-
61 продолжение
-
62 развернуть
сов.( что)1) (что-л. завёрнутое) сүтү, сүтеп җибәрү; чишү, чишеп җибәрү2) ( раскатать) җәеп җибәрү, таратып җибәрү, җәеп салу3) (плечи, носки) җәю, турайту4) воен. ( расположить в ширину) җәелдерү, җәелдереп тезү5) воен. ( переформировать) әйләндерү, әйләндереп җибәрү, төзү6) ( подготовить к действию) эш башлап җибәрү, ачу7) перен. ( организовать) җәелдерү, җәелдереп җибәрү, киңәйтү8) перен. ( проявить в полной мере) үстереп җибәрү; җәелдереп җибәрү9) ( заставить сделать оборот) бору, борып кую -
63 развязать войну
-
64 родоначальник
м1) төп баба, ыру башлыгы, нәсел башлыгы2) перен. нигез салучы, башлап җибәрүче; атаМ. Горький - родоначальник советской литературы — М. Горький - совет әдәбиятына нигез салучы
-
65 средневековье
-
66 считать
I несов.1) (кого-что и без доп.) санау2) (что) и без доп. (производить расчёты) санау, хисаплау3) ( что) исәпләү4) ( что) (принимать за начало отсчёта) санау, саный башлау, исәпли башлаучерез год, считая с этого дня — бүгеннән [саный] башлап бер елдан
5) ( кого-что) исәпләү, хисаплау, санау, уйлаусчитаю, что ты не прав — син хаклы түгел дип исәплим
•••II сов.считать дни (часы, минуты и т. п.) — көннәрне (сәгатен, минутын) исәпләү ( түземсезлек белән көтү)
( что) чагыштырып уку, чагыштырып укып чыгу -
67 учредитель
моештыручы, башлап җибәрүче, корып җибәрүче, нигез салучы -
68 учредительница
жоештыручы хатын (кыз), башлап җибәрүче хатын (кыз), корып җибәрүче хатын (кыз) -
69 с
(со)1) (вместе с) -нен, иле; -лы, -ли, -лу, -люхлеб с маслом - ягълы отьмеквместе с моим другом - достумнен берабер2) (с чего, откуда) -дан, -ден, -тан, -тенснять картину со стены - ресимни дивардан алмакъ3) (начиная с) -дан, -ден, -тан, -тен берли; -дан, -ден, -тан, -тен башлапс утра до вечера - сабадан акъшамгъадже4) (по причине, из-за) -дан, -ден, -тан, -тен; -гъа, -ге, -къа, -ке; -ненсо страха - къоркъуданс согласия автора - муэллифнинъ разылыгъынен5) -нынъ, -нинъ; -дан, -ден, -тан, -тенперевести с английского - инглизджеден терджиме этмек6) (примерно) къадар; -гъа, -ге, -къа, -ке якъынотдохнуть с полчаса - ярым саат къадар раатланмакъ -
70 аполог
м; лит.апологхайуандар тормошон һүрәтләп, асыҡтан-асыҡ әҙәплелеккә өйрәткән, мәҫәлдәрҙе башлап ебәргән ҡыҫҡа ғына кинәйәле хикәйәләү -
71 ведущий
1. прич. от вести2. прил.головнойиң башта барыусы, алып барыусы, башлап барыусы3. в знач. сущ., м и ж ведущий и ведущаяалып барыусы, етәксе4. прил.; перен.главный, руководящийтөп, етәксе5. прил.; тех.йөрөтөүсе, хәрәкәтләндереүсе, хәрәкәткә килтереүсе -
72 верховодить
несов. кем-чем; разг.баш булыу, етәкселек итеү, башлап алып барыу -
73 вновь
1. нареч.яңынан, ҡабаттан, өр-яңынан, тағы ла2. нареч.яңы (ғына), күптән түгел, тәү башлап -
74 вожак
1. мбашлап барыусы, оҙатып барыусы, оҙатыусы, юл күрһәтеүсе2. мбашлыҡ, етәксе -
75 вожатый
1. м уст.вожакоҙатып барыусы, оҙатыусы, юл күрһәтеүсе2. мбашлыҡ, башлап барыусы3. мвожатыйпионер отряды йәки дружинаһының етәксеһе4. м разг.вагоновожатыйтрамвай йөрөтөүсе -
76 головной
1. прил.баш...ы2. прил.передовойалдан (башлап) барыусы, баштағы, алдағы3. прил.ведущий -
77 грянуть
1. сов.гөрҫ (дарҫ) итеп ҡалыу, күкрәү, яңғырау2. сов. что и без доп.башлап (йәки уйнап) ебәреү3. сов. перен.разразитьсябашланып китеү -
78 губерния
ж; ист.губернаХVIII б. башлап Рәсәйҙә административ-территориаль берәмекпошла писать губерния шутл. — ығы-зығы башланды
-
79 дать
1. сов.кого-чтобиреү, биреп тороу2. сов. с неопр.позволитьирек (мөмкинлек) биреү, рөхсәт итеү3. сов.повел.в знач. побудит. частицыҡайҙа, ҡанадай отдохну — ҡана, ял итеп алайым әле
дай я сам пойду — ҡана, үҙем барайым әле
дать волю рукам — ҡулды оҙайтыу, ҡулсырланыу
дать дорогу кому — юл күрһәтеү, тормош юлына сығарыу
дать жизнь — йән биреү, бала тыуҙырыу
дать знать — белгертеү, хәбәр итеү
дать маху: — 1) һынатыу
2) бирешеү; дать начало чему — башлап ебәреү, башланғысы булыу
дать понять — аңғартыу, һиҙҙереү
дать свет — яҡтылыҡ (ут) биреү, яҡтыртыу
дать себе труд — тырышып ҡарау, үҙеңде ышандырыу
дать слово: — 1) кому берәйһенә һөйләргә һүҙ биреү
2) вәғәҙә (һүҙ) биреү; дать стрекача (тягу) — табан ялтыратыу, шылыу
дать урок кому — һабаҡ (кәрәген) биреү, арт һабағын уҡытыу
дать шпоры — ҡабаландырыу, тиҙләтеү
как пить дать — һис һүҙһеҙ, һис шикһеҙ
не дать в обиду — арҡалау, яҡлашыу
ни дать ни взять — тап (тас), һуйып ҡаплаған
4. сов. чтоустроить, организоватьойоштороу5. сов.кого-чтопредоставитьбиреү6. сов. разг.определить возрастбиреү7. сов. чтопоручитьбиреү, ҡушыу8. сов. чтопоказатьбиреү, күрһәтеү9. сов. чтопринести как результатбиреү, килтереү10. сов. чтопроизвести, сделатьбиреү11. сов. о появлении чего-л. в чём-л.барлыҡҡа килеү, хасил булыу, -ланыу/-ләнеүдать осадок — төбөнә ултырыу, һарҡынды барлыҡҡа килеү
дать трещину — ярыҡ барлыҡҡа килеү, ек хасил булыу
дать осечку — атылмау, сағылмау
-
80 дебютант
мдебютанттәү башлап сығыш яһаусы, мәҫ., сәхнәлә, кинола, спортта
См. также в других словарях:
башчы — Башлап йөрүче, җитәкче кеше, башлык. БАШЧЫЛЫК – Башчы булу; җитәкчелек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
башлау — 1. Нин. б. эш яки шөгыльгә керешү 2. Продуктларны һ. б. тотарга, кулланырга керешү 3. сир. Юнәлтү, юнәлдерү; күрсәтмә бирү, җитәкчелек итү ул безне тугры юлга башласын 4. бәйл. БАШЛАП – шул көннән башлап... . иртәдән башлап кичкә чаклы 5. рәв.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ачу — I. ф. 1. Нәр. б. капкачын, каплаган нәрсәсен күтәреп яки читкә алып, этәреп эчен карарга, әйбер алырга мөмкинлек булдыру. Ябылган, пичәтләнгән нәрсәләрнең капкачын, бөкесен һ. б. ш. алу 2. (Ишек, капка һ. б. ш. ны) як якка яки читкә этәреп,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
инициатива — 1. Башлап йөрү, берәр эшне башлап җибәрергә этәреш бирү. Берәр эштә җитәкче роль 2. Үзаллы эш йөртүгә сәләт, булдыклылык, эшлеклелек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
адәм — 1. Коръән һәм мифик язмаларда – җир йөзенә иң башлап яратылган кеше 2. ӘДӘМ – Кеше адәм түгел, хайван түгел, ни бу?. Билгесез, таныш булмаган ир кеше өйдән өч әдәм чыкты. кимс. Бәндә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аккорд — Берничә музыкаль авазның, тоннарның гармонияле кушылып яңгыравы. АККОРД АЛУ (БИРҮ) – Көйне уен коралында башлап җибәрү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ата — 1. Гаиләдә: балалары булган ир кеше; әти 2. Нәр. б. башлап нигез салучы Тукай – татар шигъриятенең атасы 3. с. Ир җенесеннән булган ата каз 4. с. Бик, үтә, атаклы ата куштан. АТА ЙОРТЫ – Туган йорт. АТА КАЙЧЫ – Өй түбәсе кыегына куелган кара… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
атаман — 1. Борынгыда: ирекле казак дружиналарының сайлап куелган җитәкчесе 2. Казак гаскәрендә яки авылында билгеләп яки сайлап куелган башлык 3. Юлбасар шайкасы башлыгы 4. күч. Нәр. б. оештырып, башлап йөрүче, башлык 5. күч. Сугыш чукмары. АТАМАНЛЫК ИТҮ … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әүвәл — рәв. 1. Күпмедер вакыт элек. Элек, элекке заманда. с. Элеккеге, борынгы 2. Башта, нин. б. эштән элек 3. Беренче (тапкыр). Беренче булып, башлап. с. Беренче, баштагы, башлангыч … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
башкода — Иң башлап белешергә йөргән яучы; яучыларның башлыгы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
башлангыч — с. 1. Беренче, беренчел, баштагы. Өйрәнчек, күнекмәлек б. адымнар 2. Иң түбәнге, беренче баскычтагы. Нин. б. оешманың урындагы бүлеге (буыны) булып торучы 3. и. Башлап җибәрелгән эш яки күренеш; яңалык 4. и. Башланып китүнең төп чыганагы.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге