-
1 түземсезлек
сущ.1) нетерпели́востьтүземсезлеге бар аның — есть у него́ така́я черта́ - нетерпели́вость
2) невыно́сливость, несто́йкость•- түземсезлек белән көтә -
2 түземсезлек белән
нетерпели́во, с нетерпе́нием -
3 түземсезлек белән көтә
ожида́ет с нетерпе́нием; ждёт не дождётся -
4 түземсезлек
нетерпение, нетерпеливость -
5 түземсезлек
сущ. нетерпеливость, нетерпение ▪ tüzemsezlek belän с нетерпением, нетерпеливо ▪▪ tüzemsezlek belän kötä ждёт не дождётся -
6 белән
послелог; употр. с основн. п.(при мест. управляет род. п.)1) с, со служит для обозначения:а) совме́стности, соуча́стия, сопровожде́нияиптәше белән — (вме́сте) с (свои́м) това́рищем
шикәр белән чәй эчү — пить чай с са́харом
б) взаимоотноше́ний, акти́вного де́йствия, сравне́ния ( с кем)белән сөйләшү — разгова́ривать ( с кем)
••кеше белән кеше булу — погов. уме́ть быть челове́ком в отноше́нии к челове́ку
в) причи́нно-целевы́х отноше́ний; с, потуган көн белән тәбрикләү — поздравля́ть с днём рожде́ния
йомыш белән йөрү — ходи́ть (е́здить с поруче́нием)
халык үтенече белән — по про́сьбе наро́да
авыр мәсьәлә белән баш вату — лома́ть го́лову над тяжёлыми пробле́мами
ашыгычлык белән ялгышу — ошиба́ться из-за спе́шки
арыганлык белән — по причи́не уста́лости
ялкаулыгы белән — из-за свое́й ле́ни
4) служит для указания области действия характеристики или самого характера лица потабигате белән җитез — ло́вок по приро́де
5) в ряде случаев переводится, как правило, творительным падежом и выражает:а) условие••үсемлекнең тереклеге су белән, кешенең тереклеге эш белән — посл. расте́ние живёт водо́й ( благодаря воде), а челове́к живёт трудо́м ( благодаря труду)
б) орудие, средство действиябалта белән чабу — руби́ть топоро́м
поезд белән бару — е́хать по́ездом
медаль белән бүләкләү — награди́ть меда́лью
в) характер, образ явления или действиябелән характерлы — характеризу́ется ( чем), характеризу́ется (тем, что)
белән билгеләнә — определя́ется ( чем)
г) времяиртә белән — у́тром; по утра́м
кич белән — ве́чером, по вечера́м
сәгате белән — в счи́танные часы́ (мину́ты)
д) пространство движения вдоль, поюл белән — доро́гой (по доро́ге)
урман белән — ле́сом (по ле́су, вдоль ле́са)
6) со словами, обозначающими группу, коллектив, образует сочетания, аналогичные сочетания (со) всем, (со) всейавылы белән — всей дере́вней
өй эчләре белән — со все́ми домоча́дцами
7) с сущ. со значением качества, порядка (в частности с сущ. на -лык) образует ряд словосочетаний, переводимых на русский язык наречиямичират белән — поочерёдно, о́чередью
бөтен көче белән — со всей си́лой
яхшылык белән — по-хоро́шему
түземсезлек белән — нетерпели́во, с нетерпе́нием
8) с именами действия на -у /-ү образует сочетания, соотв. русским сочетаниям с союзными словами как то́лько... сра́зу; сра́зу по́сле того́, как; едва́ успе́вбүлмәгә керү белән, бүреген салды — как то́лько вошёл в ко́мнату, снял ша́пку
кайту белән эшкә тотын — как то́лько вернёшься, сра́зу прими́сь за де́ло
яту белән йокыга китте — едва́ успе́в лечь, усну́л
9) в знач. союза и, дакәҗә белән сарык — коза́ да овца́
ай белән кояш — луна́ и со́лнце
10) с причастиями на -ган: е́сли да́же; несмотря́ на••асыл буяуга төшкән белән, карга каргалыктан чыкмас — посл. е́сли да́же окра́сить его́ лу́чшей кра́ской, грач не переста́нет быть грачо́м
• -
7 көтү
I перех.1) ждать, ожида́ть (прибытия поезда, отплытия парохода, посадки самолёта); прожда́ть ( целый день); находи́ться в ожида́нии || ожида́ние; ожида́льнякөтү файдасыз — ожида́ние бесполе́зно
түземсезлек белән көтү — ждать с нетерпе́нием; ждать не дожда́ться
көтәргә күп калмады — ждать оста́лось недо́лго
безне озын юл көтә — нас ожида́ет дли́нный путь
вакыт көтми — вре́мя не ждёт
2) выжида́ть, дожида́ться (удобного случая, момента) || выжида́ниекөтү тактикасы — та́ктика выжида́ния
3) подожда́ть, повремени́ть; обожда́ть, погоди́тьбераз көтәргә туры килер — придётся повремени́ть
бер атна булса да көтик әле — обождём хотя́ бы с неде́лю
4) перен. ждать, ожида́ть (чего-л., что-л.); наде́яться, рассчи́тывать (на что-л.)сезнең ярдәмне көтәбез — наде́емся (рассчи́тываем) на ва́шу по́мощь
•- көтеп алу
- көтеп алынган
- көтеп ару
- көтеп йөрү
- көтеп калу
- көтеп тору
- көтеп утыру
- көтеп үткәрү
- көтеп яту
- көткәненә ирешү••көт тә тор! — того́ и жди!
көтәсе түгел (юк) — не́чего ожида́ть (бесполе́зно)
II 1. гл.; перех.көтмәгән идем — не ждал, не гада́л
пасти́ (коров, овец) || пастьба́ || па́стбищныймалларны курпылы болында көтү — пасти́ скот на ота́вном лугу́
малларны көтүгә куу — гнать скот на пастьбу́
тәүлек буенча көтү — круглосу́точная пастьба́
2. сущ.көтү чоры — па́стбищный пери́од
1) ста́до (коров, гусей, волков); гурт (крупного рогатого скота, молодняка); табу́н (лошадей, оленей, верблюдов); ота́ра ( овец), ста́я (журавлей, волков); кося́к ( рыб), рой (бабочек, комаров) || ста́дный, табу́нныйкөтү кертү — пригна́ть ста́до
колхоз көтүләре — колхо́зные стада́
көтү яңарту — обновле́ние ста́да
көтү булып яшәү — вести́ ста́дный о́браз жи́зни
көтү сыерлары — ста́дные коро́вы
көтү аты — табу́нная ло́шадь
көтүдән аерылган малны бүре алыр — (посл.) отби́вшаяся от ста́да скоти́на ста́нет добы́чей во́лка
2) перен.; разг. мно́жество, табу́н, толпа́, сбо́рище, ма́сса, гру́ппа; ку́ча, гурьба́; ора́ва прост.; сво́ра презр.ишек алдында бер көтү бала-чага — во дворе́ це́лая ора́ва ребяти́шек
бандитлар көтүе — сво́ра банди́тов
мәйданда бер көтү халык — на пло́щади мно́жество наро́ду
•- көтү булып җыелу
- көтү көтү
- көтү куу
- көтү эте
- көтүгә чыгу••көтүе белән — гурто́м, гурьбо́й; толпо́ю, то́лпами
-
8 нәтиҗә
сущ.1)а) результа́т, ито́г; резюме́, вы́вод; заключе́ние; умозаключе́ние книжн.врач ясаган нәтиҗә тынычландыргыч иде — заключе́ние врача́ бы́ло утеши́тельным
күзәтүләр нигезендә яңа нәтиҗәгә килү — на осно́ве наблюде́ний прийти́ к но́вому вы́воду
сөйләшүләр нәтиҗәсе уңай — результа́т перегово́ров положи́телен
дөрес нәтиҗә чыгару — сде́лать пра́вильный вы́вод
б) результа́т, показа́тель чего-л. (опытов, экзаменов, соревнований, лабораторных исследований и т. п.)имтиханнарның нәтиҗәләре — результа́ты экза́менов
тәҗрибәләрнең нәтиҗәләре уңай — результа́ты о́пытов положи́тельны
в) результа́т, после́дствие, сле́дствиесәбәпсез нәтиҗә булмый — нет сле́дствия без причи́ны
йокысыз төннәрнең нәтиҗәсе күренә башлады — после́дствия бессо́нных ноче́й ста́ли ска́зываться
кәефнең начарлыгы арыганлык нәтиҗәсе инде — плохо́е настрое́ние - результа́т уста́лости
2) результа́т, коне́ц, исхо́д, фина́л (чего-л.)бу эшнең нәтиҗәсе яхшы булыр — исхо́д э́того де́ла бу́дет хоро́шим
3) по́льза, вы́года; прок, толк; плоднәтиҗәсен тату — пожина́ть плоды́
без түземсезлек белән насостан нәтиҗә көтә башладык — мы с нетерпе́нием на́чали ждать от насо́са вы́году
•- нәтиҗә бирүчән
- нәтиҗә бирүчәнлек
- нәтиҗә буларак
- нәтиҗә җөмлә
- нәтиҗә итеп
- нәтиҗә чыгару
- нәтиҗә ясау
- нәтиҗәдән чыгып -
9 чыдамсызлык
сущ.невыно́сливость; несто́йкость, нетерпели́вость; см. тж. түземсезлек -
10 tüzemsezlek
См. также в других словарях:
зар-интизар — рәв. Түземсезлек белән. ЗАР ИНТИЗАР БУЛУ – Түземсезлек белән көтү, тилмерү, зарыгу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аһ — ы. 1. Курку, кинәт аптырау, кайгы хәсрәт, шатлану һ. б. ш. хисләрне белдерә 2. Түземсезлек катнаш борчылуны, дулкынлануны белдерә 3. Зур кайгы хәсрәттән уфтануны белдерә. АҺ ИТҮ – Булыр дип көтелмәгән, ышанылмаган берәр нәрсә булгач, сокланудан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
түземсез — (ТҮЗЕМСЕЗЛЕК) (ТҮЗЕМСЕЗЛӘНҮ) – Түземлеге, сабырлыгы булмаган; сабырсыз, чыдамсыз. Сабырсызлык, чыдамсызлык белдерә торган түземсез чырай … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ымсыну — 1. Кеше кулындагы нәрсәгә кызыгып карау, үзенә бирә дип өмет итү; нәфес сузу. Гомумән кызыгу, зур теләк булу 2. Нәр. б. эшләргә омтылу, тырышу малае артыннан куарга ымсынып карады 3. Нәр. б. өмет итү, түземсезлек белән көтү ул ымсынып тәрәзәгә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
