-
1 обстрелянный
-
2 бегство
с1) ( самовольный уход) качу, качып китү2) ( беспорядочное отступление) тәртипсез чигенү ( сугышта) -
3 боевое крещение
-
4 брататься
несов.1) ( с кем)2) ( вступать в дружеские отношения) дуслашу, туганлашу3) ( прекращать военные действия) туганлашу, дуслашу ( сугышта ике як солдатларының татулашулары) -
5 выиграть
-
6 гвардия
-
7 граничить
несов.( с чем)1) ( иметь общую границу) чиктәш булу, янәшә булу, чикләшү2) перен. якын тору, бер булу -
8 за
1) с вин. п. (около, вокруг) янына, янында2) с вин. п. ( при указании на начало действия)...лый башлау,...га тотыну3) с вин. п. (при указании предмета, лица, позади или по другую сторону к-рого что-то помещено, спрятано)...газаткнуть (что-л.) за пояс — нәрсәне дә булса билбауга кыстыру
4) с вин. п. (при указании цены, платы)...га5) с вин. п. (позднее; больше; сверх)...данему за сорок — аңарга кырыктан артык, ул кырыктан узган
6) с вин. п. ( при указании на расстояние)...да7) с вин. п. (раньше на какое-л. время)...нан... элек8) с вин. п. (в течение какого-л. времени)...га,...да, өчен9) с вин. п. (при указании на лицо или предмет, к к-ому прикасаются)...дан,...га10) с вин. п. (ради, в пользу чего-л.) өчен11) с вин. п. (вместо, в качестве кого-л.) өчен, урынына12) с вин. п. (при указании лица или предмета, выступающего в качестве кого-чего-л.)... итеп алу,... дип белүпринять (кого-л.) за своего знакомого — кемне дә булса танышың дип белү
13) с вин. п. (при указании лица, к к-ому возникает какое-л. чувство) өчен14) с вин. п. и с тв. п. (по причине, вследствие) өчен;...лыктан15) с вин. п. и с тв. п. (через, по ту сторону, позади, около) артына, аръягына, артында, аръягында, читенә, кырыена; янында;...га16) с тв. п. (позади, вслед, следом) артыннан, эзеннән17) с тв. п. (во время чего-л.)...да; вакытында, чакта, арада18) с тв. п. (при указании лица или предмета, на к-ые направлено действие)...ны19) с тв. п. (с целью, для чего-л.)...га;...ны20) с тв. п. (при указании лица, от к-ого зависит наступление какого-л. действия, за к-ым числится что-л.)...га,...ның21) с тв. п....ган;...лы22) с тв. п. (при указании на смену действия, состояния, лица, предмета, явления)...дан соң•- кто за?- выйти замуж
- за исключением
- ни за что! -
9 истечь кровью
2) высок. ( сугышта) зур югалтуларга дучар булу -
10 капитуляция
жа) сугышта җиңгән як куйган шартларга риза булып, җиңелгән якның бирелүе, корал ташлавыб) перен. үзеңнең җиңелүеңне тану, үзеңнең хаксызлыгыңны тану, чигенү -
11 контрибуция
жконтрибуция (сугышта җиңелгән дәүләт тарафыннан җиңүче дәүләткә түләнә торган әйберләр яки акча) -
12 контузия
жконтузия (организмның тыштан яраланмыйча гына имгәнүе, мәс. сугышта) -
13 необстрелянный
-ая; -ое1) ( не побывавший в бою) сугышта булмаган, сугышка кермәгән, ут астында булмаган, дары иснәмәгән2) перен. ( неопытный) дөнья күрмәгән, ачысын-төчесен татымаган, тәҗрибәсез -
14 оборончество
с; ист.обороначылык (1914-1918 еллардагы империалистик сугышта "ватанны саклау" дигән лозунг астында буржуаз дәүләтне яклаган оппортунистик партияләр сәясәте) -
15 отличиться
сов.1) өстен чыгу, осталык (батырлык) күрсәтү2) шутл. кызык эш эшләү, кызык итү -
16 пасть
I сов.1) см. падать 1); 4); 7)-10)2) книжн. һәлак булу; корбан булу3) җиңелү, бирелү, җимерелү, бәреп төшерелү4) перен. дәрәҗә (абруй) төшү; түбәнлеккә төшү, тәгәрәү•- пасть жертвой II жавыз (ерткыч хайваннарда, балыкларда) -
17 победа
-
18 побывать
сов.1) ( поездить по многим местам) булу, булгалау, йөреп (барып) кайту2) ( пожить) булу, бераз тору, торып кайту3) катнашу, булу4) разг. кереп чыгу, кагылу, сугылу -
19 повоевать
сов.сугышу, сугышып алу, бераз вакыт сугышта булу -
20 пораженчество
c; полит.җиңелүчелек, җиңелү ягында тору (мәс. империалистик сугышта үз хөкүмәтеңнең җиңелүен яклау сәясәте)
- 1
- 2
См. также в других словарях:
гвардия — Сугышта зур батырлык күрсәткән, иң алдынгы хәрби частьләр. күч. Зур сынау үтеп танылган эшлеклеләр, үз эшләренә бирелгән көрәшчеләр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
реванш — Сугышта яки уенда җиңелгән якның үч кайтару теләген белән уенны яки сугышны яңадан булдырырга омтылышы; җиңелгән якның җиңүчедән өстен чыгу өчен алып барган көрәше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
трофей — 1. Сугышта җиңелгән яктан калган корал яки хәрби кирәк яраклар; Ганимәт. с. Сугышта җиңелгән яктан калган 2. Берәр җиңүне, уңышны, батырлыкны исә төшерә торган истәлек әйбер … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алапа — бор. 1. Сугышта, бәрелештә аеруча батырлык күрсәткән кешегә бирелгән материаль бүләк (мәс. кием салым, исемле кылыч һ. б.) Алафасы олы, кабыргасы коры (яраланмаган) 2. диал. Ташлама, ярдәм алданганга (алла) алафа бирә ди … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алафа — бор. 1. Сугышта, бәрелештә аеруча батырлык күрсәткән кешегә бирелгән материаль бүләк (мәс. кием салым, исемле кылыч һ. б.) Алафасы олы, кабыргасы коры (яраланмаган) 2. диал. Ташлама, ярдәм алданганга (алла) алафа бирә ди … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әсир — 1. Сугышта дошман кулына төшкән кеше 2. күч. кит. Нин. б. хискә дучар булган кеше. ӘСИР ИТҮ – 1) Әсирлеккә алу; 2) Нәрсә белән дә булса әсәрләндерү, җәлеп итү, карату … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ветеран — 1. Элекке берәр сугышта катнашкан кеше. Элекке сугыш вакытында хәрби хезмәттә булган кеше 2. Берәр өлкәдә озак һәм күп хезмәт күрсәткән кеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ганимәт — УЛҖА – иск. 1. Сугышта кулга төшкән байлык, трофей 2. күч. Табыш, казаныш, уңыш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дошман — 1. Берәүне яратмаучы, күрә алмаучы, аңа нәфрәт хисе саклаучы; киресе – дус 2. Сугышта: каршы як 3. Берәр нәрсәгә каршы булучы, килешмәүчәнлек күрсәтүче сугыш дошманы. Зыян, зарар китерә торган нәрсә тур. с. Дошман булган, дошманлык хисе саклаган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дөмбәсләү — Каты каты итеп сугып тору, кыйнау. күч. Сугышта: көчле һөҗүм ясау, җиңелүгә дучар итү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җиңелү — 1. Сугышта дошман җиңеп, аңа буйсынырга мәҗбүр булу 2. Көрәштә, ярышта артта калу 3. Нин. б. көчкә, хискә каршы тора алмау, бирелү каравылчылар да бу тынлыкка җиңелгән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
