-
21 intento
āvī, ātum, āre [intens. к intendo ]1) простирать, протягивать ( manūs ad sidera Pt); устремлять ( oculos in aliquem Pt)2) угрожающе поднимать, направлять, грозить (i. manus in aliquem L или alicui Sen)i. sicam alicui C — обнажить кинжал против кого-л.arma Latinis i. C — угрожать латинянам войнойpericulum intentatur ab aliquā re Q — опасность грозит со стороны чего-л.3) обвинятьi. alicui crimen Q — возводить обвинение на кого-л -
22 vis
I vīs 2 л. sg. praes. ind. к volo II II vīs (gen. sg. vis T, Dig и dat. sg. vi bAfr крайне редки; acc. vim, abl. vī; pl. vīrēs, ium) f.1) сила, мощь (corporis Sl; equi, venēni C; flammae Nep; morbi Sl, Nep; consuetudinis C); крепость ( vini C); мощь, мощность (animi Sl; venti Lcr; fluminis Cs); могущество ( deorum C); сила, энергия ( Demosthĕnis C); сила, бодростьsummā (maximā) vi Sl — со всей силой, с величайшим напряжениемv. omnis belli versa in Capuam erat L — всё напряжение войны сосредоточено было в Капуе2) pl. силы, средства, возможность, способностьpro viribus C — в меру сил, насколько позволяют силыsupra vires H — свыше сил3) сила, насилие, принуждениеvim facere in aliquem Ter и alicui C — применить силу к кому-л.alicui vim afferre (inferre, adhibēre) C, тж. vim imponere alicui C — совершить насилие над кем-л.accusare aliquem de vi C — обвинить кого-л. в насилииvim vi repellere (defendere, propulsare) Dig — отразить силу силойvi victa v. est C — сила побеждена силойnec vi nec clam nec precario Ter, C, Dig — ни силой (т. е. в порядке самоуправства), ни тайком, ни путём (противозаконного) соглашения (юр. формула трёх видов «незаконного завладения» — vitiosae passessionis)4) толчок, ударv. caeli PM — непогода, буря, гроза5) стеснённое положение, тяжёлые условия ( in summā vi versari C)v. major C etc. — чрезвычайное и непреодолимое обстоятельство (фр. force majeure) (v. major excusat Sen)6) набег, нападение, натискurbem vi (или per vim) expugnare Nep — завоевать город штурмом7) pl. вооружённые силы, войска8) множество, масса (hominum Pl, L; auri C; pulveris Cs)odora canum v. V — стаи чутких собакv. lacrimarum C — потоки слёз9) вес, влияние, значение (oratoris, dicendi, conscientiae C)maximam vim habere ad aliquid Cs — иметь огромное влияние на что-л. или величайшее значение для чего-л.v. testamenti Dig — (юридическая) действительность завещания10) сущность, суть, (истинная) природа, (внутренний) смысл (virtutis C; eloquentiae Q; verae amicitiae Sen)totam vim beate vivendi in animi robore pono C — сущность счастливой жизни я усматриваю целиком в силе духаspecie magis quam vi T — больше по внешности, чем в сущности (на деле)11) важность, вескость (v. et loci et temporis C); значение, смысл (verbi, nominis C); смысл, суть ( legis C)v. in re publicā temporum C — политическое значение обстоятельствhaec est in his verbis v. C — таков смысл этих словv. genitalis T — семенная жидкость; pl. PM = testiculi -
23 commendo
com-mendo ( conm-), āvi, ātum, 1, v. a. [1. mando], to commit to one for preservation, protection, etc., to intrust to one ' s charge, commit to one ' s care, commend to.I.Prop.A.Lit., implying a physical delivery, to deposit with, intrust to; constr. aliquem or aliquid alicui, or absol.:B.commendare nihil aliud est quam deponere,
Dig. 50, 16, 186:Oratorem meum—sic enim inscripsi— Sabino tuo commendavi,
Cic. Fam. 15, 20, 1:sacrum sacrove commendatum qui clepsit rapsitve parricida esto,
id. Leg. 2, 9, 22; 2, 16, 40:nummos alicui,
Dig. 16, 3, 24:corpus alicui loco,
Paul. Sent. 1, 21, 4:CORPORA SARCOPHAGO,
Inscr. Orell. 4370.— Poet.:semina sulcis,
Sil. 15, 541.—With apud or ad and acc. (rare and post-class.): Demetrius duos filios apud Gnidium hospitem suum cum magno auri pondere commendaverat, [p. 377] Just. 35, 2, 1:cujus beneficio ad sororem Medeam est commendatus,
Hyg. Fab. 3.—Trop.:2.ego me tuae commendo et committo fidei,
Ter. Eun. 5, 2, 47 (cf.:bona nostra haec tibi permitto et tuae mando fide,
id. And. 1, 5, 61); so,commendare se patri in clientelam et fidem,
id. Eun. 5, 8, 9; 3, 5, 29:tibi ejus omnia negotia, libertos, procuratores, familiam,
Cic. Fam. 1, 3, 2:vos sum testatus, vobis me ac meos commendavi,
id. Dom. 57, 145:totum me tuo amori fideique,
id. Att. 3, 20, 2:tibi suos testamento liberos,
id. Fin. 3, 2, 9:simul atque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum,
id. ib. 3, 5, 16; * Cat. 15, 1; Ov. M. 6, 495:aliquem diis,
Tac. A. 4, 17; cf. id. ib. 15, 23:rempublicam patribus,
id. H. 1, 90; Suet. Aug. 56.— Trop.: aliquid litteris, to commit to writing, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 2:historiam immortalitati,
Cic. de Or. 2, 9, 36:nomen tuum immortalitati,
id. Fam. 10, 12, 5; cf.:nomen suum posteritati,
Curt. 9, 3, 5:eum sempiternae gloriae,
Cic. Fam. 5, 12, 6: se fugae, Auct. B. Afr. 34.—Esp., of the dying, to commend children, parents, etc., to the care of others:II.is, qui morti addictus esset, paucos sibi dies commendandorum suorum causā postulavisset,
Cic. Off. 3, 10, 46:hi de suā salute desperantes... parentes suos commendabant, si quos ex eo periculo fortuna servare potuisset,
Caes. B. C. 2, 41:ille tibi moriens nos commendavit senex,
Ter. Ad. 3, 4, 11; Prop. 4 (5), 11, 73:tibi suos testamento liberos,
Cic. Fin. 3, 2, 9.—In gen., to commend or recommend, i. e. to procure favor for, to make agreeable, to set off with advantage, to grace (class.):A.principes undique convenire et se civitatesque suas Caesari commendare coeperunt,
Caes. B. G. 3, 27 fin.;Auct. B. G. 8, 50: P. Rutilii adulescentiam ad opinionem et conscientiae et juris scientiae P. Mucii commendavit domus,
Cic. Off. 2, 13, 47:(vox) quae una maxime eloquentiam vel commendat vel sustinet,
id. de Or. 1, 59, 252; cf.:nullā re unā magis oratorem commendari quam verborum splendore et copiā,
id. Brut. 59, 216; id. Att. 13, 19, 2; Quint. 6, 1, 21:adfectus nemo historicorum commendavit magis,
id. 10, 1, 101:quod me Lucanae commendet amicae,
Hor. Ep. 1, 15, 21:marmora commendantur maculis aut coloribus,
Plin. 36, 6, 8, § 49:compluresque tribuni militum ad Caesarem veniunt seque ei commendant,
Caes. B. C. 1, 74:hoc idcirco commemoratum a te puto, uti te infimo ordini commendares,
Cic. Phil. 2, 2, 3:se civibus impiis,
id. ib. 5, 1, 3:cum se numeris commendat et arte,
Hor. Ep. 2, 1, 261:se tonsā cute,
id. ib. 1, 18, 7:his factis abunde se posteritati commendasset,
Val. Max. 5, 1, ext. 2.—Hence, commendātus, a, um, P. a.Commended, recommended to:B.quae res gloriosior? quae commendatior erit memoriae hominum sempiternae?
Cic. Phil. 2, 13, 32; id. Balb. 18, 43:ceteris rebus habeas eos a me commendatissimos,
id. Fam. 12, 26, 2; 2, 8, 3; 13, 10, 2; 13, 64, 1.—Agreeable, approved, distinguished, valued:vultus commendatior,
Petr. 110, 5:calami,
Plin. 16, 36, 65, § 161:fama commendatior,
id. 25, 10, 81, § 130. -
24 conmendo
com-mendo ( conm-), āvi, ātum, 1, v. a. [1. mando], to commit to one for preservation, protection, etc., to intrust to one ' s charge, commit to one ' s care, commend to.I.Prop.A.Lit., implying a physical delivery, to deposit with, intrust to; constr. aliquem or aliquid alicui, or absol.:B.commendare nihil aliud est quam deponere,
Dig. 50, 16, 186:Oratorem meum—sic enim inscripsi— Sabino tuo commendavi,
Cic. Fam. 15, 20, 1:sacrum sacrove commendatum qui clepsit rapsitve parricida esto,
id. Leg. 2, 9, 22; 2, 16, 40:nummos alicui,
Dig. 16, 3, 24:corpus alicui loco,
Paul. Sent. 1, 21, 4:CORPORA SARCOPHAGO,
Inscr. Orell. 4370.— Poet.:semina sulcis,
Sil. 15, 541.—With apud or ad and acc. (rare and post-class.): Demetrius duos filios apud Gnidium hospitem suum cum magno auri pondere commendaverat, [p. 377] Just. 35, 2, 1:cujus beneficio ad sororem Medeam est commendatus,
Hyg. Fab. 3.—Trop.:2.ego me tuae commendo et committo fidei,
Ter. Eun. 5, 2, 47 (cf.:bona nostra haec tibi permitto et tuae mando fide,
id. And. 1, 5, 61); so,commendare se patri in clientelam et fidem,
id. Eun. 5, 8, 9; 3, 5, 29:tibi ejus omnia negotia, libertos, procuratores, familiam,
Cic. Fam. 1, 3, 2:vos sum testatus, vobis me ac meos commendavi,
id. Dom. 57, 145:totum me tuo amori fideique,
id. Att. 3, 20, 2:tibi suos testamento liberos,
id. Fin. 3, 2, 9:simul atque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum,
id. ib. 3, 5, 16; * Cat. 15, 1; Ov. M. 6, 495:aliquem diis,
Tac. A. 4, 17; cf. id. ib. 15, 23:rempublicam patribus,
id. H. 1, 90; Suet. Aug. 56.— Trop.: aliquid litteris, to commit to writing, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 2:historiam immortalitati,
Cic. de Or. 2, 9, 36:nomen tuum immortalitati,
id. Fam. 10, 12, 5; cf.:nomen suum posteritati,
Curt. 9, 3, 5:eum sempiternae gloriae,
Cic. Fam. 5, 12, 6: se fugae, Auct. B. Afr. 34.—Esp., of the dying, to commend children, parents, etc., to the care of others:II.is, qui morti addictus esset, paucos sibi dies commendandorum suorum causā postulavisset,
Cic. Off. 3, 10, 46:hi de suā salute desperantes... parentes suos commendabant, si quos ex eo periculo fortuna servare potuisset,
Caes. B. C. 2, 41:ille tibi moriens nos commendavit senex,
Ter. Ad. 3, 4, 11; Prop. 4 (5), 11, 73:tibi suos testamento liberos,
Cic. Fin. 3, 2, 9.—In gen., to commend or recommend, i. e. to procure favor for, to make agreeable, to set off with advantage, to grace (class.):A.principes undique convenire et se civitatesque suas Caesari commendare coeperunt,
Caes. B. G. 3, 27 fin.;Auct. B. G. 8, 50: P. Rutilii adulescentiam ad opinionem et conscientiae et juris scientiae P. Mucii commendavit domus,
Cic. Off. 2, 13, 47:(vox) quae una maxime eloquentiam vel commendat vel sustinet,
id. de Or. 1, 59, 252; cf.:nullā re unā magis oratorem commendari quam verborum splendore et copiā,
id. Brut. 59, 216; id. Att. 13, 19, 2; Quint. 6, 1, 21:adfectus nemo historicorum commendavit magis,
id. 10, 1, 101:quod me Lucanae commendet amicae,
Hor. Ep. 1, 15, 21:marmora commendantur maculis aut coloribus,
Plin. 36, 6, 8, § 49:compluresque tribuni militum ad Caesarem veniunt seque ei commendant,
Caes. B. C. 1, 74:hoc idcirco commemoratum a te puto, uti te infimo ordini commendares,
Cic. Phil. 2, 2, 3:se civibus impiis,
id. ib. 5, 1, 3:cum se numeris commendat et arte,
Hor. Ep. 2, 1, 261:se tonsā cute,
id. ib. 1, 18, 7:his factis abunde se posteritati commendasset,
Val. Max. 5, 1, ext. 2.—Hence, commendātus, a, um, P. a.Commended, recommended to:B.quae res gloriosior? quae commendatior erit memoriae hominum sempiternae?
Cic. Phil. 2, 13, 32; id. Balb. 18, 43:ceteris rebus habeas eos a me commendatissimos,
id. Fam. 12, 26, 2; 2, 8, 3; 13, 10, 2; 13, 64, 1.—Agreeable, approved, distinguished, valued:vultus commendatior,
Petr. 110, 5:calami,
Plin. 16, 36, 65, § 161:fama commendatior,
id. 25, 10, 81, § 130. -
25 страх
angor [is, m]; anxietas [atis, f]; timor [is, m]; pavor [is, m]; terror [is, m] (fictus); metus [us, m]; horror [is, m]; tremor [is, m]; trepidatio [onis, f]; exspectatio [onis, f]; formido [inis, f]; frigus [oris, n]; pallor [is, m]• внушать страх timori esse; timorem alicui injicere (incutere, facere); terrorem alicui inferre [afferre, incutere, injicere]; in terrorem aliquem conjicere; terrori alicui esse
• наводить страх territare (metu; magnas urbes; aliquem morte; hostem)
• страх перед внешним врагом timor externus; terror externus [peregrinus]
• страх перед надвигающейся бедой timor venturi mali
• страх перед рабами terror servilis
• страх перед позором verecundia turpidinis
• наводимый мною страх terror meus
• страх чей-л. и перед кем-л. terror alicujus
• быть в страхе из-за кого-л. terrorem habere ab aliquo; trepidare (aliquā re; aliquid)
• на всех напал страх terror invasit omnes
• страх охватил всех metus valuit in omnes
• если бы был проявлен какой-л. страх si quid increpet terroris
• быть охваченным страхом affici metu
• объятый страхом trepidus (vultus)
• панический страх timor, pavor, metus caecus
-
26 dirigo
dī-rigo (dērigo), rēxī, rēctum, ere [dis + rego ]1) выстраивать в прямую линию (d. naves in pugnam L); выстраивать в боевом порядке (d. aciem Cs); выравнивать, проводить или ставить по прямой линии (tigna ad perpendiculum Cs); располагать ( arborum ordines in quincuncem C); намечать, размечать ( regiones lituo C); выпрямлять ( flumina C)amnis direxit aquas Lcn — река выпрямила своё течение (т. е. перестала быть извилистой)2) покрывать прямыми линиями, линовать ( membrana plumbo directa Ctl)3)а) направлять (cursum ad litora Cs; iter ad Mutinam C)d. bracchia contra torrentem J — плыть против теченияб) отправлять, посылать ( litteras C); обращать (os in aliquem locum AG; cogitationes ad aliquid C; intentionem in aliquid Q)omnia consilia factaque ad utilitatem vitae d. T — направить все свои помыслы и дела на житейскую полезностьв)d. Lcr, Sen или se d. VM, Ap — направляться, отправляться4) бросать, метать, пускать (sagittas Su; hastam in aliquem O и alicui V)d. aciem (oculorum) ad aliquem Ctl etc. — устремить взор на кого-л.5)а) определять (d. aliquid aliqua re или ad aliquid Vtr, C)direxisse finem alicui veterem viam L — установить в качестве чьей-л. границы старую дорогуб) приспособлять, приноравливать ( leges hominum ad naturam C)vitam ad certam rationis normam d. C — строить жизнь согласно строгим правилам разумаd. se ad id, quod est optimum Q — ориентироваться на лучшеев) стремиться (d. ad veritatem C)d. ad duas metas Vr — иметь в виду (сразу) две цели -
27 Надежда
- spes (alicujus rei, de aliqua re); fiducia (rei alicujus); praesumptio; exspectatio;• в надежде на что? - qua spe?
• в надежде на что-л. - ad spem alicujus rei;
• возлагать надежды - spem bonam (re)ponere;
• возлагать надежду на кого-л. - habere spem de aliquo; spes in aliquo est;
• полный надежды - spei certus;
• не иметь надежды - desperare; nullam spem habere;
• нет никакой надежды - spei nihil est; nulla spes est;
• нет никакой надежды, что это случится - id fore spes nulla est / ostenditur / relinquitur / nullus spei relictus est locus;
• потерять надежду - spem abjicere (deponere); a spe repelli; decidere a spe;
• потерять надежду на победу - desperare victoriam;
• лишиться надежды - desperare; diffidere; nulla spe pasci; animo cadere; spen omnem deponere / abjicere spem omnium rerum;
• лишить кого-либо надежды - spem alicui adimere / eripere / auferre; de spe dejicere aliquem;
• не питать никакой надежды на мир - desperare pacem;
• когда всякая надежда была потеряна - spe undique abscisa;
• угасшая надежда - spes sublapsa;
• потерявший всякую надежду - spe depulsus;
• лишить надежды - tollere spem;
• возыметь некоторую надежду - in nonnulam spem venire, ingredi, adduci;
• слабая надежда - specula;
• у меня есть надежда - spes me tenet; aliquid in spe est;
• у меня остается еще некоторая надежда - spes me quaedam sustentat;
• есть некоторый луч надежды - spes affulget;
• твоя надежда не тщетна (не напрасна) - ad spem respondet eventus; spes tua non fuit irrita;
• внушать надежду - aliquem in spem vocare;
• моя надежда на успех моей просьбы возросла - majorem spem impetrandi nactus sum;
• мыс Доброй Надежды - - Caput Bonae Spei;
• внушать (подать) надежду - ostendere spem; afferre, facere, dare spem; spondere (ingenium Philippi magnum spondebat virum); in spem inducere aliquem; spem injicere alicui;
• есть надежда на что-л. - ostenditur spes alicujus rei;
• окрылённые надеждой - in spem adducti;
• лелеять надежду - affectare spem;
• питать добрые надежды - bene sperare;
• я имею великую надежду - magna me spes tenet; magna un spe sum; spem bonam habeo;
• подающий бoльшие надежды - in quo certior spes est; (юноша) - adulescens summae spei;
• тешить (обманывать) себя пустой надеждой - blandiri sibi inepta spe;
• льститься пустой надеждой - spes inanes agitare;
• обмануться в надежде - spe dejici, labi;
• надежда достичь чего-л. - spes affectandae alicujus rei;
• в надежде достигнуть власти - spe dominationis, in spe potentiae;
• погибли надежды земледельца - coloni vota jacent;
• вся надежда на него - omnis spes vertitur in eo;
• вся моя надежда на Бога, его милосердие и благость - in unius Dei bonitate atque clementia omnia statuo / colloco / pono; omnes in solo Deo sitas atque locatas rationes et spes habeo; in Deo spes mea omnis residet;
• только эта надежда мне и остается - haec una mihi spes superest; hac una spe nitor;
• надежда его обманула - spes eum frustratur;
• надежда моя осталась тщетной - spes mea in irritum redacta est; ad irritum spes mea cecidit;
• он тешит его тщетной надеждой - ilu надежда - illum inani spe ducit / pascit / lactat;
• ты оправдал наши надежды - exspectationem de te factam explevisti; conceptae de te opinioni egregie respondisti;
• только надежда утешает человека в несчатьи - sola spes hominem in miseriis consolari solet;
-
28 ставить
ponere [o, posui, positum]; superponere; locare [1]; collocare; constituere [o, ui, utum]; instituere; statuere (crateras; aliquem in medio; navem); sistere [o, stiti,-] (aciem in litore); facere [io, feci, factum] (maximi; pluris; parvi; minimi; nihili); subdere [o, didi, ditum] (testam mensae pedi; furcas vitibus)• ставить на свое место suo loco ponere
• ставить в известность certiorem facere; nuntiare
• ставить вопрос quaestionem movere
• ставить в тупик obstupefacere
• ставить знак равенства aequare
• ставить кого-л. наряду с кем-л. exaequare aliquem cum aliquo, alicui
• ставить на первое место primum locum tribuere
• ставить наравне aeque aestimare
• ставить под вопрос dubitare
• ставить своей задачей proponere; destinare
• я это ни во что не ставлю non flocci interduim [facio [e]xistimo, pendo]
• ни во что не ставить conterere (praemium; conterere atque contemnere aliquid); nihil habere, nihil putare (aliquem); aliquid vile [inter vilia] habere
• ставить кого-л. высоко, превыше всего alicui multum, omnia tribuere
-
29 ingero
in-gero, gessī, gestum, ere1) (в)носить, класть, вкладывать ( ligna foco Tib); бросать, метать (saxa, tela, jacula in aliquem L и alicui QC); нагромождать ( scelus sceleri SenT); вливать ( aquam Pl); подносить, наполнять ( alicui calices Ctl)2)а) давать, навязывать (i. alicui nomen T, judicem T; i. alicui omnia imperia Just)i. alicui osculum Su — поцеловать кого-лб) присуждать (dira supplicia, sc. alicui SenT)ingeri (i. se) omnium oculis Just — показываться всемi. se periculis Sil — бросаться навстречу опасностямi. alicui contumelias T (convicia H, probra L) — бранить, ругать кого-либоi. verbera QC (pugnos Ter) — наносить побои, бить -
30 interpono
inter-pōno, posuī, positum, ere1) ставить, расставлять между (aliquem или aliquid alicui или inter aliquos)i. auxilia equitatui Hirt — расставить вспомогательные войска среди конницы2) вставлять, вводить (menses intercalarios L; verba C)i. moram C, Cs — сделать остановку (помедлить)i. spatium ad recreandos animos Cs — дать время для отдыха3) пускать в ход, выставлять, выдвигать, противопоставлять, употреблять, приводитьpactiones i. Just — заключать соглашенияjus jurandum i. L — приносить клятвуi. fidem in aliquid (in aliquā re) Cs etc. — давать слово (обещание) в чём-л.4) привлекать, допускать (aliquem convivio Su; judices, testes C)se i. in aliquid (alicui rei) — вмешиваться во что-л. (i. se bello L)i. se in pacificationem C — выступить посредником в заключении мираi. se scriptis Caesaris Hirt — продолжить сочинение Цезаряi. se audaciae alicujus C — воспротивиться чьей-л. дерзости5) подделывать, фальсифицировать (i. rationes populorum C) -
31 Добро
- bonum; bona; sua; fortunae;• делать добро кому-л. - bene facere alicui, erga aliquem; benigne facere alicui, adversus aliquem
• добро пожаловать - bene factum te advenisse;
-
32 Меч
- gladius (рубящее и колющее оружие); ensis (преим. колющее);• обнаженный меч - gladius vagina vacuus;
• обнажать меч - gladium stringere (destringere, educere, nudare);
• вкладывать меч в ножны - gladium in vagina(m) (re)condere; referre ensem vaginae; tegere ensem vagina;
• препоясать себя мечом - cingere (accingere) se gladio; accomodare ensem lateri;
• вонзить меч, поразить мечем - transfigere aliquem gladio; infigere alicui gladium in pectus; trajicere aliquem gladio; perfodere aliquem gladio;
• гнаться за кем-либо с обнаженным мечом - stricto gladio aliquem sequi; districto gladio aliquem persequi; nudato gladio premere vestigia alicujus;
-
33 Приказать
- jubere (aliquem; aliquem aliquid facere; alicui); imperare; mandare (aliquid alicui); edicere (edixit, ut omnes adessent; e. universi orbi, ne quis...); praecipere; praescribere;• как приказано - praefinito;
• он приказал бойцам укрепить лагерь - jussit milites castra munire;
• Цезарь приказал укрепить лагерь (чтобы лагерь был укреплён) - Caesar jussit castra munire;
• прикажи, чтобы он отвечал мне - jube, mihi respondeat;
• мне приказывают - jubeor;
• они делают то, что им приказано - faciunt, quod jussi sunt;
-
34 Приравнивать
- adaequare; aequiparare; aequare (aliquem alicui); parem ponere;• приравнивать кого-л. к кому-л. - exaequare aliquem cum aliquo, alicui;
• приравнивать Филиппа к Ганнибалу - aequarePhilippum Hannibali;
-
35 adjudico
ad-jūdico, āvī, ātum, āre1) присуждать (aliquid alicui L, C etc.); приговаривать ( aliquem in servitutem alicui C); решатьa. alicui causam C — решить дело в чью либо пользуa. aliquid Itălis armis H — объявить что-л. под властью римского оружия (под римским владычеством)2) приписыватьa. alicui salutem imperii C — приписывать кому-л. спасение державы -
36 Поручать
- mittere; praecipere; assignare; delegare; injungere; committere (alicui rem, administrationem,negotia); transmittere (bellum Pompejo); tradere (alicui imperium navium); transferre (administrationem belli ad aliquem); demandare; manadare (alicui, ut faciat aliquid); commendare; credere (vitam et fortunas alicui); -
37 Покорить
- domare (gentes; orbem terrarum); subigere (gentes); perdomare; redigere aliquem sub imperium alicujus; superare (aliquem donis); subjungere (urbes sub imperium, imperio alicujus); subjugare (hostes; alienae dicioni aliquem); subjicere (provinciam alicui; se potestati, sub potestatem alicujus); subdere (aliquem imperio alicujus); supponere;• покорять моря - vincere aequora;
-
38 servio
īvī (iī), ītum, īre [ servus ]1) быть рабом (невольником), быть порабощённым, в рабстве (apud aliquem C или alicui Ter, L, Ap)s. servitutem C — находиться в полном рабстве2) быть раболепным (s. humiliter L)3) быть подвластным, находиться в полном подчинении ( populo Romano C)4) юр. быть отягощённым повинностями («сервитутами») (serviens fundus Dig; praedia serviebant C); быть объектом чьих-л. прав ( aedes quae serviunt alicui C)5) служить ( candēlae luminibus et funeribus serviunt PM); угождать, быть к услугам (alicui Ter etc.)auribus alicujus s. Cs — говорить приятное кому-л.6) сообразоваться, приспособляться, приноравливаться (s. temporibus callidissime Nep; s. existimationi populi C)s. personae C — быть верным (своей) ролиs. incertis rumoribus Cs — довериться недостоверным слухамs. legibus C — повиноваться законам7) целиком уделять внимание, посвящать себя, усердно служить, заботиться (annonae urbis Dig; s. valetudini, gloriae, posteritati C) -
39 Вина
- culpa; noxa, noxia (noxiae poena par esto); crimen; admissum (gentis admissa dolosae); causa; vitium; meritum;• по вине автора - culpa auctoris;
• это моя вина - mea culpa est; meum est vitium;
• отрицать свою вину - culpam a se amovere;
• сваливать вину на кого - culpam in aliquem conferre, transferre; alicui attribuere, assignare; crimini substitui;
• брать вину на себя - trahere in se crimen; принять на себя чью-л. вину - suscipere in se alicujus crimen; subire crimen;
• это его вина - is est in culpa; culpa est penes eum;
• искупить вину - expendere poenas;
• вменяться в вину кому-л. - alicui noxiae esse;
• ставить в вину - culpare; alicui aliquid vitio dare (vertere);
• быть виной - in causa esse;
-
40 expeto
ex-peto, petīvī, petītum, ere1) стараться достать, добиваться, домогаться, желать (pecuniam C; vincere C; quid est quod expĕtas amplius? C)e. vitam alicujus C — посягать на чью-л. жизньe. aliquid ab aliquo C — просить (требовать) чего-л. у кого-л.sibi consilia e. Pl — принять решенияe. poenas ab aliquo L, C — наказать кого-л.2) устремляться ( medium terrae locum C); обращаться, обрушиваться (in aliquem, редко Pl alicui)omnes clades belli in aliquem expĕtunt L — все бедствия войны падают на (обращаются против) кого-л.3) достигать, продолжатьсяaetatem e. Pl — длиться вечноe. aliquid и aliquem VF — расспрашивать о чём-л. и о ком-л
См. также в других словарях:
charge — Charge, ou fardeau, Onus. Une charge et charté, Vehes, vehis. La charge qu on baille à aucun pour faire quelque chose, Actus, Mandatum, Ministerium, Negotium, Onus. Toute charge qu on prend, ou qu on baille à faire, Prouincia. Une charge… … Thresor de la langue françoyse
honneur — Honneur, m. acut. Vient de ce Latin, Honor, et en retient la signification: Mais il a esté usité aussi par les anciens pour la dignité qu a le vassal d estre fieffé par un Roy ou grand Seigneur, et consequemment pour le fief mesme duquel le… … Thresor de la langue françoyse
abuser — Abuser, actiu. acut. Est n user selon droit et raison de quelque chose. Abuti. Abuser aussi est tromper aucun sous fauce promesse et esperance, Falsum habere aliquem, Verba illi dare, Frustrari aliquem, Selon laquelle signification on dit,… … Thresor de la langue françoyse
bruit — Bruit, Sonitus, Tumultus, Tumultuatio. Petit bruit, Murmurillum. Grand bruit, Fremitus. Dés qu il y a quelque bruit, Quicquid increpuerit, B. ex Cicerone. Bruit qu on fait des pieds quand on chemine, ou des mains, Strepitus. Le bruit que font les … Thresor de la langue françoyse
soulci — Soulci, m. acut. C est peine d esprit, pour quelque choses garder, recouvrer, defendre, et autres actions executer, Solicitudo. Dont il semble venir, Cura, Anxietas. comme, Je suis en souci pour le Roy, en Maugist, De Rege sum solicitus, nempe… … Thresor de la langue françoyse
destourner — Destourner, act. acut. Est tirer quelqu un hors de son chemin à droit ou à gauche, luy faire faillir son chemin, A recta via deducere in obliquam dextrorsum aut sinistrorsum. Et par translation, faire abbandonner à quelqu un ce qu il fait, suit… … Thresor de la langue françoyse
nom — Nom. m. C est le mot de chasque chose, par lequel en parlant ou escrivant, elle est entenduë, Nomen, Vocabulum. Le nom propre d un chacun qu on met devant le surnom, comme Jean, Pierre, Praenomen. Le nom de la maison dont on est, Agnomen. Noms de … Thresor de la langue françoyse
desapointer — aucun, et le priver de son office ou estat, Le casser, Circumscribere aliquem, Potestatem abrogare alicui, Submouere potestatem, vel a potestate, Exauthorare, Abrogare alicui magistratum … Thresor de la langue françoyse
combattre — I. Combattre, c est batailler, Batuere, Confligere, Pugnare, Dimicare, Praeliari, Certamen conserere, Contrahere certamen, Combattre se prend quelquesfois aussi pour veincre en combattant au 8. livre d Amad. Je vous prie mes compagnons vous… … Thresor de la langue françoyse
engeoler — Engeoler, act. acut. Qu on debvroit escrire Enjauler. Est par paroles emmiellées et fallacieuses attirer quelqu un à sa cordelle, et le captiver à ses propos, Subdola oratione aliquem captare, Verbis alicui imponere, Suadae medullae aures… … Thresor de la langue françoyse
resigner — Resigner, Renoncer et quitter son office, Eiurare magistratum, Magistratu sponte sese abdicare, Personam praetextatam in Curia deponere. B. Je resigne, quicte, et laisse tout, Cuncta resigno. Horat. Resigner son lieu, son office, Renoncer à son… … Thresor de la langue françoyse