-
101 ráða-breytni
n. a change in one’s life or condition, Fms. ii. 25, Ld. 164, Fs. 21, 23, 171, Þorf. Karl. 370. -
102 ríkja-skipti
n. a change in government, Germ. thron-wechsel, Fms. v. 297, Rb. 478. -
103 RÖSKR
(acc. röskvan), a. vigorous, doughty, brave (röskr maðr).* * *adj., with a v before a vowel, röskvan, röskvar, röskvir, röskva; compar. röskvari, röskvastr; prop. vraskr, yet in the Am. rhyming with r, röskr ræða, 51, 56, 88: [akin to Ulf. wrisqan; Dan. rask; Germ. rasch; Engl. rash (with change of sense)]:—prop. ripe, mature, but only used metaph. vigorous, doughty, brave. Am. 51, 56, 88; röskr maðr, a valiant man, Nj. 106; röskr maðr ok einarðr, 223; hann var röskvastr maðr með Flosa einnhverr, 205; mikill skaði er þat um svá röskvan mann, Grett. 155; hann þótti því röskvari sem meirr leið á æfi hans, Fms. vi. 218; mannvali því er röskvast var innan lands, Fas. iii. 292; verða eigi röskvari menn en þessir at minni raun, Bs. i. 581; hyggr ek at fáar konur muni finnask jafn-röskvar, Fms. xi. 229; svá röskr at viti, so ripe in understanding, Grág. ii. 68. -
104 SEGJA
* * *(segi, sagða, sagðr), v.1) to say, tell (seg þú mér þat, er ek spyr þik);þeir sögðu, at þeir skyldu aldri upp gefast, they said they would never yield;segja e-m leið, to tell the way, esp. on the sea, to pilot;segja tíðendi, to tell news;impers. it is told (hér segir frá Birni bunu);sem áðr sagði, as was told before;segjanda er allt vin sínum, all can be told to a friend;2) to say, declare, in an oath;ek segi þat guði (Æsi), I declare to God (to the ‘Áss’);3) law phrases;segja sik í þing, lög, to declare oneself member of a community;segja sik ór þingi, lögum, to declare oneself out of, withdraw from, a community;segja skilit við konu, to declare oneself separated from, divorce, one’s wife;segja fram sök, to declare one’s case;segja lög, to recite the law, of the lögsögumaðr;4) to signify, mean (þetta segir svá);5) with preps., segja e-n af e-u, to declare one off a thing, take it from him;segja e-t á e-n, to impose on (bœta at þeim hluta, sem lög segði á hann); to announce (segja á reiði, úsátt sína);segja eptir e-m, to tell tales of one;segja frá e-u, to tell, relate;Unnr, er ek sagða þér frá, U. of whom I told thee;segja fyrir e-u, to prescribe (svá var með öllu farit, sem hann hafði fyrir sagt);segja fyrir skipi, to bid God-speed to a ship;segja e-t fyrir, to predict, foretell (segja fyrir úorðna hluti);segja e-u sundr, í sundr, to break up, dissolve (segja sundr friði, frændsemi, hjúskap);segja til e-s, to tell, inform of (segit honum ekki til, hvat þér hafit gört við hrossit);segja til nafns síns, segja til sín, to tell (give) one’s name;segja upp e-t, to pronounce (segja upp dóm, gørð);segja upp lög, to proclaim the law (from the law-hill);segja e-n upp, to give one up;segja upp e-u, to declare at an end (segja upp friði, griðum);segja upp þjónustu við e-n, to leave one’s service;6) refl., segjast, to declare of oneself;hann sagðist þá vaka, he said that he was awake;kristnir menn ok heiðnir sögðust hvárir ór lögum annarra, they declared themselves each out of the other’s laws;láta (sér) segjast, to let oneself be spoken to, listen to reason;impers., e-m segist svá, one’s tale runs so.* * *pres. segi, segir, segi, pl. segjum, segit, segja; pret. sagði, pl. sögðu; pres. subj. segja; pret. segða, segðir, segði; imperat. seg, segðú; part. sagðr: doubtful forms are sagat, sagaðr, Merl. 2. 4: a pres. indic. seg, segr, ek seg, Grág. i. 64, 134; segr hann, Fms. x. 421; segsk, Grág.i. 159, ii. 57: with a neg. suff. segr-at, Grág. ii. 214; sagðit, Hým. 14; segit-a, tell ye not! Vkv. 21: an older form seggja with a double g is suggested in Lex. Poët. in two or three passages, cp. A. S. secgan, as also seggr; but in Haustl. l. c. the g in ‘sagna’ is soft, and not hard (gg) as in mod. Icel. pronunciation, and sagna would fairly rhyme with segjaandum: [a word common to all Teut. languages, except that, strangely enough, no Goth. form is recorded, for Ulf. renders λαλειν, λέγειν, εἰπειν, by maþljan, quiþan, rodjan; so it may be that the earliest sense was not to say = Lat. dicere, but a limited one, to tell, proclaim; A. S. secgan; Engl. say; Dan. sige; Swed. segja.]A. To say, in the oldest poems chiefly,I. to tell, report, Lat. narrare, dicere; segðu, imperat. tell thou me! say! Vþm. 11, 13, 15. 17, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 34, 36, 38, 40, 42, Alm. 10, 12, 14, 16. etc., Skm. 3; segðu mér ór helju ek man ór heimi, Vtkv. 6; atgeirinn sagði ( foretold) manns bana, eins eðr fleiri, Nj. 119; mér segir svá hugr um, my mind tells me, I have a foreboding; eigi segir mér vel hugr um þessa ferð, Ld. 366; sagði honum mjök úvænt hugr um hennar hag, Fms. x. 215; sagðit honum hugr vel þá, Hým. 14; seg oss draum þinn, Nj. 95; hann segir honum greiniliga slíkt er hann spurði, Fms. ii. 99; þessi saga er nú ætlu vér at segja, viii. 1 (see saga); hann spurði hvers synir þeir væri,—þeir sögðu, Nj. 125; fór sveinninn ok sagði til Haralds, Fms. vii. 167; hvat hark var þat?—Honum var sagt, 168; svá hafa spakir menn sagt, Ib. 6; svá sagði Þorkell oss, 5; svá sagði Teitr oss, id.; svá sagði oss Úlfhéðinn Gunnarsson, 9; þenna atburð sagði Teitr oss, at því es Kristni kom á Ísland, 13; en Hallr sagði oss svá, 15; svá sagði hann oss, id.; en honum sagði Þórarinn bróðir hans, 16; es sannliga es sagt, at fyrst færi til Íslands, 4; hvatki er missagt es í fræðum þessum (pref.); þar sagði hann eigi koma dag á vetr, Landn. (pref.); svá segja vitrir menn, … en svá er sagt, 25; svá sagði Sæmundr prestr enn fróði, 27; er svá sagt, at honum hafi flestir hlutir höfðingligast gefnir verit, Nj. 254: of inscriptions, writing, segja þær (the Runes) formála þenna allan, Eg. 390; segja bækr, at …, 625. 88; skal sú skrá hafa sitt mál, er lengra segir, Grág. i. 7: segja leið, to tell the way, to guide, esp. on the sea, to pilot, Fms. xi. 123, Eg. 359 (leið-sögn, leiðsögu-maðr):—to tell, bid, far þú ok seg Agli, at þeir búisk þaðan fimmtán, Nj. 94; hann sendi húskarl at segja Steinari, at hann færði bústað sinn, to tell S. to change his abode, Eg. 749; segðu honum að koma, tell him to come!2. with prepp.; segja eptir e-m, to tell tales of one, inform against, Al. 125; hann sagði eptir mér, segðu ekki eptir mér!—s. frá e-u (frá-sögn), to tell, relate, Nj. 96; þar er hón nú, Unnr, er ek sagða þér frá, U., of whom I told thee, 3; eigi má ofsögum segja frá vitsmunum þínum, Ld. 132: s. fyrir, to dictate, Fms. vii. 226, Fb. iii. 533, Nj. 256: to foretel, Rb. 332; s. fyrir úorðna hluti, Fms. i. 76, viii. 5: segja fyrir skipi, to bid Godspeed to a ship (on her first voyage), ix. 480: to prescribe, Ld. 54; þeir sigldu um nóttina, en hann sagði fyrir ( piloted) með viti ok gæfu, Bs. i. 562: s. manni fyrir jörðu, to give notice as to the redemption of an estate, Gþl. 295–297, 301 sqq.:—segja til, to give up; s. til nafns sins, to give one’s name (on being asked), Hbl.; hvat er nafn höfðingja yðvars? Rútr segir til sin. R. told his name (said, my name is R.) Nj. 8; sagði Örnólfr til svá-felldra itaka, Dipl. i. 1; skal ek hér fá þér sæmd ok virðing, þá er þú kannt mér sjálfr til s., Eg. 312.3. impers. it is told: hér hefsk Landnáma-bok, ok segir í hinum fyrsta kapitula, hversn, Landn. 24: hér segir frá Birni bunu, 39; segir nokkut af hans orrostum, Fms. viii. 3; sem segir í sögu hans, i. 4 (see saga); sem áðr sagði, … sem sagði fyrr, as was told before, x. 382, 410.II. to say, pronounce, declare; eg seg þat Guði, I declare to God (in an oath, cp. Engl. ‘so help me, God’), Grág. i. 64, 134; ok segi ek þat Æsi, Glúm. 388.2. so in the law phrases, segja sik í þing, lög, and the like, to declare oneself in a community, to enter a community under the law; as also, segja sik ór þingi, lögum, to declare oneself out of, to withdraw from, a community, Grág. and the Sagas passim; segja skilit við konu, to declare oneself separated from, to divorce one’s wife, Nj. 50; segja þing laust, to declare a meeting at an end, Grág, i. 116:—segja lög, to say the law, used of the speaker’s (lögsögu-maðr) decisions; syni Erlings segi ek engi lög, i. e. I give no sentence for him, Fms. ix. 331: iron., sögðu sverð þeirra ein lög öllum Svíum, ii. 315; s. prófan (á) málum, K. Á. 216; s. dóm, to give sentence.3. with prepp.; s. e-n af e-n, to ‘declare a person off a thing,’ i. e. take it from him; hann sagði Vastes af drottningar-dómi ok öllu því ríki, Sks. 462; þá er hann þegar sagðr af lærðra manna tign, 694; skipta svá miklum ríkdómi, ok segja hann af einhverjum ok til annars, i. e. to take it from one and give it to another, Fms. ix. 330; þann dag segja lög mann at aptni af griði, Grág. i. 146; s. e-n afhendan, to declare a person off one’s hands, give him up, Fs. 34:—s. e-t á, to announce:þú skalt segja á reiði mína, Nj. 216; s. á úsátt sína, 256; bæta at þeim hluta sem lög segði á hann, as the law declared, imposed, Fms. x. 152:—s. aptr, to break up, dissolve; s. friði aptr, N. G. L. i. 103:—segja sundr = segja aptr, s. sundr griðum, frændsemi, Fms. ix. 276, x. 133, Fas. ii. 136:—s. fram, to say, pronounce, esp. of pleading, to read; s. fram sök and the like, Grág., Nj. passim:—s. fyrir, see l. 2:—s. upp, to pronounce; er hann hafði þenna kost upp sagðan, Fms. xi. 284: segja upp görð, dóm, sætt, to pronounce sentence, as a judge or umpire, Grág., Nj. Band. 12, passim; s. upp lög, to proclaim the law from the law-hill (the act was called upp-saga), Ib. 17, Bs. i. 25; at hann segði upp lögin, Nj. 164: s. e-n upp, to give one up, Sturl. iii. 181 C: segja e-u upp, to declare at an end; segja upp friði, griðum, Fms. x. 133; segja upp þjónustu við e-n, to leave one’s service, Hkr. iii. 68. to speak, talk; skaut konungr á erendi, talaði hátt ok hvellt ok segir svá—þat er …, Fms. i. 215; ‘þenna kost viljum vér,’ segir Skapti, Nj. 150; ‘frauva,’ segir hann, ‘þat er satt er þú mælir,’ Fms. x. 421. 2. in a dialogue: segir hann, segir hón, says he, says she, etc.; ‘Kenni ek víst,’ segir Otkell,—‘Hverr á,’ segir Skamkell; ‘Melkólfr þræll,’ segir Otkell,—‘Kenna skulu þá fleiri,’ segir Skamkell, ‘en vit tveir,’ 75; Gunnarr mælti—‘Veiztú hvat þér mun verða at bana?’—‘Veit ek,’ segir Njáll,—‘Hvat?’ segir Gunnarr;—‘Þat sem allir munn sízt ætla,’ segir Njáll, 85; and so in countless instances.IV. to signify, mean; þetta segir svá, Fms. viii. 239; ‘fiat voluntas tua,’ þat segir svá, ‘verði þinn vili,’ Hom. 157.B. Reflex. to declare of oneself; hann sagðisk þá vaka, he said that he was awake, Nj. 153; sagðisk Haraldr vilja leggja við hann vináttu, Fms. i. 53; þeir sem sögðusk segja fyrir úvorðna hluti, 76; at þú sér annarr en þú segisk, Fas. ii. 544, freq. esp. in mod. usage, for the old writers in this case prefer kveðsk, káðusk (from kveða).II. as a law phrase, þú segsk í þing með Áskatli goða, Nj. 231; maðr skal segjask í þing með goða þeim er hann vill, Grág. i. 159; nefndu hvárir vátta, Kristnir menn ok heiðnir, ok sögðusk hvárir ór lögum annarra, Nj. 164 (Id. 11, Bs. i. 22); hón sagðisk í ætt sína, she told her origin, i. e. she was exactly like her parents, Njarð. 382: impers. phrase, e-m segisk svá, one’s tale runs so; honum sagðisk svá til, his story runs; or, honum segist vel, he speaks well; honum sagðist vél í dag, he preached well to-day! það segist á e-u, there is a penalty on it, ‘tis not allowed; láta sér segjask. to let oneself be spoken to, be reasonable, Am. 29, and in mod. usage.III. part., sönnu sagðr, convicted of, Sdm. 25; Jupiter vill vita hvárt hann er sönnu sagðr, if the charge is true, Bret. 12: gerund., in the saying, segjanda er allt vin sínum, all can be said to a friend, one can open one’s, heart to him. Eg. 330.IV. pass. it is said; svá segisk, at …, Fms. i. 98; þessi kvikendi segjask augnafull umhverfis, Hom. 48; hann segisk ( is said to be, Lat. dicitur) skapaðr ór jörðn, Eluc. 21; segist í hverri viku sálu-messa, Dipl. i. 8; Zabulon, þat má hér segjast bygging, Stj.; ef nokkut riptist eðr af segðist, Dipl. iii. 11; segist þetta með öngu móti aptr, cannot be refuted, Fms. ix. 476, Hom. 154; af sögðum bæjum, aforesaid, Vm. 84; fyrr-sagðr, aforesaid; but this passive is unclassical, being taken from the Latin, and rare even in mod. usage.V. segendr, part. pl. (seggendr, with a double g. Haustl.), sayers, reporters; sjáendr eða segendr, Grág. ii. 88. segjands-saga, u, f. a hearsay tale; skoluð ér hér vera ok sjá þau tíðendi er hér görask, er yðr þá eigi segjanz-saga til, þvíat ér skolut frá segja ok yrkja um síðan, Ó. H. 206; hence the mod. það er segin saga, a told tale, a thing of course [cp. Fr. ca va sans dire]. -
105 SEKR
(acc. sekan or sekjan), a.1) guilty;láta þann undan setja, er sekr er, to let him escape who is guilty;sekr e-s or um e-t, guilty of;2) convicted, outlawed, condemned to outlawry (gøra e-n sekjan, verða sekr um e-t);sekr skógarmaðr, fjörbaugsmaðr, convicted outlaw;3) sentenced to pay, mulcted in (verðr hann sekr um þat þrem mörkum);4) forfeited;tel ek sekt fé hans allt, I say that all his goods are forfeited.* * *adj.; in this word in old vellums a j appears after the k and before a vowel, whence also came the old change of the root vowel; thus, sekjan, sekjum, sekjar; in later vellums this j is dropped, sekan, sekum, etc.: [from sök]:—prop. sentenced, to pay in money or person: esp. of a fine, mulcted, verðr hann sekr um þat þremr, sex mörkum, Grág. i. 37, 296, 363, 375; þá eru þeir sekir fimtán mörkum, N. G. L. i. 21, 359 (else the Grág. has útlagr, q. v.)II. in Icel. law, convicted, outlawed, condemned to the lesser or greater outlawry; nú verðr maðr sekr at sátt, en þá verðr maðr sekr at sátt, er hann handsalar sekt sína, Grág. (Kb.) ch. 60; sekr skógar-maðr, sekr fjörbaugs-maðr, Grág.; til ek hann eiga at verða um þá sök sekjan skógarmann, prop. = a convicted woodman, Nj. 110: maðr hafði sekr orðit um þræls morð eðr leysings, Íb. 6; but also used singly, ins sekja manns, the outlaws, Grág. i. 360; Gísli verðr sekr, Gísl. 39; verða sekr um víg, Nj. 88, Grett., Gísl., Harð. S., and other Sagas passim.2. guilty, wicked; hefna sekjum mönnum íllar atferðir, MS. 677. 4; láta þann undan setja er sekr er Nj. 136; eigi göra verkin ein saman manninn sekjan, 656 A. ii. 16; þar til er þeir fara af heiminmn sekir, 625. 66: sekari né dauðlegri, Sks. 533; samt fyrir Guði sekr ert, Pass., N. T., Vídal. passim. -
106 siða-skipti
n. pl. change of faith, Nj. 156, Ld. 128, Fms. ii. 26, xi. 12; see above. -
107 skap-skipan
f. a change of mind, Bs. i. 537. -
108 skap-skipti
n. a change of mind, Hrafn. 17, Sturl. iii. 142. -
109 skjót-skipti
n. the change of a horse, N. G. L. ii. 336. -
110 SMITA
* * *að, [Ulf. smeitan = ἐπιχρίειν; A. S. smîtan; Engl. smite; Germ. schmeissen; Swed. smeta; for the change from ‘smear’ to ‘flog’ see the analogy in ríða B, p. 499, col. 1]:— to steam from being fat or oiled. -
111 SONR
(gen. sonar, dat. syni and søni; pl. synir, sønir; ace. sonu and syni), m. son.* * *m., gen. sonar, dat. syni, pl. synir, acc. sonu, and mod. syni, which form occurs in vellums of the end of the 13th century (Cod. Fris.), Sks. 329 B: an acc. sing. sunu, Thorsen 335 (a Dan. Runic stone). The forms syni, synir refer to an older nom. sunr, which is freq. in Norse vellums; on the other hand, Icel, vellums now and then have dat. søni, pl. sønir, Grág. ii. 174; senir, 656 C. 14; Guðs senir, id.; even spelt seyni, seynir, Bs. i, Rafns. S.; the ø (ey) representing the vowel change of o. When sonr is suffixed to a name, the Icel. (but not Norsemen) drop the r, e. g. Snorri Sturlu-son (not sonr); it is in Edd. written in one word, Árni Magnússon, but in the vellums in two words, as in the list D. I. i. 185, 186 (Fiðr Halls son, Hjalti Arnsteins son …): [the root is sunu; cp. Goth. sunus, A. S. sunu, whence Engl. son, Dan. sön, but sen when suffixed, as Peter-sen.]B. A son; skilgetinn sonr, laun-s., bróður-s., systur-s., dóttur-s., sonar-s., Grág. i. 171; sonar-dóttir. id.; sonar-kona, sonar-kvon, a daughter-in-law, N. G. L. i. 350, K. Á. 142; sonar-synir, a son’s sons, grandsons, Eg. 591; sona-torrek, a son’s loss, the name of an old poem, Eg.; sonar-dauði, sonar-missir, Stj.; sonar-bani, slayer of one’s son, Háv. 44, Fms. vi. 106; sonar-bætr, the weregild for a son, Nj. 21, Fms. i. 194; sonar iðgjöld, engi getr s. nema sjálfr ali, Stor.; sona-eign, Ld. 236, Fas. ii. 112; sonar-gjöld = sonar-bætr. Eg. 311; sonar-hefndir, Grett. 150. ☞ We may notice the brief way of stating a pedigree upwards with a running genitive; e. g. móðir hans hét Þórgerðr ok var dóttir Þorsteins ins Rauða, Óláfs-sonar ins Hvíta, Ingjalds-sonar, Helga-sonar, … Th. was the daughter of Th. the Red, son of Olave the White, son of Ingjald, son of Helgi; … Auðr var dóttir Ketils Flatnefs, Bjarnar-sonar Bunu, Grims-sonar hersis or Sogni, A. was the daughter of K. Flatnose, son of Bjórn Buna, son of Grim Hersir of Sogn, Nj. 2, see the Landn. passim. -
112 TÁL
n.1) talk, parley, conversation;vera (sitja) á tali við e-n, to be (sit) talking with (ek hefi verit á tali við Hrafn ok Sturlu);eiga tal við e-n, to have a talk with;taka tal sitt, taka tal með sér, to begin to talk together;skilja talit, to cease talking;hélt biskup mikit tal af honum, held much talk with him;taka annat tal, to change the conversation to another subject;2) speech, language (þú munt vera útlendr, því at tal þitt ok yfirbragð er ekki líkt hérlenzku fólki);3) tale, number;tólf einir talsins, only twelve in number;vera í bónda tali, to be reckoned among peasants;* * *f., pl. tálar, in mod. usage neut. when sing.; thus dat. táli, Pass. 33. 2; but af tál (dat. fem.), Bs. ii. (in a verse); [A. S. tæ; Early Engl. tele; cp. Lat. dŏlus; Gr. δόλος; the Icel. vowel is long, as if denoting some contraction]:—a bait, allurement; önga vél eðr tál, Fms. v. 172; mæla tál ok hégóma, to talk deceitfully and untruthfully, Nj. 258; hverjum manni er tál at mæla annat, Fms. vi. (in a verse); verðr þat mörgum tál, Pass.2. pl. devices; tálar ok svik er fyrir hann vóru settar, Fms. x. 339; draga á tálar, to draw into a trap, betray, Al. 46: to defraud, eigi vil ek þik á tálar draga, Grett. 112; sá er Svein konung sveik ór landi ok Tryggva-son á tálar dró, Ó.T. (in a verse); öngan drögum vér á tálar, we defraud none, 2 Cor. vii. 2; verða e-m at tálum, to betray, Sól. 20; tældr miklum tálum, Alm. 36.COMPDS: tálardísir, tálgröf, tálhreinn, tállauss, tállausliga, tálráð, tálsamligr, tálsamr, tálsigi, tálsmuga, tálsnara, tálarsnara, tálvinr. -
113 til-brigði
n. pl. a change, Bárð. 169.2. nature; sem hann á t. til, Art.; sem líkindi eru á ok þeir áttu t., Sturl. i. 3; hon hefir íllt lunderni hlotið af íllum tilbrigðum, Al. 153, Str. 61, Þiðr. 129, Fb. ii. 142. -
114 tíma-skipti
n. change of time (gramm.), Skálda 206. -
115 tungna-skipti
n. change of tongue or language, Stj. 25. -
116 um-breyting
f. a change, Fas. i. 81, freq. in mod. usage. -
117 um-búningr
m. = umbúnaðr, Rb. 378, H. E. i. 298: a bandage, Fas. i. 222: trimmings, outfittings, var henni veittr u. ( she was fitted out) sem hón þurfti at hafa til at fremja seiðinn, Þorf. Karl. 376; breyta umbúningi sínum, to change one’s trim, Orkn. 274. -
118 um-skipti
n. a change, turn; íllt u., Fms. ii. 119; því u., vi. 346; þá er u. orðit með þeim, Hrafn. 28: mostly in plur., skjót u., Fms. ii. 158; göra u. á e-u, Gþl. 12; dásamlig u., Magn. 532; nökkur u., Ld. 254; börðusk þeir lengi, svá at eigi urðu u., an indecisive battle, Nj. 122; þar til er u. yrði með þeim, Finnb. 332, 338. -
119 um-venda
d, to turn about, change, Stj. 91, 179: um-vendan, f. conversion. -
120 ÚLFR
(-s, -ar), m. wolf; ala e-m úlfa, to breed wolves for one, plan mischief (spyr ek þat frá, at Danir muni enn ala oss úlfa); fig. enemy.* * *m., úlf-gi, Ls. 39; [Ulf. wulfs; A. S. and Hel. wulf; Engl.-Germ. wolf; North. E. Ulf-, in pr. names, Ulpha, Ulverston; Dan.-Swed. ulv; cp. Lat. lupus and vulpes; Gr. λύκος]:—a wolf, Grág. ii. 122; lýsa þar vígi, … kallask hvárki úlfr né björn nema svá heiti hann, N. G. L. i. 6l; úlfa þytr mér þótti íllr vera hjá söngvi svana, Edda (in a verse); úlfa hús, wolf-pits, Gþl. 457: freq. in poets, where ‘to feed the wolf,’ ‘cheer the wolf’ are standing phrases, see Lex. Poët.: a warrior is hence called úlf-brynnandi, -gæðandi, -grennir, -nestir, -seðjandi, -teitir, i. e. the refresher, cheerer, … gladdener of the wolf; úlf-vín, wolf’s wine, i. e. blood, Lex. Poët.2. sayings, fæðisk úlfr í skógi, the wolf is born in the wood, Mkv.; etask af úlfs munni, and úlfar eta annars eyrindi, see eta (2. δ); eigi hygg ek okkr vera úlfa dæmi, at vér mynim sjálfir um sakask, Hðm. 30; fangs er ván at frekum úlfi, see fang (III. 4); auðþekktr er úlfr í röð; þar er mér úlfs ván er ek eyru sé’k, I know the wolf when I see the ears, Fm. 35, Finnb. 244; hafa úlf undir bægi, evidently from the fable of the wolf in sheep’s clothes; sem úlfr í sauða dyn, Sd. 164; ala e-m úlfa, to breed wolves to one, brood over evil; spyr ek þat frá, at Danir muni enn ala oss úlfa, Fms. viii. 303, Kormak; sýna úlfs ham, to appear to a person in a wolf’s skin, i. e. savagely; eigi heldr þykkisk eg honum eðr öðrum fátækum prestum þann úlfs ham sýnt hafa, at þeir megi eigi mér opinbera neyð sína, H. E. iii. 438 (in a letter of bishop Gudbrand); hafa úlfs hug við e-n, má vera at Guðrúnu þykki hann úlfs hug við okkr hafa, Fas. i. 211; skala úlf ala ungan lengi, Skv. 3. 12; annas barn er sem úlf at frjá, Mkv.; úlfr er í ungum syni, Sdm. 35: for legends of were-wolves cp. Völs. S. ch. 8.3. úlfa þytr, howling; þær báðu honum ílls á móti, var inn mesti úlfa þytr ( wailing) til þeirra at heyra, Grett. 98; finnr Sigmundr menn ok lét úlfs röddu, Fas. i. 131; úlfum líkir þykkja allir þeir sem eiga hverfan hug, Sól. 31.II. in poets, wolves are the ‘steeds’ on which witches ride through the air during the night, Edda. At nightfall wizards were supposed to change their shape, hence the nickname kveld-úlfr, evening wolf, of a were-wolf; in Icel. the fretful mood caused by sleepiness in the evening is called kveld-úlfr; thus the ditty, Kveldúlfr er kominn hér | kunnigr innan gátta | sólin líðr sýnisk mér | senn er mál að hátta, Icel. Almanack 1870; or, Kveldúlfr er kominn í kerlinguna mína, the evening wolf has entered my child, a lullaby, Sveinb. Egilsson’s Poems, cp. en dag hvern er at kveldi kom, þá görðisk hann styggr, svá at fáir menn máttu orðum við hann koma; hann var kveld-svæfr, þat var mál manna at hann væri mjök hamramr, hann var kallaðr Kveldúlfr, Eg. ch. 1. In the mythology there is the wolf Fenrir, Edda; whence Úlfs-bági, the ‘Wolf’s foe’ = Odin, Stor.; Úlfs-faðir, the Wolf’s father = Loki, Ls.: mock suns were imagined to be wolves persecuting the sun, Gm. 37; hence in popular Icel., úlfa-kreppa, u, f. ‘wolf-strait,’ when the sun is surrounded by four mock suns (sól í úlfa kreppu), Ísl. Þjóðs. i. 658.III. freq. in pr. names, Úlfr, Úlfarr, Úlf-hamr, Úlf-héðinn, Úlf-ljótr, Úlf-kell; women, Úlf-hildr, Úlf-eiðr, Úlf-rún; esp. as the latter part in men’s names, being then sounded (and often spelt) -ólfr, Ás-ólfr, Auð-ólfr, Bót-ólfr, Brynj-ólfr, Björg-ólfr, Eyj-ólfr, Grím-ólfr, Ing-ólfr, Ís-ólfr, Herj-ólfr, Þór-ólfr, Þjóð-ólfr, Stein-ólfr, Rún-ólfr, Ljót-ólfr, Örn-ólfr, Móð-úlfr, etc.: contracted are, Snjólfr = Snæ-úlfr, Hrólfr = Hróð-úlfr, Sjólfr = Sæ-úlfr, Bjólfr = Bý-úlfr = A. S. Beowulf (Bee-wolf, i. e. honey-thief, a name of the bear, from popular tales, in which the bear, being fond of honey, is made to rob hives; the name has of late been thus explained by Mr. Sweet).
Страницы
См. также в других словарях:
change — [ ʃɑ̃ʒ ] n. m. • XIIe; de changer ♦ Action de changer une chose contre une autre. ⇒ changement, échange, troc. I ♦ 1 ♦ Loc. Gagner, perdre au change : être avantagé ou désavantagé lors d un échange. 2 ♦ (XIIIe; it. cambio) Action de changer une… … Encyclopédie Universelle
change — change, social change One of the central problems of sociology . In the middle of the nineteenth century, the first attempts at sociological analysis were prompted by the need to explain two great waves of change that were sweeping across Europe … Dictionary of sociology
change — CHANGE. s. m. Troc d une chose contre une autre. Ce mot n est guère d usage en ce sens que dans les phrases suivantes: Gagner au change. Perdre au change.Change, est aussi Le lieu où l on va changer des pièces de monnoie pour d autres, comme des… … Dictionnaire de l'Académie Française 1798
change — vb Change, alter, vary, modify (and their corresponding nouns change, alteration, variation, modification) are comparable when denoting to make or become different (or when denoting a difference effected). Change and alter are sometimes… … New Dictionary of Synonyms
change — change; change·abil·i·ty; change·able; change·able·ness; change·ably; change·about; change·ful; change·less; change·ment; ex·change·able; in·ter·change·abil·i·ty; in·ter·change·able; change·ling; change·over; coun·ter·change; ex·change;… … English syllables
change — CHANGE. s. m. Troc d une chose avec une autre. Vous ne gagnerez rien au change. change pour change. ce change ne vous est pas avantageux. Il se dit aussi, quand on quitte une chose pour une autre. Il aime le change. courir au change. Change, En… … Dictionnaire de l'Académie française
change — I verb adapt, adjust, alter, be converted, be inconstant, be irresolute, convert, convertere in, deviate, displace, diverge, evolve, exchange, fluctuate, give in exchange, go through phases, immutare, innovate, interchange, make a transition,… … Law dictionary
Change — (ch[=a]nj), v. t. [imp. & p. p. {Changed} (ch[=a]njd); p. pr. & vb. n. {Changing}.] [F. changer, fr. LL. cambiare, to exchange, barter, L. cambire. Cf. {Cambial}.] 1. To alter; to make different; to cause to pass from one state to another; as, to … The Collaborative International Dictionary of English
Change — Change, n. [F. change, fr. changer. See {Change}. v. t.] 1. Any variation or alteration; a passing from one state or form to another; as, a change of countenance; a change of habits or principles. [1913 Webster] Apprehensions of a change of… … The Collaborative International Dictionary of English
change — [chānj] vt. changed, changing [ME changen < OFr changier < LL cambiare < L cambire, to exchange, barter < Celt (as in OIr camb) < IE base * kamb , to bend, crook (> Welsh cam, Bret kamm, crooked)] 1. to put or take (a thing) in… … English World dictionary
change — Change, Permutatio pecuniae, Collybus, Bud. Et la place et endroit de la ville où les changeurs ont leurs boutiques. Selon ce on dit le pont aux changes. Et en fait de venerie Change est l opposite du droit, Estant le droit le Cerf qui a esté… … Thresor de la langue françoyse
