आसन्नप्रसवा

f. a female (of an animal) whose (time of) parturition is near orﾠ who is about to bring forth (young ones) Hit.

mfn. seated down, set down AV. ṠāṇkhṠr. KātyṠr. AitBr. ;

आसन्न p. p.

1 Drawn near, approached, near (in time, place or number); आसन्नविंशाः nearly or about 2; at hand, close by आसन्नमेव नृपतिर्भजते मनुष्यम् Pt.; impending, imminent; पूर्वमासन्नशृङ्गा वै गाव इत्यनुशुश्रुम Mb.13.81. 13; आसन्नपतने कूले Ś. B.; ˚मरण ˚काल q. v.

-2 Adjacent, adjoining.

-3 Well-placed.

-4 about to die.

-5 Obtained, got; बाह्वोरासन्नामतिमात्रं ननन्द Rām.5.63.33.

-न्नः The setting sun.

-Comp. -कालः 1 the hour of death.

-2 one whose death is near.

-चर a. moving round about in the proximity; Ku.

-परिचारकः, -चारिका personal attendant, body-guard; U.1; Ś.6.

-प्रसव a. about to be confined or delivered; about to bring forth or lay eggs (as a hen &c.).

-मृत्यु, -शरीरपात a. one whose death has drawn near; आसीनमासन्नशरीरपात- स्त्रियम्बकं संयमिनं ददर्श Ku.3.44.

प्रसवः 1 Begetting, generation, procreation, birth, production; प्रसवविकारो स्त्रीणां द्वित्रिचतुःप्रभृति संप्रसूतौ वा । हीनातिरिक्तकाले च देशकुलसंक्षयो भवति Bṛi. S.

-2 Child-birth, delivery, confinement; an in आसन्नप्रसवा.

-3 Offspring, progeny, young ones, children; oft. at the end of comp.; केवलं वीरप्रसवा भूयाः U.1; Ku.7.87.

-4 Source, origin, brith-place (fig. also); प्रसवः कर्मफलस्य भूरिणः Ki.2.43.

-5 Flower, blossom; प्रसवविभूतिषु भूरुहां विरक्तः Śi.7.42; नीता लोध्रप्रसवरजसा पाण्डुतामानने श्रीः Me.67; कुन्दप्रसवशिथिलं जीवितम् 113; R.9.28; Ku.1.55;4.14; Ś.5.9; Māl.9.27.31; U.2.2.

-6 A fruit, product; यज्ञप्रसववर्जिताः Mb.12.18.46.

-7 Ved. Extracting Soma juice; अपुत्रः प्रसवेनार्थी वनवासमुपावसत् Mb.13.4.6.

-7 Setting in motion.

-9 A current, stream.

-1 Excitement, animation.

-11 Enjoining, ordering.

-12 Assistance, help.

-13 pursuit, acquisition.

-Comp. -उन्मुखः a. about to be delivered or confined; पतिः प्रतीतः प्रसवोन्मुखीं प्रियां ददर्श R.3.12.

-कालः the time of delivery or bringing forth.

-गृहम् a lying-in-chamber.

-धर्मिन् a. productive, prolific.

-बन्धनम् the foot-stalk of a leaf or flower, peduncle.

-वेदना, -व्यथा pangs of child-birth, throes.

-स्थली a mother.

-सथानम् 1 a place for delivery.

-2 a nest.

अद्य a. Eatable.

-द्यम् Food, anything eatable.

अद्य ind. [अस्मिन्नहनि इदंशद्वस्य निपातः सप्तम्यर्थे; अस्मिन् द्यवि अहनि वा Nir.]

1 Today, this day; अद्य त्वां त्वरयति दारुणः कृतान्तः Māl.5.25; ˚रात्रौ to-night, this night; ˚प्रातरेव this very morning; oft. in comp. with दिन, दिवस &c., ˚दिवसनक्षत्रं of this day, to-day's; अद्यैव this very day; अद्यैव वा मरणमस्तु युगान्तरे वा Bh.2.74.

-2 Now; अद्य गच्छ गता रात्रिः Ks.4.68.

-3 At present, now-a- days [cf. L. ho-die.].

-Comp. -अपि still, yet, even now, to this day, down to the present time or moment; अद्यापि नूनं हरकोपवह्निः Ś.3.3; अद्यापि ते मन्युविषयः U.3; अद्यापि नोच्छ्वसिति ibid.; ˚न not yet; गुरुः खेदं खिन्ने मयि भजति नाद्यापि कुरुपु Ve.1.11; (every one of the 5 stanzas of Ch. P. begins with अद्यापि).

-अवधि 1 from to-day; ˚धि भवद्भयो भिन्नो$हं Ve.1.2. till to-day.

-पूर्वम् before now; अद्यपूर्वोच्चरित &c.

-प्रभृति ind. from to-day, this day forward, henceforth; अद्यप्रभृत्यवनताङ्गि तवास्मि दासः Ku.5.86.

-श्वीन a. [अद्य श्वः परदिने वा जनिष्यते प्रसोष्यते वा, अद्य-श्वस्-ख टिलोपः अद्यश्वानीवष्टब्धे P.V.2.13.] likely to happen to-day or tomorrow, imminent; ˚नम् मरणम्, ˚नः वियोगः Sk. (= आसन्न). (

-ना) a female near delivery (आसन्नप्रसवा); अद्य श्वो वा विजायते इति अद्यश्वीना वडवा Sk.

-सुत्या extraction and consecration of Soma juice on the same day.

अम्बु n. [अम्ब्-शब्दे उण्]

1 Water; गाङ्गमम्बु सितमम्बु यामुनम् K. P.1.

-2 The watery element of the blood (cf. imber).

-3 N. of a metre.

-4 A term in astro- logy (लग्नावधिकं चतुर्थस्थानम्).

-Comp. -कणः a drop of water.

-कण्टकः (short-nosed), alligator.

-कन्दः An acquatic plant Trapa bispinosa (Mar. शिंगाडा).

-किरातः alligator.

-कीशः, कूर्मः a tortoise (शिशुमार); particularly Gangetic.

-केशरः lemon-tree (छालङ्गवृक्ष).

-क्रिया libation of water; Bk.; presentation of water to the Manes of the deceased.

-कुक्कुटी An acquatic hen.

-ग, -चर, -चारिन् a. moving or living in water, aquatic (as fish &c.); अद्रिं दधाराम्बुचरात्मना Bhāg.8.5. 11; Ms.12.57.

-घनः hail.

-चत्वरम् a lake.

-चामरम् an aquatic plant (शैवाल).

-ज a. produced in water, aquatic (opp. स्थलज); सुगन्धीनि च माल्यानि स्थलजान्यम्बु- जानि च Rām.

(-जः) 1 the moon.

-2 camphor.

-3 the Sārasa bird.

-4 the conch; दध्मौ तारेण चाम्बुजम् Mb.7.173.9.

-5 N. of a tree (हिज्जल). (

-जम्)

1 a lotus; इन्दीवरेण नयनं मुखमम्बुजेन Ś. Til.3; A. Rām. 4.1.2.

-2 the thunderbolt of Indra. ˚भूः, ˚आसनः 'the lotus-born god' Brahmā; A. Rām. ˚आसना the goddess Lakṣmī.

-जन्मन् n. a lotus; -m.

1 the moon.

-2 the conch.

-3 Sārasa.

-तस्करः 'waterthief', the sun (whose heat drinks up water).

-तालः = ˚चामर.

-द a. giving or yielding water. (

-दः)

1 a cloud; नवाम्बुदानीकमुहूर्तलाञ्छने R.3.53;

-देवम्, -दैवम् The astronomical mansion पूर्वाषाढा.

-धर [धरतीति धरः, अम्बूनां धरः; धृ-अच्]

1 a cloud; वशिनश्चाम्बुधराश्च योनयः Ku.4.43; शरत्प्रमृष्टाम्बुधरोपरोधः R.6.44.

-2 the plant मुस्तक.

-3 talc.

-धिः [अम्बूनि धीयन्ते अत्र; धा-कि]

1 any receptacle of waters; such as a jar; अम्बुधिर्घटः Sk.

˚-स्रवा Aloe perfoliata (Mar. कोरफड).

-2 the ocean; क्षार˚ Bh.2.6.

-3 the number four (in Math.). ˚प्रसवा N. of a plant (घृतकुमारी).

-नाथः The ocean.

-नामन् Andropogon muricatum (Mar. वाळा).

-निधिः 'treasure of waters', the ocean; देवासुरैरमृतम्बुनिधिर्ममन्थे Ki.5.3.

-प a. drinking water.

(-पः) 1 the ocean.

-2 Varuṇa, the regent of waters; रक्षो$म्बुपानिलशशीशपुराणि चाष्टौ Śid. Śir; शक्राम्बुपयमानां च चतुर्थस्त्वं भविष्यसि Rām.7.4.17.

-3 N. of a plant (चक्रमर्दक; Mar.टाकळा).

-पतिः Varuṇa; यथाम्बुपतिमित्रौ हि तारकं दैत्यसत्तमम् (अधावताम्) Mb.7.155.36.

-पत्रा N. of a plant (उच्चटावृक्ष; Mar. फुरडी).

-पद्धतिः f.

-पातः current, flow or stream of water, cascade; गङ्गाम्बुपातप्रतिमा गृहेभ्यः Bk.1.8.

-प्रसादः -प्रसादनम् [अम्बूनि प्रसादयति] the clearing nut tree (कतक Mar. निवळी). Strychnos Potatorum (the nuts of this tree are used for purifying water; when rubbed on the inner surface of the vessel, they precipitate the impurities which the water contains; (फलं कतकवृक्षस्य यद्यप्यम्बुप्रसादकम् । न नामग्रहणादेव तस्य वारि प्रसीदति) Ms.6.67.

-भवम् a lotus.

-भृत् m.

1 water-bearer, a cloud.

-2 the ocean.

-3 = ˚पत्रा q. v.

-4 N. of a plant मुस्तक.

-5 talc.

-मात्रज a. produced only in water. (

-जः) a conch- shell.

-मुच् m. a cloud; ध्वनितसूचितमम्बुमुचां चयम् Ki.5.12.

-राजः 1 the ocean.

-2 Varuṇa.

-राशिः receptacle or store of water, the ocean; त्वयि ज्वलत्यौर्वं इवाम्बुराशौ Ś.3.3; चन्द्रोदयारम्भ इवाम्बुराशिः Ku.3.67, R.6.57;9.82.

-रुह् n.

1 a lotus.

-2 Sārasa.

-रुहः, हम्, a lotus; विपुलिनाम्बुरुहा न सरिद्वधूः Ki.5.1. (

-हा) N. of the land-lotus plant (स्थलपद्मिनी).

-रोहिणी a lotus.

-वाची [अम्बु तद्वर्षणं वाचयति सूचयति] an epithet applied to the earth during four days from the 1th to the 13th in the dark half of the month of Āṣāḍha when it is supposed to be unclean (रजस्वला इव) and agriculture is prohibited; Brav. P.2.77. ˚प्रदः the 1th day; ˚त्यागः 13th day.

-वासिनी, -वासी N. of a plant (पाटला), the trumpet flower.

-वाहः [अम्बु वहतीति]

1 a cloud; तडित्वन्त- मिवाम्बुवाहम् Ki.3.1; भर्तुर्मित्रं प्रियमविधवे विद्धि मामम्बुवाहम् Me. 11.

-2 a lake.

-3 water-bearer.

-4 the number 17.

-5 a sort of grass.

-वाहिन् a. carrying or conveying water. -m.

1 a cloud.

-2 = मुस्तक.

(-नी) 1 a wooden vessel, a sort of bucket.

-2 a woman fetching water.

-3 N. of a stream.

-विहारः sporting in water.

-विस्रवा = घृतकुमारी.

-वेग a. flowing quickly; यथानदीनां बहवो$म्बुवेगाः Bg.11.28.

-वेतसः a kind of cane or reed growing in water. (Mar. लव्हाळा).

-शिरीषिका N. of plant.

-सरणम् flow or current of water.

-सर्पिणी a leech (अम्बुनि सर्पति).

-सेचनी a wooden baling vessel.

गुणः [गुण्-अच्]

1 A quality (good or bad); सुगुण, दुर्गुण; यदङ्गनारूपसरूपतायाः कञ्चिद्गुणं भेदकमिच्छतीभिः Śi.3.42.

-2 (a) A good quality, merit, virtue, excellence; कतमे ते गुणाः Māl.1; वसन्ति हि प्रेम्णि गुणा न वस्तुनि Ki.8.37; R.1.9,22; साधुत्वे तस्य को गुणः Pt.4.18. (b) Eminence.

-3 Use, advantage, good (with instr. usually), Pt. 5.; कः स्थानलाभे गुणः 2.21; H.1.49; Mu.1.15.

-4 Effect, result, efficacy, good result; संभावनागुणमवेहि तमीश्वराणाम् Ś.7.4; गुणमहतां महते गुणाय योगः Ki.1.25;6. 7.

-5 (a) A single thread or string. (b) Thread, string, rope, cord, मेखलागुणैः Ku.4.8;5.1; तृणैर्गुणत्व- मापन्नैर्वध्यन्ते मत्तदन्तिनः H.1.32; यतः परेषां गुणग्रहीतासि Bv.1. 9 (where गुण also means 'a merit').

-6 The bow- string; गुणकृत्ये धनुषो नियोजिता Ku.4.15,29; कनकपिङ्गतडिद्- गुणसंयुतम् R.9.54.

-7 The string of a musical instrument; कलवल्लकीगुणस्वानमानम् Śi.4.57.

-8 A sinew.

-9 A quali- ty, attribute, property in general; यादृग्गुणेन भर्त्रा स्त्री संयुज्येत यथाविधि Ms.9.22.

-1 A quality, characte- ristic or property of all substances, one of the seven categories of padārthas of the Vaiśeṣikas, (the number of these properties is 24).

-11 An ingredient or constituent of nature, any one of the three proper- ties belonging to all created things; (these are स्त्व, रजस् and तमस्); गुणत्रयविभागाय Ku.2.4; सत्त्वं रजस्तम इति गुणाः प्रकृतिसंभवाः Bg.14.5; R.3.27.

-12 A wick, cotton thread; नृपदीपो धनस्नेहं प्रजाभ्यः संहरन्नपि । अन्तर- स्थैर्गुणैः शुभ्रैर्लक्ष्यते नैव केनचित् ॥ Pt.1.221.

-13 An object of sense, (these are five रूप, रस, गन्ध, स्पर्श, and शब्द); गुणैर्गुणान्स भुञ्जान आत्मप्रद्योतितैः प्रभुः Bhāg.11.3.5.

-14 Repetition, multiplication, denoting 'folds' or 'times', usually at the end of comp. after numerals; आहारो द्विगुणः स्त्रीणां बुद्धिस्तासां चतुर्गुणा । ष़ड्गुणो व्यवसायश्च कामश्चाष्टगुणः स्मृतः ॥ Chāṇ.78; so त्रिणुण; शतगुणीभवति becomes a hundred-fold, अध्यर्धगुणमाहुर्यं बले शौर्ये च केशव Mb.11.2.1.

-15 A secondary element, a subordinate part (opp. मुख्य); न च गुणानुग्रहार्थं प्रधानस्यावृत्तिर्युक्ता ŚB. on MS.12.1.4.

-16 Excess, abundance, superfluity; पराङ्मुखवधं कृत्वा को$त्र प्राप्तस्त्वया गुणः Rām.4.17.16.

-17 An adjective, a word subordinate to another in a sentence.

-18 The substitution of ए, ओ, अर् and अल् for इ, उ, ऋ (short or long) and लृ, or the vowels अ, ए, ओ and अर् and अल्.

-19 (In Rhet.) Quality considered as an inherent property of a Rasa or sentiment. Mammaṭa thus defines गुण. --ये रहस्याङ्गिनो धर्माः शौर्यादय इवात्मनः । उत्कर्ष- हेतवस्ते स्युरचलस्थितयो गुणाः ॥ K. P.8. (Some writers on rhetoric, such as Vāmana, Jagannātha Paṇḍita, Daṇḍin and others, consider Guṇas to be properties both of शब्द and अर्थ, and mention ten varieties under each head. Mammaṭa, however, recognises only three, and, after discussing and criticizing the views of others, says: माधुर्यौजःप्रसादाख्यास्त्रयस्ते न पुनर्दश K. P.8); Ki.17.6.

-2 (In gram. and Mīm.) Property considered as the meaning of a class of words; e. g. grammarians recognise four kinds of the meaning of words; जाति, गुण, किया and द्रव्य, and give गौः, शुक्लः, चलः and डित्थः as in- stances to illustrate these meanings.

-21 (In politics) A proper course of action, an expedient. (The expedi- ents to be used by a king in foreign politics are six:-- 1 सन्धि peace or alliance; 2 विग्रह war; 3 यान march or expedition; 4 स्थान or आसन halt; 5 संश्रय seeking shelter; 6 द्वैध or द्वैधीभाव duplicity; सन्धिर्ना विग्रहो यानमासनं द्वैधमाश्रयः Ak.) see Y.1.346; Ms.7.16; Śi.2.26; R.8.21.

-22 The number 'three' (derived from the three qualities).

-23 The chord of an arc (in geom.).

-24 An organ of sense.

-25 A subordinate dish; Ms. 3.226,233.

-26 A cook.

-27 An epithet of Bhīma as in युधिष्टिरो$पि गुणप्रियः Vas.

-28 Leaving, abandonment.

-29 A multiplier, coefficient (in math.)

-3 Division, subdivision, species, kind.

-31 The peculiar property of letters which are pronounced with external utter- ance (बाह्यप्रयत्न); they are eleven.

-Comp. -अग्ऱ्यम् a principal quality; ˚वर्तिन्; स्वमूर्तिभेदेन गुणाग्ऱ्यवर्तिना पतिः प्रजानामिव सर्गमात्मनः R.3.27.

-अगुणः merit and demerit Ms.3.22;9.331; अनपेक्ष्य गुणागुणौ जनः स्वरुचिं निश्चयतो$नु- धावति Si.16.44.

-अतीत a. freed from all properties, being beyond them; सर्वारम्भपरित्यागी गुणातीतः स उच्यते Bg.14.25. (

-तः) the Supreme Being.

-अधिष्ठानकम् the region of the breast where the girdle is fastened.

-अनुबन्धित्वम् connection or association with virtues; गुणा गुणानुबन्धित्वात्तस्य सप्रसवा इव R.1.22.

-अनुरागः love or appreciation of the good qualities of others; गुणा- नुरागादिव सख्यमीयिवान्न बाधते$स्य त्रिगणः परस्परम् Ki.1.11.

-अनुरोधः conformity or suitableness to good qualities.

-अन्तरम् a different (higher) quality; गुणान्तरं व्रजति शिल्पमाधातुः M.1.6.

-अन्वित, -उपपन्न, -युक्त, -संपन्न a. endowed with good qualities, meritorious, worthy, good, excellent.

-अपवादः, -निन्दा disparagement, detraction.

-अभिधानम् A subsidiary injunction; द्रव्योपदेशाद्वा गुणा- भिधानं स्यात् M.8.4.5.

-आकरः 1 'a mine of merits', one endowed with all virtues; सृजति तावदशेषगुणाकरं पुरुषरत्न- मलङ्करणं मुवः Bh.2.92.

-2 N. of Śiva.

-आढ्य a. rich in virtues.

-आत्मन् a. having qualities.

-आधारः 'a receptacle of virtues', a virtuous or meritorious person.

-आश्रय a. virtuous, excellent.

-ईश्वरः 1 the Supreme Being.

-2 the Chitrakūṭa mountain.

-उत्कर्षः excellence of merit, possession of superior qualities.

-उत्कीर्तनम् panegyric, eulogium.

-उत्कृष्ट a. superior in merit; Ms.8.73.

-उपेत a. endowed with good qualities; पुत्रमेवङ्गुणोपेतं चक्रवर्तिनमाप्नुहि Ś.1.12.

-ओघः, -घम् su- perior or abundant merits.

-कथनम् extolling, praising.

-2 a condition or state of mind of the hero of a drama to which he is reduced by Cupid.

-कर्तृत्वम् the state of an agent of properties; गुणकर्तृत्वे$पि तथा कर्तेव भवत्युदासीनः Sāṅ. K.2.

-कर्मन् n.

1 an unessential or secondary action.

-2 (in gram.) the secondary or less immediate (i. e. indirect) object of an action; e. g. in the example नेता$श्वस्य स्रुघ्नं स्रुघ्नस्य वा, स्रुघ्नम् is a गुणकर्मन्.

˚विभाग a. distinguishing an action and an attribute.

-कल्पना f. imputing a figurative meaning, one of the modes of interpreting a sentence. According to it an expression may be understood as conveying not what is actually expressed by it but the quality or qualities thereof. e. g. सिंहो देवदत्तः means प्रसह्यकरी देवदत्तः; ŚB. on MS.1.2.1.

-काण्डः a series of subsidiary (details); एवमेक उत्कृष्यमाणः सर्वं गुणकाण्डमुत्कर्षति ŚB. on MS.5. 1.24.

-कार a. productive of good qualities, profit- able, salutary.

(-रः) 1 a cook who prepares side- dishes or any secondary articles of food.

-2 an epithet of Bhīma.

-3 (in math.) the multiplier.

-कीर्तनम्, -श्लाघा, -स्तुतिः f. praise, extolling.

-कृत्यम् the function of a bow-string; गुणकृत्ये धनुषो नियोजिता Ku.4.15.

-गणः a number or series of good qualities; Bhāg.5.3.11.

-गानम् singing of merits, panegyric, praise.

-गृध्नु a.

1 desiring good qualities; ये चान्ये गुणगृध्नवः Bhāg.3.14.2.

-2 possessing enviable or good qualities.

-गृह्य a. appreciating or admiring merits (wherever they may be), attached to merits; appreciative; ननु वक्तृविशेषनिःस्पृहा गुणगृह्या वचने विपश्चितः Ki.2.5.

-गौरी a woman chaste by virtuous conduct; अनृतगिरं गुणगौरि मा कृथा माम् Śi.

-ग्रहणम् appreciating merits.

-ग्रहीतृ, -ग्राहक, -ग्राहिन् a. appreciating the merits (of others); श्रीहर्षो निपुणः कविः परिषदप्येषा गुणग्राहिणी Ratn.1.4; Śi.2.82; Bv.1.9.

-ग्रामः a collection of virtues or merits; गुरुतरगुणग्रामांभोजस्फुटोज्ज्वलचन्द्रिका Bh.3.116; गणयति गुणग्रामम् Gīt.2; Bv.1.13.

-घातिन् a. detractor, envious, censorious.

-ज्ञ a. knowing how to admire or appreciate merits, appreciative; भगवति कमलालये भृशमगुणज्ञासि Mu.2; गुणा गुणज्ञेषु गुणा भवन्ति H. Pr.47.

-त्रयम्, -त्रितयम् the three constituent proper- ties of nature; i. e. सत्त्व, रजस् and तमस्. ˚आभासः life.

-दोषौ (du.) virtue and vice; ˚कथा; Pt.2.67.

-धर्मः the virtue or duty incidental to the possession of certain qualities.

-निधिः a store of virtues.

-पदी a woman having feet as thin as cords.

-पूगम् great merits; भवद्गुणपूगपूरितम् (श्रवणम्) Śi.9.64.

-प्रकर्षः excellence of merits, great merit; गुणप्रकर्षादुडुपेन शम्भोरलङ्- घ्यमुल्लङ्घितमुत्तमाङ्गम् Mk.4.23.

-भावः being subsidiary to something else; परार्थता हि गुणभावः । ŚB. on MS.4.3.1.

-भोक्तृ a. perceiving the properties of things; निर्गुणं गुणभोक्तृ च Bg.13.14.

-महत् a superior quality.

-मुष्टिः f. a particular method of stringing the bow; cf. पताका वज्रमुष्टिश्च सिंहकर्णस्तथैव च । मत्सरी काकतुण्डी च योजनीया यथा- क्रमम् ॥ Dhanur.84.

-रागः delighting in the merits of others; गुणरागगतां तस्य रूपिणीमिव दुर्गतिम् Ks.2.51.

-राशिः an epithet of Śiva

-लक्षणम् mark or indication of an internal property.

-लयनिका, -लयनी a tent.

-लुब्ध a.

1 desirous of merits.

-2 attached to merits.

-वचनम्, -वाचकः a word which connotes an attribute or quality, an adjective, or substantive used attributively; as श्वेत in श्वेतो$श्वः.

-वादः 1 pointing out good merits.

-2 a statement in a secondary sense; गुणवादस्तु MS. 1.2.1 (Śabara explains this as: गौण एष वादो भवति यत् सम्बन्धिनि स्तोतव्ये सम्बन्ध्यन्तरं स्तूयते । ŚB. on ibid.).

-3 a statement contradictory to other arguments; Madhu- sūdana.

-विवेचना discrimination in appreciating the merits of others, a just sense of merit.

-विशेषाः external organs, mind and spiritual ignorance; परस्पर- विलक्षणा गुणविशेषाः (बाह्येन्द्रियमनो$हङ्काराश्च) Sāṅ. K.36.

-षः a different property.

-वृक्षः, -वृक्षकः a mast or a post to which a ship or boat is fastened.

-वृत्तिः f.

1 a secondary or unessential condition or relation (opp. मुख्यवृत्ति).

-2 the character or style of merits.

-वैशेष्यम् pre-eminence of merit; अन्योन्यगुणवैशेष्यान्न किंचिदतिरिच्यते Ms.9.296.

-शब्दः an adjective.

-संख्यानम् 'enumeration of the three essential qualities', a term applied to the Sāṅkhya (including the Yoga) system of philosophy; ज्ञानं कर्म च कर्ता च त्रिधैव गुणभेदतः प्रोच्यते गुणसंख्याने Bg.18.19.

-संगः 1 association with qualities or merits.

-2 attach- ment to objects of sense or worldly pleasures.

-संग्रहः a collection of merits or properties; कथं गुणज्ञो विरमेद्विना पशुं श्रीर्यत्प्रवव्रे गुणसंग्रहेच्छया Bhāg.4.2.26.

-संपद् f. ex- cellence or richness of merits, great merit, perfection; गुणसंपदा समधिगम्य Ki.5.24.

-सागरः 1 'an ocean of merit, a very meritorious man.

-2 an epithet of Brahmā.

-हीन a.

1 void of merit', meritless; काममामरणात्तिष्ठेद्- गृहे कन्यर्तुमत्यपि । न चैवैनां प्रयच्छेत्तु गुणहीनाय कर्हिचित् Ms.9. 89.

-2 poor (as food).