-
101 элү
перех.1) в разн. знач. ве́шать, пове́сить, выве́шивать/вы́весить, наве́шивать/наве́шать, наве́сить, приве́шивать/приве́сить, разве́шивать/разве́шать, разве́сить || выве́шивание, подве́шивание, приве́шивание, разве́шиваниепәрдә элү — ве́шать занаве́ску
белдерү элү — вы́весить объявле́ние
ишеккә йозак элү — наве́сить замо́к на дверь
күп итеп керләр элү — наве́шать мно́го белья́
учак өстенә чәйнек элү — подве́сить ча́йник над костро́м
юеш киемнәрне кояшка элү — разве́шивать мо́крые оде́жды на со́лнце
2) разг. наброса́ть/набро́сить, наки́дывать/накида́ть (наскоро, небрежно) || наки́дывание, надева́ниебашка бүрек элү — наки́нуть ша́пку на го́лову
иңгә пальто элү — набро́сить пальто́ на пле́чи
3) запира́ть/запере́ть, наки́дывать/наки́нуть || запира́ние, наки́дываниеишек келәсен элү — наки́нуть крючо́к две́ри; запере́ть дверь на крючо́к
4) наки́дывать/наки́нуть, набра́сывать/набро́сить || наки́дываниемуенына элмәк (аркан) элү — наки́нуть на ше́ю пе́тлю (аркан)
5) диал.; см. эләктерү 2)халат төймәсен элү — застегну́ть пу́говицу хала́та
6) подцепля́ть/подцепи́ть, надева́ть/наде́тькамчы сабын беләзеккә элү — подве́сить кнутови́ще на запя́стье
алъяпкыч элү — наде́ть (подцепи́ть) фа́ртук
•- элеп җыю
- элеп тутыру
- элеп кую
- элеп чыгу••элеп алып китү — умча́ться, понести́сь ( о лошади)
элеп алып селкеп салу — взять в оборо́т, разнести́ в пух и прах; на все ко́рки
элеп киптергән кебек (элеп киптергән шикелле) — живы́е мо́щи, худю́щий ( о человеке)
- элеп алу -
102 эреләнү
возвр. от эреләү1) укрупня́ться/укрупни́ться, станови́ться/стать кру́пнымхуҗалык эреләнде — хозя́йство ста́ло кру́пным
урман эреләнә — лес укрупня́ется
2) перен.; разг. кичи́ться, чва́ниться, ва́жничать, зазнава́ться/зазна́ться, мнить о себе́, задира́ть нос || ва́жничаньесөйләшми, эреләнә — не разгова́ривает, кичи́тся
эреләндең, тирә-якны күрми башладың — зазна́лся, переста́л замеча́ть окружа́ющих
эреләнмә, вакланырсың вак акчалар шикелле — ( песня) не ва́жничай, размельчи́шься как разме́нная моне́та
3) в знач. нареч.; перен.эреләнеп — высокоме́рно, зано́счиво
эреләнеп җавап бирү — отве́тить высокоме́рно
•- эреләнә башлау
- эреләнеп йөрү
- эреләнеп китү••эреләнеп кенә — высокоме́рно, кичли́во, го́рдо, надме́нно, свысока́
-
103 эт
сущ.1) соба́ка, пёс || соба́чий, пси́ныйау эте — охо́тничья соба́ка
сакчы эт — сторожева́я соба́ка
санитар эт — санита́рная соба́ка
эт талашы — грызня́ соба́к
бәйдәге эт — цепна́я соба́ка; цепно́й пёс
эт өрүе — соба́чий (пси́ный) лай
эт җигеме — соба́чья упря́жка
эт каешы — соба́чья сы́ромя́ть
эт тиресе — соба́чий мех, соба́чина
эт борыны — пси́ная мо́рда
ак эт бәласе кара эткә — посл. с больно́й головы́ на здоро́вую (букв. за бе́лую соба́ку попа́ло чёрной)
эт аягына эт басмас — посл. соба́ка соба́ке ла́пу не отда́вит
эт белән эзләсәң дә табaрлык түгел — посл. с соба́кой не сы́щешь
эт оясында көчле — посл. до́ма и сте́ны помога́ют (букв. соба́ка сильна́ в свое́й конуре́)
эт симерсә иясен каба (талый, тешли) — (посл.) соба́ка и на влады́ку ла́ет (букв. разжире́вшая соба́ка и хозя́ина куса́ет)
эт чаба дип бет чаба — посл. куда́ конь с копы́том, туда́ и рак с клешнёй
этләр талашып танышалар — посл. соба́ки знако́мятся грызнёй
2) бран. подле́ц, негодя́й, соба́ка ( о человеке)эт белән эт булма — посл. чем гры́зться с соба́кой, лу́чше обойти́ куста́рник (букв. не поступа́й с соба́кой как соба́ка)
эткә эт үлеме — соба́ке соба́чья смерть
•- эт аулаучы
- эт багар
- эт караучы
- эт баласы
- эт балыгы
- эт башлы маймыл
- эт башлы ярканат
- эт бете
- эт борчагы
- эт борыны
- эт гөләбе
- эт җиләге
- эт имчәге
- эт исе
- эт ите
- эт какысы
- эт кырчылы
- эт миләүшәсе
- эт оясы
- эт өере
- эт сүсәне
- эт тигәнәге
- эт тырнагы
- эт үләне
- эт чокыры
- эт чыбыркысы
- эт шомырты
- эт эчәге
- эт эчәгесе••эт ашагыры — прост. чтоб тебя́ соба́ка съе́ла!
эт газабы — невыноси́мое положе́ние
эт әрсезе — прост. наха́л, нагле́ц
эт баш, сыер аяк — (сам) чёрт не разберёт, по́лный беспоря́док; чехарда́
эт белән мәче кебек (шикелле, төсле) — как ко́шка с соба́кой
эт бетергесез — прост. соба́к нере́заных; хоть пруд пруди́
эт борын — соба́чий нюх ( о человеке)
эт булганчы (эт булганчы эчү) — в сте́льку (напи́ться)
эт булу — си́льно уста́ть, изнури́ться, измота́ться
эт булып — о́чень си́льно, как соба́ка (стать)
эт җанлы — выно́сливый, двужи́льный
эт җигү — редко; прост. страда́ть, му́читься ( от изнурительного труда)
эт итеп сүгү (тиргәү, кыйнау, мәсхәрәләү) — обраща́ться как с соба́кой, си́льно брани́ть, издева́ться, жесто́ко нака́зывать
эт кадерен калдырмау — руга́ть (брани́ть) на чём свет стои́т; позо́рить, срами́ть
эт кебек — чу́ткий как соба́ка
эт көне (эт тормышы) — соба́чья жизнь
эт көнендә яшәү (эт типкесендә яшәү; эт тормышында яшәү) — жить соба́чьей жи́знью, жить (существова́ть) в невыноси́мых усло́виях
эт көтүе кадәр (эт көтүе чаклы) — бесчи́сленное мно́жество, хоть пруд пруди́
эт көтүчесе — безде́льник, шалопа́й
эт куу (эт куып йөрү; эт сугарып йөрү) — ло́дыря гоня́ть, соба́к гоня́ть (безде́льничать); бить баклу́ши
эт сиземе — соба́чий нюх ( у кого на что)
эт тә — прост. никто́, ни одна́ душа́ (не узнает, не увидит и т. п.)
эт тә юк — никого́ нет, нет ни одно́й души́
эт токымы — прост. соба́чье отро́дье
эт туе ясау — распу́тничать, обраща́ться с развра́тными людьми́
эт эчәгесе кебек сузу — тяну́ть рези́нку
эт ялкау (эт ялкавы) — зако́нченный лентя́й
эте дә, бете дә — см. эте-бете
эткә печән чабып йөрү — ло́дыря гоня́ть, безде́льничать
эткә сөяк аткандай — гру́бо, пренебрежи́тельно
эттәй турылыклы — ве́рный как пёс
эттән алып эткә салу — обруга́ть на чём свет стои́т, руга́ть (срами́ть) са́мыми после́дними слова́ми
эттән туган (эттән яралган) — прост. су́кин сын
- эт авыз- эт җан
- эт икәнсең!
- эт каешы
- эт туе
- эткә салсаң, эт ашамас
- эткә салсаң, эт яламас
- эткә дә санамау -
104 юлбарыс
сущ.1) тиграрыслан белән юлбарыс яратылган бер каннан — лев и тигр - одно́й кро́ви
2) перен. о си́льном и темпера́ментном челове́кеюлбарыс бит ул — он же (сло́вно) тигр
••юлбарыс кебек (юлбарыс сыман; юлбарыс төсле; юлбарыс шикелле; юлбарыс рәвешендә) — я́ростно, остервене́ло (букв. как тигр)
См. также в других словарях:
әлҗе-мөлҗе — КИЛҮ – Күзнең ачык күрмәве, күз аллары томалану, күз алдында әллә нәрсә хәрәкәтләнгән шикелле күренү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әтәч — 1. Тавыклар семь. озын, урак сыман койрыклы, башында зур кызыл кикриге, аякларында типкеләре (шпорлары) булган ата җенестәге кош 2. Тавыклар семь. керә торган кошларның ата җенестәгесе 3. күч. Юк бар сәбәптән кызып китәргә, сугышырга әзер торучы… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
батырларча — рәв. Батырлар шикелле, батырларга хас булганча … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
беләүләнү — Беләү төсенә керү, беләү шикелле шома, тигез булып тору … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җеназа — Үлгән кешене, мәетне ислам дине кушканча күмү йоласы. Үлгән кешене кабергә алып бара торган кешеләр төркеме, мәетне озату процессиясе Миңлекәйнең җеназасы артыннан йөгерде. Үлем җитем, кеше үлү җеназа фәлән юк шикелле. ҖЕНАЗА АГАЧЫ (КАБЫГЫ) –… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ише — Кебек, шикелле, сыман моның ише осталык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
күк — I. 1. Җирдән югарыга караганда гөмбәз сыман булып күренә торган һава киңлеге 2. Җирне чолгап алган дөнья (галәм) киңлеге 3. күч. дини. Алла һәм фәрештәләр 5. с. Астрономиядә кулл. тор. , астрономик күк экваторы. 6. КҮККӘ – Югарыга таба. КҮК… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мисаллы — 1. Мисалы булган 2. бәйл. иск. Кебек, шикелле әдәмнәр бүре мисаллы булырлар … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мисле — иск. Кебек, күк, шикелле, төсле, сыман … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пешерү — 1. Азык төлек әйберләрен ут өстендә (югары температурада) тотып, ашамлык әзерләү 2. Кайнар температура белән тәэсир итеп авырттыру, җәрәхәтләү. күч. Берәр нәрсә белән тәнгә сугып, ут белән тәэсир иткән шикелле авырттыру 3. Кыздыру, яндыру 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
питил — сөйл. Балыкларны читкә җибәрмәү өчен ике ягында ике канаты булган, мурда шикелле ау коралы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге