Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

confiteor

  • 1 cōnfiteor

        cōnfiteor fessus, ērī, dep.    [com- + fateor], to acknowledge, confess, own, avow, concede, allow, grant: confitere, T.: confitentem audire alqm: non infitiando confiteri videbantur: Confessas manūs tendens, in surrender, O.: scelus: amorem nutrici, O.: se victos, Cs.: se, reveal, O.: deam, V.: se hostem: hoc de statuis: hoc confiteor iure Mi obtigisse, T.: sese plurimum ei debere, Cs.: largitionem factam esse: O cui debere salutem confiteor, O.—Fig., to reveal, manifest, show: confessa voltibus iram, O.
    * * *
    confiteri, confessus sum V DEP
    confess (w/ACC), admit, acknowledge, reveal, disclose; concede, allow; denote

    Latin-English dictionary > cōnfiteor

  • 2 confiteor

    confĭtĕor, fessus, 2 (arch. inf. confiterier, Plaut. Cist. 1, 3, 22), v. dep. [fateor], to acknowledge, confess, own, avow (an error, mistake, or a fact previously denied or doubted, etc., implying a sacrifice of will or a change of conviction; while fateor expresses a simple acknowledgment, and profiteor a voluntary avowal), to concede, allow, grant (class. in prose and poetry):

    quid confitetur, atque ita libenter confitetur, ut non solum fateri sed etiam profiteri videatur?

    Cic. Caecin. 9, 24; cf.: hic ego non solum confiteor, verum etiam profiteor, id. Fragm. ap. Non. p. 434, 30:

    tacendo loqui, non infitiando confiteri videbantur,

    id. Sest. 18, 40.
    I.
    In gen.
    (α).
    With acc.:

    et genus et divitias meas,

    Plaut. Capt. 2, 3, 52:

    peccatum suum,

    Cic. N. D. 2, 4, 11:

    amorem nutrici,

    Ov. M. 14, 703; cf.:

    amorem patris nutrici,

    Quint. 9, 2, 64:

    crimen,

    Curt. 6, 11, 31:

    facinus,

    id. 8, 8, 2: singula, * Cat. 86, 2: se, to make one's self known (sc. Jovem), Ov. M. 3, 2; cf.

    deam,

    Verg. A. 2, 591.—With two accs.:

    se victos, Cacs. B. C. 1, 84: se imperitum,

    Quint. 1, 10, 19:

    causam Caesaris meliorem,

    id. 5, 11, 42:

    hoc de statuis,

    Cic. Verr. 2, 2, 60, § 149:

    summam infirmitatem de se,

    Quint. 2, 4, 28:

    de se quid voluerit,

    id. 8, 4, 23.—
    (β).
    With acc. and inf.:

    hoc confiteor jure mi obtigisse,

    Ter. And. 3, 5, 1; id. Heaut. 2, 3, 97; 5, 3, 12:

    me abs te cupisse laudari aperte atque ingenue confitebar,

    Cic. Fam. 5, 2, 2; 1, 9, 18; id. N. D. 1, 7, 44; Lucr. 1, 271; 1, 826; 2, 691 al.; Quint. 2, 17, 19; 11, 1, 85; Suet. Caes. 52 et saep.—
    (γ).
    Absol.:

    ut eampse vos audistis confiterier,

    Plaut. Cist. 1, 3, 22; Ter. Heaut. 5, 3, 13; id. Phorm. 5, 9 (8), 46:

    confitentem audire Torquatum,

    Cic. Fin. 2, 7, 21; Ov. M. 2, 52; 13, 270; Curt. 6, 11, 14; Tac. A. 11, 28:

    vere,

    Ov. R. Am. 318; cf.:

    confessae manus,

    i. e. confessing defeat, id. M. 5, 215.—
    (δ).
    With de:

    de maleficio,

    Cic. Rosc. Am. 41, 119; so id. ib. 42, 123; Tac. A. 14, 59; cf. supra, a fin.
    b.
    Part. perf.: confessus, a, um, in a pass. signif.: aes, Lex XII. Tab. ap. Gell. 15, 13, 11, and 20, 1, 45; Dig. 42, 1, 15; v. under P. a.—Hence,
    II.
    Esp., after the Aug. per., sometimes, to reveal, manifest, make known, show.
    (α).
    With acc.:

    confessa vultibus iram,

    Ov. M. 6, 35:

    motum animi sui lacrimis,

    Quint. 6, 1, 23:

    admirationem suam plausu,

    id. 8, 3, 3; 9, 4, 39:

    cupidinem coëundi,

    id. 1, 28, 2. —
    (β).
    With acc. and inf., Quint. 1, 6, 15; 4, 2, 122; Plin. Ep. 3, 14, 3; Pall. Jun. 7, 6.—
    III.
    In eccl. writers, to confess, own, acknowledge: Christum, Prud. steph. 5, 40.— With dat.:

    tibi, Domine,

    Vulg. Psa. 137, 1:

    nomini tuo,

    id. ib. 141, 8.— Absol., Cypr. Ep. 15.— confessus, a, um, P. a.
    1.
    Act., confessing, that has acknowledged, pleaded guilty, etc.:

    reus,

    Ov. P. 2, 2, 56:

    in judicio reus,

    Dig. 48, 4, 4, § 1.— Subst.: confessi, ōrum, m., criminals who have confessed their guilt:

    de confessis supplicium sumere,

    Sall. C. 52, 36.—
    2.
    Pass., lit., acknowledged; hence, undoubted, evident, certain, incontrovertible (most freq. in the post-Aug. per.):

    ut omnes intellegant, quam improbam, quam manifestam, quam confessam rem pecuniā redimere conetur,

    Cic. Verr. 2, 3, 56, § 130:

    confessā in re,

    Plin. 7, 49, 50, § 164; 20, 11, 45, § 116.—Esp., subst.: confessum, i, n., an undoubted, certain, acknowledged thing, matter:

    a confessis transeamus ad dubiā,

    Sen. Q. N. 2, 21, 1:

    adhuc versamur in confessis,

    Quint. 7, 1, 48:

    de confessis disserere,

    Plin. 10, 49, 70, § 138 al. —Hence the phrases:

    ex confesso,

    confessedly, beyond doubt, Quint. 3, 5, 3; Sen. Ep. 76, 12:

    in confesso esse,

    to be notorious, everywhere known, id. Ben. 3, 11, 2; id. Brev. Vit. 2, 3; id. Q. N. 2, 22, 2; Vell. 2, 85, 4; Plin. 35, 8, 34, § 54; Tac. Or. 25; 27:

    vita cervis in confesso longa est,

    Plin. 8, 32, 50, § 191; Amm. 21, 1, 3:

    in confessum venire,

    to be generally acknowledged, be well known, Plin. Ep. 10, 81 (85), 8; cf.:

    ad liquidum confessumque perducere omnia,

    Quint. 5, 14, 28:

    pro confesso habere aliquid,

    Lact. 2, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > confiteor

  • 3 Confiteor

    Latin Quotes (Latin to English) > Confiteor

  • 4 confiteor

    to confess, own up, admit, acknowledge.

    Latin-English dictionary of medieval > confiteor

  • 5 confessi

    confĭtĕor, fessus, 2 (arch. inf. confiterier, Plaut. Cist. 1, 3, 22), v. dep. [fateor], to acknowledge, confess, own, avow (an error, mistake, or a fact previously denied or doubted, etc., implying a sacrifice of will or a change of conviction; while fateor expresses a simple acknowledgment, and profiteor a voluntary avowal), to concede, allow, grant (class. in prose and poetry):

    quid confitetur, atque ita libenter confitetur, ut non solum fateri sed etiam profiteri videatur?

    Cic. Caecin. 9, 24; cf.: hic ego non solum confiteor, verum etiam profiteor, id. Fragm. ap. Non. p. 434, 30:

    tacendo loqui, non infitiando confiteri videbantur,

    id. Sest. 18, 40.
    I.
    In gen.
    (α).
    With acc.:

    et genus et divitias meas,

    Plaut. Capt. 2, 3, 52:

    peccatum suum,

    Cic. N. D. 2, 4, 11:

    amorem nutrici,

    Ov. M. 14, 703; cf.:

    amorem patris nutrici,

    Quint. 9, 2, 64:

    crimen,

    Curt. 6, 11, 31:

    facinus,

    id. 8, 8, 2: singula, * Cat. 86, 2: se, to make one's self known (sc. Jovem), Ov. M. 3, 2; cf.

    deam,

    Verg. A. 2, 591.—With two accs.:

    se victos, Cacs. B. C. 1, 84: se imperitum,

    Quint. 1, 10, 19:

    causam Caesaris meliorem,

    id. 5, 11, 42:

    hoc de statuis,

    Cic. Verr. 2, 2, 60, § 149:

    summam infirmitatem de se,

    Quint. 2, 4, 28:

    de se quid voluerit,

    id. 8, 4, 23.—
    (β).
    With acc. and inf.:

    hoc confiteor jure mi obtigisse,

    Ter. And. 3, 5, 1; id. Heaut. 2, 3, 97; 5, 3, 12:

    me abs te cupisse laudari aperte atque ingenue confitebar,

    Cic. Fam. 5, 2, 2; 1, 9, 18; id. N. D. 1, 7, 44; Lucr. 1, 271; 1, 826; 2, 691 al.; Quint. 2, 17, 19; 11, 1, 85; Suet. Caes. 52 et saep.—
    (γ).
    Absol.:

    ut eampse vos audistis confiterier,

    Plaut. Cist. 1, 3, 22; Ter. Heaut. 5, 3, 13; id. Phorm. 5, 9 (8), 46:

    confitentem audire Torquatum,

    Cic. Fin. 2, 7, 21; Ov. M. 2, 52; 13, 270; Curt. 6, 11, 14; Tac. A. 11, 28:

    vere,

    Ov. R. Am. 318; cf.:

    confessae manus,

    i. e. confessing defeat, id. M. 5, 215.—
    (δ).
    With de:

    de maleficio,

    Cic. Rosc. Am. 41, 119; so id. ib. 42, 123; Tac. A. 14, 59; cf. supra, a fin.
    b.
    Part. perf.: confessus, a, um, in a pass. signif.: aes, Lex XII. Tab. ap. Gell. 15, 13, 11, and 20, 1, 45; Dig. 42, 1, 15; v. under P. a.—Hence,
    II.
    Esp., after the Aug. per., sometimes, to reveal, manifest, make known, show.
    (α).
    With acc.:

    confessa vultibus iram,

    Ov. M. 6, 35:

    motum animi sui lacrimis,

    Quint. 6, 1, 23:

    admirationem suam plausu,

    id. 8, 3, 3; 9, 4, 39:

    cupidinem coëundi,

    id. 1, 28, 2. —
    (β).
    With acc. and inf., Quint. 1, 6, 15; 4, 2, 122; Plin. Ep. 3, 14, 3; Pall. Jun. 7, 6.—
    III.
    In eccl. writers, to confess, own, acknowledge: Christum, Prud. steph. 5, 40.— With dat.:

    tibi, Domine,

    Vulg. Psa. 137, 1:

    nomini tuo,

    id. ib. 141, 8.— Absol., Cypr. Ep. 15.— confessus, a, um, P. a.
    1.
    Act., confessing, that has acknowledged, pleaded guilty, etc.:

    reus,

    Ov. P. 2, 2, 56:

    in judicio reus,

    Dig. 48, 4, 4, § 1.— Subst.: confessi, ōrum, m., criminals who have confessed their guilt:

    de confessis supplicium sumere,

    Sall. C. 52, 36.—
    2.
    Pass., lit., acknowledged; hence, undoubted, evident, certain, incontrovertible (most freq. in the post-Aug. per.):

    ut omnes intellegant, quam improbam, quam manifestam, quam confessam rem pecuniā redimere conetur,

    Cic. Verr. 2, 3, 56, § 130:

    confessā in re,

    Plin. 7, 49, 50, § 164; 20, 11, 45, § 116.—Esp., subst.: confessum, i, n., an undoubted, certain, acknowledged thing, matter:

    a confessis transeamus ad dubiā,

    Sen. Q. N. 2, 21, 1:

    adhuc versamur in confessis,

    Quint. 7, 1, 48:

    de confessis disserere,

    Plin. 10, 49, 70, § 138 al. —Hence the phrases:

    ex confesso,

    confessedly, beyond doubt, Quint. 3, 5, 3; Sen. Ep. 76, 12:

    in confesso esse,

    to be notorious, everywhere known, id. Ben. 3, 11, 2; id. Brev. Vit. 2, 3; id. Q. N. 2, 22, 2; Vell. 2, 85, 4; Plin. 35, 8, 34, § 54; Tac. Or. 25; 27:

    vita cervis in confesso longa est,

    Plin. 8, 32, 50, § 191; Amm. 21, 1, 3:

    in confessum venire,

    to be generally acknowledged, be well known, Plin. Ep. 10, 81 (85), 8; cf.:

    ad liquidum confessumque perducere omnia,

    Quint. 5, 14, 28:

    pro confesso habere aliquid,

    Lact. 2, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > confessi

  • 6 confessum

    confĭtĕor, fessus, 2 (arch. inf. confiterier, Plaut. Cist. 1, 3, 22), v. dep. [fateor], to acknowledge, confess, own, avow (an error, mistake, or a fact previously denied or doubted, etc., implying a sacrifice of will or a change of conviction; while fateor expresses a simple acknowledgment, and profiteor a voluntary avowal), to concede, allow, grant (class. in prose and poetry):

    quid confitetur, atque ita libenter confitetur, ut non solum fateri sed etiam profiteri videatur?

    Cic. Caecin. 9, 24; cf.: hic ego non solum confiteor, verum etiam profiteor, id. Fragm. ap. Non. p. 434, 30:

    tacendo loqui, non infitiando confiteri videbantur,

    id. Sest. 18, 40.
    I.
    In gen.
    (α).
    With acc.:

    et genus et divitias meas,

    Plaut. Capt. 2, 3, 52:

    peccatum suum,

    Cic. N. D. 2, 4, 11:

    amorem nutrici,

    Ov. M. 14, 703; cf.:

    amorem patris nutrici,

    Quint. 9, 2, 64:

    crimen,

    Curt. 6, 11, 31:

    facinus,

    id. 8, 8, 2: singula, * Cat. 86, 2: se, to make one's self known (sc. Jovem), Ov. M. 3, 2; cf.

    deam,

    Verg. A. 2, 591.—With two accs.:

    se victos, Cacs. B. C. 1, 84: se imperitum,

    Quint. 1, 10, 19:

    causam Caesaris meliorem,

    id. 5, 11, 42:

    hoc de statuis,

    Cic. Verr. 2, 2, 60, § 149:

    summam infirmitatem de se,

    Quint. 2, 4, 28:

    de se quid voluerit,

    id. 8, 4, 23.—
    (β).
    With acc. and inf.:

    hoc confiteor jure mi obtigisse,

    Ter. And. 3, 5, 1; id. Heaut. 2, 3, 97; 5, 3, 12:

    me abs te cupisse laudari aperte atque ingenue confitebar,

    Cic. Fam. 5, 2, 2; 1, 9, 18; id. N. D. 1, 7, 44; Lucr. 1, 271; 1, 826; 2, 691 al.; Quint. 2, 17, 19; 11, 1, 85; Suet. Caes. 52 et saep.—
    (γ).
    Absol.:

    ut eampse vos audistis confiterier,

    Plaut. Cist. 1, 3, 22; Ter. Heaut. 5, 3, 13; id. Phorm. 5, 9 (8), 46:

    confitentem audire Torquatum,

    Cic. Fin. 2, 7, 21; Ov. M. 2, 52; 13, 270; Curt. 6, 11, 14; Tac. A. 11, 28:

    vere,

    Ov. R. Am. 318; cf.:

    confessae manus,

    i. e. confessing defeat, id. M. 5, 215.—
    (δ).
    With de:

    de maleficio,

    Cic. Rosc. Am. 41, 119; so id. ib. 42, 123; Tac. A. 14, 59; cf. supra, a fin.
    b.
    Part. perf.: confessus, a, um, in a pass. signif.: aes, Lex XII. Tab. ap. Gell. 15, 13, 11, and 20, 1, 45; Dig. 42, 1, 15; v. under P. a.—Hence,
    II.
    Esp., after the Aug. per., sometimes, to reveal, manifest, make known, show.
    (α).
    With acc.:

    confessa vultibus iram,

    Ov. M. 6, 35:

    motum animi sui lacrimis,

    Quint. 6, 1, 23:

    admirationem suam plausu,

    id. 8, 3, 3; 9, 4, 39:

    cupidinem coëundi,

    id. 1, 28, 2. —
    (β).
    With acc. and inf., Quint. 1, 6, 15; 4, 2, 122; Plin. Ep. 3, 14, 3; Pall. Jun. 7, 6.—
    III.
    In eccl. writers, to confess, own, acknowledge: Christum, Prud. steph. 5, 40.— With dat.:

    tibi, Domine,

    Vulg. Psa. 137, 1:

    nomini tuo,

    id. ib. 141, 8.— Absol., Cypr. Ep. 15.— confessus, a, um, P. a.
    1.
    Act., confessing, that has acknowledged, pleaded guilty, etc.:

    reus,

    Ov. P. 2, 2, 56:

    in judicio reus,

    Dig. 48, 4, 4, § 1.— Subst.: confessi, ōrum, m., criminals who have confessed their guilt:

    de confessis supplicium sumere,

    Sall. C. 52, 36.—
    2.
    Pass., lit., acknowledged; hence, undoubted, evident, certain, incontrovertible (most freq. in the post-Aug. per.):

    ut omnes intellegant, quam improbam, quam manifestam, quam confessam rem pecuniā redimere conetur,

    Cic. Verr. 2, 3, 56, § 130:

    confessā in re,

    Plin. 7, 49, 50, § 164; 20, 11, 45, § 116.—Esp., subst.: confessum, i, n., an undoubted, certain, acknowledged thing, matter:

    a confessis transeamus ad dubiā,

    Sen. Q. N. 2, 21, 1:

    adhuc versamur in confessis,

    Quint. 7, 1, 48:

    de confessis disserere,

    Plin. 10, 49, 70, § 138 al. —Hence the phrases:

    ex confesso,

    confessedly, beyond doubt, Quint. 3, 5, 3; Sen. Ep. 76, 12:

    in confesso esse,

    to be notorious, everywhere known, id. Ben. 3, 11, 2; id. Brev. Vit. 2, 3; id. Q. N. 2, 22, 2; Vell. 2, 85, 4; Plin. 35, 8, 34, § 54; Tac. Or. 25; 27:

    vita cervis in confesso longa est,

    Plin. 8, 32, 50, § 191; Amm. 21, 1, 3:

    in confessum venire,

    to be generally acknowledged, be well known, Plin. Ep. 10, 81 (85), 8; cf.:

    ad liquidum confessumque perducere omnia,

    Quint. 5, 14, 28:

    pro confesso habere aliquid,

    Lact. 2, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > confessum

  • 7 cōnfessiō

        cōnfessiō ōnis, f    [confiteor], a confession, acknowledgment: sua: servorum: confessionibus ipsius patefacta parricidia: ignorationis: captae pecuniae: culpae, L.: ea erat confessio caput rerum Romam esse, L.: tacita, L.
    * * *
    confession, creed, avowal of belief/faith; acknowledgement of Christ; suffering; confession, acknowledgement; (act implying) admission (of guilt); proof, token; praise, thanksgivng; (Vulgate)

    Latin-English dictionary > cōnfessiō

  • 8 cōnfessus

        cōnfessus adj.    [P. of confiteor], confessed: reus, who pleads guilty, O.: gladiatores.— Plur m. as subst, criminals who have confessed: de confessis supplicium sumere, S. — Confessed, acknowledged, certain: quam confessam rem redimere conetur: dea, manifest, V.: voltibus ira, O.: confessam amplectitur, in her true form, O. — As subst n.: in confesso esse, acknowledged, Ta.
    * * *
    I
    confessa, confessum ADJ
    admitted, acknowledged; generally admitted, manifest, obvious; confessed
    II
    one who admits/confesses liability/crime

    Latin-English dictionary > cōnfessus

  • 9 sum

        sum (2d pers. es, or old ēs; old subj praes. siem, siēs, siet, sient, for sim, etc., T.; fuat for sit, T., V., L.; imperf. often forem, forēs, foret, forent, for essem, etc.; fut. escunt for erunt, C.), fuī (fūvimus for fuimus, Enn. ap. C.), futūrus ( inf fut. fore or futūrum esse, C.), esse    [ES-; FEV-]. —    I. As a predicate, asserting existence, to be, exist, live: ut id aut esse dicamus aut non esse: flumen est Arar, quod, etc., Cs.: homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt: arbitrari, me nusquam aut nullum fore: fuimus Troes, fuit Ilium, V.—Of place, to be, be present, be found, stay, live: cum non liceret Romae quemquam esse: cum essemus in castris: deinceps in lege est, ut, etc.: erat nemo, quicum essem libentius quam tecum: sub uno tecto esse, L.—Of circumstances or condition, to be, be found, be situated, be placed: Sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictūs, i. e. is attired, O.: in servitute: in magno nomine et gloriā: in vitio: Hic in noxiāst, T.: in pace, L.: (statua) est et fuit totā Graeciā summo honore: ego sum spe bonā: rem illam suo periculo esse, at his own risk: omnem reliquam spem in impetu esse equitum, L.—In 3 d pers., followed by a pron rel., there is (that) which, there are (persons) who, there are (things) which, some.—With indic. (the subject conceived as definite): est quod me transire oportet, there is a (certain) reason why I must, etc., T.: sunt item quae appellantur alces, there are creatures also, which, etc., Cs.: sunt qui putant posse te non decedere, some think: Sunt quibus in satirā videor nimis acer, H.—With subj. (so usu. in prose, and always with a subject conceived as indefinite): sunt, qui putent esse mortem... sunt qui censeant, etc.: est isdem de rebus quod dici possit subtilius: sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras, H.—With dat, to belong, pertain, be possessed, be ascribed: fingeret fallacias, Unde esset adulescenti amicae quod daret, by which the youth might have something to give, T.: est igitur homini cum deo similitudo, man has some resemblance: Privatus illis census erat brevis, H.: Troia et huic loco nomen est, L.—Ellipt.: Nec rubor est emisse palam (sc. ei), nor is she ashamed, O.: Neque testimoni dictio est (sc. servo), has no right to be a witness, T.—With cum and abl of person, to have to do with, be connected with: tecum nihil rei nobis est, we have nothing to do with you, T.: si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus.—With ab and abl of person, to be of, be the servant of, follow, adhere to, favor, side with: Ab Andriā est ancilla haec, T.: sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me, makes for me.— With pro, to be in favor of, make for: (iudicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse.—With ex, to consist of, be made up of: (creticus) qui est ex longā et brevi et longā: duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus.— To be real, be true, be a fact, be the case, be so: sunt ista, Laeli: est ut dicis, inquam: verum esto: esto, granted, V.—Esp. in phrases, est ut, it is the case that, is true that, is possible that, there is reason for: sin est, ut velis Manere illam apud te, T.: est, ut id maxime deceat: futurum esse ut omnes pellerentur, Cs.: magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut reformidet, etc., i. e. he has more reason for being troubled... than for dreading, etc.: ille erat ut odisset defensorem, etc., he certainly did hate.—In eo esse ut, etc., to be in a condition to, be possible that, be about to, be on the point of ( impers. or with indef subj.): cum iam in eo esset, ut in muros evaderet miles, when the soldiers were on the point of scaling, L.: cum res non in eo essent ut, etc., L.—Est ubi, there is a time when, sometimes: est, ubi id isto modo valeat.—Est quod, there is reason to, is occasion to: etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem, I have more reason to: est quod referam ad consilium: sin, etc., L.: non est quod multa loquamur, H.—Est cur, there is reason why: quid erat cur Milo optaret, etc., what cause had Milo for wishing? etc.—With inf, it is possible, is allowed, is permitted, one may: Est quādam prodire tenus, si non datur ultra, H.: scire est liberum Ingenium atque animum, T.: neque est te fallere quicquam, V.: quae verbo obiecta, verbo negare sit, L.: est videre argentea vasa, Ta.: fuerit mihi eguisse aliquando tuae amicitiae, S.—Of events, to be, happen, occur, befall, take place: illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo: Amabo, quid tibi est? T.: quid, si... futurum nobis est? L.— To come, fall, reach, be brought, have arrived: ex eo tempore res esse in vadimonium coepit: quae ne in potestatem quidem populi R. esset, L.—    II. As a copula, to be: et praeclara res est et sumus otiosi: non sum ita hebes, ut istud dicam: Nos numerus sumus, a mere number, H.: sic, inquit, est: est ut dicis: frustra id inceptum Volscis fuit, L.: cum in convivio comiter et iucunde fuisses: quod in maritimis facillime sum, am very glad to be.—With gen part., to be of, belong to: qui eiusdem civitatis fuit, N.: qui Romanae partis erant, L.: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus, L.— With gen possess., to belong to, pertain to, be of, be the part of, be peculiar to, be characteristic of, be the duty of: audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc., who possess: ea ut civitatis Rhodiorum essent, L.: Aemilius, cuius tum fasces erant, L.: plebs novarum rerum atque Hannibalis tota esse, were devoted to, L.: negavit moris esse Graecorum, ut, etc.—With pron possess.: est tuum, Cato, videre quid agatur: fuit meum quidem iam pridem rem p. lugere.—With gerundive: quae res evertendae rei p. solerent esse, which were the usual causes of ruin to the state: qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent, L.— With gen. or abl. of quality, to be of, be possessed of, be characterized by, belong to, have, exercise: nimium me timidum, nullius consili fuisse confiteor: Sulla gentis patriciae nobilis fuit, S.: civitas magnae auctoritatis, Cs.: refer, Cuius fortunae (sit), H.: nec magni certaminis ea dimicatio fuit, L.: bellum variā victoriā fuit, S.: tenuissimā valetudine esse, Cs.: qui capite et superciliis semper est rasis.—With gen. or abl. of price or value, to be of, be valued at, stand at, be appreciated, cost: videtur esse quantivis preti, T.: ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit: magni erunt mihi tuae litterae: sextante sal et Romae et per totam Italiam erat, was worth, L.—With dat predic., to express definition or purpose, to serve for, be taken as, be regarded as, be felt to be: vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere, ought to be regarded as: eo natus sum ut Iugurthae scelerum ostentui essem, S.: ipsa res ad levandam annonam impedimento fuerat, L.—With second dat of pers.: quo magis quae agis curae sunt mihi, T.: illud Cassianum, ‘cui bono fuerit,’ the inquiry of Cassius, ‘ for whose benefit was it ’: haec tam parva civitas praedae tibi et quaestui fuit.— To be sufficient for, be equal to, be fit: sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc., L.: ut divites conferrent, qui oneri ferendo essent, such as were able to bear the burden, L.: cum solvendo aere (old dat. for aeri) alieno res p. non esset, L.—With ellips. of aeri: tu nec solvendo eras, wast unable to pay.—With ad, to be of use for, serve for: res quae sunt ad incendia, Cs.: valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime.—With de, to be of, treat concerning, relate to: liber, qui est de animo.—In the phrase, id est, or hoc est, in explanations, that is, that is to say, I mean: sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur: vos autem, hoc est populus R., etc., S.
    * * *
    highest, the top of; greatest; last; the end of

    Latin-English dictionary > sum

  • 10 testor

        testor ātus, ārī    [1 testis], to cause to testify, call as a witness, invoke, appeal to: Confiteor; testere licet (sc. me), i. e. you may cite me as avowing it, O.: vos testor, me defendere, etc.: omnīs homines deosque: Lucretia testata civīs, se ipsa interemit: consulibus deos hominesque testantibus, L.: Iovem et aras, V.: id testor deos, T.: hoc vos, iudices, testor.— To make known, show, prove, demonstrate, declare, aver, assert, bear witness to: ego quod facio, me pacis causā facere, clamo atque testor: nunc illa testabor, non me sortilegos... agnoscere: testatus, quae praestitisset civibus eorum, etc., L.: Adsiduoque suos gemitu testata dolores, O.: Campus sepulcris proelia Testatur, H.: saepe enim hoc testandum est: nihil religione testatum, nihil... reperientur.— To publish a testament, make a will, provide by will: de quā (pecuniā) is testatus non est: cum immemor in testundo nepotis decessisset, L.
    * * *
    testari, testatus sum V DEP
    give as evidence; bear witness; make a will; swear; testify

    Latin-English dictionary > testor

  • 11 timidus

        timidus adj. with comp. and sup.    [2 TEM-], fearful, afraid, faint-hearted, cowardly, timid: refugere timido metu: nimium me timidum fuisse confiteor: non timidus ad mortem: spes, O.: tergum, H.: timido cursu Fugit, O.: mater timidi flere non solet, i. e. cautious, N.: timidiora mandata videbantur, quam, etc.: timidissime Phineu, O.: timidissima turba, columbae, O.: pro patriā non timidus mori, H.: timidus procellae, H.: deorum, O.— Plur m. as subst: timidos atque supplices odisse, cowards.
    * * *
    timida -um, timidior -or -us, timidissimus -a -um ADJ
    timid; cowardly; fearful, apprehensive; without courage; afraid to

    Latin-English dictionary > timidus

  • 12 confessio

    confessĭo, ōnis, f. [confiteor], a confession, acknowledgment.
    I.
    In gen. (in good prose; esp. freq. in Cic. and Quint.), with gen. obj.:

    errati sui,

    Cic. Div. 1, 17, 33:

    ignorationis,

    id. Ac. 1, 12, 44; cf.:

    inscitiae suae,

    Quint. 2, 11, 2:

    captae pecuniae,

    Cic. Clu. 53, 148:

    culpae,

    Liv. 21, 18, 5; 36, 27, 6:

    paenitentiae,

    Quint. 11, 1, 76:

    vitiorum,

    Tac. A. 2, 33:

    facinoris,

    Suet. Tib. 19. —In plur.:

    cum ad vos indicia, litteras, confessiohes communis exitii detuli,

    Cic. Sest. 69, 145.—With acc. and inf.:

    ea erat confessio caput rerum Romam esse,

    Liv. 1, 45, 3; so id. 2, 7, 7; 42, 47, 8 al.—With pron. pers.:

    sua,

    Cic. Verr. 2, 4, 47, § 104; 2, 5, 64, § 166;

    Liv 28, 40, 11: confessionibus suis,

    Cic. Cat. 3, 6, 15.—With gen. subj.:

    illorum,

    Cic. Verr. 2, 5, 40, § 103:

    inimicorum,

    id. Red. Quir. 1, 1:

    omnium,

    Vell. 2, 43:

    illa Ciceronis,

    Quint. 11, 1, 44:

    adversarii,

    id. 4, 4, 4; cf.

    ipsorum,

    Plin. 9, 7, 6, § 18 al.: extera corporum indubitatas confessiones habent, i. e. proofs of the healing power (of assafœtida), id. 22, 23, 49, § 103.—With de and abl.: immo si actionem stultissimasque de se, nefarias de patre confessiones audisses? Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2:

    ipsorum de somno piscium confessio,

    Plin. 9, 7, 6, § 18.—With abstr. subjects: ea confessionem faciunt, non defensionem, Cato ap. Gell. 7, 3, 15.—
    II.
    Esp.
    A.
    As a fig. of speech, Quint. 9, 2, 17; 12, 1, 33.—
    B.
    In eccl. Lat.
    1.
    A creed, avowal of belief:

    fidei, Greg. M. Ep. 7, 5: nostra,

    Vulg. Heb. 3, 1.—
    2. (α).
    In gen., Vulg. Rom. 10, 10.—
    (β).
    Esp., an acknowledgment of Christ under torture; and hence, transf., torture, suffering for religion's sake, Lact. Mort. Pers. 1 init.

    Lewis & Short latin dictionary > confessio

  • 13 confessor

    confessor, ōris, m. [confiteor] (only in eccl. Lat.;

    opp. negator),

    a confessor of Christianity, a martyr, Lact. Mort. Pers. 35; Sid. Ep. 7, 17 al.

    Lewis & Short latin dictionary > confessor

  • 14 confessus

    confessus, a, um, Part., from confiteor.

    Lewis & Short latin dictionary > confessus

  • 15 consisto

    con-sisto, stĭti, stĭtum, 3, v. n., to place one's self anywhere, to stand still, stand, halt, stop, make a stop (very freq. and class. in prose and poetry).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    jam hunc non ausim praeterire, quin consistam et conloquar,

    Plaut. Aul. 3, 4, 14:

    otiose nunc jam ilico hic consiste,

    Ter. Ad. 2, 1, 2:

    ubi ad ipsum veni diverticulum, constiti,

    id. Eun. 4, 2, 7; cf. Hor. S. 1, 9, 62:

    uti et viatores consistere cogant,

    Caes. B. G. 4, 5:

    neque is (Demosthenes) consistens in loco, sed inambulans atque ascensu ingrediens arduo,

    Cic. de Or. 1, 61, 261:

    si ludius constitit aut tibicen repente conticuit,

    id. Har. Resp. 11, 23; cf. id. Arch. 8, 19:

    plura scribam ad te cum constitero: nunc eram plane in medio mari,

    id. Att. 5, 12, 3: constitit nusquam primo quam ad Vada venit, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 2:

    in quibus oppidis consistere praetores et conventum agere solebant,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

    Romae post praeturam,

    id. ib. 2, 1, 39, §

    101: ire modo ocius, interdum consistere,

    Hor. S. 1, 9, 9:

    in muro consistendi potestas erat nulli,

    Caes. B. G. 2, 6:

    omnes ordines, tota in illā contione Italia constitit,

    Cic. Sest. 50, 107:

    ad mensam consistere et ministrare,

    id. Tusc. 5, 21, 61; so,

    ad aras,

    Ov. M. 10, 274:

    ad ramos,

    id. ib. 10, 510:

    ante domum,

    id. ib. 2, 766:

    ante torum,

    id. ib. 15, 653:

    in aede,

    id. ib. 15, 674:

    in medio,

    id. ib. 10, 601; and with a simple abl.:

    limine,

    id. ib. 4, 486; 9, 397; Stat. Th. 1, 123; Verg. A. 1, 541:

    post eum,

    Quint. 1, 10, 27:

    in pedes,

    Sen. Ep. 121, 9:

    calce aliquem super ipsum debere consistere,

    trample on, Cels. 8, 14, 19.—
    B.
    In partic.
    1.
    To set, become hard or solid:

    frigore constitit Ister,

    has been frozen, Ov. Tr. 5, 10, 1; cf.

    unda,

    id. M. 9, 662: sanguis, Poët. ap. Cic. Tusc. 2, 17, 38:

    alvus,

    Cato, R. R. 126; 156, 4; cf.:

    cum jam perfecte mustum deferbuit et constitit,

    Col. 12, 21, 3:

    album ex ovo, quo facilius consistat,

    Cels. 4, 20, 15.—
    2.
    Cum aliquo, to station or place one's self with some one for conversation, to stand with:

    in hoc jam loco cum altero Constitit,

    Plaut. Cist. 4, 2, 31; id. Curc. 4, 2, 16 sq.:

    cum hoc consistit, hunc amplexatur,

    Cic. Verr. 1, 7, 19.—
    3.
    To take one's place, take position, assume a place or attitude for an action, etc.;

    of a musician: ut constitit,

    Suet. Ner. 21;

    of an actor: in scaenā vero postquam solus constitit,

    Phaedr. 5, 5, 13;

    of an orator: in communibus suggestis,

    Cic. Tusc. 5, 20, 59:

    Aesopus mediā subito in turbā constitit,

    Phaedr. 4, 5, 29;

    for shooting: post acer Mnestheus adducto constitit arcu,

    Verg. A. 5, 507; cf.

    of athletes, etc.,

    id. ib. 5, 426; Plin. 7, 20, 19, § 83:

    inter duas acies,

    Liv. 7, 10, 9:

    cum aliquo,

    Petr. 19, 5.—Hence,
    4.
    Milit. t. t., to halt, make a halt, take a position, to make a stand (opp. to a march, flight, or disorder):

    locus, ubi constitissent,

    Caes. B. G. 1, 13:

    qui in superiore acie constiterant,

    id. ib. 1, 24; cf.:

    in sinistrā parte acies,

    id. ib. 2, 23:

    in fluctibus,

    id. ib. 4, 24:

    sub muro,

    id. ib. 7, 48:

    juxta,

    id. ib. 2, 26 al.:

    pro opere,

    Sall. J. 92, 8:

    equites Ariovisti pari intervallo constiterunt,

    Caes. B. G. 1, 43:

    constitit utrumque agmen,

    Liv. 21, 46, 4:

    sic regii constiterant,

    id. 42, 58, 10 et saep.:

    ut reliquae (legiones) consistere non auderent,

    Caes. B. G. 2, 17:

    in locis superioribus consistere,

    id. ib. 3, 6:

    a fugā,

    Liv. 10, 36, 11:

    naves eorum nostris adversae constiterunt,

    Caes. B. G. 3, 14.—
    5.
    Jurid. t. t., to appear as accuser before a court of justice:

    cum debitoribus,

    Dig. 5, 3, 49:

    cum matre,

    Sen. Ira, 2, 7, 3:

    adversus dominos,

    Dig. 5, 1, 53.—
    6.
    Poet.:

    fert animus propius consistere,

    i. e. take a nearer view, Ov. A. A. 3, 467.—
    7.
    To have a stand as a dealer, occupy a place of business:

    ede ubi consistas,

    Juv. 3, 296:

    in tabernā,

    Varr. L. L. 5, § 5 Müll.:

    IN SCHOLA,

    Inscr. Orell. 4085; cf.:

    locum consistendi Romanis in Galliā non fore,

    Caes. B. G. 7, 37; 7, 42.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to rest, remain, stand, Lucr. 2, 332; cf. id. 2, 322:

    patiamini eo transire illius turpitudinis infamiam, ubi cetera maleficia consistunt,

    Cic. Clu. 30, 83; cf.:

    ut unde orta culpa esset, ibi poena consisteret,

    Liv. 28, 26, 3:

    ante oculos rectum pietasque pudorque constiterant,

    Ov. M. 7, 73. —
    B.
    In partic.
    1.
    To pause, to dwell upon, delay, stop:

    in uno nomine,

    Cic. Verr. 2, 1, 38, § 95:

    ipsa mihi veritas manum inicit et paulisper consistere et commorari cogit,

    id. Rosc. Com. 16, 48; cf. id. de Or. 3, 31, 124:

    in singulis,

    id. Part. Or. 35, 120.— Impers. pass.:

    ista quae spectantur, ad quae consistitur,

    Sen. Vit. Beat. 2, 4.—
    2.
    (Acc. to I. B. 2.) To be or remain firm, unshaken, immovable, steadfast, to be at rest, to stand one's ground, to continue, endure, subsist, be, exist:

    mente consistere,

    Cic. Phil. 2, 28, 68; so,

    neque mente nec linguā neque ore,

    id. Q. Fr. 2, 3, 2:

    praeclare in forensibus causis,

    id. Or. 9, 30:

    in dicendo,

    id. Clu. 39, 108:

    verbo quidem superabis me ipso judice, re autem ne consistes quidem ullo judice,

    id. Caecin. 21, 59; cf.

    of the cause itself: quia magistratus aliquis reperiebatur, apud quem Alfeni causa consisteret,

    id. Quint. 22, 71; cf.

    also: modo ut tibi constiterit fructus otii tui,

    id. Fam. 7, 1, 1:

    in quo (viro) non modo culpa nulla, sed ne suspitio quidem potuit consistere,

    id. Rosc. Am. 52, 152; cf. id. Clu. 29, 78:

    confiteor... me consistere in meo praesidio sic, ut non fugiendi hostis sed capiendi loci causā cessisse videar,

    id. de Or. 2, 72, 294:

    vitam consistere tutam,

    to remain, continue safe, Lucr. 6, 11 Lachm. N. cr.:

    constitit in nullā qui fuit ante color,

    Ov. A. A. 1, 120:

    sunt certi denique fines, Quos ultra citraque nequit consistere rectum,

    Hor. S. 1, 1, 107; Plin. 14, 6, 8, § 68:

    quales cum vertice celso Aëriae quercus constiterunt,

    Verg. A. 3, 679:

    nullo in loco, nullā in personā... consistunt (ista quae vires atque opes humanae vocantur),

    Val. Max. 6, 9, ext. 7: spes est hunc miserum aliquando tandem posse consistere, to take a firm stand (the figure derived from fleeing soldiers), Cic. Quint. 30, 94:

    si prohibent consistere vires,

    Ov. M. 7, 573.—
    * 3.
    Cum aliquo, to agree with: videsne igitur Zenonem tuum cum Aristone verbis consistere, re dissidere, cum Aristotele et illis re consentire, verbis discrepare, Cic. Fin. 4, 26, 72.—
    4.
    In gen., to be, exist:

    vix binos oratores laudabiles constitisse,

    Cic. Brut. 97, 333:

    sine agricultoribus nec consistere mortales nec ali posse manifestum est,

    Col. 1, praef. § 6; Varr. R. R. 3, 8 fin.:

    quadringentis centum Venerios non posse casu consistere,

    to occur, lake place, be thrown, Cic. Div. 2, 21, 48: summa studia officii inter nos certatim constiterunt, Lentul. ap. Cic. Fam. 10, 34, 3: sed non in te quoque constitit idem Exitus, take or have place, Ov. M. 12, 297.—
    (β).
    With in, ex, or the simple abl. (in Quint. also with circa and inter; v. infra), to consist in or of, to depend upon:

    major pars victūs eorum in lacte, caseo, carne consistit,

    Caes. B. G. 6, 22:

    omnis per se natura duabus Constitit in rebus,

    Lucr. 1, 420:

    e quibus haec rerum summa consistat,

    id. 1, 236; so with ex, id. 1, 839; 1, 873 al.; with abl.:

    deveniunt in talis disposturas, Qualibus haec rerum consistit summa,

    id. 1, 1028; 5, 61; 5, 66:

    vita omnis in venationibus atque in studiis rei militaris consistit,

    Caes. B. G. 6, 21:

    in eo salus et vita optimi cujusque consistit,

    Cic. Phil. 3, 8, 19:

    in hoc summa judicii causaque tota consistit,

    id. Quint. 9, 32; cf. id. de Or. 1, 40, 182:

    causam belli in personā tuā,

    id. Phil. 2, 22, 53:

    in quibus vita beata,

    id. Tusc. 5, 14, 40:

    in unā honestate omne bonum,

    id. ib. 5, 14, 42:

    in nomine controversia,

    Quint. 7, 3, 7; 8, 3, 57:

    in actu rhetoricen,

    id. 2, 18, 2; 6, 3, 42:

    spes omnis consistebat Datami in se locique naturā,

    Nep. Dat. 8, 3.—With abl., Quint. 12, 10, 59:

    omnis quaestio circa res personasque consistere videtur,

    id. 3, 5, 7; 6, 3, 19:

    quaestio inter utile atque honestum consistet,

    id. 3, 8, 24. —
    5.
    As opp. to progressive motion, to come to a stand, stand still, stop, rest, take rest, cease:

    sola Ubi quiesco, omnis familiae causa consistit tibi,

    Plaut. As. 3, 1, 9:

    omnis administratio belli consistit,

    Caes. B. C. 2, 12:

    vel concidat omne caelum omnisque terra consistat necesse est,

    Cic. Tusc. 1, 23, 54:

    forensium rerum labor et ambitionis occupatio constitisset,

    id. de Or. 1, 1, 1:

    usura,

    id. Att. 6, 1, 7: diarroia, id. Fam. 7, 26, 2; cf.:

    videndum, morbus an increscat, an consistat, an minuatur,

    remains unchanged, Cels. 3, 2; and:

    cursus pituitae,

    id. 6, 6:

    cum ad Trebiam terrestre constitisset bellum,

    Liv. 21, 49, 1:

    cum bellum Ligustinum ad Pisas constitisset,

    id. 35, 4, 1; 22, 32, 4:

    infractaque constitit ira,

    Ov. M. 6, 627:

    Gaius ejusque posteri in equestri ordine constitere usque ad Augusti patrem,

    Suet. Aug. 2; cf.:

    maledictum, quod intra verba constitit,

    stopped at, went no farther than, Quint. Decl. 279.
    Consisto as v.
    a. = constituo formerly stood Lucr. 6, 11; Sall. J. 49, 6; but these passages are corrected in recent editions. It is now found only Gell. 5, 10, 9, a doubtful passage, where Hertz reads: cum ad judices coniiciendae [consistendae] causae gratiā venissent.

    Lewis & Short latin dictionary > consisto

  • 16 debeo

    dēbĕo ( dehibeo, Plaut. Trin. 2, 4, 24 infra, cf. Ritschl, Opusc. Phil. 2, 590), ŭi, ĭtum, 2, v. a. [de-habeo], (lit., to have or keep from some one: "qui pecuniam dissolvit, statim non habet id quod reddidit, qui autem debet, aes retinet alienum," Cic. Planc. 28, 68 Wund.; hence), to owe (Gr. opheilô; opp. reddo, solvo, dissolvo, persolvo, freq. and class.).
    I.
    Lit., of money and money's worth.
    a.
    Act.,
    (α).
    with acc.:

    quas (drachmas) de ratione dehibuisti,

    Plaut. Trin. 2, 4, 24; cf. Ter. Heaut. 4, 5, 43:

    Mylasis et Alabandis pecuniam Cluvio debent,

    Cic. Fam. 13, 56; so,

    pecuniam alicui,

    id. ib. 13, 14 et saep.:

    qui dissolverem quae debeo,

    Ter. Ph. 4, 3, 51:

    appellatus es de pecunia, quam pro domo, pro hortis, pro sectione debebas,

    Cic. Phil. 2, 29, 71; so,

    grandem pecuniam,

    Sall. C. 49, 3: quadringenties HS. Cic. Phil. 2, 37:

    talenta CC,

    id. Att. 5, 21, 12:

    quadruplum, duplum,

    Quint. 7, 4, 44 et saep.—
    (β).
    Without acc.:

    illis quibus debeo,

    Ter. Ph. 5, 7, 30:

    ut illi quam plurimi deberent,

    Sall. J. 96, 2:

    nec ipsi debeo,

    Quint. 4, 4, 6: Cal. Jan. debuit;

    adhuc non solvit,

    Cic. Att. 14, 18; Caes. B. C. 3, 20, 3 et saep.— Part. pres. as subst.: debentes, ium, m., debtors, Liv. 6, 27, 3; cf. Sen. Ben. 1, 4, 5.—
    b.
    Pass.:

    dum pecunia accipitur, quae mihi ex publica permutatione debetur,

    Cic. Fam. 3, 5, 4; id. Verr. 2, 3, 82; cf.:

    quam ad diem legioni frumentum deberi sciebat,

    Caes. B. G. 6, 33:

    a publicanis suae provinciae debitam biennii pecuniam exegerat,

    id. B. C. 3, 31; Quint. 5, 10, 117:

    quod si omnino non debetur? Quid? praetor solet judicare deberi?

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10; cf.:

    quaeretur an debeatur,

    Quint. 7, 1, 21 et saep.—Hence,
    (β).
    Dēbĭ-tum, i, n., what is owing, a debt, Cic. Att. 13, 23 fin.:

    ne de bonis deminui paterentur priusquam Fundanio debitum solutum esset,

    id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:

    tamquam debito fraudetur,

    id. Or. 53, 178:

    ex quibus unum haec epistula in debitum solvet,

    will pay a debt with one, Sen. Ep. 7, 10:

    reddere,

    to repay, Col. 10, pr. 1.
    2.
    Prov.:

    animan debere,

    to be over head and ears in debt, Ter. Ph. 4, 3, 56 ("Graecum proverbium, kai autên tên psuchên opheilei," Don.).
    II.
    Trop., to owe something, i. e. to be under obligation, both to and for something.
    A.
    To owe, i. e. to be bound or under obligation to render, pay, etc., something (for syn. cf.: necesse est, oportet, cogo, decet, opus est, par est, meum, tuum... alicujus est).
    1.
    In gen.
    a.
    Act.
    (α).
    with acc.:

    ego hoc tibi pro servitio debeo,

    Ter. Andr. 4, 1, 51:

    quo etiam majorem ei res publica gratiam debet,

    Cic. Phil. 2, 11, 27; so,

    gratiam,

    Sall. J. 110; cf. no. b:

    videris patriae hoc munus debere,

    Cic. Leg. 1, 25:

    si fidem debet tutor,

    Quint. 5, 10, 73 (acc. to Cic. Top. 10, 42, si tutor fidem praestare debet); cf. no. b:

    dies longa videtur opus debentibus,

    Hor. Ep. 1, 1, 21:

    quos mundo debes oculos,

    Ov. M. 4, 197:

    debueram patriae poenas odiisque meorum,

    Verg. A. 10, 853; cf. Ov. M. 6, 538; id. F. 5, 648:

    juvenem nil jam caelestibus ullis debentem,

    Verg. A. 11, 51; cf. Sil. 15, 371: navis, quae tibi creditum Debes Vergilium finibus Atticis, Hor. Od. 1, 3, 6; Ov. M. 1, 481 sq.:

    Turnum debent haec jam mihi sacra,

    Verg. A. 12, 317 Wagn. N. cr.; cf. id. ib. 11, 179:

    isti tibi quid homines debent?

    i. e. what business have you with those men? Plaut. Trin. 4, 2, 51; cf. infra b fin.
    (β).
    With inf., to be bound, in duty bound to do something; I ought, must, should, etc., do it (in class. prose always in the sense of moral necessity; in the poets sometimes for necesse est):

    debetis velle quae velimus,

    Plaut. Am. prol. 39:

    num ferre contra patriam arma illi cum Coriolano debuerunt?

    Cic. Lael. 11:

    multo illa gravius aestimare debere,

    Caes. B. G. 7, 14 fin.:

    Africam forte Tubero obtinere debebat,

    id. B. C. 1, 30:

    debes hoc etiam rescribere,

    Hor. Ep. 1, 3, 30 et saep.:

    ut agri vastari, oppida expugnari non debuerint, Caes, B. G. 1, 11: summae se iniquitatis condemnari debere, si, etc.,

    id. ib. 7, 19 fin.:

    scriptor... inter perfectos veteresque referri debet, etc.,

    Hor. Ep. 2, 1, 37 (for which ib. 41: inter quos referendus erit? cf. also ultima semper Exspectanda dies homini;

    dicique beatus Ante obitum nemo debet,

    Ov. M. 3, 137):

    ut jam nunc dicat, jam nunc debentia dici,

    Hor. A. P. 43 et saep.— Poet. for necesse est, oportet, it is necessary, it must needs (so almost everywhere in Lucret.):

    omnia debet enim cibus integrare novando et fulcire cibus, etc.,

    Lucr. 2, 1146; 3, 188; 4, 61; 1, 232 Munro.—
    b.
    Pass., to be due or owing:

    Veneri jam et Libero reliquum tempus deberi arbitrabatur,

    Cic. Verr. 2, 5, 11:

    quanta his (sc. dis) gratia debeatur,

    id. Fin. 3, 22, 73; id. Q. Fr. 1, 1, 9 fin.:

    honores non ex merito, sed quasi debitos repetere,

    Sall. J. 85, 37 et saep.:

    persolvant grates dignas et praemia reddant Debita!

    Verg. A. 2, 538:

    debita quam sulcis committas semina,

    id. G. 1, 223; Prop. 1, 6, 17; 2, 28, 60 (3, 26, 14 M.):

    debitae Nymphis opifex coronae,

    Hor. Od. 3, 27, 30:

    calentem debita sparges lacrima favillam,

    id. ib. 2, 6, 23; Prop. 3, 7, 9 (4, 6, 9 M.):

    soli mihi Pallas debetur,

    Verg. A. 10, 443 et saep.:

    quid tibi istic debetur?

    what business have you there? Plaut. Mil. 2, 5, 18; id. Truc. 2, 2, 8; id. Rud. 1, 1, 34; cf. supra, a
    (α).
    .—Hence, Dēbĭtum, i, n., what is due, debt, duty, obligation (post-Aug. and rare):

    velut omni vitae debito liberatus,

    Curt. 10, 5, 3:

    nepotum nutriendorum,

    Val. Max. 2, 9, 1:

    non secundum gratiam, sed secundum debitum,

    Vulg. Rom. 4, 4; 1 Cor. 7, 3:

    solvere debito,

    to free from obligation, Sen. Ben. 6, 4, 1.—
    2.
    Poet. (esp. in Verg.) and in post-Aug. prose like the Gr. opheilô and ophliskanô.
    a.
    To owe, i. e. to be bound or destined by fate or by nature (v. Lidd. and Scott sub. opheilô, no. 3).
    (α).
    Act.. urbem et jam cerno Phrygios debere nepotes, i. e. are destined to found, Ov. M. 15, 444:

    debet multas hic legibus aevi (i. e. fato) Ante suam mortes,

    Luc. 2, 82; cf. id. 6, 530.—More usually,
    (β).
    pass., to be due i. e. to be destined:

    cui regnum Italiae Romanaque tellus Debentur,

    Verg. A. 4, 276; cf. id. ib. 3, 184; 7, 120;

    145: indigetem Aeneam scis Deberi caelo,

    id. ib. 12, 795:

    animae, quibus altera fato Corpora debentur,

    id. ib. 6, 714:

    sors ista senectae Debita erat nostrae,

    id. ib. 11, 166:

    fatis debitus Arruns,

    i. e. devoted to death, id. ib. 11, 759:

    dum bello Argolici vastabant Pergama reges Debita casurasque inimicis ignibus arces,

    id. ib. 8, 375 (" fataliter ad exitium destinata," Serv.); cf. so absol.:

    tempora Parcae debita complerant,

    id. ib. 9, 108:

    morbo naturae debitum reddiderunt,

    Nep. Reg. 1 fin.: DEBITVM NATVRAE PERSOLVIT, etc., Inscr. Orell. no. 3453;

    and simply DEBITVM PERSOLVIT,

    id. ib. no. 4482.—
    b.
    So, because what one is destined by the fates to suffer is regarded as his debt (ophliskanein gelôta tini):

    tu nisi ventis debes ludibrium, cave,

    Hor. Od. 1, 14, 16.
    B.
    To owe something to some one, to be indebted to or to have to thank one for something.
    (α).
    With acc.:

    ut hoc summum beneficium Q. Maximo debuerim,

    Cic. de Or. 1, 26, 121; so magna beneficia mihi, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12;

    qui mihi laudem illam eo minus deberet,

    Cic. Att. 1, 14, 3:

    me paene plus tibi quam ipsi Miloni debiturum,

    id. Fam. 2, 6 fin.; cf. id. Planc. 28;

    and quantum cuique deberet,

    Nep. Epam. 3 fin.; Plin. Pan. 30, 1 et saep.:

    o cui debere salutem Confiteor,

    Ov. M. 7, 164;

    so vitam,

    id. Pont. 4, 5, 31;

    and in a like sense: se,

    id. M. 7, 48; 2, 644; so,

    in a bad sense, hoc quoque Tarquinio debebimus,

    id. Fast. 2, 825. —
    (β).
    Absol., to be indebted, obliged, under obligation to one:

    verum fac me multis debere, et in iis Plancio, etc.,

    Cic. Planc. 28; cf.

    with a clause: tibi nos debere fatemur, quod, etc.,

    Ov. M. 4, 76.
    C.
    To continue to owe something; i. e. to withhold, keep back:

    quod praesenti tibi non tribueram, id absenti debere non potui,

    Cic. Fam. 7, 19, init. —So pass.:

    sic enim diximus, et tibi hoc video non posse debere,

    id. Tusc. 2, 27, 67 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > debeo

  • 17 Debitum

    dēbĕo ( dehibeo, Plaut. Trin. 2, 4, 24 infra, cf. Ritschl, Opusc. Phil. 2, 590), ŭi, ĭtum, 2, v. a. [de-habeo], (lit., to have or keep from some one: "qui pecuniam dissolvit, statim non habet id quod reddidit, qui autem debet, aes retinet alienum," Cic. Planc. 28, 68 Wund.; hence), to owe (Gr. opheilô; opp. reddo, solvo, dissolvo, persolvo, freq. and class.).
    I.
    Lit., of money and money's worth.
    a.
    Act.,
    (α).
    with acc.:

    quas (drachmas) de ratione dehibuisti,

    Plaut. Trin. 2, 4, 24; cf. Ter. Heaut. 4, 5, 43:

    Mylasis et Alabandis pecuniam Cluvio debent,

    Cic. Fam. 13, 56; so,

    pecuniam alicui,

    id. ib. 13, 14 et saep.:

    qui dissolverem quae debeo,

    Ter. Ph. 4, 3, 51:

    appellatus es de pecunia, quam pro domo, pro hortis, pro sectione debebas,

    Cic. Phil. 2, 29, 71; so,

    grandem pecuniam,

    Sall. C. 49, 3: quadringenties HS. Cic. Phil. 2, 37:

    talenta CC,

    id. Att. 5, 21, 12:

    quadruplum, duplum,

    Quint. 7, 4, 44 et saep.—
    (β).
    Without acc.:

    illis quibus debeo,

    Ter. Ph. 5, 7, 30:

    ut illi quam plurimi deberent,

    Sall. J. 96, 2:

    nec ipsi debeo,

    Quint. 4, 4, 6: Cal. Jan. debuit;

    adhuc non solvit,

    Cic. Att. 14, 18; Caes. B. C. 3, 20, 3 et saep.— Part. pres. as subst.: debentes, ium, m., debtors, Liv. 6, 27, 3; cf. Sen. Ben. 1, 4, 5.—
    b.
    Pass.:

    dum pecunia accipitur, quae mihi ex publica permutatione debetur,

    Cic. Fam. 3, 5, 4; id. Verr. 2, 3, 82; cf.:

    quam ad diem legioni frumentum deberi sciebat,

    Caes. B. G. 6, 33:

    a publicanis suae provinciae debitam biennii pecuniam exegerat,

    id. B. C. 3, 31; Quint. 5, 10, 117:

    quod si omnino non debetur? Quid? praetor solet judicare deberi?

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10; cf.:

    quaeretur an debeatur,

    Quint. 7, 1, 21 et saep.—Hence,
    (β).
    Dēbĭ-tum, i, n., what is owing, a debt, Cic. Att. 13, 23 fin.:

    ne de bonis deminui paterentur priusquam Fundanio debitum solutum esset,

    id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:

    tamquam debito fraudetur,

    id. Or. 53, 178:

    ex quibus unum haec epistula in debitum solvet,

    will pay a debt with one, Sen. Ep. 7, 10:

    reddere,

    to repay, Col. 10, pr. 1.
    2.
    Prov.:

    animan debere,

    to be over head and ears in debt, Ter. Ph. 4, 3, 56 ("Graecum proverbium, kai autên tên psuchên opheilei," Don.).
    II.
    Trop., to owe something, i. e. to be under obligation, both to and for something.
    A.
    To owe, i. e. to be bound or under obligation to render, pay, etc., something (for syn. cf.: necesse est, oportet, cogo, decet, opus est, par est, meum, tuum... alicujus est).
    1.
    In gen.
    a.
    Act.
    (α).
    with acc.:

    ego hoc tibi pro servitio debeo,

    Ter. Andr. 4, 1, 51:

    quo etiam majorem ei res publica gratiam debet,

    Cic. Phil. 2, 11, 27; so,

    gratiam,

    Sall. J. 110; cf. no. b:

    videris patriae hoc munus debere,

    Cic. Leg. 1, 25:

    si fidem debet tutor,

    Quint. 5, 10, 73 (acc. to Cic. Top. 10, 42, si tutor fidem praestare debet); cf. no. b:

    dies longa videtur opus debentibus,

    Hor. Ep. 1, 1, 21:

    quos mundo debes oculos,

    Ov. M. 4, 197:

    debueram patriae poenas odiisque meorum,

    Verg. A. 10, 853; cf. Ov. M. 6, 538; id. F. 5, 648:

    juvenem nil jam caelestibus ullis debentem,

    Verg. A. 11, 51; cf. Sil. 15, 371: navis, quae tibi creditum Debes Vergilium finibus Atticis, Hor. Od. 1, 3, 6; Ov. M. 1, 481 sq.:

    Turnum debent haec jam mihi sacra,

    Verg. A. 12, 317 Wagn. N. cr.; cf. id. ib. 11, 179:

    isti tibi quid homines debent?

    i. e. what business have you with those men? Plaut. Trin. 4, 2, 51; cf. infra b fin.
    (β).
    With inf., to be bound, in duty bound to do something; I ought, must, should, etc., do it (in class. prose always in the sense of moral necessity; in the poets sometimes for necesse est):

    debetis velle quae velimus,

    Plaut. Am. prol. 39:

    num ferre contra patriam arma illi cum Coriolano debuerunt?

    Cic. Lael. 11:

    multo illa gravius aestimare debere,

    Caes. B. G. 7, 14 fin.:

    Africam forte Tubero obtinere debebat,

    id. B. C. 1, 30:

    debes hoc etiam rescribere,

    Hor. Ep. 1, 3, 30 et saep.:

    ut agri vastari, oppida expugnari non debuerint, Caes, B. G. 1, 11: summae se iniquitatis condemnari debere, si, etc.,

    id. ib. 7, 19 fin.:

    scriptor... inter perfectos veteresque referri debet, etc.,

    Hor. Ep. 2, 1, 37 (for which ib. 41: inter quos referendus erit? cf. also ultima semper Exspectanda dies homini;

    dicique beatus Ante obitum nemo debet,

    Ov. M. 3, 137):

    ut jam nunc dicat, jam nunc debentia dici,

    Hor. A. P. 43 et saep.— Poet. for necesse est, oportet, it is necessary, it must needs (so almost everywhere in Lucret.):

    omnia debet enim cibus integrare novando et fulcire cibus, etc.,

    Lucr. 2, 1146; 3, 188; 4, 61; 1, 232 Munro.—
    b.
    Pass., to be due or owing:

    Veneri jam et Libero reliquum tempus deberi arbitrabatur,

    Cic. Verr. 2, 5, 11:

    quanta his (sc. dis) gratia debeatur,

    id. Fin. 3, 22, 73; id. Q. Fr. 1, 1, 9 fin.:

    honores non ex merito, sed quasi debitos repetere,

    Sall. J. 85, 37 et saep.:

    persolvant grates dignas et praemia reddant Debita!

    Verg. A. 2, 538:

    debita quam sulcis committas semina,

    id. G. 1, 223; Prop. 1, 6, 17; 2, 28, 60 (3, 26, 14 M.):

    debitae Nymphis opifex coronae,

    Hor. Od. 3, 27, 30:

    calentem debita sparges lacrima favillam,

    id. ib. 2, 6, 23; Prop. 3, 7, 9 (4, 6, 9 M.):

    soli mihi Pallas debetur,

    Verg. A. 10, 443 et saep.:

    quid tibi istic debetur?

    what business have you there? Plaut. Mil. 2, 5, 18; id. Truc. 2, 2, 8; id. Rud. 1, 1, 34; cf. supra, a
    (α).
    .—Hence, Dēbĭtum, i, n., what is due, debt, duty, obligation (post-Aug. and rare):

    velut omni vitae debito liberatus,

    Curt. 10, 5, 3:

    nepotum nutriendorum,

    Val. Max. 2, 9, 1:

    non secundum gratiam, sed secundum debitum,

    Vulg. Rom. 4, 4; 1 Cor. 7, 3:

    solvere debito,

    to free from obligation, Sen. Ben. 6, 4, 1.—
    2.
    Poet. (esp. in Verg.) and in post-Aug. prose like the Gr. opheilô and ophliskanô.
    a.
    To owe, i. e. to be bound or destined by fate or by nature (v. Lidd. and Scott sub. opheilô, no. 3).
    (α).
    Act.. urbem et jam cerno Phrygios debere nepotes, i. e. are destined to found, Ov. M. 15, 444:

    debet multas hic legibus aevi (i. e. fato) Ante suam mortes,

    Luc. 2, 82; cf. id. 6, 530.—More usually,
    (β).
    pass., to be due i. e. to be destined:

    cui regnum Italiae Romanaque tellus Debentur,

    Verg. A. 4, 276; cf. id. ib. 3, 184; 7, 120;

    145: indigetem Aeneam scis Deberi caelo,

    id. ib. 12, 795:

    animae, quibus altera fato Corpora debentur,

    id. ib. 6, 714:

    sors ista senectae Debita erat nostrae,

    id. ib. 11, 166:

    fatis debitus Arruns,

    i. e. devoted to death, id. ib. 11, 759:

    dum bello Argolici vastabant Pergama reges Debita casurasque inimicis ignibus arces,

    id. ib. 8, 375 (" fataliter ad exitium destinata," Serv.); cf. so absol.:

    tempora Parcae debita complerant,

    id. ib. 9, 108:

    morbo naturae debitum reddiderunt,

    Nep. Reg. 1 fin.: DEBITVM NATVRAE PERSOLVIT, etc., Inscr. Orell. no. 3453;

    and simply DEBITVM PERSOLVIT,

    id. ib. no. 4482.—
    b.
    So, because what one is destined by the fates to suffer is regarded as his debt (ophliskanein gelôta tini):

    tu nisi ventis debes ludibrium, cave,

    Hor. Od. 1, 14, 16.
    B.
    To owe something to some one, to be indebted to or to have to thank one for something.
    (α).
    With acc.:

    ut hoc summum beneficium Q. Maximo debuerim,

    Cic. de Or. 1, 26, 121; so magna beneficia mihi, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12;

    qui mihi laudem illam eo minus deberet,

    Cic. Att. 1, 14, 3:

    me paene plus tibi quam ipsi Miloni debiturum,

    id. Fam. 2, 6 fin.; cf. id. Planc. 28;

    and quantum cuique deberet,

    Nep. Epam. 3 fin.; Plin. Pan. 30, 1 et saep.:

    o cui debere salutem Confiteor,

    Ov. M. 7, 164;

    so vitam,

    id. Pont. 4, 5, 31;

    and in a like sense: se,

    id. M. 7, 48; 2, 644; so,

    in a bad sense, hoc quoque Tarquinio debebimus,

    id. Fast. 2, 825. —
    (β).
    Absol., to be indebted, obliged, under obligation to one:

    verum fac me multis debere, et in iis Plancio, etc.,

    Cic. Planc. 28; cf.

    with a clause: tibi nos debere fatemur, quod, etc.,

    Ov. M. 4, 76.
    C.
    To continue to owe something; i. e. to withhold, keep back:

    quod praesenti tibi non tribueram, id absenti debere non potui,

    Cic. Fam. 7, 19, init. —So pass.:

    sic enim diximus, et tibi hoc video non posse debere,

    id. Tusc. 2, 27, 67 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > Debitum

  • 18 fateor

    fătĕor, fassus, 2 (archaic inf. praes. faterier, Hor. Ep. 2, 2, 148), v. dep. a. [from the root PHA, phaô, fari], to confess, own, grant, acknowledge.
    I.
    Prop. (freq. and class.; syn.: confiteor, profiteor); construed for the most part with acc. and inf. as object; rarely with the acc., de, or absol.
    (α).
    With acc.:

    si verum mihi eritis fassae, vinclis exsolvemini,

    Plaut. Truc. 4, 3, 10: so,

    verum fateri,

    Plin. 27, 1, 1, § 2; Curt. 6, 3:

    ut verius fatear,

    Eum. Grat. Act. 1:

    quid fatebor?

    Plaut. Capt. 3, 4, 3; 2, 2, 67:

    multi in tormentis mori maluerunt falsum fatendo quam infitiando dolere,

    Cic. Part. 14, 50:

    peccatum, culpam,

    Ov. Tr. 1, 315; Hor. S. 2, 4, 4:

    delicta,

    Ov. M. 4, 685:

    mores suos,

    Quint. 10, 1, 100:

    sensus suos,

    Ov. H. 21, 204:

    paupertatem,

    id. M. 8, 634 et saep.—Prov.:

    fatetur facinus, si quis judicium fugit,

    Pub. Syr. 174 Rib.—
    (β).
    With acc. and inf. as object:

    fateor atque etiam profiteor et prae me fero, te, etc.,

    Cic. Rab. Perd. 5, 17:

    me despexe ad te per impluvium tuum, Fateor,

    Plaut. Mil. 2, 6, 73:

    fateor eam esse importunam,

    id. As. 1, 1, 47:

    si quis contra rem publicam se amici causa fecisse fateatur,

    Cic. Lael. 12, 40: qui se debere fateantur, *Caes. B. C. 3, 20, 3:

    cum se Cicero ab illis plurimum fateatur adjutum,

    Quint. 10, 1, 40:

    fateor me duci ventre,

    Hor. S. 2, 7, 37:

    jura inventa metu injusti fateare necesse est,

    id. ib. 1, 3, 111; id. Ep. 2, 1, 85:

    hominum igitur causa eas rerum copias comparatas fatendum est,

    Cic. N. D. 2, 63, 158.—With ellips. of acc.:

    fateor peccavisse,

    Plaut. Most. 5, 2, 18:

    non didici sane nescire fateri,

    Hor. A. P. 418.—With two acc.:

    cum se servum fateatur tuum,

    Ter. Eun. 5, 2, 24:

    eum (i. e. Jovem) ipsi lapides hominem fatebuntur,

    Lact. 1, 11, 28:

    fassus hujus se spectaculi debitorem,

    Sen. Contr. 1, 1, 11.—
    (γ).
    With de:

    cum de facto turpi aliquo aut inutili aut utroque fateatur,

    Cic. Inv. 2, 26, 77.—
    (δ).
    Absol.:

    ita libenter confitetur, ut non solum fateri, sed etiam profiteri videatur,

    Cic. Caecin. 9, 24: Me. Est tibi nomen Menaechmo? M. Fateor, Plaut. Men. 5, 9, 48:

    leno sum, fateor,

    Ter. Ad. 2, 1, 34:

    non potest sine malo fateri,

    id. Eun. 4, 4, 47:

    qui a Naevio vel sumpsisti multa, si fateris, vel, si negas, surripuisti,

    Cic. Brut. 19, 76; cf. Quint. 5, 12, 13:

    nulline faterier audes?

    Hor. Ep. 2, 2, 148:

    in fatendo lenis et summissa (vox),

    Quint. 11, 3, 63:

    ad fatendum impulsus,

    id. 5, 13, 46:

    da veniam fasso,

    Ov. P. 4, 2, 23; parenthetically: [p. 729] fateor, Plaut. Aul. 4. 4, 16:

    fatebor enim,

    Verg. E. 1, 31; id. A. 4, 20; Ov. M. 9, 362 al.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., to discover, show, indicate, manifest (rare; not in Cic.): Laterensis nostri et fidem et animum singularem in rem publicam semper fatebor, bear witness to, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 4; Quint. 1, 6, 23:

    innocentem fuisse patrem fatetur,

    id. 7, 1, 56; 1, 10, 37:

    utque sedet vultu fassus Telamonius iram,

    Ov. Tr. 2, 525:

    patinarum calore pisces vitalem motum fateri,

    Plin. 9, 57, 83, § 177:

    mors sola fatetur, Quantula sint hominum corpuscula,

    Juv. 10, 172; 15, 132:

    properabo fateri, quae, etc.,

    id. 3, 59:

    Belus amnis non nisi refuso mari harenas fatetur,

    Plin. 36, 26, 65, § 190.—
    B.
    In gram. lang.:

    fatendi modus,

    the indicative, Quint. 1, 6, 7; Varr. L. L. 8, 5, 8.
    1.
    In pass. signif.:

    hunc (agrum) excipere nominatim, qui publicus esse fateatur,

    Cic. Agr. 2, 21, 57 (dub.).—
    2.
    Impers.:

    vulgo fatebatur, utique minorem eum legasse,

    Dig. 30, 1, 39, § 6.

    Lewis & Short latin dictionary > fateor

  • 19 homicida

    hŏmĭcīda, ae, comm. [homo-caedo], a man-slayer, homicide, a murderer, murderess (syn.: interfector, sicarius, percussor).
    I.
    Lit.:

    statuendum tibi esse, utrum illi, qui istam rem gesserunt, homicidaene sint, an vindices libertatis... Confiteor eos plus quam sicarios, plus quam homicidas, plus etiam quam parricidas esse,

    Cic. Phil. 2, 12, 30 sq.; Juv. 2, 26; Quint. 7, 3, 34:

    an, qui se interficit, homicida sit,

    id. 7, 3, 7:

    mandatores caedis perinde ut homicidae puniuntur,

    Paul. Sent. 5, 23, 11:

    qui, cum vellet occidere, id casu aliquo perpetrare non potuit, ut homicida punitur,

    id. 5, 23, 3; cf. Gai Inst. 3, 194.—Of a woman:

    quid si tantum homicida? quid si tantum rea fuisses?

    Sen. Contr. 1, 2.—
    * II.
    In a good sense, as a transl. of the Homeric androphonos, an epithet of Hector, slayer of men, Hor. Epod. 17, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > homicida

  • 20 moltus

    multus (old form moltus), a, um; comp. plus; sup. plurimus (v. at the end of this art.), adj. [etym. dub.], much, great, many, of things corporeal and incorporeal.
    I.
    Posit.
    A.
    In gen.: multi mortales, Cato ap. Gell. 10, 3, 17: multi suam rem [p. 1173] bene gessere: multi qui, etc., Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 295 sq. Vahl.):

    multi fortissimi viri,

    Cic. Fam. 5, 17, 3:

    rationes,

    id. de Or. 1, 51, 222. tam multis verbis scribere, at such length, id. Fam. 3, 8, 1:

    beneficia. Cato ap. Fest. s. v. ratissima, p. 286 Mull.: multi alii,

    Ter. And. 5, 4, 28.—When used with another adjective it is usually connected with it by a conjunction:

    multae et magnae contentiones,

    many great conlests, Cic. Phil. 2, 3, 7; 3, 10, 26:

    O multas et graves offensiones,

    id. Att. 11, 7, 3:

    multi et graves dolores,

    id. Verr. 2, 5, 45, § 119:

    multi et varii timores,

    Liv. 3, 16, 3:

    multae bonaeque artes animi,

    Sall. J. 28, 5:

    multa et clara facinora,

    Tac. A. 12, 31.—But when the second adjective is used substantively the conjunction is omitted:

    multi improbi,

    Cic. Off. 2, 8, 28; 2, 19, 65:

    multi boni, docti, prudentes,

    id. Fl. 4, 8:

    multi nobiles,

    id. Planc. 20, 50:

    multa acerba habuit ille annus,

    id. Sest. 27, 58; 66, 139:

    multa infanda,

    Liv. 28, 12, 5:

    multa falsa,

    id. 35, 23, 2.—Also, when the second adjective forms with its substantive a single conception:

    multa secunda proelia,

    victories, Liv. 9, 42, 5; 35, 1, 3; 41, 17, 1:

    multa libera capita,

    freemen, id. 42, 41, 11:

    multae liberae civitates,

    republics, Cic. Verr. 2, 4, 30, § 68:

    multos fortes viros,

    id. Cat. 3, 2, 7; id. Mur. 8, 17:

    multi clari viri,

    noblemen, id. Leg. 1, 5, 17:

    multi primarii viri,

    id. Verr. 2, 2, 61, § 149.—Similarly, et is omitted between multi and adjectives which form with their substantives familiar phrases:

    multi clarissimi viri,

    Cic. Phil. 11, 10, 24:

    multi amplissimi viri,

    id. Fin. 2, 17, 55; id. Deiot. 14, 39; id. Fam. 10, 25, 2; id. Att. 10, 8, 7; 16, 16, 11; id. Verr. 1, 7, 19:

    multi honestissimi homines,

    id. Fam. 15, 15, 3:

    multi peritissimi homines,

    id. Caecin. 24, 69:

    multi summi homines,

    id. Arch. 12, 30; id. Har. Resp. 26, 56:

    multi clarissimi et sapientissimi viri,

    id. Planc. 4, 11; id. Cael. 18, 43.—Et is also omitted when the substantive stands between the two adjectives:

    in veteribus patronis multis,

    Cic. Div. in Caecil. 1, 2:

    multa praeterea bella gravia,

    id. Agr. 2, 33, 90:

    multis suppliciis justis,

    id. Cat. 1, 8, 20:

    multa majores nostri magna et gravia bella gesserunt,

    id. Imp. Pomp. 2, 6:

    plurima signa pulcherrima,

    id. Verr. 2, 1, 23, § 61.—When both adjectives follow the substantive, et is sometimes inserted:

    virtutes animi multae et magnae,

    Cic. Imp. Pomp. 22, 64:

    causas ille multas et graves habuit,

    id. Clu. 30, 82;

    and is sometimes omitted, the emphasis then falling on the second adjective: utebatur hominibus improbis, multis,

    id. Cael. 5, 12:

    prodigia multa, foeda,

    Liv. 40, 29, 1.—With a partitive gen.:

    multi hominum,

    Plin. 16, 25, 40, § 96:

    multae silvestrium arborum,

    id. 16, 31, 56, § 128.—In neutr. plur.: multa, orum, many things, much:

    nimium multa,

    Cic. Fam. 4, 14, 3:

    nimis multa,

    id. Fin. 2, 18, 57:

    insulae non ita multae,

    not so many, not so very many, Plin. 5, 7, 7, § 41:

    parum multa scire,

    too few, Auct. Her. 1, 1, 1: bene multi, a good many, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 4:

    quam minime multa vestigia servitutis,

    as few as possible, Nep. Tim. 3, 3:

    minime multi remiges,

    exceedingly few, Cic. Verr. 2, 5, 34, § 88:

    in multas pecunias alienissimorum hominum invasit,

    id. Phil. 2, 16, 41; id. Verr. 2, 5, 19, § 48:

    multae pecuniae variis ex causis a privatis detinentur,

    Plin. Ep. 10, 17, 3.—Sometimes multi stands for multi alii, many others:

    nam certe Pompeio, et a Curionibus patre et filio, et a multis exprobratum est,

    Suet. Caes. 50.—The sing. also is used poet. for the plur., many a:

    aut trudit acres hinc et hinc multa cane Apros in obstantes plagas,

    with many dogs, Hor. Epod. 2, 31:

    multa prece prosequi,

    id. C. 4, 5, 33:

    multa victima,

    Verg. E. 1, 34: agna. Ov. F. 4, 772:

    avis,

    id. Am. 3, 5, 4:

    tabella,

    Tib. 1, 3, 28; so of persons: multus sua vulnera puppi Affixit moriens, many a one, for multi affixerunt, Luc. 3, 707.—In sing., to denote quantity, much, great, abundant: multum aurum et argentum. Plaut. Rud. 5, 2, 8; 22:

    exstructa mensa multa carne rancida,

    Cic. Pis. 27, 67:

    multo labore quaerere aliquid,

    with much labor, great exertion, Cic. Sull. 26, 73:

    cura,

    Sall. J. 7, 4:

    sol,

    much sun, Plin. 31, 7, 39, § 81: sermo, much conversalion, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 1: stilus tuus multi sudoris est. Cic. de Or. 1, 60, 257: multo cibo et potione completi, id. Tusc. 5, 35, 100:

    multo sanguine ea Poenis victoria stetit,

    Liv. 23, 30, 2:

    multum sanguinem haurire,

    Curt. 4, 14, 17; 8, 14, 32:

    multam harenam mare evomit,

    id. 4, 6, 8:

    arbor,

    id. 7, 4, 26:

    silva,

    id. 8, 10, 14:

    multae vestis injectu opprimi,

    Tac. A. 6, 50:

    multa et lauta supellex,

    Cic. Phil. 2, 27, 66:

    aurum,

    Sall. J. 13, 6; Tac. A. 6, 33; Liv. 26, 11, 9; Curt. 3, 3, 12:

    libertas,

    Hor. S. 1, 4, 5:

    multam salutem dicere alicui,

    to greet heartily, Plaut. Poen. 1, 2, 194:

    cum auro et argento multo,

    Sall. J. 13, 6.—Of time:

    Itaque multum diei processerat,

    a great part of the day, Sall. J. 51, 2:

    ad multum diem,

    till far in the day, Cic. Att. 13, 9, 1:

    multo adhuc die,

    when much of the day was still remaining, when it was still high day, Tac. H. 2, 44:

    multo denique die,

    when the day was far spent, Caes. B. G. 1, 22:

    multa nocte,

    late at night, Cic. Q. Fr. 2, 9, 2:

    multo mane,

    very early, id. Att. 5, 4, 1:

    multa opinio, for multorum,

    the general opinion, Gell. 3, 16, 1:

    velut multa pace,

    as in a general peace, as if there were peace everywhere, Tac. H. 4, 35:

    multus homo,

    one who gives himself up to the lusts of many, Cat. 112, 1.— multi, orum, m., the many, the common mass, the multitude: probis probatus potius, quam multis forem, Att. ap. Non. 519, 9:

    video ego te, mulier, more multarum utier,

    id. ib. —Esp.: unus e (or de) multis, one of the multitude, a man of no distinction:

    tenuis L. Virginius unusque e multis,

    Cic. Fin. 2, 20, 62:

    unus de multis esse,

    id. Off. 1, 30, 109: M. Calidius non fuit orator unus e multis;

    potius inter multos prope singularis fuit,

    id. Brut. 79, 274:

    numerarer in multis,

    among the herd of orators, id. ib. 97, 333:

    e multis una sit tibi,

    no better than others, Ov. R. Am. 682:

    multum est,

    it is of importance, Verg. G. 2, 272.—In neutr. absol.: ne multa, or ne multis, not to be prolix, in short:

    ne multa: perquiritur a coactoribus,

    Cic. Clu. 64, 181:

    ne multis: Diogenes emitur,

    id. ib. 16, 47:

    quid multis moror?

    Ter. And. 1, 1, 87.—Sometimes multa is used (particularly by the poets) adverbially, much, greatly, very:

    multa reluctari,

    Verg. G. 4, 301:

    gemens,

    id. ib. 3, 226; id. A. 5, 869:

    deos testatus,

    id. ib. 7, 593:

    invehi,

    Nep. Ep. 6, 1 (cf. nonnulla invehi, id. Tim. 5, 3):

    haud multa moratus,

    Verg. A. 3, 610.—Rarely in multum:

    in multum velociores,

    by far, Plin. 10, 36, 52, § 108.—
    B.
    In partic.
    1.
    Too much, overmuch, excessive:

    supellex modica, non multa,

    Nep. Att. 13, 5.—
    2.
    In speech, much-speaking, diffuse, prolix:

    qui in aliquo genere aut inconcinnus aut multus est,

    Cic. de Or. 2, 4, 17:

    ne in re nota et pervulgata multus et insolens sim,

    id. ib. 2, 87, 358:

    nolo in stellarum ratione multus vobis videri,

    id. N. D. 2, 46, 119.—
    3.
    Frequent, frequently present:

    in operibus, in agmine, atque ad vigilias multus adesse,

    Sall. J. 96, 3:

    multus in eo proelio Caesar fuit,

    was in many places, Flor. 4, 2, 50:

    hen hercle hominem multum et odiosum mihi!

    troublesome, tedious, Plaut. Men. 2, 2, 41:

    instare,

    Sall. J. 84, 1.—Hence, adv., in two forms.
    A.
    multum, much, very much, greatly, very, often, frequently, far, etc. (class.):

    salve multum, gnate mi,

    Plaut. Trin. 5, 2, 56:

    multum vale,

    farewell, id. Stich. 3, 2, 40:

    hominem ineptum multum et odiosum mihi,

    id. Men. 2, 2, 42:

    opinor, Cassium uti non ita multum sorore,

    not very much, Cic. Fam. 7, 23, 3:

    multum mecum municipales homines loquuntur,

    often, id. Att. 8, 13, 2:

    non multum ille quidem nec saepe dicebat,

    id. Brut. 34, 128:

    non multum confidere,

    not very much, not particularly, Caes. B. G. 3, 25:

    sunt in venationibus,

    often, frequently, id. ib. 4, 1:

    in eodem genere causarum multum erat T. Juventius,

    Cic. Brut. 48, 178:

    multum fuisse cum aliquo,

    to have had much intercourse with, id. Rep. 1, 10, 16:

    sum multum equidem cum Phaedro in Epicuri hortis,

    id. Fin. 5, 1, 3:

    gratia valere,

    to be in great favor, Nep. Con. 2, 1:

    res multum et saepe quaesita,

    Cic. Leg. 3, 15, 33:

    longe omnes multumque superabit,

    id. Verr. 2, 5, 44, § 115:

    multum et diu cogitans,

    id. Div. 2, 1, 1:

    diu multumque scriptitare,

    id. de Or. 1, 33, 152.—With an adj.:

    multum loquaces,

    very talkative, Plaut. Aul. 2, 1, 5:

    mepti labores,

    very, Plin. Ep. 1, 9.— Poet. also with comp.:

    multum improbiores sunt quam a primo credidi,

    much, far, Plaut. Most. 3, 2, 139:

    multum robustior illo,

    Juv. 19, 197:

    majora,

    Sil. 13, 708.— So with infra, post:

    haud multum infra viam,

    Liv. 5, 37, 7; Plin. 98, 7, § 20:

    haud multum post mortem ejus,

    Tac. A. 5, 3:

    ut multum,

    at most, Mart. 10, 11, 6; Vop. Aur. 46.—
    B.
    multō by much, much, a great deal, far, by far (class.).
    1.
    With comparatives and verbs which imply comparison:

    multo tanto carior,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 76:

    pauciores oratores,

    Cic. de Or. 1, 3, 11:

    facilius atque expeditius iter,

    Caes. B. G. 1, 6.—With verbs:

    virtutem omnibus rebus multo anteponentes,

    Cic. Fin. 4, 18, 49:

    multo ceteros anteibant,

    Tac. H. 4, 13:

    multo praestat beneficii, quam maleficii immemorem esse,

    Sall. J. 31, 28.—With malle:

    multo mavolo,

    Plaut. Poen. 1, 2, 88; id. Ps. 2, 4, 38:

    meo judicio multo stare malo, quam, etc.,

    Cic. Att. 12, 21, 1.—
    2.
    With sup. (rare but class.), by far, by much:

    quae tibi mulier videtur multo sapientissuma,

    Plaut. Stich. 1, 2, 66; id. Am. 2, 2, 150: multo optimus hostis, by far, Lucil. ap. Non. 4, 413:

    simulacrum multo antiquissimum,

    Cic. Verr. 2, 4, 49, § 109; 2, 4, 23, § 50; id. Cat. 4, 8, 17:

    maxima pars,

    id. Imp. Pomp. 18, 54; cf. Hor. S. 2, 3, 82:

    multo id bellum maximum fuit,

    Liv. 1, 11, 5:

    pars multo maxima,

    id. 30, 18, 14: multo molestissima, Cic. Div. in. Caecil. 11, 36:

    multo gratissima lux,

    Hor. S. 1, 5, 39:

    foedissimum,

    Quint. 9, 4, 72:

    optimum,

    id. ib. 26:

    pulcherrimum,

    id. 1, 2, 24:

    utilissima,

    id. 2, 10, 1:

    maxime,

    Auct. Her. 4, 44, 58:

    multo maxime miserabile,

    Sall. C. 36, 4:

    multo maxime ingenio validus,

    id. J. 6, 1.—
    3.
    With particles denoting a difference, far, greatly, very:

    multo aliter,

    Ter. And. prol. 4:

    multo aliter ac sperabat,

    far otherwise than, Nep. Ham. 2:

    quod non multo secus fieret, si,

    not far otherwise, not very different, Cic. Fam. 4, 9, 1: multo infra Cyrenaicum. Plin. 19, 3, 15, § 40. —
    4.
    In specifications of time, before ante and post, long, much:

    non multo ante urbem captam,

    Cic. Div. 1, 45, 101:

    non multo ante,

    not long before, Nep. Eum. 3, 3:

    multo ante,

    Cic. Fam. 4, 1, 1:

    non multo post, quam, etc.,

    not long after, id. Att. 12, 49, 9:

    haud multo ante solis occasum,

    Liv. 5, 39, 2:

    multo ante noctem,

    id. 27, 42, 13.—
    5.
    Very rarely with the positive for multum:

    maligna multo,

    very, Ter. Hec. 1, 2, 83 Umpf.—
    6.
    Doubled, multo multoque, with comparatives:

    multo multoque longior,

    far, very much, Front. ad M. Caes. 2, 5:

    multo multoque operosius est,

    Val. Max. 4, 1, 2: multo multoque magis, Front. Laud. Negl. § 3.
    II.
    Comp.: plūs, pluris; in the plur., plures, plura (in sing. anciently written plous; three times in the S. C. de Bacch. Here perh. belongs, in the plur., pleores and pleoris, for plures, in the Song of the Arval Brothers.—For the class. neuter of the plur., plura, the form pluria was used in ante-class. Latinity. Gellius cites M. Cato, Q. Claudius, Valerius Antias, L. AElius, P. Nigidius, and M. Varro as authorities for this form, Gell. 5, 21, 6; yet Plautus and Terence have only plura; and the earlier reading pluria, in Lucr. 1, 877; 2, 1135; 4, 1085, is now supplanted by the critically certain plura and plurima.—The gen. plur. plurium, however, has remained the predominant form, e. g. Quint. 7, 1, 1; 8, 4, 27; 9, 4, 66 et saep.) [from the root ple; Gr. pleon, pimplêmi; cf. plenus, plera, compleo, etc.; also locu-ples, plebes, populus, etc.], more.
    A.
    In the sing. (used both substantively and adverbially): LIBRAS FARRIS ENDO DIES DATO. SI VOLET PLVS DATO, Fragm. XII. Tab. in Gell. 20, 1, 45: SI PLVS MINVSVE SECVERVNT, SE FRAVDE ESTO, ib.;

    so (perh. in imitation of this legal phrase): ebeu, cur ego plus minusve feci quam aequom fuit!

    Plaut. Capt. 5, 3, 18; Ter. Phorm. 3, 3, 21:

    ne plus minusve loqueretur,

    Suet. Aug. 84; cf. Plaut. Men. 4, 2, 27; and in the signif. of circiter, about: septingenti sunt paulo plus aut minus anni... postquam, etc., Enn. ap. Varr. R. R. 3, 1, 2 (Ann. v. 493 Vahl.);

    so. non longius abesse plus minus octo milibus,

    Hirt. B. G. 8, 20, 1 Oud.; cf.:

    speranti plures... venerunt plusve minusve duae,

    Mart. 8, 71, 4:

    aut ne quid faciam plus, quod post me minus fecisse satius sit,

    too much... too little, Ter. Hec. 5, 1, 4:

    tantum et plus etiam ipse mihi deberet,

    Cic. Att. 7, 3, 7:

    vos et decem numero, et, quod plus est, Romani estis,

    and what is more, Liv. 9, 24, 8:

    verbane plus an sententia valere debeat,

    Cic. Top. 25, 96: [p. 1174] cf.:

    apud me argumenta plus quam testes valent,

    id. Rep. 1, 38, 59:

    valet enim salus plus quam libido,

    id. ib. 1, 40, 63.—
    (β).
    With a partitive gen.:

    vultis pecuniae plus habere,

    Cic. Inv. 1, 47, 88; cf.:

    nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris,

    id. Rep. 1, 4, 7; so,

    plus virium,

    id. Leg. 1, 2, 6:

    plus hostium,

    Liv. 2, 42:

    plus dapis et rixae multo minus invidiaeque,

    Hor. Ep. 1, 17, 51:

    in hac causa eo plus auctoritatis habent, quia, etc.,

    Cic. Rep. 3, 16, 26; cf.:

    plus ingenii,

    id. ib. 1, 14, 22:

    Albano non plus animi erat quam fidei,

    as little courage as fidelity, Liv. 1, 27, 5.—
    (γ).
    With quam (some examples of which have already been given above):

    non plus quam semel,

    Cic. Off. 3, 15, 61:

    confiteor eos... plus quam sicarios esse,

    id. Phil. 2, 13, 31:

    ne plus reddat quam acceperit,

    id. Lael. 16, 58 et saep.:

    non plus quam in tres partis posse distribui putaverunt,

    into not more than, id. Inv. 1, 34, 57:

    plus quam decem dies abesse,

    id. Phil. 2, 13, 31:

    nulla (navis) plus quam triginta remis agatur,

    with more than, Liv. 38, 38, 8.—
    (δ).
    Without quam:

    HOMINES PLOVS V. OINVORSEI VIREI ATQVE MVLIERES, S. C. de Bacch. 19 (Wordsw. Fragm. and Spec. p. 173): plus mille capti,

    Liv. 24, 44:

    plus milies audivi,

    Ter. Eun. 3, 1, 32: plus semel, Varr. ap. Plin. 14, 14, 17, § 96:

    plus quingentos colaphos infregit mihi,

    Ter. Ad. 2, 1, 46:

    ferre plus dimidiati mensis cibaria,

    Cic. Tusc. 2, 16, 37:

    non plus mille quingentos aeris,

    id. Rep. 2, 22, 40:

    paulo plus ducentos passus a castris,

    Liv. 31, 34:

    cum plus annum aeger fuisset,

    id. 40, 2:

    parte plus dimidia rem auctam,

    id. 29, 25.—
    (ε).
    With a compar. or adverbial abl., or with an abl. of measure:

    VIREI PLOVS DVOBVS, S. C. de Bacch. 20 (Wordsw. Fragm. and Spec. p. 173): de paupertate tacentes Plus poscente ferent,

    more than the importunate, Hor. Ep. 1, 17, 44:

    ex his alius alio plus habet virium,

    Cic. Leg. 1, 2, 6: cave putes hoc tempore plus me quemquam cruciari, Balb. ap. Cic. Att. 8, 15, A, 2:

    alterum certe non potest, ut plus una vera sit,

    Cic. N. D. 1, 2, 5; cf.:

    in columba plures videri colores, nec esse plus uno,

    id. Ac. 2, 25, 79: HOC PLVS NE FACITO, more than this, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Leg. 2, 23, 59:

    annos sexaginta natus es Aut plus eo,

    or more than that, Ter. Heaut. 1, 1, 11:

    plus aequo,

    Cic. Lael. 16, 58:

    plus paulo,

    Ter. Heaut. 2, 1, 8:

    paulo plus,

    Liv. 31, 34: multo plus, Anton. ap. Cic. Att. 10, 8, A, 1:

    plus nimio,

    overmuch, Hor. Ep. 1, 10, 30: quam molestum est uno digito plus habere, too much by a finger, i. e. a finger too much, Cic. N. D. 1, 35, 99:

    uno plus Etruscorum cecidisse in acie,

    one man more, Liv. 2, 7, 2.—
    2.
    In the gen. pretii, pluris, of more value, of a higher price, for more, higher, dearer:

    ut plus reddant musti et olei, et pretii pluris,

    of greater value, Varr. R. R. 1, 7, 4:

    ager multo pluris est,

    is worth much more, Cic. Rosc. Com. 12, 33; cf.:

    quo pluris sint nostra oliveta,

    id. Rep. 3, 9, 16:

    pluris emere,

    dearer, id. Fam. 7, 2, 1; so,

    vendere,

    id. Off. 3, 12, 51; id. Verr. 2, 3, 19, § 48; Hor. S. 2, 3, 300:

    aedificare,

    Col. 1, 4, 7:

    pluris est oculatus testis quam auriti decem,

    of more value, Plaut. Truc. 2, 6, 8:

    mea mihi conscientia pluris est, quam omnium sermo,

    Cic. Att. 12, 28, 2:

    facio pluris omnium hominem neminem,

    id. ib. 8, 2, 4:

    facere aliquem pluris,

    make more of one, esteem him more highly, id. Fam. 3, 4, 2:

    pluris habere,

    id. Phil. 6, 4, 10:

    aestimare,

    id. Par. 6, 2, 48:

    ducere,

    id. Att. 7, 3, 5:

    putare,

    id. Off. 3, 4, 18 et saep.—
    3.
    Rarely, instead of the genitive, in the abl. pretii: plure vendunt, Lucil. ap. Charis. 2, p. 189 P.: plure altero tanto, quanto ejus fundus est, velim, Plaut. ib.: plure venit, Cic. ib.—
    4.
    Plus plusque, more and more: quem mehercule plus plusque in dies diligo. Cic. Att. 6, 2, 10.—
    * 5.
    Like magis, with an adj.:

    plus formosus, for formosior,

    Nemes. Ecl. 4, 72.—
    B.
    In the plur.
    1.
    Comparatively, more in number:

    omnes qui aere alieno premantur, quos plures esse intellego quam putaram,

    Cic. Att. 7, 3, 5; id. Rep. 2, 22, 40:

    nemini ego plura acerba esse credo ex amore homini umquam oblata quam mihi,

    Ter. Hec. 3, 1, 1:

    ne plura insignia essent imperii in libero populo quam in regno fuissent,

    Cic. Rep. 2, 31, 55:

    multo plura,

    many more things, Quint. 3, 6, 28.—
    2.
    In gen., of a great number, many: qui plus fore dicant in pluribus consilii quam in uno. Cic. Rep. 1, 35, 55: cf.: quid quaeso interest inter unum et plures, si justitia est in pluribus? id. ib. 1, 39, 61;

    1, 34, 52: non possunt una in civitate multi rem ac fortunas amittere, ut non plures secum in eandem trahant calamitatem,

    id. Imp. Pomp. 7, 19:

    quod pluribus praesentibus eas res jactari nolebat,

    Caes. B. G. 1, 18:

    plura castella Pompeius tentaverat,

    id. B. C. 3, 52:

    summus dolor plures dies manere non potest,

    Cic. Fin. 2, 28, 93:

    pluribus diebus, Quint. prooem. § 7: illic plurium rerum est congeries,

    id. 8, 4, 27:

    quae consuetudo sit, pluribus verbis docere,

    Cic. Clu. 41, 115:

    eum pluribus verbis rogat, ut, etc.,

    id. Verr. 2, 4, 28, § 64;

    without verba: quid ego plura dicam?

    id. de Or. 1, 5, 18:

    pluribus haec exsecutus sum,

    Phaedr. 3, 10, 59;

    also elliptically, quid plura? and, ne plura, like quid multa? and ne multa: hic sacra, hic genus, hic majorum multa vestigia. Quid plura? hanc vides villam, etc.,

    what need of many words? in short, Cic. Leg. 2, 1, 3:

    sed—ne plura—dicendum enim aliquando est—Pomponium Atticum sic amo, ut alterum fratrem,

    id. Fam. 13, 1, 5.—
    b.
    Esp.: plures.
    (α).
    The mass, the multitude, opp. pauciores, = hoi oligoi, Plaut. Trin. 1, 1, 13.—
    (β).
    Euphemistically, acc. to the Gr. hoi pleiones, the dead:

    quin prius Me ad plures penetravi?

    Plaut. Trin. 2, 2, 14.—
    (γ).
    The greater number, the majority:

    plures nesciebant qua ex causa convenissent,

    Vulg. Act. 19, 32.
    III.
    Sup.: plūrĭmus (archaic form, plisima plurima, Paul. ex Fest. p. 204 and 205 Mull.: PLIOIRVME (I), Epit. of Scipio), a, um [from root ple; whence also plus, q. v., ploirumus for ploisumus; and thence the predominant form plurimus], most, very much, or many (as an adj. in good prose mostly in the plur., except the standing formula of greeting: salutem plurimam dicere alicui; v. infra):

    hujus sunt plurima simulacra,

    Caes. B. G. 6, 17:

    nos plurimis ignotissimi gentibus,

    Cic. Rep. 1, 17, 26:

    plurimae et maximae partes,

    id. ib. 1, 4, 8:

    plurimorum seculorum memoria,

    id. ib. 3, 9, 14:

    haec plurimis a me verbis dicta sunt,

    id. ib. 1, 7, 12 et saep.—In sing.:

    me plurima praeda onustum,

    Plaut. Rud. 4, 2, 4:

    sermo,

    Quint. 2, 2, 5:

    risus,

    id. 6, 3, 85:

    res,

    id. 6, 1, 51:

    exercitatio,

    id. 8 prooem. §

    28: mons,

    very large, Verg. A. 1, 419:

    cervix,

    id. G. 3, 52:

    Aetna,

    Ov. Ib. 600.—Of a greeting: impertit salutem plurimam, Lucil. ap. Non. 472. 16; and esp. freq.: salutem plurimam dicit (commonly abbrev. S. P. D.) at the beginning of letters; v. salus.— Poet.:

    medio cum plurimus orbe Sol erat,

    very powerful, oppressive, Ov. M. 14, 53: plurima qua silva est. thickest, id. ib. 14, 361:

    coma plurima,

    very thick, id. ib. 13, 844:

    sed plurima nantis in ore Alcyone conjux,

    mostly, chiefly, id. ib. 11, 562.—And collect.:

    plurimus in Junonis honorem Aptum dicet equis Argos,

    many a one, very many, Hor. C. 1, 7, 8; so,

    oleaster plurimus,

    Verg. G. 2, 183:

    qua plurima mittitur ales,

    Mart. 9, 56, 1:

    plurima lecta rosa est,

    Ov. F. 4, 441.— In neutr. absol. (substant. or adverb.):

    ut haberet quam plurimum,

    as much as possible, Cic. Rab. Post. 14, 39:

    caput autem est, quam plurimum scribere,

    id. de Or. 1, 33, 150:

    ut in quoque oratore plurimum esset,

    id. Rep. 1, 27, 123.— Adv.: plūrĭmum:

    et is valebat in suffragio plurimum, cujus plurimum intererat, esse in optimo statu civitatem,

    Cic. Rep. 2, 22, 40:

    auspiciis plurimum obsecutus est Romulus,

    id. ib. 2, 9, 16:

    si vero populus plurimum potest,

    id. ib. 3, 14, 23; cf.:

    qui apud me dignitate plurimum possunt,

    id. Rosc. Am. 1, 4:

    plurimum aliis praestare,

    id. Inv. 2, 1, 1:

    ut te plurimum diligam,

    id. Fam. 1, 7, 1; id. Tusc. 5, 27, 78:

    hoc ego utor uno omnium plurimum,

    id. Fam. 11, 16, 2:

    quantum (al. quanto) plurimum possunt,

    Quint. 11, 3, 120: plurimum quantum also signifies very much indeed, exceedingly (post-class.):

    plurimum quantum veritati nocuere,

    Min. Fel. Oct. 22:

    gratulor,

    id. ib. 40:

    (elleborum) ex aqua datur plurimum drachma,

    at the most, Plin. 25, 5, 22, § 54; 9, 36, 60, § 125; 30, 6, 16, § 48; so,

    cum plurimum,

    id. 2, 17, 15, § 78 (opp. to cum minimum); 18, 7, 10, § 60: nec tam numerosa differentia; tribus ut plurimum bonitatibus distat, for the most part, commonly, usually, = plerumque, Plin. 15, 3, 4, § 18.—
    (β).
    In neutr. with a partit. gen.: sententiarum et gravitatis plurimum, Cic. Inv. 1, 18, 25:

    artis,

    Quint. 10, 5, 3:

    auctoritatis et ponderis,

    id. 9, 4, 91:

    ut laboris sic utilitatis etiam longe plurimum,

    id. 10, 3, 1:

    virtutum,

    id. 12, 1, 20 plurimum quantum favoris partibus dabat fratermtas ducum, Flor. 4, 2, 74.—
    (γ).
    In the gen. pretii:

    plurimi: immo unice unum plurimi pendit,

    values very highly, esteems very much, Plaut. Bacch. 2, 2, 29:

    quem unum Alexander plurimi fecerat,

    Nep. Eum. 2, 2:

    ut quisque quod plurimi est possidet,

    Cic. Par. 6, 2, 48.

    Lewis & Short latin dictionary > moltus

См. также в других словарях:

  • Confiteor — (конфитеор, от лат. confíteor, «исповедую»)  краткая покаянная молитва, читаемая в Римско католической церкви в начале мессы, а также в некоторых других случаях. Характерными особенностями данной молитвы является молитвенное обращение как к… …   Википедия

  • Confiteor — • A general confession of sins; it is used in the Roman Rite at the beginning of Mass and on various other occasions as a preparation for the reception of some grace Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Confiteor     Confiteor …   Catholic encyclopedia

  • confiteor — [ kɔ̃fiteɔr ] n. m. inv. • 1205; mot lat. « je confesse » ♦ Prière de la liturgie catholique commençant par ce mot. ● confiteor nom masculin invariable (latin confiteor, je confesse) Prière latine commençant par ce mot et par laquelle on se… …   Encyclopédie Universelle

  • Confiteor — est le titre d une prière liturgique latine commençant par ce mot latin signifiant « Je reconnais, j avoue ». La version française est connue sous le titre Je confesse à Dieu. Par cette prière, le chrétien (catholique romain) se… …   Wikipédia en Français

  • confiteor — CONFÍTEOR s.n. Rugăciune catolică în timpul liturghiei sau înainte de împărtăşanie. [pron. te or. / < lat. confiteor – eu declar, cuvânt cu care începe această rugăciune]. Trimis de LauraGellner, 18.01.2005. Sursa: DN  CONFÍTEOR s. n.… …   Dicționar Român

  • confíteor — Latinismo procedente de la forma verbal latina confiteor (‘confieso’), palabra con la que empieza la oración Yo confieso en latín. En español se usa, como sustantivo masculino, para referirse a dicha oración. Debe escribirse con tilde por ser voz …   Diccionario panhispánico de dudas

  • Confitĕor — (lat., ich bekenne), heißt in der Katholischen Messe das von dem Priester knieend gesprochene Sündenbekenntniß, weil es mit den Worten Confiteor Deo omnipotenti etc. (ich bekenne dem allmächtigen Gott etc.) beginnt …   Pierer's Universal-Lexikon

  • confiteor — CONFITEOR. sub. m. Prière qu on fait avant que de se confesser, à la Messe et en d autres occasions. Dire son Confiteor …   Dictionnaire de l'Académie Française 1798

  • confiteor — (izg. konfìteor) m DEFINICIJA kat. 1. (Confiteor) početne riječi molitve, opća ispovijed na početku mise 2. pren. pokajanje, priznanje vlastitih grešaka (grijeha) ETIMOLOGIJA lat.: ispovijedam se ← confitēri …   Hrvatski jezični portal

  • confíteor — (Del lat. confitĕor, confieso). 1. m. Oración que se dice en la misa y en la confesión. 2. Confesión paladina de alguna falta o error …   Diccionario de la lengua española

  • Confiteor — Con*fit e*or, n. [L., I confess. See {Confess}.] (R.C.Ch.) A form of prayer in which public confession of sins is made. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»