қаҳрамон+

персонаж, қаҳрамон

диловарӣ, қаҳрамонӣ корнома

* * *

жен. бот. рамон, -ну муж., рамонак, -нку муж.

сов. кого-что илҳом додан (бахшидан); вдохновить на подвиг ба қаҳрамонӣ ҳидоят кардан

сов. кого-что высок. рӯёндан, сабз кардан; парваридан, парвариш кардан, ба воя расондан; взрастить героев қаҳрамонҳоро ба воя расондан

несов. кого-что ба сифати қаҳрамон нишон додан, қаҳрамонсифат тасвир кардан

несов. разг. қаҳрамонӣ кардан (нишон додан)

м

1. шаҳр; главный город шаҳри марказӣ, шаҳри асосӣ; областной город шаҳри марказии вилоят // разг. (о жителях) тамоми шаҳр, аҳли шаҳр; весь город говорит об этом тамоми (аҳли) шаҳр дар ин бора гап мезананд

2. ист. қалъа, ҳисор

3. спорт. хона, марра <> город -герой шаҳри каҳрамон; за городом дар беруни шаҳр; ни к селу ни к городу тамоман бемаврид, беҷо, ночаспон

1. прич. ҳаракаткунанда, коркунанда, амалкунанда

2. прил. ҷорӣ; действующие законы қонунҳои ҷорӣ <> действующая армия воен. армияи амалкунанда; действующий вулкан вулкани оташфишон; действующее лицо 1) лшп. қаҳрамон 2) иштироккунанда; действующие лица и исполнители театр. иштироккунандагон ва иҷрокунандагони ролҳо

(жив, -а, -о)

1. зинда, барҳаёт; живая рыба моҳии зинда; его родители живы падару модари вай барҳаётанд

2. зинда; живая матёрия материяи зинда; живая природа табиати зинда

3. ҳақиқӣ, воқеӣ, арҷаста, амалӣ; живая действйтельность ҳақиқати воқей; жив ой пример героизма тимсоли барҷастаи каҳрамонӣ

4. шух, чолок, чаққон, серҳаракат, зиндадил, пурҷӯшу хурӯш; живой ребёнок бачаи серҳаракат; живые глаза чашмоии шӯх

5. гарм, гарму ҷӯшон; фаъолона; живая торговля бозори гарм; живая беседа сӯҳбати гарму ҷӯшон; живой интерес шавқу ҳаваси зиёд; живое участие иштироки фаъолона; живое любопытство мароқи зиёд

6. фасеҳ, таъсирбахш; живой слог услуби фасеҳ; живой рассказ ҳикояи таъсирбахш

7. ҳаётӣ, амалӣ, муҳим; живое дело кори амалӣ; живое начинание ташаббуси му-ҳим

8. сахт, пуртаъсир; живая обида раиҷиши сахт; живбе воспоминание хотираи зинда

9. тк. кр. ф. зинда; жив одной надеждой фақат бо умеду орзу зинда аст

10. тк. кр. ф. чаще в сочет. со сл. «в душе», «в памяти», «в сердце» фаромӯшнашуда, дар хотир буда; они до сих пор живы в моей памяти онҳо то ба ҳол дар хотири ман мондаанд <> живой вес вазни зинда; живая вода фольк. оби ҳаёт, оби ҳайвон; живая изгородь чапарак, буттадевор; живой инвентарь мол, чорпо; живой портрет як себу ду тақсим; живое предание ривояти фаромӯшношуданӣ; живая рана реши равон; живая стена девори зинда (қатори зичи одамон); живые цветы гулҳои тару тоза; живые языки забонҳои зинда; живого места нет (не осталось) ҷои солимаш (ободаш) нест (намондаасг); жив ого слова не услышишь як даҳан гапи дуруст намешунави 2) ягон каси чақ-чақ мекардагӣ нест; на живую нитку нӯгидастӣ, нимкора, чала-чулпа; на жив ую руку шитобкорона, саросемавор, чалачулпа; ни жив ни мёртв на зиндаю на мурда; ни одной живой души ҷонзоде (ҳеҷ кас) нест; в живых берун аз гӯр, аз хок берун; жив-здоров сиҳату саломат; жив курилка! ҳанӯз намурдааст (на-мурдай)!; задеть (забрать) за живое кого-л. ба қитиқи касе расидан; по \живойому резать хомдаррон кардан, алоқаро зӯран катъ кардан

с

1. рӯй, чеҳра, рухсора, афт, симо, башара; красивое лицо рӯи зебо; вытянутое лицо 1). рӯи дароз 2) перен. чеҳраи мушавваш

2. перен. симо, хислатҳои хоси касе; не имёть своего лица дорои хислатҳои хоси худ набу-дан

3. шахс, одам, кас; частное лицо шахси ғайрирасмй; историческое лиц шахси таърихӣ

4. рӯй, тарафи роста

5. грам. шахс; изменение глагола по лицам тасрифи феъл аз рӯи шахс <> действующее лицо 1) лит. қаҳрамон 2) иштироккунанда; действующие лица и исполнители театр. иштироккунандагон ва иҷрокунандагони ролҳо; должностное лицо мансабдор; юридическое лицо юр. шахси юридикӣ; физиче-ское лицо юр. шахси вокеӣ; лицом к кому--чему-л. 1) ба касе, чизе рӯ оварда; 2) рӯи (пеши, саҳни) чизе; сестьлицом к свету рӯ ба. рӯшноӣ оварда нишастан; лицом к лицу (стоять, встретиться) 1) рӯ ба рӯ (истодан, шудан); 2) бевосита; в лицо говорить рӯйрост (кушоду равшан) гуфтан; на одно лицо ба якдигар монанд, як себу ду тақсим; невзирая на лица рӯйбинӣ накарда, бе рӯйбинӣ, риояи хотир накарда; от лица кого-л. аз номи касе; перед лицом 1) кого-л. дар пеши (дар ҳузури, дар назди) шахсе; 2) чего-л. дар сурати мавҷуд будани чизе; быть к лицу кому 1) зебидан, ҷоиз (раво) будан, шинам омадан 2) муносиб будан; в поте лица трудиться бо арақи ҷабин меҳнат кардан; смотреть (глядёть) в лицо чему нотарс рӯ ба рӯ шудан; делать какое-л. лицо ифодаи чеҳраро дигар кардан; знать в лицо кого-л. бо касе чашмдид. будан, касеро шинохтан; он изменился в -лице қиёфааш дигар шуд; лица [живого] нет на кьом-л. ранги касе парид; лицом в грязь не ударить шарманда (рӯйсиёҳ) нашудан; лицом не вышел хушрӯ не, бадафт; на лице написано у кого, чьём намоён, ба ҳама маълум; ни кровинки в лице у кого ранги рӯ парида; повернуться -лицом к чему-л. диққат кардан, аҳамият додан; с каким лицом я покажусь теперь ему на глаза? ман акнун чӣ тавр ба рӯяш нигоҳ мекунам?; смотреть правде в лицо аз ҳақиқат бим надоштан (руй натофтан); спасть с лица прост. худро гирондан; стереть с лица земли ба замин яксон кардан, несту нобуд кардан; у него лицо вытянулось 1) (от удивления) кайфаш (ҳушаш) парид 2) (от худобы) ҷеҳрааш коҳидааст; с лица не воду пить погов. ҳуснашро ба лаълй андохта ба бозор намебарорӣ

имя нарицательное 1) грам. исми ом, исми ҷинс; 2) лит. чизи типӣ (мас. қаҳрамон, ҳодисавағ.)

м персонаж, қаҳрамон; персонаж пьесы персонажи пьеса; положительный персонаж каҳрамони мусбат

м диловарӣ, қаҳрамонӣ корнома; воинский подвиг корномаи ҳарбӣ

сов.

1. даромадан, дохил (ворид) шудан, ба даруни чизе: гу­заштан; нуфуз кардан; вода проникла в трюм об ба даруни киштӣ даромад; в щель проник свет аз тарқиш равшанӣ даромад; проникнуть в глубь тайги бо азобу машаққат ба даруни тайга даромадан

2. роҳ ёфтан, расидан, маълум (машҳур) шудан; эти сведения проникли в печать ин маълумот ба матбуот роҳ ёфт

3. кого-что уст. и во что перен. вокиф шудан, фаҳмидагирифтан; проникнуть в психологию героя аз руҳияи қаҳрамон воқиф шудан

қисми аввали калимаҳои мураккаб ба маънои «рост»: прямоуголь­ник росткунҷа нареч.

1. рост, мустақиман; ехать прямо рост рафтан

2. рост, мавзун, бехаму рост, каҷнашуда; сидеть прямо рост нишастан; держаться прямо рост ис­тодан, худро рост гирифтан, қомат рост кардан

3. рост, бевосита, мустаки­ман, яксара; приступить прямок делу бевосита ба кор сар кардан

4. рӯйрост, ошкоро, кушоду равшан; говори прямо рӯйрост гӯй, яктаву халосашро (пӯст-кандаашро) гӯй

5. в знач. у сил. ча­стицы разг. ҳақиқатан, дар ҳақикат, вокеаи, ба ростӣ; тамоман; он прямо ге­рой вай ҳақиқатан каҳрамон аст; я прямо поражён май тамоман ҳайронам

6. в знач. у сил. частицы разг. рост, дуруст, як ба як; он попал прямо в цель ў рост ба нишон зад, ӯ дуруст ба ҳадаф зад; прямо гаки хақиқатан, дар ҳақиқат, ба ростӣ, …у бас

несов. кого-что

1. мадҳ (ситоиш, таъриф) кардан, мадҳу сано гуфтан; славить героев ба қаҳрамонҳо мадҳу сано гуфтан

2. разг. бадном кар­дан

3. уст. бо сурудхонӣ табрик кар­дан; славить новобрачных навхонадоронро бо сурудхонӣ табриқ кардан