-
1 ташкүмер
сущ.ка́менный у́голь || каменноуго́льныйташкүмер көле — зола́ (шлак) ка́менного у́гля́
ташкүмер брикеты — брике́т ка́менного у́гля́
ташкүмер катламы — каменноуго́льный пласт
ташкүмер шахтасы — каменноуго́льная ша́хта
-
2 ташкүмер
каменный уголь // каменноугольный -
3 ташкүмер
Steinkohle f. -
4 ташкүмер
1. сущ. каменный уголь 2. прил. каменногульный -
5 ташкүмер дәвере
геол. каменноуго́льный пери́од, карбо́н -
6 taşkümer
-
7 углепромышленный
-
8 каменноугольный
-
9 угледобывающий
-
10 угледробильный
-
11 угледобыча
жкүмер чыгару, ташкүмер чыгару -
12 углепромышленность
жташкүмер промышленносте, күмер промышленносте -
13 уголь
-
14 вагонлап
нареч.1) коли́чеством о́коло ваго́на, приблизи́тельно ваго́нташкүмер ике вагонлап булыр — ка́менного угля́ бу́дет, наве́рное, о́коло ваго́на (с ваго́н)
2) о́чень мно́го, большо́е коли́чество, ваго́намивагонлап товар килде — това́ры при́были ваго́нами, получи́ли о́чень мно́го това́ров
-
15 дегет
сущ.дёготь; смола́ || дегтя́рныйдегет куу (агызу) — гнать (кури́ть) дёготь
агач дегете — древе́сный дёготь
торф дегете — торфяно́й дёготь
ташкүмер дегете — каменноу́гольная смола́
дегет кә буялу — испа́чкаться (изма́заться) дёгтем
дегет исе — за́пах дёгтя
дегет заводы — дегтя́рный заво́д
- дегет пумаласыдегет мичкәсе — дегтя́рная бо́чка; бо́чка для дёгтя; чума́к обл.
- дегет чиләге
- дегет лагуны
- дегет чәчәге
- дегет үләне -
16 казу
перех.1) копа́ть, вска́пывать/вскопа́ть || ко́пка, вско́пка, вска́пываниеҗир казу — копа́ть зе́млю
бакча казу — вска́пывать огоро́д
түтәл казу — вско́пка гря́дки
2) копа́ть, вы́копать, рыть, вы́рыть, разрыва́ть/разры́ть; открыва́ть/откры́ть || ко́пка, рытьёкое казу — отры́ть коло́дец
траншея казу — вы́копать транше́ю
окоп казу — вы́рыть око́п
канау казу — разры́ть кана́ву
кешегә чокыр казыма, үзең төшәрсең — (погов.) не рой я́му друго́му, сам в неё попадёшь
3) выка́пывать/вы́копать, копа́ть, рыть, убира́ть || выка́пывание, рытьёбәрәңге казу — выка́пывать карто́фель
чөгендер казу — убира́ть (копа́ть) свёклу
балык тотарга корт казу — копа́ть черве́й для ры́бной ло́вли
тамырлар казу — рыть ко́рни
4) добыва́ть/добы́ть || добы́чаташкүмер казу — добыва́ть ка́менный у́голь
алтын казу — добы́ча зо́лота
5) ковыря́ть, расковы́ривать/расковыря́ть; ковыря́ться, ры́тьсябетчәне казу — ковыря́ть у́горь
үгез алгы аяклары белән җир казый — бык ро́ет пере́дними нога́ми зе́млю
тешләрне казу — ковыря́ться в зуба́х
борын казу — ковыря́ться в носу́
6) перен. выи́скивать ( плохое), подка́пываться/подкопа́ться || выи́скивание, подка́пываниеюк-барны казу — подка́пываться по пустяка́м
•- казып барып җитү
- казып бару
- казып бетерү
- казып җыю
- казып йомшарту
- казып күпертү
- казып кертү
- казып утырту
- казып керү
- казып куптару
- казып табу
- казып ташлау
- казып тишеп чыгу
- казып утыртылган
- казып чыгару
- казып юл алу
- казып юл салу
- казып яшеренү -
17 рудник
сущ.рудни́к || руднико́вый; рудни́чныйташкүмер руднигы — каменноуго́льный рудни́к
рудник эшчеләре — руднико́вые рабо́чие
рудник тузаны — руднико́вая пыль
-
18 фенол
сущ.; хим.фено́л || фено́ловыйфенол сумаласы — фено́ловая смола́
ташкүмер куганда фенол барлыкка килү — образова́ние фено́ла при перего́не ка́менного угля́
-
19 цикллау
перех.; книжн.1) циклиза́ция, циклова́ниеташкүмер чыгаруны ци́кллау — циклова́ние добы́чи угля́
2) в знач. нареч. цикллап соблюда́я цикли́чностьци́кллап эшләү — рабо́тать, соблюда́я цикли́чность
-
20 чыганак
сущ.1) ключ, родни́к, исто́чниккайнар чыганаклар — горя́чие исто́чники
тау итәгендәге чыганаклар — исто́чники на подо́шве горы́
2) месторожде́ние, за́лежь ( нефти)ташкүмер чыганагы — месторожде́ние ка́менного у́гля́
3) перен. исто́чник (основа, начало чего-л.)байлык чыганагы — исто́чник бога́тства
чимал чыганаклары — исто́чники сырья́
4) спец. исто́чник (письменный документ, памятник)фәнни чыганак — нау́чный исто́чник
тарихи чыганаклар — истори́ческие исто́чники
- 1
- 2
См. также в других словарях:
ташкүмер — Җир астыннан казып чыгарыла торган янучан минерал – бик борынгы урманнарның күмерләнгән калдыкларыннан тора. ТАШКҮМЕР ДӘВЕРЕ – Карбон … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
карбон — 1. иск. Углерод 2. Борынгы геологик эпоха; палеозой эрасының ташкүмер чоры … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кокс — (КОКСЛАУ) – Ташкүмер, торф һ. б. дан һава кертмичә кыздырып әзерләнгән каты ягулык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ташбака — 1. Бөтен гәүдәсе калын сөяк көбә – панцирь эчендә булып, аякларын һәм башын гына көбә астыннан чыгара ала торган сөйрәлүче хайван 2. күч. Ташкүмер кисү машинасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шихта — Металл эретүгә яки химик эшкәртүгә китә торган руда, ташкүмер һ. б. ның флюс белән булган катнашмасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шлак — 1. Рудадан металл эреткәндә барлыкка килгән калдык масса – көл, таш һ. б. катнашмасы 2. Каты ягулык (ташкүмер) яндырудан калган калдык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
түніке — (Өзб., Ташк.; Жамб.: Мер., Қорд.) қаңылтыр. Төбесі т ү н і к е л е н г е н үй (Өзб., Ташк.). Ұста анау т ү н і к е жапқан үйде (Жамб., Мер.). [Тәжікше тунук жұқа, тунука жұқа темір қаңылтыр (Тад. рус. сл., 1954); өзб. тунука қаңылтыр (Узб. рус.… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
дәліз — (Қ орда: Арал, Сыр., Жал.; Жамб.: Шу, Луг., Мер., Мойын.; Шымк., Қызылқ.; Түрікм.: Красн., Небид., Ашх., Таш.; Өзб., Ташк.; Қарақ.; Ауғ.; Ир.) ауыз үй, сенек, кіре беріс. Қол жуғыш д ә л і з д е Қ орда., Арал). Аяғыңдағы галошыңды д ә л і з г е… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
әңгелек — (Қ орда: Сыр., Жал., Қарм.; Жамб.: Жуа., Луг., Шу, Мер.; Алм.: Кег., Шел., Жам.; Өзб., Ташк.; Ауғ.; Ир.) ерте пісетін кішкене сары қауын. Ә ң г е л е к к е аузымыз ерте тиеді Қ орда., Жал.). Кеше ап келген ә ң г е л е к тәтті екен (Алм., Шел.). Ә … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ұстаған — (Жамб., Мер.; Шымк.: Сайр., Түлк.; Өзб., Ташк.) ет турағанда қонаққа қарап отырмас үшін, мүжуге тартылған жілік, сүйек. Мейманға ұ с т а ғ а н беріп қой (Жамб., Мер.). Мейманға алдымен ұ с т а ғ а н беру –біздің жақтың салты (Шымк., Сайр.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
маяна — 1 (Жамб.: Шу, Сыр., Мер.; Өзб., Ташк.) жалақы, айлық. М а я н а ң қанча, балам? Ілгергі кезде қарағат (қ.) бойынша салынатын салықтың төрт сомын үкіметке береді де, үш сомын м а я н а ғ а тарататын (Жамб., Шу). [Өзбекше моёна (Узб. рус. сл.,… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі