-
1 побежать
давидан, давидан гирифтан, гурехтан -
2 побежать
сов.1. давидан, давидан, гирифтан // (обратиться в бегство) гурехтан, фирор кардан, рӯ ба гурез ниҳодан, роҳи гурезро гирифтан2. (о неодушевлённых предметах) равон шудан, паҳн шудан; по воде побежали круги мавҷ дар рӯи об паҳн шуданд3. рехтан, равон (ҷорӣ) шудан; с гор побежали ручи аз кӯҳҳо ҷӯйҳо ҷорӣ шу-данд4. (о времени) бо суръат равон шудан, гузаштан гирифтан; дни побежали за днями рӯзҳо паи ҳам гузаштан гирифтанд -
3 вдогонку
нареч. разг. аз пас, аз ақиб, аз дунбол, аз пушт; крикнуть вдогонку аз паси касе фарёд кардан; побежать вдогонку аз дунбол давидан -
4 навстречу
нареч. аз рӯ ба рӯ, аз пеш, муқобил; побежать навстречу аз рӯ ба рӯ давидан; попасться навстречу рӯ ба рӯ шудан (омадан) // в знач. предлога с дат. ба пешвози…; выйти навстречу гостям ба пешвози меҳмонон баромадан <> идти навстречу 1) кому-чему тарафдорӣ кардан, ёрӣ расондан 2) чему тезондан, наздик овардан; идти навстречу своей гибели ҳалокати худро тезондан -
5 наперерез
нареч. бо роҳи миёнбур, роҳро миёнбур карда, роҳро бурида; побежать наперерез роҳро миёнбур карда давидан -
6 нога
ж1. по, пой; правая нога пои рост; наступить кому-л. на ногу пои касеро зер кардан; сбить с ног аз по афтодан; вскочить на ноги ҷаста хестан; устоять на ногах нағалтида истодан; глядеть под ноги ба таги по нигоҳ кардан; переваливаться с ноги на ногу калавида-калавида роҳ рафтан; на босу ногу бо пои луч; дурная голова ногам покоя не даёт посл. - ҷони нодон дар азоб; волка ноги кормят посл. ризқи гург дар пояш2. (мебели и т. п.) поя, пой; стол на трёх ногах столи сепоя <> деревянная нога пои чӯбин; без [задних] ног прост. аз по монда, бисёр шалпар шуда; на ногах 1) дам нагирифта, нашишта 2) бедор, нахобида; все уже были на ногах ҳама аллакай бедор буданд 3) дар ташвиш, дар даводавӣ; она с утра до вечера на ногах вай аз субҳ то шом дар ташвиш аст 4) сиҳат шуда; через неделю он был уже на ногах баъд аз як ҳафта ӯ сиҳат шуда буд 5) нахобида; на ногах перенести болезнь нахобида аз касалӣ сиҳат шудан; вверх ногами 1) сарнагун, чаппа-роста, тагу рӯ 2) чаппагардон, вожгун(а); баръакс; с головы до ног [аз] сар то по, сар то по, сар то кадам, саросар, комилан; со всех ног (броситься, побежать) бисёр тез (давидан, тохтан); с руками и [с] ногами, с руками-ногами 1) бо ҷону дил 2) тамоман, комилан; лёгок (скор) на ногу қадамаш сабук, тезгард; одна нога здесь, другая - там бисёр тез, шамол барин; нога не ступала кого, чя, где, куда ҷои қадам нарасида; ноги не держат кого мадори поям рафт; ноги подкосились у меня (у него) мадори поям (пояш) намонд (рафт); -
7 по
предлог1. с дат. (на поверхности, вдоль поверхности, о поверхность) аз, ба, ба рӯи…; қадқадди…, бо; идти по дороге аз роҳ гузаштан (рафтан); спускаться по лестнице аз зина фуромадан; пройти по мосту аз пул гузаштан; гладить по головё сарро сила кардан; дождь стучит по крыше борон бомро мекӯбад, борон бомкӯбӣ карда истодааст; бить по мячу тӯпро задан2. с дат. (в пределах, в области чего-л.) дар; бродить по лесу дар беша гаштан; работать по профсоюзной линии дар соҳаи иттифоқҳои касаба кор кардан; соревнование по лыжам мусобиқаи лыжаронҳо//с сущ. во мн. ба; рассадить всех по местам ҳамаро ҷо ба ҷо шинондан; развесить картины по стенам суратҳоро ба деворҳо овехтан3. с дат. (в направлении чего-л.) б.а сӯи бо, аз паи…; плыть по течению ба сӯи поёноб шино кардан, бо ҷараёни об шинокунон рафтан; идти по ветру бо вазиши бод роҳ рафтан, бо боди мурод роҳ рафтан; идти по следу зверя аз паи дарранда рафтан.4. с дат. (согласно, следуя чемул.) аз рӯи…, мувофиқи …, аз бо, ба; начинать работу по гудку корро бо бонги гудок сар кардан; работать по плану аз рӯи нақша кор кардан; по моему мнению ба фикри ман, ба назари ман; уволиться по собственному желанию бо хоҳиши худ аз кор рафтан; по доброй воле хушӣ ба хущй; бо иродаи нек; бо хоҳиши худ; по выбору аз рӯи хоҳиш, аз рӯи интихоб, аз рӯи дилхост; судить по внешности аз сураташ дар бораи сираташ ҳукм баровардан, дар бораи касе. аз рӯи намуди зоҳириаш мулоҳиза доштан; жениться по любви муҳаббат баста (нағз дида) зан гврифтан; по вкусу аз рӯи завқ (табъ), табън дил; это ему не по вкусу ин ба вай намефорад // разг. в сочет. с личн. мест. аз, мувофиқи…, ба; по мне аз ман бошад; по тебе аз ту бошад; всё не по ней ҳеҷ чиз ба ӯ маъқул намешавад (нест), ҳеҷ чиз ба табъи ӯ намешинад // в сочет.: не по кармаиу компо -л. қудрати харидан надорад, ба кисааш (ба пулаш) мувофиқ нест; емe не по карману эта покупка ӯ ба харидани ин чиз пул надорад, қудраташ ба харидани ин чиз намерасад; по плечу, по силам мувофиқи қудрат; эта работа ему не по плечу (не по силам) ба ин кор зӯраш намерасад, ин кор аз иқтидори ӯ берун аст5. с дат. (на основании какихл. при знаков) аз ҷиҳати…, бо, аз рӯи…, мувофиқи…; старший по возрасту аз ҷиҳати синну сол калонтар; лӯчший по качеству аз ҷиҳати сифат беҳтаринаш; учитель по профессии касбаш муаллимӣ // (при указании родства, близости) аз тарафи…; родственники по матери хешу табор аз тарафи модар; товарищ по работе ҳамкор, ҳамкасаба // (при указании на имя, фамилию и т. п.) бо, … номаш, лақабаш; …ном; слесарь по имени Николай Николай ном челонгар6. с дат. (посредством) бо, ба воситаи,.., аз; послать по почте бо почта фиристодан; сообщить по телеграфу ба воситаи телеграф хабар додан; передать по радио аз (бо) радио хабар додан7. с дат. (вследствие) ба (аз) сабаби…, дар натиҷан…, бинобар он, бо, аз рӯи; сделать что-л. по ошибке саҳван коре кардан, аз ғайри ихтиёр роҳ додан; отсутствовать по болезни аз сабаби беморӣ ғоиб будан; по рассеянности аз сабабй (дар натиҷаи) фаромӯшхотирӣ; по обязанности аз рӯи ӯҳдадорӣ, аз рӯи вазифадорӣ8. с дат. (при указании цели действия) бо, барои; вызвать по делу бо коре ҷеғ задан; геологическая партия по разведке поленых ископаемых партияи геологии ҷӯяндагони канданиҳои фоиданок; кружок по изучению русского языка маҳфили забони русӣ9. с дат. с сущ. во мн. ч. (при обозначении времени) гҳо, дар; ҳар; гулять по утрам пагоҳиҳо гардиш кардан; заниматься по ночам шабҳо кор кардан; шабкорӣ кардан; ездить за город по воскресеням дар рӯзҳои якшанбе беруни шаҳр рафтан10. с дат. (в разделительном значении): дать детям по яблоку ба бачагон яктоӣ себ додан; по рублю за штуку донааш яксӯмӣ11. с дат. (в знач. предлош «о»): скучать по детям фарзандҳоро ёд шудан; тоска по дому хонаро пазмон шудан, ба хона дилкашолӣ доштан12. с вин. (до, вплоть до) то; войти в воду по пояс то камар (то миён) ба об даромадан; прочитать с первой по пятую главу аз боби якум то боби панҷум хонда баромадан; по сей день то имрӯз, то ҳол13. свин. (с сущ. «сторона», «рука» с опр.) дар тарафи…, аз тарафи..,; сидеть по другую сторону стола дар он тарафи миз нишастан; по левую руку находится парк, по правую -стадион дар тарафи чап - боғ, дар тарафи ростстадион ҳаст14. с вин. прост. и обл. (в знач. пред-лога «за») барои…, ба; пойти по воду барои об рафтан; ходить по грибы [ба] занбӯруғчинӣ рафтан15. с дат. и вин. в сочет. с числ.: по одному яктоӣ; якнафарӣ; по три сетой, се-се; сенафарӣ16. с предл. (после чего-л.) баъд аз, пас аз, баъди…; по окончании работы баъди кор, баъд аз тамом шудани кор; по прибытии на место баъд аз расидан ба ҷое по 5 приставка1. префикси феълсоз, ки маънохои зеринро ифода мекунад: пайдо кардаии ягон сифат, хислат ва кайфият - побелеть сафед шудан расондйни амал то ба натща - погибнуть нобуд шудан, барҳам хӯрдан 1) ащом додани амал дар як дафъа - поблагодарть ташаккур гуфтан 4) ан-чом додани амал дар зарфи ягон вақт, махсусан вакти кӯтоҳ - побегать андак тохтан; посидеть андак нишастан 5) ибтидои амал - побежать давидан, давидан гирифтан; повеять ба вазндан сар кардан 6) давомати номуайяни такроршавии амал ва ё ҳодиса- побаливать гоҳ-гоҳ дард кардан, андак дард кардан; поглядывать гоҳ--гоҳ нигоҳ кардан 7) ащом дода шудани амал дар дарачаи сусттаре по позолотить зарандуд кардан 8) паҳн шудани амал ба ҳамаи объектҳо ва ё бисёре аз онҳо, инчунин аз тарафи амал ё вазъият фаро гирифта шудани субъектҳои бисёр ва ё ҳамаи онҳо по попрятать пинҳон кардан; помёрзнуть ҳама (бисёр) аз хунукӣ нобуд шудан 9) анҷом додани амал ба таври оҳиста, тадричан ва ё дар якчанд дафъа по попривыкнуть андак одат кардан 10) шакли намуди мутлақи баъзе феълҳоро месозад по подарить бахшидан; познакомить шинос кардан, шиносондан2. дар калимасозии сифат истеъмол меёбад: 1) баъд аз он ки бо асоси калима нишон дода шудааст, вокеъ гардида - посмертный пас аз марг, баъди мурдан 2) мутобиқ ва муносиби он чи ки бо асоси калима нишон дода мешавад - подоходный …и даромад, аз рӯи даромад; посильный ба қадри ҳол, ало қадри ҳол, мувофиқи қувват 3) мансуб ба ҳар яке аз предметҳои бо асоси калима нишон додашуда; иҷрошаванда, ченшаванда, тақсимшаванда мутобиқи он чи ки бо асоси калима нишон дода шудааст - поголовный …и саршумор, сар то сар, саросар; помесячный якмоҳа, ҳармоҳа, моҳ ба моҳ3. дар мавриди сохта шудани даричаи қиёсии сифат ва зарф тобиши мулоимӣ, сустшавии кайфиятеро медиҳад, ки бо сифат ё зарф ифода шудааст - помоложе ҷавонтар, хурдтар; поновёе навтар, тозатар4. дар сохта шудани сифатҳо бо маънои «ба назди чизе ё қадпо -қадичизе воқеъшуда»инчунин дар сохтани исмҳо ба маънои «мутобиқ ба кор» меояд - пограничный сарҳаддӣ, …и ҳудуд; побережье соҳилй баҳр, соҳили дарё5. бо ҳамроҳии сифатщо зарфҳои тарзи амалро месозад - поновому ба таври нав, аз нав, дубора; попрежнему мисли пештар, аввала (пештара) барин; порусски русӣ, ба русӣ6. бо ҳамроҳии чонишинҳои соҳибӣ зарфҳои бо маънои «мутобиқи ақидаи (орзуи) касеро месозад - по-моему ба фикри ман, ба назарам, ба хаёлам; по-твоему ба фикри ту, ба назарат, ба хаёлат -
8 подрать
сов. прост.1. что кандан, пора-пора кардан, даррондан, бӯлак-бӯлак кардан2. кого-что кашидан, лат кардан, задан; подрать уши [аз] гӯш кашидан, гӯшмол додан; подрать за вихор аз мӯйсар кашидан3. (быстро побежать) тохтан, гурехтан4. кого-что (растерзать - о хищных животных) даррондан, кафондан, хӯрдан <> чёрт подери сабил монад, сабилу саққо монад, бало занад -
9 помчаться
сов. (поехать) бо суръат шитобон) рафтан, тез ҳаракат кардан / (побежать) давида (дартоз) рафтан, бо суръат тохтан; собаки помчались за зайцем сагҳо аз паси заргӯш дартоз рафтанд; брат помчался за доктором баро-дарам тозон барои овардани духтур рафт -
10 понестись
сов.1. тохтан гирифтан, бо суръат рафтан, тез ҳаракат кардан; дартоз рафтан; лошади понеслись аспҳо дартоз рафтанд // (быстро побежать) тез (сахт) давида рафтан, босуръат давидан, давон (дартоз) рафтан; мальчик понёсся по улице писарбача аз кӯча давон рафт;2. (о запахе, звуке) расидан, омадан, шунида шудан, ба машом расидан -
11 приударить
сов.1. кого-что, чем андак задан (кӯфтан), қадре лат кардан2. прост, (быстро побежать) тез тохтан (давидан), ҳадаҳа (зуд) роҳи гурезро пеш гирифтан, фирор кардан, дартоз гурехтан3. за кем прост, аз дунболи зане афтидан, ишқбозӣ (ишқварзӣ) кардан
См. также в других словарях:
ПОБЕЖАТЬ — ПОБЕЖАТЬ, см. побегать. Толковый словарь Даля. В.И. Даль. 1863 1866 … Толковый словарь Даля
побежать — помчать, закапать, пуститься, забить фонтаном, полить ручьем, взять ноги в руки, пуститься бегом, пулей помчаться, помчаться, пойти, полить, брызнуть, турманом полететь, дунуть, политься, понестись, потечь, подрать, полететь, потрусить,… … Словарь синонимов
ПОБЕЖАТЬ — ПОБЕЖАТЬ, побегу, побежишь, побегут, совер. Начать бежать, отправиться куда нибудь бегом. «Люди побежали в конюшню и возвратились, неся в охапках сено.» Пушкин. «Пашка побежал от крыльца прямо вперед.» Чехов. || Обратиться в бегство. Противник… … Толковый словарь Ушакова
ПОБЕЖАТЬ — ПОБЕЖАТЬ, егу, ежишь, егут; совер. Начать бежать (в 1 и 2 знач.). П. по дороге. Дни побегут быстро. Толковый словарь Ожегова. С.И. Ожегов, Н.Ю. Шведова. 1949 1992 … Толковый словарь Ожегова
Побежать (убежать) без задней гачи — Сиб. Очень быстро побежать, убежать откуда л. ФСС, 41 … Большой словарь русских поговорок
Побежать — сов. неперех. 1. Начать бежать, отправиться куда либо бегом (о человеке или животном). отт. разг. Быстро, поспешно пойти куда либо. отт. Обратиться в бегство, начать быстро отступать. 2. Начать быстро двигаться в определенном направлении (о… … Современный толковый словарь русского языка Ефремовой
побежать — побеж ать, ег у, еж ит, ег ут … Русский орфографический словарь
побежать — побегу/, бежи/шь, бегу/т … Орфографический словарь русского языка
побежать — бегу, бежишь, бегут; св. Начать бежать. Лошадь побежала. П. вслед за кем л. П. от страха, от испуга. П. под напором противника … Энциклопедический словарь
побежать — бегу/, бежи/шь, бегу/т; св. Начать бежать. Лошадь побежала. Побежа/ть вслед за кем л. Побежа/ть от страха, от испуга. Побежа/ть под напором противника … Словарь многих выражений
побежать — по/беж/а/ть … Морфемно-орфографический словарь