-
101 ქ - კს
ბერძულის ლექსისაგან, ანუ κρόνος, год или время, წელიწადი, ჟამი ანუ დრო. ამისგან ზედშესრული მამრობითად χρονικός, მდედრობითად χρονική, უმეშვეობითად χρονικόν, годовой, годичный და χρονικά ანუ χρονογραφία წელთაღწერა, ანუ მოთხრობა საქმეთა დანიშნვითურთ წელიწადთა და დროთა მათთა, летопись. ქართულად ქკქ - კსს უხმარათ წელიწადთა აღსარიცხველად 532 წლის მოქცევისათჳს, რომელსა ეწოდება დიდი ინდიკტიონი, великий индиктион, или летоисчисление по великому индиктиону. რამეთუ რიცხჳ მთოვარის მოქცევისა 19 და მზის მოქცევისა 28 განამრავლო რა ერთი მეორესა ზედა, შეიქმნების 532 წელიწადი, რომელთაცა მობრუნების შემდგომად შვიდეულის დღენი, მთოვარის განახლება, პასეკის დღე, მისნი წინამავალნი და შემდგომნი დღესასწაულნი, მარხwათ აღების დღენი და სხwანი ანგარიშნი თჳთოეულის წლისანი, იმავე შვიდეულის და თთვეთ რიცხვებში მოვლენ, როგორც 532 წელიწადს წინათ ყოფილან. ვრცლად განმარტება ამისი იხილე ქართულის დაბეჭდილის დაბადების ბოლოს. და ვინათგან აღრიცხwა ესე წელთა ქორონიკონის ქართველთ გარდა სხwათაგან არა არს ხმარებული, ამად სათქმელ არს აქა, ვითარმედ ესე ქრონიკოსი, რომელია დიდი ინდიკტიონი, პასხალია, ხელთა და სხwანი აღრიცხwანი დაბადების ბოლოს დართულნი გაკეთებულ არიან რომაელის მონაზონის დიონოსის მიერ. ამანვე დიონოსიმ 516 წლითგან ქრისტეს შობით შემოიღო თჳსსა დროსსა წელთაღრისცwა ქრისტესით, რომელიცა მად ჟამადმდე არა სადა იყო იყო ხმარებული, ვითა სჩანს ისტორიათაგან. ამის გამო საგონებელ არს, ვითარმედ საქართველოსა შინა ქრონიკოსით აღრიცხwა შემოღებულ არს 780 წელსა, რამეთუ, უკეთუ დართო ამას ზედა 532, შეიქმნების 1312 წელი ქრისტესით. ამ წელიწადს ერთჯერ მობრუნებულა ქრონიკონს და მეორე დაწყებულა1313 წელსა. და კwალად უკეთუ დართო 1312 ზედა 532, შეიქმნების 1844 და შემდგომსა წელსა 1845 დაიწყება მესამე ქრონიკოსი. ამისგან სჩანს, ვითარმედ საქართველოს მეისტორიე ვახუშტი ბაგრატიონი რაჟამს აღრიცხავს უმეტეს ათორმეტისა მობრუნებასა ქრონიკოსისასა დასაბამითგან სოფლისათა, ესე აღურიცხავს თჳთ თავით თჳსით, ხოლო ნამდჳლად აღრიცხwა ესე არს იქმნებოდა უწინარეს შემოღებისა დიონოსის მიერ პასხალისა და მეტადრე უწინარეს ქრისტეანობისა.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ქ - კს
-
102 ქორონიკოს
ბერძულის ლექსისაგან, ანუ κρόνος, год или время, წელიწადი, ჟამი ანუ დრო. ამისგან ზედშესრული მამრობითად χρονικός, მდედრობითად χρονική, უმეშვეობითად χρονικόν, годовой, годичный და χρονικά ანუ χρονογραφία წელთაღწერა, ანუ მოთხრობა საქმეთა დანიშნვითურთ წელიწადთა და დროთა მათთა, летопись. ქართულად ქკქორონიკოსს უხმარათ წელიწადთა აღსარიცხველად 532 წლის მოქცევისათჳს, რომელსა ეწოდება დიდი ინდიკტიონი, великий индиктион, или летоисчисление по великому индиктиону. რამეთუ რიცხჳ მთოვარის მოქცევისა 19 და მზის მოქცევისა 28 განამრავლო რა ერთი მეორესა ზედა, შეიქმნების 532 წელიწადი, რომელთაცა მობრუნების შემდგომად შვიდეულის დღენი, მთოვარის განახლება, პასეკის დღე, მისნი წინამავალნი და შემდგომნი დღესასწაულნი, მარხwათ აღების დღენი და სხwანი ანგარიშნი თჳთოეულის წლისანი, იმავე შვიდეულის და თთვეთ რიცხვებში მოვლენ, როგორც 532 წელიწადს წინათ ყოფილან. ვრცლად განმარტება ამისი იხილე ქართულის დაბეჭდილის დაბადების ბოლოს. და ვინათგან აღრიცხwა ესე წელთა ქორონიკონის ქართველთ გარდა სხwათაგან არა არს ხმარებული, ამად სათქმელ არს აქა, ვითარმედ ესე ქრონიკოსი, რომელია დიდი ინდიკტიონი, პასხალია, ხელთა და სხwანი აღრიცხwანი დაბადების ბოლოს დართულნი გაკეთებულ არიან რომაელის მონაზონის დიონოსის მიერ. ამანვე დიონოსიმ 516 წლითგან ქრისტეს შობით შემოიღო თჳსსა დროსსა წელთაღრისცwა ქრისტესით, რომელიცა მად ჟამადმდე არა სადა იყო იყო ხმარებული, ვითა სჩანს ისტორიათაგან. ამის გამო საგონებელ არს, ვითარმედ საქართველოსა შინა ქრონიკოსით აღრიცხwა შემოღებულ არს 780 წელსა, რამეთუ, უკეთუ დართო ამას ზედა 532, შეიქმნების 1312 წელი ქრისტესით. ამ წელიწადს ერთჯერ მობრუნებულა ქრონიკონს და მეორე დაწყებულა1313 წელსა. და კwალად უკეთუ დართო 1312 ზედა 532, შეიქმნების 1844 და შემდგომსა წელსა 1845 დაიწყება მესამე ქრონიკოსი. ამისგან სჩანს, ვითარმედ საქართველოს მეისტორიე ვახუშტი ბაგრატიონი რაჟამს აღრიცხავს უმეტეს ათორმეტისა მობრუნებასა ქრონიკოსისასა დასაბამითგან სოფლისათა, ესე აღურიცხავს თჳთ თავით თჳსით, ხოლო ნამდჳლად აღრიცხwა ესე არს იქმნებოდა უწინარეს შემოღებისა დიონოსის მიერ პასხალისა და მეტადრე უწინარეს ქრისტეანობისა.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ქორონიკოს
-
103 შეკერვა
Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > შეკერვა
-
104 შეცwლა
(შევსცwლი, შევსცwალებ) ერთი მეორის მაგიერ დადგინება, переменять. // სხwაფრად გამოჩენა.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > შეცwლა
-
105 შეცwალება
(შევსცwლი, შევსცwალებ) ერთი მეორის მაგიერ დადგინება, переменять. // სხwაფრად გამოჩენა.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > შეცwალება
-
106 შვიდი
ექუსი და ერთი, семь, седмь.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > შვიდი
-
107 ჩარექი
Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ჩარექი
-
108 ცალი
ორის ტოლისგან ერთი. -
109 წერნაქი
Ср. წარნაქიწითელი წამალი სამხატურო, კაბადუკიას გამოვა. ერთი უწითლესია, მეორე მქრქალი და მესამე ცუდი (იერემ. 22, 13), червленец.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > წერნაქი
-
110 წიბო
ფერცხალი, ერთი ძვალი გვერდისა, ребро. -
111 წინწილი
I. სამუსიკო საკრავი, რომელია ორი თეფში მეტალლისა, ერთი მეორის შემოკრვით საჟღერელი (1 კორ. 13, 1, ფსალ. 150, 5; ვეფხისტ. 46, 1112), кимвал, цымбал. თ. ჯიმჯიმა (არაბ.).II. წინწილიმდაბიურად წერტილი ნაწერთა შინა, точка.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > წინწილი
-
112 წირვა
I. (ვსწირავ) შეწირვა, აღსრულება ლიტურღიისა, служить обедню.II. წირვაСр. ჟამის წირვალიტურღია, ერთი შვიდთა საიდუმლოთაგანი წმინდისა ეკლესიისათა, რაჟამს მღუდელი ეზიარების თჳთ და აზიარებს ერსა, обедня.III. წირვამდაბიურად: ჭამა, ალაპი მოსახსენებლად მიცვალებულთა, поминки.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > წირვა
-
113 ხანუში
ჯერი მუშაობისა, ერთი პირი მუშაობისა შემდგომად შესვენებისა, прием после роздыха.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ხანუში
-
114 ხელეული
მჭლეული, ერთი იღლია ყანა.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ხელეული
-
115 ხელობა
I. Ср. ხელოვნებაცოდნა რომლისამე ხელთსაქმარისა, ვითარ ხუროვნობა, მკერვლობა და სხ. (საქმ. 18, 3), ремесло, художество.II. ხელობაჯერი, ხამუში, რიგობა, ვითარ ერთი ხელობა ანუ ერთხელ, ერთს ხელობას, ორს ხელობას და სხ. ( ნახე გზობა), одним разом, на один прием, на два приема и т.д.III. ხელობაГрузинский толковый словарь с русскими комментариями > ხელობა
-
116 ჯავშანი
აბჯარი, ჯაჭვი რკინისა მეომართ საცმელი (მუნვე, 435, 1406), броня, панцырь, латы. გვარნი ამისნი არიან: სამანქანი თვალებმრგუალი, სამფარეშოსანი, შიგნით ნიკარტოვანი, რბილი, გარდაგრეხით ძნიად გასატეხი; ზეიდალი მსგავსი სამანქანისა, თჳთო რიგი ჯაჭვის თვალთა (ე.ი გრგოლთა) უფარეშო და მეორე რიგი ფარეშოსანი; ხოსროვანი მსგავსი ზეიდალისა და ქვედაპირი ღარღაროვანი; ქირაფქა მობრტყე ჯაჭვის გრგოლებ ფარეშოვანი, რბილი, ბასრი, გარდაგრეხით ადჳლ გასატეხი; ჯაბალა მსგავსი ქირაფქისა ჯაჭვის თვალთა რომელთამე ფარეში მრგუალი, რომელთამე ეკლებრივი. ხუთგვარნი ესე ჯავშანნი იქმნებიან კუალად სხვადასხვარიგნი; რომელნიმე თვალგრძელნი, რომელნიმე თვალფართო, კუალად ფარეშით ანუ ჯვარედად. არამედ სიკეთე და სისრულე მათი არს, რათა იყოს გრძელი და ფართო, ჯაჭვის თვალნი (ე.ი. გრგოლნი) რაზმად დაწყობილ, ფარეში შვენიერ და ძნელად გასატეხი, ნოტიობაში გვიან დასველდეს, თვალნი არ აკლდეს, კალთიდამ შედევნებული უმსხო იყოს, მკერდთა და ბეჭთა უზრქელესად. ქირაფქის გრგოლი ხმალსავით იზევდეს და სამანქანისა იგრხებოდეს, ნიკარტი ჰქონდეს გვარიანი და ღარი მოხდომილი. გარდა ამათსა კუალად პოლოტიკი არს რკინის ფიცარი მკერდთა და სხვათა სატკენთა ადგილთა მოსაკრავი ომთა შინა და ბრძოლათა; თორნი არს მრთელი რკინის პოლოტიკი ჯაჭვებით, ერთი მეორეზედ აკინძული, მთლივ ტანის ჩასაცმელი; ბეგთარი, ხელნავი და სამკლავე არიან ხელთშესაცმელნი აბჯარნი მხრებადმდე და საბარკულნი ფერხთშესაცმელნი ბარკლებადმდე; ქაშქანი არს სამხარიღლივე ჯავშანი (ხოლო თავის საბურველნი აბჯარნი იხილენ ლექსსა თანა ზუჩი).Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ჯავშანი
-
117 ჶუტი
საზომი მტკავლის ოდენი, ზოგთა თემთა შინა მეტია, ზოგგან ნაკლები და მიღებულ არს ნემეცური ლექსისგან ჶუს (ინგ. ფუტ), რომელია ფეხის ტერფი. რუსული საჟენი არს 7 ჶუტი, фут, ჶრანცისული ტოაზი არს 6 ჶუტი. კუალად ჶუტი განიყოფების 12 დუიმად. დუიმი არს გოჯის ოდენი. დუიმი არს 12 ლინია, ერთი ლინია - 12 ტერცია და სხ. -
118 გამოცულა
— (გამოვსცული) ერთი მეორის მაგიერ დადგინება ან მიცემა, променять, переменять.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > გამოცულა
-
119 გუამი
ტანი, სხეული კაცისა ცოცხლისა ანუ მკუდარისა (მატ. 5, 29 და შემდგომი, კუალად 6, 22 და 14, 12, კუალად 1 კორ. 12, 15), тело.— ჶილოსოჶიურად გუამი და პირი ერთი და იგივე არს. არისტოტელე განსაზღურებს ესრეთ: გუამი არს არსება განუკვეთელი, ბუნება სიტყუიერი და ქვემდებარება უზიარებელი (კატიღ. ანტ., § 79, 94 და 95 და შემდგომი), лицо, персона, ипостась.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > გუამი
-
120 თჳთო
См. также в других словарях:
ძალადობა გრძნობებზე — ერთი ადამიანის მიერ მეორის დამცირება, საზოგადოების წინაშე შერცხვენა, პარტნიორის აზრის და გრძნობების გაუთველისწინებლობა, დევნა, თვალთვალი, ეჭვიანობა და მესაკუთრეობა, მეორე ადამიანის რეპუტაციის შელახვა, დადანაშაულება საკუთარ უღირს ქცევაში და ა.შ.… … Georgian encyclopedia
სამოქალაქო სამართლებრივი ურთიერთობა — ერთი პირის უფლება, მოითხოვოს სხვა პირისაგან საკუთარი რეპუტაციის პატივისცემა. Source: ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო და თქვენი ფუნდამენტური უფლებები = The European Court of Human Rights and Your Fundamental Rights : [ბროშურა / ორგანიზაცია… … Georgian encyclopedia
მონაცემთა ბანკი — ერთი ან რამდენიმე მონაცემთა ბაზა ელექტრონულ საინფორმაციო ტექნოლოგიასთან ერთობლიობაში, რომელიც უზრუნველყოფს ამ მონაცემთა ბაზაში (ბაზებში) მონაცემთა აღწერას, აკუმულირებას, შენახვას, დაცვას, სისტემატიზაციას, მოძიებას, მანიპულირებას და კოლექტიურ… … Georgian encyclopedia
ეთნიკური წმენდა — • ერთი ეთნიკური ჯგუფი, აიძულებს მეორეს დატოვოს მშობლიური ტერიტორია. Source: ბებერაშვილი ზურაბ გზა უფლებებისაკენ : [სახელმძღვ. ზოგადსაგანმ. სკოლის მე 8 კლ.] / ავტ.: ზურაბ ბებერაშვილი, ნინო ბესელია, ნინო მახაშვილი და სხვ. ; [რედ.: მარიამ მიქაშავიძე … Georgian encyclopedia
მსგეფსი — ერთი კვირა … ძველი ქართული სიტყვების ლექსიკონი (Old Georgian words in the dictionary)
აგრესიული ომი — • მშვიდობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაული, რომელიც იწვევს პასუხისმგებლობას საერთაშორისო სამართლით გათვალისწინებული ნორმებით. ამასთანავე, სახელმწიფოები ვალდებული არიან თავი შეიკავონ სხვა მართლსაწინააღმდეგო ქმედებისაგან, რომელიც არღვევს ხალხთა… … Georgian encyclopedia
ლიბერალიზმი — • (ლათ. liber თავისუფალი) ფილოსოფიური, ეკონომიკური და პოლიტიკური სწავლებაა, რომელიც გამომდინარეობს ადამიანის თავისუფლებიდან, განკარგოს საკუთარი თავი და საკუთრება. ლიბერალიზმის იდეალია საზოგადოება, სადაც ყველას აქვს მოქმედების თავისუფლება, სადაც… … Georgian encyclopedia
ოჯახის ტიპები — ცნობილია, რომ ოჯახის მრავალი ტიპოლოგია არსებობს. უმეტესად ტიპოლოგიის ძირითადი კრიტერიუმებია საქორწინო წყვილის (ოჯახის ბირთვის) დაყოფა არსებობა არარსებობის მიხედვით და მათი რაოდენობის მიხედვით. გამოყოფენ პატარა ანუ ნუკლეარულ (ერთი დაქორწინებული… … Georgian encyclopedia
გლობალიზაცია — • ტერმინი გლობალიზაცია ინგლისურ სიტყვა globe ს უკავშირდება, რაც დედამიწას, გლობუსს ნიშნავს, ხოლო global მსოფლიოს, გლობალურს. გლობალიზაციის ტერმინის გამოჩენა დაკავშირებულია ამერიკელი სოციოლოგის რ. რობერტსონის სახელთან, რომელმაც ის 1983 წელს… … Georgian encyclopedia
რუსო ჟან ჟაკ — • შევიდა აზროვნების ისტორიაში როგორც ორიგინალური მამაცი, მებრძოლი პიროვნება, როგორც თავისი დროის კულტურისა და საზოგადოებრივი ცხოვრების მწვავე კრიტიკოსი, რომლის იდეებმა უდიდესი ზეგავლენა მოახდინა შემდგომ ფილოსოფიაზე, პედაგოგიკაზე, მწერლობაზე,… … Georgian encyclopedia
მონარქია — • ანუ მეფის მმართველობა ეწოდება მმართველობის ფორმას, როდესც სუვერენს შეუძლია მთელი მმართველობა მოაქციოს ერთი მაგისტრატის ხელში, ვისგანაც მთელი თავისი ძალაუფლება სხვა მაგისტრატებს მიეცემა. Source: რუსო ჟან ჟაკ. საზოგადოებრივი ხელშეკრულება / ფრანგ … Georgian encyclopedia
