-
1 щIэдзэн
I (щIедзэ) неперех. гл. начать что-л., приступить к чему-л./ Iуэхугъуэ гуэр гъэзэщIэным, лэжьыным иужь ихьэн; ублэн.* Хъыджэбзым джэгу кIуэн пасэу щIидзащ.II (щIедзэ) перех. гл. бросить, кинуть кого-что-л. куда-л. ( в помещение), подо что-л./ Бдзыуэ зыщIыпIэ щIэгъэхуэн.Къурмакъейм щIэдзэн см. къурмакъей.МафIэ щIэдзэн см. мафIэ. -
2 щIэдзэн
I перех. бросить, забросить, кинуть, закинуть что-л. куда-либо, подо что-либо
II неперех. начинать, начать что-л., приступать, приступить к чему-л.урокым щIэдзэн начать урок -
3 щIегъэдзэн
I каузатив к щIэдзэн I/ ЩIэдзэн I псалъэм и каузатив.II каузатив к щIэдзэн II/ ЩIэдзэн II псалъэм и каузатив.Лэжьыгъэм щIегъэдзэн. -
4 начать
II (начну, начнешь), сов., что и с неопр. щIэдзэн, ублэн; начать постройку школы еджапIэр ухуэным щIэдзэн; начать учиться еджэным щIэдзэн; начал накрапывать дождь уэшхым къеткIухыу щIидзащ; начал все сначала псори щIэрыщIэу къыщIидзэжащ -
5 ежьэн
I (йожьэ) неперех. гл. см. пэплъэн.* Хьэсэнбий тегъэхуауэ и лъэIур игъэзэщIэну къежьэу къыщеплъым, Iэминат хуэмышэчу щIыбагъымкIэ пытIысхьащ. Къу. С.II (йожьэ) неперех. гл. 1. поехать, тронуться с места/ КIуэну щIэдзэн.* Къарууншэ хъуа Жэнэтыр ежьащ, ебэ-етIэу. Т. Хь.2. отправиться в путь/ Гъуэгу теувэн.ЩIалэр Мэзкуу кIуэну ежьащ.3. переносное начать работать ( о механизмах)/ Лажьэу щIэдзэн (механизмхэр). Сыхьэтыр ежьащ.Гъэ ежьэн см. гъэ. -
6 завести
I (заведу, заведешь), сов.
1. кого-что щIэшэн, дэшэн; завести лошадь в конюшню шыр шэщым щIэшэн; завести детей в школу сабийхэр еджапIэм щIэшэн
2. кого-что хэшэн; завести в болото шэдым хэшэн
3. зэгъэпэщын иIэ хъун; завести овец мэл зэгъэпэщын
4. что (начать) щIэдзэн; завести разговор псалъэмакъым щIэдзэн
5. что зэщIэгъэнэн, егъэжьэн; завести мотор моторыр зэщIэгъэнэн -
7 завязать
I (завяжу, завяжешь), сов.
1. зэрыдзэн, пхэн, зэкIуэцIыпхэн; завязать галстук пщэдэлъыр зэрыдзэн; завязать чемодан пхъуантэр зэкIуэцIыпхэн
2. (начать) щIэдзэн, къегъэжьэн; завязать разговор псалъэм щIэдзэн, псалъэмакъыр къегъэжьэн -
8 заиграть
I, сов., что и без доп. джэгун щIэдзэн, еуэн щIэдзэн; оркестр заиграл марш оркестрыр марш еуэу щIидзащ -
9 захлопать
I, сов. чем Iэгу еуэн щIэдзэн, дамэр гъэчэн щIэдзэн; курица захлопала крыльями джэдым и дамэр игъэчащ; захлопать в ладоши Iэгу еуэн щIидзэн -
10 открыть
I, сов., что
1. Iухын, зэIухьтн; открыть окно щхьэгъубжэр Iухын; открыть книгу тхылъыр зэгуэхын; открыть банку банкIыщхьэр Iухын, техын; открыть магазин тыкуэныр Iухын
2. къыщIэгъэщын, пцIанэ щIын; открыть шею пщэр къыщIэгъэщын
3. къэутIыпщын; открыть воду псыр къэутIыпщын
4. къыщIэгъэщын, сэтей къэщIын; открыть правду пэжыр къыщIэгъэщын
5. къызэIухын, щIэдзэн; открыть собрание собранэр къызэIухын; открыть военные действия зауэм щIэдзэн -
11 поджечь
I (подожгу, подожжешь), сов., что мафIэ щIэдзэн; поджечь дрова пхъэм мафIэ щIэдзэн -
12 приступить
-
13 гуэдзыпщIэ
прополка пшеницы/ Гуэдз хьэсэм хэт удзыжьхэр къыщыхач.ГуэдзыпщIэ кIуэн. ГуэдзыпщIэм щIэдзэн. -
14 гъэрэщ
место содержания пленников/ Гъэрхэр щаIыгъ щIыпIэ.Гъэрэщым щIэдзэн. Гъэрэщым щIэгъэсын.* Зэманыжьым и гъэрэщым хей Iэджи щыкIуэдырт. фольк. -
15 дэтIысхьэн
(дотIысхьэ) неперех. гл. 1. сесть, занять место между кем-чем-л., сесть впереди, в передней части чего-л. или позади кого-чего-л./ ЗыщIыпIэ дыхьэу щытIысын; зыгуэрым и гупэм и плIэм деж щытIысын (жьэгум, гум); зыгуэрым и щIыбагъ къыщытIысын. ЩIалэр гуплIэм дэтIысхьащ. ПлIанэпэм дэтIысхьэн.* Къандыгъэ сакъыпоурэ и къуэм и щIыбагъым дэтIысхьэ. Щ. Т.2. начать работать на чём-л. (на тракторе и т. п.)/ Транспорт лIэужьыгъуэ гуэрым дэсу лэжьэн щIэдзэн.ЩIалэр автобусым дэтIысхьащ.3. осесть, поселиться где-л. (напр. в городе)/ Къалэ, къуажэ сыт хуэдэхэр псэупIэ щIын, абыхэм ящыщ зыгуэрым унагъуэу щытIысын.Къалэм дэтIысхьэн. Хьэблэм дэтIысхьэн.Пщэм дэтIысхьэн см. пщэ -
16 егъэжьэн
II 1. каузатив к ежьэн II/ Ежьэн II псалъэм и каузативщ.* Хэкум нэхъ шужьей бэлыхьу итыр Арыкъшути ар ирагъэжьащ. Нарт.2. переносное начать что-л. (приступить к какому-л. действию)/ Зыгуэрым щIэдзэн, зыгуэр ублэн.Iуэху егъэжьэн. -
17 епщыжьэн
(йопщыжьэ) неперех. гл. кубано-зеленчукские начать ползти/ Пщыурэ ежьэн, пщыуэ щIэдзэн.* Гуэнэщым ныбафэкIэ сыкъыщIэпщри зи гугъу къысхуащIа сэхуран лъагэмкIэ сепщыжьащ. Черк. таур. -
18 еувэлIэн
(йоувалIэ) неперех. гл. 1. стать вплотную к кому-чему-л./ Зыгуэрым кIэрыувэн, бгъэдэувэн.Блыным еувэлIэн. Щхьэгъубжэм еувэлIэн.2. примкнуть, присоединиться к кому-чему-л., принять чью-л. сторону/ Зыгуэрым и телъхьэ хъун, и телъхьэу увын.* Дзэлыкъуэ шухэр Совет властым йоувалIэ! КI. А. Гъуэмылэншэу Iэджи малIэ, Пщы унафэм еувалIэм. Къэб. п. и ант.3. переносное приступить к чему-л., начать делать что-л./ Зыгуэрым щIэдзэн, хуежьэн, иужь ихьэн.Лэжьыгъэм еувэлIэн.4. переносное договориться о чем-л./ Зыгуэрым гурыIуэн. -
19 зызэпэщIэсэн
(зызэпэщIасэ) перех. гл. 1. сцепиться, схватиться, вступить в единоборство друг с другом; сойтись (для боя и т. п.)/ ЗэпэщIэувэн, зэрыубыдын (зэбэныну, зэзэуэну). Шэджагъуэ хъуамэ, адакъэшхуитIым пщIантIэкум къиувэрти зызэпэщIасэрт. фольк. ЩIэрыщIэу дзэ зэрагъэпэщри зэзэуащ, етIуанэуи, ещанэуи зызэпэщIасэщ, ауэрэ дзитIыр зэрытемыгъакIуэурэ, лъэныкъуитIми - жанейхэми бжьэдыгъухэми - цIыху куэд яфIэкIуэдащ. Къэр. Хь.2. переносное схватиться, вступить в спор, в перепалку с кем-л./ ПсалъэкIэ зэпэщIэувэн, зэдэуэну, зэныкъуэкъуну щIэдзэн.Собранэм щIэсхэм ящыщ щIалитIым зызэпэщIасэри зэтратхъуащ. -
20 кIэрыхьэн
I (кIэрехьэ) перех. гл. занести, доставить кого-что-л. куда-л. (на склон, гору и т. п.)/ Джабэ, нэкIу с. ху. зыгуэр хьын.II (кIэрохьэ) неперех. гл. 1. начать восхождение, подъем (напр. на гору)/ ДэкIыу щIэдзэн (джабэм).* Япэнэсыр псышхуэм йокIри Джабэ гуэрым ар кIэрохьэ. Къэб. п. и ант.2. переносное пристать ( о краске)/ ИриIэн, иубыдын, ищтэн, кIэрызэгъэн.Пхъэм лэчыр кIэрыхьащ.
Страницы