-
21 взбежать
-
22 взобраться
-
23 долезть
-
24 залезть
1. сов.на чтоменеп китеү2. сов.проникнуть, забратьсяинеү3. сов.проникнуть тайкомтөшөүзалезть в душу кому: — 1) ышаныс яулау
2) күңелгә инеү -
25 недостижимый
1. прил.ирешеп булмаҫлыҡ, тормошҡа ашыра алмаҫлыҡ, буй етмәҫлек2. прил.барып (менеп) етә алмаҫлыҡ -
26 неприступный
1. прил.яҡын барғыһыҙ, менеп (алып, барып) булмаҫлыҡ2. прил. перен.тәкәббер, һауалы, ҡырыҫ -
27 полезть
1. сов.начать лезтьменә башлау, менеп китеү2. сов.ҡул тығыу, тығылыу3. сов. прост.начать делать что-л.тотоноу, керешеү -
28 слазить
1. сов.вверх; внизменеп төшөү; төшөп менеү2. сов. разг.кеҫә (сумка) бутау, кеҫәгә (сумкаға) тығылыу -
29 арка
I а́ркасущ.; архит.а́рка (железобетонная, декоративная, триумфальная) || а́рочныйII арка́сущ.1) спина́ (у человека, животных) || спинно́й ( позвонок)арка белән сөялү — прислони́ться спино́й
аркага яту — лечь на спи́ну
арка сөяге — спинно́й хребе́т
2) спи́нка (у ребёнка, мелких животных, птиц; у кресла, дивана, спальни)урындык аркасына терәлеп утыру — сиде́ть, привали́вшись на спи́нку сту́ла
3) запле́чье, зако́рки прост. || запле́чныйарка капчыгы — запле́чный мешо́к
4) спи́нка, спина́ (рубашки, шубы, плаща) || спинно́й ( шов)5) в знач. нареч. аркадан в спи́ну, сза́диҗил аркадан исә — ве́тер ду́ет сза́ди (в спи́ну)
6) возвы́шенность, хребе́т•- арка бөкрәйтү
- арка җелеге
- арка көбәсе
- арка мие
- арка сөяге
- арка чыгару
- арка чыгу
- аркага асмалы
- аркага салу••арка белән сизү (тою) — чу́вствовать (ощуща́ть) спино́й (чей-л. взгляд, отрицательное отношение коллектива к себе)
арка биреп — см. арка куеп
арка бирү — см. аркан әйләнү
арка бөгеп — не разгиба́я спины́ ( выполнять очень тяжёлую работу)
арка бөкресе чыгу — см. бөкре чыгу
арка кашырга (кашырлык) да вакыт юк — поверну́ться (да́же) не́когда
арка кимерүче — захребе́тник прост.
арка кочтыру — брать (взять, посади́ть) на зако́рки
арка кую — см. аркан әйләнү
арка сөяге йомшак булу — бесхребе́тность разг.
арка таянычы (терәге) — опо́ра; опло́т высок.
арка терәп — см. аяк терәп
арка тире агызу — труди́ться в по́те лица́; умыва́ться по́том
арка тиресен тунау (каезлау) — усил.; см. арка тунау
арка чиләндерү (чиләтү) — усил.; см. арка бөгү 2)
аркага ату — книжн.; прям.; перен. стреля́ть (вы́стрел) в спи́ну
аркага менеп атлану — см. аркага атлану 1)
аркадан кагу — (букв. потрепа́ть по спине́) гла́дить (погла́дить) по спи́нке (голо́вке, голове́)
- арка бөгүаркаңда тату — испы́тывать (испыта́ть, пережива́ть/пережи́ть, узнава́ть/узна́ть, чу́вствовать, почу́вствовать) на свое́й со́бственной спине́ (на своём горбу́) (голод, бедность, лишения, унижения)
- арка каезлау
- арка кашу
- арка кимерү
- арка куеп
- арка күрсәтү
- арка кыздыру
- арка кымырҗу
- арка кычыту
- арка сөяксез
- арка тире агызып
- арка тунау
- арка чымырдау
- арка чемердәү
- аркага атлану
- аркага кайнар су койган кебек булу
- аркадан кайнар су койган кебек булу
- аркага кайнар су сипкән кебек булу
- аркага пычак кадау
- аркага хәнҗәр кадау
- аркага салкын су койган кебек булу
- аркага суык су койган кебек булу
- аркага салкын су сипкән кебек булу
- аркага суык су сипкән кебек булу
- аркадан салкын йөгерү
- арка буйлап салкын йөгерү
- аркадан суык йөгерү
- арка буйлап суык йөгерү
- аркадан таракан йөгерү
- аркадан таракан йөгереп үтү
- аркага таракан йөгерү
- аркага таракан йөгереп үтү
- арканы кояш кыздырганчы
- арканы кояш кыздыра башлаганчы -
30 җайдак
1. прил.неосёдланный, без седла́2. сущ.җайдак атка менеп — сев на неосёдланного коня́
1) вса́дник, нае́здник; см. тж. сыбайоста җайдак — иску́сный нае́здник
2) зоол. нае́здник ( насекомое) -
31 җилкә
сущ.1) заты́лок || заты́лочныйҗилкә чокыры — заты́лочная я́мка
җилкә кашу — прям.; перен. (по)чеса́ть в заты́лке, чеса́ть заты́лок
2) плечо́ || плечево́йкиң җилкәләр — широ́кие пле́чи
җилкәгә кул кую — положи́ть ру́ку на плечо́ (кому-л.)
җилкәләрен сикертү — трясти́ плеча́ми ( в танце)
җилкә сөяге — плечева́я кость
3) хо́лка, спина́, загри́вок (у животных, птиц); см. тж. өңгәл4) перен. ше́я, плечо́, спина́, горб; заго́рбоккеше җилкәсе белән эш күтәрү — погов. выезжа́ть на чужо́м горбу́
үз җилкәсендә тату — испыта́ть на своём горбу́
•••җилкә биетү ( җилкә биетеп) — спустя́ рукава́
җилкәгә атлану (җилкәгә менеп атлану) — сади́ться/сесть (кому-л.) на ше́ю; перейти́ на (чьё-л.) содержа́ние, иждиве́ние; подчини́ть себе (кого-л.); поста́вить (кого-л.) в зави́симость от себя́
җилкәгә төшү (җилкәсенә төшү) — ложи́ться, лечь бре́менем на (кого-л.); упа́сть, обру́шиться, свали́ться на (кого-л.) на (чьи-л.) пле́чи (о невзгодах, трудностях, ответственности и т. п.)
җилкәдән тау төшкән кебек — как гора́ с плеч
җилкәсен кашу — изби́ть, надава́ть по ше́е
җилкәсен кимерү (җилкәсен сую) — паразити́ровать (на ком-л.); жить эксплуати́руя (кого-л.); тяну́ть жи́лы, соса́ть (пить) кровь из (кого-л.)
җилкәсендә тату (үз җилкәсендә тату) — испыта́ть (что-л.) на свое́й шку́ре
җилкәсендә утыру (кем җилкәсендә утыру) — сиде́ть на (чьей-л.) ше́е (горбу́), жить за чужо́й счёт, на (чьём-л.) иждиве́нии, содержа́нии
җилкәсенә салыну (кем җилкәсенә салыну) — пыта́ться сесть (кому-л.) на ше́ю, пыта́ться вы́ехать (на ком-л.)
- җилкә кашытырлыкҗилкәңдә алып бару (эшне үз җилкәңдә алып бару) — нести́ ( работу) на себе́, свои́х плеча́х
- җилкә симертү
- җилкәсе калын
- җилкәсе чокырлы -
32 иңсә
сущ.1) заты́лок, загри́вок || заты́лочныйиңсә чокыры — заты́лочная я́мка
иңсәсе белән егылган — упа́л, уда́рившись заты́лком
2) см. иңбашиңсәым сызлый — пле́чи боля́т
3) тех. плечо́, запле́чникирычаг иңсәсе — плечо́ рычага́
домна миченең иңсәләре — запле́чники до́менной пе́чи
4) пле́чики мн.; ве́шалкаюеш киемне иңсәгә элеп калдыру — пове́сить мо́крую оде́жду на ве́шалку
5) спец. пле́чики, ва́тная подкла́дка•- иңсәләрен җыеру
- иңсәгә менеп утыру -
33 ипи
сущ.1) хлеб || хле́бныйипи көрәге — лопа́та для хле́ба
ипи катысы — хле́бная ко́рка
ипи карточкасы — хле́бная ка́рточка
2) пчел. хле́бина, перга́•- ипи турагыч
- ипи кискеч
- ипи чәчәге••ипи салган көнне ачтан үлгән — скря́га из скряг, скупердя́й ( зимой снега не выпросишь)
ипи черетеп яту — хлеб да́ром есть
ипи шүрлегенә менеп төшү (кундыру) — наби́ть мо́рду, съе́здить по мо́рде
-
34 йөгерә-атлый
-
35 йөгереп менү
= йөгереп менеп китү взбега́ть/взбежа́ть (на холм, трибуну, по лестнице и т. п.) -
36 пул
I сущ.; уст.1) металли́ческие де́ньги; ме́дная моне́та2) де́нежная едини́ца, полу́шкабер пул тора — сто́ит оди́н пул
3) кон в игре́пулга кую — ста́вить на кон
4) диал. небольшо́е накопле́ние для осо́бой нужды́, деньжа́таII сущ.; диал.бераз пулым бар — есть у меня́ немно́го де́нег (деньжа́т)
1) по́лка, ла́вка ( в бане)пулга менеп чабыну — хлеста́ться, па́риться ( веником) на по́лке
2) мо́стик при игре́ в тука́н (на который ставится палочка, по которой ударяют другой длинной палкой)III сущ. -
37 салма
сущ.1) салма́, клёцки ( в виде ракушек)әни тәлинкәләргә салма бүлде — ма́ма разлила́ в таре́лки суп с клёцками
••салма савытына менеп төшү (кундыру) — прост. зае́хать в мо́рду; дать по физионо́мии
-
38 тау төшү
спуска́ться/спусти́ться по скло́ну ( круче)тау менеп, тау төшеп йөрүләр рәхәт түгел — не сла́дко то взбира́ться, то спуска́ться по скло́нам
-
39 яңак
сущ.1) щека́ || щёчныйяңак мускуллары — щёчные му́скулы
яңагыннан сөю — потрепа́ть по щеке́
2) кося́кишек яңагы — дверно́й кося́к
тәрәзә яңагы — око́нный кося́к
•- яңак чыгынтылары
- яңак сөяге
- яңак к тамырлары
- яңак к шешү••яңак биетү — за о́бе щеки́ уплета́ть (упи́сывать)
яңагы суырылу (яңак тартылу; яңак эчкә бату; яңагы яңагына ябышу) — си́льно похуде́ть
яңагына менеп төшү (яңагына берне утырту; яңагыннан ут чәчрәтү) — залепи́ть (закати́ть, влепи́ть) пощёчину, съе́здить в мо́рду
-
40 вбежать
См. также в других словарях:
кунаклау — I. 1. Кош корт тур: берәр биек урынга очып менеп утыру. Төн үткәрү өчен берәр биек урынга куну (тавыклар тур.) 2. күч. Биегәеп торган берәр урынга менеп утыру. Урын алып утыру креслога к. . II. КУНАКЛАУ – Кунак булып бераз тору … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
атлану — I. 1. Берәр нәрсәнең өстенә менеп, аякларны ике якка салындырып утыру 2. күч. Кем. б. ирегенә хуҗа булу, иреген бетерү. күч. Даими сиздереп тору. II. АТЛАНУ – (Атлау (II) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җайдаклап — рәв. Ат менеп, атка атланып … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кунакча — Йорттагы кош корт менеп кунакласын өчен куелган шикмә. II. КУНАЧА – диал. Ак бүлмә, кунак бүлмәсе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кучер — 1. Кешеләр йөртә торган җигүле ат белән идарә итүче 2. Тарантасның алгы ягында ат тотучы өчен утыргыч, кузла кучерга менеп утырды … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
менешли — Менгән уңайга, менеп барганда … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өйрәтү — 1. Берәр эшне башкарырга, үтәргә, эшләргә күнекмә бирү 2. Берәр һөнәргә, белгечлеккә ия булырга ярдәм итү, шул һөнәр буенча күнекмәләр бирү 3. Нин. б. белем бирү; нәр. б. аңлату 4. Үзләштерергә, өйрәнергә ярдәм итү (башка телне) 5. Сөйләп,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
перрон — Вокзал янына килеп туктаган вагоннарга пассажирлар менеп төшеп йөрсен өчен ясалган платформа … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәбе — и. 1. Күсе, тычкан кебек вак җәнлекләрне тоту өчен ясалган җайланма; кечкенә капкын 2. күч. Бәләдән, авыр хәлдән котылу, чыгу юлы булмаган урын; тозак 3. диал. Шакмак чиртү уенында: берсе өстенә берсе менеп утырган ике яки берничә шакмак … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төянү — (Арба чанага, машинага) бөтен йөкләре белән менеп, кереп утыру. Барлык кирәк яракларны җыйнау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шапырылу — 1. Актарылып, берсе өстенә берсе менеп агу (язгы кар сулары тур.) 2. күч. Күпләп, ургылып килү, күмеп ташлау бәлә килсә, шапырылып килә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге