Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

accipi+velle

  • 1 verstehen

    verstehen, I) v. tr.: A) fassen (sowohl mit dem Gehör als mit dem Verstand: 1) mit dem Gehör: accipere (vernehmen übh., z.B. prae strepitu ac tumultu nec consilium nec imperium accipi poterat). – exaudire (deutlich hören, z.B. neque decretum consulis prae strepitu et clamore exaudiri poterat). – 2) mit dem Verstand: intellegere (einsehen; dah. int. alqm = jmd. verstehen, d. i. seinen Charakter und die Motive seiner Handlungsweise zu würdigen wissen, z.B. Socratem parum; aber auch jmd. verst. = verstehen, was jmd. sagt, meldet, z.B. scriptorem). – comprehendere od. amplecti od. complecti mit u. ohne mente (mit dem Verstand umfassen, sich einen Begriff von etwas machen). – percipere (mit dem Verstand fassen, begreifen). – cognoscere (kennen lernen, erkennen). – interpretari alqd (die Bedeutung von etw. sich deuten, z.B. hoc quale sit non interpretamini?). – etwas unrecht v., alqd in malam partem accipere (etwas übel aufnehmen): alles unrecht v., keinen Scherz v., omnia non sine offensione accipere. – soviel ich verstehe, quantum ego video od. intellego: ich verstehe dich nicht, nescio quid velis: wie soll ich das verstehen? quid hoc sibi vult? quo hoc valet?: wie verstehst du das? quid tu hoc interpretaris?: das versteht sich von selbst, hoc per se intellegitur. – versteht sich (bei Erwiderung oder in fortschreitender Rede), s. freilich. – jmdm. etwas zu verstehen geben, alci alqd significare: seine Meinung deutlich zu v. geben, ambagibus missis sententiam suam declarare. – Dah.: a) etwas unter etwas [2535] verstehen, d. i. α) ihm den u. den Begriff unterlegen: intellegere mit dopp. Akk. (die u. die Vorstellung mit etw. verbinden, z.B. quem enim intellegimus divitem? d. i. wen vertehen wir unter einem Reichen?: u. non in- tellego illud bonum). – intellegi velle mit dopp. Akk. (von andern verstanden wissen wollen, z.B. obtrectatio autem est ea, quam in- tellegi ζηλοτυπίαν volo, aegritudo ex eo,quod etc.). – dicere, vocare, appellare mit dopp. Akk. (so und so nennen, z.B. quid nunc honeste dicit? idemne quod iucunde?: u. omni concitatione animi, quam perturbationem voco, carere: u. securitatem autemnunc appello vacuitatem aegritudinis). interpretari mit dopp. Akk. (so und so auslegen, die und die Bedeutung in etwas hineinlegen, z.B. haec scientiā continentur eā, quamGraeci εύταξίαυ nominant, non hanc, quaminterpretamur modestiam. – accipere mit dopp. Akk. (als das und das annehmen, z.B. urbis appellatio, etsi nomen proprium non adicitur, Romatamen accipitur, unter Stadt versteht man... Rom). – accipi velle mit dopp. Akk. (angenommen wissen wollen, z.B. atque haec sic accipi volo, non tamquam assecutum me esse credam, sed tamquam etc.). – unter etwas zu verstehen sein, intel- legi in alqa re (z.B. illa εύταξίαν, in qua intellegitur ordinis conservatio); accipi alqā re (mit etwas angenommen werden, z.B. est, quod appellatur a novis νόημα, quā voce omnis intellectus accipi potest); valere alqd oder alqo (die u. die Geltung, d. i. den u. den Sinn, die u. die Bedeutung haben, z.B. verbum Latinum par Graeco et quod idem valeat [in gleichem Sinne zu verstehen sei]: und id responsum quo valeret [was unter dieser Antwort zu verstehen sei], cum intellegeret nemo). – darunter verstehen lassen. intellegi cogere mit Akk. (z.B. antiquum agrum Romanum cogit intellegi). – was verstehst du darunter? quid tu hoc interpretaris? – β) damit meinen, mit etwas gesagt haben wollen: dicere mit dopp. Akk. (z.B. Hilarum dico). – interpretari mit Akk. (deutend, auslegend so und so ansehen, z.B. eam sapientiam interpretantur, quam adhuc nemo mortalis est consecutus, sie verstehen unter Weisheit etwas, was etc.). – significare mit Akk. (mit Worten auf etwas hinzielen, hindeuten, z.B. eum enim a deo significari murumligneum). – b) etwas verstehen, d. i. in Gedanken hinzudenken, -ergänzen: intellegere. simul audire u. bl. audire (vom Leser). – intel legi oder audiri velle (vom Schriftstel, verstanden, ergänzt wissen wollen). – manversteht (dazu), simul auditur od. bl. auditur. – B) etwas oder von etw. oder sich auf etw. verstehen, d. i. Kenntnisse in etw. haben, alqd intellegere (genaue Einsicht in etwas haben, z.B. multas linguas: u. plus ego quam vosquid rei publicae expediat intellego). scire alqd od. mit Infin. (wissen, z.B. multas linguas: u. musicam: u. pingere: u. consulem agere [den K. zu spielen]) – novisse (kennen gelernt haben, z.B. geometriam). – didicisse alqd od. mit Infin. (gelernt haben, z.B. textrinum: u. quinqueremes gubernare) – [2536] instructum esse alqā re od. ab alqa re. eruditum esse alqā re (in etwas unterwiesen, unterrichtet sein, z.B. a philosophia instr: esse: und geometriā erud. esse). – alcis rei scientiam habere (Kenntnis einer Sache haben). – alcis rei non ignarum esse (einer Sache nicht unkundig sein, z.B. medicinae. peritum esse alcis rei (in etwas erfahren sein, z.B. eiusmodi operum: u. equitandi). – alcis rei facultatem esse adeptum (die Befähigung zu etw. erlangt haben, z.B. legendi scribendique). – accommodatum esse alci rei od. ad alqd. aptum esse ad alqd (zu etwas geeignet; passend sein, z.B. seriis iocisque pariter acc. esse: u. non aptissimum esse ad iocandum). – etwas od. sich auf etw. leidlich v., mediocriter adeptum esse alqd: sich vollkommen auf etw. v., callēre alqd (z.B. artem, iura): hiervon sehr wenig v., in hac re perquam exiguum sapere: etwas oder sich auf etwas nicht v., auch alqd nescire oder ignorare: alcis rei ignarum esse: Latein, lateinischv., Latine scire. Latine didicisse (übh.); Latinae linguae peritum esse. linguam Latinam callēre. Latinae linguae scientiam habere (Kenntnis der latein. Sprache haben, die latein. Sprache verstehen); Latine loqui (latein. sprechen können): gut, sehr gut lateinisch v., bene, optime Latine scire (übh.); bene, optime linguā Latinā uti (gut lateinisch sprechen); Latinis litteris doctum esse eruditumque (in der latein. Literatur wohl unterrichtet sein): ebenso gut griechisch als lateinisch v., parem esse in Graecae et Latinae linguae facultate; nec minus Graece quam Latine doctum esse: kein Latein v., Latinenescire (übh.); Latinae linguae scientiam non habere (keine Kenntnis der latein. Sprache haben); Latine non loqui (nicht lateinisch sprechen können). – viel v., magnam doctrinam habere: er versteht sehr viel, sunt in eo plurimae litterae: gar nichts v., omnium rerum inscium esse atque rudem.

    II) v. r. sich verstehen, 1) zu etwas, d. i. sich willig finden lassen: accipere (etwas annehmen, sich gefallen lassen, z.B. iudicium). accedere ad alqd (einer Sache beitreten, z.B. ad nullam condicionem). – descendere ad alqd (sich, bes. nach langem Weigern, endlich auf etw. einlassen, z.B. ad alcis condiciones). agnoscere alqd (etwas anerkennen, z.B. debitum). – sich dazu v., zu etc., s. »es über sich gewinnen, zu etc.« unter »gewinnen (S. 1116)«; zuw. auch coepisse mit Infin. (anfangen, sich herbeilassen zu etc., z.B. er verstand sich dazu zu bitten [verstand sich zu Bitten], coepit orare). – sich zu allem v., ad omnia descendere (sich auf alles endlich einlassen); nihil recusare (nichts verweigern, sich in keinem Stücke weigern): ich verstehe mich gern dazu, nulla erit in hac re a me difficultas. – 2) mit jmd., d. i. in Einverständnis sein mit jmd.: consentire cum alqo (im allg.). – cum alqo colludere (mit jmd. gemeinschaftliche Sache machen, zum Nachteil eines Dritten).

    deutsch-lateinisches > verstehen

  • 2 sermo

    [ABCU]A - sermo, sermōnis, m.: [st1]1 [-] conversation, entretien, causerie; qqf. sujet d'entretien.    - sermonem cum aliquo conferre (habere): s'entretenir avec qqn.    - esse in ore, in sermone omnium, Cic. Phil. 10: être le sujet de toutes les conversations.    - sermo litterarum, Cic.: commerce épistolaire    - deflexit sermo ad... Cic.: la conversation tourna sur...    - incidimus in sermonem alicujus, Cic.: notre conversation tomba sur qqn.    - quoniam princeps Crassus ejus sermonis ordiendi fuit, Cic.: puisque Crassus a entamé ce sujet...    - exiguo sermone fores, Prop.: on parlerait peu de toi.    - in istum sermonem delabi: venir à parler de cela.    - multa inter sese vario sermone serebant, Virg. En. 6: leur conversation roulait sur plusieurs sujets.    - in sermonem hominum venire, Cic.: devenir le sujet des conversations.    - inter eos tu sermo es, Prop. 2, 21: tu fais l'objet de leurs conversations. [st1]2 [-] conversation savante, entretien philosophique, dialogue littéraire, discussion.    - feci sermonem inter nos habitum, Cic. Fam. 9: j'ai rédigé notre discussion.    - sermones Platonis, Quint.: les dialogues de Platon.    - Scaevola exposuit nobis sermonem Laelii de amicitiâ habitum ab illo secum, Cic. Lael. 1: Scévola nous rapporta ce que Lélius avait dit de l'amitié avec lui.    - Socratici sermones, Hor. C. 3: la doctrine de Socrate (enseignée par ses entretiens). [st1]3 [-] ton de la conversation, style familier, langage usuel; prose, ouvrage en vers qui se rapproche de la prose (satire, épître).    - contentio et sermo, Cic.: le discours soutenu et la conversation.    - sermonis plenus orator, Cic. Brut. 68: orateur d'une abondance familière.    - sermo merus, Hor. S. 1: de la prose toute pure.    - sermoni proximus, Quint.: qui se rapproche du ton de la conversation.    - alterni sermones, Hor.: dialogue (de la comédie). [st1]4 [-] rumeur publique, bruit qui court, mauvais propos, médisances.    - sermo est totā Asiā dissipatus, Cic. Fl. 6: le bruit s'est répandu dans toute l'Asie.    - sermones reprimere, Cic.: faire cesser les propos.    - sermones lacessere, Cic.: lancer des bruits.    - dabimus sermonem iis, qui, Cic. Fam. 9: nous donnerons prise à la médisance de ceux qui...    - ne putet aliquid sermonis in sese quaesitum, Cic. Fl. 5: qu'il ne s'imagine pas que j'aie cherché à le décrier.    - ille, sermo illius temporis, Cic. Rab. Post. 14: lui, la fable de ses contemporains. [st1]5 [-] discours public, harangue.    - sermo quem habui apud municipes meos, Plin.-jn.: le discours que j'ai prononcé dans ma ville natale.    - ex superiore et ex aequo loco sermones mei habiti, Cic. Fam. 3: le langage que j'ai tenu comme magistrat et comme particulier.    - sermo circa rura est, Plin.: je traite de l'agriculture. [st1]6 [-] langage, diction, langue, idiome, façon de parler, paroles.    - sermo humanus, Plin.: le langage des hommes.    - animalia quae sermone carent, Quint.: les animaux dépourvus de la parole.    - elegantia sermōnis, Cic.: élégance du style.    - Graeco sermone, Cic.: en grec.    - ingenium illi concessit, sermonem objecit, Sen.-rh.: il lui accorda le talent mais lui refusa le beau langage.    - accipi debet hic sermo, ac si... Dig. 7, 1, 20: on doit entendre cette expression dans le sens de...    - vulgi sermone, Dig.: dans la langue usuelle. [st1]7 [-] le Verbe (Tert. et Prud.) [ABCU]B - Sermo, Sermōnis, m.: Sermo (surnom romain).
    * * *
    [ABCU]A - sermo, sermōnis, m.: [st1]1 [-] conversation, entretien, causerie; qqf. sujet d'entretien.    - sermonem cum aliquo conferre (habere): s'entretenir avec qqn.    - esse in ore, in sermone omnium, Cic. Phil. 10: être le sujet de toutes les conversations.    - sermo litterarum, Cic.: commerce épistolaire    - deflexit sermo ad... Cic.: la conversation tourna sur...    - incidimus in sermonem alicujus, Cic.: notre conversation tomba sur qqn.    - quoniam princeps Crassus ejus sermonis ordiendi fuit, Cic.: puisque Crassus a entamé ce sujet...    - exiguo sermone fores, Prop.: on parlerait peu de toi.    - in istum sermonem delabi: venir à parler de cela.    - multa inter sese vario sermone serebant, Virg. En. 6: leur conversation roulait sur plusieurs sujets.    - in sermonem hominum venire, Cic.: devenir le sujet des conversations.    - inter eos tu sermo es, Prop. 2, 21: tu fais l'objet de leurs conversations. [st1]2 [-] conversation savante, entretien philosophique, dialogue littéraire, discussion.    - feci sermonem inter nos habitum, Cic. Fam. 9: j'ai rédigé notre discussion.    - sermones Platonis, Quint.: les dialogues de Platon.    - Scaevola exposuit nobis sermonem Laelii de amicitiâ habitum ab illo secum, Cic. Lael. 1: Scévola nous rapporta ce que Lélius avait dit de l'amitié avec lui.    - Socratici sermones, Hor. C. 3: la doctrine de Socrate (enseignée par ses entretiens). [st1]3 [-] ton de la conversation, style familier, langage usuel; prose, ouvrage en vers qui se rapproche de la prose (satire, épître).    - contentio et sermo, Cic.: le discours soutenu et la conversation.    - sermonis plenus orator, Cic. Brut. 68: orateur d'une abondance familière.    - sermo merus, Hor. S. 1: de la prose toute pure.    - sermoni proximus, Quint.: qui se rapproche du ton de la conversation.    - alterni sermones, Hor.: dialogue (de la comédie). [st1]4 [-] rumeur publique, bruit qui court, mauvais propos, médisances.    - sermo est totā Asiā dissipatus, Cic. Fl. 6: le bruit s'est répandu dans toute l'Asie.    - sermones reprimere, Cic.: faire cesser les propos.    - sermones lacessere, Cic.: lancer des bruits.    - dabimus sermonem iis, qui, Cic. Fam. 9: nous donnerons prise à la médisance de ceux qui...    - ne putet aliquid sermonis in sese quaesitum, Cic. Fl. 5: qu'il ne s'imagine pas que j'aie cherché à le décrier.    - ille, sermo illius temporis, Cic. Rab. Post. 14: lui, la fable de ses contemporains. [st1]5 [-] discours public, harangue.    - sermo quem habui apud municipes meos, Plin.-jn.: le discours que j'ai prononcé dans ma ville natale.    - ex superiore et ex aequo loco sermones mei habiti, Cic. Fam. 3: le langage que j'ai tenu comme magistrat et comme particulier.    - sermo circa rura est, Plin.: je traite de l'agriculture. [st1]6 [-] langage, diction, langue, idiome, façon de parler, paroles.    - sermo humanus, Plin.: le langage des hommes.    - animalia quae sermone carent, Quint.: les animaux dépourvus de la parole.    - elegantia sermōnis, Cic.: élégance du style.    - Graeco sermone, Cic.: en grec.    - ingenium illi concessit, sermonem objecit, Sen.-rh.: il lui accorda le talent mais lui refusa le beau langage.    - accipi debet hic sermo, ac si... Dig. 7, 1, 20: on doit entendre cette expression dans le sens de...    - vulgi sermone, Dig.: dans la langue usuelle. [st1]7 [-] le Verbe (Tert. et Prud.) [ABCU]B - Sermo, Sermōnis, m.: Sermo (surnom romain).
    * * *
        Sermo, sermonis, masc. gen. Cic. Parolle, Langage.
    \
        Sermo et colloquutio. Cic. Propos et devis, Pourparlement.
    \
        Sermo est de te. Cic. On parle de toy.
    \
        Nullus mihi omnino cum illo sermo vlla vnquam de re fuit. Cic. Je ne parlay jamais à luy de rien qui fust.
    \
        In sermone. Trebonius Ciceroni. En parlant ensemble.
    \
        In sermonibus. Cic. En propos communs et devis.
    \
        Hac vice sermonum roseis Aurora quadrigis, etc. Virgil. Pendant ce pourparlement et interlocution, le soleil, etc.
    \
        Nec caput, nec pes sermonis apparet. Plautus. Il n'y a ne fin ne commencement.
    \
        Doctus sermonis vtriusque linguae. Horat. Scavant en Grec et en Latin.
    \
        Necdum sermonum stet honos, et gratia viuax. Horat. Non seulement la beauté et grace des mots et manieres de parler, dont on a long temps usé, ne sera point perdurable.
    \
        Fideles sermones. Catullus. Ausquels on doibt croire et adjouster foy.
    \
        Patrius sermo. Lucret. Le langage de mon pays.
    \
        Pedestris. Horat. Langage de style bas.
    \
        Dignum sermone aliquid agere. Horat. Digne qu'on en parle.
    \
        Conferre sermonem cum aliquo. Cic. Parler ensemble.
    \
        Delabi in aliquem sermonem. Cic. Tomber sur quelque propos.
    \
        Differre aliquid sermonibus. Liu. Divulguer, Semer par tout.
    \
        Sermo est tota Asia dissipatus, Cn. Pompeium, etc. Cic. Le bruit est par toute l'Asie que, etc.
    \
        Sermo datus per ciuitatem. Liu. Un bruit semé par la ville.
    \
        Dare sermonem alicui. Cic. Luy bailler occasion de mesdire.
    \
        Habere sermonem. Cic. Parler et deviser avec aucun, Tenir propos avec luy, Pourparler avec luy.
    \
        Primus annus habuit de hac reprehensione plurimum sermonis. Cic. Il fut beaucoup parlé la premiere annee de, etc.
    \
        Instituere sermonem cum aliquo. Cicero. Commencer à parler avec luy.
    \
        Mittere aliquem in fabulas et sermones. Quintil. Faire qu'on parle de luy, et qu'on s'en moque, que chascun en tienne ses comptes.
    \
        Medio viri sermone profari. Sil. Interrompre le propos d'aucun, Parler entredeux et parmi.
    \
        Rumpere sermone silentia. Ouid. Commencer à parler.
    \
        - per vrbem solus sermo est omnibus, Eum velle amicam liberare. Plaut. Parmi la ville chascun ne parle d'autre chose, sinon, etc.
    \
        Mihi sermo est apud deos. Cic. Je parle devant les dieux.
    \
        Multi sermonis sunt ista. Cic. Le propos est long.
    \
        Sermo est eum, etc. Plin. On dit, le bruit est que, etc.
    \
        Multus est sermo me iudicium iam de causa publica fecisse. Cic. Il est grand bruit que je, etc.
    \
        Suscipere sermonem. Quintil. Prendre la parolle.
    \
        Venire in sermonem hominum. Cic. Faire parler de soy.

    Dictionarium latinogallicum > sermo

  • 3 pro

    1.
    prō (archaic collat. form, posi in posimerium; cf. pono, from posino; cf. Gr. poti and pot with pros), adv. and prep. [root in Sanscr. prep. pra-, before, as in prathamas, first; Gr. pro; cf.: proteros, prôtos, etc.; Lat.: prae, prior, priscus, etc.; perh. old abl. form, of which prae is the loc. ], before, in front of; and, transf., for, with the idea of protection, substitution, or proportion.
    I.
    Adv., found only in the transf. comp. signif. (v. infra, II. B. 3.) in connection with quam and ut: pro quam and pro ut (the latter usually written in one word, prout), like prae quam and prae ut.
    * A.
    Pro quam, in proportion as, just as:

    nec satis est, pro quam largos exaestuat aestus,

    Lucr. 2, 1137. —
    B.
    Pro ut or prout, according as, in proportion, accordingly, proportionably as, just as, as (class.):

    compararat argenti bene facti, prout Thermitani hominis facultates ferebant, satis,

    Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83:

    tuas litteras, prout res postulat, exspecto,

    id. Att. 11, 6 fin.:

    id, prout cujusque ingenium erat, interpretabantur,

    Liv. 38, 50:

    prout locus iniquus aequusve his aut illis, prout animus pugnantium est, prout numerus, varia pugnae fortuna est,

    id. 38, 40 fin. —With a corresp. ita:

    ejusque rationem ita haberi, prout haberi lege liceret,

    Cic. Phil. 5, 17, 46:

    prout sedes ipsa est, ita varia genera morborum sunt,

    Cels. 4, 4, 5:

    prout nives satiaverint, ita Nilum increscere,

    Plin. 5, 9, 10, § 51.—
    II.
    Prep. with abl. (late Lat. with acc.:

    PRO SALVTEM SVAM,

    Inscr. Grut. 4, 12; 46, 9; Inscr. Orell. 2360), before, in front of.
    A.
    Lit., of place:

    sedens pro aede Castoris,

    Cic. Phil. 3, 11, 27:

    praesidia, quae pro templis cernitis,

    id. Mil. 1, 2:

    ii qui pro portis castrorum in statione erant,

    Caes. B. G. 4, 32:

    pro castris copias habere,

    id. ib. 7, 66:

    pro castris dimicare,

    id. ib. 5, 16:

    pro oppido,

    id. ib. 7, 71:

    pro opere consistere,

    Sall. J. 92, 9:

    castra pro moenibus locata,

    Liv. 2, 53; 4, 17:

    pro muro,

    id. 30, 10:

    pro castris explicare aciem,

    id. 6, 23:

    pro vallo,

    Plin. 2, 37, 37, § 101; Vell. 2, 19, 1.—With verbs of motion:

    Caesar pro castris suas copias produxit,

    before the camp, Caes. B. G. 1, 48:

    hasce tabulas hic ibidem pro pedibus tuis obicito,

    before your feet, App. Mag. p. 337, 36; id. M. 4, p. 155, 2.—
    2.
    In partic., with the accessory idea of presence on the front part, on the edge or brink of a place, on or in the front of, often to be translated by a simple on or in:

    pro censu classis iuniorum, Serv. Tullius cum dixit, accipi debet in censu, ut ait M. Varro, sicuti pro aede Castoris, pro tribunali, pro testimonio,

    Fest. p. 246 Müll.; cf.: pro significat in, ut pro rostris, pro aede, pro tribunali, Paul. ex Fest. p. 228 Müll.; and:

    pro sententia ac si dicatur in sententiā, ut pro rostris id est in rostris,

    id. p. 226 Müll.: hac re pro suggestu pronunciata, qs. standing on the front part of the tribune, or, as we would say, on the tribune, Caes. B. G. 6, 3: pro tribunali cum aliquid ageretur, was transacted before or at my tribunal, Cic. Fam. 3, 8, 21; so,

    pro tribunali,

    id. Pis. 5, 11; id. Sest. 15, 34: pro contione, before the assembled army; and, in gen., before the assembly:

    laudatus pro contione Jugurtha,

    Sall. J. 8, 2; cf. Curt. 9, 1, 1:

    pro contione laudibus legati militumque tollere animos,

    Liv. 7, 7:

    fortes viros pro contione donantis,

    Curt. 10, 5, 10:

    pro contione litteras recitare,

    id. 4, 10, 16; Liv. 38, 23 fin.:

    pro contione palam utrumque temptavit,

    Suet. Vesp. 7; Tac. A. 3, 9; Front. Strat. 1, 11, 3: [p. 1448] 4, 5, 11; cf.:

    pro comitio,

    Suet. Aug. 43:

    uti pro consilio imperatum erat,

    in the council, Sall. J. 29, 6; cf.:

    supplicatio in triduum pro collegio decemvirūm imperata fuit,

    Liv. 38, 36:

    pontifices pro collegio decrevisse,

    Gell. 11, 3, 2:

    pro collegio pronuntiare,

    Liv. 4, 26, 9:

    suas simultates pro magistratu exercere,

    id. 39, 5:

    pro munimentis castelli manipulos explicat,

    before, on the fortifications, Tac. A. 2, 80; 12, 33: stabat pro litore diversa acies, in front of or upon the shore, id. ib. 14, 30:

    legionem pro ripā componere,

    id. ib. 12, 29:

    velamenta et infulas pro muris ostentant,

    in front of, from the walls, Tac. H. 3, 31; so,

    pro muris,

    id. A. 2, 81:

    ad hoc mulieres puerique pro tectis aedificiorum saxa et alia, quae locus praebebat, certatim mittere,

    standing on the edge of the roofs, from the roofs, Sall. J. 67, 1 Kritz.—
    B.
    Transf.
    1.
    To signify a standing before or in front of, for defence or protection; hence an acting for, in behalf of, in favor of, for the benefit of, on the side of (opp. contra, adversum):

    veri inveniendi causā contra omnia dici oportere et pro omnibus,

    Cic. Ac. 2, 18, 60; cf.:

    hoc non modo non pro me, sed contra me est potius,

    id. de Or. 3, 20, 75:

    partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse,

    id. Clu. 32, 88:

    difficillimum videtur quod dixi, pro ipsis esse quibus eveniunt ista, quae horremus ac tremimus,

    Sen. Prov. 3, 2:

    haec cum contra legem proque lege dicta essent,

    Liv. 34, 8: pro Romano populo armis certare, Enn. ap. Non. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.); cf.: pro vostrā vitā morti occumbant, id. ap. Serv. ad Verg. A. 2, 62 (Trag. v. 176 Vahl.): quae ego pro re publica fecissem, Cato ap. Front. p. 149:

    nihil ab eo praetermissum est, quod aut pro re publicā conquerendum fuit, aut pro eā disputandum,

    Cic. Sest. 2, 3:

    omnia me semper pro amicorum periculis, nihil umquam pro me ipso deprecatum,

    id. de Or. 2, 49, 201:

    convenit dimicare pro legibus, pro libertate, pro patriā,

    id. Tusc. 4, 19, 43:

    dulce et decorum est pro patriā mori,

    Hor. C. 3, 2, 13; cf. id. ib. 3, 19, 2:

    pro sollicitis non tacitus reis,

    id. ib. 4, 1, 14:

    spondere levi pro paupere,

    id. A. P. 423:

    urbes, quae viris aut loco pro hostibus et advorsum se opportunissumae erant,

    Sall. J. 88, 4:

    nec aliud adversus validissimas gentes pro nobis utilius, quam, etc.,

    Tac. Agr. 12:

    et locus pro vobis et nox erit, Liv 9, 24, 8: et loca sua et genus pugnae pro hoste fuere,

    id. 39, 30, 3:

    pro Corbulone aetas, patrius mos... erant: contra, etc.,

    Tac. A. 3, 31; id. H. 4, 78; Curt. 4, 14, 16.—
    2.
    With the notion of replacement or substitution, in the place of, instead of, for.
    a.
    In gen.: numquam ego argentum pro vino congiario... disdidi, Cato ap. Front. p. 149:

    ego ibo pro te, si tibi non libet,

    Plaut. Most. 5, 2, 10:

    ego pro te molam,

    Ter. And. 1, 2, 29; Cic. Leg. 2, 5, 13:

    mutata (ea dico), in quibus pro verbo proprio subicitur aliud... ut cum minutum dicimus animum pro parvo, etc.,

    id. Or. 27, 92 sq.; cf.:

    libenter etiam copulando verba jungebant, ut sodes pro si audes, sis pro si vis... ain' pro aisne, nequire pro non quire, malle pro magis velle, nolle pro non velle. Dein etiam saepe et exin pro deinde et exinde dicimus,

    id. ib. 45, 154:

    pro vitulā statuis dulcem Aulide natam, Hor S. 2, 3, 199: pro bene sano Ac non incauto fictum astutumque vocamus,

    id. ib. 1, 3, 61; cf. Suet. Caes. 70:

    pro ope ferendā sociis pergit ipse ire, etc.,

    Liv. 23, 28, 11 Weissenb. ad loc.; Zumpt, Gram. § 667; cf.:

    pro eo, ut ipsi ex alieno agro raperent, suas terras, etc.,

    Liv. 22, 1, 2.—
    b.
    Esp. freq. in connection with the title of any officer, to denote his substitute' pro consule, pro praetore, pro quaestore, pro magistro, etc. (afterwards joined into one word, as proconsul, propraetor, proquaestor, promagister, etc.), proconsul, proprœtor, proquœstor, vice-director:

    cum pro consule in Ciliciam proficiscens Athenas venissem,

    Cic. de Or. 1, 18, 82; cf.:

    cum L. Philippus pro consulibus eum se mittere dixit, non pro consule,

    instead of the consuls, not as proconsul, id. Phil. 11, 8, 18:

    nec pro praetore, Caesarem (vocat),

    id. ib. 13, 10, 22; Liv. 35, 1. cum Alexandriae pro quaestore essem, Cic. Ac. 2, 4, 11' cf.:

    litteris Q. Caepionis Bruti pro consule... Q. Hortensii pro consule opera, etc.,

    id. Phil. 10, 11, 26: P. Terentius operas in portu et scripturā Asiae pro magistro dedit, id. Att. 11, 10, 1; cf. id. Verr. 2, 2, 70, § 169; id. Fam. 13, 65, 1; see also the words proconsul, promagister, propraetor, proquaestor, etc.—
    c.
    So of price, penalty, etc., in exchange, in return for:

    tres minas pro istis duobus dedi,

    Plaut. Most. 3, 2, 138; id. Aul. 3, 3, 8:

    pro hujus peccatis ego supplicium sufferam,

    Ter. And. 5, 3, 17:

    dimidium ejus quod pactus esset, pro carmine daturum,

    Cic. de Or. 2, 86, 351:

    pro vitā hominis nisi hominis vita reddatur, non posse deorum inmortalium numen placari,

    Caes. B. G. 6, 16:

    id pro immolatis in foro Tarquiniensium Romanis poenae hostibus redditum,

    Liv. 7, 19, 3:

    vos, pro paternis sceleribus, poenas date,

    Sen. Med. 925; Lact. 2, 7, 21:

    pro crimine poenas,

    Ov. Ib. 621.—
    3.
    Pro is also frequently used to denote the viewing, judging, considering, representing of a thing as something, for, the same as, just as, as:

    pro sano loqueris, quom me appellas nomine,

    Plaut. Men. 2, 2, 24:

    sese ducit pro adulescentulo,

    id. Stich. 3, 1, 65; id. Cist. 1, 3, 24:

    hunc Eduxi a parvulo, habui, amavi pro meo,

    as my own, Ter. Ad. 1, 1, 23:

    Cato ille noster qui mihi unus est pro centum milibus,

    whose voice I regard as equal to that of thousands, Cic. Att. 2, 5, 1:

    Siciliam nobis non pro penariā cellā, sed pro aerario fuisse,

    id. Verr. 2, 2, 2, § 5:

    P. Sestio pro occiso relictus est,

    id. Sest. 38, 81; Caes. B. G. 3, 109:

    cum pro damnato mortuoque esset,

    as good as condemned and dead, Cic. Verr. 2, 4, 15, § 33:

    summa ratio, quae sapientibus pro necessitate est,

    Plin. Ep. 1, 12, 3:

    negotia pro solatiis accipiens,

    Tac. A. 4, 13:

    consuli pro hostibus esse,

    Liv. 43, 5, 4:

    adeo incredibilis visa res, ut non pro vano modo, sed vix pro sano nuncius audiretur,

    as a boaster, Liv. 39, 49: quoniam de adventu Caesaris pro certo habebamus, to consider as certain, Mat. ap. Cic. Att. 9, 15, 6 et saep.; v. certus.—
    4.
    Esp. in certain phrases: pro eo, for the same thing, as just the same:

    ut si a Caesare, quod speramus, impetrarimus, tuo beneficio nos id consecutos esse judicemus: sin minus, pro eo tantum id habeamus, cum a te data sit opera, ut impetraremus,

    Cic. Fam. 13, 7, 5.—With the particles of comparison: atque ( ac), ac si, quasi, just the same as, even as, as though: pro eo ac debui, just as was my duty, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 1:

    pro eo ac si concessum sit,

    Cic. Inv. 1, 32, 54:

    pro eo est atque si adhibitus non esset,

    Dig. 28, 1, 22:

    pro eo erit quasi ne legatum quidem sit,

    ib. 30, 1, 38: pro eo quod, for the reason that, because:

    pro eo quod ejus nomen erat magnā apud omnes gloriā,

    Cic. de Or. 2, 18, 75: pro eo quod pluribus verbis vos quam volui fatigavi, veniam a vobis petitam velim, Liv 38, 49 fin.
    5.
    On account of, for the sake of:

    dolor pro patriā,

    Cic. Fin. 1, 7, 24:

    tumultus pro recuperandā re publicā,

    id. Brut. 90, 311 dub. (B. and K. omit pro):

    dedit pro corpore nummos, i. e. to rescue his person,

    Hor. S. 1, 2, 43:

    aliquem amare pro ejus eximiā suavitate,

    Cic. de Or 1, 55, 234:

    pro quibus meritis quanto opere dilectus sit,

    Suet. Aug. 57:

    cum pro incolumitate principis vota susceperunt,

    Tac. A. 4, 17:

    pro bono (= bene),

    Sall. J. 22, 4.—
    6.
    Pro is used in its most general sense in stating the relation between two objects or actions, in proportion, in comparison with, according to or as, conformably to, by virtue of, for, etc.:

    meus pater nunc pro hujus verbis recte et sapienter facit,

    according to his story, Plaut. Am. 1, 1, 133:

    tu pro oratione nec vir nec mulier mihi's,

    id. Rud. 4, 4, 71: pro viribus tacere ac fabulari, according to one's ability, Enn. ap. Non. 475, 4 (Trag. v. 181 Vahl.):

    facere certum'st pro copiā ac sapientiā,

    Plaut. Merc. 3, 1, 8:

    agere pro viribus,

    Cic. Sen. 9, 27:

    aliquem pro dignitate laudare,

    id. Rosc. Am. 12, 33:

    proelium atrocius quam pro numero pugnantium fuit,

    Liv. 21, 29: pro imperio, by virtue of his office or authority:

    quia pro imperio palam interfici non poterat,

    Liv. 1, 51, 2; hence, imperatively, dictatorially, summarily:

    nec illum ipsum submovere pro imperio posse more majorum,

    id. 2, 56, 12 ' hem! satis pro imperio, quisquis es, Ter. Phorm. 1, 4, 18:

    pro tuā prudentiā,

    Cic. Fam. 4, 10, 2; 11, 12, 2:

    cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,

    id. Verr. 2, 1, 27, § 69:

    quibus aliquid opis fortasse ego pro meā, tu pro tuā, pro suā quisque parte ferre potuisset,

    id. Fam. 15, 15, 3: pro virili parte, according to one's ability, id. Sest. 66, 138; Liv. praef. 2; Ov. Tr. 5, 11, 23. —Esp. freq.: pro ratā parte and pro ratā, in proportion, proportionably; v. ratus:

    pro se quisque,

    each according to his ability, each one for himself, Cic. Off. 3, 14, 58; Caes. B. G. 2, 25; Verg. A. 12, 552 et saep.:

    pro tempore et pro re,

    according to time and circumstances, Caes. B. G. 5, 8:

    pro facultatibus,

    Nep. Epam. 3, 5.—Pro eo, quantum, or ut, in proportion to, as, according to, according as:

    eāque pro eo, quantum in quoque sit ponderis, esse aestimanda,

    Cic. Fin. 4, 21, 58:

    equidem pro eo, quanti te facio, quicquid feceris, approbabo,

    id. Fam. 3, 3, 2: tamen pro eo ut temporis difficultas tulit, etc., L. Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.
    In composition the o is long in some words, in others short (through the influence of the Gr.
    pro-): prōdeo, prŏfiteor; and even in words borrowed from the Greek, as prōlogus.—Its signification has reference either to place, before, forwards; or to protection, for; procedo, procurro, profanus; procuro, propugno, prosum, protego.
    2.
    prō (less correctly prōh), interj., an exclamation of wonder or lamentation, O! Ah! Alas! (class.).
    (α).
    With nom.:

    proh! bonae frugi hominem te jam pridem esse arbitror,

    Plaut. Cas. 2, 4, 4: pro Juppiter! Enn. ap. Varr L. L. 7, § 12 Müll. (Trag. v 225 Vahl.); Ter. And. 4, 3, 17; id. Eun. 3, 5, 2; id. Ad. 1, 2, 31; cf.:

    pro supreme Juppiter,

    id. ib. 2, 1, 42:

    pro Juppiter, Hominis stultitiam!

    id. ib. 3, 3, 12:

    pro di immortales,

    id. ib. 3, 4, 1; cf.: pro, dii immortales: Cic. Imp. Pomp. 12, 33:

    pro curia inversique mores!

    Hor. C. 3, 5, 7:

    pro scelus,

    Mart. 2, 46, 8.—
    (β).
    Parenthet.:

    pro, quanta potentia regni Est, Venus alma, tui,

    Ov. M. 13, 758:

    et mea, pro! nullo pondere verba cadunt,

    id. H. 3, 98:

    tantum, pro! degeneramus a patribus,

    Liv. 22, 14, 6; Curt. 4, 16, 10.—
    (γ).
    With acc.: pro divom fidem! Enn. ap. Don. ad. Ter. Phorm. 2, 2, 25 (Sat. v. 30 Vahl.); Ter. Ad. 4, 7, 28; cf.:

    pro deum atque hominum fidem!

    id. And. 1, 5, 2; 11; id. Heaut. 1, 1, 9; Cic. Tusc. 5, 16, 48;

    instead of which, ellipt.: pro deum immortalium!

    Ter. Phorm. 2, 3, 4:

    pro deum atque hominum,

    id. Hec. 2, 1, 1:

    pro fidem deum! facinus foedum,

    id. Eun. 5, 4, 21.—
    (δ).
    With gen.: pro malae tractationis! Tert. Poen. fin.

    Lewis & Short latin dictionary > pro

См. также в других словарях:

  • PISAEUS Jupiter — dicebatur simulacrum Iovis apud Pisatas culti. quod ex ebore a Phidia factum, inter VII. Veterum miracula locum habuit. Πίσης Σῆνα, Pisae Iovem vocat Philo apud Galenum in descri. medicamenti sui anodyni, quod ab ipso Φιλώνειον dictum est:… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»