Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

a+declaration

  • 61 denunciatio

    announcement/notification/indication; warning/threat; denunciation/allegation; declaration (war); injunction; admoition; summons, formal legal notice

    Latin-English dictionary > denunciatio

  • 62 indictio

    I
    men forming a levy; valuation/value/price; indicating/setting/rating value
    II
    imposition (of duties); duty/tax imposed, impost; declaration of war; valuation/value/price; indicating/setting/rating value

    Latin-English dictionary > indictio

  • 63 protestatio

    declaration; protestation

    Latin-English dictionary > protestatio

  • 64 acceptilatio

    acceptĭlātĭo, ōnis, also written separately, accepti latio, f. [acceptum fero], a formal discharging from a debt (by the verbal declaration of the debtor:

    acceptum fero),

    Gai. 3, 169; id. 170; Dig. 4, 2, 9, § 2; 34, 3, 3, § 3; id. Lex. 5, § 3 al.; cf. Rein's Privatrecht, p. 359.

    Lewis & Short latin dictionary > acceptilatio

  • 65 adfirmatio

    affirmātĭo ( adf-), ōnis, f. [affirmo], an affirmation, declaration, confirmation, or averment of a fact or assertion:

    est enim jus jurandum adfirmatio religiosa,

    Cic. Off. 3, 29; so Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, and Cic. ib. 7:

    in spem venire alicujus adfirmatione de aliqua re,

    Caes. B. G. 7, 30:

    constantissima annalium adfirmatione,

    Plin. 28, 2, 4, § 15;

    multā abfirmatione abnuere,

    Curt. 6, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > adfirmatio

  • 66 adsertio

    assertĭo ( ads-), ōnis, f. [2. assero].
    I.
    Lit. (acc. to 2. assero, I. A.), a formal declaration that one is a freeman or a slave:

    adsertio tam a servitute in libertatem, quam a libertate in servitium trahi significat,

    Prisc. p. 1208 P.; Traj. ap. Plin. Ep. 10, 72 fin.:

    perfusoriae adsertiones,

    unauthorized declarations of freedom, Suet. Dom. 8:

    sitne liber qui est in adsertione,

    Quint. 3, 6, 57:

    ut in reis deportatis et adsertione secundā (i. e. judicio secundo, in quo adsertor de libertate agit),

    id. 5, 2, 1; so also id. 11, 1, 78; cf. Cod. Just. 7, 17, 1.—
    II.
    In gen., an assertion (late Lat.), Arn. 1, p. 18:

    deorum adsertio religiosa,

    an assertion of the existence of the gods, id. 4, p. 141.

    Lewis & Short latin dictionary > adsertio

  • 67 affirmatio

    affirmātĭo ( adf-), ōnis, f. [affirmo], an affirmation, declaration, confirmation, or averment of a fact or assertion:

    est enim jus jurandum adfirmatio religiosa,

    Cic. Off. 3, 29; so Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, and Cic. ib. 7:

    in spem venire alicujus adfirmatione de aliqua re,

    Caes. B. G. 7, 30:

    constantissima annalium adfirmatione,

    Plin. 28, 2, 4, § 15;

    multā abfirmatione abnuere,

    Curt. 6, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > affirmatio

  • 68 assertio

    assertĭo ( ads-), ōnis, f. [2. assero].
    I.
    Lit. (acc. to 2. assero, I. A.), a formal declaration that one is a freeman or a slave:

    adsertio tam a servitute in libertatem, quam a libertate in servitium trahi significat,

    Prisc. p. 1208 P.; Traj. ap. Plin. Ep. 10, 72 fin.:

    perfusoriae adsertiones,

    unauthorized declarations of freedom, Suet. Dom. 8:

    sitne liber qui est in adsertione,

    Quint. 3, 6, 57:

    ut in reis deportatis et adsertione secundā (i. e. judicio secundo, in quo adsertor de libertate agit),

    id. 5, 2, 1; so also id. 11, 1, 78; cf. Cod. Just. 7, 17, 1.—
    II.
    In gen., an assertion (late Lat.), Arn. 1, p. 18:

    deorum adsertio religiosa,

    an assertion of the existence of the gods, id. 4, p. 141.

    Lewis & Short latin dictionary > assertio

  • 69 aut

    aut, conj. [aut, Osc. auti, Umbr. ote, ute, may be a modification of autem, as at of et, the suffix -t being a relic of the demonstrative -tem, which appears in item, and is the same as -dem in quidem, and -dam in quondam, and of which the demonstrative adverbs, tam and tum, are absolute forms; the first part of these words may be compared with the Gr. au (cf. aute and autar), and with the Sanscr. vā = or, with which again may be compared ve and vel; v. Corss. Ausspr. II. p. 595, and also pp. 130, 223, 411], or; and repeated: aut... aut, either... or; so in Sanscr. vā... vā.
    I.
    In gen. it puts in the place of a previous assertion another, objectively and absolutely antithetical to it, while vel indicates that the contrast rests upon subjective opinion or choice; i. e. aut is objective, vel subjective, or aut excludes one term, vel makes the two indifferent.
    a.
    Used singly, or:

    omnia bene sunt ei dicenda, qui hoc se posse profitetur aut eloquentiae nomen relinquendum est,

    Cic. de Or. 2, 2, 5:

    quibusnam manibus aut quibus viribus,

    Caes. B. G. 2, 30:

    Vinceris aut vincis,

    Prop. 2, 8, 10:

    cita mors venit aut victoria laeta,

    Hor. S. 1, 1, 8:

    ruminat herbas aut aliquam in magno sequitur grege,

    Verg. E. 6, 55 et persaep. (cf. on the contrary, Tac. G. 8: quae neque confirmare argumentis, neque refellere in animo est: ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem).—
    b.
    Repeated, aut... aut, either... or:

    Ubi enim potest illa aetas aut calescere vel apricatione melius vel igni, aut vicissim umbris aquisve refrigerari salubrius?

    Cic. Sen. 16, 57:

    Nam ejus per unam, ut audio, aut vivam aut moriar sententiam,

    Ter. Phorm. 3, 1, 19; id. Heaut. 3,1,11 sq.:

    aut, quicquid igitur eodem modo concluditur, probabitis, aut ars ista nulla est,

    Cic. Ac. 2, 30, 96:

    partem planitiae aut Jovis templum aut oppidum tenet,

    Liv. 44, 6, 15:

    terra in universum aut silvis horrida aut paludibus foeda,

    Tac. G. 5:

    hoc bellum quis umquam arbitraretur aut ab omnibus imperatoribus uno anno aut omnibus annis ab uno imperatore confici posse?

    Cic. Imp. Pomp. 11,31.—
    c.
    More than twice repeated:

    aut equos Alere aut canes ad venandum, aut ad philosophos, Ter And. 1, 1, 29: Uxor, si cesses, aut te amare cogitat Aut tete amare aut potare atque animo obsequi,

    id. Ad. 1, 1, 7 sq.; so four times in Lucr. 4, 935 sq.; five times in Cic. Off. 1, 9, 28; id. N. D. 3, 12, 30; and Prop. 4, 21, 26 sqq.; and six times in Plin. 17, 10, 9, § 58.—
    d.
    Sometimes double disjunctive phrases with aut... aut are placed together:

    Adsentior Crasso, ne aut de C. Laelii soceri mei aut de hujus generi aut arte aut gloriā detraham,

    Cic. de Or. 1, 9, 35:

    res ipsa et rei publicae tempus aut me ipsum, quod nolim, aut alium quempiam aut invitabit aut dehortabitur,

    id. Pis. 39, 94.—
    e.
    Repeated after negatives:

    ne aut ille alserit Aut ceciderit atque aliquid praefregerit,

    Ter. Ad. 1, 1, 11:

    ne tanti facinoris immanitas aut exstitisse aut non vindicata esse videatur,

    Cic. Cat. 1, 6, 14; id. Sull. 43; id. Sest. 37; 39:

    neque enim sunt aut obscura aut non multa post commissa,

    id. Cat. 1, 6, 15; id. Off. 1, 20, 66; 1, 11, 36; 1, 20, 68; id. de Or. 2, 45, 189:

    nec milites ad scelus missos aut numero validos aut animo promptos,

    Tac. A. 14, 58; id. H. 1, 18; id. Or. 12:

    nec erit mirabilis illic Aut Stratocles aut cum molli Demetrius Haemo,

    Juv. 3, 98 sq.:

    neque aut quis esset ante detexit aut gubernatorem cedere adversae tempestati passus est,

    Suet. Caes. 58; id. Ner. 34:

    Nec aut Persae aut Macedones dubitavere,

    Curt. 4, 15, 28: Non sum aut tam inhumanus aut tam alienus a Sardis. Cic. Scaur. 39; id. Cat. 1, 13:

    Nihil est tam aut fragile aut flexibile quam etc.,

    id. Mil. 36 al. —
    f.
    In interrogations:

    quo modo aut geometres cernere ea potest, quae aut nulla sunt aut internosci a falsis non possunt aut is, qui fidibus utitur, explere numeros et conficere versus?

    Cic. Ac. 2, 7, 22; so id. de Or. 1, 9, 37; id. Rosc. Am. 40, 118; id. N. D. 1, 43, 121.—
    g.
    In comparative clauses:

    talis autem simulatio vanitati est conjunctior quam aut liberalitati aut honestati,

    Cic. Off. 1, 15, 44.—
    II.
    Esp.
    A.
    Placed singly, to connect to something more important that which is less so, or at least.
    a.
    Absol.:

    Incute vim ventis submersasque obrue puppes, Aut age diversos et dissice corpora ponto,

    Verg. A. 1, 69 sq. Rib. (furens Juno et irata, quod gravissimum credebat, optavit, deinde quod secundum intulit, Diom. p. 411 P.):

    quaero, num injuste aut improbe fecerit,

    or at least unfairly, Cic. Off. 3, 13, 54:

    a se postulari aut exspectari aliquid suspicantur,

    id. ib. 2, 20, 69:

    quā re vi aut clam agendum est,

    or at least by stealth, id. Att. 10, 12:

    profecto cuncti aut magna pars Siccensium fidem mutavissent,

    Sall. J. 56, 6:

    Audendum est aliquid universis aut omnia singulis patienda,

    Liv. 6, 18, 7:

    pars a centurionibus aut praetoriarum cohortium militibus caesi,

    Tac. A. 1, 30:

    potentiā suā numquam aut raro ad impotentiam usus,

    Vell. 2, 29.—
    b.
    With certe, etc., v. infra, F. 2.—
    B.
    To connect something which must take place, if that which is previously stated does not, or, otherwise, or else, in the contrary case, = alioqui:

    Redduc uxorem, aut quam obrem non opus sit cedo,

    Ter. Hec. 4, 4, 76:

    id (principium) nec nasci potest nec mori, aut concidat omne caelum etc.,

    Cic. Tusc. 1, 23, 54 (Seyffert ad h. l., but preferring ut non; B. and K. and Kühner, vel):

    nunc manet insontem gravis exitus: aut ego veri Vana feror,

    Verg. A. 10, 630:

    effodiuntur bulbi ante ver: aut deteriores fiunt,

    Plin. 19, 5, 30, § 96:

    Mutatione recreabitur sicut in cibis... Aut dicant iste mihi, quae sit alia ratio discendi,

    Quint. 1, 12, 6; 2, 17, 9.—
    C.
    To restrict or correct an expression which is too general or inaccurate, or, or rather, or more accurately.
    a.
    Absol.:

    de hominum genere, aut omnino de animalium loquor,

    Cic. Fin. 5, 11, 33; 5, 20, 57; id. Ac. 2, 8, 23:

    Aut scilicet tua libertas disserendi amissa est, aut tu is es, qui in disputando non tuum judicium sequare,

    id. Leg. 1, 13, 36: cenaene causā, aut tuae mercedis gratiā Nos nostras aedīs postulas comburere? or rather, etc., Plaut. Aul. 2, 6, 11.—In this signification aut sometimes begins a new clause: Potestne igitur quisquam dicere, inter eum, qui doleat, et inter eum, qui in voluptate sit, nihil interesse? Aut, ita qui sentiet, non apertissime insaniat? or is not rather, etc., Cic. Ac. 2, 7, 20:

    Quid est enim temeritate turpius? Aut quid tam temerarium tamque indignum sapientis gravitate atque constantiā, quam, etc.,

    id. N. D. 1, 1, 1; id. Fin. 4, 26, 72; Plin. Ep. 1, 10, 3.—
    b.
    With potius (v. infra, F. 4.).—
    D.
    Neque... aut sometimes, but chiefly in the poets, takes the place of neque... neque: Neque ego hanc abscondere furto Speravi, ne finge, fugam;

    nec conjugis umquam Praetendi taedas aut haec in foedera veni,

    Verg. A. 4, 339:

    Si neque avaritiam neque sordes aut mala lustra Obiciet vere quisquam mihi,

    Hor. S. 1, 6, 68 Bentl., but ac, K. and H.:

    Nunc neque te longi remeantem pompa triumphi Excipit aut sacras poscunt Capitolia lauros,

    Luc. 1, 287:

    Nam neque plebeiam aut dextro sine numine cretam Servo animam,

    Stat. S. 1, 4, 66:

    Neque enim Tyriis Cynosura carinis Certior aut Grais Helice servanda magistris,

    Val. Fl. 1, 17; so also Tacitus: nec litore tenus adcrescere aut resorberi, Agr. 10; G. 7 ter; H. 1, 32; so after non:

    Non eo dico, quo mihi veniat in dubium tua fides, aut quo etc.,

    Cic. Quinct. 5:

    non jure aut legibus cognoscunt,

    Tac. Or. 19; id. Agr. 41; id. G. 24; after haud:

    Haud alias populus plus occultae vocis aut suspicacis silentii permisit,

    id. A. 3, 11; after nihil:

    nihil caedis aut praedae,

    id. A. 15, 6; 13, 4; id. H. 1, 30.—
    E.
    The poets connect by aut... vel, vel... aut, instead of aut... aut, or vel... vel: Quotiens te votui Argu [p. 211] rippum Conpellare aut contrectare conloquive aut contui? Plaut. As. 3, 1, 19:

    aut appone dapes, Vare, vel aufer opes,

    Mart. 4, 78, 6 (this epigram is rejected by Schneid.):

    Non ars aut astus belli vel dextera deerat,

    Sil. 16, 32.—
    F.
    In connection with other particles.
    1.
    Aut etiam, to complete or strengthen an assertion, or also, or even:

    quid ergo aut hunc prohibet, aut etiam Xenocratem, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 18, 51:

    conjectura in multas aut diversas, aut etiam in contrarias partes,

    id. Div. 2, 26, 55; id. Off. 1, 9, 28:

    si aut ambigue aut inconstanter aut incredibiliter dicta sunt, aut etiam aliter ab alio dicta,

    id. Part. Or. 14, 51:

    etsi omnia aut scripta esse a tuis arbitror, aut etiam nuntiis ac rumore perlata,

    id. Att. 4, 1.—So with one aut:

    quod de illo acceperant, aut etiam suspicabantur,

    Cic. Fam. 1, 19, 36; Cels. 4, 18:

    si modo sim (orator), aut etiam quicumque sim,

    Cic. Or. 3, 12; id. de Or. 1, 17, 76.—
    2.
    Aut certe, aut modo, aut quidem, or aut sane, to restrict a declaration, or at least (cf. II. A.).
    a.
    Aut certe:

    ac video hanc primam ingressionem meam aut reprehensionis aliquid, aut certe admirationis habituram,

    Cic. Or. 3, 11; id. Top. 17, 64:

    quo enim uno vincebamur a victā Graeciā, id aut ereptum illis est, aut certe nobis cum illis communicatum,

    id. Brut. 73, 254; so Dolabella ap. Cic. Fam. 9, 9, 1; Liv. 2, 1, 4; 40, 46, 2; Cels. 1, 2; 5, 26; Prop. 4, 21, 29.—
    b.
    Aut modo:

    Si umquam posthac aut amasso Casinam, aut obcepso modo,

    Plaut. Cas. 5, 4, 22.—
    c.
    Aut quidem:

    Proinde desinant quidam quaerere ultra aut opinari... aut quidem vetustissimā nave impositos jubebo avehi,

    Suet. Caes. 66.—
    d.
    Aut sane:

    Afer aut Sardus sane,

    Cic. Scaur. 15.—
    3.
    Aut vero, to connect a more important thought, or indeed, or truly:

    Quem tibi aut hominem, aut vero deum, auxilio futurum putas?

    Cic. Verr. 2, 4, 78:

    Quis enim tibi hoc concesserit, aut initio genus hominum se oppidis moenibusque saepsisse? Aut vero etc.,

    id. de Or. 1, 9, 36.—
    4.
    Aut potius, for correction or greater definiteness, or rather (cf. II. C.):

    Erravit, aut potius insanivit Apronius?

    Cic. Verr. 2, 3, 119:

    proditores aut potius apertos hostes,

    id. Sest. 35:

    nemo est injustus, aut incauti potius habendi sunt improbi,

    id. Leg. 1, 14, 40:

    Quae est ergo ista ratio, aut quae potius ista amentia?

    id. Verr. 3, 173.—
    5.
    Aut ne... quidem:

    ego jam aut rem aut ne spem quidem exspecto,

    Cic. Att. 3, 22 fin.
    Aut regularly precedes the words of its clause, but sometimes in the poets it takes the second place:

    Saturni aut sacram me tenuisse diem,

    Tib.
    1, 3, 18 Lachm.:

    justos aut reperire pedes,

    id. 2, 5, 112:

    Persequar aut studium linguae etc.,

    Prop. 4, 21, 27:

    Fer pater, inquit, opem! Tellus aut hisce, vel istam, etc.,

    Ov. M. 1, 545 (Merk., ait):

    Balteus aut fluxos gemmis adstrinxit amictus,

    Luc. 2, 362, where some read haud. See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 525-558.

    Lewis & Short latin dictionary > aut

  • 70 censitio

    censītĭo, ōnis, f. [1. censeo, censītus].
    * I.
    A taxing, tax, tribute:

    levare,

    Spart. Pescenn. Nigr. 7 fin.
    II.
    A declaration of the will, a command:

    Vespasiani censitione et jussu,

    Front. Colon. p. 146 Goes.

    Lewis & Short latin dictionary > censitio

  • 71 conscisco

    con-scisco, scīvi or scĭi, scītum, 3, v. a.
    I.
    Publicists' t. t., to approve of, decree, determine or resolve upon something in common:

    populi jussa vetita quom suffragio consciscentur,

    Cic. Leg. 3, 3, 10:

    Senatus populi Romani Quiritium censuit, consensit, conscivit ut bellum cum priscis Latinis fieret, etc. (an old formula for the declaration of war),

    Liv. 1, 32, 13:

    Tusci fere omnes consciverant bellum,

    had decided upon, decreed, id. 10, 18, 2:

    communi consilio fugam,

    id. 10, 34, 13:

    facinus in se ac suos foedum ac ferum,

    id. 28, 22, 5 Weissenb. ad loc.:

    causam,

    Gell. 5, 10, 9 (not consistere; cf. Lachm. ad Lucr. p. 349).—Hence,
    II.
    Transf. from the sphere of state affairs; aliquid sibi or absol.; lit., to adjudge, appropriate to one's self (cf. ascisco); hence, with the access. idea of personal action, to inflict or bring upon one's self (most frequently death;—class.).
    (α).
    With sibi: letum, * Lucr. 3, 81:

    mortem,

    to kill one's self, Cic. Clu. 61, 171; id. Verr. 2, 3, 56, § 129; id. Brut. 11, 43; id. Tusc. 1, 34, 83; id. Off. 1, 31, 112; Caes. B. G. 1, 4; Liv. 3, 58, 6; 45, 5, 12:

    necem,

    Cic. N. D. 2, 3, 7; Nep. ap. Gell. 7, 18, 11:

    exsilium,

    Liv. 10, 17, 2; 29, 36, 12:

    exsilium ac fugam,

    to go into voluntary exile, id. 5, 53, 5.—
    (β).
    Without sibi:

    letum,

    Plaut. Mil. 4, 6, 26:

    mortem,

    Liv. 9, 26, 7:

    necem,

    Suet. Claud. 31, n. 3: fugam, to flee, Liv. 10, 34, 13; 33, 48, 10; Tac. H. 3, 9:

    caecitatem,

    Gell. 10, 17, 2.— Pass.:

    consciscenda mors voluntaria,

    Cic. Fam. 7, 3, 3:

    de consciscendā nece cogitare,

    Suet. Caes. 36:

    nece conscitā,

    Plin. 36, 15, 24, § 107 (in Nep. Alcib. 11, 1, conscierunt is a false read. for consentiunt or conspirant; cf. Nipperd. Spicil. ap. Corn. Nep. p. 37 sq.).

    Lewis & Short latin dictionary > conscisco

  • 72 cretio

    crētĭo, ōnis, f. [cerno, II.]; jurid. t. t., the format declaration by the heir of his intention to enter upon his inheritance.
    I.
    Prop., Gai Inst. 2, § 7; 2, 164 sqq.; 2, 171 sqq.; Ulp. Fragm. 22, 25 sqq.; Varr. L. L. 6, § 81 Müll.: simplex, fruitless, i. e. where there is no property, Cic. Att. 11, 12, 4:

    libera,

    without restrictions by the testator, id. ib. 13, 46, 3; id. de Or. 1, 22, 101 al.—
    II.
    Meton., an inheritance, Plin. 2, 26, 24, § 95 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > cretio

  • 73 declaratio

    dēclārātĭo, ōnis, f. [declaro], a making clear or evident, a disclosure, exposition, declaration (very rare):

    animi tui,

    Cic. Fam. 10, 5, 2:

    amoris tui?

    id. ib. 15, 21, 3:

    sub eadem declaratione,

    App. Dogm. Plat. 3, p. 30 fin.; Vulg. Ps. 118, 130.

    Lewis & Short latin dictionary > declaratio

  • 74 demonstratio

    dēmonstrātĭo, ōnis, f. [id.], a showing or pointing out, as with the finger, an indication, description, designation.
    I.
    In gen. (good prose):

    gestus universam rem et sententiam non demonstratione sed significatione declarans,

    Cic. de Or. 3, 59:

    conversam habere,

    id. Verr. 2, 4, 59:

    hujus generis demonstratio est, et doctrina ipsa vulgaris,

    id. de Or. 3, 55, 209:

    temporum horum,

    Plin. 4, 13, 27, § 93.—In plur., Cic. Fin. 4, 5, 13.—
    II.
    In partic.
    A.
    In rhetor.
    1.
    The demonstrative or laudatory kind of oratory, i. q. demonstrativum genus, Cic. Inv. 1, 9, 12; Quint. 3, 4, 13; 11, 3, 115.—
    2.
    A vivid delineation, picturesque presentation, Gr. diatupôsis energeia, Auct. Her. 4, 55, 68; cf. Quint. 9, 2, 40.—
    B.
    In jurisprud., a clear and complete declaration of one's will, Dig. 35, tit. 1:

    de condicionibus et demonstrationibus,

    Gai. ib. 17; ib. 30, 1, 74.—
    b.
    The bounding or limiting of a place, Dig. 8, 1, 13; 10, 1, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > demonstratio

  • 75 denunciatio

    dēnuntĭātĭo ( - ciatio), ōnis, f. [denuntio], an indication, intimation, announcement, declaration.
    (α).
    With gen. obj. = significatio:

    quae est enim ista a deis profecta significatio et quasi denuntiatio calamitatum?

    Cic. Div. 2, 25, 54:

    belli,

    id. Phil. 6, 2, 4; cf. Liv. 21, 19:

    armorum,

    id. 45, 3 fin.:

    testimonii,

    threatening to summon as a witness, Cic. Fl. 6, 14; cf. denuntio, no. I.: denuntiatione periculi permovere aliquem, by a menacing, *Caes. B. C. 3, 9:

    ingentis terroris,

    Liv. 3, 36: accusatorum, i. e. information, an informing, = delatio, Suet. Aug. 66.—With gen. subj.:

    Catilinae,

    Cic. Sull. 18, 52: boni civis (i. e. professio, promissio), Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 4:

    quietis,

    warning in a dream, Vell. 2, 70, 1.—
    (β).
    Absol.: huic denuntiationi ille pareat? Cic. Phil. 6, 3, 5; Quint. 4, 55 al.

    Lewis & Short latin dictionary > denunciatio

  • 76 denuncio

    dē-nuntĭo ( - cĭo), āvi, ātum, 1, v. a. Orig. t. t. in the lang. of pub. law, relig., and jurispr., to give an official intimation, to make an official announcement or declaration of one's intentions (by means of a messenger, herald, etc.); to announce, intimate, declare, = nuntiando declarare; and with a foll. ut or merely the subjunctive, to intimate, order, command (for syn. cf.: edico, indico, narro, nuntio, refero, defero, renuntio, enuntio, dico).
    I.
    Prop.
    A.
    Polit. lang.
    (α).
    With acc.:

    ut omne bellum, quod denuntiatum indictumque non esset, id injustum esse atque impium judicaretur,

    Cic. Rep. 2, 17;

    so with indictum,

    id. ib. 2, 23 fin. (Fragm. ap. Isid. Orig. 18, 1, 3); id. Off. 1, 11, 36; cf.:

    quos senatus ad denuntiandum bellum miserat,

    id. Fam. 12, 24:

    utrum paucorum ea denuntiata an universae civitatis essent,

    Liv. 24, 37 fin.
    (β).
    With acc. and inf.:

    quod sibi Caesar denuntiaret, se Aeduorum injurias non neglecturum, etc.,

    Caes. B. G. 1, 36, 6:

    cum se scire quae fierent denuntiaret,

    id. ib. 5, 54; Liv. 45, 1 fin. et saep. —And with inf. alone:

    denuntiat centurionibus exsequi caedem,

    Tac. A. 11, 37.—
    (γ).
    With ut or ne: Gaditanos denuntiavisse Gallonio, ut sua sponte excederet Gadibus;

    si id non fecisset, sibi consilium capturos,

    Caes. B. C. 2, 20, 3; cf. Liv. 7, 31:

    nationibus denuntiare, uti auxilia mittant,

    Caes. B. G. 6, 10; cf.:

    per vicos urbesque, ut commeatus expedirent,

    Liv. 44, 26:

    simul denuntiavit ut essent animi parati,

    Caes. B. C. 3, 86 fin.: cf.:

    dictator magistro equitum denuntiavit, ut sese loco teneret, neu, etc.,

    Liv. 8, 30; and so with ne, id. 9, 36 fin.; Vulg. Act. 4, 18.—
    (δ).
    With simp. subj.:

    (legati) denuntient Gallicis populis, multitudinem suam domi contineant,

    Liv. 39, 54 fin.; cf. Suet. Calig. 55:

    (Alcibiades) denuntiavit his (militibus), qui in stationibus erant, observarent lumen, etc.,

    Front. Strat. 3, 12, 1 al. —
    B.
    In relig. lang.
    (α).
    With acc.:

    quibus portentis magna populo Romano bella denuntiabantur,

    Cic. Div. 1, 43, 97:

    caedem Caesari evidentibus prodigiis,

    Suet. Caes. 81 init.; cf. id. Aug. 94; 96; Verg. A. 3, 366 al.—
    (β).
    With ut:

    si quid tale acciderit, ut a deo denuntiatum videatur, ut exeamus e vita,

    Cic. Tusc. 1, 49, 118.—
    C.
    In jurid. lang.
    (α).
    Alicui testimonium, to summon a witness:

    si accusator voluerit testimonium eis denuntiare,

    Cic. Rosc. Am. 38, 110 (cf.:

    denuntiatio testimonii,

    id. Fl. 6, 14); so,

    testibus: quoniam duo genera sunt testium, aut voluntariorum aut eorum, quibus in judiciis publicis lege denuntiatur,

    Quint. 5, 7, 9; cf. ib. § 15; Plin. Ep. 6, 5, 2.— Absol.:

    non denuntiavi,

    Cic. Fl. 15, 35.—
    (β).
    To give notice of a suit or process, Dig. 5, 3, 20, § 6 fin.:

    de isto fundo, Cic. Caecin., 32, 95: in foro denuntiat fundum illum suum esse,

    id. ib. 7, 19.—
    (γ).
    Litem denuntiare, to summon for immediate trial (late Lat.), Symm. Ep. 10, 52; Aur. Vict. Caes. 16, 11.—
    II.
    Transf. beyond the technical sphere, to announce, intimate, declare; to denounce, menace, threaten; with ut, or merely the subjunct., to intimate, order, command. —
    A.
    Of personal subjects.
    (α).
    With acc.:

    ille inimicitias mihi denuntiavit,

    Cic. Phil. 5, 7, 19; cf.:

    populo Romano servitutem,

    id. ib. 5, 8, 21:

    proscriptionem, caedem, direptionem,

    id. Sest. 20, 46; cf. id. ib. 17 fin.; id. Mur. 24 fin. et saep.:

    oculis et aspectu vim tribuniciam,

    id. Agr. 2, 5, 13; id. Att. 13, 12, 3.—
    (β).
    With acc. and inf.:

    Sex. Alfenus denuntiat, sese procuratorem esse,

    Cic. Quint. 6, 27; cf. id. Phil. 6, 3 (with testificor and ante praedico):

    cum se ad omnia, de quibus quisque audire vellet esse paratum denuntiaret,

    id. de Or. 1, 22, 103; id. Rep. 3, 11 fin. et saep.—
    (γ).
    With a relative clause:

    denuntiasti homo adulescens, quid de summa reipublicae sentires,

    Cic. Planc. 22.—
    (δ).
    With ut: mihi Lupus noster subito denuntiavit, ut ad to [p. 548] scriberem, Cic. Fam. 11, 25.—
    (ε).
    With simple subjunctive, = moneo, praedico, ante denuntio, abstineant, etc., Cic. Verr. 1, 12 fin.
    (ζ).
    With de:

    de isto fundo,

    Cic. Caecin. 32 fin.
    (η).
    Absol.:

    monente et denuntiante te,

    Cic. Fam. 4, 3; id. Quint. 17. —
    B.
    Of subjects not personal, to give notice, make known, signify, indicate:

    terra continens adventus hostium multis indiciis ante denuntiat,

    Cic. Rep. 2, 3:

    illa arma non periculum nobis sed praesidium denuntiant,

    id. Mil. 1, 3:

    si ante exortum nubes globabuntur, hiemem asperam denuntiabunt, etc.,

    Plin. 18, 35, 78, § 344:

    caeruleus (color) pluviam denuntiat, igneus euros,

    Verg. G. 1, 453:

    hoc juncti boves, hoc paratus equus, hoc data arma denuntiant,

    Tac. G. 18 fin.:

    arbor statim pestem denuntians,

    Plin. 13, 22, 38, § 118.

    Lewis & Short latin dictionary > denuncio

  • 77 denuntiatio

    dēnuntĭātĭo ( - ciatio), ōnis, f. [denuntio], an indication, intimation, announcement, declaration.
    (α).
    With gen. obj. = significatio:

    quae est enim ista a deis profecta significatio et quasi denuntiatio calamitatum?

    Cic. Div. 2, 25, 54:

    belli,

    id. Phil. 6, 2, 4; cf. Liv. 21, 19:

    armorum,

    id. 45, 3 fin.:

    testimonii,

    threatening to summon as a witness, Cic. Fl. 6, 14; cf. denuntio, no. I.: denuntiatione periculi permovere aliquem, by a menacing, *Caes. B. C. 3, 9:

    ingentis terroris,

    Liv. 3, 36: accusatorum, i. e. information, an informing, = delatio, Suet. Aug. 66.—With gen. subj.:

    Catilinae,

    Cic. Sull. 18, 52: boni civis (i. e. professio, promissio), Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 4:

    quietis,

    warning in a dream, Vell. 2, 70, 1.—
    (β).
    Absol.: huic denuntiationi ille pareat? Cic. Phil. 6, 3, 5; Quint. 4, 55 al.

    Lewis & Short latin dictionary > denuntiatio

  • 78 denuntio

    dē-nuntĭo ( - cĭo), āvi, ātum, 1, v. a. Orig. t. t. in the lang. of pub. law, relig., and jurispr., to give an official intimation, to make an official announcement or declaration of one's intentions (by means of a messenger, herald, etc.); to announce, intimate, declare, = nuntiando declarare; and with a foll. ut or merely the subjunctive, to intimate, order, command (for syn. cf.: edico, indico, narro, nuntio, refero, defero, renuntio, enuntio, dico).
    I.
    Prop.
    A.
    Polit. lang.
    (α).
    With acc.:

    ut omne bellum, quod denuntiatum indictumque non esset, id injustum esse atque impium judicaretur,

    Cic. Rep. 2, 17;

    so with indictum,

    id. ib. 2, 23 fin. (Fragm. ap. Isid. Orig. 18, 1, 3); id. Off. 1, 11, 36; cf.:

    quos senatus ad denuntiandum bellum miserat,

    id. Fam. 12, 24:

    utrum paucorum ea denuntiata an universae civitatis essent,

    Liv. 24, 37 fin.
    (β).
    With acc. and inf.:

    quod sibi Caesar denuntiaret, se Aeduorum injurias non neglecturum, etc.,

    Caes. B. G. 1, 36, 6:

    cum se scire quae fierent denuntiaret,

    id. ib. 5, 54; Liv. 45, 1 fin. et saep. —And with inf. alone:

    denuntiat centurionibus exsequi caedem,

    Tac. A. 11, 37.—
    (γ).
    With ut or ne: Gaditanos denuntiavisse Gallonio, ut sua sponte excederet Gadibus;

    si id non fecisset, sibi consilium capturos,

    Caes. B. C. 2, 20, 3; cf. Liv. 7, 31:

    nationibus denuntiare, uti auxilia mittant,

    Caes. B. G. 6, 10; cf.:

    per vicos urbesque, ut commeatus expedirent,

    Liv. 44, 26:

    simul denuntiavit ut essent animi parati,

    Caes. B. C. 3, 86 fin.: cf.:

    dictator magistro equitum denuntiavit, ut sese loco teneret, neu, etc.,

    Liv. 8, 30; and so with ne, id. 9, 36 fin.; Vulg. Act. 4, 18.—
    (δ).
    With simp. subj.:

    (legati) denuntient Gallicis populis, multitudinem suam domi contineant,

    Liv. 39, 54 fin.; cf. Suet. Calig. 55:

    (Alcibiades) denuntiavit his (militibus), qui in stationibus erant, observarent lumen, etc.,

    Front. Strat. 3, 12, 1 al. —
    B.
    In relig. lang.
    (α).
    With acc.:

    quibus portentis magna populo Romano bella denuntiabantur,

    Cic. Div. 1, 43, 97:

    caedem Caesari evidentibus prodigiis,

    Suet. Caes. 81 init.; cf. id. Aug. 94; 96; Verg. A. 3, 366 al.—
    (β).
    With ut:

    si quid tale acciderit, ut a deo denuntiatum videatur, ut exeamus e vita,

    Cic. Tusc. 1, 49, 118.—
    C.
    In jurid. lang.
    (α).
    Alicui testimonium, to summon a witness:

    si accusator voluerit testimonium eis denuntiare,

    Cic. Rosc. Am. 38, 110 (cf.:

    denuntiatio testimonii,

    id. Fl. 6, 14); so,

    testibus: quoniam duo genera sunt testium, aut voluntariorum aut eorum, quibus in judiciis publicis lege denuntiatur,

    Quint. 5, 7, 9; cf. ib. § 15; Plin. Ep. 6, 5, 2.— Absol.:

    non denuntiavi,

    Cic. Fl. 15, 35.—
    (β).
    To give notice of a suit or process, Dig. 5, 3, 20, § 6 fin.:

    de isto fundo, Cic. Caecin., 32, 95: in foro denuntiat fundum illum suum esse,

    id. ib. 7, 19.—
    (γ).
    Litem denuntiare, to summon for immediate trial (late Lat.), Symm. Ep. 10, 52; Aur. Vict. Caes. 16, 11.—
    II.
    Transf. beyond the technical sphere, to announce, intimate, declare; to denounce, menace, threaten; with ut, or merely the subjunct., to intimate, order, command. —
    A.
    Of personal subjects.
    (α).
    With acc.:

    ille inimicitias mihi denuntiavit,

    Cic. Phil. 5, 7, 19; cf.:

    populo Romano servitutem,

    id. ib. 5, 8, 21:

    proscriptionem, caedem, direptionem,

    id. Sest. 20, 46; cf. id. ib. 17 fin.; id. Mur. 24 fin. et saep.:

    oculis et aspectu vim tribuniciam,

    id. Agr. 2, 5, 13; id. Att. 13, 12, 3.—
    (β).
    With acc. and inf.:

    Sex. Alfenus denuntiat, sese procuratorem esse,

    Cic. Quint. 6, 27; cf. id. Phil. 6, 3 (with testificor and ante praedico):

    cum se ad omnia, de quibus quisque audire vellet esse paratum denuntiaret,

    id. de Or. 1, 22, 103; id. Rep. 3, 11 fin. et saep.—
    (γ).
    With a relative clause:

    denuntiasti homo adulescens, quid de summa reipublicae sentires,

    Cic. Planc. 22.—
    (δ).
    With ut: mihi Lupus noster subito denuntiavit, ut ad to [p. 548] scriberem, Cic. Fam. 11, 25.—
    (ε).
    With simple subjunctive, = moneo, praedico, ante denuntio, abstineant, etc., Cic. Verr. 1, 12 fin.
    (ζ).
    With de:

    de isto fundo,

    Cic. Caecin. 32 fin.
    (η).
    Absol.:

    monente et denuntiante te,

    Cic. Fam. 4, 3; id. Quint. 17. —
    B.
    Of subjects not personal, to give notice, make known, signify, indicate:

    terra continens adventus hostium multis indiciis ante denuntiat,

    Cic. Rep. 2, 3:

    illa arma non periculum nobis sed praesidium denuntiant,

    id. Mil. 1, 3:

    si ante exortum nubes globabuntur, hiemem asperam denuntiabunt, etc.,

    Plin. 18, 35, 78, § 344:

    caeruleus (color) pluviam denuntiat, igneus euros,

    Verg. G. 1, 453:

    hoc juncti boves, hoc paratus equus, hoc data arma denuntiant,

    Tac. G. 18 fin.:

    arbor statim pestem denuntians,

    Plin. 13, 22, 38, § 118.

    Lewis & Short latin dictionary > denuntio

  • 79 dicatio

    dĭcātĭo, ōnis, f. [1. dico, no. II. B. 1.].
    I.
    A formal declaration of intention to become a citizen, Cic. Balb. 11 (v. the passage in its connection).—
    II.
    = praedicatio, a praising.
    A.
    Prop., Cod. Theod. 9, 3, 2. —
    B.
    As a title:

    tua dicatio,

    your Reverence, Cod. Theod. 11, 30, 1; Lact. Mort. pers. 48 al.

    Lewis & Short latin dictionary > dicatio

  • 80 dicto

    dicto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [2. dico], to say often; to pronounce, declare, or assert repeatedly.
    I.
    In gen. (very rare):

    rogarem te, ut diceres pro me tu idem, qui illis orationem dictavisses,

    Cic. Fin. 4, 22 fin.:

    mercemur servum qui dictet nomina,

    Hor. Ep. 1, 6, 50; cf. Gell. 4, 1, 2.—Far more freq. and class.,
    II.
    In partic.
    A.
    To dictate to one for writing:

    quod non modo Tironi dictare, sed ne ipse quidem audere scribere,

    Cic. Att. 13, 9; 7, 13 b. fin.; 2, 23; Quint. 2, 4, 12; 10, 3, 18; Plin. Ep. 9, 36, 2; Hor. Ep. 1, 10, 49 et saep. So of the dictating of teachers (common for want of books):

    memini quae mihi parvo Orbilium dictare,

    Hor. Ep. 2, 1, 71; cf. id. Sat. 1, 10, 75.—
    2.
    Transf. As the practice of dictating came, in the course of time, to be very general (v. Gesner upon Quint. 10, 3, 18), dictare, since the Aug. per., acquired the signif. to express in written language, make, compose:

    elegidia,

    Pers. 1, 52; so,

    ducentos versus,

    Hor. S. 1, 4, 10: carmina (for which, shortly before and after, scribere), id. Ep. 2, 1, 110:

    codicillos,

    to draw up, make, Suet. Tib. 22; cf.

    testamentum,

    id. Ner. 32;

    hence also, summas,

    i. e. to dispose of by will, Dig. 32, 95; and in the pass.:

    non unus tibi rivalis dictabitur heres,

    appointed, designated, Juv. 6, 218; so,

    actionem,

    to draw up a declaration, Suet. Rhet. 2;

    and among jurists in gen.,

    to bring an action, go to law, Dig. 15, 1, 50; also,

    judicium,

    ib. 9, 4, 22; 49, 9, 3 al.—
    B.
    To prescribe, recommend, order, dictate (cf. 2. dico, no. I. B. 10;

    in this sense the primitive of dictator, although no ante-Aug. examples occur): sportulam,

    Quint. 11, 3, 131: dictataque jurant Sacramenta deis, Sil. 10, 448.—
    2.
    Transf., of abstract subjects:

    ita videtur ratio dictare,

    Quint. 3, 4, 11; cf. Dig. 1, 2, § 11:

    quibus sordet omne, quod natura dictavit,

    Quint. 8 prooem. § 26; so with acc., id. 1, 3, 16; 2, 15, 6; Plin. 26, 4, 9, § 20.—Hence, dictāta, ōrum, n. (acc. to no. II. A.).
    A.
    Things dictated by the master to his scholars, i. e. lessons, exercises, rules, Cic. Q. Fr. 3, 1, 4; id. Fin. 4, 4, 10; id. N. D. 1, 26; id. Tusc. 2, 11, 96; Hor. Ep. 1, 1, 55; 1, 18, 13; Pers. 1, 29 al.—Also, in gen.,
    B.
    Precepts, rules, e. g. for gladiators, Suet. Caes. 26;

    for mimes,

    Juv. 5, 122.

    Lewis & Short latin dictionary > dicto

См. также в других словарях:

  • déclaration — [ deklarasjɔ̃ ] n. f. • XIIIe; lat. declaratio 1 ♦ Action de déclarer; discours ou écrit par lequel on déclare. Faire, prononcer, rédiger une déclaration. Selon sa propre déclaration : selon ce qu il a dit lui même. ⇒ aveu, 2. dire, parole.… …   Encyclopédie Universelle

  • Declaration des droits de l'homme et du citoyen de 1789 — Déclaration des droits de l homme et du citoyen de 1789 Représentation de la Déclaration des Droits de l Homme et du citoyen de 1789 La Déclaration des droits de l homme et du citoyen (DDHC) est un des textes fondamentaux de la Révolution… …   Wikipédia en Français

  • Déclaration Des Droits De L'homme Et Du Citoyen De 1789 — Représentation de la Déclaration des Droits de l Homme et du citoyen de 1789 La Déclaration des droits de l homme et du citoyen (DDHC) est un des textes fondamentaux de la Révolution française, qui « expose » un ensemble de droits… …   Wikipédia en Français

  • Déclaration de 1789 — Déclaration des droits de l homme et du citoyen de 1789 Représentation de la Déclaration des Droits de l Homme et du citoyen de 1789 La Déclaration des droits de l homme et du citoyen (DDHC) est un des textes fondamentaux de la Révolution… …   Wikipédia en Français

  • Déclaration des Droits de l'Homme et du Citoyen de 1789 — Représentation de la Déclaration des Droits de l Homme et du citoyen de 1789 La Déclaration des droits de l homme et du citoyen (DDHC) est un des textes fondamentaux de la Révolution française, qui « expose » un ensemble de droits… …   Wikipédia en Français

  • Déclaration des Droits de l'homme et du Citoyen de 1789 — Représentation de la Déclaration des Droits de l Homme et du citoyen de 1789 La Déclaration des droits de l homme et du citoyen (DDHC) est un des textes fondamentaux de la Révolution française, qui « expose » un ensemble de droits… …   Wikipédia en Français

  • Déclaration des Droits de l'homme et du citoyen de 1789 — Représentation de la Déclaration des Droits de l Homme et du citoyen de 1789 La Déclaration des droits de l homme et du citoyen (DDHC) est un des textes fondamentaux de la Révolution française, qui « expose » un ensemble de droits… …   Wikipédia en Français

  • Déclaration des droits de l'homme de 1789 — Déclaration des droits de l homme et du citoyen de 1789 Représentation de la Déclaration des Droits de l Homme et du citoyen de 1789 La Déclaration des droits de l homme et du citoyen (DDHC) est un des textes fondamentaux de la Révolution… …   Wikipédia en Français

  • Déclaration des droits de l'homme et du citoyen du 28 aout 1789 — Déclaration des droits de l homme et du citoyen de 1789 Représentation de la Déclaration des Droits de l Homme et du citoyen de 1789 La Déclaration des droits de l homme et du citoyen (DDHC) est un des textes fondamentaux de la Révolution… …   Wikipédia en Français

  • Déclaration des droits de l’homme et du citoyen de 1789 — Déclaration des droits de l homme et du citoyen de 1789 Représentation de la Déclaration des Droits de l Homme et du citoyen de 1789 La Déclaration des droits de l homme et du citoyen (DDHC) est un des textes fondamentaux de la Révolution… …   Wikipédia en Français

  • declaration — dec·la·ra·tion n 1: the act of declaring declaration of dividends declaration of war 2 a: the first pleading in a common law action compare complaint …   Law dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»