-
101 шәм
I сущ.1)а) свеча́, све́чка || свечно́йбалавыз шәме — воскова́я свеча́
шәм уты кабызу (алу) — заже́чь свечу́; засвети́ть све́чку
шәл мае — свечно́е са́ло
шәл исе — свечна́я гарь
б) мед. свеча́ ( геморроидальная)2) тех. свеча́кабызу шәме — запа́льная свеча́
кыздыру шәме — свеча́ нака́ливания
бораулау шәме — бурова́я свеча́
3) спец. свеча́ ( единица измерения силы света)шәм яндырып эзләсәң дә таба алмассың — (погов.) днём с огнём не сыскать
•- шәм кебек катып калу
- шәм кебек катып тору
- шәм кебек яну
- шәм төпчеге II сущ.1) ( шәм агачы) корабе́льная сосна́2) дли́нный прямо́й ствол де́рева, дли́нное бревно́ -
102 ширбәт
сущ.1) шербе́т, фрукто́вый напи́ток, компо́тчия ширбәте — вишнёвый напи́ток
өченчегә ширбәт әзерләү — на тре́тье (блю́до) пригото́вить шербе́т (фрукто́вый напи́ток)
ника (туй) ширбәте — этногр. сва́дебный шербе́т ( специально приготовленный на свадьбу сладкий напиток)
2) шербе́т; сыта́ медо́вая (сладкий, безалкогольный напиток из мёда)3) шербе́т, пома́дка; глазу́рьөйдә әзерләнгән ширбәт — шербе́т дома́шнего приготовле́ния
ширбәт ягу — глазирова́ть
4) бот. некта́ртатлы ширбәт эзләп бал кортлары оча — лета́ют пчёлы в по́исках некта́ра
5) перен.а) вино́ ( вообще), алкого́льный напи́токкызыл ширбәт — кра́сное вино́; вино́
мәхәббәт ширбәтен эчү — наслажда́ться любо́вью
дан ширбәте — напи́ток сла́вы; наслажде́ние сла́вой
яшәү ширбәте — напи́ток жи́зни; наслажде́ние жи́знью
6) диал. берёзовый сок•- ширбәт сону
- ширбәт суы -
103 шурфлау
перех.; спец.шурфова́ть || шурфова́ние; шурфо́вкашурфлау юлы белән алтын эзләү — по́иски зо́лота при по́мощи шурфо́вки
-
104 эт
сущ.1) соба́ка, пёс || соба́чий, пси́ныйау эте — охо́тничья соба́ка
сакчы эт — сторожева́я соба́ка
санитар эт — санита́рная соба́ка
эт талашы — грызня́ соба́к
бәйдәге эт — цепна́я соба́ка; цепно́й пёс
эт өрүе — соба́чий (пси́ный) лай
эт җигеме — соба́чья упря́жка
эт каешы — соба́чья сы́ромя́ть
эт тиресе — соба́чий мех, соба́чина
эт борыны — пси́ная мо́рда
ак эт бәласе кара эткә — посл. с больно́й головы́ на здоро́вую (букв. за бе́лую соба́ку попа́ло чёрной)
эт аягына эт басмас — посл. соба́ка соба́ке ла́пу не отда́вит
эт белән эзләсәң дә табaрлык түгел — посл. с соба́кой не сы́щешь
эт оясында көчле — посл. до́ма и сте́ны помога́ют (букв. соба́ка сильна́ в свое́й конуре́)
эт симерсә иясен каба (талый, тешли) — (посл.) соба́ка и на влады́ку ла́ет (букв. разжире́вшая соба́ка и хозя́ина куса́ет)
эт чаба дип бет чаба — посл. куда́ конь с копы́том, туда́ и рак с клешнёй
этләр талашып танышалар — посл. соба́ки знако́мятся грызнёй
2) бран. подле́ц, негодя́й, соба́ка ( о человеке)эт белән эт булма — посл. чем гры́зться с соба́кой, лу́чше обойти́ куста́рник (букв. не поступа́й с соба́кой как соба́ка)
эткә эт үлеме — соба́ке соба́чья смерть
•- эт аулаучы
- эт багар
- эт караучы
- эт баласы
- эт балыгы
- эт башлы маймыл
- эт башлы ярканат
- эт бете
- эт борчагы
- эт борыны
- эт гөләбе
- эт җиләге
- эт имчәге
- эт исе
- эт ите
- эт какысы
- эт кырчылы
- эт миләүшәсе
- эт оясы
- эт өере
- эт сүсәне
- эт тигәнәге
- эт тырнагы
- эт үләне
- эт чокыры
- эт чыбыркысы
- эт шомырты
- эт эчәге
- эт эчәгесе••эт ашагыры — прост. чтоб тебя́ соба́ка съе́ла!
эт газабы — невыноси́мое положе́ние
эт әрсезе — прост. наха́л, нагле́ц
эт баш, сыер аяк — (сам) чёрт не разберёт, по́лный беспоря́док; чехарда́
эт белән мәче кебек (шикелле, төсле) — как ко́шка с соба́кой
эт бетергесез — прост. соба́к нере́заных; хоть пруд пруди́
эт борын — соба́чий нюх ( о человеке)
эт булганчы (эт булганчы эчү) — в сте́льку (напи́ться)
эт булу — си́льно уста́ть, изнури́ться, измота́ться
эт булып — о́чень си́льно, как соба́ка (стать)
эт җанлы — выно́сливый, двужи́льный
эт җигү — редко; прост. страда́ть, му́читься ( от изнурительного труда)
эт итеп сүгү (тиргәү, кыйнау, мәсхәрәләү) — обраща́ться как с соба́кой, си́льно брани́ть, издева́ться, жесто́ко нака́зывать
эт кадерен калдырмау — руга́ть (брани́ть) на чём свет стои́т; позо́рить, срами́ть
эт кебек — чу́ткий как соба́ка
эт көне (эт тормышы) — соба́чья жизнь
эт көнендә яшәү (эт типкесендә яшәү; эт тормышында яшәү) — жить соба́чьей жи́знью, жить (существова́ть) в невыноси́мых усло́виях
эт көтүе кадәр (эт көтүе чаклы) — бесчи́сленное мно́жество, хоть пруд пруди́
эт көтүчесе — безде́льник, шалопа́й
эт куу (эт куып йөрү; эт сугарып йөрү) — ло́дыря гоня́ть, соба́к гоня́ть (безде́льничать); бить баклу́ши
эт сиземе — соба́чий нюх ( у кого на что)
эт тә — прост. никто́, ни одна́ душа́ (не узнает, не увидит и т. п.)
эт тә юк — никого́ нет, нет ни одно́й души́
эт токымы — прост. соба́чье отро́дье
эт туе ясау — распу́тничать, обраща́ться с развра́тными людьми́
эт эчәгесе кебек сузу — тяну́ть рези́нку
эт ялкау (эт ялкавы) — зако́нченный лентя́й
эте дә, бете дә — см. эте-бете
эткә печән чабып йөрү — ло́дыря гоня́ть, безде́льничать
эткә сөяк аткандай — гру́бо, пренебрежи́тельно
эттәй турылыклы — ве́рный как пёс
эттән алып эткә салу — обруга́ть на чём свет стои́т, руга́ть (срами́ть) са́мыми после́дними слова́ми
эттән туган (эттән яралган) — прост. су́кин сын
- эт авыз- эт җан
- эт икәнсең!
- эт каешы
- эт туе
- эткә салсаң, эт ашамас
- эткә салсаң, эт яламас
- эткә дә санамау
См. также в других словарях:
эзләнү — 1. (Эзләү) 2. Камилрәк алымнар табарга, яңарак, уңышлырак ачышлар ясарга тырышып, озак вакытлар берәр нәрсә өстендә эшләү. Тынычсызлану (күңел, хис тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эзләү — 1. Яшерелгән, югалган яки ачык күренеп тормый торган нәрсәне табарга тырышып, төрле урыннан тикшерү, карау. Разведка ясау ярдәмендә яңа чыганаклар табу белән шөгыльләнү. Берәр эшкә лаеклы кеше яки берәр нәрсәгә яраклы әйбер табарга тырышу 2. Нәр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
актару — 1. Бергә торган әйберләрнең астын өскә китереп бутау 2. Әйберләр арасыннан нәр. б. эзләү. Нәр. б. эзләп, әйберләрнең астын өскә китерү 3. Казып, сөреп бозу (җир, юл тур.) 4. Нәр. б. тузгыту тузан а. 5. Нәр. б. эзләп җирне казу тур. алтын а. 6.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
табу — (ТАБЫЛУ) – I. ф. 1. Кирәкле нәрсәне көтмәгәндә күреп, сизеп, үзеңә алу, файдалану яки аның кайдалыгын хәтерләп кую. Югалган, онытып калдырылган нәрсәне күреп алу. Очрату, тап булу, юлыгу. Югалган яки яшерелгән нәрсәне эзләп, кайдалыгын белү.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
казыну — 1. Актарыну, эзләү. 2. күч. Озак маташу, мыштырдау 3. күч. Җитешсезлекләр, кимчелекләр эзләү, төпченү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
каңгырау — 1. Миңгерәү, тинтерәү, зиһенсезләнү. Урын эзләп аптырау. Эзләгәнне таба алмыйча йөрү 2. Күнекмәгән шартларда, чит илдә яшәү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
каңгыру — 1. Миңгерәү, тинтерәү, зиһенсезләнү. Урын эзләп аптырау. Эзләгәнне таба алмыйча йөрү 2. Күнекмәгән шартларда, чит илдә яшәү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
черчек — ЧЫГАРУ (ЭЗЛӘҮ) – сир. Кемнең дә булса өстенә гаеп ташлау өчен бер сылтау эзләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эзәрләү — 1. (Эзәрлекләү) 2. Күзәтү, сагалау, шымчылык итү. Һәр хәрәкәтне өзлексез күзәтү, күздән кичерү 3. Тикшерү, эзләү, ачыкларга тырышу 4. күч. Игътибар белән күзәтеп бару, эзләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
элгәк — 1. Бауның, җепнең һ. б. ш. очларыннан тартып тыгызларлык, кысарлык итеп бәйләнгән бер өлеше. Кошларны, вак җәнлекләрне аулау өчен булган, бер өлеше кысылып тыгызланырлык итеп бәйләнгән бау; тозак 2. Берәр әйбергә, сапка беркетелгән, кулга киярлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
элмәк — 1. Бауның, җепнең һ. б. ш. очларыннан тартып тыгызларлык, кысарлык итеп бәйләнгән бер өлеше. Кошларны, вак җәнлекләрне аулау өчен булган, бер өлеше кысылып тыгызланырлык итеп бәйләнгән бау; тозак 2. Берәр әйбергә, сапка беркетелгән, кулга киярлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге