Перевод: со всех языков на албанский

с албанского на все языки

3+per+person

  • 1 apiece

    [ë'pi:s] adv. secili, për secilin; për kokë, për person; copa; they cost five cents apiece ato kushtojnë pesë centë copa

    English-Albanian dictionary > apiece

  • 2 Fjalor i shkurtër terminoiogjik i informatikës

    A
    Abort - ndërprerje e operacionit, procesit ose procedures gjatë kryerjes së tij.
    Accept - pranon.
    Access time - koha e arritjes së të dhënave.
    Accessories - veglat ndihmëse në Windows.
    Adapter - kartelë për zgjerim e cila instalohet në kompjuter.
    Adress register - numër hemksadecimal i cili e tregon adresën e lokacionit të caktuar të memorjes.
    Algorithm - zgjidhja e një problemi hap pas hapi.
    allocate - ndarje të resurseve të kompjuterit, si për shembull në disk, shtypës ose memorje të çdo skedari, shfrytëzuesi ose procesi.
    alpha numeric characters - shenja alfanu-merike. Të gjitha shenjat që i shfrytëzon kompjuteri, përfshirë këtu edhe shkronjat, shifrat, shenjat për interpunksion dhe shenjat speciale, siç janë: \$, \@ i \#
    ANSI (American National Standar Institute) - Instituti Nacional Amerikan për Standarde.
    ASCII ( American Standard Code for Information Interchange) - Kodi amerikan për këmbim të informacioneve. Renditje standarde e shtatë shifrave binare (shifra e shtatë mund të jepet për kontroll të çiftësisë) e cila aplikohet për paraqitjen e shenjave në kompjuter.
    Animation - animacion - Iluzion i lëvizjes me paraqitje të shpejtë të fotografive të njëpasnjëshme, e cila arrihet me përdorim të harduerit dhe softuerit përkatës. Programet më të njohura për animacion janë: 3 D Studio, Autodesk Chaos, Imagine etj.
    Application - program i cili është i dedikuar për shfrytëzuesit e rëndomtë, i cili është i projektuar për kryerje të ndonjë pune të caktuar. Për shembull aplikacioni për kontabilitet financiar.
    Application development tools - vegla për krijim të programeve aplikative.
    ALU ( Arithmetic-Logic Unit) - njësi aritmetiko-logjike. Është pjesë e njësisë qendrore (çip i mikroprocesorit) e cila kryen operacione kryesore aritmetike dhe logjike me të dhënat.
    Artificial Intelligence - intelegjencë artificiale. Emër i sistemeve të kompjuterit që duhet të shfaqin inteligjencë njerëzore, si kuptim për fjalën e thënë, si reagim ndaj ambientit të tyre fizik dhe adaptimit ndaj kushteve të tilla.
    Ascending order - rendi i radhitjes së elementeve sipas rendit të rritjes, prej vlerave më të vogla kah më të mëdhatë (a, b, c...)
    Assembler - përkthyes programor. Program i projektuar që t'i transformojë instruksionet simbolike në formë më të qëlluar për t'i kryer në kompjuter.
    Assign - dhënie vlerë diçkaje që është shfrytëzuar në programim.
    Asterisk - shenja * (yll). Përdoret si shenjë xhoker që mundëson specifikim të disa skedarëve përnjëherë.
    Auto CAD - program aplikativ për projektim kompjuterik dhe disenjim.
    B
    Backbone - niveli më i lartë në një rrjet kierarkik kompjuterik.
    Backslash - shenja \\ ( ASCII kodi 92). Përdoret në specifikimin e rrugës së diskut ku gjendet skedari i kërkuar.
    Backspace - zhvendosje e kursorit për një vend prapa.
    Backup - kopje rezerve. Bëhet kopje e përmbajtjes së diskut të kompjuterit dhe atë në mënyrë periodike, ndërsa vendoset në shirit magnetik ose në CD.
    Bad sector - sektori jo në rregull. Pjesë e disketës ose diskut ku nuk nuk mund dhe ku nuk është e sigurt të shkruhen informacione
    Bad trac table - tabelë e shtigjeve që nuk janë në rregull. Listë e pjesëve të çrregulluara fabrikisht dhe të pasigurta për shkruarje, e cila është e ngjitur në pjesën e prapme të diksut.
    Bandwidth - njësi matëse për sasinë e të dhënave të cilat mund të transmetohen përmes ndonjë rrjeti të komunikimit në një sekondë.
    Bar chart - diagram në formë të shiritave.
    Bar code - paraqitje e shenjave alfanu-merike me ndihmën e vijave vertikale me gjatësi të ndryshme. Përdoret si mënyrë për shifrim universal të prodhimeve.
    Bar code reader - lexues bar cod. Pajisje optike për lexim të shenjave bar cod.
    BIOS (Basic Input Output System) - grup i programeve më të vogla detyra e të cilave është të shfaqë test rutinor kur kyçet kompjuteri, si dhe ta startojë sistemin operativ të kompjuterit.
    BASIC - gjuhë programore e cila është e lehtë për mësim.
    Batch - pako. Bashkësi e elementeve ose dokumeneteve të cilat përpunohen si tërësi.
    Batch processing - përpunim paketor. Teknikë që përdor vetëm një inkuadrim të programit në memorjen kryesore për shkak të përpunimit të më tepër detyrave të veçanta njëra pas tjetrës.
    Baud - bod. Kapacitet maksimal për transmetim të informacioneve në një kanal të komunikimit, i cili është njësi matëse e numrit të ndryshimeve të niveleve në sekondë.
    Benchmark - krahasim. Program standard i cili shërben për përcaktimin e performansave të kompjuterëve të ndryshëm.
    Beta version - version prove i softuerit para daljes së tij zyrtare në treg.
    BIT ( Binary digiT) - shifra binare janë 0 dhe 1. Kompjuterët digjital procesojnë informacione në formë digjitale, ndërsa zbatojnë vetëm shifra të sistemit binar. Ato zakonisht paraqiten me tension prej 5 V për numrin 1, gjegjësisht 0 V për numrin O.
    Binary file - skedar binar i cili përbëhet prej disa bitave, por i cili nuk është skedar tekstual. Zakonisht ato janë programe me fotografi.
    Binary system - sistem binar. Sistem numërimi për shkruarje të numrave në kompjuter. Aty ka vetëm dy shifra 0 dhe 1.
    Bps (Bits per second) - bit në sekondë. Masë për shpejtësinë e transmetimit të rrjetave kompjuterike
    Blank - i zbrazët, i pashkruar. Shenjë që i përdoret për paraqitjen e vendit të zbrazët ndërmjet shenjave të shtypura.
    Bold - shkronja me kontura më të trasha dhe më të errëta
    Bookmark - reference e cila na drejton kah ndonjë dokument i caktuar hipertekstual i Internetit.
    Boot - startimi i kompjuterit, gjatë së cilës fillon puna e sistemit operativ.
    Boot block - pjesë e diskut ku gjendet softueri i cili i mundëson kompjuterit ta fillojë punën.
    Boot disk - disk ose disketë prej së cilës startohet sistemi operativ.
    Break - ndërpren. Sinjal special i cili e ndërpet punën e ndonjë programi. Shpesh fitohet me shtypje të tasteve Ctrl dhe C përnjëherë.
    Browser - fletëkërkues. Program i cili është i dedikuar për shikimin e dokumenteve hipertekstuale të Internetit. Me ndihmën e tij shrytëzohet servisi më i dobishëm i Internetit WWW (W orld W ide W eb). Fletëkërkuesit më të njohur janë Microsoft Internet Explorer dhe Netscape Navigator.
    Buffer - bafer. Vend në kujtesën kryesore të kompjuterit për ruajtje të përkohshme të të dhënave.
    Bug - gabim, defekt. Gabim i paqëllimtë në program, për shkak të të cilit programi nuk punon si duhet. Në përkthimin më tekstual nënkupton bubë dhe mendohet se rrjedh prej ngjarjes kur mola është kapur për ndonjë relej të kompjuterëve të parë dhe e ka pamundësuar punën e tij.
    Bullet - shenjë për renditje e cila përdoret në programet për përpunim të tekstit.
    BBS (Bulletin Board System) - tabelë elektronike për shpallje. Shërbim telekomunikues përmes të të cilit konsumatorët komunikojnë, këmbejnë informata etj.
    Bus - mbledhëse. E lidh pllakën amë të kompjuterit me procesorin, kujtesën, diskun dhe elementet tjera kompjuterike.
    Byte - bajt. Tetë bita. Shpesh është numër binar tetëshifror i cili paraqet një shkronjë.
    C
    Cache - kesh. Pjesë e kujtesën e rezervuar për ruajtje të të dhënave që përdoren shpesh, te të cilat procesori ka qasje shumë më të shpejtë sesa në hard disk. Kujtesën kesh mund të gjendet në memorjen RAM ose në hard disk.
    Cancel button - tast për shfuqizimin e funksionit të zgjedhur. Te numri më i madh i programeve tasti për shfuqizim aktivizohet me shtypjen e tastit Esc.
    Case sensitive - dallimi i shkronjave të mëdha dhe të vogla. Me shpesh gjatë krahasimit të dy fjalëve apo teksteve.
    CRT (cathode ray tube) - gypi katodik i ekranit.
    CPU (C entral P rocessing U nit) - njësi qendrore e procesuimit. Zemër e kompju­terit personal. Udhëheq dhe drejton me të gjitha operacionet për përpunim të të dhënave.
    Centronics port - portë e kompjuterit në të cilën shpesh lidhet shtypësi.
    Chanel - kanal. Rrugë në të cilën transmetohet informacioni digjital në kompjuter.
    Character - shenjë; karakter. Cilado shkronjë, shenjë e interpunksionit, ose ndonjë nga njëqind shenjat tjera që mund të vërehen në ekran, gjegjësisht të cilat mund të shtypen.
    CPI (character per inch) - numër i shenjave në një inç. Njësi matëse për matjen e dendësisë së shkrimit. Shprehet me numër të shenjave në një inç.
    Check box - kuti katrore për dialog e cila mund të jetë e kyçur ose e çkyçur, gjegjësisht të jetë e zgjedhur ose jo, ndonjë opcion në kornizën për dialog.
    Checksum - shumë për kontroll. Shuma e numrave që përdoren për kontrollim të mbledhjes.
    Click - klik. Shtypje dhe lëshim i tastit të minakut, pa mos e lëvizur.
    Client - klient. Sistem i cili mund të punojë i pavarur, edhe pse në një masë edhe ky është i varur prej ndonjë sisitemi tjetër. Për kompjuterin që është i lidhur në rrjet kompjuterik shpesh thuhet se është klient.
    Client-server network - rrjet i tipit klient-server.
    Clip art - bashkësi e vizatimeve grafike dhe fotografive të shkruara në skedar të veçantë i cili është i arritshëm për përdorim të ndonjë aplikacioni, për shembull, për përpunim të tekstit ose të grafikës.
    Clipboard - kohësisht, skladim i fshehur për tekst ose fotografi të cilat priten ose kopjohen.
    Clock speed - shpejtësi e ores. Shpejtësia e punës së procesorit në kompjuter matet me megahercë (MHz) ose me gigahercë (GHz).Sa më e shpejtë është shpejtësia e procesorit, aq më tepër urdhëra mund të kryejë kompjuteri.
    Clone - klon. Kompjuter i cili paraqet kopje të suksesshme të kompjuterit tjetër të (standardizuar). Më shpesh kjo u dedikohet atyre kompjuterëve të cilët janë kompatibil me kompjuterët e kompanisë IBM.
    Cod - kod. Diçka që është shkruar me gjuhën kompjuterike, në letër ose në kompjuter.
    Code page - faqe e koduar. Tabelë e cila tregon se cili karakter i përgjigjet shenjës në ekran dhe me shtypjen e tasterit a përfitohet e njëjta shenjë.
    CGA (Color Graphics Adapter) -videokartelë e cila është më e vjetëruar.
    COM port - portë seriale. Më shpesh në kompjuterët ekzistojnë dy porta seriale të shënuara si C0M1 dhe COM2.
    Command interperter - program i cili i integron dhe i përpunon urdhërat e dhënë në kompjuter. Në sistemin operativ DOS është programi C0MAND.COM, ndërsa në WINDOWS është WIN.INI
    COBOL (Common Business Orientated Language) - gjuhë progamore nga gjeneratat më të vjetra të cilat përdoren për aplikacione financiare.
    Communication protocol - përmbledhje e programeve e cila mundëson transmetim dhe këmbim të të dhënave ndërmjet dy ose më tepër kompjuterëve.
    CD (Compact Disc) - kompakt disk. Medium për memorim të të dhënave digjitale dhe audio. Në kompakt disk mund të vendoset muzikë prej 72 minutave ose të dhëna prej 650 MB.
    CD ROM (Comapct Disc Read Only Memory) - njësi harduerike për leximin e kompakt disqeve. Me këtë njësi mund vetëm të lexojmë e jo edhe të shlyejmë ose të regjistrojmë të dhëna të reja.
    COMPAQ (COMPAtibility Quality) - shenjë e prodhimeve cilësore të kompjuterëve desktop dhe laptop.
    Compiler - kompajler; përkthyes. Program i cili i përkthen disa gjuhë të larta programesh në ndonjë gjuhë makinerike.
    CompuServe - njëra ndër rrjetat më të mëdha të Internetit në botë. Klientëve të tyre ju ofron këmbim të skedarëve, të të dhënave, të postës elektronike etj.
    CAD (Computer Aided Design) - shfrytëzim i kompjuterit për krijime të vizatimeve ose për projektime të ndonjë objekti ose sistemi. Programet më të njohura nga kjo sferë janë Auto Cad, Auto Sketch, Design CAD, Lab View etj.
    CAM (Computer Aided Manifacture) - prodhim me ndihmën e kompjuterit.
    CASE (Computer Aided Software Engineering) - vegël softuerike për programerët. Shfrytëzohen për planifikim, analizim si dhe projektim të dokumentacionit në softuerin kompjuterik.
    Computer analyst - analitik kompjuteristik. Person i cili i definon problemet dhe saktësisht i pëcakton hapat për zgjidhjen e tyre me anë të kompjuterit.
    Configuration - konfiguracion. Mënyrë e lidhshmërisë së kompjuterit me njësitë tjera periferike në një sistem të përbashkët.
    Controller - vegël teknike e cila i mundëson veglës tjetër të komunikojë me kompjuterin.
    Conversion - konverzion. Proces i transformimit të të dhënave (tekst, grafik) nga një format në tjetër.
    Cooki file - skedar në të cilin ruhen skedarët e shfrytëzuar (cookies). Zakonisht gjendet në emërtuesin bashk me fletëkërkuesin (shembull në emërtuesin Internet Explorer).
    Corel DRAW- Pako programore e dedikuar për vizatim dhe punim me fotografi.
    Corrupted file - skedar i dëmtuar. Dëmtimi mund të jetë për shkak të ektorëve të diskut që nuk janë në rregull, prishjes fizike ose gabimeve të shkaktuara nga programi.
    Crash - gjendje kur kompjuteri bie prej funksionimit të tij dhe më tutje nuk mund të përdoret. Pas kësaj kompjuteri zakonisht përseri startohet.
    Current drive - disk me të cilin shfrytëzuesi punon momentalisht.
    Cursor - kursori. Tregues i pozicionimit. Vijë vertikale e lëvizshme që dridhet dhe vezullon e që paraqitet në ekran si indikator vizuel e cila mund të dislokohet edhe vertikalisht edhe horizontalisht me anë të urdhërave prej tastierës.
    Cyberphobia - kiberfobia. Frikë nga kompjuteri.
    CRC (Cyclic Redundancy Check) - metodë e testimit për të dhënat dalëse nga disku për shkak të sigurisë prej gabimeve.
    D
    Data - të dhënat. Nocion i përgjithshëm për numrat, simbolet dhe madhësitë analoge të cilat shfrytëzohen si madhësi dalëse për përpunimin e kompjuterit.
    Database - baza e të dhënave. Bashkësi e të dhënave të lidhura ndërmjet vete dhe të organizuara paraprakisht. Programet më të njohura për udhëheqjen e bazave të të dhënave janë: Oracle, MS SQL Server, Informix, Sybase etj.
    Data security - mbrojtje e të dhënave nga ndërhyrjet e qëllimta ose të rastësishme nga njerëz jo të autorizuar.
    Data type - tip i të dhënave. Mund të jenë: tekstuale, numerike, logjike, dhe të dhëna të datave.
    Dead lock - ndërprerje; bllokim. Situatë kur ndonjë program nuk mund të realizohet në kompjuter, për shkak se e pret rastin që faktikisht kurrë nuk do të ndodh.
    Debug - testim i programit të kompjuterit me korrigjim të gabimeve të paraqitura në te.
    Default value - ndonjë vlerë që nënkuptohet. Vlerë që programi automatikisht e zgjedh po qe se shfrytëzuesi nuk jep ndonjë vlerë tjetër. Për shembull ngjyrat që i jep WIND0WS-i janë default vetëm po qe se shfrytëzuesi nuk i përdor.
    Defragmentation - defragmentim. Proces i bashkangjitjes i të dhënave të një programi në disk, që të mund të shpejtohet puna e tij. Është e preferueshme që defragmenting të bëhet një herë në javë, për të shpejtuar punën e diskut.
    Density - dendësi. Njësi matëse për numrin e të dhënave të cilat mund të shkruhen në ndonjë medium (disketë, shirit magnetik etj).
    Decsending sort - renditje me radhitje të kundërt.
    Desktop - sipërfaqja aktive e ekranit gjatë punës me Windows, e cila përmban dritare dhe ikona.
    Desktop computer - kompjuter i cili pozicionohet horizontalisht në tavolinën punës.
    DTP (Desktop Publishing) - Pako e softuerit me të cilën kompjuteri mund të përdoret për disenj të dokumenteve, duke përfshirë fotografi, tekst dhe kontroll të pamjes së dokumenteve dhe shtypjen e tyre.
    Destination file - skedar që pranon.
    Device - vegël, mjet, përbërje, njësi. Nocion i përgjithshëm i cili shfrytëzohet për të identifikuar ndonjë komponentë të kompjuterit (disk, tastaturë, minak, etj).
    Device driver - softuer i cili i mundëson kompjuterit të komunikojë me njësitë periferike.
    DAT (Digital Audio Tape) - shirit magnetik në të cilin memorizohen të dhënat me sasi shumë të mëdha.
    DVD (Digital Video Disk) - teknologji e harduerit e cila mundëson shiqimin e filmave, spoteve muzikore etj.
    DMA (Direct Memory Access) - proces i transmetimit të një sasie të madhe të të dhënave ndërmjet diskut dhe kujtesës punuese të kompjuterit.
    DirectX - varg i programeve standarde për aplikacione të Microsfti-t, i dedikuar për lojra dhe aplikacione multimediale.
    Disk controller - kartelë e cila e lidh kompjuterin me diskun; zakonisht gjendet në pjesën e poshtme të diskut.
    Disk drive - njësi fizike e cila e pranon dhe e kthen diskun magnetik dhe mundëson lexim dhe shkrim të të dhënave.
    DOS (Disk Operating System) - njëri ndër sistemet më të njohura operative i cili është shumë përfshirës dhe shfrytëzohet nga kompjuterët personal. I prodhuar nga kompania Microsft në vitin 1982.
    Domain - grup i kompjuterëve emrat e të cilëve e ndajnë të njëjtën prapashtesë. Shembull: com (firmë komerciale), org (organizatë pa përfitim), gov (qeveri), edu (institucion arsimor), net (provajder i Internetit). Njësoj ekzistojnë edhe prapashtesa të cilat i identifikojnë shtetet p.sh. mk prapashtesë për Maqedoninë.
    Dpi (dots per inch) - pika në inç. Njësi për matjen e rezolutës së shtypjes në shtypës. Rezoluta te shtypësit amë sillet rreth 300 dpi, ndërsa te shtypësit lezër arrin deri në 1200 dpi.
    Double click - klikim; shtypje e dyfishtë. Klikim i shpejtë dhe lëshim i tastit të minakut dy here pa lëvizjen e minakut ndërmjet dy klikimeve.
    Double precision - precizitet i dyfishtë. Teknikë me të cilën paraqiten numrat me gjatësi të dyfishuar.
    Download - kopjim i ndonjë programi ose skedari prej ndonjë kompjuteri kryesor në kompjuterin personal.
    Draft quality - kualitet i shtypit, i cili është i lexueshëm, por nuk duket aq mirë për përdorim që ai dokument të botohet në ndonjë revistë ose libër. Zakonisht shfrytëzohet për nxjerrjen e kopjeve që të shkojë në korrekturë.
    Drag-and-drop - tërheqje dhe lëshim i tastit të minakut.
    Drop-down meni - Lista e urdhërave të menysë së aktivizuar, të radhitura njëra pas tjetrës.
    DLL (Dynamic Link Library) - grup e funksioneve të cilat shfrytëzohen gjatë programimit në Windows.
    E
    EPROM (E lectrically P rogrammable R ead O nly M emory) - çip memorizues përmbajtja e të cilit nuk mund të ndryshohet.
    E-mail (electronic mail) - postë elektron­ike. Njëri nga shërbimet më të njohura të Internetit me të cilin porositë dërgohen prej një kompjuteri në kompjuter tjetër.
    Embedded object - objekt i ndërvënë.
    EMM386.EXE - program i cili mundëson vendosjen e drajverave dhe programeve në hapësirën e lartë të memories.
    Emulator - emulator. Program cili i mundëson kompjuterit të zbatojë programe të shkruara për kompjuter tjetër.
    Encryption - shifrim. Kodim i porosisë me çka nuk mundësohet hyrje e palejuar deri te ajo.
    EOF (end of file) - fund i skedarit. Shenjë për fundin e skedarit, e cila shfrytëzohet si indikator se këtu kryhen të dhënat.
    Ethernet - rrjet lokal kompjuterik i konstruktuar prej llojit të kabllove me mundësi të bartjes deri më 10 Mbit/sec.
    Event - rast; paraqitje. Moment kur paraqitet ndryshimi specifik i ndonjë gjendjeje.
    Exchange - këmbim i informatave ndërmjet dy lokacioneve.
    Exchengeable disk - disk transmetues. Tip i diskut i cili montohet në shtëpizë të posaçme dhe është i transmetueshëm.
    Executable file - program zbatues. Skedar i cili mund të aplikohet në kompjuter.
    Expression - shprehje matematikore ose logjike e shkruar në gjuhën programore
    EBCDIC (Extended Binary Decimal Interchange Code) - kod i cili i përdorë tetë shifra binare të krijuara nga IBM, ndërsa i paraqet shenjat (shkronjat, numrat etj.) nga kompjuteri i cili i proceson.
    External modem - modem i jashtëm. Modem në kuti të veçantë, kabllo dhe mbushës i cili më së shpeshti aktivizohet në portën seriale të kompjuterit.
    Extranet - intranet i cili u është lënë në disponim klientëve dhe blerësve të jashtëm me qëllim që t'i shohin të dhënat. Më shpesh ata janë të siguruara me shifra që të ruhet siguria e blerësve.
    F
    Fan ventilator - ventilator i cili mundëson cirkulimin e ajrit nëpërmjet pjesëve kompjuterike dhe e pamundëson nxehjen e tyre.
    Fatal error - gabim në programin kom­pjuterik i cili e ndalon funksionimin e tij.
    Fault tolerance - tolerim i gabimeve. Aftësi e ndonjë sisitemi që ta vazhdojë funksionimin normal edhe pse ekziston problem në harduer ose softuer.
    Fax modem - faks modem. Modem i aftësuar të pranojë dhe të dërgojë fakse. Në këtë rast fakset janë elektronike.
    Fiber optics - fije optike. Mundëson shpejtësi të madhe të bartjes së të dhënave në rrjetat kompjuterike.
    File - skedar; fajll; datotekë. Pa marrë parasysh çfarë informate, të grumbulluar dhe të inçizuar nën një emër. Skedari mund të përmban tekst, grafikon, program etj.
    FAT (File Allocation Table) - tabelë e cila shërben për renditjen e skedarëve e cila gjendet në fillim të diskut dhe përmban informata për ata pjesë të diskut të cilat shfrytëzohen, pjesë të diskut të cilat nuk shfrytëzohen dhe ato të cilat nuk mund të shfrytëzohen për shkak të dëmtimit të blloqeve në disk.
    File control system - program i cili udhëheq me bartjen e të dhënave nga ciladoqoftë pajisje deri në ndonjë pajisje tjetër.
    File locking - përmbyllje e skedarit. Ndalesë që më tepër se një shfrytëzues ta ndërrojë përmbajtjen e skedarit.
    File protection - mbrojtje e skedarit. Komandë e kompjuterit e cila e ndalon shkruarjen dhe fshirjen e të dhënave në skedar, por e lejon leximin e tyre.
    Firewall - sistem rrjetor për sigurim i cili ndihmon në ndërprerjen e hyrjes së paautorizuar në sistemin kompjuterik; thjesht ky është kompjuter i lidhur në Internet dhe me të cilin zhvillohet i gjith komunikimi në Internet.
    Floppy disk - disk i butë, disketë
    Footer - tekst i cili paraqitet në pjesën e poshtme në secilën faqe.
    FF (Form Feed) - urdhër i cili shfrytëzohet i që ta lëviz letrën në printer në faqe të re. Zakonisht në tabelën kontrolluese të printerit gjendet një tast i cili mundëson kryerjen e funksionit përkatës.
    FORTRAN (FORmula TRANslation) - gjuhë programore e krijuar në kompaninë IBM e cila shfrytëzohej për programimin e aplikacioneve tekniko shkencore.
    Freeware - programe pa pagesë, por të mbrojtura me ligj për autorizim
    FAQ (Frequently Asked Question) - pyetje ose lista me pyetje dhe përgjigje të cilat janë shumë të shpeshta dhe shumë shfrytëzues ballafaqohen me këto të dhëna. Këto lista janë shumë frytdhënëse për shkak të këmbimit të informatave.
    G
    GIGO (Garbage In, Garbage Out) - princip në të cilën po qe se hyjnë të dhëna jokor-rekte dhe jovalide në kompjuter, ai do të japë rezultate jokorrekte dhe të pakuptimta.
    GUI (graphical user interface) - interfejs grafik i shfrytëzuar për sisteme opera­tive. Komunikimi ndërmjet shfrytëzuesit dhe programit zhviliohet me anë të shfrytëzimit të ikonave, dritareve dhe të ngjashme. Një shembull për një iterfejs të tillë që e shfrytëzojmë është Windows-i.
    Guru - Njeri me kapacitet të lartë i cili dëshiron t'u ndihmojë të tjerëve në zgjedhjen e problemeve të tyre.
    H
    Hacker - haker. Person për të cilin kompjuteri është hobi. Sot shumë njerëz termin haker e identifikojnë me person i cili në mënyrë të paligjshme hy në kompjuter të huaj.
    Halt - ndalesë. Ndalje e realizimit të operacioneve të renditura në programet kompjuterike.
    Hand-held computer - kompjuter i vogël që mund të mbahet edhe në dorë.
    Hang - rri varur. Mosfunksionim i kompjuterit. Kur kompjuteri rinë varur, i ekrani duket normal, por çfarëdo pune tjetër është e pamundur të futet në funksion.
    Hard copy - rezultatet e shtypura në letër.
    Hardware - hardueri, gjërat fizike apo të prekshme të kompjuterit.
    Help - ndihmë. Funksion i cili është i pranishëm në shumë programe, i cili shërben si ndihmë e shfrytëzuesit për përdorimin e programit.
    Hertz (Hz) - herc. Cikël në sekondë me të cilin matet shpejtësia e procesorit në kompjuter.
    HEX (Hexadecimal) - Sisitem numëror në matematik, në të cilin si bazë e numërimit është numri 16. Për shfaqjen e numrave përdoren shifrat 0-9 dhe shkronjat A-F. Është shumë i qëlluar për përdorimin e kalkulimeve kompjuterike.
    Hidden file - skedar i fshehur. Skedar i cili përmban atribute të cilat nuk lejojnë që emri i skedarit të kopjohet, të fshihet ose të shfletohet.
    High tech - teknologji e lartë
    Host computer - kompjuter kryesor me të cilin lidhen kompjuterët tjerë.
    Hot key - tast ose kombinim i tasteve i cili zbaton instruksion të përcaktuar pa marrë parasysh se çka punon procesori në momentin e dhënë.
    HTML (Hyper Text Markup Language) - format hipertekstual për punë me dokumente. Shërben për krijimin e dokumenteve WEB në internet.
    Hub - hab. Paisje në të cilën kyçen kompjuterët të cilët janë të lidhur në rrjet.
    Hyphenation - ndarje e fjalëve
    I
    Illegal - jolegal. Parametra hyrëse të cilët janë të papranuara, për shkak se nuk i përmbushin specifikacionet e vendosura në programe.
    Image processing - përpunim i grafikonëve
    Imaging - proces i shkrimit të grafikës në ndonjë medium, për shembull në shirit.
    Implementation - implementim. Instalim i sitemit kompjuterik.
    Infrared - teknologji e cila shfrytëzon ndriçimin për lidhjen të kompjuterëve pa kabëll.
    Initialization - inicializim. Operacion për formatim të diskut ose disketës, si dhe përgatitje për shkruarjen dhe përdorimin e të dhënave.
    Ink-jet printer - shtypës pështyes që hedh ngjyrën në letër.
    Input data - të dhënat hyrëse.
    Insert mod - rregull për futjen e të dhënave.
    Install - instalim, futja fillestare e ndonjë programi në kompjuter.
    Instruction - instruksion. Urdhër i destinuar për mikroprocesorin.
    Integer - numër i plotë pa presje decimale
    L
    Line printer - shtypës i cili shtyp përnjëherë një rresht tekst.
    Link- lidhje; lidhshmëri.
    Load - mbushje, futje e programit në memorje.
    LAN (Local Area Network) - rrjet lokal në kuadër të një hapësire ose ndërtese. Lidhje e dy ose më tepër kompjuterëve me kabllo me qëllim të këmbimit të informatave.
    Local printer - shtypës i cili është i lidhur drejtpërdrejt me një stacion punues, i cili nuk është në disponim të shfrytëzuesve tjerë të rrjetit.
    Login - Paraqitje në kompjuter. Në këtë rast kompjuteri kërkon nga shfrytëzuesi që të identifikohet me emrin dhe shifrën.
    Logoff- çlajmërim. Largim nga puna me kompjuter.
    Loop - cikël. Renditje të instruksioneve kompjuterike të cilat praktikohen me anë të përsëritjeve, gjersa nuk përmbushet ndonjë kusht.
    M
    Machine code - kod makine. Përmbledhje e instruksioneve kompjuterike në ndonjë kompjuter të posaçëm i cili niund ta kryejë urdhërin.
    Macro - makro. Serial i urdhërave të cilat kryhen me shtypjen e një tasti ose me ndonjë urdhër. Në të shumtën e rasteve i shkruan vetë shfrytëzuesi për ta lehtësuar punën gjatë përsëritjeve të një morie urdhërash.
    Mailbox - sandëku postar.
    Main program - pjesë kryesore e pro­gramit e cila i kontrollon nënprogramet.
    Mass storage - pajisje në të cilën mund të vendoset një numër i madh i të dhënave.
    Medium - medium. Bartës i të dhënave, shpesh mendohet në disketë, CD-ROM dhe të ngjashme.
    MMU (Memory Management Unit) - pajisje e cila udhëheq kujtesën.
    Merge - bashkim, kombinim i dy ose më tepër skedarëve.
    Message - porosi nga kompjuteri e cila informon për diçka.
    MIDI file - skedarë me përshkrime muzikore.
    MIPS (Million Instruction Per Second) -milion instuksione në sekondë. Njësi matëse për shpejtësinë me të cilën procesori i kryen instruksionet. Për shembull, procesori Pentium i cili punon në 100 MHz kryen 100 milionë instruksione në sekondë, pra 100 MIPS-a.
    Millisecond (ms) - milisekondë. Kohë e barabartë me pjesën e njëmijtë të sekondës. Shfrytëzohet për shprehjen e shpejtësisë te hard disqet.
    Mode - regjim i punës; mënyrë e punës. Njëra nga gjendjet alternative të punës së kompjuterit.
    MODEM (MOdulator/DEModulator) - modem. Regullator i cili të dhënat e dërguara i shndërron në sinjal telefonik, të qëlluara për lidhje të drejtpërdrejtë telefonike.
    Motherboard - pllaka amë e kompjuterit në të cilën janë të lidhura të gjitha elementet e harduerit.
    Multimedia - kombinim i tekstit me fotografi dhe zë, videoanimacion.
    MIME (Multipurpose Internet Mail Extensions) - standard për bashkangjitjen e skedarëve në porositë elektronike.
    Multitasking - aftësi e sistemit operativ që njëkohësisht të ushtrojë më shumë programe.
    N
    Network - rrjet i kompjuterit.
    NetWare - sistem operativ rrjetor i shpikur nga kompania Novell.
    Network adapter - adapter i rrjetit. Kartelë e cila instalohet në kompjuter përmes të cilës ai lidhet në rrjet.
    Network administrator - njeriu i cili e mbikëqyrë punën e rrjetit kompjuterik dhe që udhëheqë me të.
    Network protocol - protokoll rrjetor. Bashkësi e standardeve kompjuterike në një rrjet.
    Node - nyje, pika ngjitëse në rrjein kompjuterik
    Non-interlaced - sa i përket disa monitorëve te të cilët topi elektronik pas një kohe e kalon ekranin pa mos lëshuar asnjë vijë.
    Notebook computer - kompjuter i vogël me format sa një faqe e letrës.
    Numeric keypad - tastierë numerike.
    O
    OLE (Object Linking and Embedding) -mënyrë e këmbimit të informatave ndërmjet dy skedarëve me aplikim të njëjtë ose të ndryshëm në Windows.
    Off-line - i çkyçur
    On-line - i kyçur
    ODBC (Open Data Base Connectivity) - standard i cili mundëson hyrje në sisteme të ndryshme të bazave të të dhënave.
    Operating System - sistem operativ. Softuer i cili është lidhje ndërmjet shfrytëzuesit dhe kompjuterit.
    Optical cable - kabëll optik për lidhje rrjetore të kompjuterëve me të cilin arihet shpejtësi e madhe në përcjelljen e të dhënave.
    OCR (Optical Character Recognition) - njohje e simboleve optike. Program i cili identifikon shenjat e shkruara dhe ato të shtypura dhe pastaj krijon skedar tekstual.
    OEM (Original Equipment Manifacturer) - prodhues i komponenteve të ndryshëm, të cilët pastaj lidhen me klientin, e emri i tij figuron në kompjuter.
    Overflow - tejkalim. Gjendje e cila paraqitet si rezultat i operacionit aritmetik; e tejkalon kapacitetin e kujtesës për ruajtjen e rezultatit.
    Overload - ngarkim i tepërt. Ngarkim më i j madh sesa pajisja; mund ta mban atë për të cilën është konstruktuar.
    Overstrike - nënvizim.
    Overtype - shkrim përmbi tekst.
    Overwrite - mbulim i informatës e cila më parë ka qenë në atë vend.
    P
    Page break - ndërprerje e faqes. Vend ku mbaron një faqe dhe fillon faqja tjetër.
    Page layout - pamje e faqes
    Ppm (pages per minute) - faqe në minute. Njësi matëse e shpejtësisë së shtypësit gjatë shtypjes.
    Pagination - operacion automatik te programet për përpunimin e tekstit, i cili shërben për renditjen e tekstit nëpër faqe me numerimin e tyre.
    Palmtop computer - kompjuter i vogël i cili mund të mbahet në një dorë.
    PASCAL - Paskali. Gjuhë kompjuterike.
    Password - Fjalë e fshehur e cila përdoret për hyrje në sistemin kompjuterik.
    Patch - arnim. Ndryshim i kodit programor, i cili zakonisht bëhet pas mbarimit të softuerit me qëllim që të përmirësohen disa gabime.
    Path name - emri i datotekës së bashku me rrugën me të cilën arihet deti tek ajo.
    Pause - pauzë. Tast ose urdhër i cili përkohësisht e ndërpren punën e ndonjë programi.
    Peer-to-peer - rrjet lokal ku çdo kompjuter i kyçur është i barabartë. Në rrjet nuk ekziston server.
    Peripheral device - pajisje e harduerit e cila kyçet në kompjuter.
    Permanent SWAP file - skedar i përhershëm në Windows me të cilin shtresohen të dhënat dhe instruksionet programore kur nuk mund të vendosen në kujtesën RAM.
    PCMCIA (Personal Computer Memory Card International Association) - komitet i cili krijoj standarde për memorje me kapacitet më të madh e aplikuar te kompjuterët laptop.
    PIXEL (Picture Element) - Element më i vogël i monitorit kompjuterik i cili mundë të kontroliohet. Sa më i madh të jetë numri i pikselave, aq më e mirë është rezoluta.
    Pirate - person i cili merret me formën ilegale të kopjimit të softuerave.
    Plasma display - teknologji e përdorur për konstruimin e ekranit te kompjuterët laptop.
    Plotter - vizatues. Pajisje e cila shërben për vizatimin e rezultateve të përfituara nga kompjuteri.
    Plug and play - kyçe dhe puno. Pajisje të cilat kompjuteri automatikisht i detekton dhe i instalon drajverat e nevojshëm në të.
    Pointer - tregues. Fotografi e vogël në ekran, zakonisht në formë të shigjetës; lëvizjet e saja kontrollohen nëpërmjet minakut.
    Port - portë; lidhje; hyrje.
    Portability - përcjellshmëri. Cilësi e programave kompjuterike që të mund të adaptohen në lloj-lloj tipash të kompjuterëve.
    Power supply - furnizues i rrymes te kompjuteri.
    Print queue - pritje, rend për shtyp.
    Print server - zakonisht njëri prej kompjuterëve në rrjet i cili dirigjon me të gjitha kërkesat për shtyp dhe me të gjithë shtypësit që janë të lidhura në rrjet.
    Printer driver - softuer i cili i mundëson kompjuterit që të punojë me shtypësin.
    Procedure - rradhitje e instruksioneve kompjuterike të cilat bashkarisht veprojnë për një nevojë dhe detyrë të caktuar.
    Processing - përpunim i të dhënave.
    Programming language - gjuhë programore me të cilën programeri e shkruan programin kompjuterik.
    Prompt - shenjë për thirrje; shërben për shkruarjen e urdhërave.
    Purge - shlyerje pas së cilës të dhënat e shlyera nuk mund të kthehen më.
    Q
    Query - pyetje. Instruksion kompjuterik i cili i parashtron pyejte bazës së të dhënave.
    Quit - ndalje. Urdhër me të cilën para kohe ndalet ekzekutimi i programit.
    QWERTY - tastier në të cilën rreshti më i lartë i saj fillon me shkronjat Q, W, E, R, T, Y. Ekzistojnë edhe lloje tjera të tastierëve si per shembull QWERTZ.
    R
    Radio button - radio sustë. Mund të zgjedhim vetëm një sustë të këtij lloji në program.
    RAM (Random Access Memory) - kujtesa kryesore kompjuterike në të cilën janë të vendosura të dhënat të cilat përpunohen.
    Read-only - vetëm lexim. Të dhënat mund të lexohen, por jo edhe të ndryshohen.
    ROM (Read Only Memory) - kujtesa e pashlyeshme nga e cila mund të lexohen të dhënat.
    RTC (Real Time Clock) - Çip kompjuterik i cili ka funksion të orës që ta informojë kompjuterin për kohën e saktë, datën dhe vitin.
    Reboot - përsëri startim të kompjuterit, zakonisht për shkak të rënies së sistemit.
    Record - grup i të dhënave të cilat i takojnë një grupacioni. Për shembull, emri i ndonjërit, mbiemri, adresa dhe numri i telefonit.
    Recover - kthim në gjendjen normale të punës pas paraqitjes së gabimit në sistem.
    RAID (Redundant Array of Inexpensive Drives) - kombinim i më shumë disqeve me qëllim që të rritet siguria e të dhënave nga ndonjë humbje e paparashikuar.
    Refresh rate - shpejtësi për freski. Numër maksimal i fotografive që mund të shfaqen në ndonjë monitor për një sekondë. Paraqitet me herc.
    RDBMS (Relational Data Base Management System) - sistem për udhëheqjen e bazave të të dhënave.
    Remote computer - kompjuter i larguar.
    Remote control program - program me komandim prej së largu.
    Repeat delay - koha e nevojshme që të shtypet një tast e që të paraqitet karakteri i cli përgatitet që të dale në ekran.
    Reset button - sustë për resetim. Sustë në pjesën e përparme të shtëpizës së kompjuterit e cila shërben për vënien e sistemit në gjendjen fillestare të saj.
    Resolution - qartësi e përshkruarjes në ekran apo në shtypës.
    Response time - kohë për përgjigje nga ana e kompjuterit për ndonjë kërkesë përkatëse.
    Restart - startim i përsëritur i kompjuterit.
    Retreive - gjetje dhe ndarje në veçanti e ndonjë informate të përcaktuar.
    Retry - orvatje e sërishme për të kryer ndonjë instruksion të programit.
    Ring network - rrjet unazor.
    RJ-45 - konektor i cili i ngjan lidhjes telefonike, por ka 8 tela në vend që të ketë 4.
    Root directory - direktoriumi kryesor i një disku.
    Router - udhërëfyes. Pajisje rrjetore e cila i dërgon të dhënat në rrjet duke e zgjedhur rrugën më të mirë.
    S
    Safe mode - gjendje në të cilën startohet Windows-i kur paraqitet ndonjë konflikt në harduer.
    Save - shkrim i të dhënave në disk, ku nuk mund të humben pas mbylljes së kompjuterit.
    Scanner - skener. Mjet i cili në mënyrë optike lexon ndonjë dokument dhe e shndërron në skedar grafiko-digjital.
    Screen - ekran.
    Scroll - lëvizje e tekstit lart-poshtë.
    Search engine - program për kërkimin e të dhënave. Makina më të njohura për kërkim në internet janë: Yahoo, Altavista, Google etj.
    Server - kompjuter në rrjet i cili disa nga resurset e veta i vë në disponim të ndonjë kompjuteri tjetër.
    Session - koha në të cilën një shfrytëzues e kalon në rrjet.
    Set up - një sistem të vihet në gjendje pune.
    Shared file - skedar i përbashkët.
    Shut down - kryerje e punës së një sistemi operativ të kompjuterit ose çkyçje e kompjuterit.
    SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) - protokoll i cili shfrytëzohet për udhëheqjen e këmbimit të postës elektronike ndërmjet dy kompjuterëve.
    Slave - i nënshtruar. Kompjuter i cili është i kontrolluar nga një kompjuter tjetër.
    Software - të gjitha programet të cilat mund të shfrytëzohen në një kompjuter.
    Software development tool - vegla për zhvillimin e programeve.
    Sort - renditje e të dhënave me radhitje të re.
    Sound card - kartë për zërim.
    Storage - kujtesë.
    String - varg i shenjave.
    SQL (Structured Query Language) - pako e programeve për udhëheqjen e bazave të të dhënave.
    Switch - ndërprerës.
    System software - softuer sistemor (p.sh. MS-DOS, Windows etj).

    English-Albanian dictionary > Fjalor i shkurtër terminoiogjik i informatikës

  • 3 computer

    [këm'pju:të:] n 1. makinë llogaritëse; kompjuter, ordinator. 2. llogaritës, njehsues (person)
    - Kompjuteri është pajisje elektronike shumë e ndërlikuar që shërben për regjistrimin, transmetimin dhe përpunimin e informatave që mund të manifestohen si llogaritje, udhëheqje të proceseve, përpunim i tekstit, të dhënave të ndryshme si dhe për përdorime më të përgjithëshme. Kompjuteri, marrë në kuptimin e gjerë, përbëhet prej dy komponentëve të quajtura: harduer ( hardware - pjesë fizike e tij) dhe softuer ( software - programet dhe udhëzimet për punë). Me fjalë tjera, softueri është pjesa programore e hardueri pjesa mekanika e kompjuterit.
    ● Hardueri përmban komponentet fizike të kompjuterit siç janë: tastiera ( Keyboard), monitori, shtypësi ( Printer), miu ( Mouse), disku i ngurtë ( Hard Disk), njësia e diskut, disketa ( Floppy Disk), njësia e disketës, CD-ROM-i ( CD ROM), njësia e CD-ROM-it, vizatuesi, modemi, lexuesi ( Scanner), kamera digjitale etj.
    ● Softueri përmbanë programet dhe të dhënat të cilat e udhëzojnë kompjuterin në punën e tij, literatura, dokumentacioni dhe udhëzimet në lidhje me kompjuterin. Hardueri mund të krahasohet me gramafonin e disqet, ndërsa softueri me muzikën e inçizuar në disqe.)
    Zhvillimi historik i kompjuterit
    - Njeriu gjithmon ka tentuar të zgjidhë edhe problemet monotone, të vështira dhe të papërshtatshme. Gjatë zgjidhjeve të këtyre problemeve ka hasur në punë të vështira fizike, prandaj, çdo here ka tentuar që të liroj veten nga këta punë duke menduar makina të lloj-llojshme. Një makinë e këtyllë për lehtësimin e llogaritjeve aritmetike është makina e quajtur Abacus për të cilën dihet se është në përdorim prej para 5000 vjetëve. Kjo makinë i ngjanë numratores së sotme të cilën e përdorin nxënësit në klasë të pare dhe njihet si zanafilla e kompjuterëve të sotëm. Prej kohës së zbulimit të Abacusit e deri në shekullin 17 historia e zhvillimit të kompjuterëve nuk posedon të dhëna për ndonjë lëvizje në rrugën e zhvillimit të kompjuterëve.
    - Gjatë shekullit 17, respektivisht në vitin 1614 matematikani skocez J. Napier zbulon logaritmet dhe në vtin 1622 W. Oughtred ndërton kompjuterin (makinën) logaritmik cirkular për llogaritjen e logaritmeve.
    - Në vitin 1649 Blaise Pascal ndërton makinën mekanike për kryerjen e operacioneve aritmetike. Makina e Pascalit është e ndërtuar prej disa dhëmbëzorëve të cilët në lëvizje vendohen mekanikisht (me dorë). Ideja e konstruktimit të një makine-kalkulatori (kalkulator quhet makina e cila kryen operacionet aritmetike) ka qenë lehtësimi i punës së të atit të tij i cili ka qenë puntor i tatimeve (mbledhës i tatimeve) dhe ka patur nevojë për shumë llogaritje.
    - Në vitin 1672 G.W. Laibniz në Pariz projekton kalkulatorin mekanik më të përsosur nga dy të parët i cili me sukse do t'i kryej katër operacionet elementare aritmetike. Kufizimi në realizimin konkret të këtij kalkulatori ka qenë teknologjia e dobët e asaj kohe prandaj ky projekt ka ngelur i pa realizuar. Është interesant të përmendet se Laibnitz ka qenë pioneri i parë në hulumtimin e sistemit binar i cili përdoret në ndërtimin e kompjuterëve të sotëm. Gjatë 150
    viteve në vazhdim të gjithë tentimet për zhvillimin e kalkulatorëve kanë qenë të inspiruar nga kalkulatori i Laibnitzit.
    - Në vitin 1822 Anglezi Charles Babbage paraqet projekt të një kalkulatori krejtësisht të ndryshëm i dedikuar për llogaritjen e tabelave për funksione të caktuara. Projekti i këtillë do të finansoheshe nga qeveria Angleze e asaj kohe dhe do të përdoreshe për llogaritjen e tabelave për navigacionin detar. Për shkak të kompleksitetit dhe kushteve financiare e teknologjike ky projekt nuk u krye, në vitin 1842 definitivisht projekti u ndërpre. Makinën e këtillë Babbage e quajti makina diferenciale. Projektin e makinës diferenciale me sukse e realizuan Suedezët në vitin 1854 nën udhëheqen e P. G. Scheutza (duke i zbatuar sqarimet dhe vërejtjet e dhëna nga Babbage në 7000 faqe të shkruara) dhe makina e fituar nën pogon mekanik me sukse i llogariti tabelat (për 80 orë ka logarit 10000 logaritme).
    - Në vitin 1835 Babbage erdhi në idenë e konstruktimit të një makine programabile me funksionet që i kanë kompjuterët e tanishëm (me njësinë aritmetike-logjike, memorjen, etj.). Makinën e këtillë e quajti makina analitike. Për shkak të krizave finaciare dhe të vështirësive teknologjike kjo makinë ngeli vetëm në fazën e projektimit në letër por dha një inpuls të fuqishëm në zhvillimin e kompjuterëve të mëtutjeshëm.
    - Koha moderne fillon me përdorimin e energjisë elektrike në makinat për llogaritje. Në vitin 1884 emigranti gjerman në Amerikë Herman Holerith patenton makinën e pare elektrike e cila do të mund të rendit (sortoj) kartelat e shpuara me të dhënat për banorët e Amerikës. Makina e Holerithit në lëvizje vendoheshte me ndihmën e baterive. Qëllimi i kësaj makine ishte renditja e kartelave me të dhënat e banorëve të Amerikës të regjistruar në vitin 1890. Holerithi ishte inzhenier dhe punonte në institutin e statistikës, problem në atë kohë ishte përpunimi statistikor i të dhënave. Kështu regjistrimi statistikor në teren zgjatë disa muaj ndërsa përpunimi zgjate disa vjetë por bile edhe dhjetra vjetë dhe kur të dhënat përpunoheshin rezultatet e fituara ishin të vjetëruara (sepse regjistrimi statistikor zakonisht bëhet çdo 10 vjetë). Qeveria e asaj kohe shpall konkurs për përpunimin automatik të të dhënave me qëllim të përshpejtimit të përpunimit. Holerithi pasi punonte në institutin ku bëheshte përpunimi i të dhënave të këtylla, e njihte problemin dhe për këtë qëllim patentoi makinën e tij. Kështu me ndihmën e 56 makinave të Holerithit u aritë që të dhënat statistikore për popullsinë e Amerikës të përpunohen vetëm për gjashtë javë (në atë regjistrim Amerika doli me 62 622 250 banorë).
    - Pas këtij suksesi Holerithi themeloi kompaninë për prodhimin dhe huazimin e këtyre makinave (makina quheshe Tabulating Machine) me emrin Tabulating Machine Company e cila në vitin 1924 u bashkua me disa kompani të tjera dhe ndëroi emrin në IBM (International Business Machines), e njohur edhe sot.
    - Në vitin 1936 gjermani K. Zuse në Berlin arrinë të konstruktoj kalkulatorin programabil i cili do të mund të zgjidhë barazimet lineare. Zuse ariti të konstruktoj makinën e pare e cila shfrytëzonte sistemin binar, këtë makinë e konstriktoi në katër modele të njëpasnjëshëm Z1, Z2, Z3 dhe Z4, por modeli Z4 ngeli vetëm si ide interesante.
    - Me fillimin e luftës së dytë botërore interesimi për makina llogaritëse (kompjuterë) u zvoglua dhe gjithnjë mendohej në përmirësimin e armatimit. Mirëpo për prodhimin e armëve të reja artilerike nevoitej një hulumtin më i thellë dhe llogaritje të vështira, për hulumtime dhe llogaritje të thella nevoiteshe kohë e cila mungonte. Në vitin 1942 Fakulteti Moore School of Electrical Engineering nga Universiteti i Pensilvanisë bashkë me institutin Ballistic Research Laboratory nga armata Amerikane filloi hulumtimet për një makinë-kompjuter i cili do t'u lehtësonte punën puntorëve në industrinë ushtarake për prodhimin e armatimit artilerik respektivisht do të llogaritë tabelat balistike. Projekti deri në 1943 ishte në fshehtësi. Në vitin 1943 filloi ndërtimin nën udhëheqjen e udhëheqësve të projektit John W. Mauchly dhe J. Presper Eckert. Kompjuteri i menduar u quajt ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer) dhe në përdorim u lëshua më 15 Shkurt 1946. Kompjuteri ENIAC meret si kompjuteri i parë i formës dhe me funksionet e kompjuterëve të sotëm. Me konstruktimin e ENIAC-ut fillon edhe gjenerata e parë e zhvillimit të kompjuterëve. Vlenë të përmendet se idenë për ndërtimin e kompjuterit të këtillë (në vitin 1930) e dha matematicienti John V. Atanasoff i cili në atë kohë punonte me kompjuterët analog për zgjidhjen e barazimeve lineare në lëminë e kërkimeve operacionale si dhe matematikani i shekullit 20 John von Neuman i cili ariti që teoretikisht ta përpunojë idenë dhe të bëjë sistematizimin e idesë.
    - Kompjuteri ENIAC përmbante afër 18000 llëmba elektronike, peshonte afër 30 tonë, zënte sipërfaqe prej 150 m2.
    - Kompjuterët e prodhuar prej vitit 1946 deri 1953 (kompjuterët EDVAC, ILLIAC, MANIAC etj.), njihen si gjenerata e parë dhe karakterizohen me llëmbat elektronike.
    - Me zbulimin e tranzistorit fillon gjenerata e dytë, kjo gjenerat zgjat prej vitit 1953 deri 1964. Tek kompjuterët e gjeneratës së dytë fillon zbatimi i gjuhëve të larta programore (Fortran-i paraqitet në vitin 1957, Algol në vitin 1961, etj.)
    - Gjenerata e tretë e kompjuterëve fillon në vitin 1964 dhe vazhdon deri në vitin 1971, kompjuterat e konstruktuar në këtë periudhë karakterisohen me qarqet e integruara-çipat.
    - Gjenerata e katër e kompjuterëve fillon në vitin 1971, kompjuterët e kësaj gjenerate karakterizohen me qarqet integrale të dendësisë së madhe LSI dhe VLSI (V-very). Gjenerata e katër e kompjuterëve ende është e hapur, PC kompjuterët e sotëm i takojnë gjeneratës së katër.
    - Për dallim nga katër gjeneratat e para kompjuterët e të cilave bëjnë përpunimin e të dhënave, kompjuterët e gjeneratës pestë e cila fillon në vitin 1981 bëjnë përpunimin e njohurive. Në këtë gjeneratë bien makinat e quajtura Robot.
    - Kompjuterët e gjeneratës së gjashtë (njëherit gjenerata e fundit e kompjuterëve) e cila fillon në vitin 1986 merren me përpunimin e inteligjencës. Kompjuterët e kësaj gjenerate quhen Neurocomputers (Kompjuterët neural, Kompjuterët biologjik) të cilët në punën e tyre tentojnë të imitojnë trurin dhe sistemin nervorë të njeriut. Këta kompjuterë në fillim të jetës mësojnë (me metoda speciale eksperimentale) dhe pastaj janë në gjendje të veprojnë pa prezencën dhe ndikimin e njeriut.
    PJESA PROGRAMORE E KOMPJUTERIT-SOFTUERI
    Sistemi operativ
    - Programet, asemblerët dhe kompajlerët ekzekutohen në kompjuter, në praninë e një mjedisi të caktuar programues. Këtë mjedis programues e përcakton sistemi operativ. Sistemi operativ është një grumbull i programeve i cili manipulon me resurset dhe shërbimet e sistemit kompjuterik (harduerit), siç janë memoria qëndrore, njësitë hyrëse-dalëse, etj. Pra sistemi operativ e komandon (manipulon) me hardverin e sistemit kompjuterik. Programi, në mënyrë implicite apo eksplicite, vetëm përmes direktivave të sistemit operativ mund t'i shfrytëzojë resurset dhe shërbimet e sistemit kompjuterik. Pra programi e urdhëron apo kërkon nga sistemi operativ shfrytëzimin e resurseve kompjuterike.
    - Nga kjo që u tha më sipër shihet se programet të cilat i shkruajmë (programeve aplikative) në gjuhët larta programuese, nuk e komandojnë harduerin, por i dërgojnë komanda sistemit operativ, i cili më pastaj manipulon me harduer për të arritur te rezultatet e dëshiruara. Kjo do të thotë se sistemi operativ është një lloj ndërmjetësuesi (interfejs) në mes të programeve aplikative dhe harduerit kompjuterik.
    - Roli kryesor i sistemit operativ është të shërbej si ndërmjetësues në mes të shfrytëzuesit dhe hardverit kompjuterik, dhe në mes të programeve aplikative dhe hardverit kompjuterik.
    - Ekzistojnë sisteme të ndryshme operative, mirëpo më të njohurat në PC janë MS-DOS dhe MS WINDOWS 95.
    - MS-DOS ( MicroSoft Disk Operating System), që do të thotë sistemi operativ i diskut i majkrosoftit. Nga këndi i vështrimit të programerit MS-DOS është sistem operativ hierarkial, që përmbanë tri nivele (shtresa), të cilat e ndajnë shfrytëzuesin dhe programet aplikative prej hardverit kompjuterik. Këto shtresa janë BIOS ( Basic Input-Output System që do të thotë sistemi themelor për hyrje-dalje), kerneli i DOS-it, dhe interpretuesi i komandave. Shtresa më e ulët është BIOS-i. BIOS-i kryesisht manipulon me këto njësi hardverike:
    ● Konzolla (tastatiera dhe ekrani);
    ● Printed i përgjithshëm;
    ● Portet serike;
    ● Orën e taktit të kompjuterit;
    ● Diskun startues.
    - Kerneli i DOS-it, përveq tjerash, ofron shërbimet për:
    ● Manipulimin e folderëve dhe fajllave;
    ● Manipulimin e memories qëndrore;
    ● Kohën dhe datën;
    ● Menagjmentin e programeve aplikative.
    - Interpretuesi i komandave ka për detyrë që të ekzekutojë komandat të cilat ia jep shfrytëzuesi, duke kyçur edhe leximin dhe ekzekutimin e programeve aplikative.
    - Edhe pse Windows është paraqitur në mes të viteve 1980, nuk pati ndonjë sukses të madh në treg. Mirëpo me lansimin e verzionit Windows 3.0 më 1990, e sidomos me Windows 3.1 një vit më vonë e gjithë kjo ndryshoi, dhe tani Windows është produkt softverik i dyti më i shituri i të gjitha kohrave, pas MS DOS-it (e sidomos me lajmërimin e Windows 95/98).
    Windows punon se bashku me DOS-in por sillet si sistem operativ në vehte. Duke i shtuar nivel softverik mbi DOS, Windows-i i shton zgjerime grafike DOS-it.
    - Popullariteti i Windows-it i ka shtyer shumë programerë dhe shtëpi softverike botuese që të zhvillojnë aplikacione të cilat janë vetëm për Windows. Të gjitha këto aplikacione kanë një pamje të përgjithshme të ngjashme. Nëse dini të drejtoni një strukturë të menysë në një aplikacion të Windows-it atëherë dini të bëni të njejtën gjë edhe në aplikacionet tjera.
    - Përparësitë kryesore të Windows-it janë:
    ● Platformë multitasking, në të cilën shumë aplikacione mund të ekzekutohen në të njejtën kohë.
    ● Pamje gjenerale e ngjashme e të gjitha aplikacioneve të shkruara për Windows.
    ● Mjedis grafik, i cili manipulohet me ndihmën e miut (apo tastierës).
    ● Mundësia e shkëmbimit të informatave - duke përfshirë fotografi, dokumente, etj. ndërmjet aplikacioneve të ndryshme.
    ● Një numër të veglave ndihmëse, duke përfshirë editor të tekstit, program per vizatim, kalkulator, program komunikues për modem, etj.
    • computer dating [këm'pju:të:deiting] n. takim (dy personash) me ndihmën e sistemit informatik telefonik
    • computerese [këmpju:të'ri:z] n. gj.fol. zhargon i / gjuhë e informatikës
    ● computer game [këm'pju:të:geim] n. lojë elektronike, lojë me kompjuter
    ● computer aided design, computer assisted design [këm'pju:të: eidid di'zain/ ë'sistid] n. vizatim teknik me kompjuter
    ● computerist [këm'pju:tërist] n. amer. informatikan
    ● computerization [këmpju:tërai'zeishën] n 1. trajtim elektronik, kompjuterizim; automatizim. 2. hedhje (të dhënash etj) në kompjuter
    ● computerize [këm'pju:tëraiz] vt 1. informatizoj, kompjuterizoj; përpunoj në kompjuter. 2. hedh në kompjuter
    ● computer language [këm'pju:'længwixh] n. gjuhë programimi
    ● computer literate [këm'pju:'litërit] adj. që ka njohuri në informatikë, që njeh kompjuterin
    ● computer operator [këm'pju:'opëreitë:(r)] n. kompjuterist, person që punon në/me kompjuter
    ● computer programmer [këm'pju:'prëugræmë:(r)] n. kmp. programist
    ● computer science [këm'pju:'saiëns]n. informatikë
    ● computer studies [këm'pju:'stadis] n. informatikë
    ● computing [këm'pju:ting] n. ( computer science) informatikë
    * * *
    kompjuter

    English-Albanian dictionary > computer

  • 4 wash

    [wosh] v.,n. -v 1. laj; wash one's hands of sth fig. laj duart nga diçka; wash one's dirty linen in public nxjerr të palarat në shesh. 2. lahem, bëj banjë; he washed before going out ai u la para se të dilte. 3. laj rroba; she washes for a living ajo e nxjerr jetesën me larje rrobash. 4. lahet; that cloth washes well kjo copë lahet mirë. 5. merr me vete (uji). 6. përplaset, rreh bregun (dallga). 7. lag; flowers washed with dew lule të lagura nga vesa. 8. lyej (muret). 9. vesh (me argjend). 10. shpëlaj (rërën për ar). 11. Br. fig. ha, kapërdij; that just won't wash! kjo nuk hahet! that excuse won't wash with her gj.fol. ky justifikim nuk shkon/nuk pi ujëte ajo.
    -n 1. larje; e larë; give sth a wash laj diçka, i jap një të larë diçkaje; the colours ran in the wash ngjyrat ikën nga e lara. 2. rroba të lara; rroba për t'u larë; in the wash te të palarat; fig. lt will all come out in the wash a) do ta marrim vesh si është puna; b) gjithçka do të rregullohet. 3. llum, fundërri. 4. llapashitje; pllaquritje (e dallgëve). 5. cekëtinë. 6. lëng; a mouth wash lëng për shpëlarjen e gojës. 7. ujë i pisët, këllirë. 8. shtresë, dorë (boje); sherbet (gëlqereje). 9. dhera (pas shpëlarjes së mineralit). 10. rrufull, shtjellë uji (prapa anijes). 11. knd. strofull ariu.
    ● wash away [wosh ë'wei] a) del me të larë; b) heq me të larë (njollën etj); c) fig. laj (mëkatet); d) merr me vete; shpëlan (uji)
    ● wash down [wosh daun] a) laj; b) shtyj/gëlltis me ujë (ilaçet); c) merr me vete (uji)
    ● washdown [woshdaun] n. larje, e larë
    ● wash in [wosh in] hedh, nxjerr (dallga në breg)
    ● wash off [wosh of] a) del me të larë; b) heq me të larë
    ● wash out [wosh aut] a) del me të larë; b) ikën nga të larët (ngjyra); c) amer. rrëzohem (në provim); d) heq metë larë; e) laj; f) fig. prish (planet etj); anuloj: the match was washed out ndeshja u anulua/u ndërpre (nga shiu).
    ● be/feel/look washed out jam/ndihem/dukem i këputur
    ● wash-out [woshaut] n 1. dështim, fiasko. 2. (person) hiç, zero
    ● wash through [wosh thru:] laj shpejt-e-shpejt
    ● wash up [wosh ap] a) Br. laj enët; b) amer. lahem; c) fig. merr fund (martesa etj); be / feel/look washed up jam/ndihem/dukem i keputur/i mbaruar
    ● washable ['woshëbël] adj 1. që mund të lahet, që pranon larje (material). 2. që del me të larë (njollë, bojë)
    ● wash-and-wear ['woshënweë:] adj. laj-e-vish, që s'ka nevojë për hekur
    ● washbasin ['woshbeisën] n. lavaman
    ● washboard ['woshbo:d] n 1. dërrasë për larje rrobash. 2. rrugë me hulli kryq-e-tërthor
    ● washbowl ['woshboul] n. legen
    ● washcloth ['woshkloth] n. shtupë (për t'u larë, për të larë enët)
    ● washday ['woshdei] n. ditë e larjes së rrobave
    ● washed-out ['woshtaut] adj 1. i zbërdhulët. 2. gj.fol. i rraskapitur, i këputur, i mbaruar
    ● washed-up ['woshtap] adj. gj.fol 1. i dështuar; i pazoti. 2. i këputur, i rraskapitur
    ● washer ['vvoshë:(r)] n 1. makinë larëse. 2. mek. rondele; guarnicion
    ● washerwoman ['woshë:wumën] n. rrobalarëse
    ● wash house [wosh haus] n. pastërti, lavanderi
    ● washing ['woshing] n 1. larje; do the washing laj rrobat. 2. rroba për t'u larë; put your shirt in trie-washing hidhe këmishën te të palarat. 3. material i nxjerrë nga shpëlarja (e mineralit)
    ● washing day ['woshing dei] n. ditë e larjes së rrobaye
    ● washing line ['woshing lain] n. litar/kordon për varje rrobash
    ● washing machine ['woshing më'shi:n] n. makinë larëse
    ● washing powder ['woshing 'paudë:(r)] n. Br. pluhur larës
    ● washing soda ['woshing 'sëudë] n. sodë rrobash
    ● washing-up ['woshingap] n. Br 1. larje enësh; do the washing-up laj enët. 2. enë të palara
    ● washing-up liquid ['woshing ap 'likuid] n. sapun i lëngët, lëng për larje enësh
    ● washrag ['woshræg] shtupë/leckë enësh
    ● washroom ['woshru:m] n 1. WC, banjë (publike). 2. ind. repart i larjes
    ● wash sale [wosh seil] n., amer. shitblerje e të njëjtave aksione, aktivitet fiktiv
    ● washstand [woshstænd] n 1. lavaman. 2. muslluk
    ● washtub ['woshtab] n 1. vaskë banje. 2. govatë
    ● washwoman ['woshwumën] n. rrobalarëse
    ● washy ['woshi:] adj 1. i ujshëm, i hollë, si lëng gështenjash (kafe etj). 2. e zbardhylët (ngjyrë). 3. fig. e shpëlarë (poezi)
    * * *
    laj; larje

    English-Albanian dictionary > wash

  • 5 big

    [big] adj 1. i madh; big game a) gjuajtja e kafshëve të mëdha për sport(laun, elefant etj.); egërsira të mëdha; b) fig. llokme e madhe; have big ideas jam ambicioz; talk big mburrem; get/grow too big for one's boots fryhem, krekosem. 2. i rritur; when he is big kurtë rritet. 3. i madh, me rëndësi; big news lajme të rëndësishme. 4. (zë) i plotë, i lartë. 5. bujar; a big heart zemër e madhe/bujare. 6. i fryrë, mburracak; big talk fjalë të mëdha, mburrje.
    ● big with child me barrë; big deal! punë e madhe!
    ● bigamy [bigëmi] n. bigami, martesë me dy gra a dy burra njëherësh
    ● big band [big bænd] n. muz. orkestër e madhe
    ● Big Ben [big ben] n. Br. Sahati i Madh, Kulla e Sahatit (në Londër)
    ● Big Bertha [big bë:ta] n 1. top gjigand (në Luftën I Botërore). 2. artileri e rëndë. 3. fig. armë e fuqishme
    ● Big Brother [big bradhë:] n. tiran, diktator; shtet policor
    ● Big Dipper [big 'dipë:] n. amer.astr. Arusha e Madhe
    ● big dipper [big 'dipë:] n. amer. tren i çmendur (në parqe lodrash)
    ● big end [big end] n. aut. kokë bjelle
    ● big game [big geim] n. Br. egërsira të mëdha; gjuajtja e kafshëve të mëdha për sport(laun, elefant etj.)
    ● big gun ['biggan] n. gj.fol. person me rëndësi, peco
    ● big head [big hed] n. kapadai
    ● big-hearted ['bighartid] adj. zemërgjerë, me zemër të madhe
    ● big mouth 'bigmauth] n. llafazan
    ● big-mouthed ['bigmautht] adj. llafazan
    ● big noise [big nois] n. zhrg. njeri me rëndësi; peco
    ● big shot [big shot] n. zhrg. shih bigwig [bigwig] n. gj.fol. person me rëndësi, peco
    ● big wheel [big wi:l] n. zhrg. shih bigwig [bigwig] n. gj.fol. person me rëndësi, peco
    * * *
    i madh

    English-Albanian dictionary > big

  • 6 approach

    [ë'prouç] v.,n. -v. 1. afrohem. 2. i drejtohem (dikujt)
    ● will you approach your father with our plan for a party? a do t'i thuash babait për planin tonë për festën?
    -n. 1. afrim
    ● easy/difficult of approach a) (vend) i lehtë/i vështirë për të hyrë; b) (person) që mund t'i afrohesh me lehtësi/vështirësi;
    ● make approaches to somebody përpiqem t'i afrohem/të hyj në marrëdhënie intime me dikë
    2. rrugë, shteg
    ● all the approaches to the Palace were guarded të gjitha shtigjet për në Pallat ruheshin
    3. ardhje, afrim
    4. fig. trajtim; mënyrë
    ● a new approach to teaching English një mënyrë e re për mësimdhënien e anglishtes
    5. përgjasim
    * * *
    afrim; afrohem

    English-Albanian dictionary > approach

  • 7 junior

    ['xhunië:] adj.,n. -adj 1. I Riu; Ted Parker, Junior Ted Parker, I Riu. 2. i ri, i ulët; a junior officer oficer i ri. 3. më i ri (në moshë). 4. i të rinjve, për të rinj (kampionat, veshje). 5. më i vonë /-n 1. person më i ri (në moshë); he is 3 years my junior/my junior by 3 years ai është 3 vjet më i ri/më i vogël se unë. 2. person me grade më të ulët, vartës. 3. amer. student i vitit të parafundit
    ● junior college ['xhunië: 'kolixh] n. kolegj me programin e 1-2 viteve të para të universitetit
    ● junior high school ['xhunië: hai sku:l] n. shkollë para-e-mesme, mesme e ulet (me klasat 7, 8, 9)
    ● junior minister ['xhunië: 'ministë:(r)] n. minister që s'bën pjesë në qeveri
    ● junior school ['xhunië: sku:l] n. Br. shkollë fillore
    ● junior size ['xhunië: saiz] n. masë për të reja (këpucësh, veshjesh)
    ● Jr. (= Junior)

    English-Albanian dictionary > junior

  • 8 wait

    [weit] v.,n. -v 1. pres; wait for sb/sth pres dikë/diçka; wait till 2 o'clock/until sb leaves pres deri në orën 2/derisa të iki ndonjëri; wait your turn prit radhën; just you wait! prit se ta tregoj unë qejfin! I can hardly wait! s'duroj dot, nuk më pritet! wait a moment! një minute!, prit pak! wait one's time pres çastin e duhur. 2. vonoj; we'll wait dinner for you do ta vonojmë darkën për të të pritur ty. 3. shërbej; wait (at) table shërbejnë tryezë /-n 1. pritje; have a long wait at the doctor's office pres gjatë te mjeku. 2. pritë; be/lie in wait for sb i bëj/i ngre pritë dikujt; rri në pritje të dikujt. 3. Br. the waits grup muzikantësh që shkojnë derë më derë (për Krishtlindjet).
    ● wait about/around [weit ë'baut ë'raund] a) pres; rri në pritje; b) humbas kohë, sillem kot
    ● wait behind [weit bi'haind] rri/mbetem pas të tjerëve
    ● wait in [weit in] rri brenda/në sntëpi
    ● wait on/upon [weit on/ë'pon] a) shërbej; b) paraqes nderimet e mia, i bëj një vizitë kortezie; c) vjen/rrjedh nga
    ● wait out [weit aut] rri deri në fund
    ● wait up [weit ap] a) rri vonë; b) rri zgjuar, pres pa rënë të fle (dikë); don't wait up for me tonight! mos rri të më presësh sonte! c) gj.fol. ndalem, pres: wait up! më prit!; ndalu pak!
    ● waiter ['vveitë:] n 1. kamerier; waiter! kamerier! 2. pritës. 3. tabaka (për pjatat)
    ● waiting ['weiting] n., adj. -n 1. pritje. 2. aut. qëndrim; 'no waiting' 'ndalohet qëndrimi'. 3. shërbim; be in waiting on sb jam me shërbim pranë dikujt
    ● waiting game ['weiting geim] n. taktikë e qëndrimit në pritje; play a waiting game a) pres të vijë ora ime; b) luaj lojën e të priturit
    ● waiting list ['weiting list] n. listë e personave në pritje
    ● waiting maid ['weiting meid] n. shërbyese, grua shërbimi
    ● waiting man ['weiting mæn] n. shërbyes, person shërbimi
    ● waiting room ['weiting ru:m] n. dhomë/sallë pritjeje
    ● wait-list [weitlist] vt. fus në listë; fus në listen rezervë (për biletë avioni etj)
    ● waitress [weitris] n. kameriere
    * * *
    pres

    English-Albanian dictionary > wait

  • 9 word

    [wë:d] n.,v. -n 1. fjalë; in your own words me fjalët e tua. 2. njoftim, fjalë; lajm; send word that... i çoj fjalë se..; she brought us word from Roni na solli lajm nga Roni. 3. premtim, fjalë, fjalë e nderit; keep one's word e mbaj fjalën; we've only got his word for it s'kemi asnjë provë veç sa thotë ai. 4. urdhër, porosi; the word of command urdhri; his word is law ai bën ligjin, atij s'ia bën njeri fjalën dysh. 5. parullë. 6. fet. the Word ( of God) Fjala e Zotit; Bibla.
    ● be as good as one's word jam njeri që e mbaj fjalën; by word of mouth me gojë, gojarisht; eat one's words marr fjalët mbrapsht; tërhiqem; have the last word i vë kapakun; in a word shkurt, me pakfjalë; in so many words saktësisht; pikërisht; man of his word njeri që e mban fjalën; mince words vij vërdallë, përtypem; my word! heu!, saçudi! take sb at his word e zë në fjalë dikë; take the words out of sb's mouth ia marr fjalën nga goja dikujt; the last word fig. fjala e fundit; arritja më e fundit (në një fushë); upon my word! a) jap fjalën; për fjalë të nderit! b) heu!, sa çudi! word for word fjaië për fjalë.
    - vt. shpreh me fjalë; formuloj; I don't know how to word it nuk di si ta shpreh/ta formuloj.
    ● wordbook ['wë:dbuk] n. fjalës; fjalor
    ● word element ['wë:d 'elimënt] n. gjuh. element fjalëformues
    ● word formation ['wë:d fo:meishën] n. gjuh. fjalëformim
    ● word-for-word ['wë:dfo:wë:d] adj. fjalë për fjalë
    ● word game ['wë:d geim] n. lojë me fjalë
    ● wordiness ['wë:dinis] n. fjalëtepri, ujë i tepërt
    ● wording ['welding] n. formulim; mënyrë të shprehuri
    ● wordless ['wë:dlis] adj. i heshtur, pafjalë
    ● wordlessly ['wë:dlisli] adv. pafjalë, në heshtje
    ● word of God ['wë:d ëv gad] n. Bibla
    ● word of hono(u)r ['wë:d ëv 'onë:(r)] n. fjalë e nderit
    ● word-of-mouth ['wë:dëvmauth] adj. gojor, me gojë
    ● word order ['wë:d 'o:dë:(r)] n. gjuh. rend i fjalëve
    ● wordperfect [wë:d'pë:fikt] adj.,n. -adj 1. i mësuar përmendsh (fjalim etj). 2. i zoti i fjalës; be wordper­fect in sth e di diçka në majë të gishtave./-n. kmp. Wordperfect program për përpunim teksti, Uordperfekt
    ● word picture ['wë:d 'pikçë:(r)] n. përshkrim me fjalë
    ● word-play ['wë:dplei] n. lojë fjalësh
    ● word processing ['wë:d 'prousesing] n. kmp. përpunim teksti
    ● word processor ['wë:d 'prousesë:(r)] n. përpunues teksti (kompjuter, person)
    ● wordsmith ['wë:dsmith] n. mjeshtër i fjalës
    ● word-type ['wë:dtaip] n. gjuh. fjalë
    ● wordy ['wë:di] adj 1. fjalëshumë. 2. me fjalë; gojor; a wordy war luftë me fjalë
    * * *
    fjalë

    English-Albanian dictionary > word

  • 10 puncher

    ['pançë:(r)] n. hapëse vrimash, shpues; person apo send që gdhend; vegël për gdhendje ose gravurë ( GRAVURË f. sh. art. 1. Arti i gdhendjes mbi sipërfaqen e sheshtë të një sendi të fortë (prej metali, guri, druri etj.) me anën e një dalte a të lëndëve kimike, për ta zbukuruar atë, për ta përdorur për riprodhimin e një vepre grafike etj. Gravurë në gur (në dru, në metal, në shkëmb).)

    English-Albanian dictionary > puncher

  • 11 cold

    [këuld] adj.,n., adv. -adj 1. i ftohtë. 2. fig. i ftohtë (njeri, përshëndetje). 3. e ftohtë (ngjyrë). 4. pa ndjenja; he knocked him cold ai e qëlloi dhe e la pa frymë.
    ● give sb the cold shoulder i rri ftohtë, i kthej krahët dikujt; in cold blood me gjakftohtësi; to get cold feet trembem, frikësohem; in cold storage i shtyrë për më vonë; have a person cold e kam në dorë; leave cold nuk më bën përshtypje; leave out in the cold shpërfill, neglizhoj, injoroj
    -n 1. ftohje. 2. i ftohtë, rrufë; catch a cold më zë rrufa, ftohem
    -adv. amer.gj.fol. 1. plotësisht; know sth cold e di diçka në majë të gishtave. 2. befas, papritur
    • cold-blooded ['këuldbladid] adj 1. gjakftohtë. 2. me gjak të ftohtë (kafshë)
    ● cold comfort [këuld'kamfëd] n. ngushëllim i vakët
    ● cold cream [këuldkri:m] n. krem për zbutje lëkure
    ● cold front [këuldfrant] n. meteo. front i ftohtë, masë ajri e ftohtë
    ● cold-hearted [këuld-ha:tid] adj. pa ndjenja, i akullt (njeri)
    ● coldly ['këuldli] adv. ftohtë, me ftohtësi
    ● coldness ['këuldnis] n 1. të ftohtë, ftohtësi. 2.ftohtësi; mospërfillje, indiferencë
    ● cold-shoulder ['këuldshouldë:] vt. gj.fol. i rri ftohtë (dikujt)
    ● cold steel [këuldsti:l] n. armë e ftohtë
    ● cold turkey [këuld'të:ki] n.,adv. amer.zhrg. -n. heqje dorë nga droga /- adv. pa parapërgatitje, brram
    * * *
    ftohtë

    English-Albanian dictionary > cold

  • 12 judge

    [xhaxh] n.,v. -n 1. gjykatës. 2. gjyqtar, arbiter. 3. vlerësues, njohës; he's no judge of character ai nuk di t'i njohë njerëzit; I'm no judge of wines nuk jam njohës i verërave /-v 1. gjykoj. 2. vlerësoj; I judge it to be right unë e gjykoj të drejtë, e quaj me vend; as far as I can judge me sa e gjykoj unë, për mendimin tim
    ● judg(e)ment ['xhaxhmënt] n 1. gjykim. 2. vendim gjyqi; pass judgement (on) jap një vendim. 3. vlerësim, mendim; in my judgement për mendimin tim; against my better judgement kundër bindjes sime, duke e ditur mirë që e kisha gabim. 4. kritikë, dënim (i diçkaje). 5. fet. dënim, ndëshkim perëndie
    ● judgemental [xhaxh'mentël] adj. i gjykimit
    ● judicatory ['xhu:dëkëtori] adj.,n. -adj. gjykimor; gjyqësor /-n 1. gjykim, dhënie drejtësie. 2. gjyq
    ● judicature ['xhu:dëkëçë:, 'xhu:dëkëçuë:] n 1. dhënie drejtësie. 2. juridiksion; kompetencë. 3. trup gjykues. 4. gjyq
    ● judicial [xhu:'dishël] adj 1. gjyqësor, i gjyqit. 2. i paanshëm; a judicial mind një mendje e paanshme, person i paanshëm. 3. kritik
    ● judiciary [xhu'dishieri] n., adj. -n 1. drejtësi, organe të drejtësisë. 2. gjykatësit /- adj. gjyqësor
    ● judicious [xhu:'dishës] adj. i matur, i mençur, i urtë, me mend; a judicious historian një historian i matur
    * * *
    gjykatës; gjykoj

    English-Albanian dictionary > judge

  • 13 kick

    [kik] v., n. -v 1. shkelmoj, gjuaj me shkelm; kick sth out of the way largoj me shkelm diçka që më zë rrugën. 2. gjuaj me këmbë (topin); shënoj (gol). 3. zmbrapset, zbythet (pushka etj). 4. gj.fol. ankohem, qahem, kundërshtoj. 5. zhrg. heq dorë (nga një ves), shpëtoj; kick a habit shpëtoj nga një ves.
    -n 1. shkelmim. 2. zmbrapsje, zbythje (e armës). 3. zhrg. ankesë, qarje; kundërshtim. 4. zhrg. kënaqësi, ngazëllim; get a kick out of gambling shkrihem pas kumarit; do sth for kicks bëj diçka për kënaqësi. 5. zhrg. nxitje efekt; he needs a kick in the pants ai e do me hosten. 6. interesim, hutim (pas diçkaje); she is on a pop music kick është hutuar pas muzikës pop.
    ● kick about/around ['kik ë'baut/ë'raund] gj.fol. a) të del përpara (një send, person); b) sillem vërdallë; c) luaj me (një top etj)
    ● kick back ['kik bæk] gj.fol. a) prapset, kërcen mbrapsht; b) paguaj si haraç; c) zmbrapset, zbythet (arma); d) rikthej (topin), pasoj
    ● kick down ['kik daun] zë me shkelma, hedh përtokë me shkelma; kick the bucket kthej patkonjtë, cof
    ● kick in ['kik in] zhrg. a) vdes, cof; b) paguaj, derdh paratë; kick sb's teeth in i thyej turinjtë/dhëmbët dikujt
    ● kick off ['kik of] a) sport. vë topin në lojë; b) zhrg. nis, filloj; c) zhrg. vdes
    ● kick out ['kik of] gj.fol. nxjerr përjashta, përzë; kick out at ezë me shkelma (dikë)
    ● kick up ['kik ap] zhrg. shkaktoj; filloj; kick up a row/a din bëj poterë; krijoj rrëmujë; kick up a fuss about/over sth hap fjalë për diçka
    ● kickback ['kikbæk] n. gj.fol. 1. pagesë haraçi; haraç. 2. reagim i beftë, kundërshtim i papritur
    ● kicker [kikë:] n 1. gj.fol. motor motobarke. 2. zhrg. rreng, kurth
    ● kickoff ['kikof] n 1. sport. shkelm i parë, fillim i lojës. 2. gj.fol. nisje, fillim; hapje (e një aktiviteti)
    ● kickshaw ['kiksho:] n 1. gjë e shijshme, gatesë e rrallë. 2. stringël
    * * *
    shkelmoj

    English-Albanian dictionary > kick

  • 14 adequate

    ['ædikwët, -kwit] adj 1. i mjaftueshëm, që plotëson kërkesat, si duhet, adekuat. 2. i përshtatshëm; kompetent
    ● an adequate person for the job një person i përshtatshëm per këtë punë

    English-Albanian dictionary > adequate

  • 15 History of volleyball

    ________________________________________
    William G. Morgan (1870-1942) inventor of the game of volleyball
    ________________________________________
    William G. Morgan (1870-1942), who was born in the State of New York, has gone down in history as the inventor of the game of volleyball, to which he originally gave the name "Mintonette".
    The young Morgan carried out his undergraduate studies at the Springfield College of the YMCA (Young Men's Christian Association) where he met James Naismith who, in 1891, had invented basketball. After graduating, Morgan spent his first year at the Auburn (Maine) YMCA after which, during the summer of 1896, he moved to the YMCA at Holyoke (Massachusetts) where he became Director of Physical Education. In this role he had the opportunity to establish, develop, and direct a vast programme of exercises and sports classes for male adults.
    His leadership was enthusiastically accepted, and his classes grew in numbers. He came to realise that he needed a certain type of competitive recreational game in order to vary his programme. Basketball, which sport was beginning to develop, seemed to suit young people, but it was necessary to find a less violent and less intense alternative for the older members.
    ________________________________________
    ________________________________________
    In 1995, the sport of Volleyball was 100 years old!
    The sport originated in the United States, and is now just achieving the type of popularity in the U.S. that it has received on a global basis, where it ranks behind only soccer among participation sports.
    Today there are more than 46 million Americans who play volleyball. There are 800 million players worldwide who play Volleyball at least once a week.
    In 1895, William G. Morgan, an instructor at the Young Men's Christian Association (YMCA) in Holyoke, Mass., decided to blend elements of basketball, baseball, tennis, and handball to create a game for his classes of businessmen which would demand less physical contact than basketball. He created the game of Volleyball (at that time called mintonette). Morgan borrowed the net from tennis, and raised it 6 feet 6 inches above the floor, just above the average man's head.
    During a demonstration game, someone remarked to Morgan that the players seemed to be volleying the ball back and forth over the net, and perhaps "volleyball" would be a more descriptive name for the sport.
    On July 7, 1896 at Springfield College the first game of "volleyball" was played.
    In 1900, a special ball was designed for the sport.
    1900 - YMCA spread volleyball to Canada, the Orient, and the Southern Hemisphere.
    1905 - YMCA spread volleyball to Cuba
    1907 Volleyball was presented at the Playground of America convention as one of the most popular sports
    1909 - YMCA spread volleyball to Puerto Rico
    1912 - YMCA spread volleyball to Uruguay
    1913 - Volleyball competition held in Far Eastern Games
    1917 - YMCA spread volleyball to Brazil
    In 1916, in the Philippines, an offensive style of passing the ball in a high trajectory to be struck by another player (the set and spike) were introduced. The Filipinos developed the "bomba" or kill, and called the hitter a "bomberino".
    1916 - The NCAA was invited by the YMCA to aid in editing the rules and in promoting the sport. Volleyball was added to school and college physical education and intramural programs.
    In 1917, the game was changed from 21 to 15 points.
    1919 American Expeditionary Forces distributed 16,000 volleyballs to it's troops and allies. This provided a stimulus for the growth of volleyball in foreign lands.
    In 1920, three hits per side and back row attack rules were instituted.
    In 1922, the first YMCA national championships were held in Brooklyn, NY. 27 teams from 11 states were represented.
    In 1928, it became clear that tournaments and rules were needed, the United States Volleyball Association (USVBA, now USA Volleyball) was formed. The first U.S. Open was staged, as the field was open to non-YMCA squads.
    1930's Recreational sports programs became an important part of American life
    In 1930, the first two-man beach game was played.
    In 1934, the approval and recognition of national volleyball referees.
    In 1937, at the AAU convention in Boston, action was taken to recognize the U.S. Volleyball Association as the official national governing body in the U.S.
    Late 1940s Forearm pass introduced to the game (as a desperation play) Most balls played with overhand pass
    1946 A study of recreation in the United States showed that volleyball ranked fifth among team sports being promoted and organized
    In 1947, the Federation Internationale De Volley-Ball (FIVB) was founded in Paris.
    In 1948, the first two-man beach tournament was held.
    In 1949, the first World Championships were held in Prague, Czechoslovakia.
    1949 USVBA added a collegiate division, for competitive college teams. For the first ten years collegiate competition was sparse. Teams formed only through the efforts of interested students and instructors. Many teams dissolved when the interested individuals left the college. Competitive teams were scattered, with no collegiate governing bodies providing leadership in the sport.
    1951 - Volleyball was played by over 50 million people each year in over 60 countries
    1955 - Pan American Games included volleyball
    1957 - The International Olympic Committee (IOC) designated volleyball as an Olympic team sport, to be included in the 1964 Olympic Games.
    1959 - International University Sports Federation (FISU) held the first University Games in Turin, Italy. Volleyball was one of the eight competitions held.
    1960 Seven midwestern institutions formed the Midwest Intercollegiate Volleyball Association (MIVA)
    1964Southern California Intercollegiate Volleyball Association (SCVIA) was formed in California
    1960's new techniques added to the game included - the soft spike (dink), forearm pass (bump), blocking across the net, and defensive diving and rolling.
    In 1964, Volleyball was introduced to the Olympic Games in Tokyo.
    The Japanese volleyball used in the 1964 Olympics, consisted of a rubber carcass with leather panelling. A similarly constructed ball is used in most modern competition.
    In 1965, the California Beach Volleyball Association (CBVA) was formed.
    1968 National Association of Intercollegiate Athletics (NAIA) made volleyball their fifteenth competitive sport.
    1969 The Executive Committee of the NCAA proposed addition of volleyball to its program.
    In 1974, the World Championships in Mexico were telecast in Japan.
    In 1975, the US National Women's team began a year-round training regime in Pasadena, Texas (moved to Colorado Springs in 1979, Coto de Caza and Fountain Valley, CA in 1980, and San Diego, CA in 1985).
    In 1977, the US National Men's team began a year-round training regime in Dayton, Ohio (moved to San Diego, CA in 1981).
    In 1983, the Association of Volleyball Professionals (AVP) was formed.
    In 1984, the US won their first medals at the Olympics in Los Angeles. The Men won the Gold, and the Women the Silver.
    In 1986, the Women's Professional Volleyball Association (WPVA) was formed.
    In 1987, the FIVB added a Beach Volleyball World Championship Series.
    In 1988, the US Men repeated the Gold in the Olympics in Korea.
    In 1989, the FIVB Sports Aid Program was created.
    In 1990, the World League was created.
    In 1992, the Four Person Pro Beach League was started in the United States.
    In 1994, Volleyball World Wide, created.
    In 1995, the sport of Volleyball was 100 years old!
    In 1996, 2-person beach volleyball was added to the Olympics
    There is a good book, "Volleyball Centennial: The First 100 Years", available on the history of the sport.
    ________________________________________
    Copyright (c)Volleyball World Wide
    Volleyball World Wide on the Computer Internet/WWW
    http://www.Volleyball.ORG/

    English-Albanian dictionary > History of volleyball

  • 16 UN

    [ju:'ën] n. (shkurtim për United Nations) OKB (organizatë ndërkombëtare e themeluar në vitin 1945 për të përkrahur/nxitur paqë, siguri dhe bashkëpunim ndërkombëtar, me seli në New York City, SHBA)
    ● 'un [ën] pron. (shkurtim i one) person, tip; a good 'un njeri i mirë; little 'un vogëlush
    ● un- [an] pref. pa-, mos-, jo-

    English-Albanian dictionary > UN

  • 17 apply

    [e'plai] v 1. kërkoj; apply to sb for sth i kërkoj dikujt diçka; you may apply in person mund të paraqitesh vetë për kërkesën. 2. vë; përdor; apply economic sanctions vë sanksione ekonomike. 3. zbatoj; the rule cannot be applied in every case rregulli nuk mund të zbatohet në çdo rast; apply oneself/one's mind/one's energy (to sth/ to doing sth) i kushtohem/ përqendrohern me të gjitha forcat (diçkaje, në diçka)
    * * *
    i drejtohem; zbatoj

    English-Albanian dictionary > apply

  • 18 authority

    [o'thorëti] n 1. autoritet; be in authority komandoj, jap urdhëra; have/exercise authority over kam /ushtroj autoritet mbi. 2. e drejtë, kompetencë. 3. pl. autoritetet, personat drejtues. 4. person kompetent; burim i besueshëm; a good dictionary is an authority on the meanings of words një fjalor i mirë është burim i besueshëm për kuptimet e fjalëve
    * * *
    autoritete

    English-Albanian dictionary > authority

  • 19 case

    case I [keis] n 1. rast; shembull; a case of poor work shembull pune të dobët. 2. rrethanë, situate. 3. realitet, e vërtetë; that was not the case e vërteta nuk ishte ashtu. 4. pacient, i sëmurë. 5. çështje (gjyqësore). 6. tip, rast i veçantë, person. 7. gram. rasë.
    ● in any case sidoqoftë; in case në rast se, nëse; in case of (fire) në rast (zjarri); in no case në asnjë mënyrë, kurrsesi; just in case gjithsesi, po qe se vjen rasti; a case in point një shembull i mirë; as/whatever the case may be sipas rastit, si të qëllojë.
    case II [keis] n.,v. -n 1. kuti; arkë. 2. këllëf (shpate). 3. karkasë, trup, skelet. 4. kornizë. 5. valixhe. 6. kapakë (libri). 7. polig. kasë; lower case gërmat e vogla; upper case gërmat e mëdha/kapitale./-vt 1. fus në arkë; ambalazhoj. 2. zhrg. shqyrtoj, këqyr.
    ● casebook ['keisbuk] n. regjistër i rasteve/i personave (që trajtohen nga shërbimet sociale)
    ● case-bound ['keisbaund] adj. me lidhje speciale, me kapakë kartoni (libër)
    ● case file ['keisfail] n. drejt., mjek. dosje (e personit)
    ● casefy ['keisëfai] v.mpiks, bëj si djathë; mpikset, bëhet si djathë
    ● caseharden ['keis'ha:dën] vt 1. met. alis. 2. fig. forcoj, kalis
    ● case history ['keis'histëri] n 1. evoluim i personit. 2. mjek. epikrizë, të dhëna për pacientin. 3. mjek. evoluim i sëmundjes
    ● casein ['keisiin] n. kazeinë, proteinë e qumështit
    ● case knife ['keisnaif] n. thikë kuzhine
    ● case law ['keislo:] n. drejt. e drejtë e mbështetur në praktikat e mëparshme
    ● casemate [keismeit] n 1. strehim, sallë e mbrojtur (nga bombardimet). 2. det. rrethojë topash (në luftanije)
    ● casement ['keismënt] n. 1. dritare me kanata. 2. kornizë dritareje
    ● case papers ['keis'peipë:] n. drejt., mjek. dokumente të dosjes
    ● case study ['keis'stadi] n. studim i dosjes/i rastit
    ● casern(e) [kë'zë:n] n. hist. kazerma
    ● case-shot [keisshot] n. saçme të mëdha
    ● casework ['keiswë:k] n. studim i dosjes/i gjendjes së të asistuarve socialë
    ● caseworker ['keis'wë:kë:] n. punonjës social, agjent i shërbimeve sodale
    * * *
    rast; kuti; paketoj

    English-Albanian dictionary > case

  • 20 joke

    [xhouk] n. shaka, hokë; tallje; lojë; rreng; tell a joke tregoj një barceletë; what a joke! hajde shaka, hajde!; ama, e bukur shaka! the joke is that... e bukura është se...; the joke is on you sidoqoftë, ti del i humbur; it's gone beyond a joke nuk është më shaka; play a joke on sb i punoj një rreng dikujt; he can't take a joke nuk ha shaka; I don't see the joke s'e marr vesh këtë shaka.
    - vi. tallem, bëj shaka; you must be joking! ç'thua!; bën shaka?
    ● crack a joke them diçka për të qeshur, lëshoj një batutë; no joke punë serioze
    joker ['xhoukë:] n 1. shakatar, hokatar. 2. zhrg. tip, person; who does that joker think he is? kush kujton se është ky farë tipi? 3. xhol (në letra). 4. rreng. 5. gj.fol. yçkël, frazë e errët (në një kontratë etj)
    * * *
    gazmore; shaka

    English-Albanian dictionary > joke

Страницы
  • 1
  • 2

См. также в других словарях:

  • Per person/per day — С человека в сутки …   Лексикон туриста

  • per — [pə, pɜː ǁ pər, pɜːr] preposition 1. for each: • an average beef cattle price of $74.20 per hundred pounds • The price tag is $1500 per square foot of retail space. • Earnings per share rose 12% to 31.3 pence. • The Japanese have in recent years… …   Financial and business terms

  • person — per|son [ pɜrsn ] noun count *** 1. ) an individual human, usually an adult. The plural is people, but in formal or official language the form persons is used: Tickets cost $50 per person. She s the type of person who is always happy to help out …   Usage of the words and phrases in modern English

  • PER — FINANCE abbreviation for price earnings ratio * * *    ► See P/E Ratio. * * * UK per UK US strong /pɜːr/ weak /pər/ preposition ► used when talking about prices, rates, etc …   Financial and business terms

  • per|son-year — «PUR suhn YIHR», noun. one year of a person s life, work, experience, or the like, used as a unit of statistical measurement: »In a population of constant size the birth rate is the number of births per person year lived and the average duration… …   Useful english dictionary

  • Per capita — is a Latin phrase meaning for each head with Per meaning through or by ...and... capita (sg.: caput) meaning heads . Both words together equate to the phrase for each head .It is usually used in the field of statistics to indicate the average per …   Wikipedia

  • per head — per person, for each person …   English contemporary dictionary

  • per capita income — income per person …   English contemporary dictionary

  • person */*/*/ — UK [ˈpɜː(r)s(ə)n] / US [ˈpɜrs(ə)n] noun [countable] Word forms person : singular person plural people Get it right: person: The usual plural form of person is people (not persons), and this is used in all ordinary contexts: Wrong: Children… …   English dictionary

  • Per Capita — A Latin term that translates into by head, basically meaning average per person. Often the term is used to express a country or region s income level. For example, consider a fictional region that has a collective income of $1 000 000 and 20… …   Investment dictionary

  • per — /perr/; unstressed /peuhr/, prep. 1. for each; for every: Membership costs ten dollars per year. This cloth is two dollars per yard. 2. by means of; by; through: I am sending the recipe per messenger. 3. according to; in accordance with: I… …   Universalium

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»