Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

PALATIUM

  • 1 Palatium

    Pălātĭum ( Pāl- or Pall-, Mart. 1, 70, 5; 9, 102, 13), ĭi, n., = Palation, Pallantion [root pa-, to protect, nourish; Sanscr. pala, shepherd; cf. Gr. ai-polos oio-polos;

    Lat. pasco],

    one of the seven hills of Rome, that which was first built upon, Varr. L. L. 5, § 53 Müll.; cf.: Palatium id est mons Romae, appellatus est, quod ibi pecus pascens balare consueverit, vel quod palare, id est errare, ibi pecudes solerent;

    alii, quod ibi Hyperborei filia Palanto habitaverit, quae ex Hercule Latinum peperit, alii eundem, quod Pallas ibi sepultus sit, aestimant appellari,

    Fest. p. 220 Müll.—Augustus had his residence on the Palatine; hence, since the Aug. period,
    B.
    Transf.: pălātĭum, ii, n., a palace:

    palatia fulgent,

    Ov. A. A. 3, 119:

    secreta palatia matris,

    the temple of Cybele, Juv. 9, 23: magni palatia caeli, the palace of the sky (of the seat of Jupiter), Ov. M. 1, 176; Vulg. 3 Reg. 16, 18 et saep.—
    II.
    Deriv. Pălātīnus ( Pāl- or Pall-, Mart. 8, 39, 1; 9, 24, 1; 9, 79, 2; 9, 86, 7; 11, 8, 5; 13, 91, 1), a, um, adj., of or belonging to the Palatium, Palatine:

    pastores,

    Varr. L. L. 5, § 54 Müll.:

    Evander,

    Verg. A. 9, 9:

    colles,

    Ov. M. 15, 560:

    aves,

    the vultures which Remus saw on the Palatium, id. F. 5, 152:

    Apollo, so called because he had a temple on the Palatine Hill, built by Augustus, in which also was a library founded by him,

    Hor. Ep. 1, 3, 17; Suet. Aug. 29:

    dei,

    Mart. 5, 19, 4:

    ludi,

    which Livia caused to be celebrated in honor of Augustus, Suet. Calig. 56:

    colossus,

    the colossal statue of Nero, on the Palatium, Mart. 8, 60, 1; cf. Suet. Ner. 31; id. Vesp. 18: Palatina pars urbis, the tenth region, also called simply Palatina, Plin. 18, 3, 3, § 13: Palatina tribus, one of the four city tribes: Calvu' Palatina vir nobilis ac bonu' bello, Lucil. ap. Non. 462, 28:

    C. Claudius C. F. Palatina,

    Cic. Verr. 2, 2, 43, § 107; Inscr. Grut. 36, 11 et saep.— Subst.: Pălātīni,ōrum, m., the people of the Palatine Mount, Col. 1, 3, 7.—
    B.
    Transf., of or belonging to the imperial palace, imperial:

    palatina laurus,

    which stood in front of the imperial palace, Ov. F. 4, 953:

    atriensis,

    Suet. Calig. 57:

    domus,

    id. Aug. 29:

    cubile,

    Juv. 6, 117:

    officia,

    offices about the court, Aur. Vict. Ep. 14 fin.; Treb. Gall. 17.—As subst.: Pălātīnus, i, m., an officer of the palace, a chamberlain: Parthenius palatinus, Domitian's chamberlain, Mart. 4, 45, 2; cf. id. 8, 28:

    Tonans,

    i. e. Domitian, id. 9, 40, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Palatium

  • 2 palatium

    Pălātĭum ( Pāl- or Pall-, Mart. 1, 70, 5; 9, 102, 13), ĭi, n., = Palation, Pallantion [root pa-, to protect, nourish; Sanscr. pala, shepherd; cf. Gr. ai-polos oio-polos;

    Lat. pasco],

    one of the seven hills of Rome, that which was first built upon, Varr. L. L. 5, § 53 Müll.; cf.: Palatium id est mons Romae, appellatus est, quod ibi pecus pascens balare consueverit, vel quod palare, id est errare, ibi pecudes solerent;

    alii, quod ibi Hyperborei filia Palanto habitaverit, quae ex Hercule Latinum peperit, alii eundem, quod Pallas ibi sepultus sit, aestimant appellari,

    Fest. p. 220 Müll.—Augustus had his residence on the Palatine; hence, since the Aug. period,
    B.
    Transf.: pălātĭum, ii, n., a palace:

    palatia fulgent,

    Ov. A. A. 3, 119:

    secreta palatia matris,

    the temple of Cybele, Juv. 9, 23: magni palatia caeli, the palace of the sky (of the seat of Jupiter), Ov. M. 1, 176; Vulg. 3 Reg. 16, 18 et saep.—
    II.
    Deriv. Pălātīnus ( Pāl- or Pall-, Mart. 8, 39, 1; 9, 24, 1; 9, 79, 2; 9, 86, 7; 11, 8, 5; 13, 91, 1), a, um, adj., of or belonging to the Palatium, Palatine:

    pastores,

    Varr. L. L. 5, § 54 Müll.:

    Evander,

    Verg. A. 9, 9:

    colles,

    Ov. M. 15, 560:

    aves,

    the vultures which Remus saw on the Palatium, id. F. 5, 152:

    Apollo, so called because he had a temple on the Palatine Hill, built by Augustus, in which also was a library founded by him,

    Hor. Ep. 1, 3, 17; Suet. Aug. 29:

    dei,

    Mart. 5, 19, 4:

    ludi,

    which Livia caused to be celebrated in honor of Augustus, Suet. Calig. 56:

    colossus,

    the colossal statue of Nero, on the Palatium, Mart. 8, 60, 1; cf. Suet. Ner. 31; id. Vesp. 18: Palatina pars urbis, the tenth region, also called simply Palatina, Plin. 18, 3, 3, § 13: Palatina tribus, one of the four city tribes: Calvu' Palatina vir nobilis ac bonu' bello, Lucil. ap. Non. 462, 28:

    C. Claudius C. F. Palatina,

    Cic. Verr. 2, 2, 43, § 107; Inscr. Grut. 36, 11 et saep.— Subst.: Pălātīni,ōrum, m., the people of the Palatine Mount, Col. 1, 3, 7.—
    B.
    Transf., of or belonging to the imperial palace, imperial:

    palatina laurus,

    which stood in front of the imperial palace, Ov. F. 4, 953:

    atriensis,

    Suet. Calig. 57:

    domus,

    id. Aug. 29:

    cubile,

    Juv. 6, 117:

    officia,

    offices about the court, Aur. Vict. Ep. 14 fin.; Treb. Gall. 17.—As subst.: Pălātīnus, i, m., an officer of the palace, a chamberlain: Parthenius palatinus, Domitian's chamberlain, Mart. 4, 45, 2; cf. id. 8, 28:

    Tonans,

    i. e. Domitian, id. 9, 40, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > palatium

  • 3 palatium

    Palatĭum, ĭi, n. [st2]1 [-] le mont Palatin. [st2]2 [-] le palais des Césars (sur le mont Palatin). [st2]3 [-] palais (d'un souverain); qqf. temple (d'un dieu).
    * * *
    Palatĭum, ĭi, n. [st2]1 [-] le mont Palatin. [st2]2 [-] le palais des Césars (sur le mont Palatin). [st2]3 [-] palais (d'un souverain); qqf. temple (d'un dieu).
    * * *
        Palatium, palatii. Sueton. Maison imperiale, Le palais.

    Dictionarium latinogallicum > palatium

  • 4 Palatium

    Palātium, iī, n., I) der palatinische Berg in Rom u. der dort von Romulus angebaute Stadtteil, Cic. u. Liv.: poet. im Plur., herbosa Palatia, Tibull. 2, 5, 25. – Weil auf diesem Berge Kaiser Augustus und seine Nachfolger ihre Wohnung hatten, dah. II) der Palast, Palatia fulgent, Ov.: von den Wohnungen der Götter, Palatia caeli, Ov.: Palatia matris secreta, vom Tempel der Cybele auf dem Palatium, Iuven. – u. dah. wieder = kaiserlicher Hof, palatii decurio, Amm.: palatii annonae, die Gehalte der Hofleute, Amm.: in palatio peius cenare quam domi, Lact. – / Die erste Silbe lang b. Mart. 1, 70, 5. u.a.

    lateinisch-deutsches > Palatium

  • 5 Palatium

    Palātium, iī, n., I) der palatinische Berg in Rom u. der dort von Romulus angebaute Stadtteil, Cic. u. Liv.: poet. im Plur., herbosa Palatia, Tibull. 2, 5, 25. – Weil auf diesem Berge Kaiser Augustus und seine Nachfolger ihre Wohnung hatten, dah. II) der Palast, Palatia fulgent, Ov.: von den Wohnungen der Götter, Palatia caeli, Ov.: Palatia matris secreta, vom Tempel der Cybele auf dem Palatium, Iuven. – u. dah. wieder = kaiserlicher Hof, palatii decurio, Amm.: palatii annonae, die Gehalte der Hofleute, Amm.: in palatio peius cenare quam domi, Lact. – Die erste Silbe lang b. Mart. 1, 70, 5. u.a.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Palatium

  • 6 palātium

        palātium ī, n    [Pales], the Palatine hill, on which was the residence of Augustus ; hence, in plur, a palace: Romana, V.: secreta palatia matris, the temple of Cybele, Iu.: magni palatia caeli, the palace of the sky, O.
    * * *

    Latin-English dictionary > palātium

  • 7 palatium

    I palātium, ī n.
    дворец, чертог ( palatia caeli O)
    II Palātium, ī n.
    1) Палатинский холм (в Риме, между Авентином и Капитолием, южнее Форума) C, L, Tib

    Латинско-русский словарь > palatium

  • 8 palatium

    дворец императора (1. 10 pr. D. 49, 16);

    in palatio militando (1. 4 C. 12, 29).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > palatium

  • 9 Palatium

    , i n
      1) Палатинский холм;
      2) императорский дворец (резиденция Августа находилась на Палатинском холме

    Dictionary Latin-Russian new > Palatium

  • 10 Palatini

    Pălātĭum ( Pāl- or Pall-, Mart. 1, 70, 5; 9, 102, 13), ĭi, n., = Palation, Pallantion [root pa-, to protect, nourish; Sanscr. pala, shepherd; cf. Gr. ai-polos oio-polos;

    Lat. pasco],

    one of the seven hills of Rome, that which was first built upon, Varr. L. L. 5, § 53 Müll.; cf.: Palatium id est mons Romae, appellatus est, quod ibi pecus pascens balare consueverit, vel quod palare, id est errare, ibi pecudes solerent;

    alii, quod ibi Hyperborei filia Palanto habitaverit, quae ex Hercule Latinum peperit, alii eundem, quod Pallas ibi sepultus sit, aestimant appellari,

    Fest. p. 220 Müll.—Augustus had his residence on the Palatine; hence, since the Aug. period,
    B.
    Transf.: pălātĭum, ii, n., a palace:

    palatia fulgent,

    Ov. A. A. 3, 119:

    secreta palatia matris,

    the temple of Cybele, Juv. 9, 23: magni palatia caeli, the palace of the sky (of the seat of Jupiter), Ov. M. 1, 176; Vulg. 3 Reg. 16, 18 et saep.—
    II.
    Deriv. Pălātīnus ( Pāl- or Pall-, Mart. 8, 39, 1; 9, 24, 1; 9, 79, 2; 9, 86, 7; 11, 8, 5; 13, 91, 1), a, um, adj., of or belonging to the Palatium, Palatine:

    pastores,

    Varr. L. L. 5, § 54 Müll.:

    Evander,

    Verg. A. 9, 9:

    colles,

    Ov. M. 15, 560:

    aves,

    the vultures which Remus saw on the Palatium, id. F. 5, 152:

    Apollo, so called because he had a temple on the Palatine Hill, built by Augustus, in which also was a library founded by him,

    Hor. Ep. 1, 3, 17; Suet. Aug. 29:

    dei,

    Mart. 5, 19, 4:

    ludi,

    which Livia caused to be celebrated in honor of Augustus, Suet. Calig. 56:

    colossus,

    the colossal statue of Nero, on the Palatium, Mart. 8, 60, 1; cf. Suet. Ner. 31; id. Vesp. 18: Palatina pars urbis, the tenth region, also called simply Palatina, Plin. 18, 3, 3, § 13: Palatina tribus, one of the four city tribes: Calvu' Palatina vir nobilis ac bonu' bello, Lucil. ap. Non. 462, 28:

    C. Claudius C. F. Palatina,

    Cic. Verr. 2, 2, 43, § 107; Inscr. Grut. 36, 11 et saep.— Subst.: Pălātīni,ōrum, m., the people of the Palatine Mount, Col. 1, 3, 7.—
    B.
    Transf., of or belonging to the imperial palace, imperial:

    palatina laurus,

    which stood in front of the imperial palace, Ov. F. 4, 953:

    atriensis,

    Suet. Calig. 57:

    domus,

    id. Aug. 29:

    cubile,

    Juv. 6, 117:

    officia,

    offices about the court, Aur. Vict. Ep. 14 fin.; Treb. Gall. 17.—As subst.: Pălātīnus, i, m., an officer of the palace, a chamberlain: Parthenius palatinus, Domitian's chamberlain, Mart. 4, 45, 2; cf. id. 8, 28:

    Tonans,

    i. e. Domitian, id. 9, 40, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Palatini

  • 11 Pallatium

    Pălātĭum ( Pāl- or Pall-, Mart. 1, 70, 5; 9, 102, 13), ĭi, n., = Palation, Pallantion [root pa-, to protect, nourish; Sanscr. pala, shepherd; cf. Gr. ai-polos oio-polos;

    Lat. pasco],

    one of the seven hills of Rome, that which was first built upon, Varr. L. L. 5, § 53 Müll.; cf.: Palatium id est mons Romae, appellatus est, quod ibi pecus pascens balare consueverit, vel quod palare, id est errare, ibi pecudes solerent;

    alii, quod ibi Hyperborei filia Palanto habitaverit, quae ex Hercule Latinum peperit, alii eundem, quod Pallas ibi sepultus sit, aestimant appellari,

    Fest. p. 220 Müll.—Augustus had his residence on the Palatine; hence, since the Aug. period,
    B.
    Transf.: pălātĭum, ii, n., a palace:

    palatia fulgent,

    Ov. A. A. 3, 119:

    secreta palatia matris,

    the temple of Cybele, Juv. 9, 23: magni palatia caeli, the palace of the sky (of the seat of Jupiter), Ov. M. 1, 176; Vulg. 3 Reg. 16, 18 et saep.—
    II.
    Deriv. Pălātīnus ( Pāl- or Pall-, Mart. 8, 39, 1; 9, 24, 1; 9, 79, 2; 9, 86, 7; 11, 8, 5; 13, 91, 1), a, um, adj., of or belonging to the Palatium, Palatine:

    pastores,

    Varr. L. L. 5, § 54 Müll.:

    Evander,

    Verg. A. 9, 9:

    colles,

    Ov. M. 15, 560:

    aves,

    the vultures which Remus saw on the Palatium, id. F. 5, 152:

    Apollo, so called because he had a temple on the Palatine Hill, built by Augustus, in which also was a library founded by him,

    Hor. Ep. 1, 3, 17; Suet. Aug. 29:

    dei,

    Mart. 5, 19, 4:

    ludi,

    which Livia caused to be celebrated in honor of Augustus, Suet. Calig. 56:

    colossus,

    the colossal statue of Nero, on the Palatium, Mart. 8, 60, 1; cf. Suet. Ner. 31; id. Vesp. 18: Palatina pars urbis, the tenth region, also called simply Palatina, Plin. 18, 3, 3, § 13: Palatina tribus, one of the four city tribes: Calvu' Palatina vir nobilis ac bonu' bello, Lucil. ap. Non. 462, 28:

    C. Claudius C. F. Palatina,

    Cic. Verr. 2, 2, 43, § 107; Inscr. Grut. 36, 11 et saep.— Subst.: Pălātīni,ōrum, m., the people of the Palatine Mount, Col. 1, 3, 7.—
    B.
    Transf., of or belonging to the imperial palace, imperial:

    palatina laurus,

    which stood in front of the imperial palace, Ov. F. 4, 953:

    atriensis,

    Suet. Calig. 57:

    domus,

    id. Aug. 29:

    cubile,

    Juv. 6, 117:

    officia,

    offices about the court, Aur. Vict. Ep. 14 fin.; Treb. Gall. 17.—As subst.: Pălātīnus, i, m., an officer of the palace, a chamberlain: Parthenius palatinus, Domitian's chamberlain, Mart. 4, 45, 2; cf. id. 8, 28:

    Tonans,

    i. e. Domitian, id. 9, 40, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Pallatium

  • 12 Palatinus

    Palātīnus, a, um (Palatium), I) zum Berge Palatium gehörig, palatinisch, collis, Ov.: Apollo, der von Augustus zu einer Bibliothek umgewandelte Tempel des Apollo, Hor.: ludi, Schauspiele, die Livia zu Ehren des Augustus einführte, und die jährlich auf dem Palatium abgehalten wurden, Suet.: aves, die dort von Romulus gesehenen, Ov.: Palatina tribus u. subst. bl. Palātīna, ae, f., die palatinische Tribus, Varro LL. u. Cic. – Weil Kaiser Augustus und seine Nachfolger ihre Wohnung auf dem Palatium hatte, dah. II) kaiserlich, domus, Suet.: laurus, vor dem kaiserlichen Palaste, Ov. – Plur. subst., Palātīnī, ōrum, m., die kaiserlichen Palastdiener, der kaiserliche Hof, Lampr. Heliog. 20, 6.

    lateinisch-deutsches > Palatinus

  • 13 Palatinus

    Palātīnus, a, um (Palatium), I) zum Berge Palatium gehörig, palatinisch, collis, Ov.: Apollo, der von Augustus zu einer Bibliothek umgewandelte Tempel des Apollo, Hor.: ludi, Schauspiele, die Livia zu Ehren des Augustus einführte, und die jährlich auf dem Palatium abgehalten wurden, Suet.: aves, die dort von Romulus gesehenen, Ov.: Palatina tribus u. subst. bl. Palātīna, ae, f., die palatinische Tribus, Varro LL. u. Cic. – Weil Kaiser Augustus und seine Nachfolger ihre Wohnung auf dem Palatium hatte, dah. II) kaiserlich, domus, Suet.: laurus, vor dem kaiserlichen Palaste, Ov. – Plur. subst., Palātīnī, ōrum, m., die kaiserlichen Palastdiener, der kaiserliche Hof, Lampr. Heliog. 20, 6.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Palatinus

  • 14 palatinus

    I palātīnus, ī m. [ palatium ]
    служащий императорского двора, царедворец M, Lampr
    II Palātīnus, a, um [Palatium]
    1) Палатинский (collis O; tribus Vr, C)
    Apollo P. Hхрам Аполлона на Палатинском холме (с библиотекой, основанной при Августе)
    2) императорский (domus Su; laurus O)

    Латинско-русский словарь > palatinus

  • 15 sisto

    sisto, ĕre, stĭtī (qqf. stĕti), stătum - tr. -    - [gr]gr. ἴστημι (*σίστημι). [st1]1 [-] faire tenir, poser, établir, placer, mettre, fixer, déposer.    - cadum sistere, Plaut.: faire tenir le baril sur sa tête (pour faire boire).    - molliter siste me, Plaut.: pose-moi doucement.    - aciem sistere, Virg.: ranger ses troupes.    - status dies, Cic.: jour fixé.    - in statam diem, Liv.: à jour fixe.    - caelatus eodem sistitur argento crater, Ov. M. 8: un cratère, ciselé dans le même argent, est posé sur la table. [st1]2 [-] soutenir (ce qui tombe), affermir, fortifier, consolider, fixer, rétablir, remettre sur pied.    - Quinctius dictitabat non ita civitatem aegram esse ut consuetis remediis sisti posset, Liv. 3: Quinctius répétait que l'Etat souffrait au point de ne pas pouvoir se rétablir avec les remèdes habituels.    - sistere animum in tranquillo, Plaut.: rétablir le calme dans l'esprit.    - rem Romanam sistere, Virg.: raffermir la puissance romaine.    - sistere aliquem salvum, Plaut.: sauver qqn.    - ego vos salvas sistam, ne timete, Plaut. Rud.: je vous mettrai en sécurité, n'ayez pas peur. [st1]3 [-] élever, construire, ériger.    - effigies sistere, Tac.: dresser des statues.    - sibi templum sisti non prohibuit, Tac.: il ne s'opposa pas à ce qu'on lui élevât un temple. [st1]4 [-] faire venir devant, amener, faire comparaître; venir trouver (qqn), se rendre (chez qqn).    - sistere vadimonium, Cic.: comparaître, obéir à l'assignation.    - juris sui jacturam adsertorem non facere quin ducat puellam sistendamque promittat (= fore ut puella sistatur in judicio), Liv. 3: le demandeur n'abandonne pas son droit d'emmener la jeune fille tout en promettant de la présenter au tribunal.    - se sistere (sisti, au passif): se présenter, comparaître.    - sistere aliquem, Cic. Liv.: faire comparaître qqn, assigner qqn en justice.    - sisto ego tibi me, Plaut.: je comparais devant toi.    - vas factus est alter ejus sistendi, Cic. Off. 3: l'autre se fit garant de sa comparution.    - des operam ut te sistas, Cic. Att. 3: fais en sorte de venir me trouver.    - te nobis in Graecia siste, Cic.: viens me joindre en Grèce.    - patrio te litore sistam, Virg.: je te conduirai aux rivages de la patrie. [st1]5 [-] empêcher d'avancer, arrêter, retenir, contenir, réprimer, empêcher.    - gradum sistere (pedem sistere): s'arrêter.    - sistere a cursu, Liv.: suspendre sa course.    - lacrimas sistere, Ov.: sécher ses larmes, cesser de pleurer.    - statis militum odiis, Tac.: la haine des soldats s'étant apaisée.    - dum populatio sisteretur, Tac.: pourvu que le pillage cessât.    - neque sisti potuit quin palatium haurirentur (igni), Tac. An. 15: on ne put empêcher l'incendie de dévorer le palais. - intr. - [st1]6 [-] se tenir debout, se placer, s'arrêter, se fixer solidement, se maintenir, se soutenir, résister à.    - sistere alicui: résister à qqn.    - non sisti potest, Plaut.: on ne peut plus tenir.    - vix concordiā sisti videbatur, Liv. 3: à peine avec la bonne entente pouvait-on tenir bon.
    * * *
    sisto, ĕre, stĭtī (qqf. stĕti), stătum - tr. -    - [gr]gr. ἴστημι (*σίστημι). [st1]1 [-] faire tenir, poser, établir, placer, mettre, fixer, déposer.    - cadum sistere, Plaut.: faire tenir le baril sur sa tête (pour faire boire).    - molliter siste me, Plaut.: pose-moi doucement.    - aciem sistere, Virg.: ranger ses troupes.    - status dies, Cic.: jour fixé.    - in statam diem, Liv.: à jour fixe.    - caelatus eodem sistitur argento crater, Ov. M. 8: un cratère, ciselé dans le même argent, est posé sur la table. [st1]2 [-] soutenir (ce qui tombe), affermir, fortifier, consolider, fixer, rétablir, remettre sur pied.    - Quinctius dictitabat non ita civitatem aegram esse ut consuetis remediis sisti posset, Liv. 3: Quinctius répétait que l'Etat souffrait au point de ne pas pouvoir se rétablir avec les remèdes habituels.    - sistere animum in tranquillo, Plaut.: rétablir le calme dans l'esprit.    - rem Romanam sistere, Virg.: raffermir la puissance romaine.    - sistere aliquem salvum, Plaut.: sauver qqn.    - ego vos salvas sistam, ne timete, Plaut. Rud.: je vous mettrai en sécurité, n'ayez pas peur. [st1]3 [-] élever, construire, ériger.    - effigies sistere, Tac.: dresser des statues.    - sibi templum sisti non prohibuit, Tac.: il ne s'opposa pas à ce qu'on lui élevât un temple. [st1]4 [-] faire venir devant, amener, faire comparaître; venir trouver (qqn), se rendre (chez qqn).    - sistere vadimonium, Cic.: comparaître, obéir à l'assignation.    - juris sui jacturam adsertorem non facere quin ducat puellam sistendamque promittat (= fore ut puella sistatur in judicio), Liv. 3: le demandeur n'abandonne pas son droit d'emmener la jeune fille tout en promettant de la présenter au tribunal.    - se sistere (sisti, au passif): se présenter, comparaître.    - sistere aliquem, Cic. Liv.: faire comparaître qqn, assigner qqn en justice.    - sisto ego tibi me, Plaut.: je comparais devant toi.    - vas factus est alter ejus sistendi, Cic. Off. 3: l'autre se fit garant de sa comparution.    - des operam ut te sistas, Cic. Att. 3: fais en sorte de venir me trouver.    - te nobis in Graecia siste, Cic.: viens me joindre en Grèce.    - patrio te litore sistam, Virg.: je te conduirai aux rivages de la patrie. [st1]5 [-] empêcher d'avancer, arrêter, retenir, contenir, réprimer, empêcher.    - gradum sistere (pedem sistere): s'arrêter.    - sistere a cursu, Liv.: suspendre sa course.    - lacrimas sistere, Ov.: sécher ses larmes, cesser de pleurer.    - statis militum odiis, Tac.: la haine des soldats s'étant apaisée.    - dum populatio sisteretur, Tac.: pourvu que le pillage cessât.    - neque sisti potuit quin palatium haurirentur (igni), Tac. An. 15: on ne put empêcher l'incendie de dévorer le palais. - intr. - [st1]6 [-] se tenir debout, se placer, s'arrêter, se fixer solidement, se maintenir, se soutenir, résister à.    - sistere alicui: résister à qqn.    - non sisti potest, Plaut.: on ne peut plus tenir.    - vix concordiā sisti videbatur, Liv. 3: à peine avec la bonne entente pouvait-on tenir bon.
    * * *
        Sisto, sistis, stiti, statum, sistere. Virg. Retenir et arrester.
    \
        Siste gradum. Virgil. Arreste toy.
    \
        Aluum sistere. Plin. Reserrer le flux de ventre.
    \
        Siste tuos fletus. Ouid. Cesse de plourer, Ne pleure plus.
    \
        Fugam sistere. Liu. Arrester ceulx qui fuyent, Faire cesser la fuite.
    \
        Gradum sistere. Liu. S'arrester.
    \
        Legiones ferociter instantes sistere. Liu. Arrester.
    \
        Profluuium genitale, vel sanguinem sistere. Plin. Estancher.
    \
        Templum iisdem vestigiis sisteretur. Tacit. Seroit situé et basti.
    \
        Sistere. Cic. Presenter, Amener et exhiber en personne.
    \
        Vt te ante Calend. Ianuarias, vbicunque erimus, sistas. Cic. Que tu te trouves personnellement.
    \
        In iudicium sisti. Vlpian. Comparoir en personne en jugement.
    \
        Qui Rempub. sistere negat posse. Cicero. Demeurer en estre, ou en estat.
    \
        Sistere ruinas. Plin. iunior. Faire cesser les ruines, et que les maisons n'aillent plus en decadence.

    Dictionarium latinogallicum > sisto

  • 16 sisto

    sisto, stĭti (Charis. p. 220, and Diom. p. 369, give steti for both sisto and sto, confining stiti to the compounds of both. But steti, as perfect of sisto, is late jurid. Lat., and perh. dub.;

    for steterant,

    Verg. A. 3, 110;

    steterint,

    id. ib. 3, 403; Liv. 8, 32, 12, belong to stare; cf. also Gell. 2, 14, 1 sqq.; and v. Neue, Formenl. 2, 461 sq.), stătum [root stă, strengthened by reduplication; cf. histêmi], used in two general senses, I. To cause to stand, place, = colloco, pono; II. To stand, be placed, = sto.
    I.
    Sistere, in gen., = collocare (in class. prose only in the partic. uses, v. A. 4. C. and D., infra).
    A.
    Causative, with acc.
    1.
    To place = facere ut stet; constr. with in and abl., with abl. alone, and with ad, super, etc., and acc.:

    O qui me gelidis in vallibus Haemi Sistat,

    Verg. G. 2, 489:

    tertia lux classem Cretaeis sistet in oris,

    id. A. 3, 117 (classis stat;

    v. sto): inque tuo celerem litore siste gradum,

    Ov. H. 13, 102 (cf. infra, III. 2. A.):

    jaculum clamanti (al. clamantis) sistit in ore,

    plants the dart in his face, Verg. A. 10, 323:

    disponit quas in fronte manus, medio quas robore sistat,

    Stat. Th. 7, 393:

    (equum ligneum) sacratā sistimus arā,

    Verg. A. 2, 245:

    aeternis potius me pruinis siste,

    Stat. Th. 4, 395: ut stata (est) lux pelago, as soon as light was set ( shone) on the sea, id. ib. 5, 476:

    victima Sistitur ante aras,

    Ov. M. 15, 132:

    quam (suem) Aeneas ubi... sistit ad aram,

    Verg. A. 8, 85:

    post haec Sistitur crater,

    Ov. M. 8, 669: vestigia in altero (monte) sisti (non posse), that no footprints can be placed ( made) on the other mountain, Plin. 2, 96, 98, § 211:

    cohortes expeditas super caput hostium sistit,

    Tac. H. 3, 77; cf. id. A. 12, 13; Stat. Th. 4, 445; Sil. 4, 612. —
    2.
    To place, as the result of guidance or conveyance; hence, to convey, to send, lead, take, conduct to, = facere ut veniat; constr. with in and abl., with abl. alone, and with advv. of place: officio meo ripā sistetur in illā Haec, will be carried by me to, etc., Ov. M. 9, 109:

    terrā sistēre petitā,

    id. ib. 3, 635:

    (vos) facili jam tramite sistam,

    Verg. A. 6, 676:

    ut eum in Syriā aut Aegypto sisterent orabat,

    to convey him to, Tac. H. 2, 9.—So with hic (= in with abl.) or huc (= in with acc.):

    hic siste patrem,

    Sen. Phoen. 121:

    Annam huc siste sororem,

    Verg. A. 4, 634.—
    3.
    To place an army in order of battle, draw up, = instruere:

    aciem in litore sistit,

    Verg. A. 10, 309; cf.:

    sistere tertiam decimam legionem in ipso aggere jubet,

    Tac. H. 3, 21.—
    4.
    Se sistere = to betake one's self, to present one's self, to come (so twice in Cicero's letters):

    des operam, id quod mihi affirmasti, ut te ante Kal. Jan., ubicumque erimus, sistas,

    Cic. Att. 3, 25:

    te vegetum nobis in Graeciā sistas,

    id. ib. 10, 16, 6 (cf. infra, E.):

    hic dea se primum rapido pulcherrima nisu Sistit,

    Verg. A. 11, 853.—
    5.
    With two acc. (cf.: praesto, reddo) = to cause to be in a certain condition, to place, etc.; often with dat. of interest (ante- and post-class., and poet.; cf.

    supra, 4.): ego vos salvos sistam,

    I will place you in safety, see you to a safe place, Plaut. Rud. 4, 4, 5:

    omnia salva sistentur tibi,

    all will be returned to you in good order, id. ib. 5, 3, 3; so,

    suam rem sibi salvam sistam,

    id. Poen. 5, 2, 123; cf.:

    rectius tacitas tibi res sistam, quam quod dictum est mutae mulieri,

    will keep your secrets, id. ib. 4, 2, 54:

    neque (dotem) incolumem sistere illi, et detraxe autument,

    that you deliver it entire to her, id. Trin. 3, 3, 15:

    cum te reducem aetas prospera sistet,

    Cat. 64, 238: tu modo servitio vacuum me siste (= praesta) superbo, set me free from, Prop. 4, 16 (3, 17), 42:

    tutum patrio te limine sistam,

    will see you safe home, Verg. A. 2, 620:

    praedā onustos triumphantesque mecum domos reduces sistatis,

    Liv. 29, 27, 3 Weissenb. ad loc.:

    Pelasgis siste levem campum,

    Stat. Th. 8, 328:

    modo se isdem in terris victorem sisterent,

    Tac. A. 2, 14:

    operā tuā sistas hunc nobis sanum atque validum,

    give him back to us, safe and sound, Gell. 18, 10, 7: ita mihi salvam ac sospitem rempublicam sistere in suā sede liceat, Aug. ap. Suet. Aug. 28.—
    b.
    Neutr, with double nom., = exsistere, to be, to become: judex extremae sistet vitaeque necisque, he will become a judge, etc., Manil. 4, 548 (dub.):

    tempora quod sistant propriis parentia signis,

    id. 3, 529 (dub.; al. sic stant; cf. infra, II.).—
    B.
    As neuter verb, to stand, rest, be placed, lie ( poet.);

    constr. like sto: ne quis mihi obstiterit obviam, nam qui obstiterit, ore sistet,

    will lie on his face, Plaut. Capt. 4, 2, 13 Brix ad loc.: (nemo sit) tantā gloriā... quin cadat, quin capite sistat, will be placed or stand on his head, id. Curc. 2, 3, 8:

    ibi crebro, credo, capite sistebant cadi,

    id. Mil. 3, 2, 36 Lorenz (Brix, hoc illi crebro capite):

    ipsum si quicquam posse in se sistere credis,

    to rest upon itself, Lucr. 1, 1057:

    neque posse in terrā sistere terram,

    nor can the earth rest upon itself, id. 2, 603:

    at conlectus aquae... qui lapides inter sistit per strata viarum,

    id. 4, 415:

    incerti quo fata ferant, ubi sistere detur,

    to rest, to stay, Verg. A. 3, 7; cf.:

    quaesitisque diu terris, ubi sistere detur,

    Ov. M. 1, 307. —
    C.
    As jurid. term.
    1.
    In both a causative and neuter sense = to produce in court, or to appear in court after being bound over by the judge or by promise to the adversary (vadimonium); constr. either absol. or with the dat. of the adversary to whom the promise is made (alicui sisti), to appear upon somebody's demand; also, in judicio sisti. The present active is either used reflexively (se sistere = to appear), or with a transitive object (sistere aliquem = to produce in court one in whose behalf the promise has been made). The present passive, sisti, sistendus, sistitur, = to appear or to be produced. The perfect act., stiti, stitisse, rarely the perfect passive, status sum, = to have appeared, I appeared. So in all periods of the language:

    cum autem in jus vocatus fuerit adversarius, ni eo die finitum fuerit negotium, vadimonium ei faciendum est, id est ut promittat se certo die sisti,

    Gai. 4, 184:

    fit ut Alfenus promittat, Naevio sisti Quinctium,

    that Quinctius would be forthcoming upon Naevius's complaint, Cic. Quint. 21, 67; cf. id. ib. 8, 30 (v. infra, B.):

    testificatur, P. Quinctium non stitisse, et se stitisse,

    id. ib. 6, 25:

    quin puellam sistendam promittat (= fore ut puella sistatur in judicio),

    Liv. 3, 45, 3:

    interrogavit quisquam, in quem diem locumque vadimonium promitti juberet, et Scipio manum ad ipsam oppidi, quod obsidebatur, arcem protendens: Perendie sese sistant illo in loco,

    Gell. 7, 1, 10:

    si quis quendam in judicio sisti promiserit, in eādem causā eum debet sistere,

    Dig. 2, 11, 11:

    si servum in eādem causā sistere promiserit, et liber factus sistatur,... non recte sistitur,

    ib. 2, 9, 5:

    sed si statu liberum sisti promissum sit, in eādem causā sisti videtur, quamvis liber sistatur,

    ib. 2, 9, 6:

    cum quis in judicio sisti promiserit, neque adjecerit poenam si status non esset,

    ib. 2, 6, 4:

    si quis in judicio secundum suam promissionem non stitit,

    ib. 2, 11, 2, § 1; cf. ib. 2, 5, 1; 2, 8, 2; 2, 11, 2, § 3.—
    2.
    Vadimonium sistere, to present one's self in court, thus keeping the solemn engagement (vadimonium) made to that effect; lit., to make the vadimonium stand, i. e. effective, opp. deserere vadimonium = not to appear, to forfeit the vadimonium. The phrase does not occur in the jurists of the Pandects, the institution of the vadimonium being abolished by Marcus Aurelius. It is found in the following three places only: quid si vadimonium capite obvoluto stitisses? Cat. ap. Gell. 2, 14, 1: ut Quinctium sisti Alfenus promitteret. Venit Romam Quinctius;

    vadimonium sistit,

    Cic. Quint. 8, 30:

    ut nullum illa stiterit vadimonium sine Attico,

    Nep. Att. 9; Gai. 4, 185; cf. diem sistere under status, P. a. infra.—
    D.
    Transf., out of judicial usage, in gen., = to appear or present one's self, quasi ex vadimonio; constr. absol. or with dat. of the person entitled to demand the appearance:

    ubi tu es qui me vadatus's Veneriis vadimoniis? Sisto ego tibi me, et mihi contra itidem ted ut sistas suadeo (of a lover's appointment),

    Plaut. Curc. 1, 3, 5; so,

    tibi amatorem illum alacrem vadimonio sistam,

    produce, App. M. 9, p. 227, 14:

    nam promisimus carnufici aut talentum magnum, aut hunc hodie sistere,

    Plaut. Rud. 3, 4, 73:

    vas factus est alter ejus sistendi, ut si ille non revertisset, moriendum esset sibi,

    Cic. Off. 3, 10, 45. —
    E.
    Fana sistere, acc. to Festus anciently used, either = to place ( secure and fix places for) temples in founding a city, or to place the couches in the lectisternia:

    sistere fana, cum in urbe condendā dicitur, significat loca in oppido futurorum fanorum constituere: quamquam Antistius Labeo, in commentario XV. juris pontificii ait fana sistere esse lectisternia certis locis et diebus habere,

    Fest. p. 267 Lind. To this usage Plaut. perh. alludes:

    apud illas aedis sistendae mihi sunt sycophantiae,

    the place about that house I must make the scene of my tricks, Plaut. Trin. 4, 2, 25.—
    F.
    Sistere monumenta, etc., or sistere alone, to erect statues, etc. (= statuere; post-class. and rare;

    mostly in Tac.): ut apud Palatium effigies eorum sisteret,

    Tac. A. 15, 72:

    cum Augustus sibi templum sisti non prohibuisset,

    id. ib. 4 37:

    at Romae tropaea de Parthis arcusque sistebantur,

    id. ib. 15, 18:

    monuere ut... templum iisdem vestigiis sisteretur,

    id. H. 4, 53:

    sistere monumenta,

    Aus. Ep. 24, 55: Ast ego te... Carthaginis arce Marmoreis sistam templis (cf. histanai tina), Sil. 8, 231; v. statuo.
    II.
    Sistere = to cause what is tottering or loose to stand firm, to support or fasten; and neutr., to stand firm.
    A.
    Causative (rare;

    perh. not in class. prose) = stabilire: sucus... mobilis (dentes) sistit,

    Plin. 20, 3, 8, § 15; and trop.: hic (Marcellus) rem Romanam magno turbante tumultu Sistet (cf.: respublica stat;

    v. sto),

    Verg. A. 6, 858; cf.:

    non ita civitatem aegram esse, ut consuetis remediis sisti posset,

    Liv. 3, 20, 8 (where sisti may be impers.; v. infra, III. C.).—
    B.
    Neutr., to stand firm, to last, = stare:

    nec mortale genus, nec divum corpora sancta Exiguom possent horai sistere tempus,

    Lucr. 1, 1016: qui rem publicam sistere negat posse, nisi ad equestrem ordinem judicia referantur, Cotta ap. Cic. Verr. 2, 3, 96, § 223.—
    2.
    Neutr., to stand firm, to resist:

    nec quicquam Teucros Sustentare valet telis, aut sistere contra,

    Verg. A. 11, 873; so with dat. = resistere:

    donec Galba, inruenti turbae neque aetate neque corpore sistens, sella levaretur,

    Tac. H. 1, 35; cf. sisti = resistere, III. B. 1. f. infra.
    III.
    Sistere = to stand still, and to cause to stand still.
    A.
    Neutr. = stare (rare; in Varr., Tac., and the poets).
    a.
    To stand still:

    solstitium dictum est quod sol eo die sistere videatur,

    Varr. L. L. 5, p. 53 (Bip.):

    sistunt amnes,

    Verg. G. 1, 479:

    incurrit, errat, sistit,

    Sen. Herc. Oet. 248.—
    b.
    To remain, stop:

    Siste! Quo praeceps ruis?

    Sen. Thyest. 77; id. Oedip. 1050:

    vis tu quidem istum intra locum sistere?

    will you remain in that position? Tac. A. 4, 40.—
    c.
    Trop., to stop, not to go any farther:

    depunge, ubi sistam,

    Pers. 6, 79:

    nec in Hectore tracto sistere,

    to stop at the dragging of Hector, Stat. Achill. 1, 7.—
    d.
    To cease (dub.):

    hactenus sistat nefas' pius est,

    if his crime ceases here, he will be pious, Sen. Thyest. 744 (perh. act., to stop, end).—
    B.
    Causative (not ante-Aug.; freq. in Tac., Plin., and the poets).
    1.
    To arrest, stop, check an advancing motion.
    a.
    With gradum:

    plano sistit uterque gradum,

    arrest their steps, Prop. 5 (4), 10, 36; Verg. A. 6, 465:

    siste properantem gradum,

    Sen. Herc. Fur. 772:

    repente sistunt gradum,

    Curt. 4, 6, 14. —With pedem, Ov. R. Am. 80.—
    b.
    With fugam, to stop, stay, check, stem, arrest the flight:

    fugam foedam siste,

    Liv. 1, 12, 5:

    si periculo suo fugam sistere posset,

    id. 30, 12, 1; so Curt. 8, 14, 37; 4, 16, 2; 8, 3, 2; Tac. A. 12, 39.—
    c.
    Of vehicles, horses, etc.:

    esseda siste,

    Prop. 2, 1, 76:

    equos,

    Verg. A. 12, 355:

    quadrijugos,

    Stat. Achill. 2, 429; so id. Th. 5, 364.—
    d.
    With iter, to arrest the advance of an army, to halt:

    exercitus iter sistit,

    Tac. H. 3, 50.—
    e.
    With bellum, to halt (cf. infra, D.):

    Aquilejae sisti bellum expectarique Mucianum jubebat,

    Tac. H. 3, [p. 1712] 8.—
    f.
    Of living objects, in gen.
    (α).
    To arrest their course, make them halt:

    aegre coercitam legionem Bedriaci sistit,

    Tac. H. 2, 23:

    festinantia sistens Fata,

    staying the hurrying Fates, Stat. S. 3, 4, 24.—So, se sistere with ab, to desist from:

    non prius se ab effuso cursu sistunt,

    Liv. 6, 29, 3; hence, to arrest by wounding, i. e. to wound or kill:

    aliquem cuspide,

    Sil. 1, 382; 1, 163; so,

    cervum vulnere sistere,

    id. 2, 78.—
    (β).
    To stop a hostile attack of persons, to resist them, ward them off:

    ut non sisterent modo Sabinas legiones, sed in fugam averterent,

    Liv. 1, 37, 3:

    ibi integrae vires sistunt invehentem se jam Samnitem,

    id. 10, 14, 18:

    nec sisti vis hostium poterat,

    Curt. 5, 3, 11:

    nec sisti poterant scandentes,

    Tac. H. 3, 71; 5, 21. —
    g.
    Trop., to stop the advance of prices:

    pretia augeri in dies, nec mediocribus remediis sisti posse,

    Tac. A. 3, 52.—
    2. a.
    Of water:

    sistere aquam fluviis,

    Verg. A. 4, 489:

    amnis, siste parumper aquas,

    Ov. Am. 3, 6, 2:

    quae concita flumina sistunt,

    id. M. 7, 154:

    sistito infestum mare,

    calm, Sen. Agam. 523; cf. Ov. M. 7, 200; id. H. 6, 87; Plin. 28, 8, 29, § 118.—
    b.
    Of blood and secretions:

    (ea) quibus sistitur sanguis parari jubet,

    Tac. A. 15, 54:

    sanguinem,

    Plin. 20, 7, 25, § 59; 28, 18, 73, § 239; 27, 4, 5, § 18:

    haemorrhoidum abundantiam,

    id. 27, 4, 5, § 19:

    fluctiones,

    id. 20, 8, 27, § 71, 34, 10, 23, § 105; 35, 17, 57, § 195:

    nomas,

    id. 30, 13, 39, § 116; 24, 16, 94, § 151:

    mensis,

    id. 23, 6, 60, § 112:

    vomitiones,

    id. 20, 20, 81, § 213:

    alvum bubus,

    id. 18, 16, 42, § 143:

    alvum,

    stop the bowels, id. 23, 6, 60, § 113; 22, 25, 59, § 126; 20, 5, 18, § 37:

    ventrem,

    id. 20, 23, 96, § 256; Mart. 13, 116.—
    3.
    To arrest the motion of life, make rigid:

    ille oculos sistit,

    Stat. Th. 2, 539.—
    4.
    To end, put an end to (= finem facere alicui rei); pass., to cease:

    querelas,

    Ov. M. 7, 711:

    fletus,

    id. ib. 14, 835:

    lacrimas,

    id. F. 1, 367; 480; 6, 154:

    minas,

    id. Tr. 1, 2, 60:

    opus,

    id. H. 16 (17), 266; id. M. 3, 153:

    labores,

    id. ib. 5, 490:

    furorem,

    Stat. Th. 5, 663:

    furialem impetum,

    Sen. Med. 157; id. Agam. 203:

    pace tamen sisti bellum placet,

    Ov. M. 14, 803:

    antequam summa dies spectacula sistat,

    id. F. 4, 387:

    sitim sistere,

    to allay, id. P. 3, 1, 18:

    nec primo in limine sistit conatus scelerum,

    suppresses, Stat. S. 5, 2, 86:

    ruinas,

    to stop destruction, Plin. Pan. 50, 4:

    ventum,

    to ward off, turn the wind, id. Ep. 2, 17, 17;

    (motus terrae) non ante quadraginta dies sistuntur, = desinunt,

    Plin. 2, 82, 84, § 198.—
    5.
    Sistere with intra = to confine, keep within:

    transgresso jam Alpes Caecina, quem sisti intra Gallias posse speraverant,

    Tac. H. 2, 11:

    dum populatio lucem intra sisteretur,

    provided the raids were confined to day-time, id. A. 4, 48. —
    C.
    Impers. and trop., to arrest or avoid an impending misfortune, or to stand, i. e. to endure; generally in the form sisti non potest (more rarely: sisti potest) = it cannot be endured, a disaster cannot be avoided or met (once in Plaut.; freq. in Liv.; sometimes in Tac.; cf., in gen., Brix ad Plaut. Trin. 720; Drak. ad Liv. 3, 16, 4; Weissenb. ad Liv. 2, 29, 8; Gronov. ad Liv. 4, 12, 6; Beneke ad Just. 11, 1, 6).
    1.
    Without a subject, res or a noun of general import being understood:

    quid ego nunc agam, nisi ut clipeum ad dorsum accommodem, etc.? Non sisti potest,

    it is intolerable, Plaut. Trin. 3, 2, 94:

    totam plebem aere alieno demersam esse, nec sisti posse nisi omnibus consulatur,

    Liv. 2, 29, 8:

    si domestica seditio adiciatur, sisti non posse,

    the situation will be desperate, id. 45, 19, 3:

    si quem similem priore anno dedissent, non potuisse sisti,

    id. 3, 9, 8:

    vixque concordiā sisti videbatur,

    that the crisis could scarcely be met, even by harmonious action, id. 3, 16, 4:

    qualicunque urbis statu, manente disciplinā militari sisti potuisse,

    these evils were endurable, id. 2, 44, 10: exercitum gravi morbo affectari, nec sisti potuisse ni, etc., it would have ended in disaster, if not, etc., id. 29, 10, 1:

    qui omnes populi si pariter deficiant, sisti nullo modo posse,

    Just. 11, 1, 6 Gronov. ad loc.; cf. Liv. 3, 20, 8 supra, II. A. 1.— Rarely with a subject-clause understood: nec jam sisti poterat, and it was no longer tolerable, i. e. that Nero should disgrace himself, etc., Tac. A. 14, 14.—
    2.
    Rarely with quin, to prevent etc. (pregn., implying also the stopping of something; cf.

    supra, III. B. 1.): neque sisti potuit quin et palatium et domus et cuncta circum haurirentur (igni),

    Tac. A. 15, 39.—Hence, stătus, a, um, P. a., as attribute of nouns, occurs in several conventional phrases, as relics of archaic usage.
    A.
    Status (condictusve) dies cum hoste, in the XII. Tables, = a day of trial fixed by the judge or agreed upon with the adversary;

    esp., a peregrinus (= hostis),

    Cic. Off. 1, 12, 37. It presupposes a phrase, diem sistere, prob.=vadimonium sistere (v. supra, I. C. 2.). Such an appointment was an excuse from the most important public duties, even for soldiers from joining the army, Cinc. ap. Gell. 16, 4, 4.—

    Hence, transf.: si status condictus cum hoste intercedit dies, tamen est eundum quo imperant,

    i. e. under all circumstances we must go, Plaut. Curc. 1, 1, 5.—
    B.
    In certain phrases, appointed, fixed, regular (cf. statutus, with which it is often confounded in MSS.):

    status dies: tres in anno statos dies habere quibus, etc.,

    Liv. 39, 13, 8:

    stato loco statisque diebus,

    id. 42, 32, 2; so id. 5, 52, 2; 27, 23 fin.:

    stato lustri die,

    Sen. Troad. 781:

    status sacrificii dies,

    Flor. 1, 3, 16:

    statum tempus, statā vice, etc.: lunae defectio statis temporibus fit,

    Liv. 44, 37 init.; so id. 28, 6, 10:

    stato tempore,

    Tac. A. 12, 13; id. H. 4, 81; Plin. 11, 37, 65, § 173:

    stata tempora (partus),

    Stat. Achill. 2, 673:

    adeo in illā plagā mundus statas vices temporum mutat,

    Curt. 8, 19, 13; so id. 9, 9, 9; 5, 1, 23; so, feriae, etc.: feriae statae appellabantur quod certo statutoque die observarentur, Paul. ex Fest. p. 69 Lind.:

    stata quinquennia,

    Stat. S. 5, 3, 113:

    stata sacra or sacrificia: stata sacrificia sunt quae certis diebus fieri debent,

    Fest. p. 264 Lind.:

    proficiscuntur Aeniam ad statum sacrificium,

    Liv. 40, 4, 9; 23, 35, 3; 5, 46, 2; 39, 13, 8; Cic. Mil. 17, 45:

    solemne et statum sacrificium (al. statutum),

    id. Tusc. 1, 47, 113; so Liv. 23, 35, 3:

    stata sacra,

    Ov. F. 2, 528; Stat. Th. 1, 666:

    stata foedera,

    id. ib. 11, 380:

    status flatus,

    Sen. Ben. 4, 28:

    stati cursus siderum,

    Plin. 18, 29, 69, § 291 (different: statae stellae = fixed stars, Censor. D. N. 8, belonging to II. 2. supra): statae febres, intermittent fevers, returning regularly, Plin. 28, 27, 28, § 107.—
    C.
    Moderate, average, normal:

    inter enim pulcherrimam feminam et deformissimam media forma quaedam est, quae et a nimio pulcritudinis periculo et a summo deformitatis odio vacat, qualis a Q. Ennio perquam eleganti vocabulo stata dicitur...Ennius autem eas fere feminas ait incolumi pudicitia esse quae statā formā forent,

    Gell. 5, 11, 12 -14 (v. Enn. Trag. p. 133 Vahl.).

    Lewis & Short latin dictionary > sisto

  • 17 Daphnensis

    I Daphnēnsis, e [Daphne II, 2. \] II Daphnēnsis, is m.

    Латинско-русский словарь > Daphnensis

  • 18 censeo [1]

    1. cēnseo, suī, sum, ēre ( oskisch censaum = censere), begutachten, I) im allg., den Wert einer Sache prüfen, schätzen, taxieren, A) eig.: 1) übh.: si censenda nobis atque aestimanda res sit, Cic. parad. 6, 48: in quo (anulo) censendum nil nisi dantis amor, Ov. am. 2, 15, 2. – 2) insbes., als publiz. t. t.: a) den Namen u. das Vermögen der röm. Bürger schätzen, kontrollieren (das Amt des Zensors, s. cēnsor), censores populi aevitates, suboles, familias pecuniasque censento, Cic. de legg. 3, 7: ne absens censeare, Cic.: censeri omnes homines iussit, Oros.: censebantur eius aetatis lustris ducena quinquagena milia capitum, Liv.: qui minore summā aeris censebantur, Gell.: aliena censendo sua facere, Cic.: censendo (verst. censui) finem facere, Liv. – capite censi, die unterste, ärmste Bürgerklasse, die nicht dem Vermögen nach geschätzt, sondern nur nach Personen gezählt wurde, Sall. Iug. 86, 2; vgl. Gell. 16, 10. § 10 sqq. – sintne ista praedia censui censendo, können sie (als wirkliches Eigentum des Besitzers) in die Zensorliste aufgenommen werden, Cic. Flacc. 79: legem censui censendo dicere, eine Formel, Taxe für die abzuhaltende Zensur feststellen, Liv. 43, 14, 5: censendi formula, diese Formel selbst, die Taxe, Liv. 4, 8, 4. – b) von der in die Zensorliste aufzunehmenden Person selbst, schätzen = als sein Vermögen angeben (so auch als Depon. cēnseor, cēnsus sum, cēnserī), in qua tribu denique ista praedia censuisti? Cic. Flacc. 80: magnum agri modum, Cic.: servos censeri, Cic. – c) subst., cēnsum, ī, n. = census, ūs (no. II, b), Cic. poët. de consul. fr. inc. p. 134 K. (p. 342, 9 ed. Klotz.). – B) übtr.: 1) übh.: censeor cognomine od. nomine, ich werde mit einem Namen angegeben, d.i. es wird mir ein Name beigelegt, quo cognomine censeretur interrogatus, Val. Max. 8, 7. ext. 2: nomen quo tu censeris aiebat, Apul. met. 5, 26 extr.: hoc enim nomine censebatur iam meus dominus, ibid. 8, 25 extr. – censeri de alqo, als zu jmd. gehörig betrachtet werden, Ov. ex Pont. 2, 5, 73; 3, 1, 75. – censeri alqam dilectam inter comites suas, jmd. als Liebling unter seinen Begleiterinnen gelten lassen, Ov. ex Pont. 1, 2, 139. – 2) insbes., censeri alqā re, nach etw. geschätzt werden, durch etw. seinen eigentlichen Wert gewinnen, hic te commilitone censetur, Plin. pan.: multiplici variāque doctrinā, Suet.: divitiis, Val. Max. – II) prägn., (nach Prüfung aller Umstände) seine Ansicht od. Meinung od. sich dahin aussprechen, der Ansicht-, der Meinung sein, raten, anraten, dafürhalten, für zweckmäßig, billig, wahr erachten, 1) im allg.: a) m. Advv.: haud aliter censeo, Ter.: ita prorsus censeo, Cic. – b) mit Acc., u. zwar: α) mit einfachem allg. Acc.: tibi igitur hoc censeo, für dich nun ist mein Rat, Cic.: quid ergo censes? Cic.: quod censueris, faciam, Cic. – β) m. dopp. Acc.: cum aspicias tristem, frugi censeas, Plaut.: quid me od. illum censes? was denkst du von mir od. ihm? (s. Ribbeck Coroll. ad Comic. Lat. fr. p. LXV II. Brix Plaut. trin. 811. Klotz Ter. Andr. 853. p. 85): quid censes munera terrae? Hor.: nec bona censendum, quae Fors infida dedisse valet, Sil. – c) m. ut u. Konj., Plaut. merc. 483. Varr. sat. Men. 550. Cic. de or. 2, 290; od. m. ne u. Konj., Suet. Aug. 94, 3. – d) m. bl. (meist eingeschobenem) Konj. (s. Seyff. Cic. Lael. 5, 17. p. 103. Halm Cic. Cat. 4, 13. Heerw. Liv. 21, 19, 10), ich dächte, dächte ich, censeo eas, Plaut.: magno opere censeo desistas, Cic.: nunc quoque accersas censeo omnes navales terrestresque copias, Liv.: misereamini censeo, Sall.: censeo libens dormias, Fronto. – e) m. Acc. u. Infin.: non vidisse undas me maiores censeo, Plaut.: dum illud, quod miser est, clam esse censet alteros, Acc. fr.: adeon me esse pervicacem censes, Ter.: ego amplius deliberandum censeo, Ter.: im Passiv mit Nom. u. Infin., comoediae, quae consensu omnium Plauti esse censebantur, Gell. 3, 3. § 3. – f) m. Infin.: delubra esse in urbibus censeo, Cic.: cum alii in Palatium redire, alii Capitolium petere, plerique rostra occupanda censerent, Tac.: censeo ergo in propinquo agrum mercari, Col. – g) absol.: rem (den Tatbestand) cum videas, censeas, da kannst du's ermessen, Ter. heaut. 1023. – u. als Ausdruck der Beistimmung od. ironisch der Verneinung, ich denke ( dächte), ich denke ( dächte) doch (vgl. Ussing Plaut. Amph. 959. p. 325 u. die Auslgg. zu Ter. eun. 2, 1, 11), PL. Censen hodie despondebit eam mihi quaeso? TR. Censeo, Plaut.: PH. ego rus ibo atque ibi manebo. PA. Censeo, Ter. – 2) als publiz. t. t., a) in der Beratung für etw. stimmen, sein Votum abgeben, auf etw. antragen, zu etw. raten (konstr. mit folg. Infin. Pass. od. mit folg. Acc. [bes. Partic. Fut. Pass.] u. Jnfin. od. m. folg. ut od. ne m. Konj.; vgl. Fabr Liv. 24, 22, 5; Held Caes. b. c. 1, 67, 1), bona censuerunt reddi, Liv.: reddenda censebat bona, Liv.: captivos reddendos in senatu non censuit, Cic.: plerique censebant, ut noctu iter facerent, Caes. – m. bl. Acc. (s. Nipperd. Tac. ann. 13, 8), pars deditionem, pars eruptionem censebant, Caes.: zugl. m. ne u. Konj., non arma neque secessionem, tantummodo ne amplius sanguinem vestrum praebeatis, censebo, Sall. fr. – b) insbes., t. t. für die Willensentscheidung des Senats (wie iubere für die des populus), beschließen, verordnen, quae Patres censuerunt, vos iubete, Liv.: senatus censuit, uti etc., Caes.: S. P. Q. R. verbis nuntient velle et censere, eos ab armis discedere, Sall.: bellum Samnitibus Patres censuerunt, Liv.: u. so cens. alci alqd (aram, triumphi insignia etc.), zuerkennen, Tac. – / Perf. censiit, Gromat. vet. 231, 1. – Infin. Praes. Pass. censiri, Gromat. vet. 234, 2: u. ders. parag. censerier, Plaut. capt. prol. 15. – Partic. Perf. censītus, Chalcid. Tim. 344. Gromat. vet. 211, 8 u.a. Cod. Iust. 11, 47, 6 sqq. – censen = censesne, Plaut. merc. 461.

    lateinisch-deutsches > censeo [1]

  • 19 circumsto

    circum-sto, stetī, stāre, im Kreise herum-, umherstehen, u. mit dem Acc. um jmd. od. etw. herumstehen, stehend umgeben, umringen, I) im allg.: a) eig.: circumstant cum ardentibus taedis, Enn. fr.: componi se in lecto et velut exanimem a circumstante familia plangi iussit, Sen.: c. custodiae causā captivorum venalium greges (v. Soldaten), Gell.: c. sellam, Liv.: dah. Partiz. subst., circumstantes, die auf beiden Seiten Stehenden, die Umstehenden, Liv., Tac. u.a. – b) übtr., circumsteterat interim Palatium publica exspectatio magni secreti impatiens, Tac. hist. 1, 17. – II) insbes., feindlich umgeben, umringen, umlagern, a) eig.: circumstare tribunal praetoris urbani, obsidere cum gladiis curiam, Cic.: urbem Romanam, Liv.: tecta regis, Verg.: undique muros, Ov. – b) übtr. (s. Heräus Tac. hist. 4, 79, 12), cum tanti undique terrores circumstarent, Liv.: cum omnia nos undique fata circumstent, Cic.: quae te circumstent pericula, cernis, Verg.: scio acerba meorum circumstare odia, Verg.

    lateinisch-deutsches > circumsto

  • 20 continuo [2]

    2. continuo, āvī, ātum, āre (continuus), zusammenhängend machen, d.i. ohne Unterbrechung fortführen, I) im Raume, a) mit einem andern Ggstde.: α) zwei usw. Ggstde. unmittelbar aneinander reihen, ununterbrochen fortlaufen lassen, unmittelbar verbinden od. in Verbindung setzen (Ggstz. intermittere), binas aut amplius domos, Sall.: scuta inter se, Liv.: domus, quā Palatium et Maecenatis hortos continuaverat, Tac. – Passiv medial = ununterbrochen fortlaufen, atomi cohaerescunt inter se et aliae alias apprehendentes continuantur, Cic.: priusquam continuarentur hostium opera, sich rings schlössen, Liv.: tribunalia continuata, Cic.: tauri solent diversi assistere clunibus continuati, mit den Lenden sich dicht aneinander stellend, Varro. – übtr., c. verba, Quint.: verba verbis aut nomina nominibus, Quint.: continuata coniunctaque verba (Ggstz. singula verba), Cic.: plura continuata verba (Ggstz. unum verbum), Cic.: verbis continuandis vocem quoque iungere oportet, Cornif. rhet. – β) einen Ggstd. an einen anderen unmittelbar anreihen, -anfügen, -sich anschließen lassen, anstoßen lassen, m. Dat. (wem = an wen?), aedificia moenibus, Liv.: Mygdoniis regnum Alyattei campis, Hor.: latus lateri, Ov. – Passiv medial, sich unmittelbar anreihen, -anschließen, itaque (aër) et mari continuatus et iunctus est, Cic.: alci montibus continuata videntur nemora riparum, Curt.: Suionibus Sitonum gentes continuantur, Tac. – b) in sich: α) denselben Ggstd. ohne Unterbrechung fortführen, ununterbrochen fortlaufen lassen, -fortsetzen, weiter ausdehnen, agros (durch Ankauf der Nachbargrundstücke) weiter ausdehnen, zusammenlegen, Liv. u. Hor.: so auch agrum latissime, Cic., u. fundos, Cic., ista dena iugera, Cic.: pontem, ununterbrochen bis zu Ende fortsetzen = vollenden, Tac.: tellus hinc ardua celsos continuat colles, Lucan. – Passiv medial = ohne Unterbrechung fortlaufen, zusammenhängen, ein zusammenhängendes Ganzes bilden, lückenlos-, ungeteilt sein, omni naturā cohaerente et continuatā, Cic.: divinus et continuatus spiritus (v. der Weltseele), Cic. – β) einen u. denselben Ggstd. ununterbrochen wiederholen, fortsetzen, dochmius iteratus aut continuatus (Ggstz. semel positus), Cic. or. 218.

    II) in der Zeit: a) mit einem andern Ggstde.: α) zwei Ggstde. usw. in der Zeitfolge unmittelbar aneinander reihen, aufeinander folgen lassen, funera, Leichenbeg. an Leichenbeg. reihen (= fast unmittelbar hintereinander zu Grabe getragen werden), Liv.: dapes, einen Leckerbissen nach dem andern bringen, Hor.: tres siseres edendo, nacheinander essen, Plin.: diem noctemque potando, in einem fort Tag u. Nacht trinken, Tac.: segnem Nomium fortemque Mimanta continuat ferro, erlegt er nacheinander mit dem Schwerte, Stat. – β) an einen andern Ggstd. unmittelbar anreihen, auf einen andern Ggstd. unmittelbar (sofort) folgen lassen, mit Dat. (an wen? od. auf wen?), transscendendo media summa (die obersten Stellen) imis, Liv.: ei (verst. aedilitati) praeturam, Vell. – Passiv medial, unmittelbar (sofort) sich anreihen, -sich anschließen, -folgen, hiemi continuatur hiems, Ov.: paci externae continuatur discordia domi, Liv.: cum damna damnis continuarentur, Tac.: aliis somno mors continuata est, Liv.: alterius mors continuata somno est, Sen. – b) denselben Gegenstand ohne Unterbrechung fortführen, -fortsetzen, mit demselben Ggstd. ohne Unterbrechung fortfahren, α) übh.: c. militiam, Liv.: c. hiemando bellum, Liv.: c. pacem, Tac.: modo c. unum quodque (praenomen) per trinas personas, modo alternare per singulas, Suet.: c. multos post annos imperium et scelera, fortregieren und weiterfreveln, Tac.: ubi tantum luctus continuatur, bei dem sich fort und fort so viel Trauer häuft, Cic.: si febris continuatur od. (aktiv. neutr.) continuat, fortdauert, Cels.: quasi quaedam continuata (ununterbrochene) motio et perennis (als Übersetzung von ενδελέχεια), Cic.: rerum gestarum gloria continuata, Cic.: labor continuatus, Curt.: continuatissimae curae, die ununterbrochensten, Sidon. epist. 8, 3, 4: tempora miseriis continuatissima, Oros, 2, 3, 4. – m. Acc. od. Abl. der Zeit, c. diem noctemque opus, Caes.: c. iter die ac nocte, Caes.: nocte ac die continuatum incendium fuit, Liv.: somnus ereptus continuataque nocte et die vigilia, Cels.: quae libertas usque ad hoc tempus continuata permansit, Cic. – β) c. magistratum, sowohl vom Amtsinhaber selbst = ein Amt auch das folgende Jahr fortführen, weiterbehalten, magistratum, Sall.: consulatum, Liv.: alterum od. undecimum consulatum, Vell.: tribunatum, Vell. – als auch v. Amtserteiler (v. Volke, v. Herrscher) = ein Amt auch das folgende Jahr fortführen lassen, belassen, noch ein Jahr verlängern, alcis honorem, Val. Max.: alci consulatum, tribunatum, Liv.: (alci) magistratum, Liv. – u. im Passiv, dantur imperia et ea continuantur, Cic.: ne maximum imperium in una familia continuaretur, von Jahr zu Jahr verbliebe, Val. Max.

    lateinisch-deutsches > continuo [2]

См. также в других словарях:

  • Palatĭum — (lat.). 1) Palast der römischen Kaiser auf dem Capitol, s. Rom (a. Geogr.); 2) Name der zehnten Region in Rom; 3) Ort in Gallia cisalpina, j. Palazzo; 4) Stadt im Lande der Sabiner in Mittelitalien, j. Ruinen Pallanti bei Torricella …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Palatĭum — (lat.), soviel wie Palatinischer Berg (s. d.); dann Prachtgebäude für Kaiser und Hof, Palast; in den mittelalterlichen Klöstern auch soviel wie Speisesaal. Vgl. Palast und Pfalz …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Palatium —   [lateinisch] das, s/...ti|en,    1) in der römischen Kaiserzeit der kaiserliche Wohnsitz (auf dem Palatin).    2) im Mittelalter gleichbedeutend mit Pfalz …   Universal-Lexikon

  • PALATIUM — I. PALATIUM Imperatorum Regumque Aula, ut et splendidorum quorumque hominum magnificae aedes; unde nomen traxerit, dictum supra. Suidas a capite hominis recenter occisi, dum locarentur ibi fundamenta, reperto, nominis originem arcessit, quod apud …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Palatium — Kaiserpfalz Goslar Unter einer Pfalz (lat. palatium „Palast“) versteht man die im Früh und Hochmittelalter entstandenen Stützpunkte für den herumreisenden König (seltener auch für einen Bischof als Territorialherrn, der dem König gegenüber in… …   Deutsch Wikipedia

  • palatium — /peuh lay shee euhm, sheuhm/; Lat. /pah lah tee oom /, n., pl. palatia / shee euh, sheuh/; Lat. / tee ah /. a palace, esp. the palace of an ancient Roman emperor. [ < L palatium] * * * …   Universalium

  • Palatium — Pa|la|ti|um das; s, ...tien [...i̯ən] <aus gleichbed. lat. palatium, eigtl. »Palast«; <nach dem mons Palatinus in Rom> der kaiserliche Wohnsitz in der röm. Kaiserzeit. 2. Pfalz (im Mittelalter) …   Das große Fremdwörterbuch

  • palatium — /peuh lay shee euhm, sheuhm/; Lat. /pah lah tee oom /, n., pl. palatia / shee euh, sheuh/; Lat. / tee ah /. a palace, esp. the palace of an ancient Roman emperor. [ < L palatium] …   Useful english dictionary

  • Palatium (Bremen) — Ausschnitt aus einer Karte von Hogenberg und Braun, entstanden zwischen 1572 und 1618. Das Palatium ist hier zwischen Liebfrauenkirche, Rathaus und Dom zu erkennen Das Palatium (lat. ‚Gewölbe‘) in Bremen war ein Bauwerk der Backsteingotik, das im …   Deutsch Wikipedia

  • Palatium (Soest) — Das kurkölnisch bischöfliche Palatium in Soest, auch Neue Pfalz genannt, war seit dem späten 12. Jahrhundert[1] eine Nebenresidenz der Erzbischöfe von Köln im kölnischen Herzogtum Westfalen. Die Neue Pfalz wurde von Philipp von Heinsberg wohl im… …   Deutsch Wikipedia

  • palatium — n VI; lm M. palatiumtia, D. palatiumtiów hist. «starożytny lub średniowieczny pałac, zamek, zwłaszcza cesarski, królewski lub biskupi» ‹łac.› …   Słownik języka polskiego

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»