Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

Numidia

  • 1 Numidia

    Nŭmĭda, ae, m., = Nomas, a nomad:

    Arabia Numidarum,

    Vitr. 8, 3, 8 ( = Arabia Nomadum, Plin. 5, 16, 15, § 72): Numidas dicimus quos Graeci Nomadas, sive quod id genus hominum pecoribus negotietur, sive quod herbis, ut pecora aluntur, Paul. ex Fest. p. 173 Müll.—
    II.
    In partic., a Numidian; usually in the plur., Nŭmĭ-dae, ārum, the Numidians, a people of Northern Africa, between Mauritania and the territory of Carthage, in the modern Algiers, Sall. J. 46, 3; 66, 2; 89, 7; Liv. 29, 31; 34; Verg. A. 4, 41; Hor. C. 3, 11, 47.—

    Enslaved and used in Rome as mounted attendants and messengers,

    Sen. Ep. 87, 8; 123, 6; Tac. H. 2, 40; Inscr. Orell. 2877:

    Numidarum columnae,

    i. e. of Numidian marble, Juv. 7, 182.—In gen. plur.:

    Numidūm gentes,

    Mart. 12, 26, 6.—In sing.:

    Numida,

    Sall. J. 12, 4.—
    2.
    As adj., of or belonging to the Numidians, Numidian:

    Numidae jaculatores,

    Liv. 28, 11;

    Numidae leones,

    Ov. A. A. 2, 183;

    Numida dens,

    i. e. ivory, id. P. 4, 9, 28:

    ursos figebat Numidas,

    Juv. 4, 100.—
    3.
    A Roman surname:

    Plotius Numida,

    Hor. C. 1, 36.—
    B.
    Hence,
    1.
    Nŭmĭdĭa, ae, f., the country of Numidia, Mel. 1, 6, 1; Plin. 5, 3, 2, § 22; Sall. J. 8, 1; 13, 2; 16, 5; Col. 3, 12, 6 et saep.— Whence, Nŭmĭdĭānus, a, um, adj, Numidian, Plin. 15, 15, 16, § 55.—
    2.
    Nŭmĭ-dĭcus, a, um, adj., Numidian:

    equi Numidici,

    Liv. 30, 6:

    scuta,

    Sall. J. 94, 1:

    cedri,

    Plin. 16, 40, 79, § 216:

    gallina,

    Col. 8, 2, 2;

    called also Numidicae aves,

    Plin. 10, 48, 67, § 132:

    marmor, called also Libycum, Poenum,

    id. 5, 3, 2, § 22; 36, 6, 8, § 49; Sen. Ep. 86, 6: Numidicus, a surname of Q. Caecilius Metellus, bestowed on him for his victory over Jugurtha, Vell. 2, 11, 2; Aur. Vict. Vir. Ill. 62, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Numidia

  • 2 Constantina

    Constantīna, ae, f.
    I. II.
    The name of several cities, esp.,
    A.
    A town of Mesopotamia, Amm. 18, 7, 9.—
    B.
    A later name of Cirta in Numidia, now Constantine, Aur. Vict. Caes. 40, 28.— Hence, Constantīnĭensis, e, adj., of or belonging to Constantine in Numidia:

    civitas,

    Cod. Just. 1, 17, 2, § 1: pugna, Sext. Ruf. Brev. 27 init.

    Lewis & Short latin dictionary > Constantina

  • 3 Constantiniensis

    Constantīna, ae, f.
    I. II.
    The name of several cities, esp.,
    A.
    A town of Mesopotamia, Amm. 18, 7, 9.—
    B.
    A later name of Cirta in Numidia, now Constantine, Aur. Vict. Caes. 40, 28.— Hence, Constantīnĭensis, e, adj., of or belonging to Constantine in Numidia:

    civitas,

    Cod. Just. 1, 17, 2, § 1: pugna, Sext. Ruf. Brev. 27 init.

    Lewis & Short latin dictionary > Constantiniensis

  • 4 Hiempsal

    Hĭempsal, ălis, m.
    I.
    Son of Micipsa and king of Numidia, Sall. J. 5, 7; 11, 3; Flor. 3, 8, 4; Suet. Caes. 71.—
    II. III.
    A king of Mauritania, Cic. Vatin. 5, 12 al.

    Lewis & Short latin dictionary > Hiempsal

  • 5 Numida

    Nŭmĭda, ae, m., = Nomas, a nomad:

    Arabia Numidarum,

    Vitr. 8, 3, 8 ( = Arabia Nomadum, Plin. 5, 16, 15, § 72): Numidas dicimus quos Graeci Nomadas, sive quod id genus hominum pecoribus negotietur, sive quod herbis, ut pecora aluntur, Paul. ex Fest. p. 173 Müll.—
    II.
    In partic., a Numidian; usually in the plur., Nŭmĭ-dae, ārum, the Numidians, a people of Northern Africa, between Mauritania and the territory of Carthage, in the modern Algiers, Sall. J. 46, 3; 66, 2; 89, 7; Liv. 29, 31; 34; Verg. A. 4, 41; Hor. C. 3, 11, 47.—

    Enslaved and used in Rome as mounted attendants and messengers,

    Sen. Ep. 87, 8; 123, 6; Tac. H. 2, 40; Inscr. Orell. 2877:

    Numidarum columnae,

    i. e. of Numidian marble, Juv. 7, 182.—In gen. plur.:

    Numidūm gentes,

    Mart. 12, 26, 6.—In sing.:

    Numida,

    Sall. J. 12, 4.—
    2.
    As adj., of or belonging to the Numidians, Numidian:

    Numidae jaculatores,

    Liv. 28, 11;

    Numidae leones,

    Ov. A. A. 2, 183;

    Numida dens,

    i. e. ivory, id. P. 4, 9, 28:

    ursos figebat Numidas,

    Juv. 4, 100.—
    3.
    A Roman surname:

    Plotius Numida,

    Hor. C. 1, 36.—
    B.
    Hence,
    1.
    Nŭmĭdĭa, ae, f., the country of Numidia, Mel. 1, 6, 1; Plin. 5, 3, 2, § 22; Sall. J. 8, 1; 13, 2; 16, 5; Col. 3, 12, 6 et saep.— Whence, Nŭmĭdĭānus, a, um, adj, Numidian, Plin. 15, 15, 16, § 55.—
    2.
    Nŭmĭ-dĭcus, a, um, adj., Numidian:

    equi Numidici,

    Liv. 30, 6:

    scuta,

    Sall. J. 94, 1:

    cedri,

    Plin. 16, 40, 79, § 216:

    gallina,

    Col. 8, 2, 2;

    called also Numidicae aves,

    Plin. 10, 48, 67, § 132:

    marmor, called also Libycum, Poenum,

    id. 5, 3, 2, § 22; 36, 6, 8, § 49; Sen. Ep. 86, 6: Numidicus, a surname of Q. Caecilius Metellus, bestowed on him for his victory over Jugurtha, Vell. 2, 11, 2; Aur. Vict. Vir. Ill. 62, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Numida

  • 6 Numidae

    Nŭmĭda, ae, m., = Nomas, a nomad:

    Arabia Numidarum,

    Vitr. 8, 3, 8 ( = Arabia Nomadum, Plin. 5, 16, 15, § 72): Numidas dicimus quos Graeci Nomadas, sive quod id genus hominum pecoribus negotietur, sive quod herbis, ut pecora aluntur, Paul. ex Fest. p. 173 Müll.—
    II.
    In partic., a Numidian; usually in the plur., Nŭmĭ-dae, ārum, the Numidians, a people of Northern Africa, between Mauritania and the territory of Carthage, in the modern Algiers, Sall. J. 46, 3; 66, 2; 89, 7; Liv. 29, 31; 34; Verg. A. 4, 41; Hor. C. 3, 11, 47.—

    Enslaved and used in Rome as mounted attendants and messengers,

    Sen. Ep. 87, 8; 123, 6; Tac. H. 2, 40; Inscr. Orell. 2877:

    Numidarum columnae,

    i. e. of Numidian marble, Juv. 7, 182.—In gen. plur.:

    Numidūm gentes,

    Mart. 12, 26, 6.—In sing.:

    Numida,

    Sall. J. 12, 4.—
    2.
    As adj., of or belonging to the Numidians, Numidian:

    Numidae jaculatores,

    Liv. 28, 11;

    Numidae leones,

    Ov. A. A. 2, 183;

    Numida dens,

    i. e. ivory, id. P. 4, 9, 28:

    ursos figebat Numidas,

    Juv. 4, 100.—
    3.
    A Roman surname:

    Plotius Numida,

    Hor. C. 1, 36.—
    B.
    Hence,
    1.
    Nŭmĭdĭa, ae, f., the country of Numidia, Mel. 1, 6, 1; Plin. 5, 3, 2, § 22; Sall. J. 8, 1; 13, 2; 16, 5; Col. 3, 12, 6 et saep.— Whence, Nŭmĭdĭānus, a, um, adj, Numidian, Plin. 15, 15, 16, § 55.—
    2.
    Nŭmĭ-dĭcus, a, um, adj., Numidian:

    equi Numidici,

    Liv. 30, 6:

    scuta,

    Sall. J. 94, 1:

    cedri,

    Plin. 16, 40, 79, § 216:

    gallina,

    Col. 8, 2, 2;

    called also Numidicae aves,

    Plin. 10, 48, 67, § 132:

    marmor, called also Libycum, Poenum,

    id. 5, 3, 2, § 22; 36, 6, 8, § 49; Sen. Ep. 86, 6: Numidicus, a surname of Q. Caecilius Metellus, bestowed on him for his victory over Jugurtha, Vell. 2, 11, 2; Aur. Vict. Vir. Ill. 62, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Numidae

  • 7 Numidianus

    Nŭmĭda, ae, m., = Nomas, a nomad:

    Arabia Numidarum,

    Vitr. 8, 3, 8 ( = Arabia Nomadum, Plin. 5, 16, 15, § 72): Numidas dicimus quos Graeci Nomadas, sive quod id genus hominum pecoribus negotietur, sive quod herbis, ut pecora aluntur, Paul. ex Fest. p. 173 Müll.—
    II.
    In partic., a Numidian; usually in the plur., Nŭmĭ-dae, ārum, the Numidians, a people of Northern Africa, between Mauritania and the territory of Carthage, in the modern Algiers, Sall. J. 46, 3; 66, 2; 89, 7; Liv. 29, 31; 34; Verg. A. 4, 41; Hor. C. 3, 11, 47.—

    Enslaved and used in Rome as mounted attendants and messengers,

    Sen. Ep. 87, 8; 123, 6; Tac. H. 2, 40; Inscr. Orell. 2877:

    Numidarum columnae,

    i. e. of Numidian marble, Juv. 7, 182.—In gen. plur.:

    Numidūm gentes,

    Mart. 12, 26, 6.—In sing.:

    Numida,

    Sall. J. 12, 4.—
    2.
    As adj., of or belonging to the Numidians, Numidian:

    Numidae jaculatores,

    Liv. 28, 11;

    Numidae leones,

    Ov. A. A. 2, 183;

    Numida dens,

    i. e. ivory, id. P. 4, 9, 28:

    ursos figebat Numidas,

    Juv. 4, 100.—
    3.
    A Roman surname:

    Plotius Numida,

    Hor. C. 1, 36.—
    B.
    Hence,
    1.
    Nŭmĭdĭa, ae, f., the country of Numidia, Mel. 1, 6, 1; Plin. 5, 3, 2, § 22; Sall. J. 8, 1; 13, 2; 16, 5; Col. 3, 12, 6 et saep.— Whence, Nŭmĭdĭānus, a, um, adj, Numidian, Plin. 15, 15, 16, § 55.—
    2.
    Nŭmĭ-dĭcus, a, um, adj., Numidian:

    equi Numidici,

    Liv. 30, 6:

    scuta,

    Sall. J. 94, 1:

    cedri,

    Plin. 16, 40, 79, § 216:

    gallina,

    Col. 8, 2, 2;

    called also Numidicae aves,

    Plin. 10, 48, 67, § 132:

    marmor, called also Libycum, Poenum,

    id. 5, 3, 2, § 22; 36, 6, 8, § 49; Sen. Ep. 86, 6: Numidicus, a surname of Q. Caecilius Metellus, bestowed on him for his victory over Jugurtha, Vell. 2, 11, 2; Aur. Vict. Vir. Ill. 62, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Numidianus

  • 8 Numidicus

    Nŭmĭda, ae, m., = Nomas, a nomad:

    Arabia Numidarum,

    Vitr. 8, 3, 8 ( = Arabia Nomadum, Plin. 5, 16, 15, § 72): Numidas dicimus quos Graeci Nomadas, sive quod id genus hominum pecoribus negotietur, sive quod herbis, ut pecora aluntur, Paul. ex Fest. p. 173 Müll.—
    II.
    In partic., a Numidian; usually in the plur., Nŭmĭ-dae, ārum, the Numidians, a people of Northern Africa, between Mauritania and the territory of Carthage, in the modern Algiers, Sall. J. 46, 3; 66, 2; 89, 7; Liv. 29, 31; 34; Verg. A. 4, 41; Hor. C. 3, 11, 47.—

    Enslaved and used in Rome as mounted attendants and messengers,

    Sen. Ep. 87, 8; 123, 6; Tac. H. 2, 40; Inscr. Orell. 2877:

    Numidarum columnae,

    i. e. of Numidian marble, Juv. 7, 182.—In gen. plur.:

    Numidūm gentes,

    Mart. 12, 26, 6.—In sing.:

    Numida,

    Sall. J. 12, 4.—
    2.
    As adj., of or belonging to the Numidians, Numidian:

    Numidae jaculatores,

    Liv. 28, 11;

    Numidae leones,

    Ov. A. A. 2, 183;

    Numida dens,

    i. e. ivory, id. P. 4, 9, 28:

    ursos figebat Numidas,

    Juv. 4, 100.—
    3.
    A Roman surname:

    Plotius Numida,

    Hor. C. 1, 36.—
    B.
    Hence,
    1.
    Nŭmĭdĭa, ae, f., the country of Numidia, Mel. 1, 6, 1; Plin. 5, 3, 2, § 22; Sall. J. 8, 1; 13, 2; 16, 5; Col. 3, 12, 6 et saep.— Whence, Nŭmĭdĭānus, a, um, adj, Numidian, Plin. 15, 15, 16, § 55.—
    2.
    Nŭmĭ-dĭcus, a, um, adj., Numidian:

    equi Numidici,

    Liv. 30, 6:

    scuta,

    Sall. J. 94, 1:

    cedri,

    Plin. 16, 40, 79, § 216:

    gallina,

    Col. 8, 2, 2;

    called also Numidicae aves,

    Plin. 10, 48, 67, § 132:

    marmor, called also Libycum, Poenum,

    id. 5, 3, 2, § 22; 36, 6, 8, § 49; Sen. Ep. 86, 6: Numidicus, a surname of Q. Caecilius Metellus, bestowed on him for his victory over Jugurtha, Vell. 2, 11, 2; Aur. Vict. Vir. Ill. 62, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Numidicus

  • 9 Zama

    Zăma, ae, f., = Zama.
    I. II.
    Another town in Numidia, also, with the addition regia, the residence of Juba, now Jama, Sall. J. 57 sq.; Auct. B. Afr. 91; Inscr. Grut. 364, 1.—Hence, Zămensis, e, adj., of or belonging to Zama:

    oppidum,

    i. e. Zama, Plin. 5, 4, 4, § 30 (al. Ziamensis). —As subst.: Zămenses, ĭum, m., the inhabitants of Zama, Auct. B. Afr. 92.

    Lewis & Short latin dictionary > Zama

  • 10 Zamenses

    Zăma, ae, f., = Zama.
    I. II.
    Another town in Numidia, also, with the addition regia, the residence of Juba, now Jama, Sall. J. 57 sq.; Auct. B. Afr. 91; Inscr. Grut. 364, 1.—Hence, Zămensis, e, adj., of or belonging to Zama:

    oppidum,

    i. e. Zama, Plin. 5, 4, 4, § 30 (al. Ziamensis). —As subst.: Zămenses, ĭum, m., the inhabitants of Zama, Auct. B. Afr. 92.

    Lewis & Short latin dictionary > Zamenses

  • 11 Zamensis

    Zăma, ae, f., = Zama.
    I. II.
    Another town in Numidia, also, with the addition regia, the residence of Juba, now Jama, Sall. J. 57 sq.; Auct. B. Afr. 91; Inscr. Grut. 364, 1.—Hence, Zămensis, e, adj., of or belonging to Zama:

    oppidum,

    i. e. Zama, Plin. 5, 4, 4, § 30 (al. Ziamensis). —As subst.: Zămenses, ĭum, m., the inhabitants of Zama, Auct. B. Afr. 92.

    Lewis & Short latin dictionary > Zamensis

  • 12 frequēns

        frequēns entis, adj. with comp. and sup.    [FARC-].—Of persons, often, regular, constant, repeated, assiduous: Cum illis unā aderat frequens, T.: erat Romae frequens, much at Rome: Platonis auditor, assiduous: ad signa esse, L.: te audivi: filium frequentiorem prope cum illis quam secum cernebat, L.—Of things, repeated, often, frequent, common, usual: pocula: iambus: familiaritas, N.: frequentior fama, L.: rarus ferri, frequens fustium usus, Ta.— In great numbers, full, crowded, numerous: cives atque socii: frequentior legatio, L.: senatus, S.: senatus frequentior: frequentissimo senatu: frequentes venerunt, Cs.: huc quam frequentissimi conveniunt, Cs.: frequens redemptor cum famulis, i. e. with a throng of attendants, H.: telis frequentibus instare, V.—Of places, filled, full, crowded, populous, much frequented, well stocked: frequentissimum theatrum: nulla (praefectura) totā Italiā frequentior: Numidia, S.: emporium, L.: ludi, H.: tectis urbs, L.: herbis campus, V.: utra pars frequentior vicis esset, L.
    * * *
    frequentis (gen.), frequentior -or -us, frequentissimus -a -um ADJ
    crowded; numerous, full, frequented, populous; repeated, frequent, constant

    Latin-English dictionary > frequēns

  • 13 ob-veniō

        ob-veniō vēnī, ventus, īre,    to come up to, go to meet: se in tempore pugnae obventurum, join in the battle, L.—To fall out, befall, happen, occur: id obvenit vitium (at the auspices): sin quae necessitas rei p. obvenerit.—To come by chance, fall to the lot of, be allotted: Calpurnio Numidia obvenit, S.: ei sorte provincia obvenit: cui classis obvenisset, L.

    Latin-English dictionary > ob-veniō

  • 14 super

        super praep. with acc. and abl.    [1 super].    I. With abl., of place, over, above, upon, on: lateres, qui super musculo struantur, Cs.: ensis cui super Cervice pendet, H.: super Pindo, H.: requiescere Fronde super viridi, V.—Of time, during, in, at: Nocte super mediā, V.: rixa super mero Debellata, H.—Of relation, upon, about, of, concerning, respecting: hac super re scribere: litteras super tantā re exspectare, L.: super tali causā missi, N.: super arvorum cultu, V.: Mitte civilīs super Urbe curas, H.: decreta super iugandis Feminis, H.: super tali scelere suspectus, S. — Over and above, besides, beyond: Hortus fons, Et paulum silvae super his, H.—    II. With acc., of place, over, above, on the top of, upon, on: super terrae tumulum noluit quid statui: super lateres coria inducuntur, Cs.: super vallum praecipitari, S.: aqua super montium iuga concreta, L.: aquila super carpentum volitans, L.: Collis erat, collemque super planissima Area, O.: vestis super genua est, Cu.—Of place, above, beyond: Nomentanus erat super ipsum, Porcius infra, above him (at table), H.: super Numidiam Gaetulos accepimus, beyond Numidia, S.: super Sunium navigans, L. —Of time, during, at: super vinum et epulas, Cu. —Of measure, over, above, beyond, in addition to: quod alii super alios legati venirent, i. e. in succession, L.: seniores super sexaginta annos, L.: super solitos honores, L.: super LX milia, more than, Ta.—Fig., of official position, over, in charge of: super armamentarium positus, Cu.—In the phrase, super omnia, above all, before all: aetas et forma et super omnia Romanum nomen, L.: super omnia voltūs Accessere boni, O.
    * * *
    I
    above, on top, over; upwards; moreover, in addition, besides
    II
    over (space), above, upon, in addition to; during (time); concerning; beyond
    III
    upon/on; over, above, about; besides (space); during (time); beyond (degree)

    Latin-English dictionary > super

  • 15 Cirta

    Cirta, ae, f., = Kirta, an important town in Numidia, now Constantine, Mel. 1, 6, 1; Plin. 5, 3, 2, § 22; Sall. J. 21, 2; 26, 1; 101, 1; 102, 1; Liv. 29, 32, 14 al.— Cirten-ses, ium, m., its inhabitants, Liv. 30, 12, 8; Tac. A. 3, 74; Dig. 22, 6, 9, § 5.

    Lewis & Short latin dictionary > Cirta

  • 16 Cirtenses

    Cirta, ae, f., = Kirta, an important town in Numidia, now Constantine, Mel. 1, 6, 1; Plin. 5, 3, 2, § 22; Sall. J. 21, 2; 26, 1; 101, 1; 102, 1; Liv. 29, 32, 14 al.— Cirten-ses, ium, m., its inhabitants, Liv. 30, 12, 8; Tac. A. 3, 74; Dig. 22, 6, 9, § 5.

    Lewis & Short latin dictionary > Cirtenses

  • 17 concutio

    con-cŭtĭo, cussi, cussum, 3, v. a. [quatio, as cur = quāre].
    I.
    To strike one upon another, to strike together (rare): utrum cavae manus concutiantur, an planae, Sen. Q. N. 2, 28, 1:

    concussā manu dare signa,

    Ov. M. 11, 465:

    frameas,

    Tac. G. 11.—
    II.
    To shake violently, to shake, agitate (freq. and class. in prose and poetry).
    A.
    Lit. (mostly poet.): concutit ungula terram, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 419 Vahl.): tonitru concussa aequora caeli, Att. ap. Non. p. 505, 8 (Trag. Rel. v. 224 Rib.); cf.:

    templa caeli summa sonitu (in a parodying of pathos),

    Ter. Eun. 3, 5, 42; cf.:

    serena caeli sonitu,

    Lucr. 2, 1101; 6, 358:

    grandi tonitru concussa repente Terra,

    id. 5, 551; cf. id. 6, 544:

    terra ingenti motu concussa est,

    Liv. 3, 10, 6; Ov. M. 8, 781:

    concussae cadunt urbes,

    Lucr. 5, 1236: concusso terrae motu theatro, * Suet. Ner. 20:

    moenia,

    Ov. M. 13, 175:

    freta,

    id. ib. 6, 691;

    7, 201: undas,

    id. ib. 8, 605:

    artus,

    Lucr. 5, 1076; 6, 595; cf. id. 2, 949:

    corpora risu,

    id. 1, 918; 2, 976; cf. Juv. 3, 101; Quint. 6, 3, 9:

    caput,

    Ov. M. 2, 50:

    caesariem,

    id. ib. 1, 179; cf.

    comam,

    id. F. 2, 846:

    tempora,

    id. M. 13, 644:

    manum,

    id. ib. 11, 465:

    pectus,

    id. ib. 2, 755:

    arma manu,

    to hurl, id. ib. 1, 143; 7, 130; cf.:

    tela lacertis,

    id. ib. 12, 79:

    te certo arcu,

    to hit surely, Prop. 1, 7, 15:

    inmissis aurigae undantia lora Concussere jugis,

    Verg. A. 5, 147:

    in calicibus concussis,

    Plin. 35, 16, 55, § 193 Sillig N. cr.:

    munimenta arietibus admotis,

    Curt. 8, 2, 22:

    aures Caesaris concutit fragor,

    Luc. 6, 163:

    corpus concutit gestatio,

    Sen. Ep. 15, 6:

    pectora planctu,

    Stat. S. 5, 1, 179.— Pass.:

    quorum (ignium) ictu concuti aera verum est,

    Plin. 2, 43, 43, § 112:

    corpus concutitur gestatione,

    Cels. 3, 21:

    majore cachinno Concutitur,

    Juv. 3, 100:

    concutitur sanguis,

    Lucr. 3, 249.—Esp. in part. perf.:

    mugitibus aether,

    Verg. G. 3, 151:

    risu tremulo (ora),

    Lucr. 1, 919; 2, 976:

    rates,

    shattered, Ov. P. 2, 3, 59:

    coma,

    id. F. 2, 846:

    corpus vulnere,

    Stat. S. 3, 4, 70:

    fores,

    Ov. Am. 1, 6, 50:

    ilex,

    Verg. G. 4, 81:

    quercus,

    id. ib. 1, 159:

    materies per artus,

    Lucr. 2, 949:

    Lyrnesia moenia dextrā,

    Ov. M. 13, 175:

    mons,

    Prop. 3, 13 (4, 12), 53:

    paries,

    Dig. 39, 2, 18, § 11:

    remo concusso tollere ratem,

    Val. Fl. 1, 340.— With Gr. acc.:

    pectus concussa crebris verberibus,

    Luc. 2, 335.—
    2.
    Se, to examine by shaking one's self; the figure taken from the searching of a thief, etc., by shaking his garments; hence, trop. equiv. to search, examine (cf. excutio):

    te ipsum Concute, num qua tibi vitiorum inseverit olim Natura,

    Hor. S. 1, 3, 35 Orell. ad loc. and cf. B. 3. infra.—
    B.
    Trop.
    1.
    To shake the power of, shake to its foundation, to shatter, cause to waver, to impair, disturb, distract:

    rem publicam,

    Cic. Phil. 2, 42, 109; Plin. Pan. 6, 3:

    provincias magnis momentis,

    Vell. 2, 78:

    regnum,

    Liv. 33, 19, 1:

    orbem,

    Tac. H. 1, 16:

    opes Lacedaemoniorum,

    Nep. Epam. 6, 4:

    provincias magnis molimentis,

    Vell. 2, 78, 1:

    concusso jam et paene fracto Hannibale,

    Liv. 28, 44, 11:

    domum,

    Tac. H. 3, 45:

    concussā Transrhenanorum fide,

    id. ib. 5, 25:

    nondum concusso senatusconsulto,

    id. A. 14, 43:

    imperium Persarum,

    Curt. 4, 14, 20; cf. Plin. Ep. 10, 114 (115), 3:

    concussa fides,

    Luc. 1, 182.—
    2.
    To shake in feeling, to agitate violently.
    a.
    Usually, to put in fear, terror, or anxiety, to terrify, alarm, trouble:

    terrorem metum concutientem definiunt,

    Cic. Tusc. 4, 8, 19:

    consules declarantur M. Tullius et C. Antonius, quod factum primo populares conjurationis concusserat,

    Sall. C. 24, 1:

    populum Romanum terrore Numantini belli,

    Vell. 2, 90, 3; Quint. 4, 2, 37:

    urbem,

    Verg. A. 4, 666:

    totam Asiam,

    Curt. 4, 1, 20:

    ingens barbaros pavor concusserat,

    id. 8, 2, 24:

    casu concussus acerbo,

    Verg. A. 5, 700; Tac. H. 2, 99 fin.:

    extemplo turbati animi concussaque vulgi Pectora,

    Verg. A. 11, 451. — Poet. in a Greek constr.:

    casu animum concussus amici,

    Verg. A. 5, 869:

    hoc concussa metu mentem Juturna virago,

    id. ib. 12, 468; so Hor. S. 2, 3, 295.—
    (β).
    In the jurists: aliquem, to terrify one by threats, etc., in order to extort money from him, Dig. 1, 18, 6, § 3; Paul. Sent. 5, 25, 12; Cod. Th. 9, 27, 6; cf. concussio, II., concussor, and concussura.—
    b.
    In gen., of any excitement of the passions: magnum et summum est deoque vicinum, non concuti. Hanc stabilem animi sedem Graeci euthumian vocant... ego tranquillitatem voco, Sen. Tranq. 2, 3:

    hoc agite: Poenas petite violatae Stygis: Concutite pectus,

    Sen. Herc. Fur. 105.—
    3.
    To urge, excite, rouse to activity, = excitare, commovere (rare and not ante-Aug.):

    fecundum concute pectus,

    Verg. A. 7, 338:

    tu concute plebem,

    Petr. Poet. 124, 288:

    se concussere ambae,

    Juv. 10, 328:

    non leviter se Numidia concussit,

    Flor. 3, 1, 2.—Hence, * concussus, a, um, P. a., stirred up, restless:

    Pallas aliquanto concussior,

    Mart. Cap. 4, § 332.

    Lewis & Short latin dictionary > concutio

  • 18 convenio

    con-vĕnĭo, vēni, ventum, 4 ( fut. convenibo, Plaut. Cas. 3, 2, 18), v. n. and a.
    I.
    To come together, meet together, assemble (class. and freq.).
    A.
    In gen.:

    milites, qui ex provinciā convenerant,

    Caes. B. G. 1, 8:

    omnes... eo convenerant,

    id. ib. 3, 16:

    totius fere Galliae legati ad Caesarem gratulatum convenerunt,

    id. ib. 1, 30:

    quanto multitudo hominum ad hoc judicium,

    Cic. Rosc. Am. 5, 11:

    amici privatique hospites ad eum defendendum convenerunt,

    Nep. Timoth. 4, 2:

    ad clamorem hominum,

    Caes. B. G. 4, 37:

    ad delectationem,

    Quint. 3, 4, 6:

    Pericles, cum haberet collegam Sophoclem, iique de communi officio convenissent,

    id. Off. 1, 40, 144:

    nunc ita convenimus, ut possemus dicere, etc.,

    id. Phil. 3, 2, 5:

    quoniam convenimus ambo,

    Verg. E. 5, 1; id. A. 1, 361 al.—With the place to or at which, usu. designated by in and acc.:

    mei capitis servandi causā Romam Italia tota convenit,

    Cic. Pis. 15, 34; id. Div. 2, 23, 50:

    unum in locum omnes,

    Caes. B. G. 4, 19:

    in coetus scholarum,

    Quint. 2, 9, 2:

    in consilium frequentes,

    Cic. Verr. 2, 2, 29, § 71:

    reguli in unum convenere,

    Sall. J. 11, 2:

    tribuni plebis non desistebant clam inter se convenire,

    Cic. Agr. 2, 5, 12:

    et ex proximis hibernis et a Caesare conventura subsidia,

    Caes. B. G. 5, 28 fin.: convenientis manus dissipare, Auct. B. G. 8, 6.—Rarely with in and abl., or with advv. of place (mostly post-Aug.):

    uno in loco omnes adversariorum copiae convenissent,

    Cic. Div. 2, 24, 52 B. and K.; cf.: quanta illic multitudo convenisse dicebatur, id. Verr. 2, 2, 66, § 160 B. and K. (al. illuc):

    in coloniā Agrippiensi in domum privatam conveniunt,

    Tac. H. 4, 55.—
    2.
    Transf., of inanim. and abstr. subjects:

    munera multa huc ab amatoribus,

    Plaut. Ps. 1, 2, 44:

    huc convenit utrumque bivium,

    Plin. 6, 28, 32, § 144; cf.:

    oppi dum in quo omnis negotiatio ejus (Arabiae) convenit,

    id. 6, 28, 32, § 157:

    cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur,

    Cic. Rosc. Am. 22, 62; so id. ad Q. Fr. 1, 4, 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    Publicist. t. t. of civil communities which belong in jurisdiction to some chief city:

    ex his civitatibus, quae in id forum convenirent,

    Cic. Verr. 2, 2, 15, § 38:

    Carthaginem conveniunt populi LXV.,

    Plin. 3, 3, 4, § 25; cf.:

    ibi Aethiopicae convenere naves,

    id. 5, 28, 29, § 105.—
    2.
    Jurid. t. t.:

    in manum, of a woman who in marriage (by usus, confarreatio, or coëmptio, q. v.) comes into the hands (manus) of her husband,

    Cic. Fl. 34, 84; id. Top. 3, 14; Quint. 5, 10, 62; Gai Inst. 3, 84:

    viro in manum,

    Cic. Top. 4, 23:

    in manum flaminis,

    Tac. A. 4, 16 et saep.—

    In the same sense: in matrimonium alicujus,

    Dig. 45, 1, 121, § 1:

    in matrimonium cum viro,

    to marry, Gell. 18, 6, 8; or, in nuptias, Cod. Th. 3, 7, 11.—
    3.
    Act., to go to one to speak to him, make a request of him, etc., to address, accost, meet, visit:

    haut multos homines nunc videre et convenire quam te mavellem,

    Plaut. Mil. 2, 2, 16; id. Pers. 5, 2, 74 al.; Ter. And. 1, 3, 22:

    (Helvetii) cum eum (sc. Caesarem) in itinere convenissent,

    Caes. B. G. 1, 27:

    adversarios ejus,

    Nep. Dion, 8, 3:

    illum Atilium,

    Cic. Rosc. Am. 18, 50:

    neminem conveni—convenio autem cottidie plurimos—quin omnes, etc.,

    id. Fam. 9, 14, 1:

    Bruti pueri Laodiceae me convenerunt,

    id. ib. 3, 7, 1.— Pass.:

    Balbus tantis pedum doloribus afficitur, ut se conveniri nolit,

    Cic. Fam. 6, 19, 2:

    nec eum (Lentulum) a minore Balbo conventum,

    id. Att. 9, 6, 1:

    quod conveniundi patris me tempus capere jubebat,

    Ter. Phorm. 5, 4, 9; Cic. Fam. 1, 8, 7; Nep. Dion, 9, 3 al. — Absol.:

    aditum petentibus conveniendi non dabat,

    Nep. Paus. 3, 3.—
    b.
    Jurid. t. t., to meet one judicially, to sue, bring an action against, summon before a tribunal:

    ut heredes ex stipulatu conveniri possint,

    Dig. 10, 2, 20; 50, 1, 17:

    de peculio,

    Paul. Sent. 2, 31:

    pro parte dimidiā,

    Dig. 17, 1, 59 et saep.—Also with abstr. objects:

    dolum aut culpam eorum,

    Dig. 26, 7, 38:

    nomen,

    ib. 42, 1, 15.
    II.
    Pregn.
    A.
    To come together, to unite, join, combine, couple (cf. coëo, II.).
    1.
    Lit., so mostly of the coition of animals, Lucr. 2, 922; Plin. 11, 24, 29, § 85; App. M. 6, p. 177, 38 al.—Of the union of atoms:

    Tandem conveniant ea (primordia) quae convecta repente Magnarum rerum fiunt exordia,

    Lucr. 5, 429.—
    2.
    Trop.
    a.
    With personal subject, to agree with in wishes, decisions, etc., to accord, harmonize (rare;

    late Lat.),

    Hyg. Astr. 2, 4; Dig. 9, 2, 27, § 29; Paul. Sent. 1, 1, § 5 (but in Plaut. Ps. 1, 5, the v. 130 is spurious; v. Ritschl, prol. ad Trin. p. 131).—Far more freq.,
    b.
    Res convenit or impers. convenit, it is agreed upon, or there is unanimity in respect to something, the matter is decided.
    (α).
    Res convenit, constr. alicui cum aliquo, inter aliquos, or absol.:

    cum his mihi nec locus nec sermo convenit,

    Plaut. Ps. 4, 7, 10:

    haec fratri mecum non conveniunt neque placent,

    Ter. Ad. 1, 1, 34:

    de dote mecum conveniri nil potest,

    Plaut. Trin. 2, 4, 168:

    hoc mihi cum tuo fratre convenit,

    Cic. Fin. 5, 29, 87; Liv. 2, 39, 8; Quint. 3, 6, 91:

    pax, quae cum T. Quinctio convenisset,

    Liv. 34, 43, 2; cf.:

    pax convenit,

    Sall. J. 38 fin.; Liv. 1, 3, 5; 30, 43, 8:

    in eas condiciones cum pax conveniret,

    id. 29, 12, 14 al.; and:

    cum imperatoribus Romanis pacem conventam fuisse,

    Sall. J. 112, 2:

    ratio accepti atque expensi inter nos,

    Plaut. Most. 1, 3, 146:

    eo signo quod convenerat revocantur,

    Caes. B. C. 1, 28:

    quod tempus inter eos committendi proelii convenerat,

    id. B. G. 2, 19:

    neminem voluerunt majores nostri esse judicem, nisi qui inter adversarios convenisset,

    Cic. Clu. 43, 120; so,

    judex inter eos,

    Val. Max. 2, 8, 2:

    posse rem convenire... si posset inter eos aliquid convenire,

    Cic. Leg. 1, 20, 53:

    dum rem conventuram putamus,

    id. Att. 9, 6, 2:

    si in eo manerent, quod convenisset,

    Caes. B. G. 1, 36: [p. 463] in colloquium convenit;

    condiciones non convenerunt,

    Nep. Hann. 6, 2; cf. Liv. 30, 40, 14; 38, 11, 1 al.:

    postquam ardentia vidit castra magister equitum (id convenerat signum),

    id. 9, 23, 15:

    signum,

    Suet. Oth. 6:

    omnia conventura,

    Sall. J. 83, 2.— Pass.:

    pacem conventam frustra fuisse,

    Sall. J. 112, 2:

    quibus conventis,

    Liv. 30, 43, 7.—
    (β).
    Convenit, constr. alicui cum aliquo, inter aliquos, with ut, the acc. and inf., with de and abl., or absol.:

    mihi cum Deiotaro convenit, ut, etc.,

    Cic. Att. 6, 1, 14:

    idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?

    id. Lig. 6, 18:

    quicum optime convenisset,

    id. Verr. 2, 4, 66, § 147:

    nunc ita convenit inter me atque hunc, ut, etc.,

    Plaut. Capt. 2. 3, 19:

    non modo inter Patres, sed ne inter consules quidem ipsos satis conveniebat,

    Liv. 2, 23, 14:

    conveniat mihi tecum necesse est, ipsum fecisse, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 29, 79; Sen. Ben. 7, 4, 5; id. Brev. Vit. 7, 3:

    inter omnis vero convenit, Sibyllam ad Tarquinium Superbum tris libros attulisse,

    Plin. 13, 13, 27, § 88; cf. Suet. Vesp. 25: convenit, jam inde per consules reliqua belli perfecta, it is generally asserted, homologeitai, Liv. 9, 16, 1; cf. Suet. Claud. 44 et saep.:

    cum de facto convenit, et quaeritur, etc.,

    Cic. Inv. 1, 8, 11; id. Fin. 4, 26, 72:

    de duobus minus convenit,

    Liv. 2, 33, 2; Quint. 1, 4, 17; Col. 2, 9 init.; Sen. Clem. 2, 7, 4; Gell. 2, 22, 2:

    quamquam de hoc parum convenit,

    Quint. 5, 10, 2:

    quaedam sunt, de quibus inter omnes convenit,

    id. 2, 12, 2; 4, 5, 28; Cic. N. D. 2, 4, 9; Liv. 42, 25, 11; Sen. Q. N. 2, 12, 2; Plin. Pan. 29, 5:

    ubi de pace non convenit, signa cecinere,

    Flor. 2, 6, 59 al.:

    convenit, victi utri sint eo proelio, Urbem, agrum, etc.... seque uti dederent,

    Plaut. Am. 1, 1, 70:

    convenerat, ne interloquereris,

    Sen. Clem. 1, 9, 9; cf.:

    quibus consulibus interierit non convenit,

    Nep. Hann. 13, 1:

    pacto convenit, etc.,

    Liv. 24, 6, 7; Plaut. Aul. 2, 2, 80:

    omnis exercitus, uti convenerat. Numidiā deductus, etc.,

    Sall. J. 39, 4:

    Patres igitur jurati (ita enim convenerat),

    Liv. 30, 40, 12:

    pro argento si aurum dare mallent, darent convenit,

    id. 38, 11, 8.—
    B.
    To fit with, in, or to something, to suit, be adapted to.
    1.
    Lit. (rare):

    quae (cupa) inter orbes conveniat... quae (fistula) in columellam conveniat,

    Cato, R. R. 21, 1:

    conveniebatne in vaginam tuam machaera militis?

    Plaut. Ps. 4, 7, 85:

    si cothurni laus illa esset, ad pedem apte convenire,

    Cic. Fin. 3, 14, 46.—More freq.,
    2.
    Transf.: res convenit, or impers. convenit, the thing (or it) is fit, becoming, seemly, suitable, appropriate, proper, serviceable for something, it becomes, = consentit, congruit.
    a.
    Res convenit, constr. with in or ad aliquid, cum aliquā re, the dat., acc., acc. and inf., or absol.
    (α).
    In or ad aliquid:

    ceterae vites in quemvis agrum conveniunt,

    Cato, R. R. 6 fin.; cf. Varr. R. R. 1, 19, 1:

    quid minus in hunc ordinem convenit? etc.,

    Cic. Phil. 9, 4, 8:

    convenire quae vitia in quemvis videntur potius, etc.,

    id. Verr. 2, 1, 49, § 128; id. Rosc. Am. 23, 65:

    hoc in te unum,

    id. N. D. 2, 29, 74 Orell. N. cr. nullam contumeliam jacere potueris, quae non ad maximam partem civium conveniret, id. Sull. 7, 23.—
    (β).
    Cum aliquā re:

    haec tua deliberatio non mihi convenire visa est cum oratione Largi,

    Cic. Fam. 6, 8, 2; so id. Fin. 3, 22, 73 al.—
    (γ).
    With dat.:

    num videntur convenire haec nuptiis?

    Ter. And. 2, 2, 29; so Cic. Prov. Cons. 17, 41; id. Fin. 3, 22, 74; Sall. J. 85, 40; Quint. 6, 3, 25; Suet. Galb. 14 et saep.—
    (δ).
    With acc.:

    itidem ut tempus anni, aetatem aliam aliud factum convenit,

    Plaut. Merc. 5, 4, 24 dub. (Lachm. ap. Lucr. p. 64, conj. condecet).—
    (ε).
    With acc. and inf.:

    hoc non convenit, me... agrum habere,

    Plaut. Trin. 3, 2, 55; so Prop. 2, 1, 41.—
    (ζ).
    With in and abl.:

    nihil autem minus in perfecto duce quam festinationem... convenire arbitrabatur,

    Suet. Aug. 25.—
    (η).
    Absol.: hanc mi expetivi, contigit;

    conveniunt mores, etc.,

    Ter. And. 4, 2, 13:

    nomen non convenit,

    id. ib. 5, 4, 39; id. Phorm. 1, 2, 3 (cf. impers.: rationes conferatis; adsidunt;

    subducunt: ad nummum convenit,

    Cic. Att. 5, 21, 12):

    non bene conveniunt, nec in unā sede morantur Majestas et amor,

    Ov. M. 2, 846:

    medius ille orationis modus maxime convenit,

    Quint. 6, 2, 19 et saep.—
    b.
    Convenit, impers., constr. with a clause as subject (so esp. freq. in Lucr. and the elder Pliny).
    (α).
    Haud convenit, unā ire cum amicā imperatorem in viā, Ter. Eun. 3, 2, 41:

    convenit illud in his rebus obsignatum habere, Lucr 2, 582: per se sibi vivere,

    id. 3, 685:

    dicere causas leti,

    id. 6, 708 et saep.:

    quo maxime contendi conveniat,

    Caes. B. G. 7, 85, 2:

    convenit Evandri victos discedere ad urbem,

    Verg. A. 12, 184; so Hor. A. P. 226; Vell. 1, 3, 2; Quint. 7, 3, 9; Plin. 18, 13, 33, § 126; cf. id. 33, 1, 5, § 15 Sillig.—
    (β).
    With ut:

    quī enim convenit, ut? etc.,

    Cic. Phil. 7, 2, 4 (al. evenit):

    si tibi curae Quantae conveniat Munatius,

    Hor. Ep. 1, 3, 31; cf. Quint. 8, 6, 63. —To express assent:

    convenit,

    well, it is agreed, Plaut. Cas. 2, 3, 54.—Hence,
    1.
    convĕnĭens, entis, P. a.
    A.
    (Acc. to II. A. 2.) Agreeing, consistent, accordant, harmonious (syn.:

    consentiens, concors, congruens): bene convenientes propinqui,

    Cic. Off. 1, 17, 58; cf.:

    convenientes optime propinqui cognatique,

    id. Rosc. Am. 34, 96; Suet. Tib. 7:

    recta et convenientia et constantia natura desiderat,

    Cic. Off. 3, 8, 35:

    conveniens et conjuncta constantia inter augures,

    id. Div. 2, 39, 82:

    motus,

    Lucr. 1, 1029; cf.:

    inter se motus,

    id. 2, 941.—More frequently,
    B.
    (Acc. to II. B. 2.) Fitting to something, appropriate to, meet, fit, suitable, = congruens; constr. with cum, the dat., ad aliquid, inter se, in and acc. or abl., or absol.
    (α).
    With cum (rare): motus oris conveniens cum ipsius verbi demonstratione, Nigid. ap. Gell. 10, 4, 4:

    dies conveniens cum populi vultu,

    Ov. P. 2, 1, 28.—
    (β).
    With dat. (very freq.):

    nihil in hac praeclarā epistulā scriptum ab Epicuro congruens et conveniens decretis ejus reperietis,

    Cic. Fin. 2, 31, 99; Quint. 3, 11, 20; 6, 3, 102 al.; Suet. Tib. 50; Hor. A. P. 316; Ov. P. 3, 9, 36 et saep.:

    aut sibi convenientia finge,

    Hor. A. P. 119; cf. Quint. 11, 1, 11:

    bono civi convenientissimum credidi amplecti, etc.,

    Plin. Ep. 3, 18, 1:

    disciplina convenientissima,

    Vell. 1, 6, 3.—
    (γ).
    Ad aliquid (rare):

    nihil est tam conveniens ad res vel secundas vel adversas,

    Cic. Lael. 5, 17:

    sonus ad formam tauri,

    Ov. Ib. 436.—
    (δ).
    In aliquid (very rare):

    forma in illam conveniens amplitudinem,

    Vell. 2, 29, 2.—
    (ε).
    In aliquā re:

    gratulatio conveniens in eā victoriā,

    Liv. 45, 19, 3.—
    (ζ).
    Inter se (rare):

    in vitā omnia sint apta inter se et convenientia,

    Cic. Off. 1, 40, 144:

    inter se motus,

    Lucr. 2, 941.—
    (η).
    Absol. (rare):

    quod sit aptum atque conveniens,

    Quint. 5, 10, 123:

    toga,

    fitting, fitting close, Ov. A. A. 1, 514:

    nihil convenientius ducens, quam, etc.,

    Suet. Aug. 10.—
    b.
    Conveniens est = convenit, consentaneum est, it is fit, proper, becoming, suitable (post-Aug. and rare; cf.

    congruens): convenientius est dici,

    Plin. 34, 7, 16, § 35.— Sup., Plin. Pan. 87, 1; id. Ep. 10, 3 (20), 2.— Adv.: convĕnĭen-ter, fitly, suitably, conformably, consistently (syn.. congruenter, constanter; class.;

    most freq. in Cic.): convenienter cum naturā vivere (with congruere),

    Cic. Tusc. 5, 28, 82:

    convenienter naturae vivere (with congruenter),

    id. Fin. 3, 7, 26; cf. id. Off. 3, 3, 13 al.; Hor. Ep. 1, 10, 12:

    convenienter sibi dicere (with constanter),

    Cic. Tusc. 5, 9, 26; Ov. A. A. 3, 546:

    convenienter ad praesentem fortunae statum loqui,

    Liv. 23, 5, 4.— Sup., Aug. Civ. Dei, 18, 44.—
    2.
    con-ventum, i, n. (acc. to II. A. 2.), an agreement, compact, covenant, convention, accord (in good prose):

    facere promissa, stare conventis, reddere deposita,

    Cic. Off. 3, 25, 95; 1, 10, 32; id. Part. Or. 37, 130; Liv. 29, 24, 3; Sil. 1, 10 al.—As a jurid. expression, very freq. in the connection pactum conventum (for which the MSS. sometimes, perh. through interpolation, give pactum et conventum), Cic. Part. Or. 37, 130; id. de Or. 2, 24, 100; id. Caecin. 18, 51; id. Att. 6, 3, 1; Juv. 6, 25; v. pactum.

    Lewis & Short latin dictionary > convenio

  • 19 decedo

    dē-cēdo, cessi, cessum, 3 ( inf. sync. decesse, Ter. Heaut. prol. 32; Cic. Fam. 7, 1, 2; Neue Formenl. 2, 536. The part. perf. decessus perh. only Rutil. Nam. 1, 313), v. n., to go away, depart, withdraw. (For syn. cf.: linquo, relinquo, desero, destituo, deficio, discedo, excedo. Often opp. to accedo, maneo; freq. and class.)—Constr. absol. with de, ex, or merely the abl.; rarely with ab.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    decedamus,

    Plaut. Bac. 1, 1, 74:

    de altera parte (agri) decedere,

    Caes. B. G. 1, 31, 10:

    decedit ex Gallia Romam Naevius,

    Cic. Quint. 4, 16:

    e pastu,

    Verg. G. 1, 381; cf.:

    e pastu decedere campis,

    id. ib. 4, 186:

    ex aequore domum,

    id. ib. 2, 205;

    Italiā,

    Sall. J. 28, 2:

    Numidiā,

    id. ib. 38, 9:

    Africā,

    id. ib. 20, 1;

    23, 1: pugnā,

    Liv. 34, 47:

    praesidio,

    id. 4, 29 (cf.:

    de praesidio,

    Cic. de Sen. 20, 73):

    quae naves paullulum suo cursu decesserint,

    i. e. had gone out of their course, Caes. B. C. 3, 112, 3; so,

    cum luminibus exstinctis decessisset viā,

    had gone out of the way, Suet. Caes. 31:

    pantherae constituisse dicuntur in Cariam ex nostra provincia decedere,

    Cic. Fam. 2, 11, 2.
    B.
    Esp.
    1.
    t. t.
    a.
    In milit. lang., to retire, withdraw from a former position:

    qui nisi decedat atque exercitum deducat ex his regionibus,

    Caes. B. G. 1, 44, 19;

    so,

    absol., id. ib. 1, 44 fin.; Hirt. B. G. 8, 50:

    de colle,

    Caes. B. C. 1, 71, 3:

    de vallo,

    id. B. G. 5, 43, 4:

    inde,

    id. B. C. 1, 71 fin.:

    loco superiore,

    Hirt. B. G. 8, 9; so with abl., Auct. B. Alex. 34; 35 (twice); 70 al.—
    b.
    In official lang.: de provincia, ex provincia, provinciā, or absol. (cf. Cic. Planc. 26, 65), to retire from the province on the expiration of a term of office:

    de provincia decessit,

    Cic. Verr. 2, 2, 20;

    so,

    id. Att. 7, 3, 5; id. Fam. 2, 15 (twice); Liv. 29, 19 Drak.:

    decedens ex Syria,

    Cic. Tusc. 2, 25, 61; so,

    e Cilicia,

    id. Brut. 1:

    ex Africa,

    Nep. Cato, 1, 4:

    ex Asia,

    id. Att. 4, 1:

    ex ea provincia,

    Cic. Div. in Caecil. 1 Zumpt N. cr.:

    ut decedens Considius provinciā,

    Cic. Lig. 1, 2; Liv. 39, 3; 41, 10:

    te antea, quam tibi successum esset, decessurum fuisse,

    Cic. Fam. 3, 6; so absol., id. Planc. 26, 65 al.:

    Albinus Romam decessit,

    Sall. J. 36 fin.; cf.:

    Romam ad triumphum,

    Liv. 8, 13; 9, 16. —Rarely with a:

    cui cum respondissem, me a provincia decedere: etiam mehercule, inquit, ut opinor, ex Africa,

    Cic. Planc. 26 fin.
    2.
    Decedere de viā; also viā, in viā alicui, alicui, or absol., to get out of the way, to give place, make way for one (as a mark of respect or of abhorrence):

    concedite atque abscedite omnes: de via decedite,

    Plaut. Am. 3, 4, 1; cf.:

    decedam ego illi de via, de semita,

    id. Trin. 2, 4, 80 (Cic. Clu. 59. [p. 517] 163; cf. II. B infra); cf.:

    qui fecit servo currenti in viā decesse populum,

    Ter. Heaut. prol. 32:

    censorem L. Plancum via sibi decedere aedilis coegit,

    Suet. Ner. 4; cf. id. Tib. 31:

    sanctis divis, Catul. 62, 268: nocti,

    Verg. Ec. 8, 88:

    peritis,

    Hor. Ep. 2, 2, 216 (cf.:

    cedere nocti,

    Liv. 3, 60, 7).—Also, to get out of the way of, avoid:

    decedere canibus de via,

    Cic. Rep. 1, 43, 67; cf.:

    hi numero impiorum habentur, his omnes decedunt, aditum defugiunt, etc.,

    Caes. B. G. 6, 13, 7.—By zeugma, in the pass.:

    salutari, appeti, decedi, assurgi, deduci, reduci, etc.,

    Cic. de Sen. 18, 63.
    3.
    Pregn., to depart, disappear (cf.: cedo, concedo).
    a.
    Of living beings, to decease, to die:

    si eos, qui jam de vita decesserunt,

    Cic. Rab. Perd. 11:

    vitā,

    Dig. 7, 1, 57, § 1; Vulg. 2 Mac. 6, 31; but commonly absol.:

    pater nobis decessit a. d. VIII. Kal. Dec.,

    id. Att. 1, 6:

    cum paterfamiliae decessit,

    Caes. B. G. 6, 19, 3; Nep. Arist. 3, 2, and 3; id. Cim. 1; id. Ages. 8, 6; Liv. 1, 34; 9, 17; Quint. 3, 6, 96 et saep.:

    cruditate contracta,

    id. 7, 3, 33:

    morbo aquae intercutis,

    Suet. Ner. 5 fin.:

    paralysi,

    id. Vit. 3:

    ex ingratorum hominum conspectu morte decedere,

    Nep. Timol. 1, 6.—
    b.
    Of inanimate things, to depart, go off; to abate, subside, cease:

    corpore febres,

    Lucr. 2, 34:

    febres,

    Nep. Att. 22, 3; Cels. 3, 3; cf.:

    quartana,

    Cic. Att. 7, 2 (opp. accedere):

    decessisse inde aquam,

    run off, fallen, Liv. 30, 38 fin.; cf.:

    decedere aestum,

    id. 26, 45; 9, 26 al.:

    de summa nihil decedet,

    to be wanting, to fail, Ter. Ad. 5, 3, 30; Cic. Clu. 60, 167; cf.:

    quicquid libertati plebis caveretur, id suis decedere opibus credebant,

    Liv. 3, 55:

    decedet jam ira haec, etsi merito iratus est,

    Ter. Hec. 3, 5, 55 (for which ib. 5, 2, 15: cito ab eo haec ira abscedet):

    postquam invidia decesserat,

    Sall. J. 88, 1; Liv. 33, 31 fin.; Tac. A. 15, 16 al.:

    priusquam ea cura decederet patribus,

    Liv. 9, 29; so with dat., id. 2, 31; 23, 26; Tac. A. 15, 20; 44.— Poet.:

    incipit et longo Scyros decedere ponto,

    i. e. seems to flee before them, Stat. Ach. 2, 308.—In the Aug. poets sometimes of the heavenly bodies, to go down, set:

    et sol crescentes decedens duplicat umbras,

    Verg. E. 2, 67; so id. G. 1, 222; Ov. M. 4, 91; hence also of the day, to depart:

    te veniente die, te decedente canebat,

    Verg. G. 4, 466;

    also of the moon,

    to wane, Gell. 20, 8, 7.
    II.
    Trop.
    A.
    De possessione, jure, sententia, fide, etc. (and since the Aug. per. with abl. alone;

    the reading ex jure suo,

    Liv. 3, 33, 10, is very doubtful), to depart from; to give up, resign, forego; to yield, to swerve from one's possession, station, duty, right, opinion, faith, etc.
    (α).
    With de:

    cogere aliquem de suis bonis decedere,

    Cic. Verr. 2, 2, 17 fin.; cf.:

    de hypothecis,

    id. Fam. 13, 56, 2;

    and de possessione,

    id. Agr. 2, 26;

    de suo jure,

    id. Rosc. Am. 27; id. Att. 16, 2:

    qui de civitate decedere quam de sententia maluit,

    id. Balb. 5:

    de officio ac dignitate,

    id. Verr. 1, 10:

    de foro decedere,

    to retire from public life, Nep. Att. 10, 2:

    de scena,

    to retire from the stage, Cic. Fam. 7, 1, 2; cf. impers.:

    de officio decessum,

    Liv. 8, 25 fin.
    (β).
    With abl. alone (so usually in Liv.):

    jure suo,

    Liv. 3, 33 fin.:

    sententiā,

    Tac. A. 14, 49:

    instituto vestro,

    Liv. 37, 54:

    officio (opp. in fide atque officio pristino fore),

    id. 27, 10; 36, 22:

    fide,

    id. 31, 5 fin.; 34, 11; 45, 19 al.:

    poema... si paulum summo decessit, vergit ad imum,

    Hor. A. P. 378.—
    (γ).
    Very rarely with ab:

    cum (senatus) nihil a superioribus continuorum annorum decretis decesserit,

    Cic. Fl. 12.—
    (δ).
    Absol.: si quos equites decedentis nactus sum, supplicio adfeci, Asin. Pol. ap. C. Fam. 10, 32, 5.
    B.
    De via, to depart, deviate from the right way:

    se nulla cupiditate inductum de via decessisse,

    Cic. Cael. 16, 38:

    moleste ferre se de via decessisse,

    id. Clu. 59, 163; so,

    viā dicendi,

    Quint. 4, 5, 3.
    C.
    (acc. to no. I. B. 2) To give way, yield to another (i. e. to his will or superior advantages—very rare):

    vivere si recte nescis, decede peritis,

    Hor. Ep. 2, 2, 213:

    ubi non Hymetto Mella decedunt,

    are not inferior, id. Od. 2, 6, 15.
    D.
    ( poet.) To avoid, shun, escape from (cf. I. B. 2 supra): nec serae meminit decedere nocti, to avoid the late night, i. e. the coldness of night, Varius ap. Macr. S. 6, 2, 20; Verg. Ecl. 8, 88; id. G. 3, 467:

    calori,

    id. ib. 4, 23.
    E.
    To fall short of, degenerate from:

    de generis nobilitate,

    Pall. 3, 25, 2: a rebus gestis ejus et gloriae splendore, Justin. 6, 3, 8.
    * III.
    For the simple verb (v. cedo, no. I. 2), to go off, turn out, result in any manner:

    prospere decedentibus rebus,

    Suet. Caes. 24.

    Lewis & Short latin dictionary > decedo

  • 20 frequens

    frĕquens, entis, adj. [root phrak-, phrassô, to enclose, make close; Lat. farcio, fartilis, etc.; cf. Germ. Berg, Burg], that takes place repeatedly, often, or frequently, often, frequent (class.; syn.: celeber, creber).
    I.
    Lit.
    A.
    Of persons, that is often at a place, or that often does a thing, regular, constant, repeated (syn.:

    assiduus, creber, multus): erat ille Romae frequens, in foro et in ore omnium cottidie versabatur,

    Cic. Rosc. Am. 6, 16:

    quibuscum si frequentes sunt,

    id. Off. 2, 13, 46; cf. Ter. Ad. 1, 1, 80.— Comp.:

    quod filium frequentiorem prope cum illis quam secum cernebat,

    Liv. 39, 53, 11:

    Demosthenes frequens fuit Platonis auditor,

    an assiduous hearer, Cic. Or. 4, 45:

    nos autem in hoc genere (orationis) frequentes,

    id. ib. 50, 167:

    sed in utroque frequentiores sunt poëtae,

    id. ib. 60, 202; cf.

    spectator,

    Quint. 10, 5, 19:

    conviva,

    Mart. 9, 98, 10:

    frequentem ad signa esse,

    Liv. 3, 24, 5:

    adesse senatui,

    Tac. A. 4, 55; so with dat.:

    contionibus,

    id. H. 4, 69 fin.:

    secretis,

    id. A. 4, 3:

    in ore frequens posteritatis eris,

    Ov. P. 2, 6, 34:

    frequens te audivi atque affui,

    Cic. de Or. 1, 57, 243.— Poet. with inf.:

    hic hominum casus lenire et demere fatis Jura frequens,

    Stat. Th. 7, 706.—
    B.
    Of inanim. and abstr. things, repeated, often, frequent, common, usual:

    mihi frequentem operam dedistis,

    Plaut. Cist. 1, 1, 7:

    (senectus) caret epulis exstructisque mensis et frequentibus poculis,

    Cic. de Sen. 13, 44:

    frequentiores (lactucae) in cibo,

    Plin. 20, 7, 26, § 68:

    frequentes litterae,

    Suet. Tib. 11:

    edicta,

    id. Ner. 41:

    iambus et trochaeus frequens,

    Cic. de Or. 3, 47, 182; cf.:

    (verbum igitur) cum apud alios sit etiam frequens, apud alios numquam reperiatur,

    Quint. 1, 5, 39:

    opera (= assidua),

    Plaut. Cist. 1, 1, 7; cf. Varr. L. L. 7, § 99: frequentiora latrocinia, Asin. Poll. ap. Cic. Fam. 10, 31, 1:

    familiaritas,

    Nep. Att. 19 fin.:

    honores,

    id. Phoc. 1:

    comparationis usus,

    Quint. 8, 6, 14:

    frequentior usus anulorum,

    Plin. 33, 1, 6, § 17; cf.:

    nec fuit alia gemma apud antiquos usu frequentior,

    id. 37, 7, 31, § 106:

    frequentior fama,

    Liv. 2, 32, 3: sententia, held or adopted by many, Plin. Ep. 2, 11, 6:

    frequens apud Graecos adagium,

    Gell. 1, 8, 4; cf. Quint. 8, 6, 37:

    id frequentius est, quam ut exemplis confirmandum sit,

    id. 4, 1, 75; 9, 2, 53:

    esse videatur, jam nimis frequens, octonarium incohat,

    id. 9, 4, 73.— With a subject-clause:

    erat adhuc frequens senatoribus, si quid, etc....loco sententiae promere, = usitatum,

    Tac. A. 2, 33:

    parere ergo exceptionem rei judicatae, frequens est,

    Dig. 44, 2, 6.
    II.
    Transf., of a multitude, assembled in great numbers, full, crowded, numerous:

    videt multos equites Romanos, frequentes praeterea cives atque socios,

    Cic. Verr. 1, 3, 7:

    refert etiam, qui audiant, frequentes an pauci an singuli,

    id. de Or. 3, 55, 211:

    major frequentiorque legatio,

    Liv. 5, 5, 10:

    senatus fuit frequentior quam, etc.... frequentes fuimus, omnino ad ducentos,

    Cic. Q. Fr. 2, 1, 1:

    senatus frequens convenit,

    id. Fam. 10, 12, 3; cf.:

    senatus frequens vocatu Drusi in curiam venit,

    id. de Or. 3, 1, 2; Plaut. Mil. 2, 6, 111; cf.

    also: frequentissimo senatu,

    Cic. Phil. 2, 38, 99:

    ad frequentiores consultatio dilata,

    Liv. 35, 7, 1:

    legem populi frequentis suffragiis abrogare,

    Cic. Brut. 62, 222:

    mane Germani frequentes ad eum in castra venerunt,

    in great numbers, Caes. B. G. 4, 13, 4; cf.:

    eodem conveniunt undique frequentes,

    id. ib. 7, 63, 6; id. B. C. 1, 13, 1:

    frequenti consessu,

    Suet. Aug. 44:

    convivio frequenti,

    id. Caes. 31; id. Tib. 61:

    frequenti auditorio,

    id. Claud. 41:

    equites Romani, qui frequentissimi in gradibus Concordiae steterunt,

    Cic. Phil. 7, 8, 21:

    huc postero die quam frequentissimi conveniunt,

    Caes. B. G. 4, 11, 5:

    frequens ibi hic piscis,

    Plin. 9, 59, 85, § 180: huc frequens Caementa demittit redemptor Cum famulis ( poet. for famulis frequentibus), Hor. C. 3, 1, 34.—
    B.
    Of places filled with a multitude, filled, full, crowded, populous, much frequented, well stocked (syn.: plenus, abundans).— Constr. absol., with abl., and in Tac. also [p. 780] with gen.
    (α).
    Absol.:

    frequentissimum theatrum,

    Cic. Div. 1, 28 fin.:

    sic ut nulla (praefectura) tota Italia frequentior dici possit,

    more populous, id. Planc. 8, 21:

    ei processit, ut est frequens municipium magna multitudo,

    id. Phil. 2, 41, 106:

    Numidia,

    Sall. J. 78 fin.:

    celebre et frequens emporium,

    much frequented, Liv. 38, 18, 11:

    via,

    Ov. A. A. 1, 585; cf.

    compita,

    Hor. S. 2, 3, 26:

    ludi,

    id. Carm. Sec. 22; cf.

    pompa,

    Ov. A. A. 1, 147.—
    (β).
    With abl. (since the Aug. per.):

    cum situm moeniaque et frequentem tectis urbem vidissent,

    Liv. 1, 9, 9:

    loca aedificiis,

    id. 31, 23, 5:

    Aegyptus multis (urbibus),

    Plin. 5, 9, 11, § 60:

    terra colubris,

    Ov. M. 4, 620:

    Sinuessa niveis columbis,

    id. ib. 15, 715:

    silva trabibus,

    id. ib. 8, 328; cf.:

    locus piceis ilicibusque,

    id. H. 16, 54:

    nemus agrestium pavonum multitudine frequens,

    Curt. 9, 2, 13:

    Nilus feris et beluis,

    Plin. 5, 9, 10, § 53:

    amnis vorticibus,

    Ov. M. 9, 106:

    vivarium piscibus,

    Col. 8, 16, 4:

    pharetra telis Lernaeis,

    Sen. Herc. Fur. 1233.— Comp.:

    utra pars frequentior vicis esset,

    Liv. 35, 11, 5.—
    * (γ).
    With gen.:

    quod talis silvae frequens fecundusque erat (mons),

    Tac. A. 4, 65.—Hence, adv.: frĕ-quenter.
    1.
    (Acc. to I.) Often, frequently (not freq. till after the Aug. per.):

    ut frequenter et assidue consequamur artis rationem studio et exercitatione,

    Auct. Her. 4, 56, 69:

    ad aliquem frequenter ventitare,

    Cic. Rep. 1, 9 (Moser, frequentes); cf.:

    gratior (erat) Alexandro frequenter in officinam ventitanti,

    Plin. 35, 10, 36, § 85:

    praecipue quidem apud Ciceronem, frequenter tamen apud Asinium,

    Quint. 1, 8, 11:

    frequenter in his etiam conjecturae locus est, nonnumquam tractatur aliqua finitio: aliquando etiam legales possunt incidere tractatus,

    id. 3, 8, 4:

    habet usum talis allegoriae frequenter oratio, sed raro totius,

    id. 8, 6, 47:

    continuo aut certe nimium frequenter,

    id. 9, 1, 11;

    opp. semper,

    id. 12, 1, 3; v. infra.— Comp.:

    quod et M. Cicero scripto ad Brutum libro frequentius testatur,

    Quint. 1, 10, 4:

    haec ad conjecturam frequentius pertinent, sed interim ad jus quoque,

    id. 5, 10, 38:

    ne plebs frumentationum causa frequentius a negotiis avocaretur,

    Suet. Aug. 40:

    non alias missi cecidere frequentius ignes,

    Ov. F. 3, 287.— Sup.:

    translatione frequentissime sermo omnis utitur,

    Cic. Or. 24, 81:

    non semper, etiamsi frequentissime, tuenda veritas erit,

    Quint. 2, 17, 36; Suet. Aug. 43.—
    2.
    (Acc. to II.) Numerously, in great numbers, by many (very rare):

    huic frequenter interceditur,

    Cic. Att. 1, 19, 5:

    Romam inde frequenter migratum est,

    Liv. 1, 11, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > frequens

См. также в других словарях:

  • Numidia — era un antiguo reino bereber africano y posteriormente una provincia romana en la costa norte de África, entre la provincia de África (actual Túnez) y la Mauritania (que es hoy en día la parte occidental de la costa de Argelia. Numidia se… …   Enciclopedia Universal

  • Numidia — Numidia, PA U.S. Census Designated Place in Pennsylvania Population (2000): 254 Housing Units (2000): 113 Land area (2000): 1.058389 sq. miles (2.741214 sq. km) Water area (2000): 0.000000 sq. miles (0.000000 sq. km) Total area (2000): 1.058389… …   StarDict's U.S. Gazetteer Places

  • Numidia, PA — U.S. Census Designated Place in Pennsylvania Population (2000): 254 Housing Units (2000): 113 Land area (2000): 1.058389 sq. miles (2.741214 sq. km) Water area (2000): 0.000000 sq. miles (0.000000 sq. km) Total area (2000): 1.058389 sq. miles… …   StarDict's U.S. Gazetteer Places

  • Numidĭa — Numidĭa, Land in Nordwestafrika; grenzte im Osten an Africa propria, wovon es der Tusca schied, im Süden an Libyen u. Gätulien, im Westen an Mauritanien, von welchem es früher der Mulucha, später der Ampsaga trennte, u. im Norden an das… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • NUMIDIA — regio africae mediterran. Metagonitis, Plinio l. 5. c. 3. in Libyae interioris et Mauritaniae confinio. Olim sub Regibus fuit, inter quos celebris masinissa, Populi Romani soclus, qui, violatus a Carthaginensibus, bello Punico tertio occasionem… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Numidia — Numidia, das Land der alten Numidier (d.h. Nomaden) in Nordafrika, umfaßte das heutige Algerien u. einen Theil von Marokko; die Numidier gehörten zum Berbernstamme, waren treffliche leichte Reiter, welche zuerst den Karthagern, im 2. u. 3.… …   Herders Conversations-Lexikon

  • Numidia — ancient region in North Africa, roughly corresponding to modern Algeria, Latin, named for its inhabitants, the Numidians, whose name is related to NOMAD (Cf. nomad) (n.) …   Etymology dictionary

  • Numidia — [no͞o mid′ē ə, nyo͞omid′ē ə] [L < Numidae, the Numidians, pl. of numida, a nomad < Gr noumada, acc. of nomas, NOMAD] ancient country in N Africa, mainly in what is now E Algeria …   English World dictionary

  • Numidia — This article is about the Roman province. For the Pennsylvanian city, see Numidia, Pennsylvania. Kingdom of Numidia ← …   Wikipedia

  • Numidia — No debe confundirse con Reino de Numidia. La provincia de Numidia en el Imperio romano. Numidia (202 46 a. C.) fue un antiguo reino bereber africano que se extendía en lo que hoy es Argelia y parte de Túnez ( …   Wikipedia Español

  • Numidia — Numidian, adj., n. /nooh mid ee euh, nyooh /, n. an ancient country in N Africa, corresponding roughly to modern Algeria. * * * Ancient country, North Africa, approximately coextensive with modern Algeria. During the Second Punic War (see Punic… …   Universalium

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»