-
101 медный
1. прил.баҡыр...ы2. прил.баҡырлы3. прил.баҡыр, баҡырҙан (эшләнгән)4. прил. перен.яңғырауыҡлы, көслө (ҡолаҡ ярғыс) тауыш5. прил.о цветебаҡыр төҫлө, ерән, ҡыҙғылт һарымедный век — баҡыр быуаты (беренсе башлап металдан эшләнгән әйберҙәр барлыҡҡа килгән осор)
медный лоб — туңбаш (тиҫкәре, аңра кешегә ҡарата)
-
102 направляющий
1. прич. от направлять2. прил.; тех.йүнәлтеүсе, йүнәлеш биреүсе3. в знач. сущ.; м; воен. направляющийбашлап барыусы4. в знач. сущ.; ж; мат. направляющаяйүнәлтеүсе -
103 напутствие
соҙатыу һүҙҙәре, юл теләктәреюлға сығыусыға йәки яңы эш башлап ебәреүсегә әйтелә -
104 открыть
1. сов. чтов разн. знач.асыу2. сов. чторазг.ввести в действие, пуститьебәреү, биреү3. сов. чтоположить началоасыу, башлау, башлап ебәреү4. сов. чтоустановить наличие чего-л. путём исследованияасыу, табыуоткрыть глаза — дөрөҫлөктө асып биреү, күҙен асыу (аңлатыу)
-
105 отныне
нареч.; книжн.бөгөндән алып (башлап), бынан һуң, бынан былай (түбән) -
106 отступ
м; полигр.буш урын, ара, аралыҡтексты башлап китер алдынан буш ҡалдырылған урын -
107 оттолкнуться
1. сов.от кого-чегоэтәрелеү, этеп ҡуҙғалып китеү2. сов.от чего; перен.таянып башлап китеү (эш итеү), -дан/-дән сығып эш итеү -
108 паспорт
м; в разн. знач.паспорт -
109 первооткрыватель
мберенсе (тәү башлап) асыусыяңы ерҙәрҙе, илдәрҙе һ.б. -
110 первопечатник
мтәү башлап китап баҫыусы -
111 первый
1. числ.беренсе2. прил.тәүге, беренсе3. прил.беренсе, юғары, иң, төп4. в знач. сущ.; с первоеберенсев первую голову — барыһынан элек, тәүге сиратта
на первых порах — башта, элек
не первой молодости — йәш түгел, йәше уҙған (үтеп барған)
не первой свежести — шаҡтай иҫкергән, иҫке төҫ ингән
первый блин комом — беренсе ҡоймаҡ табаға йәбешә (берәй эштең уңышһыҙ башланып китеүенә ҡарата)
играть первую скрипку — мөһим урын тотоу, башлап йөрөү, берәй эштә төп ролде уйнау
первым делом — иң тәүҙә, иң элек, башта
-
112 пионер
I1. мпионербилдәһеҙ илгә, төбәккә башлап барып йәшәй башлаған кеше2. м перен.пионерниндәйҙер эшкә башланғыс һалған кешеIIмпионерүҫмерҙәр ойошмаһы вәкиле -
113 поджигатель
1. мут төртөүсе, үрт һалыусы, үртәүсе2. м перен.ҡотортоусы, башлап ебәреүсе, тоҡандырыусы -
114 поджигательница
1. жут төртөүсе, үрт һалыусы, үртәүсе2. ж перен.ҡотортоусы, башлап ебәреүсе, тоҡандырыусы -
115 почин
1. мначало чего-л.эш башы, башланғыс, башлап ебәреү2. минициативабашланғыс, башлау, почин -
116 праматерь
ж; уст.тәү инә, тәү әсәырыуҙы башлап ебәреүсе әсә -
117 предшественник
1. мэлгәр, алдан (элек) булған, башлап ебәреүсе2. мпо должностиэлек эшләүсе, алда эшләүсе, элек эшләгән кеше -
118 предшественница
1. жэлгәр, алдан (элек) булған, башлап ебәреүсе2. жпо должностиэлек эшләүсе, алда эшләүсе, элек эшләгән кеше -
119 пятый
1. числ.бишенсе2. в знач. сущ. ж пятаябиштән бер өлөшиз пятого в десятое; с пятого на десятое (говорить, рассказывать и т.п.) — урыҡ-һурыҡ һөйләү
унан башлап, бынан ташлап һөйләү -
120 развернуться
1. сов.тағатылыу, һүтелеү, сиселеү, асылыу2. сов. воен.йәйелеү, теҙелеү3. сов. воен.әйләндереү, үҙгәртеп (яңынан) ойошторолоу, төҙөлөү4. сов. перен.йәйелеү, киң йәйелеү, йәйелеп китеү, киң ҡолас алыу5. сов.(эш) башлап ебәреү, асылыу, ойошторолоу, булдырылыу6. сов.үҫеп китеү, үҙен күрһәтеү, ең һыҙғанып тотоноу7. сов.боролоу8. сов. прост.размахнутьсякиҙәнеү, һелтәнеү
См. также в других словарях:
башчы — Башлап йөрүче, җитәкче кеше, башлык. БАШЧЫЛЫК – Башчы булу; җитәкчелек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
башлау — 1. Нин. б. эш яки шөгыльгә керешү 2. Продуктларны һ. б. тотарга, кулланырга керешү 3. сир. Юнәлтү, юнәлдерү; күрсәтмә бирү, җитәкчелек итү ул безне тугры юлга башласын 4. бәйл. БАШЛАП – шул көннән башлап... . иртәдән башлап кичкә чаклы 5. рәв.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ачу — I. ф. 1. Нәр. б. капкачын, каплаган нәрсәсен күтәреп яки читкә алып, этәреп эчен карарга, әйбер алырга мөмкинлек булдыру. Ябылган, пичәтләнгән нәрсәләрнең капкачын, бөкесен һ. б. ш. алу 2. (Ишек, капка һ. б. ш. ны) як якка яки читкә этәреп,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
инициатива — 1. Башлап йөрү, берәр эшне башлап җибәрергә этәреш бирү. Берәр эштә җитәкче роль 2. Үзаллы эш йөртүгә сәләт, булдыклылык, эшлеклелек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
адәм — 1. Коръән һәм мифик язмаларда – җир йөзенә иң башлап яратылган кеше 2. ӘДӘМ – Кеше адәм түгел, хайван түгел, ни бу?. Билгесез, таныш булмаган ир кеше өйдән өч әдәм чыкты. кимс. Бәндә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аккорд — Берничә музыкаль авазның, тоннарның гармонияле кушылып яңгыравы. АККОРД АЛУ (БИРҮ) – Көйне уен коралында башлап җибәрү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ата — 1. Гаиләдә: балалары булган ир кеше; әти 2. Нәр. б. башлап нигез салучы Тукай – татар шигъриятенең атасы 3. с. Ир җенесеннән булган ата каз 4. с. Бик, үтә, атаклы ата куштан. АТА ЙОРТЫ – Туган йорт. АТА КАЙЧЫ – Өй түбәсе кыегына куелган кара… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
атаман — 1. Борынгыда: ирекле казак дружиналарының сайлап куелган җитәкчесе 2. Казак гаскәрендә яки авылында билгеләп яки сайлап куелган башлык 3. Юлбасар шайкасы башлыгы 4. күч. Нәр. б. оештырып, башлап йөрүче, башлык 5. күч. Сугыш чукмары. АТАМАНЛЫК ИТҮ … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әүвәл — рәв. 1. Күпмедер вакыт элек. Элек, элекке заманда. с. Элеккеге, борынгы 2. Башта, нин. б. эштән элек 3. Беренче (тапкыр). Беренче булып, башлап. с. Беренче, баштагы, башлангыч … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
башкода — Иң башлап белешергә йөргән яучы; яучыларның башлыгы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
башлангыч — с. 1. Беренче, беренчел, баштагы. Өйрәнчек, күнекмәлек б. адымнар 2. Иң түбәнге, беренче баскычтагы. Нин. б. оешманың урындагы бүлеге (буыны) булып торучы 3. и. Башлап җибәрелгән эш яки күренеш; яңалык 4. и. Башланып китүнең төп чыганагы.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге