श्वखरोष्ट्र

n. sg. a dog andﾠ an ass andﾠ a camel Mn. IV, 115.

पूर्व a. (Declined like a pronoun when it implies relative position in time or space, but optionally so in nom. pl.; and abl. and loc. sing.)

1 Being in front of, first, foremost.

-2 Eastern, easterly, to the east of; ग्रामात् पर्वतः पूर्वः Sk.; पूर्वापरौ तोयनिधी वगाह्य Ku.1.1.

-3 Previous to, earlier than; ब्राह्मणे साहसः पूर्वः Ms.8.276.

-4 Old, ancient; पूर्वसूरिभिः R.1.4; इदं कविभ्यः पूर्वेभ्यो नमोवाकं प्रशास्महे U.1.1.

-5 Former, previous, anterior, prior, antecedent (opp. उत्तर); in this sense often at the end of comp. and translated by 'formerly.' or 'before'; श्रुतपूर्व &c.; व्यतीता या निशा पूर्वा पौराणां हर्षवर्धिनी Rām.7.37.1.

-6 Aforesaid, before-mentioned.

-7 Initial.

-8 Established, customary, of long standing

-9 Early, prime, पूर्वे वयसि Pt.1.165 'in early age or prime of life.

-1 Elder (ज्येष्ठ); रामः पूर्वो हि नो भ्राता भविष्यति महीपतिः Rām.2.79.8.

-11 (At the end of comp.) Preceded by, accompanied by, attended with; संबन्धमा भाषणपूर्वमाहुः R.2.58; पुण्यः शब्दो मुनिरिति मुहुः केवलं राजपूर्वः Ś2.17; तान् स्मितपूर्वमाह Ku.7.47; बहुमानपूर्वया 5.31; दशपूर्वरथं यमाख्यया दशकण्ठारिगुरुं विदुर्बुधाः R.8.29; so मतिपूर्वम् Ms.11.147 'intentionally', 'knowingly'; 12.89; अबोधपूर्वम् 'unconsciously', Ś.5.2. &c.

-र्वः An ancestor, a forefather; पूर्वैः किलायं परिवर्धितो नः R.13.3; पयः पूर्वैः सनिश्वासैः कवोष्णमुपभुज्यते 1.67;5.14; अनुकारिणि पूर्वेषां युक्तरूपमिदं त्वयि Ś.2.17.

-र्वम् The fore- part; अनवरतधनुर्ज्यास्फालनक्रूरपूर्वम् (गात्रम्) Ś.2.4.

-र्वा 1 The east

-2 N. of a country to the east of Madhya- deśa.

-र्वम् ind.

1 Before (with abl.); मासात् पूर्वम्.

-2 Formerly, previously, at first, antecedently, before- hand; तं पूर्वमभिवादयेत् Ms.2.117;3.94;8.25;; R. 12.35; प्रणिपातपूर्वम् K; भूतपूर्वखरालयम् U.2.17 'which formerly was the abode', &c.; समयपूर्वम् Ś.5. 'after a formal agreement.'

-3 Immemorially. (पूर्वेण 'in front', 'before', 'to the east of', with gen. or acc.; अद्य पूर्वम् 'till-now', 'hitherto';

पूर्वः -ततः -पश्चात् -उपरि 'first- then, first-afterwards', 'previously, subsequently',

पूर्वम् -अधुना or

-अद्य 'formerly-now.'

-Comp. -अग्निः the sacred fire kept in the house (आवसथ्य).

-अङ्गः the first day in the civil month.

-अचलः, -अद्रिः the eastern mountain behind which the sun and moon are supposed to rise.

-अधिकारिन् m. the first occu- pant, a prior owner.

-अन्तः the end of a preceding word.

- अपर a.

1 eastern and western; कतमो$यं पूर्वापर- समुद्रावगाढः सानुमानालोक्यते Ś.7; पूर्वापरौ तोयनिधी वगाह्य Ku. 1.1.

-2 first and last.

-3 prior and subsequent, pre- ceding and following.

-4 connected with another.

(-रम्) 1 what is before and behind.

-2 connection; न च पूर्वापरं विद्यात् Ms.8.56.

-3 the proof and the thing to be proved. ˚विरोधः inconsistency, incongruity.

-अभि- मुख a. turned towards or facing the east.

-अभ्यासः former practice or experience.

-अम्बुधिः the eastern ocean.

-अर्जित a. attained by former works. (

-तम्) ancestral property.

-अर्धः, -र्धम् 1 the first half; दिनस्य पूर्वार्धपरार्धभिन्ना छायेव मैत्री खलसज्जनानाम् Bh.2.6; समाप्तं पूर्वार्धम् &c.

-2 the upper part (of the body); शकुन्तला पूर्वार्धेन शयनादुत्थाय Ś.3; R.16.6.

-3 the first half of a hemistich.

-अवसायिन् a. what occurs first or earlier; पूर्वावसायिनश्च बलीयांसो जघन्यावसायिभ्यः ŚB. on MS.12.2.34.

-अह्णः the earlier part of the day, forenoon; Ms.4. 96,152. श्वः कार्यमद्य कुर्वीत पूर्वाह्णे चापराह्णिकम् (पूर्वाह्णतन, पूर्वा- ह्णिकः, पूर्वाह्णेतन a. relating to the forenoon).

-आवेदकः a plaintiff.

-आषाढा N. of the 2th lunar mansion con- sisting of two stars.

- इतर a. western.

-उक्त, -उदित a. beforementioned, aforesaid,

-उत्तर a. north-eastern. (

-रा) the north-east. (

-रे dual) the preceding and following, antecedent and subsequent.

-कर्मन् n.

1 a former act or work.

-2 the first thing to be done, a prior work.

-3 actions done in a former life.

-4 preparations, preliminary arrangements.

-कल्पः former times.

-कायः 1 the fore-part of the body of animals; पश्चार्धेन प्रविष्टः शरपतनभयाद् भूयसा पूर्वकायम् Ś.1.7.

-2 the upper part of the body of men; स्पृशन् करेणानतपूर्वकायम् R.5.32; पर्यङ्कबन्धस्थिरपूर्वकायम् Ku.3.45.

-काल a. belonging to ancient times. (

-लः) former or ancient times.

-कालिक, -कालीन a. ancient.

-काष्ठा the east, eastern quarter.

-कृत a. previously done. (

-तम्) an act done in a former life.

-कोटिः f. the starting point of a debate, the first statement or पूर्वपक्ष q. v.

-क्रिया preparation.

-गा N. of the river Godāvarī.

-गङ्गा N. of the river Narmadā; रेवेन्दुजा पूर्वगङ्गा नर्मदा मेकलीद्रिजा Abh. Chin.183.

-चोदित a.

1 aforesaid, above-men- tioned.

-2 previously stated or advanced (as an objec- tion.

-ज a.

1 born or produced before or formerly, first-produced, first-born; यमयोः पूर्वजः पार्थः Mb.3.141. 11.

-2 ancient, old.

-3 eastern.

(-जः) 1 an elder brother; अपहाय महीशमार्चिचत् सदसि त्वां ननु भामपूर्वजः; Śi. 16.44; R.15.36.

-2 the son of the elder wife.

-3 an ancestor, a forefather; स पूर्वजानां कपिलेन रोषात् R.16.34.

-4 (pl.) the progenitors of mankind.

-5 the manes living in the world of the moon. (

-जा) an elder sister.

-जन्मन् n. a former birth. (-m.) an elder brother; स लक्ष्मणं लक्ष्मणपूर्वजन्मा (विलोक्य) R.14.44.;15.95.

-जातिः f. a former birth.

-ज्ञानम् knowledge of a former life.

-तापनीयम् N. of the first half of नृसिंहतापनीयोपनिषद्.

-दक्षिण a. south-eastern. (

-णा) the south-east.

-दिक्पतिः Indra, the regent of the east.

-दिनम् the forenoon.

-दिश् f. the east.

-दिश्य a. situated towards the east, eastern.

-दिष्टम् the award of destiny.

-दृष्ट a.

1 primæval.

-2 declared by the ancients; यथा ब्राह्मण- चाण्डालः पूर्वदृष्टस्तथैव सः Ms.9.87.

-देवः 1 an ancient deity.

-2 a demon or Asura; भूमिदेवनरदेवसंगमे पूर्वदेवरिपुरर्हणां हरिः Śi.14.58.

-3 a progenitor (पितृ).

-4 (du.) an epithet of Nara-Nārāyaṇa; सव्यसाचिन् महाबाहो पूर्वदेव सनातन Mb.3. 41.35. (com. पूर्वदेव नरनारायणसख).

-देवता a progenitor (पितृ) of gods or of men; अक्रोधनाः शौचपराः सततं ब्रह्म- चारिणः । न्यस्तशस्त्रा महाभागाः पितरः पूर्वदेवताः ॥ Ms.3.192.

-देशः the eastern country, or the eastern part of India.

-द्वार a. favourable in the eastern region.

-निपातः the irregular priority of a word in a compound; cf. परनिपात.

-निमित्त an omen.

-निविष्ट a. made formerly, in past; यस्तु पूर्वनिविष्टस्य तडागस्योदकं हरेत् Ms.9.281.

-पक्षः 1 the fore-part or side.

-2 the first half of a lunar month; सर्वं पूर्वपक्षापरपक्षाभ्यामभिपन्नम् Bṛi. Up.3.1.5.

-3 the first part of an argument, the prima facie argument or view of a question; विषयो विशयश्चैव पूर्वपक्षस्तथोत्तरम्.

-4 the first objection to an argument.

-5 the statement of the plaintiff.

-6 a suit at law.

-7 an assertion, a proposi- tion. ˚पादः the plaint, the first stage of a legal proceeding.

-पदम् the first member of a compound or sentence.

-पर्वतः the eastern mountain behind which the sun is supposed to rise.

-पश्चात्, -पश्चिम ind. from the east to the west.

-पाञ्चालक a. belonging to the eastern Pañch- ālas.

-पाणिनीयाः m. (pl.) the disciples of Pāṇini living in the east.

-पालिन् m. an epithet of Indra.

-पितामहः a forefather, an ancestor; अब्रवीद् हि स मां क्रुद्धस्तव पूर्वपितामहः । मूत्रश्लेष्माशनः पाप निरयं प्रतिपत्स्यसे ॥ Mb.12.3.21.

-पीठिका introduction.

-पुरुषः 1 an epithet of Brahmā.

-2 anyone of the first three ancestors, beginning with the father (पितृ, पितामह, and प्रपितामह); Pt.1.89.

-3 an ancestor in general.

-पूर्व a. each preceding one. (

-र्वाः) m. (pl.) forefathers.

-प्रोष्ठपदा = पूर्वभाद्रपदा; Mb.13.89.13.

-फल्गुनी the eleventh lunar mansion containing two stars. ˚भवः an epithet of the planet Jupiter.

-बन्धुः first or best friend; Mk.

-भवः a former life.

-भागः 1 the forepart.

-2 the upper part.

-भा(भ)द्रपदा the twentyfifth lunar mansion containing two stars.

-भावः 1 priority.

-2 prior or antecedent existence; येन सहैव यस्य यं प्रति पूर्वभावो$वगम्यते Tarka K.

-3 (Rhet.) disclosing an intention.

-भाषिन् a. willing to speak first; hence polite, courteous.

-भुक्तिः f. prior occupation or possession; Ms.8.252.

-भूत a. preceding, previous.

-मध्याह्नः the forenoon.

-मारिन् a. dying before; एवंवृत्तां सवर्णां स्त्रीं द्विजातिः पूर्वमारिणीम् (दाहयेत्) Ms.5.167.

-मीमांसा 'the prior or first Mīmāṁsā', an inquiry into the first or ritual portion of the Veda, as opposed to the उत्तरमीमांसा or वेदान्त; see मीमांसा.

-मुख a. having the face turned towards the east.

-याम्य a. south-eastern.

-रङ्गः the commencement or prelude of a drama, the prologue; यन्नाठ्यवस्तुनः पूर्वं रङ्गविघ्नोपशान्तये । कुशीलवाः प्रकुर्वन्ति पूर्वरङ्गः स उच्यते ॥ D. R; पूर्वरङ्गं विधायैव सूत्रधारो निवर्तते S. D.283; पूर्वरङ्गः प्रसंगाय नाटकीयस्य वस्तुनः Śi.2.8. (see Malli. there- on).

-रागः the dawning or incipient love, love between two persons which springs (from some previous cause) before their meeting; श्रवणाद् दर्शनाद् वापि मिथः संरूढरागयोः । दशाविशेषोयो$प्राप्तौ पूर्वरागः स उच्यते ॥ S. D.214.

-रात्रः the first part of the night (from dusk to midnight).

-रूपम् 1 indication of an approaching change; an omen.

-2 a symptom of occuring disease.

-3 the first of two con- current vowels or consonants that is retained.

-4 (in Rhet.) a figure of speech which consists in describing anything as suddenly resuming its former state.

-लक्षणम् a symptom of coming sickness.

-वयस् a. young. (-n.) youth.

-वर्तिन् a. existing before, prior, previous.

-वाक्यम् (in dram.) an allusion to former utterance.

-वादः the first plea or commencement of an action at law; पूर्ववादं परित्यज्य यो$न्यमालम्बते पुनः । पदसंक्रमणाद् ज्ञेयो हीनवादी स वै नरः ॥ Mitā.

-वादिन् m. the complainant or plaintiff.

-विद् a. knowing the events of the past; historian; पृथोरपीमां पृथिवीं भार्यां पूर्वविदो विदुः Ms.9.44.

-विप्रतिषेधः the conflict of two statements contrary to each other.

-विहित a. deposited before.

-वृत्तम् 1 a former event; पूर्ववृत्तकथितैः पुराविदः सानुजः पितृ- सखस्य राघवः (अह्यमानः) R.11.1.

-2 previous conduct.

-वैरिन् a. one who first commences hostilities, an ag- gressor.

-शारद a. relating to the first half of autumn.

-शैलः see पूर्वपर्वत.

-सक्थम् the upper part of the thigh. P. V.4.98.

-संचित a. gathered before (as in former birth); त्यजेदाश्वयुजे मासि मुन्यन्नं पूर्वसंचितम् Ms.6.15.

-सन्ध्या daybreak, dawn; रजनिमचिरजाता पूर्वसंध्या सुतैव (अनुपतति) Si.11.4.

-सर a. going in front.

-सागरः the eastern ocean; स सेनां महतीं कर्षन् पूर्वसागरगामिनीम् R.4.32.

-साहसः the first of the three fines; स दाप्यः पूर्वसाहसम् Ms.9.281.

-स्थितिः f. former or first state.

भूत p. p. [भू-क्त]

1 Become, being, existing.

-2 Produced, formed.

-3 Actually being, really happened, true; भूताश्चार्था विरुद्ध्यन्ति देशकालविरोधिताः Rām.5.3.37.

-4 Right, proper, fit; अभूतेनापवादेन कीर्तीं निपतितामिव Rām. 5.15.34; भूतार्थव्याहृतिः सा हि न स्तुतिः परमेष्ठिनः R.1.33.

-5 Past, gone.

-6 Obtained.

-7 Mixed or joined with.

-8 Being like, similar, (see भू); मग्नां द्विषच्छद्मनि पङ्कभूते Ki.3.39.

-तः 1 A son, child.

-2 An epithet of Śiva.

-3 The fourteenth day of the dark half of a lunar month (also भूता).

-4 A great devotee.

-5 N. of a priest of the gods.

-6 The dark fortnight of a month (कृष्णपक्ष).

-7 see भूतगण.

-तम् 1 Any being (human, divine or even inanimate); इत्थं रतेः किमपि भूतमदृश्यरूपं मन्दीचकार मरणव्यवसायबुद्धिम् Ku.4.45; Pt.2. 87.

-2 A living being, an animal, a creature; क्षरः सर्वाणि भूतानि कूटस्थो$क्षर उच्यते Bg.15.16; भूतेषु किं च करुणां बहुली- करोति Bv.1.122; U.4.6.

-3 A spirit, ghost, an imp, a devil (m. also in these senses); ततो रक्षां महातेजः कुरु भूतविनाशिनीम् Rām.7.66.3.

-4 An element; (they are five, i. e. पृथ्वी, अप्, तेजस्, वायु, and आकाश); तं वेधा विदधे नूनं महाभूतसमाधिना R.1.29.

-5 An actual occurrence, a fact, a matter of fact.

-6 The past, past time.

-7 The world.

-8 Well-being, welfare.

-9 A symbolical expression for the number 'five'.

-1 Fitness, propriety.

-Comp. -अनुकम्पा compassion for all beings; भूतानुकम्पा तव चेत् R.2.48.

-अनुवादः a mention of established facts, a variety of अर्थवाद (q. v.); भूतानुवादमात्रमनर्थकम् ŚB. on MS.1.2.4.

-अन्तकः the god of death, Yama.

-अभिषङ्गः possession by evil spirits.

-अरिः Asa Fœtida.

-अर्थः 1 the fact, real fact, true state, truth, reality; आर्ये कथयामि ते भूतार्थम् Ś.1; भूतार्थशोभाह्नियमाणनेत्रा Ku.7.13; कः श्रद्धास्यति भूतार्थं सर्वो मां तुलयिष्यति Mk.3.24.

-2 an element of life. ˚कथनम्, ˚व्याहृतिः f. a statement of facts; भूतार्थव्याहृतिः सा हि न स्तुतिः परमेष्ठिनः R.1.33.

-अवमानिन् m. despiser of all; भूतावमानी हैहयश्चार्जुनः Kau. A.1.6.

-आत्मक a. consisting or composed of the elements.

-आत्मन् 1 one whose soul is purified.

-2 composed of the five elements (as the body); cf. Ms.12.12. (-m.)

1 the individual (as opposed to the Supreme Soul); विद्यातपोभ्यां भूतात्मा बुद्धिर्ज्ञानेन शुद्ध्यति Ms.5.19; विधमिष्यति ते देहे भूतात्मानं चिरोषितम् Rām.6.59. 55.

-2 an epithet of Brahman.

-3 of Śiva.

-4 of Viṣṇu; भूतात्मा भूतभावनः V. Sah.

-5 an elementary substance.

-6 the body.

-7 war, conflict.

-8 the elementary or vital principle.

-9 a soul which clings to the elements, a carnal mind; भूतात्मनस्तपोविद्ये बुद्धेर्ज्ञानं विशोधनम् Y.3.34.

-आदिः 1 the Supreme Spirit.

-2 an epithet of Ahaṁkāra (in Sāṅkhya phil.).

-आर्त a. possessed by a devil.

-आवासः 1 the body.

-2 an epithet of &Scute;iva.

-3 of Viṣṇu; वसन्ति त्वयि भूतानि भूतावासस्ततो हरिः Hariv.

-आविष्ट a. possessed by a devil or evil spirit.

-आवेशः demoniac possession.

-इज्यम्, -इज्या making oblations to the Bhūtas.

-इन्द्रियजयिन् m. a kind of ascetic.

-इष्टा the fourteenth day of a lunar fortnight.

-ईशः 1 an epithet of Brahman.

-2 of Viṣṇu.

-3 of Śiva; भूतेशस्य भुजङ्गवल्लिवलयस्रङ्नद्धजूटा जटाः Māl.1.2; भूतेशप्रीति- हेतोः Udb.

-ईश्वरः an epithet of Śiva; भूयः स भूतेश्वर- पार्श्ववर्ती R.2.46.

-उन्मादः demoniac possession.

-उपदेशः a reference to past things or such as already exist.

-उपसृष्ट, -उपहत a. possessed by a devil.

-ओदनः a dish of rice (eaten to counteract the influence of demons).

-कर्तृ, -कृत् m. an epithet of Brahman; सर्वलोकप्रभुर्ब्रह्मा भूतकर्तृ तथर्षयः Rām.2.25.25; ततस्थानाह भूत- कृत् 7.4.12.

-कला f. a power which produces the five elements; धरादिपञ्चभूतानां निवृत्त्याद्याः कलाः स्मृताः Śāradātilakam.

-कालः 1 past time.

-2 (in gram.) the past or preterite time.

-केशी the holy basil.

-कोटिः absolute non-entity; Bhddh.

-क्रान्तिः f. possession by a devil.

-गणः 1 the collection of created beings.

-2 the whole class of spirits or devils; प्रेतान् भूतागणांश्चान्ये यजन्ते तामसा जनाः Bg.17.4.

-गत्या truthfully; तदखिलमिह भूतं भूतगत्या...... अभिलषति स्म N.9.159.

-गुणः a quality of the elements; शब्दस्पर्शरूपरसगन्धा भूतगुणाः स्मृताः Śāradātilakam.

-ग्रस्त possessed by a devil.

-ग्रामः 1 the whole multitude or aggregate of living beings; U.7; भूतग्रामः स एवायं भूत्वा भूत्वा प्रलीयते Bg.8.19.

-2 a multitude of spirits.

-3 the body.

-घ्नः 1 a kind of birch tree.

-2 a camel.

-3 garlic. (

-घ्नी) the holy basil.

-चतुर्दशी the fourteenth day of the dark half of Kārtika.

-चारिन् m. an epithet of Śiva.

-चिन्तकः = स्वभाववादिन् q. v.; दैवमित्यपरे विप्राः स्वभावं भूतचिन्तकाः Mb.12.232.19.

-चिन्तनिकः an adherent to the doctrine that the mind or intellect is produced from material elements.

-चिन्ता an enquiry into the ele- ments, investigation into their nature.

-चैतन्यम् intellect- uality of matter.

-जननी the mother of all beings.

-जयः victory over the elements.

-तन्त्रम् the doctrine of spirits.

-तन्मात्रम् a subtle element.

-दया compassion towards all beings, universal benevolence.

-द्रुमः Cordia Latifolia (Mar. भोंकर).

-द्रुह्, -ध्रुक् a. injurious, mali- cious.

-धरा, -धात्री, -धारिणी the earth.

-धात्री sleep.

-नाथः an epithet of Śiva; तद् भूतनाथानुग नार्हसि त्वम् R.2.58.

-नायिका an epithet of Durgā.

-नाशनः 1 the marking-nut plant.

-2 mustard.

-3 pepper.

(-नम्) 1 Asa Fœtida.

-2 a bead used for rosaries (रुद्राक्ष).

-निचयः the body.

-पक्षः the dark fortnight.

-पतिः 1 an epithet of Śiva; ध्यानास्पदं भूतपतेर्विवश Ku.3.43,74.

-2 of Agni.

-3 the sacred basil.

-4 the sky; ज्वलसि यन्निशि भूतपतिं श्रितः N.4.55.

-पत्री the holy basil.

-पालः the guardian of living beings.

-पूर्णिमा the day of full- moon in the month of Āśvina.

-पूर्वम् ind. formerly. a.

1 former, ancient, old; पश्यामि च जनस्थानं भूतपूर्वखरा- लयम् U.2.17.

-2 deceased.

-प्रकृतिः f. the origin of all beings; यामाहुः सर्वभूतप्रकृतिरिति Ś.1.1 (v. l.).

-बलिः = भूतयज्ञ q. v.

-ब्रह्मन् m. a low Brāhmaṇa who maintains himself with the offerings made to an idol; see देवल.

-भर्तृ a. sustaining all beings; भूतभर्तृ च तज्ज्ञेयं ग्रसिष्णु प्रभविष्णु च Bg.13.16. -m. an epithet of Śiva.

-भव a. existing in all beings.

-भव्यम् past and future.

-भावनः 1 an epithet of Brahman.

-2 of Viṣṇu.

-भाविन् a.

1 creating living beings.

-भाषा, -भाषितम् the language of devils.

-भृत् a. sustaining the elements or creatures; भूतभृन्न च भूतस्थो ममात्मा भूतभावनः Bg.9.5.

-भौतिक a. consisting of the elements.

-महेश्वरः an epithet of Śiva.

-मातृ f. an epithet of Gaurī.

-मातृका the earth.

-मात्रम्, -त्रा the rudiment of an element.

-मात्रा f. pl. the coarse and subtile elements; तास्वेव भूतमात्रासु प्रलीयन्ते विभागशः Ms.12.17.

-यज्ञः an oblation or offering to all created beings, one of the five daily Yajñas to be perfo- rmed by a householder.

-योनिः the origin of all created beings.

-रयाः a. a class of gods under the 5th Manu; Bhāg.

-राज् m. an epithet of Śiva.

-लिपिः a particular magic formula.

-वर्गः the whole class of spirits.

-वादिन् a. telling the real fact or truth.

-वासः the Bibhītaka tree.

-वाहनः an epithet of Śiva.

-विक्रिया 1 epilepsy.

-2 possession by a devil.

-विज्ञान, -विद्या demonology (भूतविद्या); Ch. Up.7.1.2.

-विनायकः a leader of evil beings; Bhāg.

-विभुः a king; शाहभूविभुः Śāhendra. 2.93.

-वृक्षः the Bibhītaka tree.

-वेशी a white flowering Vitex Negundo (Mar. निर्गुडी).

-शुद्धिः f. purifica- tion of the elements (of the body).

-संसारः 1 the world of mortals.

-2 the course of existence; घोरे$स्मिन् भूतसंसारे नित्यं सततयायिनि Ms.1.5.

-संघः the totality of beings or of the elements.

-संचारः demoniac possession.

-संचारिन् m. a forest conflagration.

-संप्लवः universal deluge or destruction; आभूतसंप्लवस्थानममृतत्वं हि भाषते.

-समागमः the meeting of mortals; यथा काष्ठं च... समेत्य च व्यपेयातां तद्वद् भूतसमागमः Mb.12.28.36.

-सर्गः 1 the creation of the world, the class or order of created beings.

-2 creation of the elements.

-साक्षिन् m. 'all- seeing', an eye-witness of created beings.

-साधनी the earth.

-सूक्ष्मम् a subtle element.

-सृज् m. an epithet of Brahman; बहुधा गतां जगति भूतसृजा कमनीयतां समभिहृत्य पुरा Ki.6.42.

-सृष्टिः f.

1 the illusion effected by the power of Bhūtas.

-2 the whole class of Bhūtas taken collectively.

-स्थानम् 1 the abode of living beings.

-2 the abode of demons.

-हत्या destruction of living beings.

-हन्त्री a species of Dūrvā grass.

-हरः bdellium.

-हासः a kind of fever.

वर्षिष्ठ a.

1 Oldest, very old; नमो वर्षिष्ठाय त्रिनयन यविष्ठाय च नमो Śiva-mahimna 29.

-2 Strongest.

-3 Largest.

-4 Most thriving, prosperous; एकं वनं तद्वर्षिष्ठं पक्वखर्जूर- जम्बूमत् Bhāg.1.2.25 (superl. of वृद्ध q. v.).

1) in comp. for 1. ṡvan