भस्मचय

m. a heap of ashes MW.

चयः [चि-अच्]

1 An assemblage; collection, multi- tude, heap, mass; चयस्त्विषामित्यवधारितं पुरा Śi.1.3; मृदां चयः U.2.7 a lump of clay; कचानां चयः Bh.1.5 a braid of hair; so चमरीचयः Śi.4.6; कुसुमचय, तुषारचय &c.

-2 A mound of earth raised to form the foundation of a building.

-3 A mound of earth raised from the ditch of a fort.

-4 A rampart.

-5 The gate of a fort.

-6 A seat, stool.

-7 A pile of buildings, any edifice.

-8 Stacked wood.

-9 A cover or covering.

-1 Arranging or keeping the sacred fire; cf. अग्निचय.

-11 The amount by which each term increases, the common in- crease or difference of the terms (in a progression).

धा 3 U. (दधाति, धत्ते, दधौ-दधे, अधात्-अधित धास्यति-ते, धातुम्, हित; -pass. धीयते; -caus. धापयति-ते; -desid. धित्सति-ते)

1 To put, place, set, lay, put in, lay on or upon; विज्ञातदोषेषु दधाति दण्डम् Mb.; निःशङ्कं धीयते (v. l. for दीयते) लोकैः पश्य भस्मचये पदम् H.2.132.

-2 To fix upon, direct (the mind or thoughts &c.) towards (with dat. or loc.); धत्ते चक्षुर्मुकुलिनि रणत्कोकिले बालचूते Māl.3.12; दधुः कुमारानुगमे मनांसि Bk.3.11;2.7; Ms.12.23.

-3 To bestow anything upon one, grant, give, confer, present (with dat., gen., or loc.); धुर्यां लक्ष्मीमथ मयि भृशं धेहि देव प्रसीद Māl.1.3; यद्यस्य सो$दधात्सर्गे तत्तस्य स्वयमाविशत् Ms.1.29.

-4 To hold, contain; तानपि दधासि मातः Bv.1.68; Ś.4.4.

-5 To seize, take hold of (as in the hand); धनुररिभिरसह्यं मृष्टिपीडं दधाने Bk.1.26;4.26;

-6 To wear, put on, bear; गुरूणि वासांसि विहाय तूर्णं तनूनि...... धत्ते जनः काममदालसाङ्गः Rs.6.13,16; धत्ते भरं कुसुमपत्रफलावलीनाम् Bv.1.94; दधतो मङ्गलक्षौमे R.12.8;9.4; Bk.17.54.

-7 To assume, take, have, show, exhibit, possess; (usually Ātm.); काचः काञ्चनसंसर्गाद्धत्ते मारकतीं द्युतिम् H. Pr.35; शिरसि मसीपटलं दधाति दीपः Bv.1.74; R.2.7; Amaru. 27.7; Me.38; Bh.3.46; R.3.1; Bk.2.1;4.16,18; Śi.9.3;1.86; Ki.5.5.

-8 To hold up, sustain, bear up; गामधास्यत्कथं नागो मृणालमृदुभिः फणैः Ku.6.68.

-9 To support, maintain संपद्विनिमयेनोभौ दधतुर्भुवनद्वयम् R.1.26.

-1 To cause, create, produce, generate, make; मुग्धा कुड्मलिताननेन दधती वायुं स्थिता तत्र सा Amaru.72.

-11 To suffer, undergo, incur; दधती रतेन भृशमुत्सुकताम् Śi.9.2, 32,66.

-12 To perform, do.

-13 Ved. To bring, convey.

-14 To appoint, fix. [The meanings of this root, like those of दा, are variously modified according to the word with which it is connected; e. g. मनः, मतिम्, धियम्, &c. धा to fix the mind or thoughts upon, resolve upon; पदं धा to set foot on, to enter; कर्णे करं धा to place the hand on the ear &c.] -With अपि (the अ being sometimes dropped).

1 (a) to close, shut; ध्वनति मधुपसमूहे श्रवणमपिदधाति Gīt.5; so कर्णौ-नयने-पिदधाति (b) to cover, hide, conceal; प्रायो मूर्खः परिभवविधौ नाभिमानं पिधत्ते Ś. Til.17. (v.l.); प्रभावपिहिता V.4.2; Śi.9.76; Bk.7. 69.

-2 to hinder, obstruct, bar; भुजंगपिहितद्वारं पातालमधि- तिष्ठति R.1.8. (The following verse illustrates the use of धा with some prepositions:-- अधित कापि मुखे सलिलं सखी प्यधित कापि सरोजदलैः स्तनौ । व्यधित कापि हृदि व्यजनानिलं न्यधित कापि हिमं सुतनोस्तनौ N.4.111; or, better still, the following verse of Jagannātha:-- निधानं धर्माणां किमपि च विधानं नवमुदां प्रधानं तीर्थानाममलपरिधानं त्रिजगतः । समाधानं बुद्धेरथ खलु तिरोधानमधियां श्रियामाधानं नः परिहरतु तापं तव वपुः ॥ G. L.18).

निःशङ्क a. Free from fear, careless, secure.

-ङ्कम् ind. Fearlessly, easily; निःशङ्कं दीयते लोकैः पश्य भस्मचये पदम्.

in comp. for bhasman