-
41 გზა
ზოგად სავალი კაცთა (ფსალ. 1, 1; მატ. 13, 4), путь, дорога. თ. იოლ, ს. ჭანაპარ, ჭამფა. ვრცელს საურმეს გზას ეწოდების შარა და შარას აქეთ და იქით საქვეითოს ბილიკებს თანთანა; ცალკე ვიწროს გზას, ერთი კაცის სავალს - ბილიკი; გატკეპნილ თოვლთა, ანუ შამბთა ზედა - ქაშანი; კლდეთა ზედა ვიწროსა მიხვეულად სავალსა - წავარნა, გინა ჭარკვანა; ჯვარედინსა - მებოძირი. -
42 გwამი
ტანი, სხეული კაცისა ცოცხლისა ანუ მკუდარისა (მატ. 5,29 და შემდგომი, კwალად 6,22 და 14,12, კwალად 1 კორ. 12,15), тело. // ჶილოსოჶიურად გუამი და პირი ერთი და იგივე არს. არისტოტელე განსაზღwრებს ესრეთ: გwამი არს არსება განუკვეთელი, ბუნება სიტყwიერი და ქვემდებარება უზიარებელი (კატიღ. ანტ., § 79, 94 და 95 და შემდგომი), лицо, персона, ипостась.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > გwამი
-
43 დ
ასოსა ამას ზედა ქარაგმიანნი ლექსნი არიან: დბა* - დიდება; დბლი* - დიდებული.ასასოსა ამას აქუს ერთი ზედდადებული ზმნათა, რომელია და. მაგალითად: დავალ, დამაქუს, დავსწერ და სხ. სა იშვიათ დაერთვის ესე სხუათა ზედდადებულთა, დამო, ვითარ დამოკიდება, დამოდინება და სხ.დ დერთვის ბოლოდ სახელთა, ანუ მარტო, ანუ სხუათა თანდებულთა თანა და ჰნიშნავს მოძრავობასა. მაგალითად, წარვიდა მთად, ქალაქად, в горную, во град (ლუკ. 1, 39), ცად მიმართ, на небо (მუნვე, 15, 21), აღვიდა იერუსალიმად, во Иерусалим (იოან. 5, 1), ვიდრე ნათესავადმდე, даже до рода (ფსალ. 48, 20); ცადმდე, ღრუბელთადმდე, до небес и даже до облаков (მუნვე, 56, 10); ზღუადმდე, მდინარედმდე, до моря и даже до реки (მუნვე, 79, 11); სიღრმედ მიმართ ქუეყანად, во глубины, в землю (იონა 2: 4, 7).ამგუარად დ დაესხმის სახელთა პირთასა და ჰნიშნავს მიღებასა წოდებისა ანუ ხარისხისასა. მაგალითად, ეკურთხა მეფედ коронован царем, დიდგინა მთავრად, მსაჯულად поставлен в князья, в судьи; ხელდასხმულიქნა მღუდელად рукоположен во священника, შედგა ბერად поступил в монахи და სხ.ესევე დაერთვის ბოლოდ ზედშესრულთა სახელთა და შესცულის მათ ზმნისზედად. ვითა კეთილი - კეთილად, ბოროტი - ბოროტად, შავი - შავად, თეთრი - თეთრად. ხოლო მდაბიურად ნაცულად დ ხმარობენ თ: კარგი - კატგათ, ავი - ავათ, სწორე - სწორეთ და სხ. ( ნახე თ). -
44 დარგი
თჳთოეული გვერდი ოთხკუთხისა განფენილებისა, ვენახისა, სახნავისა და მისთანათა. დარგი ზევითი, ქვეითი, აქათი და იქითი; бок, сторона, фланг.— ნაწილი სწავლათა (ვეფხისტ. 19), შაირობა პირველადვე სიბრძნისაა ერთი დარგი, часть, отделение. დარგსა თანა ითქმის მალი სახლთა და სართულთა თჳთოკერძო შესახედავი, ვითარ ზედათი მალი, აქეთი და იქითი, фасад, наружность. მხარე არს კერძო აღმოსავლეთისა, დასავლეთისა და მისთანანი, ვითარ მთისა, ზღჳსა და სხ., сторона, ხოლო ცალგნითი განჰყოფს ორად აქათსა და იქითსა, половина.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > დარგი
-
45 დაჩაგრვა
— (დავსჩაგრავ, დავიჩაგრები) დაჯაბნვა, დაშინება, обижать, притеснять.— მცენარეთა სიხშოსაგან ერთი მეორის შეშთობა, заглушать (относит. к растен.).Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > დაჩაგრვა
-
46 დვრიტა
მაჭკი, ცხურის წელია ერთი, ყველის შესადედებელი.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > დვრიტა
-
47 დღე
ნათელი მზისა აღმოსლჳთ მისით ვიდრე დასლვადმდე (დაბად. 15, 14; ფსალ. 1, 5), день.— 24 ჟამი, ანუ ერთი დღე-ღამე, день, сутки, ყოველს ცისმარეს დრეს, ე.ი. მარადღე უკლებელად, всякий божий день. -
48 ერთარსება
განუკვეთელი ერთი არსება, единосущество.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ერთარსება
-
49 ერთ-სახელი
რაჲცა მიითვალავს სახელსაცა და საზღუარსაცა სახელისასა (კატიღ. ანტ. §42),одноименный. აქა იგულისხმების ნათესავი. მაგალითად, ცხოველი არს გულისხმიერი და ცხოველი არს უგულისხმო, ანუ ქალაქი არს ტფილისი და ქალაქი არს ქუთაისი. რამეთუ სახელნი მიითვალვენ სახელსაცა და საზღუარსაცა თჳსისა ნათესავისასა.— ხოლო ერთმოსახელე, თანმოსახელე და სახელმოდგამი არს, რომელთა სახელი საზოგადო და, ხოლო საზღუარი სხვა (მუნვე, კატიღ. §41 და 102), соименный, მაგალითად, ქუაბი სპილენძის სიავი საგბოლისი და ქუაბი ნაპრალი კლდისა. ესენი სახელით არიან ერთ, ხოლო საზღურით სხვა. ამათ ეწოდების ბერძულად სინონიმია (ლოღიკ. ბაუმ. §68), συνονμία, sunonimia; ხოლო ომონიმია, Όμονυμία, homonymia არს, ოდეს ერთი ლექსი იხმარების მრავალთა შინა მნიშვნელობათა, მაგალითად, ამისად იხილე ბუდე და ხელი.— ერთსახელი და თანმოსახელე, განუკვეთელთა ეწოდების სეხნა, სეხნია, тезоименит, тёзка.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ერთ-სახელი
-
50 ზიარება
— (ვაზიარებ, ვეზიარები) თანამონაწილედ შექმნა, მონაწილეობის მიცემა ან მიღება (2 კორ. 6, 14; ებრაელ. 13, 16; ვეფხისტ. 383), приобщать, -ся, общение, сообщение.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ზიარება
-
51 ზოდიაქო
Ср. ზოდიასიმრგულე მზისა მოქცევისა წელიწდეულად, зодиак, Ζοδιακός, Ζωδιον; ხოლო განიწვალების ესე რიცხჳსაებრ 12 თთვეთა წლისათა, 12 კერზოდ ანუ ბურჯად, რომელთაგან თჳთოეულსა დარქმევია სახელი თანავარსკულავედისა მის, რომელიცა თჳთოეულსა თთვესა შინა მიითუალავს მზესა მიმოქცევასა შინა მისსა. ამათ თანავარსკულავედთადმი მსგავსებისაებრ ცხოველთა და სხუათა ნივთთასაგანკუთნვილ არიან სახელნი და ნიშანნი. ნიშანთა ამათ ეწოდების ზოდიანი ნიშანნი ცისანი, ანუ ნიშანნი ზოდიაქოსანი, რომელთაცა გარეშეთა შინა წერილთა უწოდებენ ბურჯად ანუ ეტლად. შესამეცნებელად ამისა წინადაიდების აქა, შემდგომი ტაბლიცა ჩვენებითურთ სახელთა თთვეთასა, რაოდენობისა დღეთა მათთასა და განკუთნვილთა მათდამი ნიშანთა ზოდიაქოსთა ( ტაბულა). და ესრეთ იანვარსა შინა მიითუალავს მზესა წყლის საქანელი, ფებერვალსა შინა - თევზნი, მარტსა - ვერძი, აპრილსა - კურო და შემდგომნი. კუალად შეისწავე, რამეთუ თჳთოეულსა ოთხსა წელიწადსა შინა ფებერვალსა დაერთვის ერთი დღე და შეიქმნების 29. ამ წელიწადს ეწოდების ნაკისა (იხილე მიზეზი ამისი ლექსსა შინა ნაკი. ხოლო უვრცელესად განმარტება ყოვლისავე ჰპოვო ჶიზიკურსა შინა ასტრონომიასა).Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ზოდიაქო
-
52 ზოდია
სიმრგwლე მზისა მოქცევისა წელიწდეულად, зодиак, Ζοδιακός, Ζωδιον; ხოლო განიწვალების ესე რიცხჳსაებრ 12 თთვეთა წლისათა, 12 კერზოდ ანუ ბურჯად, რომელთაგან თჳთოეულსა დარქმევია სახელი თანავარსკwლავედისა მის, რომელიცა თჳთოეულსა თთვესა შინა მიითwალავს მზესა მიმოქცევასა შინა მისსა. ამათ თანავარსკwლავედთადმი მსგავსებისაებრ ცხოველთა და სხwათა ნივთთასაგანკუთნვილ არიან სახელნი და ნიშანნი. ნიშანთა ამათ ეწოდების ზოდიანი ნიშანნი ცისანი, ანუ ნიშანნი ზოდიაქოსანი, რომელთაცა გარეშეთა შინა წერილთა უწოდებენ ბურჯად ანუ ეტლად. შესამეცნებელად ამისა წინადაიდების აქა, შემდგომი ტაბლიცა ჩვენებითურთ სახელთა თთვეთასა, რაოდენობისა დღეთა მათთასა და განკუთნვილთა მათდამი ნიშანთა ზოდიაქოსთა ( ტაბულა). და ესრეთ იანვარსა შინა მიითwალავს მზესა წყლის საქანელი, ფებერვალსა შინა - თევზნი, მარტსა - ვერძი, აპრილსა - კურო და შემდგომნი. კwალად შეისწავე, რამეთუ თჳთოეულსა ოთხსა წელიწადსა შინა ფებერვალსა დაერთვის ერთი დღე და შეიქმნების 29. ამ წელიწადს ეწოდების ნაკისა (იხილე მიზეზი ამისი ლექსსა შინა ნაკი. ხოლო უვრცელესად განმარტება ყოვლისავე ჰპოვო ჶიზიკურსა შინა ასტრონომიასა).Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ზოდია
-
53 თავი
კისერს ზემოთი კერძო ცხოველთა, დამტევნელი უმთავრესთა საგრძნობელთა (ფსალ. 20, 3; მატ. 10, 30 და 14, 8 და შემდგომი) глава, голова.— ზემოთი კერძო ნივთთა, ვითარ თავი და ბოლო ჯოხისა, ძელისა, ანუ თხემი მთათა და სხ. (ფსალ. 71, 16; ვეფხისტ. 1032), верх, вершина.— გუმბათი ან გჳრგჳნი, მრგუალად მოვლებული შენობათა ზედა, голова, верх, купол.— პირველი უკანასკნელისა, ვითარ თავი პური, თავი ღვინო ე.ი. რჩეული, главный, первый сорт.— უფროსი, უმთავრესი კაცთა შორის, ვითარ ერის თავი, გუნდის თავი, ასის თავი და სხ. (ეფეს. 5, 23; კოლოს. 2, 10), глава, начальник.— ნაწილი წიგნისა (ფსალ. 39, 7), глава, главизна, часть книги.— კუალად ერთი თავი შაქარი, голова сахару; ორი თავი ხახვი, головка луку, луковица; სამი თავი კომბოსტო, 3 головки или кочны капусты.— თავმან მისმან იხმარების საფიცრად ვითა მზე ( ნახე მამაშვილობა) (ვეფხისტ. 727, 733, 749, 1157 და შემდგომი).— თჳთ თავი თჳსი, сам, თავი მოსამრთლე, главный судья (Зак. Вахт., 4, თავთავის ადგილს). -
54 თჳთო ან თითო-თითო
ერთ-ერთი (მატ. 20:2,9), თჳთო დრაჰკანი, по пенязю или по одному, по одиночке.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > თჳთო ან თითო-თითო
-
55 თჳთოეული
თჳთო თჳთო, ერთ-ერთი ანუ კაცად-კაცადი (მარკ. 14, 19; ლუკ. 14, 18), каждый.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > თჳთოეული
-
56 კათოლიკე
I. საზოგადო, საკრებულო ანუ მსოფლიო (ითქმის სარწმუნოებისათჳს), ანუ ეკლესიისა: ვითარ ერთი წმინდა კათოლიკე და სამოციქულო ეკლესია, Воедино святую, соборную и апостольскую церковь, 8-й член веры, είς μίαν, αγίαν καθολικήν καί αποστολικήν εκκλησίαν.II. კათოლიკეფრანგი, რომის ეკლესიის სარწმუნოებისა, католик.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > კათოლიკე
-
57 კალამი
საწერი ლერწამი, გინა ფრთა (3 იოან. 1, 13; ვეფხისტ. 4, 233), трость, писчее перо, καλάμι.— ერთი კალამი, ორი კალამი ნუსხაში, статья в регистре.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > კალამი
-
58 კანტური
— (თავისა) უნებურად თავის ქნევა თულემისაგან качать головою от дремоты.— კანტური ფეხისა, ოთხ-ფეხს რომ ერთი ფეხი სტკიოდეს და ვერ ადგამდეს.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > კანტური
-
59 კარშიკი
გრგოლი მეტალლისა, რაჲცა ჯაჭვულად გაყრილია ერთი მეორეში (გამოს. 26, 2 და შემსგომი), крючки (და 27, 4 და შემდგომი), кольцо, звено.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > კარშიკი
-
60 კოდი
См. также в других словарях:
ძალადობა გრძნობებზე — ერთი ადამიანის მიერ მეორის დამცირება, საზოგადოების წინაშე შერცხვენა, პარტნიორის აზრის და გრძნობების გაუთველისწინებლობა, დევნა, თვალთვალი, ეჭვიანობა და მესაკუთრეობა, მეორე ადამიანის რეპუტაციის შელახვა, დადანაშაულება საკუთარ უღირს ქცევაში და ა.შ.… … Georgian encyclopedia
სამოქალაქო სამართლებრივი ურთიერთობა — ერთი პირის უფლება, მოითხოვოს სხვა პირისაგან საკუთარი რეპუტაციის პატივისცემა. Source: ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო და თქვენი ფუნდამენტური უფლებები = The European Court of Human Rights and Your Fundamental Rights : [ბროშურა / ორგანიზაცია… … Georgian encyclopedia
მონაცემთა ბანკი — ერთი ან რამდენიმე მონაცემთა ბაზა ელექტრონულ საინფორმაციო ტექნოლოგიასთან ერთობლიობაში, რომელიც უზრუნველყოფს ამ მონაცემთა ბაზაში (ბაზებში) მონაცემთა აღწერას, აკუმულირებას, შენახვას, დაცვას, სისტემატიზაციას, მოძიებას, მანიპულირებას და კოლექტიურ… … Georgian encyclopedia
ეთნიკური წმენდა — • ერთი ეთნიკური ჯგუფი, აიძულებს მეორეს დატოვოს მშობლიური ტერიტორია. Source: ბებერაშვილი ზურაბ გზა უფლებებისაკენ : [სახელმძღვ. ზოგადსაგანმ. სკოლის მე 8 კლ.] / ავტ.: ზურაბ ბებერაშვილი, ნინო ბესელია, ნინო მახაშვილი და სხვ. ; [რედ.: მარიამ მიქაშავიძე … Georgian encyclopedia
მსგეფსი — ერთი კვირა … ძველი ქართული სიტყვების ლექსიკონი (Old Georgian words in the dictionary)
აგრესიული ომი — • მშვიდობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაული, რომელიც იწვევს პასუხისმგებლობას საერთაშორისო სამართლით გათვალისწინებული ნორმებით. ამასთანავე, სახელმწიფოები ვალდებული არიან თავი შეიკავონ სხვა მართლსაწინააღმდეგო ქმედებისაგან, რომელიც არღვევს ხალხთა… … Georgian encyclopedia
ლიბერალიზმი — • (ლათ. liber თავისუფალი) ფილოსოფიური, ეკონომიკური და პოლიტიკური სწავლებაა, რომელიც გამომდინარეობს ადამიანის თავისუფლებიდან, განკარგოს საკუთარი თავი და საკუთრება. ლიბერალიზმის იდეალია საზოგადოება, სადაც ყველას აქვს მოქმედების თავისუფლება, სადაც… … Georgian encyclopedia
ოჯახის ტიპები — ცნობილია, რომ ოჯახის მრავალი ტიპოლოგია არსებობს. უმეტესად ტიპოლოგიის ძირითადი კრიტერიუმებია საქორწინო წყვილის (ოჯახის ბირთვის) დაყოფა არსებობა არარსებობის მიხედვით და მათი რაოდენობის მიხედვით. გამოყოფენ პატარა ანუ ნუკლეარულ (ერთი დაქორწინებული… … Georgian encyclopedia
გლობალიზაცია — • ტერმინი გლობალიზაცია ინგლისურ სიტყვა globe ს უკავშირდება, რაც დედამიწას, გლობუსს ნიშნავს, ხოლო global მსოფლიოს, გლობალურს. გლობალიზაციის ტერმინის გამოჩენა დაკავშირებულია ამერიკელი სოციოლოგის რ. რობერტსონის სახელთან, რომელმაც ის 1983 წელს… … Georgian encyclopedia
რუსო ჟან ჟაკ — • შევიდა აზროვნების ისტორიაში როგორც ორიგინალური მამაცი, მებრძოლი პიროვნება, როგორც თავისი დროის კულტურისა და საზოგადოებრივი ცხოვრების მწვავე კრიტიკოსი, რომლის იდეებმა უდიდესი ზეგავლენა მოახდინა შემდგომ ფილოსოფიაზე, პედაგოგიკაზე, მწერლობაზე,… … Georgian encyclopedia
მონარქია — • ანუ მეფის მმართველობა ეწოდება მმართველობის ფორმას, როდესც სუვერენს შეუძლია მთელი მმართველობა მოაქციოს ერთი მაგისტრატის ხელში, ვისგანაც მთელი თავისი ძალაუფლება სხვა მაგისტრატებს მიეცემა. Source: რუსო ჟან ჟაკ. საზოგადოებრივი ხელშეკრულება / ფრანგ … Georgian encyclopedia
