-
1 дума
жен.1. хъуыды, сагъæс, катайя знал одной лишь думы власть (Лермонтов) – мæныл æрмæст иу хъуыды кодта æлдариуæг
Государственнаядума – Паддзахадон думæ
боярская дума – боярты думæ
-
2 идея
жен. идейæ, хъуыды, сæйраг хъуыды -
3 объясниться
совер.все объяснилось – алцыдæр рабæрæг ис
объяснитесь! – райхалут уæ хъуыды!
3. (выяснить отношения) кæрæдзи бамбарын, æрдзуассæ уыня хотел бы с вами объясниться – мæн фæнды уемæ æрдзуассæ уын
-
4 передумать
совер.1. (изменить намерение) хъуыды аивын, фæнд аивынон передумал и отказался от поездки – уый йæ фæнд аивта æмæ балцы нал ацыд
-
5 смысл
муж. тæлæн, хъуыды, нысаниуæгсмысл слов – ныхæсты нысаниуæг
какой смысл? – цы пайда у?, цæмæн хъæуы?
здравый смысл – æвронг хъуыды
-
6 соображать
несовер.1. (размышлять) хъуыды кæнын, хъуыдытæ кæнын, тæрхæттæ кæнынон соображаал, что ему ответить – хъуыды кодта, цавæр дзуапп радта
никак не соображау, чего ан хочет – æппын не 'мбарын, цы йæ хъæуы
см. сообразить -
7 судить
несовер.1. тæрхон кæнынсудить преступника – фыдгæнæгæн тæрхон кæнын
2. (о ком-л., чем-л.) цæстæнгас дарыннельзя судить о человеке по внешности – æдде бакастæй адæймагмæ цæстæнгас дарын раст нæу
судите сами – уæхæдæг æхъуыды кæнут
- суждено -
8 яркий
прил. в разн. знач. æрттиваг, ирд, тæмæн, сахяркий свет – тæмæн рухс
яркое солнце – сах хур
яркая мысль – ирд хъуыды, æрттиваг хъуыды
-
9 абсурд
муж. абсурд, æнæзонд хъуыды, ныхас -
10 антитеза
-
11 бессмысленный
прил. æнæсæрфат, æнæзонд, æнæхъуыды, æнæтæлæнбессмысленный смех – æдзæлгъæд чыр-чыр
-
12 блеснуть
блеснула молния – арв ферттывдта
блеснула мысль – хъуыды ферттывдта
блеснула надежда – ныфс ферттывдта
-
13 в голове засела мысль
-
14 вбить себе в голову
-
15 вдумываться
несовер. лæмбынæг, бæстон хъуыды кæнынсм. вдуматься -
16 взбрести
совер.:ему взбрело на ум (разг.) – йæ сæры ахæм хъуыды бацыди (бафтыди, æрæфтыди)
-
17 вникать
несовер. лæмбынæг хъуыды кæнын истæуыл, хъус дарынсм. вникнуть -
18 воображать
несовер. хъуыды кæнын, хъуыдыйы исын, фæлгæнын, æнхъæлынсм. вообразитьне воображай, что ты всё можешь разг. – афтæ ма æнхъæл, æмæ дæ бон алцыдæр у
много о себе воображает разг. – йæхиуыл иттæг æрвæссы
-
19 выдумывать
несовер. мысын, хъуыды кæнынсм. выдумать -
20 выхолостить
См. также в других словарях:
ХЪУЫДЫ СЦÆВЫН — Æвиппайды зæрдыл æрбалæууын, фæхъуыды кæнын, исты архайды нысан бамбарын. «Нæма æрбадт, афтæ йæ фат æлвасы зæронд дæлимон», – сцавта хъуыды Бибойы сæры. (Беджызаты Ч. Бирæгътæ.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХЪУЫДЫ АХСЫН — тж. ХУЫЗ АХСЫН Хи æмбарын, цы аразын хъæуы, уый зонын. Всплыть в памяти; прийти на ум. Алчи сæ (лæгтæй) йæ хуыз æмæ йæ хъуыды ахсын байдыдта. (Ф. 1987, 9.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХЪУЫДЫ НАЛ АХСЫН — Бынтон ферох кæнын, нал хъуыды кæнын. Захлестнуло в памяти … Фразеологический словарь иронского диалекта
хъуыды — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
ХЪУЫДЫ НЫЦЦÆВЫН — см. СÆРЫ НЫЦЦÆВЫН … Фразеологический словарь иронского диалекта
ДÆЛГОМ ХЪУЫДЫ — Цы аразынмæ хъавдæуы, уый æмбæхст кæм у, ахæм. – Бузныг дæ уæздан ныхасы тыххæй, сæрыхицæуттæ дæр иугъуызон не сты... уæдæ офицеры ныхасы ницы дæлгом хъуыды ис. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) Унтеры зæрдæйыл не мбæлд йæ хъæлæсы уаг, кæд йæ… … Фразеологический словарь иронского диалекта
КУЫДЗЫ ХЪУЫДЫ НÆ КÆНЫН — Искæй æппындæр ницæуыл нымайын, ницæмæ дарын, æнæмæты ахаст дарын, искæмæн нæ аргъ кæнын. Ноль внимания. Адæймаджы куыдзы хъуыды дæр нæ кæнынц (полици). (Хацырты С. Хæхты фæдисон.) Мæгуыр лæджы, дам, куыдзы хъуыды дæр ничиуал кæны. Цыфæнды куы… … Фразеологический словарь иронского диалекта
æнæхъуыды — з.б.п., мин … Орфографический словарь осетинского языка
САУ ХЪУЫДЫ — см. САУ ФÆНД Сусæг фæнд искæмæн æвзæр саразыны тыххæй … Фразеологический словарь иронского диалекта
ÆМБÆХСТ ХЪУЫДЫ — Æддагонæн зындгонд чи нæу, ахæм. Скрытая мысль. Secret thought … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЗÆРДЫЛ ЛÆУУЫН — Хъуыды кæнын, нæ рох кæнын. Зæрæдтæн ма сæ зæрдыл æрлæууыди, æрæджы сын паддзахы æфсæдтæ сæ райгуырæн бæстæ куыд ныддæрæн кодтой. (Богазты У. Уæ нæ хæхтæ, нæ бæстæ...) Кæрæдзи разæнгард кодтой, иуæн йæ зæрдыл цы нæ лæууыд, уый йæм æфтыдта иннæ.… … Фразеологический словарь иронского диалекта
