-
1 сылан
прич. от сывны; кокнита \сылан быстрорастворимый □ иньв. сыан, сыван -
2 сылан-
возвр. от сыла-поглаживать себя; оправляться (оправлять на себе одежду);таранып-сыланып причёсываясь и приглаживаясь; прихорашиваясь. -
3 сылан-
1. мокнути О, БТ.2. бути мазаним, тинькованим СБ, О. -
4 нельма
сыланРусско-казахский терминологический словарь "Биология" > нельма
-
5 поверхность оштукатуренная
сыланған бетРусско-казахский терминологический словарь "Архитектура и строительство" > поверхность оштукатуренная
-
6 сывны
неперех.1) таять; растаять; стаять;лым сылігӧн — (деепр.) при таянии снега; вомад сылӧ — во рту тает ( так вкусно)лым сылан (прич.) кадӧ — в период снеготаяния;
2) оттаивать, оттаять;3) плавиться, расплавиться;яйыс сылӧма, позьӧ керавны — мясо оттаяло, можно рубить;
свинеч кокниа сылӧ — свинец легко плавитсякокниа сылысь (прич.) металл — легкоплавкий металл;
4) раствориться, растворяться;5) растопиться;6) перен. растаять, испариться, исчезнуть;быттьӧ сылі — сквозь землю провалился, исчез
7) перен. ирон. млеть, разомлеть, обмякнуть;сывны радейтӧмла — млеть от любвисывны мелі кывйысь — обмякнуть от ласкового слова;
8) перен. угасать;9) перен. убыть;10) таять, худеть, чахнуть ( от болезни, горя);сись моз сывны — таять как свеча;
см. тж. омӧльтчыны в 3 знач. -
7 втереться
-
8 мазаный
-
9 сӱрем кӱсӧ
Кыстынчи ик ырымат ыш пу, Сӱрем кӱсылан погышна – адак ик ырат уке. С. Чавайн. Кыстынчи ни одной копейки не дала, собирали на жертву во время Сюрема – снова ни копейки.
Идиоматическое выражение. Основное слово:
сӱрем -
10 сӱрем
этн.1. Сюрем; название марийского праздника в июле, сопровождающегося жертвоприношением богам, а в конце – изгнанием злых духов. Сӱремым кум кече пайремленыт – кеҥежым шудо деч ончыч. МЭЭ. Праздник Сюрем праздновали летом перед сенокосом в течение трёх дней.2. в поз. опр. сюремный, сюрема; связанный с праздником Сюрем. Сӱрем ото роща для проведения Сюрема; Сӱрем пайрем праздник Сюрема.□ Шергылт кайыш сӱрем тӱмыр. «Ончыко». Прогремел сюремный барабан. Онаеҥ-влак Сӱрем кумалтыш нерген каҥашаш калыкым погеныт. С. Чавайн. Жрецы собрали народ, чтобы посоветоваться насчёт молений на празднике Сюрем (букв. на Сюреме).◊ Сӱрем кудалташ совершать ритуальное действие выбрасывания прутьев, дубинок, которыми «изгонялись» злые духи (букв. выбросить Сюрем). Кумшо кечын Сӱрем кудалташ чыла куд ял дене Ядыксолаш погыненыт. МЭЭ. На третий день все шесть деревень собрались в Ядыксоле, чтобы «выбросить Сюрем». Сӱрем кӱсӧ жертвенный долг в праздник Сюрем. Кыстынчи ик ырымат ыш пу, Сӱрем кӱсылан погышна – адак ик ырат уке. С. Чавайн. Кыстынчи ни одной копейки не дала, собирали на жертву во время Сюрема – снова ни копейки. Сӱрем поктышо тот, кто изгоняет на Сюреме злых духов. Сӱремым поктышо-влак кидысе воштырышт але шугыньышт дене кажне суртын оралте печыжым, капкам да пӧрт пырдыжым уло кертмышт дене лупшат, тӱрлӧ семын кычкыркалат. Тыге нуно пуйто кажне сурт гыч шайтаным поктен луктыт лиеш. «Ончыко». «Выгоняющие Сюрем» с прутьями и дубинками в руках что есть силы колотят по заборам каждого дома, по воротам и стенам изб, выкрикивая что-то. Так они якобы из каждого хозяйства изгоняют шайтана. Сӱрем юмо бог Сюрема; божество, которому приносили жертвы во время праздника Сюрем.
См. также в других словарях:
сылан — (Гур., Тең.) кішкене арал, құрғақ жер. 10 20 жылдың ішінде теңіздегі кейбір жерлер құрғаққа айналып, с ы л а н болып қалады. С ы л а н н ы ң көлемі 2 3 гектардай болады (Гур., Тең.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
сылан — зат. ихтиол. Тұщы суда тіршілік ететін, еті қылтанақсыз әрі жұмсақ ірі балық (нельма). С ы л а н негізінен Обь, Енесей, Лена өзендерінен ауланады (Шаңырақ, 125). Ақсахалар тұқымдастарының ішіндегі ең ірісі – с ы л а н. Ол 40 кг ға дейін тартады… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
Башарин, Георгий Прокопьевич — Георгий Прокопьевич Башарин Дата рождения: 21 марта 1912(1912 03 21) Место рождения: Сыланский наслег Чурапчинского улуса Якутии Гражданство … Википедия
доғара — зат. жерг. Іші сырты балшықпен сыланған жер үй … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
жабын — 1 1. (Орал: Жән., Жымп.) терезе перде. Кейде простыня, дастарқанды да ж аб ы н дейді (Орал, Жән.). 2. (Орал, Орда) көрпенің қабы. Қонаққа жорығанға қоса ж а б ы н бер (Орал, Орда). Қосшы бала, үй ыссы болса ж а б ы н д ы ғана жамылыңыз (Орал,… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
кейпе — (Түрікм.: Таш., Мары) сырты сыланған қамыс күрке, лашық. [Өзбекше кепе (Узб. рус. сл., 1959); ұйғ. кәпә (Уйг. рус. сл., 1961)] … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
пәтік — (Түрікм.: Көнеүр., Таш., Тахта) үйдің ішкі төбесі. Әне, п ә т і к т е бір шыбын қонып отыр (Түрікм., Көнеүр.). Орыс тіліндегі потолок сөзінің өзгерген түрі болу керек. Шипәтік шиден жасалып, беті лаймен сыланған ішкі төбе … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
шеген қора — Қ орда., Арал) екі жағы балшықпен сыланған қамыстан жасалған қора. Есіктің қақ кезінде ылғида қамысы, сабаны шашылып қолбырап жататын ш ег е н қ о р а (Ж. Нәжім., Кішк., 24) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
еместік — зат. Емес екендік, болмағандық. Сол нағашымның жел қуық байталша сыланған қағылез қаншығы бар деп естіп, осал ит е м е с т і г і н е іштей күмәнсіз құмарлықпен түйініп жүретінмін (А. Сейдімбеков, Ақиық, 74) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
термелен — термеле етістігінен жасалған ырықсыз етіс. Сырланған уық пен сыланған керегеге, шашақталған баулар мен т е р м е л е н г е н таңғыштарға, зерленген туырлық пен оймышталған үзікке ши дегеніңіз ерекше әр беріп, үйлесіп тұрады (Лен. жас, 23.11.1972 … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі