] mettre sur, poser sur, appliquer.    - avec in + acc. indere coronam in focum, Cat. Agr. 143, 2: suspendre au foyer une couronne de fleurs.    - cf. Cato, Agr. 143, 23; Plaut. Mil. 2, 5, 1; id. Merc. 1, 2, 92; id. Cas. 2, 3, 31.    - avec in + abl. alia in statua amputato capite Augusti effigiem Tiberii inditam, Tac. An. 1: (il ajouta) que sur une autre statue on avait coupé la tête d'Auguste pour y fixer celle de Tibère.    - avec dat. indere compedes servis, Plaut. Men. 1, 1, 4: mettre qqn aux fers. --- cf. Tac. An. 3, 14; 15, 57. [st1]2 [-] mettre dans, introduire.    - novos ritus indere, Tac. H. 5: introduire de nouveaux rites.    - indere pavorem alicui, Tac. H. 4, 34: inspirer l'effroi à qqn. --- cf. Tac. An. 12, 3 [st1]3 [-] donner, appliquer, imposer, attacher (un nom à qqn, à qqch).    - indere nomen alicui, alicui rei: donner, appliquer, imposer, attacher un nom à qqn, à qqch. --- cf. Plaut. Men. 263 ; Sall. H. 1, 41, 24 ; Liv. 7, 2, 6; 21, 31, 4, etc.    - nomen indere ab ou ex aliqua re: donner un nom d'après qqch. --- cf. Curt. 8, 9, 14; Liv. 1, 34, 3; Sall. J. 78, 1; Tac. 2, 56.
    * * *
        Indo, indis, indidi, pen. cor. inditum, indere. Plaut. Mettre dedens.
    \
        Indere aliquid in aurum, argentum, aut aes publicum, quo id peius fiat. Vlpia. Mesler parmi à la fonte.
    \
        Indere captiuis catenas. Plaut. Enferrer prisonniers.
    \
        Indere fenestras domui. Plaut. Faire des fenestres.
    \
        Indere nomen alicui. Plaut. Bailler nom, Imposer.
    \
        Nouos ritus, contrariosque caeteris mortalibus indidit. Tacit. Il mist et institua.
    \
        Titulos ad eam sententiam exquisitissimos indiderunt. Gellius. Ont imposé tiltres et noms.

    Dictionarium latinogallicum > indo

  • 19 spatium

    spătĭum, ĭi, n.    - cf. gr. dorien σπάδιον pour στάδιον. [st1]1 [-] espace, étendue, intervalle, distance, éloignement.    - paribus spatiis, Caes.: à intervalles égaux.    - ab tanto spatio, Caes.: à une si grande distance.    - abesse aequo spatio ab... Caes.: être à égale distance de... [st1]2 [-] étendue d'un corps, longueur, hauteur, grandeur.    - spatium admirabile rhombi, Juv. 4, 39: taille énorme d'un turbot.    - trahere aures in spatium, Ov. M. 11, 176: allonger les oreilles.    - jacere in spatium, Sil.: être couché de tout son long.    - caeli spatium, Ov.: étendue du ciel.    - mediocri spatio relicto Pullo pilum in hostes immittit, Caes. BG. 5: quand il n’est plus qu’à peu de distance des ennemis, Pullo jette son javelot sur eux. [st1]3 [-] espace où l'on circule, lieu de promenade, tour de promenade, place.    - spatium non est agitandi equos, Nep.: la place manque pour faire manoeuvrer la cavalerie.    - duobus spatiis tribusve factis, Cic. de Or. 1, 7, 28: après deux ou trois tours de promenade.    - spatia interstincta columnis, Stat. S. 3, 5, 90: galeries, portiques.    - in extremis spatiis, Suet.: en fin de promenade. [st1]4 [-] espace à parcourir, parcours, trajet, chemin, étape, révolution (d'un astre).    - spatium conficere, Caes.: faire un long trajet.    - magnum spatium emetiri, Liv.: faire un long trajet. [st1]5 [-] carrière pour la course des chars, champ de course, carrière, lice, arène; tour dans la carrière, évolution.    - septem spatiis circo meruere coronam, Sen.: ils remportèrent le prix, après avoir parcouru sept fois l'arène.    - decurso spatio, Cic.: quand on est au terme de la carrière. [st1]6 [-] carrière (de la vie), espace de temps, temps, période, durée, moment, délai, répit, loisir, occasion.    - irae suae spatium dare, Liv. 8: donner à sa colère le temps de se calmer.    - spatium vitae, Cic.: durée de la vie.    - aetatis spatium decurrere: parcourir la carrière de la vie.    - alicui spatium relinquere, Caes.: laisser à qqn le temps de.    - sex dies ad eam rem conficiendam spatii postulant, Caes. B. C. 1: ils demandent pour accomplir cette mission un délai de six jours.    - cum erit spatium, Cic. Att. 5, 14, 1: quand j'en aurai le loisir. [st1]7 [-] mesure (t. de métrique); intervalle, temps (t. de mus.).
    * * *
    spătĭum, ĭi, n.    - cf. gr. dorien σπάδιον pour στάδιον. [st1]1 [-] espace, étendue, intervalle, distance, éloignement.    - paribus spatiis, Caes.: à intervalles égaux.    - ab tanto spatio, Caes.: à une si grande distance.    - abesse aequo spatio ab... Caes.: être à égale distance de... [st1]2 [-] étendue d'un corps, longueur, hauteur, grandeur.    - spatium admirabile rhombi, Juv. 4, 39: taille énorme d'un turbot.    - trahere aures in spatium, Ov. M. 11, 176: allonger les oreilles.    - jacere in spatium, Sil.: être couché de tout son long.    - caeli spatium, Ov.: étendue du ciel.    - mediocri spatio relicto Pullo pilum in hostes immittit, Caes. BG. 5: quand il n’est plus qu’à peu de distance des ennemis, Pullo jette son javelot sur eux. [st1]3 [-] espace où l'on circule, lieu de promenade, tour de promenade, place.    - spatium non est agitandi equos, Nep.: la place manque pour faire manoeuvrer la cavalerie.    - duobus spatiis tribusve factis, Cic. de Or. 1, 7, 28: après deux ou trois tours de promenade.    - spatia interstincta columnis, Stat. S. 3, 5, 90: galeries, portiques.    - in extremis spatiis, Suet.: en fin de promenade. [st1]4 [-] espace à parcourir, parcours, trajet, chemin, étape, révolution (d'un astre).    - spatium conficere, Caes.: faire un long trajet.    - magnum spatium emetiri, Liv.: faire un long trajet. [st1]5 [-] carrière pour la course des chars, champ de course, carrière, lice, arène; tour dans la carrière, évolution.    - septem spatiis circo meruere coronam, Sen.: ils remportèrent le prix, après avoir parcouru sept fois l'arène.    - decurso spatio, Cic.: quand on est au terme de la carrière. [st1]6 [-] carrière (de la vie), espace de temps, temps, période, durée, moment, délai, répit, loisir, occasion.    - irae suae spatium dare, Liv. 8: donner à sa colère le temps de se calmer.    - spatium vitae, Cic.: durée de la vie.    - aetatis spatium decurrere: parcourir la carrière de la vie.    - alicui spatium relinquere, Caes.: laisser à qqn le temps de.    - sex dies ad eam rem conficiendam spatii postulant, Caes. B. C. 1: ils demandent pour accomplir cette mission un délai de six jours.    - cum erit spatium, Cic. Att. 5, 14, 1: quand j'en aurai le loisir. [st1]7 [-] mesure (t. de métrique); intervalle, temps (t. de mus.).
    * * *
        Spatium, spatii, non solum de loco dicitur, sed etiam de tempore. Espace et certaine mesure de terre, comme vingt ou trente pas, et semblables: ou de temps, comme deux ou trois jours, ou ans.
    \
        In ambulatione duo spatia vel tria facere. Cic. Faire deux ou trois jours en se pourmenant.
    \
        Aduersa spartia. Virgil. Qui sont à l'opposite l'un de l'autre.
    \
        Tritum spatium. Ouid. Chemin frayé et hanté.
    \
        Addere in spatia. Virgil. Courir plus viste.
    \
        Complere spatium. Lucan. Emplir.
    \
        Nos immensum spatiis confecimus aequor. Virgil. Nous avons faict et exploicté un grand chemin.
    \
        Iniquis spatiis disclusus. Virgil. Empesché et forclos de faire quelque chose, pource qu'il n'ha pas espace.
    \
        Duo spatia triave facere. Cic. Faire deux ou trois tours en pourmenant.
    \
        Patenti spatio insurgere. Ouid. Se mettre à courir en une grande campagnie.
    \
        Ampla spatia vacuis laxantur locis. Seneca. Grands et amples espaces et de grande estendue lesquels sont vuydes.
    \
        Planis spatiis porrectus locus. Horat. Une grande plaine bien unie.
    \
        Viae spatium me terret. Ouid. Le long chemin, La longueur du chemin.
    \
        Spatium vnum basilicae. Cic. Ung tour qu'on fait à se pourmener au palais.
    \
        Spatium deliberandi habuerunt. Cicero. Espace et temps ou loisir.
    \
        Biennii spatio. Cic. Par l'espace de deux ans.
    \
        Sine fine spatium. Lucret. Espace infini.
    \
        In medio spatio. Cic. Au milieu de son aage.
    \
        Longo spatio. Cic. Long temps.
    \
        Medium noctis spatium. Ouid. La minuict.
    \
        Velocis spatii meta nouissima. Seneca. La mort, qui est la fin et le bout de ceste vie transitoire.
    \
        Hoc interim spatio conclaue illud concidit. Cic. Cependant, Tandis, Ce temps pendant.
    \
        Dare spatium. Cicero, Vt mihi daretur spatium comparandi. Le loisir et le temps.
    \
        Euanescit dolor spatio. Ouid. Par laps de temps, Avec le temps.
    \
        Cum erit spatium, vtrunque dabo. Cic. Quand j'auray le loisir.
    \
        Vitae spatium transcribere alicui. Ouid. Transporter l'aage d'un homme à un autre.
    \
        Spatium hominum a vestigio ad verticem. Plin. Mesure, Haulteur.
    \
        Spatium. Liu. Delay.

    Dictionarium latinogallicum > spatium

  • 20 depono

    dē-pōno, posuī, positum, ere, ab-, herab-, niederstellen, -setzen, -legen, I) im allg.: 1) eig.: caput, Plaut.: caput terrae, Ov.: mentum in gremio alcis, Cic.: inter genua sua caput, Apul.: latus sub lauru, Hor., u. corpora sub ramis arboris altae, Verg.: in acie tertio ordine extremis subsidio deponi, v. den Triariern, Varro LL.: d. coronam in aram, Liv.: bl. coronam, Liv.: lecticam, Liv. fr. u. Suet.: onus, Cic.: onera iumentis, Caes.: arma, niederlegen, v. Besiegten, Caes., ablegen, v. Soldaten, Liv.: personam accusatoris (bildl.), Cic.: puerum, v. Rücken absetzen (Ggstz. subire, aufhocken), Plin. ep.: uxorem et liberos, absetzen (vom Wagen), absteigen lassen, Flor.: homines funibus, an S. herablassen, Veget. mil.: cadaver regis de cruce, vom Kr. abnehmen, Vulg.: librum de manibus, Cic.: soleas, Mart.: ungues et capillos, Petron.: comas, abschneiden, Mart.: vela, einziehen, Sil. – malleolum in terram, setzen, pflanzen, Col.: so auch semina sulco, Col.: u. plantam in hortis, Ov. – exercitum in terram, aussetzen (gew. exponere), Iustin.: u. so legiones, Auct. b. Afr. – alqm per fenestram, aus dem Zimmer schaffen, Vulg. 1. regg. 19, 22. – dep. spiritum, anhalten, Quint. – poet., ablegen = gebären, alqam, Catull.; vgl. onus naturae, Phaedr.: fetus in eius tugurio, Phaedr. u. einsetzen als Kampfpreis, vitulam, Verg. ecl. 3, 31. – scherzh., de-
    ————
    ponere alqm vino, jmd. zu Boden-, niedertrinken, unter den Tisch trinken, Plaut. aul. 575. – prägn., et Chattos saltus suus Hercynius prosequitur simul atque deponit, setzt sie in die Ebene (verläßt sie in der Ebene), Tac. Germ. 30, 1. – 2) übtr.: a) ablegen, unterlassen, fahren lassen, aufgeben, einer Sache sich entschlagen, auf etw. verzichten, Verzicht leisten, etw. verlieren, endigen, amicitias, simultates, Cic.: gloriam, Cic.: spem, Hor.: prius animam quam id (odium erga Romanos), Nep.: opinionem, Cic.: bellum, Liv. u. Ov., Ggstz. incipere, Sall., od. Ggstz. coepisse, Liv.: aedificationem, Cic.: adeundae Syriae consilium, Cic.: reparandae classis cogitationem, Auct. b. Alex.: totem gloriam abicere atque deponere, Caes.: in alcis sermone et suavitate omnes curas doloresque, Cic.: molestias, Cic.: ineptias istas et desideria urbis, Cic.: memoriam alcis rei, Cic., od. alqd ex memoria, Cic., vergessen: sitim, stillen, Ov.: animam, den Geist aufgeben, Nep.: sermonem, sinken lassen (Ggstz. sustinere et quasi suspendere), Quint. – b) ein Amt niederlegen, tutelam, Liv.: magistratum, Caes.: imperium (Ggstz. imp. obtinere), Cic. – c) ein Amt, eine Ehre ausschlagen, ablehnen, auf etwas verzichten, provinciam, Cic.: triumphum, Liv. – II) insbes.: A) zur Sicherheit, zur Aufbewahrung, als anvertrautes Gut niederlegen, in Verwahrung geben, sicher unterbringen, deponieren (s.
    ————
    Fritzsche Hor. sat. 2, 3, 109), 1) eig.: a) übh.: testamentum depositum apud Virgines Vestales, Suet.: pecuniam apud alqm, Cic.: in Cilicia apud Solos in delubro pecuniam, Cic.: pecuniam ad Phacum (in Ph.), Liv.: amphoras in templo Dianae, Nep.: Corinthum, ut ibi obsides deponerentur, convenitur, Liv.: obsides apud eos, Caes.: liberos, uxores suaque omnia in silvis, Caes.: ad saucios deponendos adire Apolloniam, Caes.: in deposito habere, ICt.: u. pro deposito esse apud alqm, ICt. – b) ein Kapital als Darlehn sicher unterbringen, sicher anlegen, habere in Africa trecenties HS fundis nominibusque depositum, Petron. 117, 8. – 2) übtr., zur Bewahrung niederlegen, anvertrauen, übergeben, eas (pecunias) in publica fide, Liv.: ius populi Romani in vestra fide ac religione depono, Cic.: in quo omnes sollicitudines meas deposui, in dessen Herz ich ausgeschüttet habe, Sen.: depono hoc apud te, Sen.: quae rimosa bene deponuntur in aure, Hor.: tutis auribus, Hor. – B) (weil man im Sterben Liegende vom Bette auf die Erde zu legen pflegte) meton. depositus = im Sterben liegend u. schon aufgegeben, dah. auch verstorben, Acc. tr. 74. Caecil. com. 121. Verg. Aen. 12, 395. Ov. trist. 3, 3, 40 u.a.: subst., depositus meus, Petron. 133, 4: übtr., maxime aegra et prope deposita rei publicae pars, aufgegeben, rettungslos verloren, Cic. II. Verr. 1, 5. – C) ein Gebäude usw. niederlegen = nieder-
    ————
    reißen, umwerfen, abtragen, zerstören, aedificium, ICt.: statuas alcis, Spart.: deposita arx, Stat. – D) als spät. publ. t. t., jmd. absetzen, seines Amtes entsetzen, Augustin. de gest. cum Emerito § 9. Greg. ep. 11, 47 u. 12, 31. Leo epist. 98, 2. – E) als gramm. t. t., dēpōnēns, entis, n. (verst. verbum), das Deponens, Gramm. – Ungew. Perf. deposivi, Plaut. Curc. 536 u. ö. Catull. 34, 8: deposierunt, Corp. inscr. Lat. 1, 1009, 15: Infin. Perf. deposisse, Verg. catal. 8, 16: synk. Partic. depostus, Lucil. 105.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > depono

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»