Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

फलसंयुक्त

  • 21 प्रवण _pravaṇa

    प्रवण a.
    1 Sloping down, inclined, shelving, flowing downwards; प्रागुदक्प्रवणां वेदिं विशालां दीप्तपावकाम् (ददर्श) Rām.2.99.24.
    -2 Steep, abrupt, precipitous.
    -3 Crooked, bent.
    -4 Inclined, disposed to, tending to (oft. at the end of comp.); भयेकप्रवणः Ki.3.19; श्वपच- प्रवणो भवेत् Mb.13.136.18.
    -5 Devoted or attached to, addicted to, intent on, prone to, full of; नृभिः प्राण- त्राणप्रवणमतिभिः कैश्चिदधुना Bh.3.29; Śi.8.35; Mu.5. 21; Ki.2.44.
    -6 Favourably inclined or disposed towards; Ku.4.42.
    -7 Eager, ready; प्रवणो$स्मि वरं दातुम् Mb.15.29.22. फलसंपत्प्रवणः Ki.2.8.
    -8 Endowed with, possessed of.
    -9 Humbled, modestly humble, submissive.
    -1 Decayed, wasted, waning.
    -11 Generous.
    -णः 1 A place where four roads meet.
    -2 A moment.
    -3 A whirlpool.
    -णम् 1 A descent, a steep descent, precipice; उदके भूरियं धार्या मर्तव्यं प्रवणे मया Mb.5.136.13.
    -2 The side of a hill, slope, declivity.
    -3 The belly.
    -4 An access to.

    Sanskrit-English dictionary > प्रवण _pravaṇa

  • 22 मुक्ता _muktā

    मुक्ता 1 A pearl; हारो$यं हरिणाक्षीणां लुठति स्तनमण्डले । मुक्तानामप्यवस्थेयं के वयं स्मरकिङ्कराः Amaru.138 (where मुक्तानां means also 'of absolved saints'); Śukra.4.157. (Pearls are said to be produced from various sources, but particularly from oyster-shells:- करीन्द्रजीमूतवराहशङ्ख- मत्स्याहिशुक्त्युद्भववेणुजानि । मुक्ताफलानि प्रथितानि लोके तेषां तु शुक्त्यु- द्भवमेव भूरि ॥ Malli.).
    -2 A harlot, courtezan.
    -3 N. of a plant (रास्ना).
    -Comp. -अगारः, -आगारः the pearl- oyster; लुठन्मुक्तागारे भवति परलोकं गतवतो । हरेरद्य द्वारे शिव शिव शिवानां कलकलः Bv.1.32 (v. l.).
    -आकारता the state of having the shape of a pearl; मुक्ताकारतया तदेव नलिनीपत्रस्थितं राजते.
    -आवलिः, -ली f.,
    -कलापः a pearl- necklace.
    -गुणः a pearl-necklace, string of pearls; एकं मुक्तागुणमिव भुवः स्थूलमध्येन्द्रनीलम् Me.48; R.16.18.
    -जालम् a string or zone of pearls; मुक्ताजालं चिरपरिचितं त्याजितो दैवगत्या Me.98.
    -दामन् n. a string of pearls.
    -दिश् the quarter or cardinal point just quitted by the sun.
    -पटलम् a mass of pearls.
    -पुष्पः a kind of jasmine.
    -प्रसूः f. the pearl-oyster.
    -प्रालम्बः a string of pearls.
    -फलम् 1 a pearl; अनेन पर्यासयताश्रुबिन्दून् मुक्ताफलस्थूलतमान् स्तनेषु R.6.28;16.62; Ku.1.6.
    -2 a kind of flower.
    -3 the custard-apple.
    -4 camphor.
    -5 N. of a work on Bhakti by Bopadeva; चतुरेण चतुर्वर्ग- चिन्तामणिवणिज्यया । हेमाद्रिर्बोपदेवेन मुक्ताफलमचीकरत् ॥
    -मणिः, -रत्नम् a pearl. ˚सरः a necklace of pearls; अयं तावद्बाष्प- स्त्रुटित इव मुक्तामणिसरः U.1.29.
    -मातृ f. the pearl-oyster.
    -लता, -स्रज् f.,
    -हारः a pearl-necklace.
    -शुक्तिः, -स्फोटः the pearl-oyster.

    Sanskrit-English dictionary > मुक्ता _muktā

  • 23 विधा _vidhā

    1
    विधा 3 U.
    1 To do, make, bring about, effect, ac- complish, perform, cause, produce, occasion; यथाक्रमं पुंसवनादिकाः क्रिया धृतेश्च धीरः सदृशीर्व्यधत्त सः R.3.1; तन्नो देवा विधेयासुः Bk.19.2; विधेयासुर्देवाः परमरमणीयां परिणतिम् Māl.6.7; प्रायः शुभं च विदधात्यशुभं च जन्तोः सर्वंकषा भगवती भवितव्यतैव 1.23; ये द्वे कालं विधत्तः Ś.1.1 'cause, produce, or regulate time'; तस्य तस्याचलां श्रद्धां तामेव विदधाम्यहम् Bg.7.21; R.2.38;3.66; Ve.1.1; Ki.1.3;16.62;18. 28; (these senses may be further modified according to the noun with which विधा is used; cf. कृ).
    -2 To lay down, ordain, prescribe, fix, settle, command, enjoin; प्राङ्नाभिवर्धनात् पुंसो जातकर्म विधीयते Ms.2.29;3.19; Y.1. 72; शूद्रस्य तु सवर्णैव नान्या भार्या विधीयते Ms.9.157;3.118; पाणिनिश्च क्रियाफलस्य कर्तृगामित्वे सत्यात्मनेपदं विदधाति J. N. V.
    -3 To make, form, shape, create, manufacture; तं वेधा विदधे नूनं महाभूतसमाधिना R.1.29; अङ्गानि चम्पकदलैः स विधाय नूनं कान्ते कथं घटितवानुपलेन चेतः Ś. Til.3.
    -4 To appoint, depute (as a minister).
    -5 To put on, wear; Pt.1.
    -6 To fix upon, direct towards (as mind &c); योगे धैर्य- समाधिसिद्धिसुलभे बुद्धिं विधद्ध्वं बुधाः Bh.3.54; व्यवसायात्मिका बुद्धिः समाधौ न विधीयते Bg.2.44.
    -7 To arrange, put in order.
    -8 To make ready, prepare.
    -9 To settle, fix, establish; चरणारविन्दयुगलं मनसा विदधत् Bhāg.5.9.3.
    -1 To give, grant; अतीतसंख्या विहिता ममाग्निना शिलीमुखाः खाण्डव- मत्तुमिच्छता Ki.14.1.
    -11 To procure, furnish.
    -12 To place, put, lay.
    -13 To engross, consume; धने सुखकला या तु सा$पि दुःखैर्विधीयते Mb.12.177.35.
    2
    विधा 1 Mode, manner, form; मनः प्रत्यक् चित्ते सविधमव- धायात्तमरुतः Śiva-mahimna 25.
    -2 Kind, sort.
    -3 Pros- perity, affluence.
    -4 The food of elephants, horses &c.
    -5 Penetration.
    -6 Hire, wages.
    -7 Act, action.
    -8 Pronunciation.

    Sanskrit-English dictionary > विधा _vidhā

  • 24 विपाकः _vipākḥ

    विपाकः 1 Cooking, dressing.
    -2 Digestion; रूपं चक्षुर्विपाकश्च त्रिधा ज्योतिर्विधीयते Mb.12.248.1; also bad digestion.
    -3 Ripening, ripeness, maturity, develop- ment (fig. also); अमी पृथुस्तम्बमृतः पिशङ्गतां गता विपाकेन फलस्य शालयः Ki.4.26; वाचां विपाको मम Bv.4.42 'my mature, full-developed, or dignified words'.
    -4 Conse- quence, fruit, result, the result of actions either in this or in a former birth; अहो मे दारुणतरः कर्मणां विपाकः K.354; ममैव जन्मान्तरपातकानां विपाकविस्फूर्जथुरप्रसह्यः R.14. 62; Bh.2.99; Mv.5.56.
    -5 (a) Change of state; कष्टं बतान्यदिव दैववशेन जाता दुःखात्मकं किमपि भूतमहो विपाकः U.4.6. (b) An unexpected event or occurrence, a reverse, adverse turn of fate, distress, calamity; ईदृशानां विपाको$पि जायते परमाद्भुतः U.3.3; विपाके घोरे$स्मिन्नथ खलु विमूढा तव सखी 4.12.
    -6 Difficulty, embarrassment.
    -7 Flavour, taste.
    -8 Withering, fading.
    -Comp. -कालः the time of maturing.
    -दारुण a. terrible in results.
    -दोषः morbid affection of digestive powers.

    Sanskrit-English dictionary > विपाकः _vipākḥ

  • 25 वृद्ध _vṛddha

    वृद्ध a. [वृध्-क्त] (compar. ज्यायस् or वर्षीयस्, superl. ज्येष्ठ or वर्षिष्ठ)
    1 Increased, augmented.
    -2 Full grown, grown up; अतीव वृद्धा बहुला नामृष्यत पुनः प्रजाः Mb.12.256.13.
    -3 Old, aged, advanced in years; वृद्धास्ते न विचारणीयचरिताः U.5.35.
    -4 Advanced or grown up (at the end of comp.); cf. वयोवृद्ध, धर्मवृद्ध, ज्ञानवृद्ध, आगमवृद्ध &c.
    -5 Great, large.
    -6 Accumulated, heaped.
    -7 Wise, learned; वृद्धेभ्य एवेह मतिं स्म बाला गृह्णन्ति कालेन भवन्ति वृद्धाः Mb.3.133.1.
    -8 Eminent in, distinguished by.
    -द्धः 1 An old man; हैयंगवीनमादाय घोषवृद्धानुपस्थितान् R.1.45;9.78; प्राप्या- वन्तीनुदयनकथाकोविदग्रामवृद्धान् Me.3.
    -2 A worthy or venerable man.
    -3 A sage, saint.
    -4 A male descen- dant.
    -द्धम् 1 Benzoin.
    -2 (In gram.) A word having a Vṛiddhi vowel in the first syllable, as आ, ऐ and औ.
    -Comp. -अङ्गुलिः f.
    1 the thumb.
    -2 the great toe.
    -अवस्था old age.
    -आचारः an ancient or long-standing custom.
    -उक्षः an old bull.
    -उपसेविन् a. honouring the aged.
    -काकः a raven.
    -गर्भा a. far advanced in pregnancy.
    -नाभि a. corpulent, pot-bellied.
    -प्रमातामहः a maternal great-grand-father.
    -भावः old age. यश्चाफलस्तस्य न वृद्धभावः Mb.3.133.9.
    -मतम् the precept of ancient sages.
    -युवतिः 1 a procuress.
    -2 a midwife; Buddh.
    -राजः a kind of sorrel.
    -वयस् a. older in age; वृद्धवयाः प्रत्युत्थेयः ŚB. on MS.6.2.21.
    -वाहनः the mango tree.
    -श्रवस् m. an epithet of Indra; वृद्धश्रवाः समभिनन्दति साधु साध्वीम् Mv.7.3.
    -संघः a council of elders.
    -संयोगः association with the aged; Kau. A. 1.7.
    -सूत्रकम् a flock of cotton.

    Sanskrit-English dictionary > वृद्ध _vṛddha

  • 26 संस्था _saṃsthā

    1
    संस्था 1 Ā.
    1 To dwell or live in, stand close toge- ther; तीक्ष्णादुद्विजते मृदौ परिभवत्रासान्न संतिष्ठते Mu.3.5.
    -2 To stand on.
    -3 To be, exist, live.
    -4 To abide by, obey, act up to; दारिद्र्यात् पुरुषस्य बान्धवजनो वाक्ये न संतिष्ठते Mk. 1.36.
    -5 To be completed; सद्यः संतिष्ठते यज्ञस्तथाशौचमिति स्थितिः Ms.5.98 (= यज्ञपुष्येन युज्यते Kull.).
    -6 To come to an end, be interrupted; न तत् संस्थास्यते कार्यं दक्षेणोरीकृतं त्वया Bk.8.11.
    -7 To stand still, come to a stand (Paras.); क्षणं न संतिष्ठति जीवलोकः क्षयोदयाभ्यां परिवर्तमानः Hariv.
    -7 To die, perish.
    -8 To agree, conform to.
    -9 To stand firmly.
    -1 To prosper, succeed. -Caus.
    1 To establish, settle.
    -2 To place.
    -3 To compose, collect (oneself).
    -4 To subject, keep under control; विषयेषु च सज्जन्त्यः संस्थाप्या आत्मनो वशे (स्त्रियः) Ms.9.2.
    -5 To stop, restrain.
    -5 To kill.
    -7 To build (a town).
    -8 To restore.
    -9 To heap, store up.
    -1 To cremate.
    2
    संस्था 1 An assemblage, assembly.
    -2 Situation, state or condition of being; सुखं पृष्ट्वा प्रतिवेद्यात्मसंस्थाम् Mb. 5.38.2; विशुद्धविज्ञानधनं स्वसंस्थया Bhāg.1.37.22.
    -3 Form, nature; तेषां संस्थां प्रमाणं च भूलोकस्य च वर्णय Bhāg.3.7.27; पीडितो दुहितृशुल्कसंस्थया R.11.38.
    -4 Occupation, business, settled mode of life; लोकस्य संस्था न भवेत् सर्वं च व्याकुली- भवेत् Mb.12.56.6; Bhāg.1.44.48; प्रथक्संस्थाश्च निर्ममे Ms.1.21.
    -5 Correct or proper conduct.
    -6 End, completion; संस्था हि क्रियां प्रति औदासीन्यं, व्यापारान्तरकरणं वा पूर्वस्मात् कर्मणः ŚB. on MS.1.6.3.
    -7 Stop, stay.
    -8 Loss, destruction.
    -9 Destruction of the world.
    -1 Resemblance.
    -11 A royal decree or ordinance.
    -12 A form of Soma sacrifice; सोमस्तु रेतः सवनान्यवस्थितिः संस्था- विभेदास्तव देव धातवः Bhāg.3.13.38.
    -13 Death, dying; फलसंस्था भविष्यामि कृत्वा कर्म सुदुष्करम् Mb.3.159.13; संस्थां च पाण्डुपुत्राणां वक्ष्ये कृष्णकथोदयम् Bhāg.1.7.12.
    -14 Mani- festation, appearance.
    -15 Obligation or agreement (समय); कृतां संस्थामतिक्रान्ता भयात् प्रायमुपासिताः Rām.4.57.18.
    -16 Cremation.
    -17 A spy.
    -18 Resembling.
    -Comp. -वृक्षः a pot-herb; Kau. A.1.2.

    Sanskrit-English dictionary > संस्था _saṃsthā

  • 27 संघट्टः _saṅghaṭṭḥ

    संघट्टः 1 Friction, rubbing together; सरलस्कन्धसंघट्ट- जन्मा (दवाग्निः) Me.55; Māl.5.3;9.1; संघट्टैर्वल्गुभिः स्तनैः Bu. Ch.4.29; Ve.1.22.
    -2 Collision, clashing together, encounter; फलसंघट्टविकीर्णविस्फुलिङ्गः Śi.2.26.
    -3 Encounter, conflict.
    -4 Meeting, joining, collision or rivalry (as of wives); वक्षस्यसंघट्टसुखं वसन्ती रेजे सपत्नी- रहितेव लक्ष्मीः R.14.86.
    -5 Embracing.
    -ट्टा A large creeper.

    Sanskrit-English dictionary > संघट्टः _saṅghaṭṭḥ

  • 28 संप्रदानम् _sampradānam

    संप्रदानम् 1 Giving or handing over completely.
    -2 Bestowal; gift, donation; दीयतां संप्रदानं च परिष्यज्य च वानरान् Rām.4.11.34.
    -3 Giving in marriage.
    -4 The sense expressed by the dative case; कर्मणा यमभिप्रैति स संप्रदानम् P.I.4.32.
    -5 The recipient of a gift; स्तुत्यस्तु कल्पविटपी फलसंप्रदानं कुर्वन् स एष विबुधान् N.11.125.

    Sanskrit-English dictionary > संप्रदानम् _sampradānam

  • 29 सेवा


    sevā
    f. going orﾠ resorting to, visiting, frequenting Cāṇ. Subh. ;

    service, attendance on (loc. gen., orﾠ comp.;
    sevāṉ-kṛi, with gen., « to be in the service of») Mn. MBh. etc.;
    worship, homage, reverence, devotion to (gen. orﾠ comp.) ib. ;
    sexual intercourse with (comp.) Hit. Subh. ;
    addiction to, indulgence in, practice orﾠ employment orﾠ frequent enjoyment of (comp.) Nir. Mn. MBh. etc.
    - सेवाकाकु
    - सेवाकौमुदी
    - सेवाजन
    - सेवाञ्जलि
    - सेवातीर्थ
    - सेवादक्ष
    - सेवाधर्म
    - सेवाफलस्तोत्र
    - सेवाभिरत
    - सेवाभृत्
    - सेवावलम्ब
    - सेवावसर
    - सेवाविचार
    - सेवाविलासिनी
    - सेवावृत्ति
    - सेवाव्यवहार

    Sanskrit-English dictionary > सेवा

Страницы
  • 1
  • 2

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»