-
1 сӱмыралаш
сӱмыралашГ.: сӹмӹрӓлӓш-амоднокр.1. свалить, повалить; заставить упасть на землюПушеҥгым сӱмыралаш свалить (повалить) дерево;
маскам сӱмыралаш свалить медведя.
Шыжым, тӱшкашке ушнен, кугу янлыкым сӱмыралаш лиеш. М. Рыбаков. Осенью, объединившись, большого зверя можно свалить.
Сравни с:
йӧрыкташ2. свалить, сбросить; сложить разом что-л. куда-л.Самосвал ошмам сӱмырал кодыш. Самосвал свалил песок.
Рокым, имне дене шупшыктен, тошто пӱя ӱмбак сӱмырал ястарат. «Мар. альм.» Землю привозят на лошадях и сваливают на старую запруду.
3. перен. свалить, свергнуть, устранить, победитьИквереш лиймек, Иван Семёнычшымат сӱмыралына. Пеш кугу тӧра лийын. Ю. Артамонов. Как только мы все будем заодно, и Ивана Семёныча свалим. Слишком большим начальником стал.
4. перен. разг. свалить; сложить ответственность на кого-что-л.(Могаев) кузежым-можым шкат пала, а уло титакым весын ӱмбак сӱмыралнеже. М. Казаков. Могаев и сам знает, что к чему, а всю вину хочет свалить на другого.
Составные глаголы:
-
2 сӱмыралаш
Г. сӹмӹрӓ́лӓш -ам однокр.1. свалить, повалить; заставить упасть на землю. Пушеҥгым сӱмыралаш свалить (повалить) дерево; маскам сӱмыралаш свалить медведя.□ Шыжым, тӱшкашке ушнен, --- кугу янлыкым сӱмыралаш лиеш. М. Рыбаков. Осенью, объединившись, большого зверя можно свалить. Ср. йӧрыкташ.2. свалить, сбросить; сложить разом что-л. куда-л. Самосвал ошмам сӱмырал кодыш. Самосвал свалил песок. Рокым, имне дене шупшыктен, тошто пӱя ӱмбак сӱмырал ястарат. «Мар. альм.». Землю привозят на лошадях и сваливают на старую запруду.3. перен. свалить, свергнуть, устранить, победить. Иквереш лиймек, Иван Семёнычшымат сӱмыралына. Пеш кугу тӧра лийын. Ю. Артамонов. Как только мы все будем заодно, и Ивана Семёныча свалим. Слишком большим начальником стал.4. перен. разг. свалить; сложить ответственность на кого-что-л. (Могаев) кузежым-можым шкат пала, а уло титакым весын ӱмбак сӱмыралнеже. М. Казаков. Могаев и сам знает, что к чему, а всю вину хочет свалить на другого.// Сӱмырал(ын) пышташ1. свалить, обрушить что-л. на что-л. Пӱтынь сарай левашым йӱлышӧ корма ӱмбаке сӱмырал пышташ гын, тул пызырналтеш, пич каен йӧрен кертеш. М. Шкетан. Если крышу сарая целиком свалить на горящие корма, огонь будет подавлен и может потухнуть без доступа воздуха. 2) свалить с ног. Чер таза еҥымат сӱмырал пыштен кертеш. Болезнь может свалить и здорового человека. Сӱмырал(ын) шуаш (кудалташ) свергнуть, низложить, лишить власти. Калык кугыжам сӱмырал шуэн. Народ сверг царя.Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > сӱмыралаш
-
3 сӱмыралаш
Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > сӱмыралаш
-
4 диктатура
диктатурадиктатура (озаланыше класслан эҥертыше, пеҥгыде государственный власть)Военный диктатура военная диктатура;
диктатурым сӱмыралаш свергнуть диктатуру.
Военный диктатура огыл гын, келшымаш институтын пашаже утларак кумда да тӱрлӧ могыран лийын кертеш ыле. «Мар. ком.» Если бы не военная диктатура, то деятельность института дружбы могла быть более широкой и разносторонней.
Идиоматические выражения:
-
5 сӱмыралын кудалташ
свергнуть, низложить, лишить властиКалык кугыжам сӱмырал шуэн. Народ сверг царя.
Составной глагол. Основное слово:
сӱмыралаш -
6 сӱмыралын пышташ
1) свалить, обрушить что-л. на что-л.Пӱтынь сарай левашым йӱлышӧ корма ӱмбаке сӱмырал пышташ гын, тул пызырналтеш, пич каен йӧрен кертеш. М. Шкетан. Если крышу сарая целиком свалить на горящие корма, огонь будет подавлен и может потухнуть без доступа воздуха.
Чер таза еҥымат сӱмырал пыштен кертеш. Болезнь может свалить и здорового человека.
Составной глагол. Основное слово:
сӱмыралаш -
7 сӱмыралын шуаш
свергнуть, низложить, лишить властиКалык кугыжам сӱмырал шуэн. Народ сверг царя.
Составной глагол. Основное слово:
сӱмыралаш -
8 диктатура
диктатура (озаланыше класслан эҥертыше, пеҥгыде государственный власть). Военный диктатура военная диктатура; диктатурым сӱмыралаш свергнуть диктатуру.□ Военный диктатура огыл гын, келшымаш институтын пашаже утларак кумда да тӱрлӧ могыран лийын кертеш ыле. «Мар. ком.». Если бы не военная диктатура, то деятельность института дружбы могла быть более широкой и разносторонней.◊ Пролетариатын диктатурыжо диктатура пролетариата (социалистический революцийыште сеҥыше пашазе классын государственный властьше). Пролетариатын диктатурыжо нерген туныктымаш – марксизмын туныктымаштыже тӱҥвопрос. Учение о диктатуре пролетариата – основной вопрос учения марксизма. Тиде декрет почеш ыштыме комитет-влак пролетариат диктатурым яллашке шыҥдарыме шотышто пеш кугу пашам ыштеныт. «Ончыко». Комитеты, созданные по этому декрету, проделали огромную работу по укреплению диктатуры пролетариата в деревне.Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > диктатура