Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

amícus+certus+ín+r(e)+incerta+cérnitur

  • 1 Amicus certus in re incerta cernitur

    Latin Quotes (Latin to English) > Amicus certus in re incerta cernitur

  • 2 Nonne amicus certus in re incerta cernitur?

    A friend in need is a friend in deed. (our equivalent)

    Latin Quotes (Latin to English) > Nonne amicus certus in re incerta cernitur?

  • 3 certus

    certus, a, um [orig. P. a. from cerno; hence], adj., determined, resolved, fixed, settled, purposed: non dubius.
    I.
    (Acc. to cerno, II. D.) Certum est (mihi), it is determined, it is my ( thy, his, etc.) decision, resolution, will, I am resolved, I mean, etc. (mostly ante-class.; most freq. in Plaut.); with inf.: quorum virtuti belli Fortuna pepercit, Eorundem me libertati parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 206 Vahl.):

    certum'st hominem eludere,

    Plaut. Am. 1, 1, 109:

    tibi credere,

    id. Aul. 4, 9, 7; cf. id. Capt. 3, 1, 32; id. Curc. 2, 1, 1; id. Cas. 2, 4, 15; id. Cist. 3, 1, 16; id. Ep. 5, 1, 57; id. Bacch. 5, 2, 37; id. Most. 1, 3, 80; id. Men. 5, 6, 12; id. Mil. 2, 3, 32; id. Merc. 3, 1, 7; id. Ps. 1, 5, 138; id. Poen. 5, 5, 25; id. Pers. 2, 2, 39; id. Rud. 3, 3, 22; id. Stich. 5, 4, 2; id. Trin. 2, 1, 34; id. Truc. 2, 6, 68; Ter. And. 2, 1, 11; id. Eun. 1, 2, 108: certum est deliberatumque, quae ad causam pertinere arbitror, omnia dicere, Cic. Rosc. Am. 11, 31:

    certum atque decretum est non dare signum,

    Liv. 2, 45, 13:

    certum est igni circumdare muros,

    Verg. A. 9, 153.—Certum'st mihi with inf., Plaut. As. 1, 3, 94; 3, 3, 23; id. Cas. 1, 1, 3; id. Mil. 3, 1, 154; id. Ps. 4, 8, 2; Cic. de Or. 2, 33, 144; Liv. 35, 46, 13; Ov. M. 9, 53 al.—Without inf., esp. parenthet., with expression of purpose by a fut. tense:

    certum est, malam rem potius quaeram cum lucro,

    Plaut. Aul. 4, 6, 15:

    certum est, jam dicam patri,

    id. Bacch. 3, 1, 15:

    certum est, ibo ad medicum,

    id. Merc. 2, 4, 4: An. Certumn' est tibi? Ly. Certum, id. Poen. 2, 48; cf. id. Stich. 4, 2, 33.—With pron. or subst.: Ar. Certumne'st tibi istuc? He. Non moriri certius, Plaut. Capt. 3, 5, 74;

    so further with istuc,

    id. ib. 2, 1, 20; Ter. Eun. 3, 3, 30:

    mihi autem abjurare certius est quam dependere,

    Cic. Att. 1, 8, 3:

    ad eum senem oppugnare certum est consilium,

    Plaut. Ep. 1, 2, 60:

    quae nunc sunt certa ei consilia, etc.,

    Ter. And. 2, 3, 16:

    certa res hanc est objurgare,

    Plaut. Am. 2, 2, 73; so id. Merc. 5, 2, 16; id. Mil. 2, 4, 45; Ter. And. 2, 2, 31; Plaut. Most. 3, 2, 16.—
    b.
    (From the time of the Aug. poets.) Transf. to the person who is determined upon something, determined, resolved, bent.
    (α).
    With inf.:

    certa mori,

    Verg. A. 4, 564 (cf. id. ib. 4, 475:

    decrevitque mori): certi non cedere,

    Ov. M. 9, 43:

    certa sequi,

    Val. Fl. 5, 47.—
    (β).
    With gen. (cf. Ramsh. Gr. p. 323; Zumpt, Gr. § 437, n. 1;

    A. and S. § 213, R. 1): certus eundi,

    Verg. A. 4, 554; Ov. M. 11, 440:

    desciscendi,

    Tac. H. 4, 14:

    relinquendae vitae,

    id. A. 4, 34:

    necis,

    Sil. 6, 27:

    fugae,

    Plin. Ep. 6, 16, 12:

    destinationis,

    Tac. A. 12, 32:

    sceleris,

    id. ib. 12, 66:

    consilii,

    id. H. 2, 46.—
    (γ).
    With an:

    nec sat certa an cederet armis,

    Sil. 9, 480.—
    II.
    An epithet of all those objects whose existence or reality is fixed, determined (hence in connection with definitus, Quint. 7, 10, 7;

    with praefinitus,

    Suet. Galb. 14), or in respect to which there can be no doubt (hence opp. dubius, Quint. 7, 6, 3; 5, 12, 3; 12, 3, 6 al.).
    A.
    Object.
    1.
    Of things whose external qualities, number, etc., are invariable, established, settled, fixed, particular, specified, etc. (class.):

    Arboribus primum certis gravis umbra tributa,

    Lucr. 6, 783:

    fruges, bacae,

    Cic. Leg. 2, 8, 19:

    jam ad certas res conficiendas certos homines delectos ac descriptos habebat,

    id. Cat. 3, 7, 16:

    concilium in diem certam indicere,

    Caes. B. G. 1, 30 fin.;

    so with dies,

    a fixed term, Cato, R. R. 149, 1; Cic. Att. 6, 2, 9; Nep. Chabr. 3, 1; Liv. 1, 50, 1; Tac. G. 9 al.; cf.:

    certis diebus,

    Verg. G. 2, 329:

    quaerere ab judicibus cur in certa verba jurent, cur certo tempore conveniant, certo discedant,

    Cic. Inv. 2, 45, 132; cf. Suet. Aug. 41:

    certum praefinitumque tempus,

    id. Galb. 14; and:

    certum statumque vectigal,

    id. Calig. 40:

    pecunia (opp. arbitraria), v. arbitrarius: finis aerumnarum,

    Lucr. 1, 108; cf. id. 2, 512; 8, 1091; Hor. S. 1, 1, 106; id. Ep. 1, 2, 56:

    locus,

    Caes. B. G. 5, 1, 6:

    numerus,

    id. ib. 7, 75:

    signum,

    fixed, agreed upon, id. B. C. 1, 27:

    naves,

    fixed in number and quality, id. ib. 1, 56:

    pecuniae imperabantur,

    id. ib. 3, 32 fin.:

    conviva,

    i. e. a daily, constant guest, Hor. Ep. 1, 7, 75 Schmid:

    ecquem tu illo certiorem nebulonem,

    Cic. Att. 15, 21, 2.—
    b.
    But sometimes indef., like quidam, and our certain, of things, the certainty of whose existence is given, but whose nature is not more definitely designated, or comes not into consideration (cf. aliquis):

    Cephaloedi mensis est certus, quo mense sacerdotem maximum creari oporteat,

    Cic. Verr. 2, 2, 52, § 128:

    habet certos sui studiosos,

    id. Brut. 16, 64:

    (hunc) certis rebus imperatis regnare jussit,

    id. Sest. 27, 58:

    certi homines ad eam rem periti,

    id. ib. 18, 41:

    res a certis hominibus corrupta,

    id. Fam. 1, 2, 3; 4, 9, 2; 16, 11, 2; id. Marcell. 6, 16; id. Deiot. 4, 11; Liv. 34, 61, 7.—Hence in Quint. several times in connection with quidam and aliquis:

    ad certas quasdam dicendi leges alligati,

    Quint. 8, prooem. § 2; so id. 8, prooem. § 12; 4, 2, 28; 5, 10, 2; 5, 10, 5; 9, 4, 8;

    11, 2, 28: aliquos compositionis certos pedes,

    id. 10, 2, 13; so id. 7, prooem. § 4; and subst.:

    in his certos aliquos docebit,

    id. 2, 8, 13.—
    2.
    Trop., of things whose internal moral qualities are established, fixed, can be relied upon, sure, unerring, to be depended upon, true, faithful, [p. 321] etc. (so most freq. in all periods and species of composition; syn.: firmus, confirmatus, exploratus, indubitatus, manifestus al.).
    a.
    Of persons: amicus certus in re incertā cernitur, Enn. ap. Cic. Lael. 17, 64; cf.:

    tu ex amicis certis mi es certissimus,

    Plaut. Trin. 1, 2, 57:

    certi homines, quibus dem litteras,

    Cic. Fam. 1, 7, 1; cf. id. Cat. 3, 7, 16; Nep. Paus. 2, 4; id. Alcib. 10, 1; Cic. Rosc. Am. 19, 53; id. Verr. 2, 2, 64, § 156:

    certus enim promisit Apollo, etc.,

    Hor. C. 1, 7, 28:

    auctor (mortis),

    Quint. 6, 3, 68; cf. Suet. Tib. 5:

    adversus hostem nec spe nec animo certiorem, i. e. firmiorem,

    Liv. 10, 35, 17: apud latera certos collocaverat, Sall. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 576 (H. 1, 53 Dietsch); cf. Nep. Dion, 9, 2:

    per litora certos dimittam,

    Verg. A. 1, 576:

    certissimus auctor (Phoebus),

    id. G. 1, 432.—
    b.
    Of things:

    satis animo certo et confirmato,

    Cic. Quint. 24, 77; cf.

    pectora,

    Verg. A. 9, 249, and certior indoles, Suet. Ner. 10:

    promissa,

    Cic. Fam. 6, 12, 1:

    parata dicendi copia et certa,

    Quint. 10, 6, 6; id. 6, prooem. §

    9: jus,

    id. 12, 3, 6 et saep.:

    jactus (telorum),

    Tac. A. 14, 37; cf.

    in this sense certa hasta,

    Verg. A. 11, 767:

    sagitta,

    Hor. C. 1, 12, 23:

    fides segetis,

    id. ib. 3, 16, 30:

    spes,

    id. C. S. 74:

    trames,

    id. S. 2, 3, 49:

    lar,

    id. Ep. 1, 7, 58 al.:

    plana et certa,

    Plaut. Pers. 2, 2, 1:

    certa et clara,

    Ter. Hec. 5, 4, 1 Ruhnk.; so Liv. 22, 39, 22; cf. Hor. S. 2, 6, 27.—Subst., with gen.:

    certa maris,

    Tac. H. 4, 81.—
    B.
    Subject., of that which is established by evidence, etc., placed beyond doubt, certain, sure, true, proved, established (class.; esp. freq. in neutr.):

    cum ad has suspitiones certissimae res accederent,

    Caes. B. G. 1, 19; 5, 29:

    incerta pro certis malebant,

    Sall. C. 17, 6; cf.:

    incerta pro certis mutare,

    id. J. 83, 1:

    postremo certior res,

    Liv. 29, 6, 12:

    certiora esse dicunt quam, etc.,

    Cic. N. D. 3, 5, 13; id. Att. 3, 11, 2; Liv. 10, 35, 12: So. Satin hoc certum'st? Ge. Certum:

    hisce oculis egomet vidi,

    Ter. Ad. 3, 2, 31:

    jam satis certumst virginem vitiatam esse?

    id. Enn. 4, 4, 36:

    cum certius tibi sit me esse Romae quam mihi te Athenis,

    Cic. Att. 1, 9, 1:

    id parum certum est,

    Liv. 5, 35, 3:

    cum de altero intellectu certum est, de altero dubium,

    Quint. 7, 6, 3; cf. id. 7, 3, 4: non certum traditur, with interrog.-clause, Liv. 2, 8, 8:

    nec quicquam certi respondes mihi?

    Ter. Hec. 4, 4, 84:

    neque tanto spatio certi quid esset explorari poterat,

    Caes. B. G. 7, 45:

    certum inveniri non potest ne... an,

    id. B. C. 1, 25:

    si quicquam humanorum certi est,

    Liv. 5, 33, 1: Ph. Civemne? Th. Arbitror:

    Certum non scimus,

    Ter. Eun. 1, 2, 31; cf. id. Phorm. 1, 2, 98; Cic. Att. 12, 23, 2.—So, certum scire, to know for a certainty, Ter. Eun. 5, 3, 12; id. Hec. 3, 1, 44; Cic. Fam. 9, 23 init.:

    certum habere,

    to reckon certain, id. Att. 1, 13, 1; Liv. 36, 28, 4; 5, 3, 2; Quint. 2, 3, 9; Col. 2, 22, 5 al.:

    certum respondeo,

    Cic. Ac. 2, 29, 92:

    cognoscere, Auct. B. Alex. 53: comperire, Auct. B. Hisp. 22.—So also pro certo habere,

    Cic. Att. 10, 6, 3; Matius ap. Cic. Att. 9, 15, A med.; Sall. C. 52, 17; Suet. Dom. 23:

    negare,

    Cic. Att. 5, 21, 5:

    polliceri,

    id. Agr. 2, 37, 102:

    dicere aliquid,

    id. Brut. 3, 10:

    ponere,

    Liv. 23, 6, 8:

    scire,

    id. 25, 10, 1:

    affirmare,

    id. 27, 1, 13; 3, 23, 7; cf. id. 1, 3, 2 Drak.:

    creditur,

    Sall. C. 15, 2:

    coeperit esse,

    Quint. 5, 12, 2:

    certius cognoscere ex aliquo de aliquā re,

    Caes. B. G. 5, 52, 5.—Strengthened by comp.:

    quin nihil invenies magis hoc certo certius,

    Plaut. Capt. 3, 4, 111; cf.:

    et hoc certo certius est et saepissime constitutum,

    Dig. 42, 8, 10, § 14:

    certo certius,

    Ambros. in Ephes. 5; Paul. Vit. St. Ambros. 25; App. M. 9, p. 237, 27.—In Plaut. certum or certius facere alicui, to give certainty to one concerning any thing, make him certain, Plaut. Men. 2, 1, 17; 5, 2, 12; id. Ps. 2, 2, 4.—
    2.
    Transf. to the person who is made certain in reference to a thing, certain, sure:

    certi sumus periisse omnia,

    Cic. Att. 2, 19, 5:

    num quid nunc es certior?

    Plaut. Am. 1, 1, 191:

    posteritatis,

    i. e. of posthumous fame, Plin. Ep. 9, 3, 1:

    sententiae,

    Quint. 4, 3, 8:

    judicii,

    Sen. Ep. 45, 9:

    certus de suā geniturā,

    Suet. Vesp. 25:

    damnationis,

    id. Tib. 61:

    exitii,

    Tac. A. 1, 27:

    spei,

    id. H. 4, 3:

    matrimonii,

    id. A. 12, 3:

    certi sumus, etc.,

    Gell. 18, 10, 5.—In class. prose mostly in the phrase certiorem facere aliquem (de aliquā re, alicujus rei, with a foll, acc. and inf., with a rel.-clause or absol.), to inform, apprise one of a thing:

    me certiorem face,

    Ter. Phorm. 4, 3, 69:

    ut nos facias certiores,

    Plaut. Curc. 5, 2, 32:

    uti se (sc. Caesarem) de his rebus certiorem faciant,

    Caes. B. G. 2, 2:

    qui certiorem me sui consilii fecit,

    Cic. Att. 9, 2, a, 2:

    Caesarem certiorem faciunt, sese non facile ab oppidis vim hostium prohibere,

    Caes. B. G. 1, 11:

    faciam te certiorem quid egerim,

    Cic. Att. 3, 11, 1.— With subj. only:

    milites certiores facit, paulisper intermitterent proelium,

    Caes. B. G. 3, 5 fin.Pass.:

    quod crebro certior per me fias de omnibus rebus,

    Cic. Fam. 1, 7, 1; so Caes. B. G. 1, 7; Sall. J. 104, 1:

    Caesar certior factus est, tres jam copiarum partes Helvetios id flumen transduxisse,

    Caes. B. G. 1, 12; so id. ib. 1, 21; 1, 41; 2, 1; Sall. J. 82, 2; Nep. Att. 12, 3:

    factus certior, quae res gererentur,

    Caes. B. C. 1, 15:

    non consulibus certioribus factis,

    Liv. 45, 21, 4.—Also in posit., though rarely:

    fac me certum quid tibi est,

    Plaut. Ps. 1, 1, 16; 4, 6, 35; Verg. A. 3, 179:

    lacrimae suorum Tam subitae matrem certam fecere ruinae,

    Ov. M. 6, 268.— Hence, adv. in two forms.
    A.
    certō, with certainty, certainly, surely, of a truth, in fact, really, object. and subject. (cf. supra, II. A. and B.); only in the comic poets, and sometimes (most. freq. in his epistt.) in Cic., while the adverbial form certe belongs to all periods and all species of composition. The difference between them is, perhaps, merely historical; but v. infra, certe, B. I. 2. init.
    1.
    Object.:

    perii certo, haud arbitrario,

    Plaut. Poen. 3, 5, 42; cf. id. Merc. 2, 3, 106:

    mihi certo nomen Sosia'st,

    id. Am. 1, 1, 176; id. Men. 2, 2, 39; Ter. Phorm. 1, 3, 12:

    nihil ita exspectare quasi certo futurum,

    Cic. Tusc. 5, 28, 81 (cf. the passage cited under certo, I. 1., from id. Div. 2, 7, 18).—
    b.
    In affirm. answers: Me. Liberum ego te jussi abire? Mes. Certo, yes, certainly, Plaut. Men. 5, 8, 9; so id. ib. 5, 9, 50; 2, 3, 38; id. Poen. 5, 5, 21; Ter. Eun. 5, 1, 9.—
    2.
    Subject.
    a.
    In gen. (very rare):

    certo enim ego vocem hic loquentis modo mi audire visus sum,

    Plaut. Aul. 4, 5, 4:

    ego rus abituram me esse certo decrevi,

    Ter. Hec. 4, 4, 10: Th. Quid aīs? Py. Atqui certo comperi, id. Eun. 5, 1, 9.—
    b.
    Esp. in the formula of asseveration, certo scio, I certainly know, I am fully persuaded, beyond all doubt (class.):

    certo edepol scio, me vidisse, etc.,

    Plaut. Mil. 2, 3, 2; id. Truc. 1, 1, 49; Ter. And. 5, 4, 26; id. Ad. 4, 5, 14; id. Eun. 1, 2, 119; id. Heaut. 1, 1, 19:

    quod te moleste ferre certo scio,

    Cic. Att. 1, 12, 3; 2, 23, 2; id. Fam. 4, 13, 6; id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6; id. Rosc. Am. 8, 21; id. Phil. 3, 6, 17; id. Sen. 1, 1; 1, 2; Sall. J. 9, 2; id. C. 51, 16:

    veniunt in mentem mihi permulta: vobis plura, certo scio,

    Cic. Caecin. 19, 55 (cf. under certe, I. 2.).—
    B.
    certē (class.; cf. supra, certo init.).
    I.
    Affirming strongly, with certainty, certainly, undoubtedly, assuredly, surely, really.
    1.
    Object.:

    certe edepol, tu me alienabis,

    Plaut. Am. 1, 1, 243:

    ego quidem ab hoc certe exorabo,

    id. Bacch. 5, 2, 58:

    certe hercle,

    id. As. 2, 1, 15; cf. Ter. Phorm. 5, 1, 8; Plaut. Truc. 1, 2, 71; Ter. And. 2, 2, 10:

    quom is certe Renuntiarit,

    id. Heaut. 4, 4, 4:

    certe captus est!

    id. And. 1, 1, 55:

    certe ut videamur cernere eum,

    Lucr. 4, 760:

    si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est,

    Cic. Div. 2, 7, 18; cf. id. N. D. 1, 2, 5:

    fuit certe id aequum et certe exspectatum est, etc.,

    id. Planc. 16, 38:

    ea certe vera sunt,

    id. Mil. 35, 96:

    M. Catoni certe licuit, etc.,

    id. Rep. 1, 1, 1:

    jam illa perfugia certe minime sunt audienda,

    id. ib. 1, 5, 9:

    cum se certe decessurum videret,

    id. Verr. 2, 3, 44, § 104; Cat. 62, 8:

    certe hinc Romanos olim fore ductores pollicitus,

    Verg. A. 1, 234:

    o dea certe,

    a goddess surely, id. ib. 1, 328:

    postremo expellet certe vivacior heres,

    Hor. S. 2, 2, 132:

    placuit tibi, Delphice, certe, Dum, etc.,

    Ov. M. 2, 543 al. — Comp.:

    speculatores mittere, qui certius explorata referant,

    Liv. 3, 40, 13; 35, 48, 3:

    si reperire vocas amittere certius,

    Ov. M. 5, 519; App. M. 2, p. 118, 1.— Sup., Tert. Pall. 4.—
    b.
    In an answer of affirmation:

    estne ipsus an non est! Is est, Certe is est, is est profecto,

    Plaut. Trin. 4, 3, 65; so Ter. Ad. 1, 1, 53; Cic. Tusc. 1, 5, 9; id. Clu. 54, 149; id. Phil. 1, 15, 37; id. Ac. 2, 35, 113; and in confirmation of a preceding fact: venerat, ut opinor, haec res in judicium. Certe, certainly, surely, Cic. Rosc. Com. 14, 42; id. Fam. 4, 2, 5; id. Or. 42, 144; cf. id. Off. 3, 29, 105; id. Fin. 2, 27, 91.—
    2.
    Subject., mostly in the phrase certe scio, I know to a certainty, I am sure (acc. to Klotz ad Cic. Sen. 1, 2, certe scio = certum est me scire, I am fully convinced: certo scio = certum est quod scio, my knowledge is accurate, etc.):

    certe edepol scio, si aliud quicquam est quod credam aut certo sciam, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 115:

    edepol certo scio,

    id. Bacch. 2, 3, 20:

    scelestiorem me hac anu certe scio Vidisse numquam,

    id. Aul. 1, 1, 21; cf. Cic. Arch. 12, 32:

    ex litteris certe scire potuistis,

    id. Font. 4, 8; id. Phil. 12, 12, 29:

    quod iste certe statuerat ac deliberaverat non adesse,

    id. Verr. 2, 1, 1, § 1.—
    b.
    In affirm. answers: Ar. Ain' vero? Le. Certe, inquam, Plaut. As. 3, 3, 132: Ch. Ain'tu? So. Certe, sic erit, Ter. Heaut. 5, 3, 12.—
    c.
    In a subjective supposition or presumption that a thing is so, certainly, surely, assuredly, doubtless, of course; Gr. isôs:

    ah nugas agis, Certe habes,

    Plaut. Aul. 4, 4, 25; id. Bacch. 5, 2, 58:

    si me tanti facis, quanti certe facis,

    Cic. Fam. 11, 16, 3; 7, 8, 1; cf. Verg. A. 1, 234; Ov. M. 2, 423; Prop. 2, 7, 1. —
    (β).
    In interrog., Cic. Leg. 1, 1, 3; Suet. Aug. 33.—
    II.
    Affirming with restriction, yet surely, yet indeed, at least, notwithstanding (very freq. in prose and poetry, esp. after the class. per.).
    A.
    Alone:

    si non ipsā re tibi istuc dolet, Simulare certe est hominis,

    Ter. Ad. 4, 7, 16:

    cingitur, certe expedit se,

    Plaut. Am. 1, 1, 152:

    ut homines mortem vel optare incipiant, vel certe timere desistant,

    Cic. Tusc. 1, 49, 117:

    haec... sint falsa sane, invidiosa certe non sunt,

    id. Ac. 2, 32, 105:

    qui... ut non referat pedem, sistet certe,

    id. Phil. 12, 4, 8:

    res fortasse verae, certe graves,

    id. Fin. 4, 3, 7; cf. Liv. 9, 11, 13:

    consulatum unum certe plebis Romanae esse,

    id. 22, 34, 11:

    quos quoniam caeli nondum dignamur honore, Quas dedimus certe terras habitare sinamus,

    Ov. M. 1, 195 et saep.:

    quo quid sit beatius, mihi certe in mentem venire non potest,

    Cic. Tusc. 5, 28, 81; so,

    ego certe,

    Quint. 8, 3, 65; 9, 4, 57:

    certe ego,

    Sall. J. 31, 5; Ov. H. 19, 81; id. M. 13, 840; id. Tr. 4, 5, 13:

    mihi certe,

    Quint. 10, 3, 23:

    ipse certe,

    id. 8, 6, 30; Curt. 7, 4, 19; 7, 6, 22.—
    B.
    With other particles.
    1.
    With tamen:

    illud certe tamen, quod jam amplexi sumus,

    Cic. de Or. 3, 6, 22; id. Sen. 23, 84.—
    2.
    With at: quod (consilium) si non fuerit prudens, at certe ab optima fide proficiscetur, Balb. et opp. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. F. 3, 351; cf. at II. 3.—
    3.
    With sed: non integrā re, sed certe minus infractā, quam, etc., Att. ap. Cic. Att. 9, 10, 8; cf. Cic. Leg. 1, 21, 56 dub. B. and K. —
    4.
    With quidem:

    ubi sit animus, certe quidem in te est,

    Cic. Tusc. 1, 29, 70:

    quoniam volumus quidem certe senes fieri,

    id. Sen. 2, 6; id. Quint. 15, 50:

    certe quidem vos estis Romani, etc.,

    Liv. 45, 22, 5. (But quidem does not belong with certe in such passages as the foll.:

    hic quidem certe memorat, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 261 al.; v. quidem; cf. also aut and vel.)

    Lewis & Short latin dictionary > certus

  • 4 certus

        certus adj. with comp. and sup.    [P. of cerno], determined, resolved, fixed, settled, purposed, certain: ei consilia, T.: Certa res est, T.: illos ad certam mortem adducere: omnia experiri certumst prius quam pereo, it is determined, T.: ita facere certumst, T.: certum est omnia dicere: cum diceret síbi certum esse discedere, that he had resolved: mihi abiurare certius est quam dependere, I have determined rather, etc. — Of persons, determined, resolved, bent: certa mori, V.: certi non cedere, O.: certus eundi, V., O.—Determined in thought, sure, proved, true, established, certain: ut mi haec certa attuleris, T.: cum ad has suspiciones certissimae res accederent, Cs.: crimen: certum esse ratus quod acceperat, S.: nec quicquam certi respondes mihi, T.: id parum certum est, L.: neque certi quid esset explorari poterat, Cs.: neque certum inveniri poterat, Cs.: si quicquam humanorum certi est, L.: certum habere, to regard as certain: pro certo habetote vos decernere, be assured, S.: pro certo polliceor hoc vobis: id ponere pro certo, L.: quot caesa milia sint, quis pro certo adfirmet? L.: pro certo creditur (Catilina) fecisse, etc., S. — Of persons, informed, assured, certain: certi sumus periisse omnia: Anchisen facio Certum, V.: futurorum certi, O.: Quantum potest me certiorem face, inform me, T.: qui certiorem me sui consili fecit: Caesarem certiorem faciunt, sese non facile prohibere, etc., Cs.: milites certiores facit, paulisper intermitterent proelium, instructs, Cs.: ubi de eius adventu Helvetii certiores facti sunt, Cs.: factus certior, quae res gererentur, Cs. —Definite, precise, certain, specified, particular: ad certas res conficiendas certos homines delectos habebat, for special purposes special agents: concilium in diem certam indicere, Cs.: certum pretium missionis constituere: imperatorem certum deposcere: signum, agreed, Cs.: domicilium, fixed: sunt certi denique fines, Quos ultra, etc., H.—Determined only in thought, certain, nameless, not specified: de certā causā nondum facere: certorum hominum avaritia: expositis certis rebus, a few points. — Of persons, trustworthy, consistent, firm: amicus certus in re incertā cernitur: homo certus et diligens: honestissimus et certissimus: hostis nec spe nec animo certior (i. e. firmior), L.: pectus, V.: illud ex hominibus certis reperiebam: certissimus auctor (Phoebus), V.: certi accusatoris officium. — Of things, settled, fixed, assured, established, trustworthy, certain: certius argumentum odi: cum illa certissima argumenta atque, iudicia sceleris, tum multo certiora illa, conclusive: certiores nuntii, more trustworthy news, Cs.: vectigalia populi R. certissima: quod salutis certa laetitia est, nascendi incerta condicio: certissima victoria, complete, Cs.: convivia, constant, H.: certiorem capessere fugam, more decided, L.: certam quatit improbus hastam, sure of aim, V.: certo subtemine Parcae, inexorable, H.: si certa pestis adesset, sure destruction, S.
    * * *
    certa -um, certior -or -us, certissimus -a -um ADJ
    fixed, settled, firm; certain; trusty/reliable; sure; resolved, determined

    Latin-English dictionary > certus

  • 5 amicus

    1.
    ămīcus (old form ămēcus, Paul. ex Fest. p. 15 Müll.), a, um, adj. [amo], friendly, kind, amicable, favorable, inclined to, liking; constr. with dat., Zumpt, Gram. §

    410: animo esse amico erga aliquem,

    Ter. Hec. 3, 3, 29; Cic. Fam. 1, 7, 3:

    tribuni sunt nobis amici,

    id. Q. Fr. 1, 2 fin.:

    homo amicus nobis jam inde a puero,

    Ter. Ad. 3, 3, 86:

    Pompeium tibi valde amicum esse cognovi,

    Cic. Fam. 1, 8, 5; id. Att. 9, 5:

    amicus non magis tyranno quam tyrannidi,

    Nep. Dion, 3, 2; id. Att. 9:

    male numen amicum,

    Verg. A. 2, 735; Ov. F. 3, 834:

    (Fortuna) amica varietati constantiam respuit,

    Cic. N. D. 2, 16:

    amica luto sus,

    fond of, Hor. Ep. 1, 2, 26.— Comp.:

    mihi nemo est amicior Attico,

    Cic. Att. 16, 16:

    amicior Cilicum aerariis quam nostro,

    id. ib. 7, 1, 6; id. Fam. 3, 2, 1.— Sup.:

    Deiotarum, fidelissimum regem atque amicissimum rei publicae nostrae,

    Cic. Att. 15, 2, 2:

    cum summi viri, tum amicissimi,

    id. Am. 2, 8:

    amicissimi viri,

    Suet. Caes. 1:

    successor conjunctissimus et amicissimus,

    Cic. Fam. 3, 3:

    hoc libro ad amicum amicissimus de amicitiā scripsi,

    id. Am. 1, 5; 23, 88 (but the comp. and sup. may sometimes be rendered as belonging to 2. amicus, a greater friend, the greatest friend, as in Cic. Att. 16, 16, and Am. 1, 5; so in Gr. basileus etc.).—
    B.
    Of things, kindly, pleasing (mostly poet.;

    so Cic. rarely): nihil homini amico est opportuno amicius,

    Plaut. Ep. 3, 3, 44:

    secundum te nihil est mihi amicius solitudine,

    Cic. Att. 12, 15:

    portus intramus amicos,

    Verg. A. 5, 57: fessos opibus solatur amicis, id. [p. 106] ib. 5, 416:

    vento amico ferri,

    Ov. Tr. 1, 5, 17:

    per amica silentia lunae,

    Verg. A. 2, 255:

    amici imbres,

    id. G. 4, 115:

    sidus amicum,

    Hor. Epod. 10, 9:

    sol amicum tempus agens,

    bringing the welcome hour, id. C. 3, 6, 43:

    tempus fraudibus amicum,

    Stat. S. 5, 2, 39:

    brevitas postulatur, qui mihimet ipsi amicissima est,

    Cic. Quinct. 34.—
    * C.
    Amicum est mihi (after the Gr. philon esti moi; in pure Lat., mihi cordi est, etc.); with inf., it pleases me, it accords with my feelings:

    nec dis amicum est nec mihi te prius Obire,

    Hor. C. 2, 17, 2.—Hence, adv., in a friendly manner, kindly, amicably.
    a.
    Old form ămīcĭter, Pac. ap. Non. 510, 26; Plaut. Pers. 2, 3, 3.—
    b.
    Class. form ămīcē:

    facis amice,

    Cic. Am. 2, 9:

    haec accipienda amice,

    id. ib. 24, 88; id. Fin. 1, 10; id. Off. 1, 26. —
    * Comp., Front. ad M. Caes. 1, 6.— Sup., Cic. Div. in Caecil. 9; Caes. B. C. 2, 17.
    2.
    ămīcus, i, m. [from amo, as philos from phileô, and from ] ( gen. plur. amicūm, Ter. Heaut. prol. 24).
    A.
    A friend; constr. with gen. or poss. adj.; v. Zumpt, Gram. §

    410: est is (amicus) tamquam alter idem,

    Cic. Am. 21, 80 (cf. id. ib. 25, 92; id. Off. 1, 17):

    amicum qui intuetur, tamquam exemplar intuetur sui,

    id. Am. 7, 23:

    Non tam utilitas parta per amicum, quam amici amor ipse delectat,

    id. ib. 14, 51: Amicus certus in re incertā cernitur, Enn. ap. Cic. ib. 17, 64:

    boni improbis, improbi bonis amici esse non possunt,

    Cic. ib. 20, 74:

    ex omnibus saeculis vix tria aut quattuor nominantur paria amicorum,

    id. ib. 4, 15:

    tu ex amicis certis mi es certissimus,

    Plaut. Trin. 1, 2, 54 and 57:

    vetus verbum hoc est, Communia esse amicorum inter se omnia,

    Ter. Ad. 5, 4, 18:

    Respicis antiquum lassis in rebus amicum,

    Ov. P. 2, 3, 93:

    Alba tuus antiquissimus non solum amicus, verum etiam amator,

    Cic. Verr. 2, 3, 63 fin.:

    hospitis et amici mei M. Pacuvii fabula,

    id. Am. 7, 24:

    suis incommodis graviter angi non amicum sed se ipsum amantis est,

    of one loving not his friend, but himself, id. ib. 3, 10:

    ab amicis honesta petere, amicorum causā honesta facere,

    id. ib. 13, 44:

    paternus amicus ac pernecessarius,

    id. Fl. 6, 14:

    amicus novus,

    id. Am. 19, 67:

    vetus,

    id. ib.; Verg. A. 3, 82; Hor. S. 2, 6, 81; Ov. P. 1, 6, 53:

    amici ac familiares veteres,

    Suet. Tib. 55:

    aequaevus,

    Verg. A. 5, 452:

    ardens,

    id. ib. 9, 198:

    dulcis,

    Hor. S. 1, 3, 69; Ov. P. 1, 8, 31:

    carus,

    Hor. C. 4, 9, 51; Ov. Tr. 3, 6, 7:

    jucundus,

    Hor. S. 1, 3, 93:

    amici jucundissimi et omnium horarum,

    Suet. Tib. 42:

    amicus propior,

    Hor. Ep. 1, 9, 5:

    fidelis,

    id. ib. 2, 2, 1; Vulg. Eccli. 6, 14:

    fidus,

    Hor. Ep. 1, 5, 24:

    verus,

    Cic. Am. 21, 82; Vulg. Eccli. 25, 12:

    mendax,

    Hor. A. P. 425:

    secernere blandum amicum a vero,

    Cic. Am. 25, 95:

    memor,

    Ov. Tr. 5, 9, 33:

    summus,

    Ter. Phorm. 1, 1, 1:

    primus,

    Vulg. 1 Macc. 10, 65:

    amici tristes,

    Hor. C. 1, 7, 24:

    maesti,

    Ov. Tr. 1, 9, 5:

    dives,

    Hor. Ep. 1, 8, 24:

    inops,

    id. S. 1, 2, 5:

    inferioris ordinis amici,

    Cic. Am. 19, 69:

    communes amici,

    Cic. Fam. 5, 2:

    amice, salve!

    Ter. Eun. 3, 5, 12; so Cat. 55, 7; Verg. A. 6, 507; Hor. C. 2, 14, 6; and Vulg. Matt. 20, 13:

    magnanimi veritatis amici,

    Cic. Off. 1, 19:

    amicos parare,

    Ter. And. 1, 1, 39:

    amicos parare optimam vitae, ut ita dicam, supellectilem,

    Cic. Am. 15, 55:

    minus amicorum habens,

    Ter. Eun. 4, 6, 22:

    me unum atque unicum amicum habuit,

    Cat. 73, 6;

    amicos habere,

    Cic. Am. 11, 36; so Vulg. Prov. 22, 11:

    nos sibi amicos junget,

    Ter. Hec. 5, 2, 32; Hor. S. 1, 3, 54:

    amicum servare,

    id. ib.:

    amicum servare per durum tempus,

    Ov. P. 2, 6, 29:

    aliquo uti amico,

    to have one as a friend, Cic. de Or. 1, 14, 62; Hor. S. 1, 4, 96:

    sibi amicum facere,

    Vulg. Luc. 16, 9:

    amicum diligere,

    Verg. A. 9, 430; Vulg. Deut. 13, 6:

    amico inservire,

    Ter. Heaut. 3, 1, 8:

    amico parcere,

    Hor. S. 1, 4, 35:

    et monendi amici saepe sunt et objurgandi,

    Cic. Am. 24, 88:

    amico ignoscere,

    Hor. Ep. 2, 2, 110:

    angorem pro amico capere,

    Cic. Am. 13, 48:

    amici jacentem animum excitare,

    id. ib. 16, 59:

    amicum consolari,

    Ov. Tr. 5, 4, 41:

    amico orbatus,

    Cic. Am. 3, 10:

    amicum offendere,

    Hor. S. 1, 3, 73:

    non paucis munitus amicis,

    Ov. P. 2, 3, 25.—Also for patronus, patron, protector; so Horace of Mæcenas, Epod. 1, 2:

    amicus potens,

    powerful friend, id. C. 2, 18, 12; so,

    magnus,

    Juv. 3, 57; 6, 313: Suet. Aug. 56:

    valentissimi,

    id. ib. 35.—And for socius, companion:

    trepido fugam exprobravit amico,

    Ov. M. 13, 69.—
    B.
    In polit. relations, a friend of the State (who was not always socius, an ally, but the socius was always amicus; cf.

    amicitia): Deiotarus ex animo amicus, unus fidelis populo Romano,

    Cic. Phil. 11, 13:

    socio atque amico regi,

    Liv. 37, 54; 7, 30 et saep.; Suet. Caes. 11.—
    C.
    In and after the Aug. per., a counsellor, courtier, minister of a prince, Nep. Milt. 3, 2 Dähn.:

    fuerunt multi reges ex amicis Alexandri Magni,

    id. Reg. 3, 1; so Suet. Caes. 70, 72; 70, 79; id. Aug. 16; 17; 35; 56; 66; id. Calig. 19; id. Ner. 5; id. Galb. 7 al.; cf. Ernest. ad Suet. Excurs. XV.—Hence, ămī-ca, ae, f.
    A.
    In bon. part., a female friend (very rare; cf. hetaira in Hom., Aristoph., Plato):

    amicae, cognatae,

    Ter. Hec. 4, 2, 16:

    at haec amicae erunt, ubi, etc.,

    id. ib. 5, 2, 24:

    Me (laedit) soror et cum quae dormit amica simul,

    Prop. 2, 6, 12:

    ibit ad adfectam, quae non languebit, amicam Visere,

    Ov. Am. 2, 2, 21; cf. Juv. 3, 12; 6, 353; 6, 455; 6, 481; so Inscr. Grut. 865, 17; 891, 4. —
    B.
    In mal. part., = meretrix, a concubine, mistress, courtesan (esp. freq. in the comic poets; so in Gr. hetaira com. in Att. usage): eum suus pater ab amicā abduxit, Naev. ap. Gell. 6, 8:

    mulierem pejorem quam haec amica est Phaedromi non vidi,

    Plaut. Curc. 5, 1, 3; so id. Trin. 3, 2, 25; 3, 4, 22; id. Cist. 2, 3, 28; id. Ep. 5, 2, 36; 5, 2, 39 al.:

    sive ista uxor sive amica est,

    Ter. And. 1, 3, 11; id. Heaut. 1, 1, 52; 1, 2, 15; 3, 3, 6; 4, 6, 15 et saep.; Cic. Att. 10, 10; Dig. 50, 16, 144.

    Lewis & Short latin dictionary > amicus

  • 6 incertus

    incertus, a, um (archaic gen. plur. incertūm, Pac. ap. Non. 495, 27), adj. [2. incertus; hence, acc. to certus].
    I.
    Object., of things whose (external or internal) qualities are not firmly established, uncertain, unsettled, doubtful, untrustworthy, not fast, not firm (class.): amicus certus in re incerta cernitur, Enn. ap. Cic. Lael. 17, 64 (Trag. v. 428 Vahl.); cf. id. ap. Non. 166, 22 (Trag. v. 12 Vahl.):

    incerti socii an hostes essent,

    Liv. 30, 35, 9:

    incertus (infans) masculus an femina esset,

    id. 31, 12, 6; cf. Sall. J. 49, 5:

    cum incerta bellum an pax cum Celtiberis essent,

    Liv. 34, 19, 8 Weissenb.: spe incerta certum mihi laborem sustuli, Ter. Hec. prol. alt. 9; id. And. 2, 3, 16:

    nuptiae,

    id. ib. 5, 1, 11:

    aetas (puerilis) maxime lubrica atque incerta,

    Cic. Verr. 2, 5, 52, § 137:

    itinera,

    Caes. B. G. 5, 37 fin.:

    dominatus,

    Cic. Rep. 1, 17:

    status,

    id. ib. 1, 26:

    sedes,

    Sall. C. 6, 1:

    ambiguae testis incertaeque rei,

    Juv. 8, 81:

    comarum Anulus incertā non bene fixus acu,

    not fast, Mart. 2, 66, 2:

    colligere incertos et in ordine ponere crines,

    dishevelled, Ov. Am. 1, 11, 1:

    per incertam lunam sub luce maligna,

    not clearly visible, dim, Verg. A. 6, 270:

    soles,

    id. ib. 3, 203:

    securis,

    that did not strike with a sure blow, id. ib. 2, 224:

    vultus,

    disturbed, uneasy, Sall. J. 106, 2:

    ille vitam suam ad incertissimam spem reservavit,

    Cic. Sest. 22, 50: arbori incertae nullam prudentia cani Rectoris cum ferret opem, the ship uncertain in her course, because no longer obeying the helm, Juv. 12, 32 Halm. — In neutr. ellipt.:

    clauserant portas incertum vi an voluntate,

    Liv. 31, 41, 2; 31, 43, 7 al. — Neutr. as adv. ( poet.):

    incertum vigilans,

    Ov. H. 10, 9; Stat. Th. 5, 212. —
    II.
    Subject., as respects one's perceptions or convictions, not firmly established, uncertain, undetermined, doubtful, dubious (so most freq. in prose and poetry):

    nihil est incertius vulgo,

    Cic. Mur. 17, 36:

    casus,

    id. Or. 28, 98:

    ut alia certa, alia incerta esse dicunt,

    id. Off. 2, 2, 7; cf.: est igitur ridiculum, quod est dubium, id relinquere incertum, id. Mur. 32, 68; and:

    incerta atque dubia,

    Plin. 17, 1, 1, § 9 fin.:

    ut incertis temporibus diversisque itineribus iretur,

    Caes. B. G. 7, 16 fin.; so,

    eventus reliqui temporis,

    Cic. Quint. 26, 83:

    exitus pugnarum,

    id. Mil. 21, 56:

    adulterium,

    Quint. 7, 2, 52:

    auctor,

    id. 5, 11, 41:

    cujus ora puellares faciunt incerta capilli,

    make the sex doubtful, Juv. 15, 137:

    incerta persona heres institui non potest,

    Ulp. Fragm. 22, 4; Gai. Inst. 2, 242; cf. 2, 238.—
    (β).
    With rel. or interrog.-clause:

    nunc mihi incertumst, abeam an maneam,

    Plaut. Aul. 4, 9, 19:

    moriendum certe est, et id incertum, an hoc ipso die,

    Cic. Sen. 20, 74; cf. Quint. 1, 6, 27:

    (Gallus) avem, an gentem, an nomen, an fortunam corporis significet, incertum est,

    id. 7, 9, 2:

    confessus est quidem sed incertum, utrum quia verum erat, an quia, etc.,

    Plin. Ep. 4, 11, 5:

    neque plane occultati humilitate arborum et tamen incerti, quidnam esset,

    Sall. J. 49, 5 Kritz.— Abl. absol.:

    multi annantes navibus incerto prae tenebris, quid aut peterent aut vitarent, foede interierunt,

    Liv. 28, 36, 12.—
    2.
    Subst.: incer-tum, i, n., an uncertainty:

    quicquid incerti mihi in animo prius aut ambiguum fuit, Nunc liquet, nunc defaecatum est,

    Plaut. Ps. 2, 4, 69:

    ne cujus incerti vanique auctor esset,

    Liv. 4, 13, 9:

    incerta maris et tempestatum,

    Tac. A. 3, 54:

    incerta fortunae experiri,

    Plin. Ep. 3, 19, 4:

    incerta belli,

    Liv. 30, 2:

    bona, fortunae possessionesque omnium in dubium incertumque revocabuntur,

    Cic. Caecin. 27, 76; cf. id. ib. 13, 38:

    Minucius praefectus annonae in incertum creatus,

    for an indefinite time, Liv. 4, 13, 7:

    postremo fugere an manere tutius foret, in incerto erat,

    Sall. J. 38, 5:

    Allobroges diu in incerto habuere, quidnam consilii caperent,

    id. C. 41, 1; cf. id. J. 46, 8:

    imperia ducum in incerto reliquerat,

    Tac. H. 2, 33 fin.
    B.
    Transf., of a person who is in a state of uncertainty respecting any thing, uncertain, in uncertainty, hesitating, doubtful: quo ego ope mea Pro incertis certos compotesque consili Dimitto, Enn. ap. Cic. de Or. 1, 45, 199 (Trag. v. 188 Vahl.):

    nolo suspensam et incertam plebem Romanam obscura spe et caeca exspectatione pendere,

    Cic. Agr. 2, 25, 66; so,

    varius incertusque agitabat,

    Sall. J. 74, 1; Plaut. Ep. 3, 4, 3:

    ego certe me incerto scio hoc daturum nemini homini,

    id. As. 2, 4, 60.—
    (β).
    With rel.-clause:

    quid dicam hisce, incertus sum,

    Ter. Hec. 3, 4, 36:

    cum incertus essem, ubi esses,

    Cic. Att. 1, 9, 1:

    incerti ignarique, quid potissimum facerent,

    Sall. J. 67, 1:

    incerti quidnam esset,

    id. ib. 49, 5:

    incertus, quonam modo aciem instrueret,

    id. ib. 101, 2:

    incerti, quo fata ferant, ubi sistere detur,

    Verg. A. 3, 7:

    incertus, Geniumne loci famulumne parentis Esse putet,

    id. ib. 5, 95:

    faber, incertus scamnum faceretne Priapum,

    Hor. S. 1, 8, 2.—
    (γ).
    With gen. (not in Cic.): summarum rerum incerti, Enn. ap. Cic. de Or. 1, 45, 199 (Trag. v. 187 Vahl.):

    incertusque meae paene salutis eram,

    Ov. Tr. 3, 3, 4:

    sententiae,

    Liv. 4, 57, 3:

    veri,

    id. 4, 23, 3; 1, 27, 6:

    rerum,

    id. 24, 24, 9:

    ultionis,

    Tac. A. 2, 75:

    sui,

    Stat. Th. 5, 525:

    naves incertae locorum, Auct. B. Afr. 7: mox incertus animi, fesso corpore, etc.,

    Tac. A. 6, 46; id. H. 3, 55 fin.:

    futurorum,

    Plin. Ep. 9, 13, 11:

    consilii,

    Curt. 8, 10, 27.—
    (δ).
    With abl.:

    incerti metu,

    Val. Fl. 3, 602.—
    (ε).
    With de and abl.:

    incertus de salute alicujus,

    Plin. Ep. 6, 20, 10.—Hence, adv. in two forms: incertē and incerto (both ante-class.), uncertainly, not certainly, dubiously: incerte errat animus, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 259 Vahl.): vagat exsul, Pac. ap. Non. 467, 25 (Trag. Rel. p. 87 Rib.):

    ubi Habitet dum incerto scio,

    Plaut. Ep. 3, 4, 69:

    incerto scio,

    id. Ps. 4, 2, 7:

    incerto autumo,

    id. Ep. 4, 1, 18.

    Lewis & Short latin dictionary > incertus

  • 7 cerno

    cerno, crēvi, crētum ( part. pass. cretus is apparently used only once:

    cineris bene creti,

    Pall. 12, 22, 3; but freq. in the compounds of cerno; for the simple part., the orig. form certus also is very rarely used:

    certā deinde sorte senatus consultum factum est,

    Liv. 36, 2, 2; v. under II. C., and cf. certus), 3, v. a. [root car- for scar-, to separate; cf. krinô; hence, skôr, stercus, screo; cf. cera].
    I.
    To separate, sift (rare):

    per cribrum, Cato. R. R. 107, 1: farinam cribro,

    Plin. 18, 11, 29, § 115; cf. id. 33, 5, 26, § 87; Pall. Jun. 1; Veg. 3, 28, 6:

    in cribris omnia cerne cavis,

    Ov. Med. Fac. 62; cf.:

    per densa foramina,

    id. ib. 89:

    cineris bene creti,

    well sifted, Pall. Nov. 22.—Far more freq.,
    II.
    Trop.
    A.
    To separate, distinguish by the senses, mostly by the eyes, i. e. to perceive, see, discern (syn.: video, conspicio; class. in prose and poetry; most freq. probably in Lucretius, where it is used about a hundred times); rarely by the ears; v. infra: lumen jubarve in caelo cerno? [p. 319] Enn. ap. Varr. L. L. 6, § 81 Müll.;

    7, § 76 ib.: sed quis illic est, procul quem video? estne hic Hegio? si satis cerno, is hercle'st,

    Ter. Ad. 3, 3, 85:

    tum porro varios rerum sentimus odores, nec tamen ad nareis venienteis cernimus umquam: nec voces cernere suemus,

    Lucr. 1, 300; 4, 598:

    quod nequeunt oculis rerum primordia cerni,

    id. 1, 269; v. also id. 2, 314 sq.; 4, 242; cf. id. 2, 837:

    acute,

    id. 4, 811; cf.:

    cerno acutum,

    Hor. S. 1, 3, 26:

    altaria exhalare vapore,

    Lucr. 3, 432; 2, 928 al.—Hence, sometimes opp. to hearing:

    ut non solum auribus acciperetur, sed etiam oculis cerneretur,

    Nep. Timol. 2, 2;

    or to mental perception: quem ego tam video animo, quam ea, quae oculis cernimus,

    Cic. Fam. 6, 3, 2:

    nos enim ne nunc quidem oculis cernimus ea, quae videmus,

    id. Tusc. 1, 20, 46:

    quae cernere et videre non possumus,

    id. de Or. 3, 40, 161; cf. id. Rep. 6, 20, 21 sq.:

    ego Catuli Cumanum ex hoc loco cerno, Pompeianum non cerno,

    id. Ac. 2, 25, 80:

    ut ea cernimus quae videmus,

    id. Mil. 29, 79:

    omnia sic aperiam, ut ea cernere oculis videamini,

    id. Clu. 24, 66:

    coram aliquid,

    to witness, Caes. B. G. 6, 8; Verg. A. 2, 538:

    aliquem,

    Caes. B. G. 6, 21:

    acies a nostris cernebatur,

    id. B. C. 3, 69:

    in sole sidera ipsa desinunt cerni,

    Quint. 8, 5, 29:

    simile quiddam facientes aves cernimus,

    id. 2, 6, 7:

    me miserum, turbā quod non ego cernar in illā,

    Ov. P. 4, 4, 43:

    Constitit alma Venus, nulli cernenda,

    id. M. 15, 844; Curt. 8, 13, 16; Tac. A. 1, 59.—With acc. and inf.: sensumque inesse et motum in membris cerno, Canius ap. Varr. L. L. 6, § 81 Müll.:

    neque mutari ac misceri omnia cerneres,

    Sall. C. 2, 3: quos ad resistendum concucurrisse cernebat, * Suet. Caes. 15 fin.:

    cernis ut insultent Rutuli?

    Verg. A. 10, 20:

    cerne quam tenui vos parte contingat,

    Cic. Rep. 6, 20, 21:

    cerneres, quanta audacia fuisset, etc.,

    Sall. C. 61, 1.— Impers. with acc. and inf.:

    cernebatur, novissimos illorum premi vehementer,

    Caes. B. C. 1, 64 Herz. N. cr.So impers. with rel. -clause:

    ut non solum auribus acciperetur, sed etiam oculis cerneretur quem detulisset,

    Nep. Timol. 2, 2. —Ante-class., of the hearing: vox illius certe est: idem omnes cernimus, Att. ap. Non. p. 261, 11, and perh. also, Titin. ap. Prisc. p. 898 P.—Hence,
    b.
    Cerni aliquā re or in aliquā re, to become distinguished or known in something:

    fortis animus et magnus duabus rebus maxime cernitur,

    Cic. Off. 1, 20, 66; so id. Tusc. 5, 8, 22: amicus certus in re incertā cernitur, Enn. ap. Cic. Lael. 17, 64:

    atque hae quidem virtutes cernuntur in agendo,

    Cic. Part. Or. 23, 78; id. Top. 21, 80 (also in Quint. 3, 5, 18).—
    * c.
    Have before the mind, have respect to, regard any one:

    ubi gratus, si non eum ipsi cernunt grati, cui referunt gratiam?

    Cic. Leg. 1, 18, 49.—
    B.
    Transf. to intellectual objects, to perceive, comprehend, understand (syn.:

    intellego, cognosco, perspicio): neque tanta in rebus obscuritas, ut eas (res) non penitus acri vir ingenio cernat, si modo aspexerit,

    Cic. de Or. 3, 31, 124:

    jam cernam mene an illam potiorem putes, id. poët. Tusc. 2, 9, 20: (antiquitas) hoc melius ea fortasse, quae erant vera, cernebat,

    id. ib. 1, 12, 26; id. Fin. 1, 19, 64; id. Top. 5, 27; id. N. D. 1, 19, 49; id. Fam. 5, 12, 2:

    quae cum ego non solum suspicarer, sed plane cernerem,

    id. Agr. 2, 4, 9; id. de Or. 3, 31, 124:

    ut consuetum facile amorem cerneres,

    Ter. And. 1, 1, 108.—Hence,
    b.
    Rarely of future events, to foresee, discern beforehand:

    cerno animo sepultā in patriā miseros atque insepultos acervos civium,

    Cic. Cat. 4, 6, 11:

    cerno jam animo, quanto omnia uberiora atque ornatiora futura sint,

    id. Fam. 5, 12, 2.—
    C.
    To decide something that is contested or doubtful (judicially), to decree, determine (more rare than decernere):

    quotcumque senatus creverit populusque jusserit tot sunto,

    Cic. Leg. 3, 3, 8:

    quodcumque senatus creverit agunto,

    id. ib. 3, 3, 8, § 6: jurati cernant. Pac. ap. Non. p. 261, 13:

    illum locum tempusque consilio destinatum quid de Armeniā cernerent,

    Tac. A. 15, 14:

    priusquam id sors cerneret,

    Liv. 43, 12, 2:

    certā sorte,

    after the lot was decided, id. 36, 2, 2.—Hence,
    b.
    To decide by contending or fighting (more rare than the freq. certare, and even in Seneca's time out of use; cf. Sen. Ep. 58, 3): ferro non auro vitam ( acc. respect = de vitā) cernamus utrique, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; id. ap. Non. p. 261, 19, and ap. Varr. L. L. 6, § 81 Müll.; Pac. ap. Non. p. 261, 21: nisi esset qui armis secum vellet cernere, Att. ap. Non. p. 261, 17:

    cernere ferro,

    Verg. A. 12, 709 (also ap. Sen. Ep. 58, 3); so,

    cernere certamen,

    Plaut. Bacch. 3, 2, 15; id. Cas. 3, 1, 2; Lucr. 5, 394: pro patriā, pro liberis, pro aris atque focis suis, * Sall. C. 59, 5 Kritz N. cr. (al. certare):

    seu libeat duplicem sejunctim cernere martem,

    Tib. 4, 1, 103.—Humorously, Plaut. Trin. 2, 4, 77.—
    D.
    In gen., to decide for something, to conclude upon, resolve (syn.: constituo, decerno; also rare): praesidium castris educere, Lucil. ap. Non. p. 261, 5:

    acribus inter se cum armis confligere,

    id. ib. p. 261, 6:

    te mihi amicam esse crevi,

    Plaut. Cist. 1, 1, 1 (crevi valet constitui, Varr. L. L. 7, § 98 Müll.); Cat. 64, 150.—Hence,
    E.
    In judic. lang. t. t., of inheritances.
    1.
    To resolve to enter upon an inheritance, Varr. L. L. 7, § 98 Müll.; cf. Tit. 22, 27, and cretio.—
    2.
    To make known this determination, Tit. 22, 28 and 30; Cic. Att. 11, 2, 1.—
    3.
    = adire, to enter upon an inheritance, Cic. Agr. 2, 15, 40; Liv. 24, 25, 3; 40, 8, 17; Plin. Ep. 10, 79, 2; Quint. Decl. 261; Fest. p. 41.—
    b.
    Trop.:

    debet etiam fratris Appii amorem erga me cum reliquā hereditate crevisse,

    Cic. Att. 6, 1, 10; so id. Fam. 9, 14, 4; Val. Max. 5, 3, ext. 3.—P. a. v. certus.

    Lewis & Short latin dictionary > cerno

  • 8 amecus

    1.
    ămīcus (old form ămēcus, Paul. ex Fest. p. 15 Müll.), a, um, adj. [amo], friendly, kind, amicable, favorable, inclined to, liking; constr. with dat., Zumpt, Gram. §

    410: animo esse amico erga aliquem,

    Ter. Hec. 3, 3, 29; Cic. Fam. 1, 7, 3:

    tribuni sunt nobis amici,

    id. Q. Fr. 1, 2 fin.:

    homo amicus nobis jam inde a puero,

    Ter. Ad. 3, 3, 86:

    Pompeium tibi valde amicum esse cognovi,

    Cic. Fam. 1, 8, 5; id. Att. 9, 5:

    amicus non magis tyranno quam tyrannidi,

    Nep. Dion, 3, 2; id. Att. 9:

    male numen amicum,

    Verg. A. 2, 735; Ov. F. 3, 834:

    (Fortuna) amica varietati constantiam respuit,

    Cic. N. D. 2, 16:

    amica luto sus,

    fond of, Hor. Ep. 1, 2, 26.— Comp.:

    mihi nemo est amicior Attico,

    Cic. Att. 16, 16:

    amicior Cilicum aerariis quam nostro,

    id. ib. 7, 1, 6; id. Fam. 3, 2, 1.— Sup.:

    Deiotarum, fidelissimum regem atque amicissimum rei publicae nostrae,

    Cic. Att. 15, 2, 2:

    cum summi viri, tum amicissimi,

    id. Am. 2, 8:

    amicissimi viri,

    Suet. Caes. 1:

    successor conjunctissimus et amicissimus,

    Cic. Fam. 3, 3:

    hoc libro ad amicum amicissimus de amicitiā scripsi,

    id. Am. 1, 5; 23, 88 (but the comp. and sup. may sometimes be rendered as belonging to 2. amicus, a greater friend, the greatest friend, as in Cic. Att. 16, 16, and Am. 1, 5; so in Gr. basileus etc.).—
    B.
    Of things, kindly, pleasing (mostly poet.;

    so Cic. rarely): nihil homini amico est opportuno amicius,

    Plaut. Ep. 3, 3, 44:

    secundum te nihil est mihi amicius solitudine,

    Cic. Att. 12, 15:

    portus intramus amicos,

    Verg. A. 5, 57: fessos opibus solatur amicis, id. [p. 106] ib. 5, 416:

    vento amico ferri,

    Ov. Tr. 1, 5, 17:

    per amica silentia lunae,

    Verg. A. 2, 255:

    amici imbres,

    id. G. 4, 115:

    sidus amicum,

    Hor. Epod. 10, 9:

    sol amicum tempus agens,

    bringing the welcome hour, id. C. 3, 6, 43:

    tempus fraudibus amicum,

    Stat. S. 5, 2, 39:

    brevitas postulatur, qui mihimet ipsi amicissima est,

    Cic. Quinct. 34.—
    * C.
    Amicum est mihi (after the Gr. philon esti moi; in pure Lat., mihi cordi est, etc.); with inf., it pleases me, it accords with my feelings:

    nec dis amicum est nec mihi te prius Obire,

    Hor. C. 2, 17, 2.—Hence, adv., in a friendly manner, kindly, amicably.
    a.
    Old form ămīcĭter, Pac. ap. Non. 510, 26; Plaut. Pers. 2, 3, 3.—
    b.
    Class. form ămīcē:

    facis amice,

    Cic. Am. 2, 9:

    haec accipienda amice,

    id. ib. 24, 88; id. Fin. 1, 10; id. Off. 1, 26. —
    * Comp., Front. ad M. Caes. 1, 6.— Sup., Cic. Div. in Caecil. 9; Caes. B. C. 2, 17.
    2.
    ămīcus, i, m. [from amo, as philos from phileô, and from ] ( gen. plur. amicūm, Ter. Heaut. prol. 24).
    A.
    A friend; constr. with gen. or poss. adj.; v. Zumpt, Gram. §

    410: est is (amicus) tamquam alter idem,

    Cic. Am. 21, 80 (cf. id. ib. 25, 92; id. Off. 1, 17):

    amicum qui intuetur, tamquam exemplar intuetur sui,

    id. Am. 7, 23:

    Non tam utilitas parta per amicum, quam amici amor ipse delectat,

    id. ib. 14, 51: Amicus certus in re incertā cernitur, Enn. ap. Cic. ib. 17, 64:

    boni improbis, improbi bonis amici esse non possunt,

    Cic. ib. 20, 74:

    ex omnibus saeculis vix tria aut quattuor nominantur paria amicorum,

    id. ib. 4, 15:

    tu ex amicis certis mi es certissimus,

    Plaut. Trin. 1, 2, 54 and 57:

    vetus verbum hoc est, Communia esse amicorum inter se omnia,

    Ter. Ad. 5, 4, 18:

    Respicis antiquum lassis in rebus amicum,

    Ov. P. 2, 3, 93:

    Alba tuus antiquissimus non solum amicus, verum etiam amator,

    Cic. Verr. 2, 3, 63 fin.:

    hospitis et amici mei M. Pacuvii fabula,

    id. Am. 7, 24:

    suis incommodis graviter angi non amicum sed se ipsum amantis est,

    of one loving not his friend, but himself, id. ib. 3, 10:

    ab amicis honesta petere, amicorum causā honesta facere,

    id. ib. 13, 44:

    paternus amicus ac pernecessarius,

    id. Fl. 6, 14:

    amicus novus,

    id. Am. 19, 67:

    vetus,

    id. ib.; Verg. A. 3, 82; Hor. S. 2, 6, 81; Ov. P. 1, 6, 53:

    amici ac familiares veteres,

    Suet. Tib. 55:

    aequaevus,

    Verg. A. 5, 452:

    ardens,

    id. ib. 9, 198:

    dulcis,

    Hor. S. 1, 3, 69; Ov. P. 1, 8, 31:

    carus,

    Hor. C. 4, 9, 51; Ov. Tr. 3, 6, 7:

    jucundus,

    Hor. S. 1, 3, 93:

    amici jucundissimi et omnium horarum,

    Suet. Tib. 42:

    amicus propior,

    Hor. Ep. 1, 9, 5:

    fidelis,

    id. ib. 2, 2, 1; Vulg. Eccli. 6, 14:

    fidus,

    Hor. Ep. 1, 5, 24:

    verus,

    Cic. Am. 21, 82; Vulg. Eccli. 25, 12:

    mendax,

    Hor. A. P. 425:

    secernere blandum amicum a vero,

    Cic. Am. 25, 95:

    memor,

    Ov. Tr. 5, 9, 33:

    summus,

    Ter. Phorm. 1, 1, 1:

    primus,

    Vulg. 1 Macc. 10, 65:

    amici tristes,

    Hor. C. 1, 7, 24:

    maesti,

    Ov. Tr. 1, 9, 5:

    dives,

    Hor. Ep. 1, 8, 24:

    inops,

    id. S. 1, 2, 5:

    inferioris ordinis amici,

    Cic. Am. 19, 69:

    communes amici,

    Cic. Fam. 5, 2:

    amice, salve!

    Ter. Eun. 3, 5, 12; so Cat. 55, 7; Verg. A. 6, 507; Hor. C. 2, 14, 6; and Vulg. Matt. 20, 13:

    magnanimi veritatis amici,

    Cic. Off. 1, 19:

    amicos parare,

    Ter. And. 1, 1, 39:

    amicos parare optimam vitae, ut ita dicam, supellectilem,

    Cic. Am. 15, 55:

    minus amicorum habens,

    Ter. Eun. 4, 6, 22:

    me unum atque unicum amicum habuit,

    Cat. 73, 6;

    amicos habere,

    Cic. Am. 11, 36; so Vulg. Prov. 22, 11:

    nos sibi amicos junget,

    Ter. Hec. 5, 2, 32; Hor. S. 1, 3, 54:

    amicum servare,

    id. ib.:

    amicum servare per durum tempus,

    Ov. P. 2, 6, 29:

    aliquo uti amico,

    to have one as a friend, Cic. de Or. 1, 14, 62; Hor. S. 1, 4, 96:

    sibi amicum facere,

    Vulg. Luc. 16, 9:

    amicum diligere,

    Verg. A. 9, 430; Vulg. Deut. 13, 6:

    amico inservire,

    Ter. Heaut. 3, 1, 8:

    amico parcere,

    Hor. S. 1, 4, 35:

    et monendi amici saepe sunt et objurgandi,

    Cic. Am. 24, 88:

    amico ignoscere,

    Hor. Ep. 2, 2, 110:

    angorem pro amico capere,

    Cic. Am. 13, 48:

    amici jacentem animum excitare,

    id. ib. 16, 59:

    amicum consolari,

    Ov. Tr. 5, 4, 41:

    amico orbatus,

    Cic. Am. 3, 10:

    amicum offendere,

    Hor. S. 1, 3, 73:

    non paucis munitus amicis,

    Ov. P. 2, 3, 25.—Also for patronus, patron, protector; so Horace of Mæcenas, Epod. 1, 2:

    amicus potens,

    powerful friend, id. C. 2, 18, 12; so,

    magnus,

    Juv. 3, 57; 6, 313: Suet. Aug. 56:

    valentissimi,

    id. ib. 35.—And for socius, companion:

    trepido fugam exprobravit amico,

    Ov. M. 13, 69.—
    B.
    In polit. relations, a friend of the State (who was not always socius, an ally, but the socius was always amicus; cf.

    amicitia): Deiotarus ex animo amicus, unus fidelis populo Romano,

    Cic. Phil. 11, 13:

    socio atque amico regi,

    Liv. 37, 54; 7, 30 et saep.; Suet. Caes. 11.—
    C.
    In and after the Aug. per., a counsellor, courtier, minister of a prince, Nep. Milt. 3, 2 Dähn.:

    fuerunt multi reges ex amicis Alexandri Magni,

    id. Reg. 3, 1; so Suet. Caes. 70, 72; 70, 79; id. Aug. 16; 17; 35; 56; 66; id. Calig. 19; id. Ner. 5; id. Galb. 7 al.; cf. Ernest. ad Suet. Excurs. XV.—Hence, ămī-ca, ae, f.
    A.
    In bon. part., a female friend (very rare; cf. hetaira in Hom., Aristoph., Plato):

    amicae, cognatae,

    Ter. Hec. 4, 2, 16:

    at haec amicae erunt, ubi, etc.,

    id. ib. 5, 2, 24:

    Me (laedit) soror et cum quae dormit amica simul,

    Prop. 2, 6, 12:

    ibit ad adfectam, quae non languebit, amicam Visere,

    Ov. Am. 2, 2, 21; cf. Juv. 3, 12; 6, 353; 6, 455; 6, 481; so Inscr. Grut. 865, 17; 891, 4. —
    B.
    In mal. part., = meretrix, a concubine, mistress, courtesan (esp. freq. in the comic poets; so in Gr. hetaira com. in Att. usage): eum suus pater ab amicā abduxit, Naev. ap. Gell. 6, 8:

    mulierem pejorem quam haec amica est Phaedromi non vidi,

    Plaut. Curc. 5, 1, 3; so id. Trin. 3, 2, 25; 3, 4, 22; id. Cist. 2, 3, 28; id. Ep. 5, 2, 36; 5, 2, 39 al.:

    sive ista uxor sive amica est,

    Ter. And. 1, 3, 11; id. Heaut. 1, 1, 52; 1, 2, 15; 3, 3, 6; 4, 6, 15 et saep.; Cic. Att. 10, 10; Dig. 50, 16, 144.

    Lewis & Short latin dictionary > amecus

См. также в других словарях:

  • Amicus certus in re incerta cernitur. — См. Только в беде друга узнаешь …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Amicus — ist das lateinische Wort für Freund. Die weibliche Form ist Amica. Amicus bezeichnet: Amicus, ein Bischof des 5. Jahrhunderts von Grenoble Bartholomeus Amicus (1562–1649), ein Jesuit und Schriftsteller Amicus und Amelius. eine mittelalterliche… …   Deutsch Wikipedia

  • Freund (Subst.) — 1. Allermanns (Allerwelts) Freund, niemands Freund (jedermanns Geck). – Simrock, 2750; Winckler, X, 16; Eiselein, 185; Kirchhofer, 354; Reinsberg III, 143. Dem Allerweltsfreunde empfiehlt W. Müller: »Willst du der Leute Liebling sein, sei… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • ami — ami, ie [ ami ] n. et adj. • Xe; lat. amicus, amica I ♦ N. 1 ♦ Personne liée d amitié avec (une autre personne), ou qui est l objet de l amitié de qqn. ⇒fam. copain, pote. « Qu un ami véritable est une douce chose ! » (La Fontaine). Un de mes… …   Encyclopédie Universelle

  • Proverbios latinos — Anexo:Proverbios latinos Saltar a navegación, búsqueda Los proverbios latinos son un tipo de paremia (enunciado sentencioso, como el refrán, el adagio, la máxima, la sentencia, y el aforismo) utilizada por los romanos, y que se han mantenido en… …   Wikipedia Español

  • Список латинских фраз — В Викицитатнике есть страница по теме Латинские пословицы Во многих языках мира, в том числе в …   Википедия

  • amie — ● amie nom féminin (grec amia, sorte de thon) Grand poisson holostéen d Amérique du Nord, possédant une vessie natatoire apte à la respiration aérienne et divers caractères primitifs. ● amie (homonymes) nom féminin (grec amia, sorte de thon)… …   Encyclopédie Universelle

  • Liste lateinischer Phrasen/A — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P Q R S T U V Inhaltsverzeichnis 1 …   Deutsch Wikipedia

  • Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire  A   B … …   Wikipédia en Français

  • Ab origine — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P …   Deutsch Wikipedia

  • Ad Kalendas graecas — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»